yÜksek İrtİfa

D A Ğ C I L I K T A Y Ü K S E K İ R T İ F AD A Ğ C I L I K T A Y Ü K S E K İ R T İ F ADÜNYA DAĞCILAR BİRLİĞİNİN ( UIAA ) UNION DES INTERNATIONAL ALPINE ASSOCIATION .VERİLERİNE GÖRE YÜKSEK İRTİFA :

1 . METRE 2 . FEET ( 1 FEET 33 .3 CM ’ YE EŞİTTİR ) CİNSİNDEN ÖLÇÜLMEKTEDİR .

YÜKSEK İRTİFA TERİMİ KENDİ ARASINDA ÜÇ KISMA AYRILMAKTADIR .1 . YÜKSEK İRTİFA : 2000 – 3000 METRE ARASI2 . ÇOK YÜKSEK İRTİFA : 3000 – 5500 METRE ARASI3 . EXTREM YÜKSEK İRTİFA : 5500 - 8850 METRE ARASIİNSAN ORGANİZMASININ YÜKSEK İRTİFADAKİ FİZYOLOJİK DAVRANIŞI

BULUNDUĞU İRTİFADAN YÜKSEKLERE DOĞRU ÇIKINCA ATMOSFERDEKİ BASINÇDEĞİŞİMLERİNDEN DOLAYI VÜCUDDA ( SOLUNUM SİSTEMİNDE ) ALIŞIK OLMADIĞI BAZI DEĞİŞİKLİKLER MEYDANA GELMEKTEDİR . ANILAN DEĞİŞİKLİKLER SPORCUNUN :

1 . ANTRENMAN DURUMUNA ,2 . YAŞINA ,3 . CİNSİYETİNE ,4 . YAPMIŞ OLDUĞU YÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞLARINA ,5 . TIRMANIŞIN HIZINA , 6 . BESLENMESİNE VE SIVI ALIMINA ,

GÖRE DEĞİŞMEKTEDİR .

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜDORUK DAĞCILIK KULÜBÜİZMİRİZMİR

- 1 -

SPORCUYU ETKİLEYEN ATMOSFERİK BASINÇ : BİRİM YÜZEY ÜZERİNDEKİ HAVA SÜTÜNÜNÜN AĞIRLIĞIDIR . ATMOSFERİN HER SEVİYESİNDE HAVA KARIŞIMI :

1 . % 1 ARGON VE DEĞİŞİK GAZLAR .2 . % 21 OKSİJEN .3 . % 78 NİTROJEN ‘DEN MEYDAN GELMEKTEDİR .

BU DEĞER KESİNLİKLE DEĞİŞMEMEKTEDİR . BAROMETRİK BASINÇ ;DENİZ SEVİYESİNDE ( O METRE ) VE + 15 DERECEDE YAKLAŞIK OLARAK 76 CIVA BASINCINA EŞİT OLARAK 1013 .25 MİLİ BAR ( MB ) OLARAK BULUNMUŞTUR .

DENİZ SEVİYESİ OKSİJEN YOĞUNLUĞU: EN DÜŞÜK HAVADA ( ALÇAK BASINÇ ) 876 MB .OLARAK ÖLÇÜLMÜŞTÜR . İRTİFA ARTIKÇA OKSİJEN YOĞUNLUĞUDA AZALACAKTIR .

YÜKSEK İRTİFALARA ÇIKILDIKÇA BAROMETRİK BASINÇIN DÜŞMESİYLE BİRİM YÜZEY ÜZERİNE DÜŞEN HAVA BASINCI AZALIR . ANILAN AZALMA YÜKSEK İRTİFALARA ÇIKILDIKÇA OKSİJEN MOLEKÜLERİNİN YAPILARINDAKİ GENLEŞMEDEN (OKSİJEN MOLEKÜLLERİNİN BÜYÜMESİ )DOLAYI İHTİYACIMIZ OLAN OKSİJENİ TENEFÜS EDEMEYİZ .

ORGANİZMA ALIŞIK OLMADIĞI BU DURUMA TEPKİ İÇİN BEYİNİN PNOMOTAKSİK MERKEZ ‘ ( VAROL KÖPRÜSÜ ) İNDEN GELEN SİNYALLERLE BAZIRAHATSIZLIK BELİRTİLERİ GÖSTERİR . BU BELİRTİLER AKUD DAĞ HASTALIĞININ BAŞLANGICIDIR .


ATMOSFERİK BASINCIN ÖZELİKLERİATMOSFERİK BASINCIN ÖZELİKLERİ

- 2 -


İRTİFAYA GÖRE OKSİJEN MOLEKÜLLERİİRTİFAYA GÖRE OKSİJEN MOLEKÜLLERİ

DÜŞÜK İRTİFADADÜŞÜK İRTİFADA YÜKSEK İRTİFADAYÜKSEK İRTİFADA

- 3 -

BEYİN

PNOMOTAKSİK MERKEZ (VAROL KÖPRÜSÜ) BEYİNCİK

SUYUKSOL KONTROL (CO2)BASINÇSAL KONTROL

SOL KÖPRÜCÜKALTI ATAR DAMARI

ANA KROTİS ATARDAMARI

SOL AKCİĞER

BURUN BOŞLUKLARIBURUN KANADI

SOLUK ALMA-VERME MERKEZİ (SOĞANİLİK)

GIRTLAK

SOLUKBORUSUMİDE-AKCİĞER SİNİRİ

DİYAFRAM SİNİRİ

AORT YAYI

ÜST ANA TOPLAR DAMAR

SAĞ AKCİĞER

AKCİĞER ALVEOLERİ

DİYAFRAM

S O L U N U M S İ S T E M İ V E Ç A L I Ş M A S IS O L U N U M S İ S T E M İ V E Ç A L I Ş M A S I


- 4 -

SOLUNUMDA ORGANLARIN GÖREVLERİSOLUNUMDA ORGANLARIN GÖREVLERİ

1 . SOLUK ALIP VERME MERKEZİ ( SOĞANİLİK ) :YAPILAN ETKİNLİĞİN ÖZELLİĞİNE GÖRE VÜCUT TARAFINDAN İHTİYAÇ

DUYULAN SOLUNUM SİSTEMİNİ DÜZENLEMEKTEDİR . PERFORMANS ARTTIĞI ZAMAN SOLUNUMU ARTIRARAK HÜCRELERİN VE HAYATİ ORGANLARIN OKSİJENSİZ KALMAMASINI SAĞLAR . TEMPO YAVAŞLADIĞI ZAMAN KALP ATIM SAYISINI DÜŞÜREREK HÜCRELERE OKSİJENİN FAZLA GİTMESİNİ ÖNLER . 2 . SOYUKSOL ( CO2 ) KONTROL MERKEZİ :

VÜCUTTA :A . HÜCRELERDE .B . ALVEOLLERDE .C . AKCİĞERLERDE .

YÜKSEK İRTİFAYA VEYA ANTRENMANIN ÖZELLİĞİNE BAĞLI OLARAK ORGANLARDA KARBONDİOKSİT DÜZEYİNİN İSTENEN SEVİYEDEN FAZLA OLMASI DURUMUNDA BEYİN TARAFINDAN UYARILARAK HAREKETİN KISITLANMASINI VE SOLUNUMUN HIZLANARAK FAZLA KARBONDİOKSİTİN DIŞARI ATILMASINI SAĞLAR . 3 . BASINÇSAL KONTROL MERKEZİ :

İRTİFAYA BAĞLI OLARAK BASINC DÜŞTÜĞÜ VEYA ARTIĞI ZAMAN MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLERİ BEYİNE İLETEREK GEREKLİ ÖNLEMLERİN ALINMASINI SAĞLAR . GEÇEN SÜREYE BAĞLI OLARAK VÜCUDUN DÜŞEN VEYA ARTAN BASINCA UYUM SAĞLAMASINI DÜZENLER .

- 5 -


HÜCRELERİN ÇALIŞMASI : İNSAN BEDENİNDE YAKLAŞIK YİRMİ BEŞ TRİLYON( 25 000 000 000 000 )

KÜÇÜK KIRMIZI HÜCRE ( ALYUVARLAR ) HİÇ DURMADAN YÜK TAŞIR .ALYUVAR İSİMLİ BU HÜCRELER KAN SIVISI İÇİNDE BÜTÜN VÜCUDU DOLAŞIR .ATARDAMARLARIN BASINCIYLA OKSİJENİ EN UÇTAKİ HÜCREYE TAŞIRKEN GERİ DÖNÜŞÜNDE TOPLAR DAMARLARLA KARBONDİOKSİT GERİ GETİRİR .

KAN HÜCRELERİNİN ( ALYUVARLAR – AKYUVARLAR ) İÇİNDE YÜZDÜĞÜ SIVI KAN PLAZMASIDIR . KAN PLAZMASI ;

% 90 – 92 ORANINDA SU ,% 6 - 8 ORANINDA PROTEİN ,% 2 -- 4 ORANINDA ERİYİK TUZ , GLİKOZ , YAĞ , AMİNOASİTLER ,

KARBONDİOKSİT VE AZOTLU ATIKLARDAN MEYDAN GELİR .

HÜCRELERİN ÇALIŞMA SİSTEMLERİHÜCRELERİN ÇALIŞMA SİSTEMLERİ

KILCAL DAMAR İÇİNDE ALYUVARLAR

- 6 -


O K S İ J E N H Ü C R E L E R İO K S İ J E N H Ü C R E L E R İ

- 7 -


A L V E O L E R İ N G Ö R E V L E R İA L V E O L E R İ N G Ö R E V L E R İAKCİĞERİN İÇİNDE HER BİRİ TOPLU İĞNE UCUNDAN DAHA KÜÇÜK

ÜÇ YÜZ MİLYONDAN ( 300 000 000 ) FAZLA HAVA KESECİĞİ ( ALVEOL ) VARDIR .KESECİKLERİN HER BİRİNİN ÇAPI 0 . 25 MM CİVARINDADIR .

DENİZ SEVİYESİNDE HER NEFES ALIŞIMIZDA AKCİĞERİMİZE YAKLAŞIK YÜZ TRİLYON’A ( 100 000 000 000 ) YAKIN HAVA MOLEKÜLÜ GİRER . BU HAVANINYAKLAŞIK % 21 ‘ İ OKSİJEN MOLEKÜLÜDÜR .

SOLUNUM SİSTEMİ YOLUYLA VÜCUDUMUZA GİREN VE KAN DOLAŞIMINA YÜKLENEN OKSİJEN MOLEKÜLLERİ HEMOGLOBİN ( KIRMIZI KAN HÜCRESİ ) YOLUYLA EN DERİN NOKTALARA KADAR ULAŞIR .

HÜCRELERLE BİRLEŞEN HEMOGLOBİN OKSİJENİ BIRAKARAK YÜKSÜZ DURUMA GEÇER .

HÜCRELERE TAŞINAN OKSİJEN KARBON BİLEŞİKLERİYLE BİRLEŞEREK YANAR VE ENERJİ AÇIĞA ÇIKAR .

HÜCREDEKİ YANMA SONUCU ORTAYA ÇIKAN KARBONDİOKSİT YÜKSÜZ KALAN HEMOĞLOBİNE YAPIŞARAK TOPLARDAMAR YOLUYLA ALVEOLERE , ALVEOLERDENDE AKCİĞERE TAŞINIR .

AKCİĞERDE GERÇEKLEŞEN İŞLEMLERDEN SONRA KARBONDİOKSİT SOLUK VERME ESNASINDA DIŞARI ATILIR .

AKCİĞER ÖDEMLERİNDE ÖKSÜRÜRKEN AĞIZDAN DIŞARI ÇIKAN KIRMIZIMTIRAK SIVI BU YÖNTEMLERLE DIŞARI ATILMAKTADIR .

- 7 -


AKCİĞERALVEOLERİ

- 8 -

A L V E O L L E R İ N Y A P I S I V E G Ö R E V L E R İA L V E O L L E R İ N Y A P I S I V E G Ö R E V L E R İ


TIRMANIŞ SÜRESİNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKLİ KURALLARTIRMANIŞ SÜRESİNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKLİ KURALLAR

- 9 -


TIRMANIŞ SÜRESİNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKLİ KURALLARTIRMANIŞ SÜRESİNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKLİ KURALLAR

YÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞI YAPILIRKEN DAĞ HASTALIKLARINA YAKALANMAMAK İÇİN : 1 . SİNÜSÜT HASTALIĞI OLANLARIN YÜKSEK TIRMANIŞLARA GİTMEMESİ. 2 . METODİK NEFESE UYGUN TIRMANMA RİTMİNİ YAKALAMAK . 3 . NEFES ALMALAR ZORLAŞTIKÇA TAM İSTİRAHAT. 4 . HER 20 – 30 DAKİKADA 1 / 2 BARDAK SU İÇMEK . 5 . KAN ŞEKERİNİN ANİ YÜKSELMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN BASİT ŞEKERLER YERİNE İNCİR , KURUÜZÜM , KAYSI , KURU DUT , HURMA , KEÇİBOYNUZU VS. YİYECEKLERİ YEMEK . 6 . PROGRAM DAHİLİNDE AKLİMATİZE OLMAK . 7 . BESLENMEYE DİKKAT ETMEK . 8 . ŞAYET HASTALIK BELİRTİLERİ BAŞLIYOR İSE RAKIM DÜŞÜRMEK .NOT : HASTALIĞIN BAŞLADIĞI NOKTAYA DAĞCILIKTA SENDELEME GEÇİDİ ( STAGGERİNG GATE ) DENİLMEKTEDİR . 9 . OKSİJEN BORÇLANMASINA GİRMEDEN YÜRÜMEK İÇİN ;

A . ADIMLAR KISA VE YAVAŞ OLMALIDIR .B . NEFES ALMALAR SIKLAŞTIKÇA VE YORULMALAR ARTIKÇA YÜRÜYÜŞ

TEMPOSU DÜŞÜRÜLMELİDİR .C . BATON KULANILARAK AYAKLARIN ÜZERİNE BİNEN VÜCUT AĞIRLIĞINI

DÜŞÜRÜLMELİDİR . BATON İYİ KULANILDIĞINDA AĞIRLIĞI 1/3 DÜŞÜRMEKTEDİR .D . NEFES ALMA ZORLAŞTIKÇA AKCİĞERLERDE BİRİKEN KARBONDİOKSİTİN

DIŞARI ATILMASI İÇİN DERİN DERİN SOLUMAK GEREKLİDİR .

- 9 -


D A Ğ C I L I K T A S I V I İ H T İ Y A C I D A Ğ C I L I K T A S I V I İ H T İ Y A C I

DAĞCILIKTA SUSUZLUK ; VÜCUDUN YAPIM VE YIKIM SÜREÇLERİNİN BAŞLATILMASINDA EN ÖNEMLİ ETKENDİR.VÜCUDUN YAKLAŞIK % 60 ’ I TUZLU SUDAN OLUŞMAKTADIR. GÜNDE ;

DERİDEN 500 CC, AKCİĞERDEN 300CC, BÖBREKTEN 1500 CC , BARSAKTAN 200 CC SU ATILIR.

ATILAN SUYUN YAKLAŞIKATILAN SUYUN YAKLAŞIK :1500 CC’Sİ DOĞRUDAN İÇECEKLERDEN 1000 CC’Sİ BESİNLERDEN TEMİN EDİLİR.

VÜCUT TARAFINDAN ALINAN SU ;VÜCUT TARAFINDAN ALINAN SU ; EKLEMLERİN YAĞLANMASINDA , KANIN AKIŞKANLIĞININ SAĞLANMASINDA , ALINAN BESİNLERİN YAKILMASINDA , BEYİN VE DİĞER OKSİJENE İHTİYAÇ DUYAN ORGANLARA OKSİJEN

TAŞINMASINDA , HÜCRELERİN NEMLİ KALMASINDA , ISI BALANSINDA

KULANILMAKTADIR . SUYU ; SUSADIĞIMIZ ZAMAN DEĞİL HER 20 –30 DAKİKADA , AĞIZ DOLUSU ( 3 YUDUM ) SU İÇMEK YETERLİ OLACAKTIR.

- 10 -


- 11 -

S I V I K A Y B I N I N E T K İ L E R İS I V I K A Y B I N I N E T K İ L E R İVÜCUDUN TOPLAM SIVI KAYIBININ ; % 3 ’ Ü ; FİZİKSEL PERFORMANSIN KAYIBINA. % 5 ’ İ ; KONSANTRASYON BOZUKLUĞUNA. % 8 ’ İ ; BAŞ DÖNMESİ , AŞIRI YORGUNLUĞA . % 10 ‘ U VE FAZLASI ; KAS SPAZMI , AŞIRI YORGUNLUK , DOLAŞIM VE BÖBREKFONKSİYONLARININ BOZULMASINA YOL AÇAR .

NOT : VÜCUT YİYECEKSİZ GÜNLERCE HAYATINI İDAME ETTİRMESİNE RAĞMEN SUSUZ YAŞAMASI İMKANSIZDIR.

SIVI KAYBININ BELİRTİLERİ : 1 . AĞIZ , DİL , BOĞAZ YANAR VE KURUR . 2 . YUTKUNMAK GÜÇLEŞİR . 3 . BAYILMA NÖBETLERİ , AŞIRI BAŞ AĞRISI VE BAŞ DÖNMESİ OLUŞUR . 4 . KUSMALI YADA KUSMASIZ MİDDE BULANTILARI OLUŞUR . 5 . AŞIRI YORGUNLUK VE GÜÇSÜZLÜK HİSSEDİLİR . 6 . ADELELERDE KRAMPLAR MEYDANA GELİR . 7 . BESLENİRKEN ALINAN GIDA UZUN ZAMAN AĞIZDA ÇİĞNENMESİNE RAĞMENYUTMADA ZORLUK ÇEKİLİR . 8 . YETERLİ DERECEDE İDRAR YAPMILMAZ . 9 . İDRARIN RENGİ NORMAL RENGİNDEN DAHA KOYU OLUR .10 . YAPILAN İDRARIN MİKTARINDA DÜŞME OLUR .

BU BELİRTİLER VÜCUTTA SIVI MİKTARININ AZALDIĞINI GÖSTERİR . BU NEDENLE ELEKTROLİT YÖNÜNDEN ZENGİN SIVI TAKVİYESİ GEREKLİDİR .


İNSAN VÜCUDU ; UYUM SAĞLADIĞI OKSİJEN VE BASINÇ DÜZENİNDEN ANİ YÜKSELİŞ SONUCU YENİ ORTAMINA ALIŞINCAYA KADAR UYUMSUZLIKLAR GÖSTERİR . BU UYUMSUZLUK İNSAN METABOLİZMASINA BAĞLI OLARAK KİŞİDEN KİŞİYE DEĞİŞMEKTEDİR .

AKLİMATİZE : VÜCUDUN YÜKSEK İRTİFAYA UYUM SAĞLAMASIDIR .AKLİMATİZE TIRMANIŞLARI : YÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞLARINA GİTMEDEN

ÖNCE YÜKSEK İRTİFA ANTRENMANI YAPMAK VE SOLUNUM SİSTEMİNİN OKSİJEN YETERSİZLİĞİNE ALIŞABİLMESİ İÇİN YAPILAN TIRMANIŞ ÇALIŞMALARIDIR . TIRMANIŞLAR BELİRLİ BİR YÜKSEKLİKTEN BAŞLAYIP YAVAŞ YAVAŞ ARTIRILMALIDIR .

AKLİMATİZE TIRMANIŞLARI İÇİN TAVSİYE EDİLEN BAŞLANGIÇ İRTİFASI 2500 METRE VEYA ÜSTÜ OLMALIDIR .T I R M A N I Ş Ö N C E S İ A N T R E N M A NT I R M A N I Ş Ö N C E S İ A N T R E N M A N

HER SPOR DALININ KAS YAPISI DEĞİŞİKTİR .TIRMANIŞ ÖNCESİ YAPILAN ANTRENMANLAR VÜCUDUN KAS YAPISININ YAPILMAK İSTENEN SPORUN KAS YAPISINA UYGUN HALE GETİRİLMESİDİR .

DAĞCILIK İÇİN :DAĞCILIK İÇİN :

1 . TIRMANIŞLARA ( YÜKSEKLİĞE – İRTİFAYA ) UYGUN ÇIKIŞLARIN YAPILMASI. 2 . TIRMANIŞLARA UYGUN ANTRENMAN YAPILMASI. 3 . ANTRENMANLARDA OKSİJEN BORÇLANMASINA GİRİLMESİ. 4 . ANTRENMANLARDA AĞIRLIK TAŞINMASI

Y Ü K S E K İ R T İ F A A N T R E N M A N L A R IY Ü K S E K İ R T İ F A A N T R E N M A N L A R I

- 12 -


- 13 -

Y Ü K S E K İ R T İ F A D A G İ Y İ S İ L E RY Ü K S E K İ R T İ F A D A G İ Y İ S İ L E RDAĞCILIKTA GİYİSİNİN TEMEL AMACI , DAĞCININ :

1 . VÜCUT ISISINI KORUMAK .2 . ISLANMASINI ÖNLEMEK .3 . GÜNEŞİN ZARARLI IŞINLARI OLAN RADAYASYONDAN KORUMAKTIR .

KORUMA GERÇEKLEŞTİRİLİRKEN GİYİM MALZEMELERİNİN DAĞCILIK İÇİN TEMEL NİTELİKLERE SAHİP OLMASI GEREKMEKTEDİR . BUNLAR :

1 . HAFİF OLMASI VE AZ YER KAPLAMALI .2 . ÇANTAYA KOLAYCA SIKIŞTIRILABİLMELİ .3 . VÜCUT ISISINI TUTABİLMELİ .4 . İMAL EDİLDİĞİ MALZEMELERDEN DOLAYI AZ NEM TUTMALI VE KOLAY

KURUYABİLMELİ .5 . ISLANDIĞI ZAMAN BİLE ISITMA ÖZELLİĞİNE SAHİP OLMALI .6 . GİYİLMESİ VE ÇIKARILMASI KOLAY OLMALI .7 . HAREKETLERİ RAHATLIKLA YAPABİLECEK ÖZELLİKLERİ OLMALI .8 . TER BUHARINI DIŞARI ATABİLMELİ ( GRO TEX TİPİ KUMAŞLAR ) .9 . İSTENİLDİĞİNDE HAVALANDIRILMA İMKANI OLMALI .

10 . TAHRİŞ EDİCİ ÖZELLİĞİ OLMAMALI . 11 . RÜZGAR , YAĞMUR VE SOĞUĞA KARŞI KORUYUCU ÖZELLİĞİ OLMALI .


- 13 -

YÜKSEK İRTİFADA RADYASYON YANIĞIYÜKSEK İRTİFADA RADYASYON YANIĞI


FOTOĞRAFLAR : Syn.Mehmet ÇAĞLAYAN’ının izniyle kullanılmıştır.

YÜKSEK İRTİFADA İDRARIN ARTMA NEDENLERİYÜKSEK İRTİFADA İDRARIN ARTMA NEDENLERİ

- 14 -


VÜCUDUMUZUN ALIŞIK OLDUĞU İRTİFALARDA NEFES ALIP VERİRKEN1 DAKİKADA YAKLAŞIK 4 LİTRE HAVA ALVEOLLERE GİRİP ÇIKAR ,ALVEOLLERİN ÇEVRESİNDEKİ KILCAL DAMARLARDAN İSE 1 DAKİKADA 5 LİTRE KANGEÇER .

KİRLENEN KAN KALBE DÖNMEDEN ÖNCE BÖBREKLERDEN GEÇERBÖBREKLER TARAFINDAN TEMİZLENEN KANIN % 98 ANA SİSTEME DÖNDÜRÜLÜRKEN % 2 ‘ Sİ ZARARLI MADELERLE KİRLENMİŞ OLARAK İDRAR TORBASINA GİDER .

YÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞ SIRASINDA NEFES ALIP VERMEMİZ NORMALŞARTLARDAN 30 – 40 KAT DAHA FAZLA ARTABİLİRKEN KAN AKIMIDA 5 - 6 KAT ARTMAKTADIR .

HÜCRELERE GİDEN VE DÖNEN KANIN TAMAMI TEMİZLENMEK İÇİN BÖBREKLERDEN GEÇTİĞİNDEN , HER GEÇİŞTEDE % 2 ‘ Sİ BÖBREKLERDEN İDRAR TORBASINA GİTTİĞİNDEN DOLAYI İDRAR TORBASININ DEPOSU KISA SÜREDE DOLACAKTIR . İDRAR TORBASININ DEPOSU DOLDUĞU İÇİN BEYİN TARAFINDAN UYARILAN ORGAN İDRAR TORBASINI BOŞALTMAK İSTEYECEKTİR .

BU DÖNÜŞÜMLERDEN DOLAYI YÜKSEK İRTİFADA İNSANLAR SIK SIK İDRAR YAPMA İHTİYACI HİSSETMEKTEDİR .

İDRAR MİKTARINDA DEĞİŞİME YOK İSE ; YA AKLİMATİZE OLUNMAMIŞTIR YADA YETERLİ MİKTARDA SIVI OLINMIYORDUR . ANILAN HER İKİ DURUMDA DAĞCININ AKUT DAĞ HASTALIĞINA YAKALANMA RİSKİNİ ARTIRACAĞINDAN DİKKATLİ OLUNMALIDIR .

- 15 -

YÜKSEK İRTİFA :TIBBI ÇALIŞMALARDA , ( METEOROLOJİK ŞARTLAR NEDENİYLE OKSİJEN

YOĞUNLUĞUNUN ANİ DEĞİŞİMLERE UĞRADIĞI ) İNSAN METEBOLİZMASININ OKSİJEN YOĞUNLUĞUNA BAĞLI OLARAK TEPKİ VERDİĞİ YÜKSEKLİLLER GÖZ ÖNÜNE ALINDIĞINDA AKUT DAĞ HASTALIĞINA YAKALANANLARDA AŞAĞIDAKİ BELİRTİLER ORTAYA ÇIKACAKTIR .

BELİRTİLERİN ÇOĞU GECELEYİN ORTAYA ÇIKMAKTADIR . BUNUN NEDENİHAREKET ETMEYEN ORGANİZMANIN YETERLİ DENETİM YAPAMAMASIDIR .AKUT DAĞ HASTALIĞININ BELİRTİLERİ DÜŞÜK RAKIMDA KENDİSİNİ BELLİ EDER GEREKLİ ÖNLEMLER ALINMADIĞI TAKDİRDE AŞAĞIDA BELİRTİLEN HASTALIKLAR SIRASIYLA MEYDANA GELİR .

BUNLAR :1 . AKUT DAĞ HASTALIĞI .2 . DIŞ BASINCIN DÜŞMESİ İÇ BASINCIN ARTMASINDAN DOLAYI VÜCUTTA

ŞİŞME MEYDANA GELİR .3 . GECE APNESİ . ( SOLUNUMUN DURDUĞUNUN HİSSEDİLMESİ )

A . SOLUNUM RİTMİNDE DEĞİŞME .B . GECE SIK SIK UYANMA .C . GARİP RÜYALAR ( KARABASAN )

2 . AKCİĞER ÖDEMİ .3 . BEYİN ÖDEMİ .4 . GÖZÜN RETİNA TABAKALARINDA KANAMA .

Y Ü K S E K İ R T İ F A H A S T A L I K L A R IY Ü K S E K İ R T İ F A H A S T A L I K L A R I


YÜKSEK İRTİFADA İYİ AKLİMATİZE OLUNMADAN YAPILAN TIRMANIŞLARDA :

İLK ÖNCE : 1 . SOLUNUMUN ARTMASI .2 . OSİJEN BORÇLANMASINA GİRİLMESİ ( TACHYCARDIA )3 . ERKEN YORULMA4 . DURGUNLUK 5 . İŞTAHSIZLIK ,

6 . HAFİF BAŞ AĞRISI 7 . GÜÇTEN DÜŞME . 8 . TIRMANMANIN ENTRESANLIĞINI KAYBETMESİ .

BU BELİRTİLER AKUD DAĞ HASTALIĞININ ( ADH ) BELİRTİLERİDİR . BU NOKTADAN İTİBAREN TIRMANMAYA ARA VERMEDEN DEVAM EDİLİR İSE ;

1 . MİDDE BULANTISI .2 . KUSMA .3 . UYUMA İSTEĞİ .4 . HİSSİZLİK , 5 . BAŞ DÖNMESİ ,

BELİRTİLERİ ARTACAKTIR . BU DURUMDA ALTIN KURAL 1 OLARAK DEĞERLENDİRİLEN İŞLEM ( DERHAL ADH ‘NİN BAŞLADIĞI İRTİFANIN ALTINA İNMEK ) UYGULANMALIDIR .

- 16 -


YÜKSEK İRTİFA HASTALIĞININ BELİRTİLERİYÜKSEK İRTİFA HASTALIĞININ BELİRTİLERİ

Y Ü K S E K İ R T İ F A A K C İ Ğ E R Ö D E M İY Ü K S E K İ R T İ F A A K C İ Ğ E R Ö D E M İKESİN OLMAMAKLA BİRLİKTE 4000 MT. VE ÜZERİNDEKİ RAKIMLARDA

HIZLI TIRMANIŞ , YERLİ SIVI ALINMAMASI , DİNLENMEME VS. NEDENLERLE DOLAYI CİĞERLERE GİDEN OKSİJENİN KISITLANMASINDAN DOLAYI KILCAL DAMARLARDAN DÖNEN KAN İLE AKCİĞER ALVEOLLERİ HAVA DEĞİŞİMİ SIRASINDA ALVEOLLER YOLU İLE AKCİĞERLERE KAN SIVISI GİRER VE YAVAŞ YAVAŞ BİRİKMEYE BAŞLAR .SIVI ARTIKÇA VE ZAMAN İLERLEDİKÇE BELİRTİLER YAVAŞ YAVAŞ ORTAYA ÇIKAR .BELİRTİLERİN ORTAYA ÇIKMASI KİŞİDEN KİŞİYE DEĞİŞİM GÖSTERİR .

YÜKSEK RAKIMLARA TIRMANIŞTAN 12-36 SAAT SONRA AKCİĞER ÖDEMİNİN BELİRTİLERİ ÖZELLİKLE GECE ORTAYA ÇIKAR . BUNLAR :

1 . AŞIRI BİTKİNLİK .2 . İSTİRAHAT ANINDA DAHİ NEFES TIKANMASI .3 . KESİK KESİK VE HIZLI SOLUMA .4 . AYAKTA DURAMAMA .5 . DEVAMLI UYUMA İSTEĞİ FAKAT UYUYAMAMA .6 . NEFES ALIP VERİRKEN GÖĞÜSTEN GELEN TIKIRTILAR .

KILCAL DAMARLARDAN ALVEOLLERE HAVA GEÇİŞİ SIRASINDA AKCİĞERDE BİRİKEN SIVININ KABARMASI SONUCU ORTAYA ÇIKAN KABARCIK HAREKETİ )

7 . TIRNAKLARDA VE DUDAKLARDA MAVİMTIRAK RENK . ( TIRNAKLARINUCUNA BASKI YAPILDIĞI ZAMAN NORMAL RENGİNE DÖNEMEME )

8 . SIK SIK VE KESİK KESİK ÖKSÜRÜK .9 . ÖKSÜRÜKLE BERABER AĞIZDAN PEMBEMSİ KÖPÜK GELMESİ .

- 17 -



AKCİĞER ÖDEMİNİN BELİRTİLERİ ORTAYA ÇIKTIKTAN SONRA GEREKLİÖNLEMLER ALINMADIĞI ZAMAN :

1 . İRTİFA DÜŞÜRMEK 2 . GAMOW BAG ’ A ( BASINÇ ODASI )GİRMEK 3 . TAKVİYE İÇİN OKSİJEN TÜPÜNDEN OKSİJEN TENEFÜS ETMEK .SOLUNAN HAVA İÇİNDEKİ OKSİJEN SOLUNUM YOLLARINDAN

AKCİĞERELERE TAŞINIR . SOLUDUĞUMUZ HAVADAKİ KISMİ OKSİJEN BASINÇ DEĞERİ 160 MM . HG ‘ YE EŞİTTİR . ALINAN HAVA ALVEOLLERE ULAŞTIĞINDA KISMİ BASINCI 104 MM . HG ‘YE DÜŞER .

HÜCRELER ARASI SIVIDAKİ KISMİ OKSİJEN BASINCI 40 MM . HG ‘ DİRALVEOL BASINCI HÜCRE BASINCINDAN DAHA YÜKSEK OLDUĞU İÇİN ; HAVA İLE KAN HÜCRESİ ARASINDAKİ YEDİ KAT ZARDAN OLUŞAN VE HAVA GEÇİRMEYE UYGUN OLAN ZARI GECEN HAVA HÜCRELERE TAŞINIR .

YÜKSEK İRTİFA AKCİĞER ÖDEMİNE YAKALANAN DAĞCININ ALVEOL BASINCI EN DÜŞÜK SEVİYE OLAN 23 MM. GH ‘ YE DÜŞER . HÜÇRE İÇİ SIVI KISMI OKSİJEN BASINCI 40 MM . HG ‘ OLAN BASINÇ HÜCRELERDEN DÖNEN VE KARBONDİOKSİT TAŞIYAN PLAZMAYLA BERABER ALVEOLLERE ORADANDA AKCİĞERLERE GEÇER . AKCİĞER İÇİNDEKİ HİSSEDİCİLER ( SENSOR ) AKCİĞERİN İÇİNDE YABANCI MADDE OLDUĞUNU BELİRLER VE ÖKSÜREREK YABANCI MADDEYİ AĞIZDAN / BURUNDAN DIŞARI ATAR . BU MADDE HÜCREDEN ALVEOLLER GEÇEN PEMBEMSİ OLAN PLAZMA SIVISIDIR .

AKCİĞER ÖDEMİNİN MEYDANA GELİŞİAKCİĞER ÖDEMİNİN MEYDANA GELİŞİ

- 18 -


K A N H Ü C R E L E R İ N İ N Y A P I S IK A N H Ü C R E L E R İ N İ N Y A P I S I

- 19 -

PLAZMA

KIRMIZI KANHÜCRELERİ

BEYAZ KANHÜCRELERİ

ALVEOLLERDEN GELEN OKSİJEN İLE KAN HÜCRESİ ARASINDAKİ YEDİ KAT ZARDAN OLUŞAN HÜCRE ZARI . BU ZAR NORMAL ŞARTLARDA HAVA GEÇİRMEYE UYGUN OLMASINA RAĞMEN SIVI GEÇİRMEMEKTEDİR .

A K C İ Ğ E R Ö D E M İ N D E T I B B I Y A R D I MA K C İ Ğ E R Ö D E M İ N D E T I B B I Y A R D I M

- 20 -


YÜKSEK İRTİFA HASTALIKLARINDA EN ÖNEMLİ TIBBİ TEDAVİ HASTANINHASTALIĞININ GÖRÜLMEDİĞİ İRTİFAYA İNMEKTİR .

BU UYGULAMAYA DAĞCILIKTA ALTIN KURAL DENİR .BU TİP HASTALIKLAR GENELLİKLE GECE ORTAYA ÇIKTIĞINDAN DİKKATLİ OLUNMALIDIR .

AKCİĞER ÖDEMİNE YAKALANMIŞ DAĞCIYI SIRT ÜSTÜ VEYA YÜZÜKOYUN YATIRMAYIN . ANILAN ŞEKİLDE YATAN DAĞCININ AKCİĞERLERİNDE BİRİKMİŞ OLAN SIVI GENİŞ BİR ALANA YAYILACAĞINDAN ALVEOLLERİN HAVA GEÇİRİŞLERİNDE ANILAN SIVILARIDA EMME DURUMU ORTAYA ÇIKABİLİR .

HASTALANAN DAĞCI YARI OTURUR BİÇİMDE VE SICAK TUTULMALIDIR .BU DURUMDA : HÜCRELERDEN ALVEOLLERE ,ALVEOLLERDEN AKCİĞERE DÖNEN KARBONDİOKSİT OKSİJENDEN AĞIR OLDUĞU İÇİN DIŞARI ATILANA KADAR AKCİĞERİN ALTINDA BİRİKECEKTİR .

AKCİĞER ÖDEMİNE YAKALANMIŞ DAĞCI İRTİFA DÜŞÜRECEĞİ ZAMAN ASLA YALINIZ GÖNDERİLMEMELİDİR . YANINDA BİR VEYA İKİ REFAKATCİ HASTALIĞINBAŞLADIĞI İRTİFANIN ALTINA İNENE KADAR YANINDA OLMALIDIR .

AKCİĞER ÖDEMLERİNİN ORTAYA ÇIKIŞI GENELLİKLE GECELEYİN ORTAYA ÇIKTIĞINDAN HASTALIĞIN BELİRTİLERİ OLAN DAĞCI DURUMUNUSAKLAMAYIP EKİP ARKADAŞLARINA BİLDİRMELİDİR . ARKADAŞLARIDA GECELEYİN HASTALANAN DAĞCIYI SIK SIK KONTROL ETMELİDİR . HER AN İNİŞ YAPILACAKMIŞ GİBİ HAZIRLIKLI OLMALIDIRLAR .

Y Ü K S E K İ R T İ F A B E Y İ N Ö D E M İ Y Ü K S E K İ R T İ F A B E Y İ N Ö D E M İ


Y Ü K S E K İ R T İ F A B E Y İ N Ö D E M İ Y Ü K S E K İ R T İ F A B E Y İ N Ö D E M İ

- 21 -

BEYİNDEKİKAN

DAMARLARI

BEYİN ÖDEMİBRİKİM BÖLGESİ

YÜKSEK İRTİFA HASTALIĞINA YAKALANLARDA GÖZÜKEN BELİRTİLER ÖNEMSENMEYİP ( YÜKSEK İRTİFA AKCİĞER ÖDEMİ ) TIRMANMAYA DEVAM EDİLDİĞİ TAKDİRDE YÜKSEK İRTİFA BEYİN ÖDEMİ ( Y İ B O ) MEYDANA GELECEKTİR .

BEYİNE GİDEN KANIN YETERLİ OKSİJEN TAŞIYAMAMASI SONUCU BEYİN VÜCUTTAKİ DEĞİŞİMİ ÖN PLANA ÇIKARMAK İÇİN ADH İLERİ SEVİYE BELİRTİLERİNİ AÇIĞA ÇIKARIR . GEREKLİ ÖNLEM ALINMADIĞI TAKTİRDE

1 . İRTİFA DÜŞÜRMEK 2 . GAMOW BAG ’ A GİRMEK .3 . İLAVE OKSİJEN ALMAK . VS .

BEYİN İÇİNDE DAHA FAZLA KARBONDİOKSİT BİRİKMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN BEYİN İÇİNDE SIVI BİRİKTİRİR . SIVI BİRİKİMİ SONUCU BEYİNE OKSİJEN GİTMESİ AZALACAĞINDAN DAĞCI BEKLENEN TEHLİKELERE KARŞI ÖNLEM ALMAYI HATIRLAYAMAYACAKTIR . KURTARMA EKİBİ TARAFINDAN KURTARILMADIĞI TAKDİRDE ÖLECEKTİR .


YİBO’NUN BELİRTİLERİ GENELLİKLE GECE ORTAYA ÇIKMAKTADIR . HASTALANANDAĞCI UYUYORKEN YANINDA BİR REFAKATCİNİN OLMASINA VE HASTAYI DEVAMLI KONTROL ETMESİNE İHTİYAÇ VARDIR .UYANIKKEN :

1 . HAFİF OLAN BAŞ AĞRISI DAYANILMAZ ACILARA YÜKSELECEKTİR . 2 . KUSMA .3 . İŞTAHSIZLIK .4 . HAREKET EDEMEME .5 . KENDİ KENDİNİ KONTROL EDEMEME ( ATAXIA ) .6 . YÜRÜTÜLMEK İSTENDİĞİNDE ; DENGESİZ YÜRÜME .7 . HAREKET EDEMEME .

8 . DÜŞÜNME KAPASİTESİNİN YİTİRİLMESİ A . İSMİNİ VE KİM OLDUĞUNU HATIRLAYAMAMASI . B . TEHLİKELERE KARŞI DUYARSIZ OLMASI . C . SORULAN SORULARA MANTIKSIZ VE ANLAŞILMAZ CEVAPLAR VERMESİ . D . BOŞ BOŞ BAKMASI . E . ELİNİN PARMAK UÇLARINI BİR BİRİNİN UCUNA DEĞDİREMEMESİYIBO ‘ NUN KESİN BELİRTİLERİDİR . BU DURUMDA ALTIN KURAL OLARAK KABUL EDİLEN İŞLEM UYGULANMALIDIR .GÜNDÜZÜ BEKLEMEDEN HASTA ; HASTALIĞIN BAŞLADIĞI İRTİFANIN ALTINA İNDİRİLMELİDİR .

- 22 -

YÜKSEK İRTİFA BEYİN ÖDEMİNİN BELİRTİLERİ


HASTANIN BEYİN ÖDEMİ OLUP OLMADIĞINI ANLAMANI KESİN YOLU HASTAYA DÜZ YÜRÜME TESTİ ( TANDEM GAIT TEST ) UYGULANMALIDIR . TANDEM GAIT TEST : HASTANIN :

1 . AĞIRLIK YAPMAMASI İÇİN SIRT ÇANTASI ÇIKARILIR .2 . AYAĞINDAKİ AĞIR AYAKKABILAR ( DONDURUCU HAVALAR HARİÇ )

ÇIKARILIR .3 . YERE DÜZ BİR ÇİZGİ ÇİZİLİR ÇİZGİ ÇİZME İMKANI YOK İSE YERE

PARELEL DÜZGÜN BİR İP SERİLİR .4 . HASTA : ÇİZGİNİN / İPİN UÇ KISMINDA AYAKTA DURDURULUR .5 . HASTAYA ; ÇİZİLEN CİZGİYİ VEYA İPİ ; AYAK BURNUNUN DİĞER AYAĞIN

TOPUĞUNA DEĞECEK ŞEKİLDE ÇABUK VE DEVAMLI OLARAK TAKİP ETMESİ SÖYLENİR .

6 . HASTA ÇİZGİYİ VEYA İPİ SENDELEMEDEN TAKİP EDEBİLİYOR İSEÇOK FAZLA SORUN YOK DEMEKTİR .GECE İÇİN DİKKATLİ OLUNMALI HASTA SIK SIK KONTROL EDİLMELİDİR .HASTA ÇİZGİYİ TAKİP EDEMİYOR İSE ; VAKİT GEÇİRİLMEDEN HEMEN İRTİFA DÜŞÜRÜLMELİDİR .İRTİFA DÜŞÜRÜLMESİ SIRASINDA HASTA ASLA YALINIZ GERİ GÖNDERİLMEMELİDİR

ADH ‘NİN BAŞLADIĞI İRTİFAYA KADAR İNİŞ YAPILMALIDIR . İRTİFA DÜŞÜRÜLMESİ RAKIM OLARAK 500 VEYA 1000 METRE CİVARINDA OLMALIDIR .

D Ü Z Y Ü R Ü M E T E S T İD Ü Z Y Ü R Ü M E T E S T İ

- 23 -


GÖZ RETİNALARINDAKİ KANAMALARGÖZ RETİNALARINDAKİ KANAMALAR

- 24 -


YÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞLARINDA BAROMETRİKBASINCIN DÜŞÜK OLDUĞUNDAN DOLAYI MEYDANA GELEN RAHATSISIZLIKLARDAN BİRİSİDE ;GÖZ RETİNA İÇİNDEKİ KANAMALARDIR .

RETİNANIN ARKA KISMINDA GÖZE OKSİJEN VE KAN TAŞIYAN İNCE KILCAL DAMARLAR VARDIR .ANILAN RAHATSIZLIĞI TETİKLEYEN BAZI OLAYLARRETİNA İÇİNDEKİ KANAMALARIN ORTAYA ÇIKMASINANEDEN OLABİLİR . BUNLAR :1 . DAHA ÖNCE GEÇİRİLMİŞ GÖZ AMELİYATLARI ,2 . GÖZ TANSİYONLARI .

A . DÜŞÜK .B . YÜKSEK .

RETİNA İÇİNDEKİ KANAMALAR GENELLİKLE 5000 MT.VE ÜZERİNDE MEYDANA GELİRLER . BAZEN GÖRÜŞÜ BULANDIRABİLİRLER . UZMAN OLMAYAN İNSANLARIN ANLAMASI ÇOK ZORDUR . RAKIM DÜŞÜRÜLMESİ HASTALIĞIN GELİŞMESİNİ ÖNLER .GENELLİKLE KALICI ETKİ MEYDANA GELMEZ . KANAMALAR

KANAMALAR


GAMOW BAG -GAMOW BAG - YÜKSEK İRTİFA BASINÇ ODASIYÜKSEK İRTİFA BASINÇ ODASI


Y Ü K S E K İ R T İ F A B A S I N Ç O D A L A R IY Ü K S E K İ R T İ F A B A S I N Ç O D A L A R I

YÜKSEK İRTİFA HASTALIKLARINA KARŞI İKİ ŞEKİLDE ÖNLEM ALINABİLİR. 1 . ANTRENMAN VE AKLİMATİZE PERİYODUNU GELİŞTİRMEK . 2 . İHTİYAÇ HİSSEDİLDİĞİNDE İLAÇ ALMAK.

YÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞLARINDA KULANILAN İLAÇLARYÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞLARINDA KULANILAN İLAÇLAR


YÜKSEK İRTİFA HASTALIKLARINDA KULANILAN İLAÇLAR GENELLİKLE HASTALIĞIN BELİRTİLERİNİ GİZLEDİĞİ İÇİN KULANILMAMASLIDIR . KULANMAK KESİN GEREKLİYSE KULANILMALIDIR .YÜKSEK İRTİFA ( AKUT ) HASTALIKLARINDA KULANILAN İLAÇLAR .S /N İLACIN İSMİ : KULANILDIĞI YER : KULANIM ŞEKLİ : 1 . VERMİDON BAŞ AĞRISI 3 X 1 2 .

YÜKSEK İRTİFA HASTALIKLARINA KARŞI İKİ ŞEKİLDE ÖNLEM ALINABİLİR. 1. ANTRENMAN VE AKLİMATİZE PERİYODUNU GELİŞTİRMEK . 2. İHTİYAÇ HİSSEDİLDİĞİNDE İLAÇ ALMAK. A K C İ Ğ E R Ö D E M İ İ L A Ç L A R I S/N İ L A C I N İ S M İ : : TÜRKİYEDE MUADİLİ : KULLANIM SAATİ 1 . ACETAZOLAMIDE DİAZOMİD HER 12 SAATTE BİR ADET 1-2. SULFAMİD İÇERDİĞİNDEN SULFAMİDE ALLERJİSİ OLANLAR KULLANMAMALI. 1-3. AKLİMATİZE OLMAYI HIZLANDIRDIĞINDAN AKLİMATİZE SEMTOMLARI GÖZÜKMEZ. 1-4 ACETAZOLAMİDE YÜKSEK RAKIMDA İYİ UYUMAK İÇİN KULLANILABİLİR. 2 . DEXAMETHASONE DEKORT HER 6 SAATTE 4 MG. 2-1 İLAÇ ALINDIKTAN SONRA 18 SAAT İÇERİSİNDE TIRMANMA ASLA YAPILMAMALI. 3 . NİFEDİPİNE - HER 4 SAATTE 10 MG. 3-1. AKCİĞERLERİN ISITILMASINDA KULLANILIR. 3-2. TANSİYONU DÜŞÜK İNSANLARIN KULLANMAMASI GEREKİR. 3-4. KOMA HALİNDEKİ HASTALARA NİFEDİPİNE KAPSÜLÜ DELİNEREK AĞIZA BOŞALTILIR 4 . BENZODİAZEPİNES DİAZEPAM ( DİAZEM-NERVİUM ) ALPRAZOLAM ( XANAX ) 4-1. BU TÜR İLAÇLAR YÜKSEK RAKIMDA İYİ UYUMAYI SAĞLAR. 4-2. OKSİJEN ALIMINI DÜŞÜRDÜĞÜ AKLİMATİZE OLMAYI GECİKTİRİCİ ÖZELLİĞİ VARDIR 5 . DİĞER İLAÇLAR :ASPİRİN-ACETAMİNOPHEN ( PARACETEMOL ) İBUPROFEN. NOT : YÜKSEK DAĞ HASTALIKLARINDAN KORUNMANIN EN ETKİN YOLU YETERLİ SIVI ALMAK ,İYİ AKLİMATİZE OLMAK , GEREKLİYSE İLAÇ KULLANMAKTIR.

YÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞLARINDA KULANILAN İLAÇLARYÜKSEK İRTİFA TIRMANIŞLARINDA KULANILAN İLAÇLAR


yÜksek İrtİfa

Documents