ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΕΜ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΕΝΟΤΗΤΑ 29

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-13

ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΑΚΡΗΣ ΠΕ02

ΤΑ ΑΙΤΙΑΣτο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία

αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά προβλήματα και κλονίζεται από εθνικά κινήματα. Για να τα αντιμετωπίσει κάνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση, στην οικονομία και στην κοινωνία και καλλιεργεί την ιδεολογία του οθωμανισμού.

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ωφελούν κυρίως τους υπήκοούς της που δεν είναι μουσουλμάνοι, αλλά και τους Ευρωπαίους που κάνουν εμπόριο σ’ αυτή. Οι μεταρρυθμίσεις και ο οθωμανισμός δεν μπόρεσαν όμως να σταματήσουν τα εθνικά κινήματα. Παράλληλα η οικονομία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εξαρτιόταν όλο και περισσότερο από τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και συνέχιζε να είναι ο «μεγάλος ασθενής». Οι Νεότουρκοι με το κίνημά τους (1908) προσπάθησαν να αλλάξουν τα πράγματα αλλά δεν μπόρεσαν. (κεφ 6 , σελ.110)

Α΄ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (ΟΚΤ.1912-ΜΑΪΟΣ 1913)- ( τα αίτια )

Παράλληλα με τις μεταρρυθμίσεις, το οθωμανικό κράτοςπροσπάθησε να διαδώσει τον οθωμανισμό κυρίως ιδρύονταςκρατικά σχολεία: να καλλιεργήσει δηλαδή την ιδέα ότι όλοι

οιυπήκοοι του σουλτάνου ήταν Οθωμανοί, ανεξάρτητα από τηθρησκεία τους, και είχαν μια κοινή πατρίδα, την οθωμανική.Στόχος του ήταν να εμποδίσει τα εθνικά κινήματα να

διασπάσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε εθνικά κράτη.

(κεφ. 6, σελ.114)

Αφορμή Η άρνηση του Σουλτάνου να συζητήσει τα

αιτήματα που έθεσαν οι βαλκανικοί σύμμαχοι για σεβασμό της αυτονομίας των εθνοτήτων που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και για μεταρρυθμίσεις προς όφελος τους

Α΄ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (ΟΚΤ.1912-ΜΑΪΟΣ 1913)

Στις αρχές του 1912 η Ελλάδα συμμάχησε με τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και τη Βουλγαρία, για να διεκδικήσουν μαζί οθωμανικά εδάφη στα Βαλκάνια. Τον Οκτώβριο του 1912 κήρυξαν τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι πολεμικές επιχειρήσεις ήταν σκληρές και η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχανε συνεχώς. Ο ελληνικός στρατός κατάφερε να πάρει αρκετές περιοχές στη Μακεδονία και στην Ήπειρο και κατέλαβε τη Θεσσαλονίκη (την οποία διεκδικούσε και η Βουλγαρία). Ο ελληνικός στόλος έφτασε σε πολλά νησιά στο Αιγαίο. Μέσα σε ένα μήνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία ζήτησε από τις Μεγάλες Δυνάμεις να μεσολαβήσουν για να σταματήσουν οι μάχες. (Σελ.148)

Παρατηρήστε το χάρτη και υποθέστε ποιες μπορεί να είναι οι εθνικές διεκδικήσεις της Ελλάδας και άλλων βαλκανικών λαών;

Βούλγαροι στρατιώτες στον Α΄ ΒαλκανικόΠόλεμο. (κεφ.8, 8.8, σελ 148)

Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΌταν ξεκινούσαμε τον αγώνα […] ενάντια στην [Οθωμανική

Αυτοκρατορία] δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε με τίποτα ότι ο ελληνικός στρατός θα έμπαινε τόσο γρήγορα θριαμβευτής στην πρώτη και την πιο σπουδαία πόλη της Μακεδονίας […]. Είναι πια ελεύθερη η πρώτη πόλη της Μακεδονίας […], ελεύθερες και όλες οι γύρω της και μακρινές, μέχρι χθες οθωμανικές, αλλά ελληνικότατες επαρχίες […]. Οι γονείς, που έμαθαν ότι τα παιδιά τους έπεσαν στον τίμιο αγώνα για την πατρίδα μακάρισαν την τύχη τους και οι μανάδες, αν έκλαψαν, έκλαψαν γιατί έμαθαν ότι ο θάνατος του αγαπημένου τους έδωσε την ελευθερία σε χιλιάδες αδέλφια. Και οι αδελφές δεν πένθησαν. Και τα μικρότερα αδέλφια, αν λυπήθηκαν, το έκαναν γιατί δεν μπόρεσαν και αυτά να πάρουν μέρος στο […] θρίαμβο. (ΛΑΙ ΙΙ 8.8)

Εφημερίδα Εμπρός, 27 Οκτωβρίου 1912

Ποιος το έγραψε και πότε; Για ποιο θέμα μιλάει; Τι λένε; Το κείμενο γράφτηκε την ίδια εποχή για την οποία μιλάνε ή αργότερα; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

Η είσοδος του βασιλιά της Ελλάδας Γεώργιου Α΄ στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1912. Στις 5 Μαρτίου 1913 ο Γεώργιος Α΄ δολοφονήθηκε. Βασιλιάς της Ελλάδας έγινε ο

πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνος Α΄(1913–1922).

Η συνθήκη του Λονδίνου

Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος τέλειωσε με τη συμφωνία του Λονδίνου (Μάιος 1913), που, ανάμεσα στα άλλα, όριζε ότι:

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία παραχωρούσε στα βαλκανικά κράτη όλα τα ευρωπαϊκά της εδάφη, εκτός από περιοχές στη σημερινή Αλβανία και ένα μικρό τμήμα στην Ανατολική Θράκη.

Για τα νησιά του Αιγαίου, για το Άγιο Όρος και για το καθεστώς της Αλβανίας θα αποφάσιζαν αργότερα οι Μεγάλες Δυνάμεις.

Η αφορμή του Β΄Βαλκανικού

Ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος ξέσπασε όταν ο βουλγαρικός στρατός επιτέθηκε στον ελληνικό και στο σερβικό (Ιούνιος 1913). Ο ελληνικός στρατός έκανε αντεπίθεση και πήρε πολλές περιοχές στη σημερινή κεντρική και ανατολική Μακεδονία.(ΛΑΙ σελ.20)

Σνέφτσι [=σήμερα Κεντρικό, στο νομό Κιλκίς], 23 Ιουνίου 1913Αγαπημένη μου γυναικούλα,[…] Σου έγραψα και προχθές, αγάπη μου, αμέσως μετά τη μάχη του Κιλκίς, ύστερααπό αυτόν το θρίαμβο […]. Ο στρατός μας, αγάπη μου, προελαύνει [=προχωράει]συνέχεια πάρα πολύ γρήγορα, καταδιώκοντάς τους […] Βούλγαρους, που φεύγουνσαν λαγοί […]. Δε φαντάζεσαι, χρυσό μου, τι εικόνα παρουσιάζει αυτό το πεδίο πο-λέμου. Παντού όπου περνάμε συναντάμε εικόνες ερήμωσης και δυστυχίας […]. ΟιΒούλγαροι έχουν φύγει όλοι. Στη Μακεδονία δεν υπάρχουν πια Βούλγαροι […]. Πόσοευτυχισμένος είμαι που έγινε αυτός ο πόλεμος για να γλιτώσουμε μια για πάντα μεαυτούς τους παλικαράδες […]. Δεν τους έφταναν όσα πήραν […], θέλησαν να αρπά-ξουν και τη μερίδα των συμμάχων τους […]. Τώρα θα χάσουν και όσα κατακτήσανε.Γράμμα του Ιπποκράτη Παπαβασιλείου στη σύζυγό του Αλεξάνδρα, 23

Ιουνίου 1913 (ΛΑΙ ΙΙ 8.16)

Ποιες αιτίες μπορείτε να διακρίνετε μέσα από την παραπάνω επιστολή που οδήγησαν στους Β΄Βαλκανικούς πολέμους ;

Στον παρακάτω χάρτη δείξτε την περιοχή από όπου μπορεί να στάλθηκε η

προηγούμενη επιστολή.

Ο Β΄ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (ΙΟΥΝΙΟΣ-ΙΟΥΛΙΟΣ 1913)

Ήδη στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο φάνηκε ο ανταγωνισμός που υπήρχε ανάμεσα στους συμμάχους. Για παράδειγμα, και η Ελλάδα και η Βουλγαρία διεκδικούσαν τις ίδιες περιοχές στη Μακεδονία και στη Θράκη. Ο ίδιος ανταγωνισμός υπήρχε και ανάμεσα στη Βουλγαρία και στη Σερβία. Έτσι η Ελλάδα και η Σερβία υπογράψανε ξεχωριστή συμμαχία. Τον Ιούνιο του 1913 η βαλκανική συμμαχία διασπάται και ξεσπά ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος. Σ’ αυτόν η Βουλγαρία χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τα άλλα βαλκανικά κράτη και την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Στις μάχες που ακολούθησαν ο βουλγαρικός στρατός έχασεκαι η Βουλγαρία αναγκάστηκε να ζητήσει ανακωχή.(σελ 148)

Συνθήκη του ΒουκουρεστίουΟ Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος τέλειωσε με τη

Συνθήκη του Βουκουρεστίου (Ιούλιος 1913). Μ’ αυτή ρυθμίστηκαν οριστικά τα σύνορα των βαλκανικών κρατών, που κέρδισαν σημαντικά εδάφη και αύξησαν τον πληθυσμό τους. Η Ελλάδα πήρε τμήματα από την Ήπειρο και τη Μακεδονία, την Κρήτη και διπλασίασε την έκταση και τον πληθυσμό της.

Ποια είναι τα κέρδη της Ελλάδας , όπως διακρίνονται στον παραπάνω χάρτη;

Βούλγαρος στρατιώτης δίνει νερό σε τραυματισμένο Οθωμανό στρατιώτη στοΒ΄ Βαλκανικό Πόλεμο (κεφ.8, 8.12 , σελ.149)

Συνέπειες των Βαλκανικών πολέμων Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, αλλά και ο Α΄

Παγκόσμιος Πόλεμος που ακολούθησε, έφεραν σκληρές δοκιμασίες για τους ντόπιους πληθυσμούς, οι οποίες προκάλεσαν ακόμη και διεθνείς παρεμβάσεις. Πολλοί έγιναν πρόσφυγες, εκτοπίστηκαν ή έφυγαν από τον τόπο τους, όταν χαράχτηκαν τα νέα σύνορα.

Ο σιδηροδρομικός σταθμός στο Τσερκέζκιοϊ, στην Ανατολική Θράκη (σήμερα ευρωπαϊκή Τουρκία), γεμάτος μουσουλμάνους πρόσφυγες που προσπαθούν να

επιβιβαστούν στα τρένα που θα τους μεταφέρουν στην Κωνσταντινούπολη. Νοέμβριος 1912. (8.15)

Σε τι συμπεράσματα καταλήγετε για την προσφυγιά;

Ελληνορθόδοξοι πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη (8.16)

Τι δείχνει η παραπάνω εικόνα; Ποια είναι τα προβλήματα που θα αντιμετώπισαν ;

Ο απόηχος και οι δυσκολίες μετα τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό από την ελληνική κοινή γνώμη. Οι Ελληνορθόδοξοι που ζούσαν στις περιοχές του πολέμου υποδέχτηκαν τον ελληνικό στρατό ως απελευθερωτή.

Όταν όμως χαράχτηκαν τα τελικά σύνορα, πολλοί απογοητεύτηκαν γιατί οι περιοχές τους έμειναν έξω από το ελληνικό κράτος. Άλλοι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν και άλλοι παραμείνανε εκεί που ζούσαν ως μειονότητες. Επίσης το ελληνικό κράτος περιλάμβανε πια στο εσωτερικό του και πληθυσμούς που δε μιλούσαν ελληνικά ή δεν ήταν χριστιανοί («αλλοεθνείς»): μουσουλμάνους στη Μακεδονία και στην Ήπειρο, Σλαβομακεδόνες στη Μακεδονία και Εβραίους στη Θεσσαλονίκη και σε ορισμένες πόλεις στη Μακεδονία (κεφ.8 σελ.150)

Γαλλική λιθογραφία με τους διαφορετικούς πληθυσμούς που κατοικούσαν στη Θεσσαλονίκη 1916. (8.17)

Συμπληρώστε τα συννεφάκια με φανταστικούς διαλόγους ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικής εθνότητας και θρησκείας που ζούσαν όμως μαζί στη Θεσσαλονίκη μετά το 1913

Ο πληθυσμός

Μελετώντας την παραπάνω πηγή ,να αναφέρετε μια βασική συνέπεια για την Ελλάδα από τους Βαλκανικούς πολέμους; Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την οικονομία της χώρας;