مادسیج، شبکه آموزشی پژوهشی مادسیج، شبکه آموزشی پژوهشی دانشجویان ایراندانشجویان ایران

Madsg.comMadsg.com

مادسیج یعنی دهکده علم و دانش ایران!!مادسیج یعنی دهکده علم و دانش ایران!!

22

الرحمن الله الرحمن بسم الله بسمالرحیمالرحیم

33

انسانی علوم انسانی دانشکده علوم دانشکده

فارسی ادبیات و زبان فارسی گروه ادبیات و زبان گروه

44

ادبیات ادبیات تاریخ 22تاریخ

سبحانی مولف:مولف: توفیق سبحانی دکتر توفیق دکتر

: اسالید کننده :تهیه اسالید کننده کوپا تهیه فاطمه کوپا دکتر فاطمه دکتر

55

درس کلی درس اهداف کلی اهداف

درس از کلی درس هدف از کلی ادبیات هدف ادبیات تاریخ آشنایی آشنایی 22تاریخکلیاتی با کلیاتی دانشجو با دانشجو

دوره ادبی و اجتماعی اوضاع دوره درباره ادبی و اجتماعی اوضاع دربارهغزنویان،سلجوقیان،غزنویان،سلجوقیان،

و ...... مغول خاندان و خوارزمشاهیان و ......اتابکان، مغول خاندان و خوارزمشاهیان و و اتابکان،گویندگان گویندگان

. است ادوار .این است ادوار این

66

رفتاری رفتاری اهداف اهداف

این مطالعه از پس دانشجو که رود می این انتظار مطالعه از پس دانشجو که رود می انتظاربه بتواند به درس بتواند درس

ادبی و اجتماعی اوضاع درباره مستدل ادبی نحوی و اجتماعی اوضاع درباره مستدل نحویغزنویان،غزنویان،دوره دوره

و ..... و .....سلجوقیان،اتابکان،خوارزمشاهیان کند سلجوقیان،اتابکان،خوارزمشاهیان کند بحث بحثاطالعاتی اطالعاتی و و

ارائه آنها آثار و عصر این گویندگان باره در ارائه مجمل آنها آثار و عصر این گویندگان باره در مجملدهد. دهد.

77

اول اول فصل فصل

در ایران ادبی و اجتماعی در اوضاع ایران ادبی و اجتماعی اوضاع... زیارو غزنویان،آل های ...دوره زیارو غزنویان،آل های دوره

88

محمود عمده های محمود ویژگی عمده های ویژگیغزنویغزنوی

دوستی -- شعر به دوستی تظاهر شعر به منظور تظاهر منظور به و به جالل و کسب جالل کسبظاهری ظاهری شکوه شکوه

خود اشتهار و مفاخر انتشار و حکومتی دربار خود برای اشتهار و مفاخر انتشار و حکومتی دربار برایواسطه واسطه به به

. شاعران .مدایح شاعران مدایح

--. فارسی زبان لطایف ادراک .عدم فارسی زبان لطایف ادراک عدم

99

در اجتماعی احوال و در اوضاع اجتماعی احوال و اوضاعغزنوی غزنوی عصر 11عصر

جزگروهی -- به مردم،البته توده نابسامانی و جزگروهی فقر به مردم،البته توده نابسامانی و فقرراه از که راه معدود از که معدود

دست ثروتی به ها جنگ در کشتار و قتل و دست غارتگری ثروتی به ها جنگ در کشتار و قتل و غارتگرییافتند.یافتند.

تهمت -- به آنان اموال مصادره و افراد کشتار تهمت رواج به آنان اموال مصادره و افراد کشتار رواج. دینی .بی دینی بی

1010

در اجتماعی احوال و در اوضاع اجتماعی احوال و اوضاعغزنوی غزنوی عصر 22عصر

فراگیری -- فراگیری تحریم .تحریم فلسفه و .حکمت فلسفه و حکمت

علوم -- در تحقیق جای به خرافی اعتقادات علوم جایگزینی در تحقیق جای به خرافی اعتقادات جایگزینیولطمه ولطمه دینی دینی

. اسالمی تمدن به امر این بزرگ آسیب .و اسالمی تمدن به امر این بزرگ آسیب و

1111

در فارسی شعر های در ویژگی فارسی شعر های ویژگیغزنویان غزنویان عهد 11عهد

شعر -- جلوه و حضور شعر عدم جلوه و حضور صوفیانه.صوفیانه.عدم

ویژه -- فارسی،به شعر کمال و ویژه استواری فارسی،به شعر کمال و قصیده.قصیده.استواری

شعر -- در تازی گویندگان مضامین شعر وجود در تازی گویندگان مضامین و و عنصریعنصریوجودصورت صورت به به

شعر در آن شعر آشکارتر در آن منوچهری.منوچهری.آشکارتر

1212

در فارسی شعر های در ویژگی فارسی شعر های ویژگیغزنویان غزنویان عهد 22عهد

قدرت -- قدرت گسترش شعری گسترش زبان و شعری بیان زبان و .بیان .گویندگان گویندگان

های -- نشانه های ظهور نشانه عرب ظهور شعر عرب تاثیر شعر آثار تاثیر آثار در در. فارسی .شاعران فارسی شاعران

کمال -- و کمال استواری و های استواری های قالب جز قالب به فارسی جز شعر به فارسی شعرغزل.غزل.شکل شکل

1313

فارسی نثر عمده های فارسی ویژگی نثر عمده های ویژگیغزنویان غزنویان عهد 11عهد

زبان -- از نثر ترکیبات و لغات گیری روانی،نشات و زبان سادگی از نثر ترکیبات و لغات گیری روانی،نشات و سادگی

گفتار.گفتار.

لغات -- کارگیری به لغات عدم کارگیری به .عربیعربیعدم خاص موارد در جز .به خاص موارد در جز به

و -- و کهنگی .ناهنجاریناهنجاریکهنگی متون در رفته کار به های .واژه متون در رفته کار به های واژه

بدیعی قلت قلت -- صنایع و بدیعی سجع صنایع و .سجع عهد این های کتاب .در عهد این های کتاب در

1414

در فارسی نثر عمده های در ویژگی فارسی نثر عمده های ویژگیغزنویان غزنویان عهد 22عهد

در -- دوره این لغات از بسیاری شدن در فراموش دوره این لغات از بسیاری شدن فراموشیا و بعد یا ادوار و بعد ادوار

کلمات وسیله به آن کلمات جایگزینی وسیله به آن .جایگزینی عربی .مترادف عربی مترادف

برحوزه -- چیره و مسلط نویسندگانی برحوزه حضور چیره و مسلط نویسندگانی حضوربیهقیبیهقیزبان،همچون زبان،همچون

. عهد .دراین عهد دراین

1515

در فارسی نثر عمده های در ویژگی فارسی نثر عمده های ویژگیغزنویان غزنویان عهد 33عهد

وسیله -- به فارسی نثر وسیله ارتقاء به فارسی نثر واالترین بیهقی بیهقی ارتقاء واالترین به به. ومنزلت .مرحله ومنزلت مرحله

مسجع رواج رواج -- مسجع نثر در نثر بدیعی صنایع از استفاده در و بدیعی صنایع از استفاده وو عهد و اواخراین عهد اواخراین

منشی حضور حضور منشی نصرالله به نصرالله نخستین عنوان به به نخستین عنوان بهنوع این نوع کارگیرنده این کارگیرنده

ترجمه در ترجمه نثر در .نثر ودمنه .کلیله ودمنه کلیله

1616

دوره در شاعران و شعر دوره وضعیت در شاعران و شعر وضعیتغزنوی غزنوی سالطین سالطین

رفاه- و رفاه- تنعم و عنایت تنعم و توجه علت به شاعران از عنایت بعضی و توجه علت به شاعران از بعضیغزنویان.غزنویان.

اشعار -- اکثر در متملقانه عبارات اشعار وجود اکثر در متملقانه عبارات .مدحیمدحیوجود دوره .این دوره این

همچون -- ازشاعران برخی همچون توجه ازشاعران برخی وناصرخسرو توجه وناصرخسرو فردوسی فردوسیانعکاس انعکاس به به

. خود اشعار دز روزگار تلخ .حقایق خود اشعار دز روزگار تلخ حقایق

1717

زیار زیار آل آل

:) ( مردوایج زیار آل (:فرمانرویان ( مردوایج زیار آل فرمانرویان

عمده عمده خصایص ::خصایص

پا بر در بسیار دوستی،تعصب گیری،میهن پا سخت بر در بسیار دوستی،تعصب گیری،میهن سختو آداب و داشتن آداب داشتن

. پروری شاعر و دوستی ملی،فضیلت،دانش . رسوم پروری شاعر و دوستی ملی،فضیلت،دانش رسوم

1818

المعالی المعالی شمس 11شمس

: مهم های :ویژگی مهم های ویژگی

جوانی -- عهد در خوش الخطی رسم از جوانی برخورداری عهد در خوش الخطی رسم از برخورداریمعاشرتمعاشرت

مکاتبه مکاتبه و رسیدن و از پیش حتی دانشمندان و بافضال رسیدن پیوسته از پیش حتی دانشمندان و بافضال پیوستهبهبه

. عربی انشای در .امارت،مهارت عربی انشای در امارت،مهارت

در -- شاعران به صله در پرداخت شاعران به صله .پرداخت مهرگان و .نوروز مهرگان و نوروز

1919

المعالی المعالی شمس 22شمس

همچون -- شاعرانی همچون وجود شاعرانی وقمری وجود سرخسی وقمری خسروی سرخسی خسرویدر در گرگانی گرگانی

. او مداحان .شمار او مداحان شمار

مشهور -- کتاب مشهور تالیف کتاب الباقیه تالیف الباقیه آثار وسیله آثار وسیله به ابوریحان ابوریحان بهبه به بیرونیبیرونی

. ویک نود و سیصد سال در او . نام ویک نود و سیصد سال در او نام

2020

فلک و کیکاووس المعالی فلک عنصر و کیکاووس المعالی عنصرمنوچهر منوچهر المعالی المعالی

المعالی- المعالی- عنصر نامه مؤلف مؤلف عنصر نامه قابوس این قابوس دانشمند ازشاهزادگان یکی این و دانشمند ازشاهزادگان یکی و. است .سلسله است سلسله

نام -- از منوچهری نام تخلص از منوچهری منوچهر تخلص المعالی منوچهر فلک المعالی .فلک است خاندان این دیگر .امیر است خاندان این دیگر امیر

آل درعهد ادبی آثار های ویژگی و ادبا و دانشمندان آل وضعیت درعهد ادبی آثار های ویژگی و ادبا و دانشمندان وضعیت11زیارزیار

ادبی آثار همانندی و ادبی شباهت آثار همانندی و زیار شباهت زیار آل عهد آل آثار عهد با آثار غزنوی.غزنوی.با

2121

و ادبا و دانشمندان و وضعیت ادبا و دانشمندان وضعیتآل عهد در ادبی آثار های آل ویژگی عهد در ادبی آثار های ویژگی

22زیار زیار

دربار -- به ادبا و دانشمندان دربار جلب به ادبا و دانشمندان زیار جلب زیار آل دلیل آل دلیل به بهاین این عالقه عالقه

. ادب و فضل به .خاندان ادب و فضل به خاندان

و -- ازشعرا زیادی تعداد پیوستگی و و گرایش ازشعرا زیادی تعداد پیوستگی و گرایشدربار دربار دانشمندان دانشمندان

زیار زیار آل دستگاه آل دستگاه به .به غزنوی .محمود غزنوی محمود

2222

بویه بویه آل آل

بویه آل ادبی و عمومی بویه وضعیت آل ادبی و عمومی ::11وضعیت

ریاست -- و ریاست سیادت و الدوله سیادت الدوله عماد خود عماد برادر دو خود بر برادر دو برو الدوله و رکن الدوله رکن

.مغرالدولهمغرالدوله دوازاو آن اطاعت و .دیلمی دوازاو آن اطاعت و دیلمی

الدوله رسیدن رسیدن -- الدوله رکن پس رکن خاندان ریاست پس به خاندان ریاست بهعمادالدوله.عمادالدوله.ازمرگ ازمرگ

2323

آل ادبی و عمومی آل وضعیت ادبی و عمومی وضعیت22بویهبویه

به -- بویه آل حکومت به واگذاری بویه آل حکومت رکن رکن فرزند فرزند عضدالدولهعضدالدولهواگذاری الدولهالدوله

. پدر مرگ از .پس پدر مرگ از پس

دیالمه -- تقسیم و الدوله عضد فرزندان میان دیالمه اختالف تقسیم و الدوله عضد فرزندان میان اختالفبه بویه به آل بویه آل

: دیالمه شاخه : سه دیالمه شاخه دیالمه فارسفارسسه دیالمه ، و ، خوزستان و و عراق خوزستان و عراق،،کرمانکرمان

.دیالمه دیالمه همدان و اصفهان و .ری همدان و اصفهان و ری

2424

آل ادبی و عمومی آل وضعیت ادبی و عمومی وضعیت33بویهبویه

دوره -- و عهد این ادبی وضعیت همانندی و دوره مشابهت و عهد این ادبی وضعیت همانندی و مشابهت. ازآن .پیش ازآن پیش

همچون -- بزرگی همچون حضوردانشمندان بزرگی ابن ابن حضوردانشمندانبن بن سینا،بیرونی،صاحب سینا،بیرونی،صاحب

همدانی الزمان بدیع و همدانی عیاد الزمان بدیع و و عیاد امیران این دربار و در امیران این دربار درآثار آثار تالیف تالیف

. فارسی و عربی .بسیار فارسی و عربی بسیار

2525

دوم دوم بخش بخش

غزنوی،آل عصر معروف غزنوی،آل شاعران عصر معروف شاعرانزیار زیار

بویه،غوریان آل بویه،غوریان دیالمه آل دیالمه

2626

سیستانی سیستانی فرخی فرخی

به -- متخلص جولوغ بن علی به ابوالحسن متخلص جولوغ بن علی از از فرخیفرخیابوالحسنبزرگ بزرگ شعرای شعرای

قرن قرن اواخر قرن چهارمچهارماواخر اوایل قرن و اوایل .پنجمپنجمو است .هجری است هجری

غالم -- غالم پدرش بانو پدرش خلف بانو امیر خلف سلطان امیر سلطان آخرین صفاریصفاریآخرینبود.بود.

2727

سیستانی سیستانی فرخی 22فرخی

به -- خود دهقان ارباب خدمت از انصراف از پس به وی خود دهقان ارباب خدمت از انصراف از پس ویدرباردربار.چغانیانچغانیان آورد .روی آورد روی

سال -- در تجمل کسب از پس سال فرخی در تجمل کسب از پس هجری فرخی نود و هجری سیصد نود و سیصدبه به

. یافت راه محمود .دربار یافت راه محمود دربار

در -- مهارت سبب در به مهارت سبب چنگ به نواختن و چنگ شاعری نواختن و محمود، شاعری محمود، نزد نزد. کرد کسب .مقامی کرد کسب مقامی

2828

ادبی امتیازات و های ادبی ویژگی امتیازات و های ویژگی11فرخیفرخی

شاعران -- نمونه بهترین امتیاز از شاعران برخورداری نمونه بهترین امتیاز از .برخورداری سرا .مدیحه سرا مدیحه

استحکام -- و استحکام سادگی و دیگر قصایدقصایدسادگی آثار میان در دیگر فرخی آثار میان در فرخیقصیدهقصیده

سرایان. سرایان.

احساسات -- بیان در روشن و ساده اززبانی گیری احساسات بهره بیان در روشن و ساده اززبانی گیری بهرهعادیعادی

. ساده .و ساده و

2929

ادبی امتیازات و ها ادبی ویژگی امتیازات و ها ویژگی 22فرخیفرخی

معانی تغزالتتغزالتشهرت شهرت -- بر اشتمال حیث از معانی فرخی بر اشتمال حیث از فرخی. عاشقانه .بدیع عاشقانه بدیع

انواع -- در فرخی انواع مهارت در فرخی توصیفات.توصیفات.مهارت

توجه -- دلیل به وی اشعار خاص رواج و توجه رونق دلیل به وی اشعار خاص رواج و رونقبه به شاعر شوخشوخشاعر

. مزاح و .طبعی مزاح و طبعی

3030

ادبی امتیازات و های ادبی ویژگی امتیازات و های ویژگی33فرخیفرخی

عمودی جبران جبران -- محور تکرار و عمودی ضعف محور تکرار و وسیله ضعف به وسیله قصاید به قصاید. شیرین های تغزل و ها .وصف شیرین های تغزل و ها وصف

بودن -- شخصی و بودن ابتکاری شخصی و جز تصویرهای تصویرهای ابتکاری به او جز شعری به او شعری. معدود .مواردی معدود مواردی

وی -- شهرت رغم علوم،علی از او آگاهی و اطالع وی عدم شهرت رغم علوم،علی از او آگاهی و اطالع عدم.در در حکیمحکیمبه به ها .تذکره ها تذکره

3131

بلخی بلخی عنصری 11عنصری

شاعران -- از شاعران وی از پنجم وی قرن سرای پنجم مدیحه قرن سرای است است مدیحهحدود در حدود که در که

به چشم متمول ای خانواده در وپنجاه سیصد به سال چشم متمول ای خانواده در وپنجاه سیصد سال. گشود .جهان گشود جهان

از -- پس و بود مشغول تجارت شغل به از درجوانی پس و بود مشغول تجارت شغل به درجوانیرفتن یغما رفتن به یغما به

به دزدان دست به به اموالش دزدان دست به ادب اموالش و ادب شعر و . شعر آورد . روی آورد روی

3232

بلخی بلخی عنصری 22عنصری

از -- وادب شعر در تبحر بر عالوه از عنصری وادب شعر در تبحر بر عالوه فلسفه فلسفه عنصریدر در رایج رایج

. است داشته اطالع نیز خراسان در چهارم .قرن است داشته اطالع نیز خراسان در چهارم قرن

واسطه -- به واسطه وی به نصر وی نصر امیر به امیر محمود سلطان به ،برادر محمود سلطان ،برادردربار دربار

مرتبه به و یافت راه پادشاه مرتبه آن به و یافت راه پادشاه الشعرایی آن الشعرایی ملک ملکرسید.رسید.

3333

عنصری ادبی های عنصری ویژگی ادبی های 11ویژگی

بر -- عنصری اشعار عمده قسمت بر اشتمال عنصری اشعار عمده قسمت قصاید قصاید اشتمالاو او هنرمندانههنرمندانه

. ممدوحان فتوحات و اعمال،اوصاف شرح .در ممدوحان فتوحات و اعمال،اوصاف شرح در

صنعت -- صنعت جایگزینی منطقی جایگزینی ذهن و منطقی تامل ذهن و اشعار تامل اشعار در درجای به جای او به او

. حسی تجربه و .احساس حسی تجربه و احساس

3434

عنصری ادبی های عنصری ویژگی ادبی های 22ویژگی

تصاویر -- معروفترین تلفیق و ترکیب در شاعر تصاویر تالش معروفترین تلفیق و ترکیب در شاعر تالشرایجرایج

. زبان در . شعری زبان در شعری

ازرنگ -- او شعری تصاویر برخورداری بر شاعر ازرنگ کوشش او شعری تصاویر برخورداری بر شاعر کوشش

فلسفی.فلسفی.

انتزاعی وفور وفور -- انتزاعی عناصر .عناصر عنصری شعری تصاویر .در عنصری شعری تصاویر در

3535

عنصری ادبی های عنصری ویژگی ادبی های 33ویژگی

به -- شعری های زمینه دردیگر شاعر توانایی به عدم شعری های زمینه دردیگر شاعر توانایی عدممدیحه.مدیحه.جزجز

تقریبی -- تقریبی فقدان در تشخیص تشخیص فقدان مگر او شعر در در مگر او شعر دربسیار بسیار مواردی مواردی

اندک.اندک.

تاثیر -- های نشانه موارد تاثیر کمبود های نشانه موارد .اساطیر اساطیر کمبود او آثار .در او آثار در

3636

عنصری ادبی های عنصری ویژگی ادبی های 44ویژگی

های -- زمینه کردن گزین های جای زمینه کردن گزین وعقلی جای وعقلی فکری جای فکری جای به بهتصاویر تصاویر

حسی.حسی.

جنبه -- غلبه امتیاز از شاعر جنبه برخورداری غلبه امتیاز از شاعر استدالل برخورداری و استدالل تعقل و تعقلدردر

. او ستایندگان دیدگاه از وی .شعر او ستایندگان دیدگاه از وی شعر

حدود -- درج و حدود ثبت درج و سیصد ثبت و هزار سیصد سه و هزار دیوان سه در شعری دیوان بیت در شعری بیتاو.او.

3737

دامغانی دامغانی منوچهری منوچهری

خود، -- تخلص خود، وی تخلص ممدوح منوچهریمنوچهریوی نخستین ازنام ممدوح را نخستین ازنام رافلکفلکخود خود

شمگیر و قابوس بن منوچهر شمگیر المعالی و قابوس بن منوچهر .المعالی است .گرفته است گرفته

در -- در منوچهری عرب منوچهری عرب ادبیات در ادبیات و داشته در تبحری و داشته تبحریاز خود از دیوان خود دیوان

. است کرده استفاده عرب شعرای .مضامین است کرده استفاده عرب شعرای مضامین

3838

منوچهری ادبی منوچهری خصوصیات ادبی 11خصوصیات

--. ترکیبات و کلمات از بعضی استعمال در شاعر پروایی .بی ترکیبات و کلمات از بعضی استعمال در شاعر پروایی بی

.معنی معنی بر بر لفظلفظغلبه غلبه -- قصاید از بعضی .در قصاید از بعضی در

مضامین مسمطمسمطابداع ابداع -- بودن تکراری و منوچهری وسیله مضامین به بودن تکراری و منوچهری وسیله به

آنها.آنها.

--. شعراو در شادمانی و طرب دروح .وجود شعراو در شادمانی و طرب دروح وجود

3939

منوچهری ادبی منوچهری خصوصیات ادبی 22خصوصیات

بر -- او شعر اساس گرفتن بر قرار او شعر اساس گرفتن و قرار و تشبیه،مقایسه تشبیه،مقایسهتمثیل.تمثیل.

--. آن ماهرانه وصف و طبیعت با شاعر .انس آن ماهرانه وصف و طبیعت با شاعر انس

روحیه -- روحیه فقدان گرایی فقدان گرایی تصوف .تصوف منوچهری اشعار .در منوچهری اشعار در

4040

سلمان سعد سلمان مسعود سعد مسعود

دوم -- نیمه شاعران از دوم وی نیمه شاعران از قرن پنجمپنجموی اول نیمه قرن و اول نیمه وکه ششم ششم که است است

.الهورالهوردردر است همدانی اصال اما است آمده دنیا .به است همدانی اصال اما است آمده دنیا به

های -- زندان در سال هفت های وی زندان در سال هفت وسو وی وسو دهک سه دهک سه و وزندان در زندان سال در سال

زندان ناینای در سال هشت زندان و در سال هشت بوده مرنج مرنج و بوده زندانی زندانیاست.است.

4141

مسعود ممتاز مسعود خصایص ممتاز خصایص

سرودن -- در سرودن تبحر در .حبسیاتحبسیاتتبحر انگیز تاثر و .دلسوز انگیز تاثر و دلسوز

در -- مهارت و در قدرت مهارت و و قدرت هجو و وصف،مدح،غزل، هجو وصف،مدح،غزل،شوخی.شوخی.

وقایع -- ای پاره به وقایع اشاره ای پاره به تعلیم تاریخیتاریخیاشاره به توجه تعلیم و به توجه و.اخالقاخالق .مدوح مدوح

4242

ابوالخیر ابوالخیر ابوسعید 11ابوسعید

والیت -- در والیت وی در ناحیه مهنهمهنهوی ناحیه در .خاوران خاوران در است آمده دنیا .به است آمده دنیا به

با -- داد می ترتیب پدرش که با اودرمجالسی داد می ترتیب پدرش که تصوف اودرمجالسی تصوف مبادی مبادی. شد .آشنا شد آشنا

واسطه -- به واسطه ابوسعید به بیان ابوسعید لطف و ذهن لطیف،حدت بیان ذوق لطف و ذهن لطیف،حدت ذوقمخاطبانمخاطبان

. ساخت می مجذوب را .خود ساخت می مجذوب را خود

4343

ابوالخیر ابوالخیر ابوسعید 22ابوسعید

التوحید کتاب کتاب التوحید اسرار او اسرار نوادگان از یکی وسیله او به نوادگان از یکی وسیله بهنور بن نور محمد بن محمد

کتاب کتاب و ابوالخیر و ابوسعید شیخ وسخنان ابوالخیر حاالت ابوسعید شیخ وسخنان حاالتدیگر یکی دیگر توسط یکی توسط

یعنی او های نوه یعنی از او های نوه محمد از الدین محمد کمال الدین شرح کمال شرح در درسخنان و سخنان احوال و احوال

. است شده گردآوری .شیخ است شده گردآوری شیخ

4444

غزنوی غزنوی سنایی سنایی

قرن -- اواسط یا دراوایل غزنوی سنایی قرن حکیم اواسط یا دراوایل غزنوی سنایی در در پنجم پنجم حکیمغزنینغزنین

آمد دنیا آمد به دنیا به

به -- غزنوی سالطین دربار در کماالت کسب از به پس غزنوی سالطین دربار در کماالت کسب از پسمدیحهمدیحه

تا و آورد روی عرفان به سرانجام اما پرداخت تا سرایی و آورد روی عرفان به سرانجام اما پرداخت سراییپایانپایان

پرداخت عرفانی اشعار سرودن و نشینی گوشه به پرداخت حیات عرفانی اشعار سرودن و نشینی گوشه به حیات

4545

سنایی آثار و ادبی های سنایی ویژگی آثار و ادبی های ویژگی11غزنویغزنوی

یکی -- شمار در گرفتن قرار امتیاز از او یکی برخورداری شمار در گرفتن قرار امتیاز از او برخورداریازاز

. فارسی زبان شعرای ترین .بزرگ فارسی زبان شعرای ترین بزرگ

شاعری -- خود زندگی اول درمرحله شاعری وی خود زندگی اول درمرحله سرا وی سرا مدیحه مدیحه ولهوولهو

اندیشه پیشهپیشه با را خود شعر دوم درمرحله و اندیشه است با را خود شعر دوم درمرحله و استهای های

. آمیزد می در عرفانی و .دینی آمیزد می در عرفانی و دینی

4646

سنایی آثار و ادبی های سنایی ویژگی آثار و ادبی های ویژگی22غزنویغزنوی

به -- اشاره با خود کالم آرایش به سنایی به توجه اشاره با خود کالم آرایش به سنایی توجهآیات،احادیث،قصصآیات،احادیث،قصص

. تمثیالت . و تمثیالت و

کلمات -- کارگیری به از وی پرهیز کلمات عدم کارگیری به از وی پرهیز .عدم آمیز هزل و .رکیک آمیز هزل و رکیک

الفاظ -- و معانی ایراد به سنایی مفرط الفاظ توجه و معانی ایراد به سنایی مفرط در در دشواردشوارتوجههای های مثنوی مثنوی

خود.خود.

4747

سنایی آثار و ادبی های سنایی ویژگی آثار و ادبی های ویژگی33غزنویغزنوی

مختلف -- مسائل به شاعر مفرط مختلف توجه مسائل به شاعر مفرط توجهو علمی،علمی، و فلسفی،عرفانی فلسفی،عرفانی

.دینی دینی خود های مثنوی .در خود های مثنوی در

--: عبارتنداز سنایی :آثار عبارتنداز سنایی الحقیقة،طریق آثار الحقیقة،طریق حدیقة حدیقةالعباد العباد التحقیق،سیر التحقیق،سیر

و آباد سنایی نامه، نامه،عشق المعاد،عقل و الی آباد سنایی نامه، نامه،عشق المعاد،عقل الی. بلخ .کارنامه بلخ کارنامه

4848

سوم سوم بخش بخش

عصر معروف وعلمای نویسان عصر نثر معروف وعلمای نویسان نثرغزنویانغزنویان

و .... زیار و ....آل زیار آل

4949

و بن قابوس المعالی و شمس بن قابوس المعالی شمسشمگیرشمگیر

امیر -- مشهورترین و امیر چهارمین مشهورترین و زیار چهارمین زیار آل خطی آل خطی ،دارای ،دارایو و خوش خوش

. معناست پر .اشعاری معناست پر اشعاری

او -- عربی رسائل او مجموعه عربی رسائل البالغه مجموعه البالغه کمال .کمال دارد .نام دارد نام

5050

بیهقی ابوالفضل بیهقی خواجه ابوالفضل خواجه

سال در سال وی در وهشتادوپنج وی وهشتادوپنج سیصد قریه سیصد قریه در حارث حارث دربیهق بیهق آباد آباد

در سبزوارسبزوار فضایل کسب از پس و آمد دنیا در به فضایل کسب از پس و آمد دنیا بهبه به نیشابورنیشابور

خدمت غزنینغزنین در و خدمت رفت در و مشکان رفت مشکان بونصر رئیس رئیس بونصردیواندیوان

. شد مشغول دبیری کار به محمود .رسالت شد مشغول دبیری کار به محمود رسالت

5151

تاریخ های ویژگی ترین تاریخ مهم های ویژگی ترین مهم11بیهقیبیهقی

مجلد،درباره -- سی بر بالغ کتاب،دراصل مجلد،درباره این سی بر بالغ کتاب،دراصل اینآل آل سلطنت سلطنت

.سبکتکینسبکتکین است .بوده است بوده

فارسی -- ادب تاریخ کتب ازمهمترین بیهقی فارسی تاریخ ادب تاریخ کتب ازمهمترین بیهقی تاریخاست.است.

5252

تاریخ های ویژگی ترین تاریخ مهم های ویژگی ترین مهم22بیهقیبیهقی

آن -- ویژه اهمیت و آن ارزش ویژه اهمیت و نویسنده نویسنده صداقتصداقتارزشاطالعات اطالعات درارائه درارائه

شرح و اجتماعی رسوم،شرایط و آداب ویژه شرح به و اجتماعی رسوم،شرایط و آداب ویژه بهو شعرا و حال شعرا حال

. است .نویسندگان است نویسندگان

5353

تاریخ های ویژگی ترین تاریخ مهم های ویژگی ترین مهم33بیهقیبیهقی

نمونه -- بهترین ازامتیاز بیهقی نثر نمونه برخورداری بهترین ازامتیاز بیهقی نثر برخورداریدرباری درباری ترسلترسل

قرن قرن در .پنجمپنجمدر .هجری هجری

کارگیری -- کارگیری به تمثیل به تمثیل اطناب،استشهاد، و اطناب،استشهاد، و فراوان فراوانعربی عربی لغات لغات

. پنجم قرن آغاز به نسبت .بیشتر پنجم قرن آغاز به نسبت بیشتر

5454

سینا سینا ابن ابن

مشهور شاعر و نویسنده فیلسوف،طبیب، مشهور وی شاعر و نویسنده فیلسوف،طبیب، ویکه است که ایرانی است ایرانی

عین در نوشته، عربی زبان به را خود آثار عین بیشتر در نوشته، عربی زبان به را خود آثار بیشترآثاری آثاری حال حال

اشعاری وتازی فارسی به وی نیزدارد فارسی اشعاری به وتازی فارسی به وی نیزدارد فارسی به. است .سروده است سروده

5555

سینا ابن آثار سینا مشهورترین ابن آثار مشهورترین

: التنبیهات- و :االشارات التنبیهات- و ) االشارات ترین برجسته از فلسفه ) در ترین برجسته از فلسفه در.) او (.آثار او آثار

: شفا- :کتاب شفا- ریاضیات کتاب طبیعیات، منطق، فلسفه ریاضیات در طبیعیات، منطق، فلسفه دروالهیات.والهیات.

: النجاة- :کتاب النجاة- .کتاب شفاست از ای .خالصه شفاست از ای خالصه

5656

سینا ابن آثار سینا مشهورترین ابن آثار مشهورترین

: :قانون- .قانون- اوست آثار ترین مهم طب،از .در اوست آثار ترین مهم طب،از در

: نبض- :رساله نبض- االعضاء،رساله رساله االعضاء،رساله تشریح تشریح. عالیی .جودیه،دانشنامه عالیی جودیه،دانشنامه

: یقظان- بن حی :رساله یقظان- بن حی عرفانی رساله و تمثیلی عرفانی اثری و تمثیلی اثریاست.است.

5757

بیرونی بیرونی ابوریحان ابوریحان

جغرافی دان،منجم، ریاضی جغرافی بیرونی، دان،منجم، ریاضی بیرونی،دانشمند دانشمند دان،فیلسوف، دان،فیلسوف،

عبارتند او آثار موضوعات و است ایرانی عبارتند بزرگ او آثار موضوعات و است ایرانی بزرگهیئت: هیئت:از از

.... و ،طب،حساب،هندسه،فیزیک،نجوم ....حکمت و ،طب،حساب،هندسه،فیزیک،نجوم حکمت

5858

بیرونی بیرونی ابوریحان 22ابوریحان

-- : الباقیه،التحقیق آثار از عبارتند او آثار ترین : مهم الباقیه،التحقیق آثار از عبارتند او آثار ترین مهمماللهند،قانونماللهند،قانون

مسعودی.مسعودی.

کتاب -- کتاب او الباقیه او الباقیه آثار نام آثار به را نام خود به را المعالی خود المعالی شمس شمس. کرد .تالیف کرد تالیف

5959

المعالی المعالی عنصر عنصر

خاندان از خاندان وی از کتاب زیاری زیاری وی و کتاب است و در قابوسنامهقابوسنامهاست در را راچهار و چهار چهل و چهل

پسرش برای پسرش باب برای خود گیالنشاه گیالنشاه باب تجربیات خود ازمجموع تجربیات ازمجموعدیگر نام دیگر نوشت نام نوشت

مؤلف گفته به مؤلف کتاب گفته به نامه کتاب نامه نصیخت یا نصیخت یا و نامه و نامه پند پندبوده بوده امیرکبیرجیالنامیرکبیرجیالن

کتاب این نثر کتاب است این نثر و است و مرسل چهار مرسل و چهل بر چهار مشتمل و چهل بر مشتملاست.است.باب باب

6060

سیستان سیستان تاریخ تاریخ

ازمؤلفی ایران تاریخ مهم مآخذ از ازمؤلفی یکی ایران تاریخ مهم مآخذ از ناشناختهناشناخته یکیموضوع. موضوع.است است

سیستان آنآن سیستان تاریخ یکدست. تاریخ آن انشای یکدست. است آن انشای استخصایص. از خصایص. نیست از نیست

کتاب کتاب عمده جمالت عمده جمالت کوتاهی بودن ،،کوتاهی بودن رسا رساافعال ،،عباراتعبارات بودن افعال تمام بودن تمام

خاص ترکیبات رفتن کار به خاص و ترکیبات رفتن کار به است.است. و

6161

کشف مؤلف کشف هجویری مؤلف هجویریالمحجوبالمحجوب

قرن اواخر در قرن وی اواخر در شهر چهارمچهارموی شهر در شد غزنهغزنهدر شد متولد متولدتعالیم با تعالیم و با و

علی پدرش پدرش بن عثمان علی شیخ بن عثمان رشد شیخ مرحله رشد به مرحله بهوپس رسید وپس وتکامل رسید وتکامل

در خود پیر دستور به مقدماتی تحصیالت در از خود پیر دستور به مقدماتی تحصیالت ازمسجدی مسجدی الهورالهور

. پرداخت ارشاد و تعلیم به و .ساخت پرداخت ارشاد و تعلیم به و ساخت

6262

هجویری هجویری آثار آثار

: المحجوب :کشف المحجوب کشف

سؤاالت جواب سؤاالت در جواب هجویری در هجویری ابوسعید خصوص ابوسعید خصوص در درطریقت طریقت

صوفیه،مقامات،مقاالت،مذاهب،رموز،اشارات صوفیه،مقامات،مقاالت،مذاهب،رموز،اشارات و ..........و ..........

. است شده .نوشته است شده نوشته

6363

قشیریه رساله قشیریه ترجمه رساله ترجمه

ومتصوفان ازعلما،نویسندگان قشیری ومتصوفان ابوالقاسم ازعلما،نویسندگان قشیری ابوالقاسمهجری هجری پنجم پنجم قرن قرن

به توان می او تالیفات از به است توان می او تالیفات از نحو نحو استاالشارات، االشارات، القلوب،لطائف القلوب،لطائف

قشیریه ورساله السلوک قشیریه ترتیب ورساله السلوک . ترتیب رساله کرد . اشاره رساله کرد اشارهدوبار دوبار قشیریه قشیریه

وسیله وسیله به نیشابوری به وابوالفتوح عثمانی نیشابوری ابوعلی وابوالفتوح عثمانی ابوعلی. است شده .نوشته است شده نوشته

6464

قشیریه رساله قشیریه ترجمه رساله 22ترجمه

که است کتابی معتبرترین و ترین جامع کتاب که این است کتابی معتبرترین و ترین جامع کتاب اینقدمای قدمای از از

. از برخی است مانده جا به تصوف در . صوفیه از برخی است مانده جا به تصوف در صوفیهموضوعات موضوعات

: از عبارتند :کتاب از عبارتند صوفیه کتاب قدیم صوفیه مشاهیر قدیم و ،،مشاهیر و الفاظ الفاظاصطالحاتاصطالحات

.،،صوفیهصوفیه مشایخ و اولیا آداب و احوال و .کرامات مشایخ و اولیا آداب و احوال و کرامات

6565

منشی الله منشی نصر الله نصر

توانای مترجم توانای وی مترجم دمنه وی و دمنه کلیله و که کلیله آنجا از و که است آنجا از و استبه را به کتاب را کتاب

مسعود نام نام بن مسعود بهرامشاه بن ابراهیم بهرامشاه ابراهیم بن است بن است نوشته نوشتهنام نام به و به و کلیله کلیله

بهرامشاهی بهرامشاهی دمنه .دمنه است شده .خوانده است شده خوانده

6666

دمنه و کلیله ادبی های دمنه ویژگی و کلیله ادبی های ویژگی

حیث از کتاب حیث این از کتاب انشا این انشا سالست ترکیب ،،سالست ترکیب قوت قوتحسنحسن،،عباراتعبارات

کالم وآراستگی کالم اسلوب وآراستگی نمونه اسلوب ترین عالی از نمونه یکی ترین عالی از یکینثر نثر های های

. از و بلیغ و منشیانه نثری ار کلیله است . فارسی از و بلیغ و منشیانه نثری ار کلیله است فارسیهای های آرایه آرایه

. است برخوردار طبیعی و .بدیعی است برخوردار طبیعی و بدیعی

6767

دمنه و کلیله ادبی های دمنه ویژگی و کلیله ادبی های ویژگی

سبک از نویسنده گیری سبک بهره از نویسنده گیری مصنوع بهره مصنوع نثر آوردن نثر دلیل آوردن به دلیل به

به متوازن،مترادف،متوازن،مترادف،کلمات کلمات به استشهاد اشعار استشهاد و اشعار آیات،امثال و آیات،امثال

تازی.تازی.

: طوسی قانعی بازنویسان و : مقلدان طوسی قانعی بازنویسان و سال مقلدان در کتاب سال ناظم در کتاب ناظم

وهشت وپنجاه وهشت ششصد وپنجاه :ششصد کاشفی واعظ :مالحسین کاشفی واعظ بازنویس بازنویس مالحسین

نام به نام اثر به .....اثر و سهیلی .....انوار و سهیلی انوار

6868

دوم دوم فصل فصل

در ایران ادبی و اجتماعی در اوضاع ایران ادبی و اجتماعی اوضاععصر عصر

اتابکان و اتابکان سلجوقیان و سلجوقیان

6969

سلجوقیانسلجوقیان

سلجوقی عصر عمده های سلجوقی ویژگی عصر عمده های ::11ویژگی

--. مملکت داخل در آسایش و امنیت .برقراری مملکت داخل در آسایش و امنیت برقراری

نظمیه تاسیس تاسیس -- نظمیه مدارس وسیله مدارس وسیله به الملک به نظام الملک خواجه نظام وزیر وزیر خواجهکاردانکاردان

. خاندان .این خاندان این

-- . فارسی زبان به رسمی ومکاتبات دولتی دفاتر ها، دیوان . نگارش فارسی زبان به رسمی ومکاتبات دولتی دفاتر ها، دیوان نگارش

7070

عصر عمده های عصر ویژگی عمده های ویژگی22سلجوقیسلجوقی

وسعت- وسعت- افزایش ادب افزایش و شعر جغرافیایی ادب دایره و شعر جغرافیایی دایرهفارسی.فارسی.

آن -- شدن نزدیک و دربارها از شعر گرفتن آن فاصله شدن نزدیک و دربارها از شعر گرفتن فاصلهخانقاهها خانقاهها به به

شعر ظهور شعر و ظهور عرفانی.عرفانی.و

رسیدن -- کمال رسیدن به کمال وسیله شعرعرفانیشعرعرفانیبه وسیله به و به و عطار عطارسنایی.سنایی.

7171

عصر عمده های عصر ویژگی عمده های ویژگی33سلجوقیسلجوقی

از -- بیشتر پذیری از تاثیر بیشتر پذیری عربی تاثیر عربی زبان .زبان قبل دوران به .نسبت قبل دوران به نسبت

زبان -- حیطه به مختلف های لهجه از بسیاری لغات زبان ورود حیطه به مختلف های لهجه از بسیاری لغات ورود

فارسی.فارسی.

رسیدن -- کمال رسیدن به کمال فارسی به فارسی نثر ویژگی نثر و شکل نظر ویژگی از و شکل نظر ازهایهای

. بدیعی صنایع برخی و .دستوری بدیعی صنایع برخی و دستوری

7272

عصر عمده های عصر ویژگی عمده های ویژگی44سلجوقی سلجوقی

گیری -- کار گیری به کار توسط سجعسجعبه بدیعی توسط وصنایع بدیعی الله وصنایع الله نصر نصرو و منشیمنشی

. نویسندگان از دیگر .بعضی نویسندگان از دیگر بعضی

نثر -- شدن تر نثر شکوفا شدن تر آثاری صوفیهصوفیهشکوفا در عهد این آثاری در در عهد این درهمچونهمچون

االولیاء االولیاء تذکرة .،،تذکرة اسرارالتوحید و المحجوب .کشف اسرارالتوحید و المحجوب کشف

7373

دوم دوم بخش بخش

عصر معروف عصر شاعران معروف شاعرانو و سلجوقیان سلجوقیان

آذربایجان آذربایجان اتابکان اتابکان

7474

گرگانی اسعد الدین گرگانی فخر اسعد الدین فخر

مردم از مردم وی از معاصربا گرگانگرگانوی معاصربا و بیگ و بیگ طغرل طغرلاست است سلجوقیسلجوقی

به جوانی درزمان را رامین و ویس داستان به که جوانی درزمان را رامین و ویس داستان کهکشید کشید نظم نظم

ایران گوی ساده و سخن شیرین شعرای از ایران او گوی ساده و سخن شیرین شعرای از اواست.است.

7575

گرگانی کالم مهم گرگانی خصایص کالم مهم خصایص

گونه -- هر از او اشعار بودن گونه بری هر از او اشعار بودن .بری پیچیدگی و .تکلف پیچیدگی و تکلف

در -- گذشتگان از تقلید به بندی پای در عدم گذشتگان از تقلید به بندی پای عدمتعبیرات،تشبیه،استعاره،تعبیرات،تشبیه،استعاره،

. قافیه قواعد .رعایت قافیه قواعد رعایت

جانب -- جانب رعایت .رعایت بالغت و .سادگی،فصاحت بالغت و سادگی،فصاحت

طوسی طوسی اسدی اسدی

قرن نویسان فرهنگ و سرایان حماسه قرن از نویسان فرهنگ و سرایان حماسه هجری.هجری.پنجم پنجم ازاسدی اسدی آثار آثار

: اسدی- :مناظرات اسدی- .مناظرات اوست کار تازگی آن بقای .علت اوست کار تازگی آن بقای علت

: فرس- :لغت فرس- .لغت است فارسی فرهنگ ترین .قدیمی است فارسی فرهنگ ترین قدیمی

: نامه- :گرشاسب نامه- زندگی گرشاسب درباره حماسی زندگی مثنوی درباره حماسی مثنوی. است رستم عالی جد .گرشاسب، است رستم عالی جد گرشاسب،

7777

گرشاسب مهم های گرشاسب ویژگی مهم های ویژگیاسدی اسدی نامه نامه

آوردن -- و داستان نقل در شاعر مهارت و آوردن قدرت و داستان نقل در شاعر مهارت و امثال، امثال، قدرت

. مواعظ و .حکم مواعظ و حکم

--. دقیق تشبیهات و منسجم کلمات،ترکیبات .یکدستی دقیق تشبیهات و منسجم کلمات،ترکیبات یکدستی

کالم -- ومشابهت کالم نزدیکی ومشابهت هنگام اسدیاسدینزدیکی به فردوسی هنگام به به فردوسی به

. نبرد های میدان قهرمانان و مناظر . وصف نبرد های میدان قهرمانان و مناظر وصف

7878

خسرو خسرو ناصر ناصر

است ایران بزرگ و توانا ازشاعران خسرو است ناصر ایران بزرگ و توانا ازشاعران خسرو ناصرتقریبا تقریبا که که

علوم تمام علوم در تمام نقلی در و نقلی عقلی و قرآن عقلی و بود کرده قرآن تبحر و بود کرده تبحرازحفظ ازحفظ را را

نیز دیگرادیان و اسالمی مذاهب در وی نیز داشت دیگرادیان و اسالمی مذاهب در وی داشتکرده کرده تحقیق تحقیق

بود.بود.

7979

ناصر سبک و شیوه ممتاز ناصر خصایص سبک و شیوه ممتاز خصایص22خسروخسرو

قصد -- به شعر قصد سرودن به شعر آیین سرودن به آیین دعوت به منظور دعوت به منظور نه به نهامیران امیران مدحمدح

. محتشمان . و محتشمان و

--. اشرافی مظاهر به پرداختن از .پرهیز اشرافی مظاهر به پرداختن از پرهیز

--. معنا عمق و طبع .قوت معنا عمق و طبع قوت

8080

خسرو ناصر خسرو آثار ناصر آثار

، نامه سعادت ، نامه روشنایی ، اشعار ، دیوان نامه سعادت ، نامه روشنایی ، اشعار دیواناخوان اخوان خوان خوان

دین، المسافرین،وجه الحکمتین،زاد دین، جامع المسافرین،وجه الحکمتین،زاد جامعورهایش ورهایش گشایش گشایش

. سفرنامه .و سفرنامه و

8181

همدانی طاهر همدانی بابا طاهر بابا

قرن اواخر در همدان متولد عارف و قرن شاعر اواخر در همدان متولد عارف و شاعرمعاصر چهارمچهارم معاصر و و

و دیلمیان دیلمیان بابا داشت بلند مقامی تصوف در که و بود داشت بلند مقامی تصوف در که بودهای بیتی های دو بیتی دو

ساخته آوازه بلند را او نام معروفش انگیز ساخته دل آوازه بلند را او نام معروفش انگیز دلاست. است.

8282

نیشابوری ی Vنیشابوری معز ی Vمعز

مقام مقام وی الشعرایی وی الشعرایی امیر عظمت امیر به و عظمت داشت به و داشتاستادی استادی و و

به را او اکثرشعرا است به شهره را او اکثرشعرا است طبعی شهره طبعی لطیف لطیفواستادیواستادی

. اند کرده .مدح اند کرده مدح

8383

و معزی خصایص ترین و مهم معزی خصایص ترین مهماو او آثار آثار

کار -- در کار قدرت در تخیل.تخیل.ضعف ضعف مداحی،مداحی،قدرت

شعری -- تصاویر از شعری تقلید تصاویر از و درمحور درمحور فرخیفرخیتقلید و افقی افقی.عمودیعمودی .خیال خیال

--. عرب شعر تصاویر از مستقیم .تاثر عرب شعر تصاویر از مستقیم تاثر

کارگیری -- کارگیری به .اغراقاغراقبه شعری های زمینه همه .در شعری های زمینه همه در

8484

خیامخیام

از از وی دانان وی دانان ریاضی حکیمان ،،ریاضی و حکیمان طبیبان و آور طبیبان آور نام نامدر در ایرانی ایرانی

تدریس به اغلب که است هجری پنج و چهار تدریس قرن به اغلب که است هجری پنج و چهار قرنحکمتحکمت

. شهرت است بوده مشغول ریاضی در . ومطالعه شهرت است بوده مشغول ریاضی در ومطالعهخیام خیام عمده عمده

سبب سبب به های به های رباعی . رباعی . اوست اوست

8585

خیام خیام آثار آثار

االحتیال،لوازم فی جبرومقابله،رساله االحتیال،لوازم رساله فی جبرومقابله،رساله رسالهاالمکنه،االمکنه،

خطبة کلیات،ترجمه درعلم خطبة نوروزنامه،رساله کلیات،ترجمه درعلم نوروزنامه،رسالهالغراءالغراء

8686

خیام کالم های خیام ویژگی کالم های ویژگی

روانی،- و بالغت،سالست و روانی،- فصاحت و بالغت،سالست و و فصاحت لطیف و ذوق لطیف ذوقاحساساحساس

شدید.شدید.

--. شاعرانه تخیالت و .تکلف شاعرانه تخیالت و تکلف

اموری -- بر اموری تاکید بر ناپایداری: تاکید به ،توجه مرگ تذکر ناپایداری: همچون به ،توجه مرگ تذکر همچونوو

. روزگار اعتباری بی و زندگی .گذشت روزگار اعتباری بی و زندگی گذشت

8787

انوریانوری

در و است فارسی شعر ارکان از در وی و است فارسی شعر ارکان از غزلغزل،،قصیدهقصیدهویقطعه قطعه و از از و

از پیش غزل در و است از سرآمدن پیش غزل در و است را سعدیسعدیسرآمدن را راه راهو کرده و هموار کرده هموار

سرودن سرودن در آن قطعه قطعه در اعالی حد به را زبانی آن بد اعالی حد به را زبانی بد. است .رسانده است رسانده

8888

انوری شعری های انوری ویژگی شعری های 22ویژگی

لهجه -- به لهجه نزدیکی به .نزدیکی محاوره و .تخاطب محاوره و تخاطب

دشواری- و دشواری- تعقید و توجه تعقید دلیل به ابیات از توجه برخی دلیل به ابیات از برخیبه به شاعر شاعر

. دیگر علوم و ،هیئت علمی،نجومی .اصطالحات دیگر علوم و ،هیئت علمی،نجومی اصطالحات

کالم آمیزش آمیزش -- روانی و کالم سادگی روانی و .با با سادگی دقیق .خیاالت دقیق خیاالت

8989

شروانی شروانی خاقانی خاقانی

قرن بزرگ بسیار سرایان سخن از قرن خاقانی بزرگ بسیار سرایان سخن از ششششخاقانیاست است هجری هجری

. وی شود می محسوب فارسی شعر ارکان از . که وی شود می محسوب فارسی شعر ارکان از کهخدمت خدمت در در

گنجوی گنجوی ابوالعالی وسیله ابوالعالی وبه پرداخت شاگردی وسیله به وبه پرداخت شاگردی بهدربار دربار اوبه اوبه

. یافت راه .شروانشاهان یافت راه شروانشاهان

9090

خاقانی کالم بارز خاقانی صفات کالم بارز صفات

قوت- و قوت- استحکام و ماهرانه، استحکام ماهرانه، اندیشه،ترکیبات بکر.بکر. معانیمعانیاندیشه،ترکیبات

های -- واژه کارگیری های به واژه کارگیری ،علمی،لغات ،علمی،لغات محلی محلی بهواصطالحاتواصطالحات

مسیحیت.مسیحیت.

های قصایدقصایدبلندی بلندی -- ردیف با آن بودن های وهمراه ردیف با آن بودن فعلی فعلی وهمراهدشوار دشوار

تجدیدمطلع.تجدیدمطلع.

9191

گنجوی گنجوی نظامی نظامی

در -- در وی . گنجهگنجهوی و شعر بر عالوه وی آمده دنیا . به و شعر بر عالوه وی آمده دنیا بهبه به شاعری شاعری

قصص و ادب قصص تاریخ،فنون و ادب در تاریخ،فنون و بود مند در عالقه و بود مند نجوم نجوم عالقه وعلوموعلوم

. داشت وسیع اطالعات .دیگر داشت وسیع اطالعات دیگر

اوست -- گانه پنج های مثنوی سبب به نظامی اوست شهرت گانه پنج های مثنوی سبب به نظامی شهرتبه به که که

گنج گنج پنج .خمسهخمسهیا یا پنج است .مشهور است مشهور

9292

نظامی نظامی خمسه 11خمسه

: االسرار- :مخزن االسرار- .مخزن زهد،تقوی .در زهد،تقوی در

: شیرین- و :خسرو شیرین- و عشق خسرو عشق درباره به خسروخسرودرباره ساسانی به شاه ساسانی شاهشیرینشیرین

. ارمن بانوی .برادرزاده ارمن بانوی برادرزاده

: مجنون- و :لیلی مجنون- و مشهور لیلی داستان از گرفته بر عاشقانه مشهور مثنوی داستان از گرفته بر عاشقانه مثنوی

عربی.عربی.

9393

نظامی نظامی خمسه 22خمسه

: نامه- بهرام یا گنبد هفت یا پیکر :هفت نامه- بهرام یا گنبد هفت یا پیکر شاد هفت شاد درباره دربارههای های خواری خواری

. ساسانی پادشاه گور .بهرام ساسانی پادشاه گور بهرام

: نامه- :اسکندر نامه- جداگانه اسکندر کتاب دو در اسکندر جداگانه داستان کتاب دو در اسکندر داستاناست:است:

. نامه .شرفنامه،اقبال نامه شرفنامه،اقبال

9494

نظامی ادبی نظامی شیوه ادبی شیوه

از -- گیری از بهره گیری خاص بهره خاص ترکیبات و ابداع ابداع ترکیبات و معانی معانیو مضامینمضامین و نو نو

. جزئیات .تجسم جزئیات تجسم

در -- انگیز شگفت در مهارت انگیز شگفت .مهارت .توصیف توصیف

9595

ادبی ادبی شیوه 22شیوه

استعارات آفرینش آفرینش -- و استعارات تشبیهات و .تشبیهات .تازه تازه

اصطالحات- کارگیری اصطالحات- به کارگیری نجومی،ترکیبات به نجومی،ترکیبات علمی، علمی،افکار و افکار عربی و عربی

فالسفه.فالسفه.

--. مبالغه و تخیل در .افراط مبالغه و تخیل در افراط

9696

سوم سوم بخش بخش

اتابکان و سلجوقیان عصر معروف اتابکان نویسندگان و سلجوقیان عصر معروف نویسندگان

) (: نامه سیاست های ویژگی طوسی الملک (نظام (: نامه سیاست های ویژگی طوسی الملک نظام

جزالت -- انشاء جزالت سالست انشاء موضوع.موضوع.وتنوع وتنوع مطلبمطلب،روشنی ،روشنی عبارتعبارتسالست

مسائل -- به نویسنده احاطه مسائل عدم به نویسنده احاطه تعصب تاریخیتاریخیعدم کامل تاثیر تعصب و کامل تاثیر و

.مذهبیمذهبی کتاب در .او کتاب در او

9797

خواجه دیگر خواجه آثار دیگر آثار

خود -- پسر به خواجه خود نامه پسر به خواجه .نامه فخرالملک الدین .نظام فخرالملک الدین نظام

قسمتی -- ظاهرا که خواجه به منسوب ای قسمتی رساله ظاهرا که خواجه به منسوب ای رسالهنامه از از نامه سیاست سیاست

اوست.اوست.

9898

انصاری عبدالله انصاری خواجه عبدالله خواجه

شاعران از از و شاعران مفسران،محدثان،صوفیان و قرن مفسران،محدثان،صوفیان قرن بزرگ بزرگهجری هجری پنجم پنجم

: همچون آثاری :نویسنده همچون آثاری نویسنده

: نامه :مناجات نامه به مناجات خواجه اثر ترین به معروف خواجه اثر ترین .معروف مسجع .نثر مسجع نثر

: وجان دل :رساله وجان دل به رساله جان و دل میان ای به مناظره جان و دل میان ای نثر نثر مناظرهمسجع.مسجع.

.کنزالسالکین:کنزالسالکین: نثر و نظم به ای .رساله نثر و نظم به ای رساله

: نامه :قلندر نامه و قلندر نظم به قلندریه و قلندر باب در ای و رساله نظم به قلندریه و قلندر باب در ای رسالهنثر.نثر.

9999

عبدالله خواجه ادبی عبدالله شیوه خواجه ادبی شیوه

ونثر آمیزش آمیزش -- ونثر شعر منظور شعر منظور به دلنشینی به و دلنشینی سهولت و سهولتکالم.کالم.

.سجعسجعتکرار تکرار -- شود دور سادگی از کالم آن .،بدون شود دور سادگی از کالم آن ،بدون

تازی -- مصنوع سخنان با خواجه نثر همانندی تازی عدم مصنوع سخنان با خواجه نثر همانندی عدمقرن قرن گویان گویان

ششم.ششم.

100100

دیگر کتاب دیگر سه کتاب سه

: االبرار وعدة االسرار :کشف االبرار وعدة االسرار کشف

میبدی تألیف تألیف الدین رشید میبدی ابوالفضل الدین رشید تفسیر ابوالفضل تفسیر در دراست مجید است قرآن مجید قرآن

بار یک را آیات بار مؤلف یک را آیات دوبار ترجمهترجمهمؤلف دوبار و کرده کرده تفسیرتفسیرودفعه دفعه است است

برطبق دوم ونوبت عادی مفسران شیوه به برطبق اول دوم ونوبت عادی مفسران شیوه به اولصوفیان.صوفیان.مشرب مشرب

101101

االسرار کشف ممتاز االسرار خصایص کشف ممتاز خصایص

خصایص -- نظر از کتاب برجستگی و خصایص اهمیت نظر از کتاب برجستگی و و و لغویلغویاهمیتمطالبمطالب

ادبی و ادبی عرفانی و .عرفانی .آن آن

ازاقوال -- نادری برمجموعه آن ازاقوال احتوای نادری برمجموعه آن تصوف احتوای تصوف مشایخ مشایخواشعار واشعار

عارفانه.عارفانه.دلکش دلکش

ازامتیاز -- کتاب ازامتیاز برخورداری کتاب ترین برخورداری وشاعرانه ترین ترین زیبا وشاعرانه ترین ترجمه ترجمه زیباقرآن.قرآن.

102102

های ویژگی و الصوفیه های طبقات ویژگی و الصوفیه طبقاتآنآن

سلمی تألیف تألیف سلمی ابوعبدالرحمن و ابوعبدالرحمن احوال شرح و در احوال شرح دربزرگان بزرگان سخنان سخنان

که عربی زبان به که صوفیه عربی زبان به عبدالله صوفیه عبدالله خواجه آن خواجه آن مطالب مطالبدرقرن درقرن را را

از پنجمپنجم ویکی کرده امال خود وذکر درس از درمجالس ویکی کرده امال خود وذکر درس درمجالسشاگردانشاگردان

. است کرده تحریر را .آن است کرده تحریر را آن

103103

االنس االنس نفحات نفحات

قرن جامی جامی نوشته نوشته بزرگ عارف و معروف قرن شاعر بزرگ عارف و معروف شاعرمبنای نهم نهم مبنای بر بر

انصاری عبدالله خواجه الصوفیه انصاری طبقات عبدالله خواجه الصوفیه با طبقات با جامی جامیو تنقیحتنقیح و کتاب کتاب

نثرقرن به را کتاب متاخر صوفیان حال شرح نثرقرن افزودن به را کتاب متاخر صوفیان حال شرح افزودنهجری هجری نهم نهم

. است آورده . در است آورده در

104104

عرفانی و ادبی عرفانی شیوه و ادبی شیوهخرقانی خرقانی ابوالحسن ابوالحسن

کتاب -- در خرقانی سخنان مجموعه کتاب گردآوری در خرقانی سخنان مجموعه نور نور گردآوریالعلوم.العلوم.

میان -- در وشطحیات طامات زیادی تعداد میان وجود در وشطحیات طامات زیادی تعداد وجودخرقانی.خرقانی.اقوال اقوال

درکتاب -- کردارجوانمردان و اخالق به بسیار درکتاب اشاره کردارجوانمردان و اخالق به بسیار اشارهنورالعلوم.نورالعلوم.

105105

او آثار از برخی و غزالی او محمد آثار از برخی و غزالی محمد11

به -- به مکنی به ابوحامدابوحامدمکنی ملقب به و ملقب .و االسالم .حجة االسالم حجة

: الدین- علوم :احیاء الدین- علوم مسائل احیاء در او اثر ترین مسائل مهم در او اثر ترین اخالقی اخالقی مهم. دینی .و دینی و

: سعادت- :کیمیای سعادت- . کیمیای الدین علوم احیاء از ای گونه . ترجمه الدین علوم احیاء از ای گونه ترجمه

: الفالسفه- :مقاصد الفالسفه- بر مقاصد ای بر مقدمه ای .مقدمه الفالسفه .تهافت الفالسفه تهافت

106106

غزالی محمد غزالی آثار محمد 22آثار

: الفالسفه- :تهافت الفالسفه- فالسفه تهافت آرای نقد فالسفه در آرای نقد در

: الملوک- :نصیحة الملوک- عملی نصیحة اخالق و حکمت عملی در اخالق و حکمت در

: المنحول- :کتاب المنحول- اصول کتاب علم اصول در علم در

107107

او آثار و غزالی او احمد آثار و غزالی احمد

به -- به مکنی به ابوالفتحابوالفتحمکنی ملقب به و ملقب الدین و الدین مجد به مجد به ،بیشتر ،بیشتر زهد،تصوفزهد،تصوف

وعظ وعظ و .و است داشته .شهرت است داشته شهرت

: العشاق- :سوانح العشاق- .سوانح عشق اسرار و معانی .در عشق اسرار و معانی در

: االحیا- :لباب االحیا- .لباب غزالی محمد الدین علوم احیاء .خالصه غزالی محمد الدین علوم احیاء خالصه

...... و- ها نامه مجموعه و عشقیه ......رساله و- ها نامه مجموعه و عشقیه رساله

108108

همدانی القضات همدانی عین القضات عین

پروایی -- پروایی بی القضات بی القضات عین بدگمانی عین عقاید، بیان بدگمانی در عقاید، بیان دربه به متشرعین متشرعین

او.او.

وزیر -- دستور به او آویختن دار وزیر به دستور به او آویختن دار سنجر به سنجر سلطان سلطان. همدان .در همدان در

او -- اشعار او مجموعه اشعار العشاق مجموعه العشاق نزهة .نزهة دارد .نام دارد نام

109109

القضاة عین القضاة آثار عین آثار

: شناخت- :یزدان شناخت- .یزدان طبیعی علوم و حکمت مسائل .در طبیعی علوم و حکمت مسائل در

: :تمهیدات- .تمهیدات- تصوف اصل ده .در تصوف اصل ده در

: جمالی- :رساله جمالی- .رساله پیشینیان مذهب بیان .در پیشینیان مذهب بیان در

: عالیی- :رساله عالیی- .رساله پیشینیان مذهب بیان .در پیشینیان مذهب بیان در

110110

و بلخی الدین حمید و قاضی بلخی الدین حمید قاضیاو او مقامات مقامات

حمیدی تحریر تحریر -- حمیدی مقامات از مقامات تقلید از به تقلید بدیع به بدیع مقامات مقاماتهمدانی همدانی الزمان الزمان

حریری حریری و .و خاتمه یک و مقاله چهار و بیست .در خاتمه یک و مقاله چهار و بیست در

برابری -- برابری نا حمیدی نا حمیدی مقامات دمنه با با مقامات و دمنه کلیله و حیث کلیله حیث از از. بیان .جزالت بیان جزالت

شیوه -- به مقامات شیوه تحریر به مقامات .تحریر وممتنع .سهل وممتنع سهل

111111

و سمرقندی عروضی و نظامی سمرقندی عروضی نظامیمقاله مقاله چهار چهار

نمایان -- ادب،ضعف و فضل در عروضی نمایان علومقام ادب،ضعف و فضل در عروضی علومقامدرفن درفن او او

تاریخ.تاریخ.

قتل -- انتساب مثال برای بسیار تاریخی قتل اشتباهات انتساب مثال برای بسیار تاریخی اشتباهاتبه به خواجه خواجه

. بغداد .باطنیه بغداد باطنیه

112112

مقاله چهار های مقاله ویژگی چهار های ویژگی

طبقه -- چهار بیان در مقاله چهار بر کتاب طبقه اشتمال چهار بیان در مقاله چهار بر کتاب اشتمال: مردم :از مردم از

علم و نجوم شعر،علم و دبیران،شاعران و علم دبیری و نجوم شعر،علم و دبیران،شاعران و دبیریطب.طب.

--. نادر و مهم تاریخی مطالب بر کتاب .احتوای نادر و مهم تاریخی مطالب بر کتاب احتوای

113113

سهروردی الدین سهروردی شهاب الدین 11شهابمقتول،شهید،المؤید اشراق، شیخ به مقتول،شهید،المؤید معروف اشراق، شیخ به معروف

مروج و مروج بالملکوت و بالملکوت

. ایران بزرگ فالسفه از و اشراق .حکمت ایران بزرگ فالسفه از و اشراق حکمت

اشراق شیخ فارسی اشراق آثار شیخ فارسی آثار

. جبرئیل- پر .آواز جبرئیل- پر آواز

. العشاق- مونس یا العشق .رسالة العشاق- مونس یا العشق رسالة

: موران- :لغت موران- .لغت سلوک نهج .در سلوک نهج در

114114

سهروردی الدین سهروردی شهاب الدین 22شهاب

: سیمرغ- :صفیر سیمرغ- تجرید صفیر اخوان احوال تجرید در اخوان احوال در

. صوفیان- جماعت با .روزی صوفیان- جماعت با روزی

: سرخ- عقل :رساله سرخ- عقل از رساله یکی سؤال به پاسخ از در یکی سؤال به پاسخ دردرباره درباره دوستان دوستان

. مرغان .زبان مرغان زبان

115115

راوینی و الدین راوینی سعد و الدین سعد

کتاب -- کتاب مترجم نامه مترجم نامه مرزبان رستم تالیف تالیف مرزبان بن رستم مرزبان بن مرزبانشروین شروین بن بن

. فارسی به طبری لهجه .از فارسی به طبری لهجه از

نثر -- سبب به کتاب نثر شهرت سبب به کتاب مصنوع شهرت و مصنوع مزین و .مزین .آن آن

به -- نویسنده به توجه نویسنده ایجاز.ایجاز.توجه

116116

سوم سوم فصل فصل

در ایران ادبی و اجتماعی در اوضاع ایران ادبی و اجتماعی اوضاعدوره دوره

خوارزمشاهیان خوارزمشاهیان

117117

عمده های عمده ویژگی های ویژگی خوارزمشاهیانخوارزمشاهیان

شهر -- شهر تبدیل مرکز خوارزم خوارزم تبدیل و ادب و شعر کانون مرکز به و ادب و شعر کانون بهادبا ادبا تربیت تربیت

. فضل .واهل فضل واهل

به -- خوارزمشاهیان توجه به عدم خوارزمشاهیان توجه .عدم ادبا و .شعرا ادبا و شعرا

جز -- به عهد این شاعران شهرت جز عدم به عهد این شاعران شهرت و عدم و رشید رشیدطواط.طواط.

118118

سوم و دوم سوم بخش و دوم بخش

علمای و نویسان علمای شاعران،نثر و نویسان شاعران،نثرمعروف معروف

..... و خوارزمشاهیان .....عصر و خوارزمشاهیان عصر

119119

طواط و طواط رشید و رشید

خطاب ازفرزندان ازفرزندان -- عمربن بن خطاب عبدالله عمربن بن متولد متولد عبداللهوطواط بلخبلخ به وطواط ،ملقب به ،ملقب

: مدارس از یکی تحصیل : محل مدارس از یکی تحصیل .محل بلخ .نظامیه بلخ نظامیه

--. فارسی و عربی نثر و نظم در طواط و .تسلط فارسی و عربی نثر و نظم در طواط و تسلط

120120

وطواط مهم وطواط آثار مهم آثار

اللئالی نثر الشعر، دقایق فی السحر اللئالی حدایق نثر الشعر، دقایق فی السحر حدایقامیر کالم امیر من کالم من

) فارسی،دیوان) ،رسایل ع ( المومنین فارسی،دیوان) ،رسایل ع المومنینوفارسی وفارسی اشعارعربی اشعارعربی

. فارسی عروض در ای .منظومه فارسی عروض در ای منظومه

121121

اسفرنگی اسفرنگی سیف سیف

شعر،پیشوای -- سرودن در خاص روشی شعر،پیشوای دارای سرودن در خاص روشی دارایشعرای شعرای همه همه

.عراقعراق خود ویژه سبک .در خود ویژه سبک در

گرایی، -- طبیعت گرایی، وجود طبیعت مبالغه وجود و مبالغه اغراق و در اغراق در بسیار بسیار. او .شعر او شعر

122122

رازی قیس رازی شمس قیس شمس

قرن -- علمای قرن از علمای ری.ری.متولد متولد هفتم،هفتم،از

سال المعجمالمعجمتالیف تالیف -- سال در چهارده در و چهارده ششصد و خواهش ششصد خواهش به بهاز از یکی یکی

. خراسان در .فضال خراسان در فضال

فنون المعجم المعجم اشتمال اشتمال -- از فن سه فنون بر از فن سه عروض،: بر عروض،: ادب ادببدیع بدیع قافیه، قافیه،

. الشعر .نقد الشعر نقد

123123

رازی رازی فخر فخر

--. اسالم بزرگ متکلمان و حکما و علما .از اسالم بزرگ متکلمان و حکما و علما از

در -- رازی در تبحر رازی بحث وعظ،خطابه وعظ،خطابه تبحر جلسات در شرکت بحث و جلسات در شرکت وو و

. باعلما .مناظره باعلما مناظره

به -- او تسمیه به وجه او تسمیه :وجه المشککین :امام المشککین تردید امام و تردید شک و شکبسیاراودر بسیاراودر

.مسائل مسائل فلسفی و .علمی فلسفی و علمی

124124

رازی مهم رازی آثار مهم آثار

: روحیه- :رساله روحیه- .رساله آن مراتب و انسان روح .درباره آن مراتب و انسان روح درباره

: العالئیه- :االختیارات العالئیه- .االختیارات نجومی اختیارات .در نجومی اختیارات در

: الفالسفه- :تعجیز الفالسفه- .تعجیز فلسفه .در فلسفه در

: کبیر- :تفسیر کبیر- .تفسیر معروف تفاسیر .از معروف تفاسیر از

125125

چهارم چهارم فصل فصل

در ایران ادبی و اجتماعی در اوضاع ایران ادبی و اجتماعی اوضاعدوره دوره

مغول مغول

126126

دوره در ایران ادبی دوره وضعیت در ایران ادبی وضعیت11مغولمغول

--. فارسی ادب اصلی مراکز دگرگونی و .تغییر فارسی ادب اصلی مراکز دگرگونی و تغییر

به -- نویسندگان و شاعران به پناهندگی نویسندگان و شاعران آسیای پناهندگی و آسیای هند و هندصغیر.صغیر.

--. فارسی شعر رسیدن اوج .به فارسی شعر رسیدن اوج به

به -- به تشویق نویسی تشویق نویسی تاریخ .تاریخ مغول خانان سوی .از مغول خانان سوی از

127127

دوره در ایران ادبی دوره وضعیت در ایران ادبی وضعیت22مغولمغول

--. درباری شعر افتادن رواج .از درباری شعر افتادن رواج از

--. ستم و ظلم رواج دلیل به اندرز و پند .افزایش ستم و ظلم رواج دلیل به اندرز و پند افزایش

لغات -- از بیشتر لغات استفاده از بیشتر ترکی استفاده و ترکی عربی و ورود عربی ورود و و. مغولی .لغات مغولی لغات

--. بدیعی صنایع از استفاده .افزایش بدیعی صنایع از استفاده افزایش

128128

دوره در ایران ادبی دوره وضعیت در ایران ادبی وضعیت33مغولمغول

--. علمی های کتاب در نویسی ساده .رعایت علمی های کتاب در نویسی ساده رعایت

.سعدیسعدیظهور ظهور -- دوره این در فارسی نثر .نابغه دوره این در فارسی نثر نابغه

رسیدن -- اوج رسیدن به اوج پردازی به پردازی سجع .سجع دوره این اواخر .در دوره این اواخر در

129129

دوم دوم بخش بخش

: مغول عهد :شاعران مغول عهد شاعران

: نیشابوری :عطار نیشابوری قدیم کدکنکدکنمتولد متولد عطار روستاهای قدیم از روستاهای ازنیشابور.نیشابور.

: عطار :آثار عطار نامه، آثار اسرار نامه، ،الهی نامه نامه، مصیبت اسرار نامه، ،الهی نامه مصیبتمنطقمنطق

االولیاء تذکرة اشعار، نامه،دیوان االولیاء الطیر،مختار تذکرة اشعار، نامه،دیوان الطیر،مختارو..... و.....

130130

الطیر منطق و االولیاء الطیر تذکرة منطق و االولیاء تذکرة

: االولیاء :تذکرة االولیاء تاریخی تذکرة و عرفانی نامه تاریخی زندگی و عرفانی نامه زندگیاز تن از هفتادو تن هفتادو

ساده ازنثری وصوفیه،برخورداری اولیاء ساده بزرگان ازنثری وصوفیه،برخورداری اولیاء بزرگانوشیرین.وشیرین.

: الطیر :منطق الطیر عطار، منطق مثنوی شیواترین و ترین عطار، مهم مثنوی شیواترین و ترین مهمبیان بیان در در

.سلوکسلوکمراحل مراحل عرفانی رموز بر .مبتنی عرفانی رموز بر مبتنی

131131

عطار ادبی عطار شیوه ادبی شیوه

های -- غزل سرودن در عطار ویژه تبحر و های مهارت غزل سرودن در عطار ویژه تبحر و مهارتعرفانی. عرفانی.

.فلسفه فلسفه نفوذنفوذ-- عطار اندیشه .در عطار اندیشه در

قالب -- به عطار عنایت و قالب توجه به عطار عنایت و .توجه حکایت و .قصه حکایت و قصه

--: از عطار پذیری :تاثیر از عطار پذیری خسرو تاثیر خسرو رودکی،فردوسی،ناصر رودکی،فردوسی،ناصر......وو

132132

رومی الدین جالل رومی موالنا الدین جالل موالنا

در در متولد در بلخبلخمتولد در ،متوفی .،متوفی .قونیه قونیه

موالنا تالیفات موالنا آثار تالیفات 11آثار

شیوه مثنوی:مثنوی: عرفانی،به اثر ترین شیوه بزرگ عرفانی،به اثر ترین نامه بزرگ نامه الهی عطارو عطارو الهی.حدیقهحدیقه .سنایی سنایی

: شمس کلیات یا کبیر :دیوان شمس کلیات یا کبیر او، دیوان روحانی مرشد نام او، به روحانی مرشد نام بهشمس شمس

تبریزی.تبریزی.

133133

موالنا تالیفات و موالنا آثار تالیفات و 22آثار

: مافیه- :فیه مافیه- و فیه فلسفی افکار دهنده نثر،نشان و به فلسفی افکار دهنده نثر،نشان به. موالنا .صوفیانه موالنا صوفیانه

: سبعه- :مجالس سبعه- .مجالس موالنا های خطابه از مجلس .هفت موالنا های خطابه از مجلس هفت

به- منسوب به- آثار منسوب آفاق موالنا:موالنا: آثار و آفاق تراشنامه،عشقنامه و تراشنامه،عشقنامهوانفس.وانفس.

134134

مواالنا بیان مواالنا شیوه بیان شیوه

به -- گرایش و توجه به عدم گرایش و توجه .عدم قافیه و .وزن قافیه و وزن

--. ها کریم،احادیث،افسانه قرآن به مولوی .وقوف ها کریم،احادیث،افسانه قرآن به مولوی وقوف

--. لفظ بر معنی برتری به .اعتقاد لفظ بر معنی برتری به اعتقاد

وجود -- دلیل به موالنا کالم پیچیدگی هم وجود در دلیل به موالنا کالم پیچیدگی هم انگیزه انگیزه درگوناگون گوناگون های های

سخن سخن در ..در

135135

عراقی الدین عراقی فخر الدین فخر

: عراقی :آثار عراقی ده آثار یا نامه عشاق اشعار،مثنوی ده دیوان یا نامه عشاق اشعار،مثنوی دیوانلمعاتلمعاتنامه،نامه،

. ) الصوفیه) ،اصطالحات .منثور ) الصوفیه) ،اصطالحات منثور

: عراقی :شیوه عراقی شور شیوه بیان،وجود استواری و شور سادگی بیان،وجود استواری و سادگیبی شوقی بی و شوقی و

در عراقی ها،استادی غزل در در مانند عراقی ها،استادی غزل در غزل.غزل.مانند

136136

سعدیسعدی

: سعدی ادبی های :ویژگی سعدی ادبی های ویژگی

رساننده -- اوج رساننده به اوج غزل.غزل.به

به -- اندرز و موعظه به توجه و مداحی به تمایل به عدم اندرز و موعظه به توجه و مداحی به تمایل عدمممدوح.ممدوح.

با -- او سخن تنیدگی هم با در او سخن تنیدگی هم .در حکم و .امثال حکم و امثال

سخنان -- بیانی،بیان گویی،شیرین سخنان بذله بیانی،بیان گویی،شیرین .بذله وممتنع .سهل وممتنع سهل

137137

دهلوی خسرو امیر دهلوی آثار خسرو امیر آثار

الفتوح،مطلع السعدین،تاج الفتوح،مطلع قران السعدین،تاج قرانخسرو و خسرو االنوار،شیرین و االنوار،شیرین

. بهشت اسکندری،هشت لیلی،آیینه و .مجنون بهشت اسکندری،هشت لیلی،آیینه و مجنون

138138

سوم سوم بخش بخش

آثار و معروف عرفای و آثار نویسندگان و معروف عرفای و نویسندگانمنثورمنثور

مغول مغول دوره دوره

139139

رازی الدین نجم رازی آثار الدین نجم آثار

: العباد :مرصاد العباد آثار مرصاد مهمترین از یکی و وی اثر آثار مشهورترین مهمترین از یکی و وی اثر مشهورترین

ازآیات تعدادی برتفسیر فصیح،مشتمل نثری ازآیات عرفانی،دارای تعدادی برتفسیر فصیح،مشتمل نثری عرفانی،دارای

واقوال احوال وشرح صوفیان مذاق مناسب واقوال واحادیث احوال وشرح صوفیان مذاق مناسب واحادیثمشایخ.مشایخ.

قرآن آثار:آثار: دیگردیگر اسدی،تفسیر عشق،مرموزات و عقل قرآن رساله اسدی،تفسیر عشق،مرموزات و عقل رساله

و.....و.....

140140

طوسی الدین نصیر خواجه طوسی آثار الدین نصیر خواجه آثار

--: فصل :سی فصل تقویم سی تقویم در :در العقاید- :تجرید العقاید- شیعه تجرید کالم شیعه در کالم در

: االقتباس- :اساس االقتباس- .اساس مناطق .در مناطق در

: ناصری- :اخالق ناصری- .اخالق عملی حکمت .در عملی حکمت در

: االشعار- :معیار االشعار- ........معیار و فارسی عروض ........در و فارسی عروض در

141141

عوفی محمد عوفی آثار محمد آثار

: در- االلباب :لباب در- االلباب شاعران .لباب احوال شاعران .شرح احوال شرح

الحکایات- الحکایات- جوامع جوامع

کتاب -- کتاب ترجمه الشدة ترجمه بعد الشدة الفرج بعد (.الفرج (.تنوخی) تنوخی)

تبریزی الدین تبریزی شمس الدین شمس

او اثر موالنا،تنها مرشد و مراد و بزرگ عرفای او از اثر موالنا،تنها مرشد و مراد و بزرگ عرفای مقاالت مقاالت از

.شمسشمس است مختلف اودرمجالس سخنان بر مشتمل که .است است مختلف اودرمجالس سخنان بر مشتمل که است

142142

پنجم پنجم فصل فصل

در ایران ادبی و اجتماعی در اوضاع ایران ادبی و اجتماعی اوضاعآل آل دوره دوره

...... و ......اینجو و اینجو

143143

عهد ادبی های عهد ویژگی ادبی های ویژگی11تیموریتیموری

در -- فارسی ادب و شعر در گسترش فارسی ادب و شعر صغیر گسترش صغیر هند،آسیای و و هند،آسیایسراسرسراسر

ایران.ایران.

افزون -- روز افزون رواج روز به غزلغزلرواج کمتر توجه به و کمتر توجه قصیده.قصیده.و

--: همچون شاعرانی :وجود همچون شاعرانی خواجو،سلمان،اوحدی،عماد خواجو،سلمان،اوحدی،عماد وجود.. و ..فقیه و فقیه

. فارسی زبان سرایان غزل بهترین عنوان .به فارسی زبان سرایان غزل بهترین عنوان به

144144

عهد ادبی های عهد ویژگی ادبی های ویژگی22تیموریتیموری

سرایی رواج رواج -- سرایی مثنوی های مثنوی مثنوی از تقلید های به مثنوی از تقلید بهنظامی.نظامی.

رواج -- و رواج شیوع و .شیوع سازی تاریخ ماده و .معما سازی تاریخ ماده و معما

ادبی جامیجامیحضور حضور -- چهره ترین برجسته عنوان ادبی به چهره ترین برجسته عنوان بهاین این اواخر اواخر

عهد.عهد.

145145

عهد در نثر های عهد ویژگی در نثر های ویژگیتیموریتیموری

--. دوره این در نثر تدریجی تنزل و .ضعف دوره این در نثر تدریجی تنزل و ضعف

کارگیری -- به در کارگیری افراط به در استعاره.استعاره.افراط

از -- بسیاری شدن فراموش و از محو بسیاری شدن فراموش و نکته امثال امثال محو نکته و وخاص خاص های های

زبان.زبان.

بیشتر -- بیشتر رواج .رواج نویسی .تذکرة نویسی تذکرة

146146

دوم دوم بخش بخش

اینجو،آل آل دوره معروف اینجو،آل شاعران آل دوره معروف شاعران.... و ....جالیر و جالیر

147147

ابن ادبی مهم های ابن ویژگی ادبی مهم های ویژگی11یمینیمین

--. تکلف از پرهیز و کالم انسجام و .روانی تکلف از پرهیز و کالم انسجام و روانی

و -- بلند مضامین بیان در شاعر و شهرت بلند مضامین بیان در شاعر اخالقی.اخالقی.شهرت

از -- یک هر در بدیع تفکر و اندیشه از بیان یک هر در بدیع تفکر و اندیشه قطعات.قطعات.بیان

148148

یمین یمین ابن 22ابن

سرودن -- در یمین ابن مهارت و سرودن توانایی در یمین ابن مهارت و قصیده توانایی و قصیده قطعه و قطعهسرایی.سرایی.

های -- قالب در شاعر آزمایی های طبع قالب در شاعر آزمایی .طبع مثنوی و .غزل،رباعی مثنوی و غزل،رباعی

--. قطعات در بسیار امثال از گیری .بهره قطعات در بسیار امثال از گیری بهره

-- ..... و بزرگان وفات تاریخ مرثیه، عمل، و سعی به ..... توجه و بزرگان وفات تاریخ مرثیه، عمل، و سعی به توجهدردر

قطعات.قطعات.

149149

سلمان ادبی ممتاز سلمان خصایص ادبی ممتاز 11خصایص

در -- شاعر تبحر و در مهارت شاعر تبحر و پردازی مهارت پردازی قصیده ویژه قصیده ویژه به بهائمه ائمه مدح مدح

اطهار.اطهار.

-- : به عنایت و : توجه به عنایت و و توجه اسماعیل و انوری،کمال اسماعیل انوری،کمالمنوچهری.منوچهری.

در -- شاعر در مهارت شاعر .تغزل،تشبیب تغزل،تشبیب مهارت .وغزل وغزل

150150

سلمان ادبی های سلمان ویژگی ادبی های 22ویژگی

ومتاخران -- قدما متوسط حد ای شیوه به سلمان ومتاخران توجه قدما متوسط حد ای شیوه به سلمان توجهدر در

. سرایی .قصیده سرایی قصیده

به -- شاعر به عنایت شاعر سرودن اندرزگویی اندرزگویی عنایت ضمن سرودن در ضمن قصاید قصاید در

. آمیز .مدح آمیز مدح

درغزلیات -- ومضامین وقافیه وزن درغزلیات وحدت ومضامین وقافیه وزن سلمان سلمان وحدتوحافظ.وحافظ.

151151

عبید ادبی های عبید ویژگی ادبی های ویژگی

از -- عبید شدید از انتقاد عبید شدید قلندری انتقاد و قلندری تصوف و .تصوف خود آثار .در خود آثار در

بیان -- در شاعر ترین توانا عنوان به عبید بیان شهرت در شاعر ترین توانا عنوان به عبید شهرتاجتماعی اجتماعی مفاسد مفاسد

. است درآمده سایر مثل صورت به .که است درآمده سایر مثل صورت به که

سبک -- از سبک تبعیت از .نظامی نظامی تبعیت سرایی مثنوی .در سرایی مثنوی در

152152

عبید ادبی های عبید ویژگی ادبی های 22ویژگی

غزلیات -- مشابه غزل یاچند دو غزلیات وجود مشابه غزل یاچند دو نظر حافظحافظوجود نظر از ازوقافیه وقافیه وزن وزن

. او دیوان کلیات .در او دیوان کلیات در

روانی -- و روانی سادگی و عبید سادگی عبید نثر هرگونه نثر از آن دوری هرگونه و از آن دوری وخشونت.خشونت.

امثال -- و حکایات از برخی از شاعر امثال اقتباس و حکایات از برخی از شاعر عربی.عربی.اقتباس

153153

زاکانی عبید زاکانی آثار عبید آثار

: االمثال- :نوادر االمثال- .نوادر عربی حکم و امثال .در عربی حکم و امثال در

: االشراف- :اخالق االشراف- .اخالق خود روزگار رجال از انتقاد .در خود روزگار رجال از انتقاد در

: :ریشنامه- .ریشنامه- اخلالقی مفاسد درباره انتقادی .رساله اخلالقی مفاسد درباره انتقادی رساله

: پند- :صد پند- .صد آلود طنز و آمیز حکمت پند صد .شامه آلود طنز و آمیز حکمت پند صد شامه

154154

عبید عبید آثار 22آثار

: تعریفات- :رساله تعریفات- و رساله وعلمی اداری مشاغل و درباره وعلمی اداری مشاغل دربارهاهل اهل اصطالحات اصطالحات

دیوان.دیوان.

: قلندران- :مکتوبات قلندران- به مکتوبات قلندران های ازنامه نامه دو به شامل قلندران های ازنامه نامه دو شاملمنظوربهمنظوربه

. طایفه این گرفتن .تمسخر طایفه این گرفتن تمسخر

: گربه- و :موش گربه- و .موش موشان با او جنگ و ریاکار ای گربه .وصف موشان با او جنگ و ریاکار ای گربه وصف

155155

حافظ ادبی حافظ خصایص ادبی خصایص

نظیر -- شاعرانی به حافظ عنایت و نظیر توجه شاعرانی به حافظ عنایت و الدین توجه الدین کمال کمالاسمعیل،اسمعیل،

..... و .....سعدی،رودکی،موالنا و سعدی،رودکی،موالنا

غزلیات -- با حافظ های غزل فراوان غزلیات شباهت با حافظ های غزل فراوان سلمان سلمان شباهتوخواجو.وخواجو.

از -- حافظ فراوان از تاثر حافظ فراوان و خواجوخواجوتاثر کلمات عین آوردن حد و تا کلمات عین آوردن حد تا

. خود اشعار از برخی در خواجو های .مصراع خود اشعار از برخی در خواجو های مصراع

156156

حافظ ادبی حافظ خصایص ادبی 22خصایص

موجزترین -- در عرفانی دقیق معانی موجزترین بیان در عرفانی دقیق معانی عبارات.عبارات.بیان

صنایع -- از گیری صنایع بهره از گیری .بهره وایهام .لفظی،معنوی وایهام لفظی،معنوی

بینی -- جهان تر مبسوط بینی بیان جهان تر مبسوط خیام.خیام.بیان

اظهار -- از بیزاری و اظهار پرهیز از بیزاری و تقدس.تقدس.پرهیز

157157

حافظ ادبی حافظ خصایص ادبی 33خصایصو -- کلمات نوایی و خوش کلمات نوایی .موسیقیموسیقیخوش .آنها آنها

محاوره -- ازکلمات برخی از گیری محاوره بهره ازکلمات برخی از گیری کاری: بهره صرفه،پی کاری: ای صرفه،پی ای

گرفتن.گرفتن.

--: موافق بالحن کلمات از برخی کارگیری :به موافق بالحن کلمات از برخی کارگیری صاحبدل،استغنا، صاحبدل،استغنا، به

..... و .....ایمان و ایمان

-- : مخالف بالحن های واژه از بعضی : کاربرد مخالف بالحن های واژه از بعضی مفتی کاربرد مفتی صوفی، صوفی،

. تسبیح و .محتسب تسبیح و محتسب

158158

حافظ ادبی حافظ خصایص ادبی 44خصایص

ادبی -- و شرعی علوم کتب مطالعه به حافظ ادبی توجه و شرعی علوم کتب مطالعه به حافظ توجههمچون:همچون:

..... و سکاکی العلوم زمخشری،مفتاح .....کشاف و سکاکی العلوم زمخشری،مفتاح کشاف

عادات -- و اخالق از حافظ عمیق عادات آگاهی و اخالق از حافظ عمیق عامه عامه آگاهیمردم.مردم.

اندیشه -- زبان بسیار اندیشه نزدیکی زبان بسیار ما حافظحافظنزدیکی زبان ما به زبان ..به

159159

حافظ ادبی حافظ خصایص ادبی 55خصایص

--. درشعراو سلیس و قوی و ماهرانه بسیار عربی عبارات .وجود درشعراو سلیس و قوی و ماهرانه بسیار عربی عبارات وجود

مطالب تفالتفالرواج رواج -- شمول و وسعت دلیل به حافظ دیوان مطالب از شمول و وسعت دلیل به حافظ دیوان ازغزلیاتغزلیات

. متعدد منظورهای و مقاصد بر آن تفسیر و تعبیر امکان .و متعدد منظورهای و مقاصد بر آن تفسیر و تعبیر امکان و

--. خروشان و صمیمانه .بیان خروشان و صمیمانه بیان

160160

کرمانی کرمانی خواجوی خواجوی

به -- معروف به خواجو معروف مرشدی خواجو و شعرا مرشدی نخلبند و شعرا و نخلبند کرمان و متولد کرمان متولدازاز

. است نام به .شعرای است نام به شعرای

: خواجو ادبی های :ویژگی خواجو ادبی های ویژگی

تکامل -- در خواجو بزرگ تکامل سهم در خواجو بزرگ غزل.غزل.سهم

از -- خواجو پذیری از تاثیر خواجو پذیری .سعدی سعدی تاثیر غزل سرودن .در غزل سرودن در

--. او غزلیات به نسبت خواجو قصاید مشهود .ضعف او غزلیات به نسبت خواجو قصاید مشهود ضعف

161161

خواجو ادبی های خواجو ویژگی ادبی های 22ویژگیدیوان -- دیوان شهرت ترین خواجوخواجوشهرت متنوع و ترین غنی عنوان ترین به متنوع و ترین غنی عنوان به

جهت از جهت دیوانها از تصویرشناسی. تصویرشناسی. دیوانها

-- : همچون شایع و عام تصاویر از خواجو گیری : بهره همچون شایع و عام تصاویر از خواجو گیری بهره

. سروسهی و لب لعل سرو، .قد سروسهی و لب لعل سرو، قد

--: نظیر موضوعاتی به :پرداختن نظیر موضوعاتی به پرداختن

.. ) ( و طبیعت وصف و ائمه و ص اکرم رسول ..توحید،نعت ) ( و طبیعت وصف و ائمه و ص اکرم رسول توحید،نعت

162162

شعر های ویژگی ترین شعر مهم های ویژگی ترین مهمخواجوخواجو

--. نادر اوزان .استعمال نادر اوزان استعمال

و -- ها دانش واژگان و کاربرد ها دانش واژگان کاربردو) ...(.فنونفنون و) ...(.شطرنج،منطق،فلسفه شطرنج،منطق،فلسفه

--. غریب موضوعات و معما .ساختن غریب موضوعات و معما ساختن

--. مذموم امور .وصف مذموم امور وصف

163163

شعر های ویژگی ترین شعر مهم های ویژگی ترین مهمخواجوخواجو

کاربرد -- از حاصل تصویرهای کاربرد ایجاد از حاصل تصویرهای های ایجاد های آرایه آرایهبدیعی.بدیعی.

--. عربی و فارسی جمالت .ساختن عربی و فارسی جمالت ساختن

--. ها واژه دستوری شکل در .دخالت ها واژه دستوری شکل در دخالت

چند -- بافتن چند درهم بافتن .آرایه آرایه درهم .درهم درهم

164164

خواجو اشعار و خواجو آثار اشعار و 11آثار

: نوروز- و گل همایون، و :همای نوروز- و گل همایون، و .همای عاشقانه .مثنوی عاشقانه مثنوی

: نامه- :کمال نامه- .کمال عرفانی .مثنوی عرفانی مثنوی

: اشعار- :گزیده اشعار- .گزیده القلوب مفاتیح نام .به القلوب مفاتیح نام به

: االنوار- :روضة االنوار- .روضة نظامی شیرین و خسرو از تقلید .به نظامی شیرین و خسرو از تقلید به

165165

خواجو واشعار خواجو آثار واشعار 22آثار

: :گوهرنامه- .گوهرنامه- نظامی شیرین و خسرو از تقلید .به نظامی شیرین و خسرو از تقلید به

: نامه- :سام نامه- .سام وعشقی حماسی .داستانی وعشقی حماسی داستانی

: البادیه- :رسالة البادیه- سوانح رسالة شرح در منظوم ای سوانح رساله شرح در منظوم ای رساله. حج .سفر حج سفر

: المثانی- سبع :رساله المثانی- سبع .رساله وقلم شمشیر مناظره .در وقلم شمشیر مناظره در

166166

او آثار و ولی الله او نعمت آثار و ولی الله نعمت

در حلبحلبمتولد متولد -- در ،متوفی کرمان.کرمان.،متوفی

های: -- قالب در اشعار دیوان های: آثار قالب در اشعار دیوان غزل،قصیده، غزل،قصیده، آثارمثنوی،مثنوی،

مستزاد و مستزاد رباعی و (.رباعی بیت) هزار برسیزده (.بالغ بیت) هزار برسیزده بالغ

--. رساله صد بر بالغ رساالت .مجموعه رساله صد بر بالغ رساالت مجموعه

167167

جامی جامی آثار آثار

اسلوب الذهب:الذهب: سلسلة-سلسلة- اسلوب به .یا یا حدیقهحدیقهبه پیکر .هفت پیکر هفت

.االبرار:االبرار: سبحة-سبحة- اخالقی عالی مطالب .در اخالقی عالی مطالب در

.اسکندری:اسکندری: خردنامه-خردنامه- تعلیمی .مثنوی تعلیمی مثنوی

و- و- سالمان .ابسال:ابسال: سالمان تمثیلی .مثنوی تمثیلی مثنوی

: االحرار- :تحفة االحرار- مخزن تحفة از تقلید به تعلیمی مخزن مثنوی از تقلید به تعلیمی مثنویاالسرار.االسرار.

168168

جامی جامی آثار آثار

و- و- لیلی .مجنون:مجنون: لیلی نظامی مجنون و لیلی از تقلید .به نظامی مجنون و لیلی از تقلید به

.االنس:االنس: نفحات-نفحات- صوفیه مشایخ و اولیا احوال شرح .در صوفیه مشایخ و اولیا احوال شرح در

: :بهارستان- از بهارستان- تقلید از به تقلید گلستان.گلستان.به

: :لوایح- .لوایح- عرفانی مسائل در مختصر ای .رساله عرفانی مسائل در مختصر ای رساله

169169

فغانی بابا ادبی های فغانی ویژگی بابا ادبی های ویژگی

سرودن -- در تبحر و سرودن مهارت در تبحر و غزل.غزل.مهارت

--.) ( ع متقیان موالی ویژه به اطهار ائمه مدح به (.توجه ( ع متقیان موالی ویژه به اطهار ائمه مدح به توجه

به -- بابافغانی به شهرت بابافغانی .شهرت کوچک .حافظ کوچک حافظ

--. ستایش قابل و ساده و روان زبانی از .برخورداری ستایش قابل و ساده و روان زبانی از برخورداری

170170

بابافغانی ادبی های بابافغانی ویژگی ادبی های ویژگی

سرودن -- در بابافغانی سرودن مهارت در بابافغانی یک غزلیاتغزلیاتمهارت و یک هماهنگ و هماهنگدست.دست.

عبارتند -- بابافغانی سبک عبارتند پیروان بابافغانی سبک بافقی،: پیروان وحشی بافقی،: از وحشی ازکاشانی کاشانی محتشم محتشم

.... و ....،صائب و ،صائب

--. هندی سبک بنیانگذار عنوان به بابافغانی .شهرت هندی سبک بنیانگذار عنوان به بابافغانی شهرت

TitleTitle

Lorem ipsum dolor sit amet, Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. consectetuer adipiscing elit.

Vivamus et magna. Fusce sed sem Vivamus et magna. Fusce sed sem sed magna suscipit egestassed magna suscipit egestas . .

Lorem ipsum dolor sit amet, Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. consectetuer adipiscing elit.

Vivamus et magna. Fusce sed sem Vivamus et magna. Fusce sed sem sed magna suscipit egestassed magna suscipit egestas . .