tongucakademi.com

Türk Dili ve Edebiyatı Yazılı Özeti

BİLİNMESİ GEREKENLER

GİRİŞ

Edebiyatın Bilimle ve Güzel Sanatlarla İlişkisi

Metinlerin Sınıflandırılması

Dilin Kullanımdan Doğan Türleri

İletişim ve Ögeleri

Düşünceyi Geliştirme Yolları

HİKÂYE

Hikâyenin Genel Özellikleri

Hikâyenin Yapı Unsurları

Hikâye Türleri

Hikâyede Anlatım Biçimleri ve Teknikleri

ŞİİR

Şiirin Biçim Özellikleri (Nazım Birimi, Nazım Türü, Nazım Biçimi)

Şiirde Ahenk Unsurları (Ölçü, Redif, Kafiye, Kafiye Örgüsü)

Konularına Göre Şiir Türleri

Edebî Sanatlar (Söz Sanatları)

YAZILIDAN ÖNCE SON ÇIKIŞ

YAZILIDAN ÖNCE SON ÇIKIŞ

MASAL/FABL

Masalın Genel Özellikleri ve Planı

Türk ve Dünya Edebiyatlarında Masal

Fablın Genel Özellikleri ve Planı

Türk ve Dünya Edebiyatlarında Fabl

YAZIM

De’nin Yazımı

Ki’nin Yazımı

Mi’nin Yazımı

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Bitişik Yazım

Ayrı Yazım

Kısaltmaların Yazımı

Sayıların Yazımı

Yazımı Karıştırılan Bazı

Kelimeler

NOKTALAMA

Nokta Virgül Noktalı Virgül İki Nokta Üç Nokta Soru İşareti Ünlem İşareti Kısa Çizgi Uzun Çizgi Eğik Çizgi Tırnak İşareti Ayraç İşareti Kesme İşareti

SÖZCÜK TÜRLERİ

İSİM

Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler

Oluşlarına Göre İsimler

Sayılarına Göre İsimler

Yapılarına Göre İsimler

SIFAT

Niteleme Sıfatları

Adlaşmış Sıfat

Belirtme Sıfatları

Yapılarına Göre Sıfatlar

EDAT, BAĞLAÇ, ÜNLEM

EDEBİYAT BİLİM

Estetik zevk vermeyi amaçlar. Gerçeğe ve doğru bilgiye ulaşmayı amaçlar.

Daha çok, soyut duygu ve hayalleri işler. Doğadan hereketle genel formüller çıkarır.

Akıldan çok, sezgiye dayanır. Akla ve mantığa dayalıdır.

Öznel bir etkinlik alanıdır. Nesnel bir etkinlik alanıdır.

Dil, temel malzemesidir; varlığının sebebidir. Dil, bilgiyi aktarmanın aracıdır.

Edebiyat ile Bilim Karşılaştırması

GÜZEL SANATLAR

İşitsel (Fonetik) Sanatlar Dramatik (Ritmik) SanatlarGörsel (Plastik) Sanatlar

Sese ve söze biçim verir. Harekete biçim verir.Maddeye biçim verir.

EdebiyatMüzik

TiyatroSinemaDansBale

Opera

ResimHeykelMimari

Güzel Sanatların Sınıflandırılması

tongucakademi.com

Metinlerin Sınıflandırılması

İletişim Ögeleri

METİNLER

Coşku ve Heyecanı Dile Getiren

Metinler (Şiir)

Olay Çevresinde Oluşan Metinler

Anlatmaya BağlıMetinler

Destan, Efsane, Masal, Fabl,

Mesnevi, Halk Hikâyesi, Manzum Hikâye, Hikâye,

Roman

Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)

Modern Tiyatro(Trajedi, Komedi, Dram)

Geleneksel Türk Tiyatrosu

(Orta Oyunu, Karagöz, Meddah, Köy Seyirlik

Oyunları)

SANAT METİNLERİ ÖĞRETİCİ METİNLER

Tarihî, Felsefi, Bilimsel Metinler

Gazete Çevresinde Gelişen Metinler

Makale, Deneme, Sohbet, Fıkra, Eleştiri, Mülakat, Röportaj, Haber

Yazıları

Anı, Günlük, Gezi Yazısı, Biyografi, Otobiyografi, Mektup

Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler

GÖNDERİCİÖğretmen

KOD

Türkç

e

Türkç

e

İLETİ

DÖNÜT

KANAL

Ses dalgaları

Romanı okudun mu?

Evet, okudum!

BAĞLAMSınıf

KOD

Öğrenci

ALICI

HİKAYE

Destan DönemiDestan

Geçiş Dönemi

Dede Korkut Hikâyeleri

Tanzimat Edebiyatı

Hikâye

Halk EdebiyatıHalk

Hikâyeleri

Divan EdebiyatıMesnevi

İtalyan EdebiyatıBoccacio

Dünya edebiyatında ilk hikâye yazarı.

Türk EdebiyatıAhmet Mithat Efendi

Türk edebiyatında ilk hikâye yazarı.

Fransız EdebiyatıMaupassant

Olay hikâyesinin kurucusu.

Rus EdebiyatıAnton Çehov

Durum hikâyesinin kurucusu.

Hikâyenin Yapı Unsurları

Olay Örgüsü Mekân (Yer) Zaman Konu/Tema Çatışma AnlatıcıKişi Kadrosu

Olay Hikâyesi Durum Hikâyesi

Olay ağırlıklıdır. Durum/kesit ağırlıklıdır.

Serim, düğüm, çözüm vardır. Serim, düğüm, çözüm yoktur.

Merak ögesi canlı tutulur. Merak ögesi, ön plana çıkarılmaz.

Çarpıcı bir sonla biter. Bitmemişlik duygusu hissedilir.

Olay Hikâyesi - Durum Hikâyesi Karşılaştırması

tongucakademi.com

Hikâyede Anlatım Teknikleri

Diyalog

İç Konuşma

Bilinç Akışı

Kişi Tanıtımı

Olay Tanıtımı

İç Çözümleme

Geriye Dönüş

Özetleme

Pastiş Parodi İroniGöstermeTahkiye Etme

ŞİİRŞiir Türleri:LirikEpikDidaktikPastoralSatirik

Edebî Sanatlar:TeşbihTeşhisİntakMübalağaTezat vb.

Nazım Biçimi:KoşmaSemaiVarsağıGazelKasideMesneviSone vb.

Kavramlar:TapşırmaMahlasGelenekNazım vb.

Nazım Birimi:DizeBeyitDörtlükBent

Ölçü:HeceAruzSerbest

Ahenk Unsurları:RedifKafiyeKafiye örgüsü

ŞİİREla gözlüm ............................................... geldiler (a)

....................................................................... bildiler (a)

.......... gibi.................................................... aldılar (a)

....................................................................... seni (b)

Karacaoğlan ........................................... saçar (c)

...................................................................... açar (c)

...................................................................... kaçar (c)

....................................................................... seni (b)

Türk Şiirinde Kullanılan Nazım Türleri

Halk Şiiri Divan Şiiri Batı Etkisindeki Türk Şiiri

Anonim Halk Şiiri

Mâni, Türkü.

Âşık Tarzı Halk Şiiri

Koşma, Semai, Varsağı, Destan.

Aruz Ölçüsüyle Yazılan Halk Şiiri

Divan, Kalenderi, Semai, Selis, Satranç, Vezniaher.

Beyitlerle Kurulanlar

Gazel, Kaside, Mesnevi, Kıt’a, Müstezat.

Bentlerle Kurulanlar

Tuyuğ, Rubai, Murabba, Şarkı, Muhammes, Terkibibent, Terciibent.

Sone

Terzarima

Triyole

Balat

Serbest nazım

İslam Öncesi Türk Şiiri Halk Şiiri Divan Şiiri

Sagu

Koşuk

Destan

Âşık Tarzı Halk Şiiri

Güzelleme, Koçaklama, Taşlama, Ağıt.

Anonim Halk Şiiri

Ninni, Ağıt.

Dinî-Tasavvufi Halk Şiiri

İlahi, Nefes, Deme, Nutuk, Şathiye, Devriye.

TevhitMünacatNaatMersiyeMethiye HicviyeFahriye

Türk Şiirinde Kullanılan Nazım Biçimleri

tongucakademi.com

Konularına Göre Şiir Türleri

Lirik Şiir Epik Şiir Didaktik Şiir Satirik ŞiirPastoral Şiir

Masalın Planı

Serim Düğüm Çözüm DilekDöşeme

Fablın Planı

Düğüm Çözüm ÖğütSerim

MASAL FABL

Döşeme (tekerleme) bölümü ile başlar. Tekerleme yoktur.

Dilek bölümü ile biter. Öğüt bölümü ile biter.

Düzyazı şeklinde yazıya geçirilir. Şiir veya düzyazı şekillerinde olabilir.

Kahramanları insanlar ve olağanüstü varlıklardır. Kahramanları genellikle hayvanlardır.

Mutlu sonla biter. İbret (ders) verici bir sonla biter.

Masal-Fabl Karşılaştırması

Tek Başına Anlamı Olanlar

Edat (İlgeç)

Bağlaç

Ünlem

Tek Başına Anlamı Olmayanlar

Fiil (Eylem)

İsim (Ad) SoyluSözcükler

Fiil (Eylem) SoyluSözcükler

Sözcük Türleri

İsim (Ad)

Sıfat (Ön Ad)

Zamir (Adıl)

Zarf (Belirteç)

tongucakademi.com

Cins İsim

Özel İsim

VarlıklaraVerilişlerine Göre

Tekil İsim

Çoğul İsim

Topluluk İsmi

Sayılarına Göre

Basit İsim

Türemiş İsim

Birleşik İsim

Yapılarına Göre

Somut İsim

Soyut İsim

Oluşlarına Göre

İsimler (Adlar)

Adlaşmış Sıfat

Pekiştirilmiş Sıfat

Niteleme Sıfatları

İşaret Sıfatı

Soru Sıfatı

Asıl Sayı Sıfatı

Sıra Sayı Sıfatı

Kesir Sayı Sıfatı

Üleştirme Sayı Sıfatı

Belgisiz Sıfat

Sayı Sıfatları

Belirtme Sıfatları

Birleşik Sıfat

Basit Sıfat

Türemiş Sıfat

Yapılarına GöreSıfatlar

Sıfatlar (Ön Adlar)

Edat, Bağlaç, Ünlem

EDATLAR (İLGEÇLER) BAĞLAÇLAR

Sözcükler arasında anlam ilgisi kurar ve cümleye anlam katar.

Eş görevli sözcükleri, sözcük gruplarını, ögeleri, cümleleri bağlar.

gibi, için, ...e göre, ...e kadar, sanki, üzere, sadece, -e doğru, -e karşı, -e dek, değil...

de, ve, veya, ya da, ki, ama, fakat, hatta, çünkü, oysa, ise, dahi, bile, ne... ne..., hem... hem..., gerek... gerek..., ister... ister...

(ne ile / kim ile)

(sadece)

(ve)

(ama, fakat)

ÜNLEMLER

Seslenme: ey, hey vb.

Duygu: yazık, eyvah vb.

ile

ancak yalnız