انجمن نجوم پرن

66:جلسهتاریخ نجوم: موضوعسیمین اکبریان: ارائه توسط

«.یناست فلسفه ی عمل بدون اترخی عمل هتی است ، اترخی عمل بدون فلسفة عمل انب »

تقریبا همه تمدن های پیشین حرکات. اغلب ، اختر شناسی اولین علم محسوب می شودنزد اجرام سماوی را مطالعه می کردند و از اندوخته دانششان برای تعیین زمان ، تجارب و نظم

این اولین کوشش برای درک نیروهای طبیعی و . دادن به زندگی روزمره بهره می گرفتند. مهار آنها به سود بشر بود

: تاریخ نجوم را می توان به سه دوره تقسیم کرد

شانزدهمدر قرن ن آتاریخ باستان است و پایان غاز در زی آمرکزمین دورٔه -

قرن نوزدهم پایانهفدهم قرن آغاز کهکشانیدورٔه -

.داردسوم در قرن بیستم اغاز شد و هنوز ادامه دورۀ دورٔه کیهانی-

:دوره زمین مرکزی

دردبایزمینکهبودندمعتقدنخستینمنجمان•

کهمی‌کردندفرضوباشدجهانمرکز

ساکنزمیندوربهستارگانوماهخورشید،

امروزیمعنایبهکهانانعالقعه ‌.می‌گردند

معطوفعمدهطوربهنبود،علمیچندانکلمه

رضیفیاواقعیرابطه ‌بهعملی،مسائلبهبود

بهوزمینیحوادثبااسمانیرویدادهای

زانشانه‌هایییافتنخاطربهاسمانجستجوی

کشف‌هایاینباوجود.نحسوسعدوقایع

.پذیرفتصورتدورانایندربرجسته‌ای

-جدائرةالبرو.کردرشدزیاددقتباگاهشماری

به-ستارگانمیانازخورشیدظاهریمسیر

وکسوفکاملدوره ‌.شدتعریفتمامدقت

ازشپیدومقرندرحتیوگردیدتعیینخسوف

انپای.شدبردهپیزمینمحورحرکتبهمیالد

باشانزدهمقرندرمرکزیزمیندوره ‌

کوپرنیکوسنیکولئوسبزرگشخصیت

.داردنزدیکپیوندی(۱۵۴۳-۱۴۷۳)

دوره کهکشانی

غازآدورهاینباجدیدنجومکهگفت‌توانمیبههفدهمقرندرکهبزرگیمنجمین.می‌شوددادنداننشکپلروگالیلهمثلمی‌پرداختند،تحقیق

طفقبلکهنیست،جهانمرکزتنهانهزمین،کهزیمرکخورشیددوربهکهاستسیاراتیازیکی

رویهیچبهکهزمین،کهشدمعلوم.می‌گردداستمعمولیکامالا‌سیاره‌اینیست،منحصربه‌فرد

تهالب.داردمعمولیحرکاتیمعمولی،طرزیبهکهرشیدخومرکزیتکپرنیککهمی‌شودگمانمعمولا‌

نایواقعیتولی.کرداثباتشانزدهمقرندرراردبدیلیکتنهاکپرنیکنجومیمدلکهاستوبودبطلمیوسمرکزیزمینمدلکنار

.کندثابترامرکزیخورشیدنمی‌توانستننشادادانجامگالیلهبعدقرندرکهرصدهایی

.می‌گرددخورشیددوربهزهرهسیارهکهمی‌داددرراسیاراتمداراگرکهدادنشانکپلر

لمدبگیریمنظردرخورشیدبدوربیضیهاییدر.داشتخواهیمسیاراتموقعیتازدقیقتری

کهدادنشانقطعطوربهنیوتنیفیزیکبعد،قرنبکترساجراموباشدمرکزدربایدترسنگینجرم.بگردندآندوربه

دوره کیهانی

کهکهکشانیکهشداشکاردورهایندرارددتعلقآنبهماخورشیدمثلستاره‌هایی

کهاستبسیاریکهکشان‌هایازیکیفقطبعضیوماکهکشانازبزرگتربرخیینجومتحقیقاتازبخشی.ترندکوچک

اختصاصکوششاینبهاخیرقرنیکجهاناز«کامل»تصویریکهداشته‌است

گتربزرنوریتلسکوپ‌های.اوریمدستبهیبراعظیمرادیوییتلسکوپ‌هاینیزو

ابغه ‌ن.شده‌اندساختهتحقیقاتاینبهکمکبیشمردمعامه ‌ذهندرکهبزرگینظری

می‌شود،دادهارتباطدورهاینباهمهاز(۱۸۷۹-۱۹۵۵)فقیداینشتاینالبرتدکتریکاولدرجه ‌دراوکهچندهر)است

ویکیهان‌شناس.(بودریاضیوفیزیکداناوتنسبینظریه ‌بهسختفیزیکاخترامکهاستنجومیدوره ‌ایندر.اندمتکیرددرازیراهانتاپایانومی‌کنیمزندگی.استپیش

نجوم باستان

،تاریخقبلمادورانازحتیآسمانمشاهداتآثار•.استماندهجایبررخدادهاثبتآغازازقبلیعنی

ارامرگیاهانآوریجمعوشکاربانخستینانسانهای•جوامعاینازاندکیبقایایچهاگر.می‌کردندمعاشتبازگشآنهابی‌تردیدولی،ماندهجایبرباستانیراستارگانمتغیرناالگوهایوفصولادواریازقبلسالهزار9درتقریباانسانها.کرده‌اندمشاهدهکهفرهنگیدو.شدندساکنزراعیجوامعدرمیالددرانمصریازبودندعبارتیافتندپیدایشابتدادر

ینتعیدوهربرای،آسیاغربدربابلیانوآفریقااقتصادیومذهبیزندگیبهسازماندهیجهتزمان

تقویمخورشیدوماهحرکاتباآنهاوبودضروریسالیاشمسیسالپایهبرهاتقویماین.کردندابداع.بودنداستوارقمری

وساعت،نماقطبعنوانبهآسمانازاولیهمردمان•هبخورشیدغروبوطلوع.می‌کردنداستفادهتقویمرهکصورتهای.بودندغربوشرقنمایانگرترتیب

حرکتهمراهبهماهومی‌نمودمعینراماهیک،ماهبا.آورندپدیدراتقویمآسماندرخورشیدسالنهموقعیت،فرهنگهامیانتجاریتبادلتشروع

.شدگرفتهبکاردریانوردانراهنماییبرایستارگان

:بابلیان

تقویمهای بابلی که احتماال . روز طول می کشد، ابداع کردند29.5بابلیان تقویمشان را از روی رصد ماه که چرخه اش

روزه ، دوره ای 29بعد از هر دوره . ماه قمری بودند12هزار قبل از میالد پدید آمدند، بر اساس 3نخستین بار در سال

برای مساوی نمودن سال قمری و شمسی، که تغییر فصول . روز بود354روزه قرار داشت، در نتیجه سال قمری 30

.را کنترل می کرد هر چند سال یکبار چند ماه دیگر به تقویم اضافه می شد

ا نظارت بابلیان معتقد بودند که خدایان ، خورشید ، ماه ، سیارات و ستارگان را در آسمان قرار داده اند و به دقت بر آنه

وهای ستارگان آنها دریافتند که سیارات در پهنه معینی از آسمان حرکت می کنند که به برج فلکی معروفند و الگ. می کنند

ه دار ثبت آنها همچنین مشاهدات خود را از کسوفها ، شهابها ، ستارگان دنبال. این پهنه را به صور فلکی تقسیم نمودند

. کردند

مششقرنبهبابلیرسیلوحاین

مشاهداتوداردتعلقمیالدازقبل

ثبتراخودازپیشقروننجومی

.استکرده

:مصریان

ستفاده مصریان باستان توجه اندکی به حرکات سیارات داشتند و از ستاره شناسی تنها برای تعیین زمان ا

ود نیل سال با طغیان رآن . آنها اولین مردمانی بودند که تقویمی مبتنی بر سال شمسی ابداع نمودند. می کردند

لوع این طغیان با ط. آغاز می شد که رخدادی سالیانه بود و برای جوامع زراعی مجاور کرانه اش اهمیتی حیاتی داشت

. صبحدم ستاره شعرای یمانی ، درخشانترین ستاره آسمان ، مقارن بود

ارتباط اهرام مصر با صورت های فلکی آسمان

معماری اهرام مصر و ارتباط آن با صورت های فلکی آسمان

م معماری اهرام جیزه به گونه ای شگفت انگیز است که هنوز ه

دند ولی دانشمندان بر روی نحوه ساخت این بنا به اتفاق نظر نرسی

ور آنچه که مسلم است ارتباط کلیه هرم های موجود در مصر با ص

است که در این نقشه به (orion)فلکی و ستارگان راه شیری

قبال هرم هایی بودنند Dو A ،B ،Cمراکز. صورت زیبا پیداست

.که تخریب شده اند ولی بقایای آن ها باقی مانده استژه ای این معماران نه تنها برای صور فلکی و ریاضیات احترام وی

واره در دی. قائل بودند بلکه دقت عمل فوق العاده ای نیز داشتند

های هرم سوراخ هایی وجود داشته که در زمان هایی خاص با

.ستارگان خاصی در صور فلکی مشخص در ارتباط بوده

یونانیانیونانیان

التفهیم بیرونیه به یونانیان در شمار نخستین اقوامی بودند ک

جستتتیو ضوحتتیمی م‌ وتتی و روشتتن .برا پدیده ها طبیعی برآمدند

:آراء یونانیان از افالطون ، فیلسوف یونانی قرن چهارم پیش

میالد، مستاله ا بترا ضوحتیح ترکا هتا ستتتارگان : او می گفتتا . آستتمانی وحتتر کتترد

نمای‌تتد موجتتوداغ ضنییرناپتتجیر و جاودانتته و هست‌د با سرعا یک‌واخا و در کتاملترین

م‌ظم ضرین مسیرها در آسمان ، بته دورزمتین ه ضوجیه افالطتون مب‌تی بتر ای‌کت. می گردند

ی ضمامی ستارگان و سیاراغ باید در مستیرهایه ب( چون دایره کاملترین شکل اسا )دایره وار

هتاار ستا 2دور زمین بچرختد، بته متدغ .مهمترین مساله در نیوم باقی ماند

: چینی ها

هزار‌سال‌قبل‌از‌میالد‌باز‌می‌گردد‌و‌چینی‌ها‌متقاعد‌شدند‌که‌حرکات‌خورشید‌،‌ماه4قدمت‌اختر‌شناسی‌چینی‌به‌

ره‌آنها‌به‌دقت‌آسمان‌را‌رصد‌نمودند‌و‌امروزه‌یاد‌داشتهای‌آنها‌دربا.‌و‌سیارات‌راهنمای‌پیشگویی‌آینده‌هستند

وف‌مبذول‌آنها‌توجه‌خاصی‌به‌کس.‌ستارگان‌دنباله‌دار‌و‌ابرنواخترها‌برای‌اخترشناسان‌کاربرد‌قابل‌مالحظه‌ای‌دارد

ط‌اژده‌ها‌ایجاد‌آنها‌تصور‌می‌نمودند‌که‌کسوف‌بر‌اثر‌خورده‌شدن‌خورشید‌توس.‌داشتند‌و‌می‌پنداشتند‌که‌بد‌یمن‌است

. دمی‌شود‌و‌در‌خالل‌کسوف‌به‌خیابانها‌می‌ریختند‌تا‌با‌کوبیدن‌قابلمه‌و‌ماهی‌تابه‌آن‌جانور‌را‌فراری‌بدهن

:مایاهاهزار 2خالل سالهای در مایایی ها

میالدی ساکن 900قبل از میالد و

دند آمریکای جنوبی بودند، معتقد بو

نها آ. که سیارات و ستارگان خدایانند

برای رصد حرکات متغیر اجرام

سماوی اهرامی بنا نهادند و تقویم

آنها . شمسی دقیقی وضع نمودند

و همچنین با محاسباتی وقوع خسوف

.کسوف را پیش بینی می کردند

تندداشایحرفهودقیقخورشیدیتقویمیکمایاها

تیوق...نیزداشتندمقدستقویمیکنآازپیشاما

بهیدمیگیرمهمگاهشماردواینبیننسبتیکشما

!!!میرسیدسالهردرروز365.2422عدد

چگونه ممکن است که اقوام مایا در ان دوران بدونند زمین گرد است ؟؟؟؟؟؟؟انها

یار دعالی و یک تمدن بسیار پیشرفته بودند با سازه های فوق العاده و یک تقویم بس

....عجیب

اما چگونه ؟365ز و سال زمین .ر585انها میدانستند سال زهره

ند یا تصور ما انسانهای امروزی از انسانهای هزاران سال قبل اینه که در غار نشست

مکن این چطور م..با نیزه مشغول شکار هستند و با برگ خودشان را میپوشانند

است از چنین علم هایی برخوردار باشند ؟

.میلیون سال دیگه پا برجا باشد65مایا ها محاسباتی انجام دادند که میتواند تا

( فرازمینی ها )نها به همراه خدایان آطبق برخی لوح ها !!!برده شدند

رصدخانه‌چیچن‌ایتزا

آتشکده زرتشتیان یا رصدخانه منجمان

:قبل از اسالمنجوم ایران

ودهبمکتبدوازمتاثرباستان،ایرانیاننجومیعقایدکهدیگریوبود،آمیختهدینباکهاوستایییکی:است

ژهویبهبعدیهایدورهدروداشتعلمینسبتاساختاریرتشتیزنجوماساس.گرفتتاثیریونانیعلومازساسانیان

دد،گرمیبازهخامنشیانازپیشبهاحتمالاوستایییاازدورترفلکیدرصورتماهاوستایی،نجومدرزیراانهخامنشیدورهدرایرانیانکهحالیدردارد،قرارثوابت

چنینهدورایندرکهاستبعیدبودندوآشنابابلینجومبافلکیباستان،ایرانیان.باشندکردهمطرحرااییطخفرض

هبراآنوگرفتندمینظردرثابتستارگانبرایرالکفاینستارگانمجموع.کردندمیتقسیمقسمتدوازده

نایاسالمیدورهنجومدربعدها.نامیدندمیاویابانیکرا.رفتمیکاربهبیابانیشدهتحریفصورتبهنام

گسنیکحجمبهرابزرگستارگانباستان،ایرانیانمیچرخیکبزرگیبهراهامتوسطوبزرگخارایوانیداسبمیدانیکبزرگیبهماهآنهاعقیدهبه.دانستند

اییانآریخاستگاهویجایرانولیتبزرگیبهخورشیدو.بود

کیفلصورتیکوستارهسهباستانایراندرچنینهمرایشع)تیشتر.بودندتوجهموردسپاهبدچهارمنزلهبه

یدهعقبهیاالعقربقلب)سدویسمشرق،سپاهبد(یمانیدسپاهب(نسرواقع)ونندجنوب،سپاهبد(دبرانبرخی،سپاهبد(اکبردبفلکیصورت)اورنگهفتمغرب،دیگربرخییاالراسسمتراآنکه)گاهمیخوشمالدورهدر.استسپهسالر(انددانستهقطبیستاره

دروندبودآشنایونانیوهندینجومباایرانیانساسانیان،ودورینوسمعروفکتاباولشاپورواردشیرزمان

.شدندترجمهفارسیبهیونانیازبطلمیوس

:نجوم ایران بعد از ورود اسالم

ردآن‌سابقه‌به‌اسالم‌ازبعدایران‌درنجوم‌علم‌ریشه‌مسلمانانکهاینازپس.مي‌گرددبازاسالم‌ازپیش‌.دندشآشناایراننجومیسنتباکردند،فتحراایراني‌،ایرانكتب‌ترجمه‌بااسالمي‌اولیه‌قرون‌درعلم‌این‌

ازآغ.گرفت‌رونق‌بتدریج‌عربي‌به‌یوناني‌وهندي‌هجري‌دوم‌قرن‌دراسالم‌جهان‌درنجوم‌علم‌پیشرفت‌خلفاي‌مأمون‌ومنصورحمایت‌هاي‌اثربروقمري‌وروشنمدارکواسنادامروزهمتاسفانه.بودعباسي‌

واسالمازپیشایراننجومماهیتدربارهمبسوطی.ستنیدستدراسالمیدورهنجومبرآنتاثیرچونگی

یایراننجومازمتاثراسالمیدورهنجومتردیدبیاماایهپترینمهمازایرانیاخترشناسانزیرااست،بوده

قدیمیازبرخیوبودند،اسالمیدورهنجومگذارانعمربنونوبختهمچوناسالمیدورهمنجمانترین

اینایهنشانهگذشتهایناز.بودندایرانیطبریفرخان)یجزمانند-متعددیفارسیهایواژهدرکمدستتاثیر

و(کدخداهمعرب)کدخداهیالج،،(زیگمعربهرااسالمیدورهنجوماحکامونجومبهکه-جانبختان.استمشخصیافتند،

:خوارزمیخوارزمی

أبو عبد هللا محمد بن موسی الخوارزمی

(میالدی780)ریقم۱۸۵قبل از زادروز

(ازبکستان کنونی)خوارزم: محل تولد

میالدی۸۵۰قمری، ۲۳۳درگذشت پس از

خراسان: محل زندگی

افی فیلسوف و منجم و ریاضیدان و جغر: پیشهدان و مورخ

اواخر سدٔه دوم و اوایل سدهٔ : سال های فعالیتسوم قمری

شیخ الرئیس: لقب

عباسیان: دوره

اسالم: دین

یک موضوع تاریخی را امروزه اهل تسنن: مذهب

نمی توان انکار کرد و آن این است که محمد بن

د موسی خوارزمی، معلم واقعی ملل اروپایی جدی

.در علم جبر بوده است

ابن هیثم

(قمری)۳۵۴: متولد

بصره

(قمری)۴۳۰: مرگ

قاهره

ریاضی دان، فیزیک دان، نورشناس: رشته فعالیت

اسالم: دین

مهندسثمهیبنحسنبنحسنابوعلیِهْیثَم،ِاْبنِ‌سده‌هایلتینینوشته‌هایدرباختردراهوازی،

آلهازنبهبیشتروآوناتهانیاآونتانبهمیانه(Alhazen)سرشناسدانشمندانازمی‌شود،شناخته

تاسجهاندرنورفیزیکدانشمنداولینوایرانیوشکستقانون‌هایونورشناختزمینهدرکه

اصولشرح.کرده‌استایفامهمینقشآنبازتابته ‌برجسکارهایازذره‌بیناختراعوتاریکاتاقکبهمنجرکهاستمسلمانوایرانیدانشمنداین

ارمعیباهیثمابن.گردیدعکاسیدوربینساختواحدکهخود،زماندرطولاندازه‌گیریمتعارف

اندازهرازمینکرهدورونورسرعتبود،ذرع.گرفت

به‌دید‌برخی‌پژوهشگران‌ابن‌هیثم‌نخستین‌دانشمند‌جهان‌.‌است‌که‌سرعت‌صوت‌را‌محاسبه‌کرده‌است

غیاث الدین جمشید کاشانی

ابوریحان بیرونی

ابوریحان بیرونی

خواجه نصیر الدین طوسی

شیخ بهایی

خیام