yayın sorumluu an dİrİa1).pdffizik alt dalı gnlk ayat rnekleri optik ... kt o kalmalıdır ktda...

Yayın Sorumlu u an DİRİ A

Yayın E it r Ayşe İ EK İ

Dizgi – Gra ik a arım Ay ın Yayınları Dizgi irimi

S o

Yayıncı Serti ika o

a ım Yeri Ertem a ım Yayın t Şti

İletişim AYD YAY AR

in o ay inyayinlari com tr

el

Fak

aydinyayinlari

aydinyayinlari

0533 051 86 17

Fİ İK İ İMİ E GİRİŞ

201. E 2. E 3. E 4. E 5. C 6. A

KARMA TEST - 11. alileo alilei

saa Ne ton

ohannes Kepler

Yukarı a verilen ilim in anların an hangileri-nin uğraş alanı kla ik iziktir

A Yalnız Yalnız ve

ve E ve

2. nsan vü d n n sı aklığı dir

yıl tatil yaparken ara a ile km yol it-

mi iz

anda ara anın sürati km h dir

Yukarı a verilen i a eler en hangi i kaler ni-celiktir

A ve Yalnız ve

ve E ve

3. Aşağı aki ikililer ara ın aki ilişki hangi in e

oğru verilmemiştir

A Optik – er ekler

Termodinamik – sı ve sı aklık

Katıhal iziği – Kristaller

Nükleler izik – ekirdek tepkimeleri

E Atom iziği – ıknatıs

4. a kalarının yaptığı alı maların tamamının alınarak kendi alı masıymı i i yayınlamak

Yapılan ilimsel alı maların son larının ark-

lı i imde ilan etmek

ilimsel alı malara katılan deneklerin yasal

haklarının kor nmaması

Yukarı a verilen eylemler en hangileri ilim el alışmalar i in etik ışı avranışlar ır

A Yalnız ve ve

ve E ve

5. TAEK

ESA

ASELSAN

T TAK

E N

Yukarı a verilen ilim ve teknoloji merkezlerin-en ka tane i rkiye e ir

A E

6.

inalarda mantolama Termos

Tren ayları

Yukarı a verilen g r eller iziğin hangi alt alı ile ilgili ir

A Termodinamik ekanik Optik

anyetizma E Katıhal iziği

Karma Testler www.aydinyayinlari.com.tr

1

İ ERSİ EYE A R K

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

➤ Fizik Biliminin Evrendeki Rolü • 2

➤ Fiziğin Uygulama Alanları • 3

➤ Fiziğin Diğer Disiplinlerle İlişkisi • 9

➤ Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması, Temel ve

Türetilmiş Nicelikler • 13

➤ Skaler ve Vektörel Nicelikler • 15

➤ Bilimsel Araştırma Merkezleri • 17

➤ Bilimsel Araştırmalarda Etik İlkeler • 18

➤ Karma Testler • 20

➤ Yeni Nesil Sorular • 24

1. MODÜLBölüm KapağıAlt bölümlerinbaşlıklarını içerir.

Modülün sonunda tüm alt bölümleri içeren karma testleryer alır.

www.aydinyayinlari.com.tr

2

İ ERSİ EYE A R K

2. I, II ve IV 3. I, II ve III1. I, II ve III

Fİ İK İ İMİ E GİRİŞ M D

Fizik iliminin Evren eki Rol

Fizik eski Y nan ada doğa anlamına elen

"physis" kelimesinden türetilmi tir Kelime an-

lamından yola ıkıldığında fizik doğa ilimi ola-

rak tanımlana ilir se eple ütün doğa ve

doğa olayları fiziğin alı ma alanı i inde yer alır

AN İL İ

ÖRNEK 1

Fiziğin kelime anlamın an yola ıkılarak araştırma alanları ve olaylar ş n l ğ n e

Ağa tan dü en elma

Atom ekirdeği evresinde d nen elektron

Yıldızlarda er ekle en yüksek enerjili tepkimeler

yargıların a elirtilen urumlar ya a olaylar an han-gileri a ıklanırken izik ulguların an yararlanılır

Fizik kelime inin oğa anlamına gel iği ş n l r e t m

oğa olayları ta ii olarak iziğin araştırma alanına girer

eva ve

Fizik ya adığımız evrende madde ve enerjiyi in-

eler adde ile enerji arasındaki etkile imler

ve e i ler iziğin temel alı ma alanını ol t -

r r etkile imler ve e i ler i in erekli olan

artlar prensipler ve olasılıklar elirli ir siste-

matik alı ma ile a ıklanır

sistematik alı ma evrende doğa olayları-

nın nasıl er ekle tiğini anlaya ilmemizi ve

anlayı tan yola ıkarak diğer olayların n esin-

de veya sonrasında han i ol mların var old -

ğ n n rmemizi sağlar n rülerimiz ve

ol t rd ğ m z k r olayların se ep–son

ili kisini ve ili kinin k rallarını daha iyi anla-

mamıza nayak ol r

AN İL İ

ÖRNEK 2

Doğal ilimlerin veya ilim in anının zellikleriyle ilgili

ilim doğanın ve anlıların sahip old ğ zellikle-

ri anlama ve a ıklama ğra ıdır

ilim tara sız zlem ve deneylerle elde edilen

er eklerin düzenlenmi i adesidir

ilim nesne olay ol dü ve inan ları in eler ve

son ları ahlaki yar ılarla i ade eder

ilim insanı tara sız akıl ı üphe i meraklı er-

ek i ve sez i ü üne sahip olmalıdır

i a e e ilenler en hangileri oğru ur

ilim oğa ve canlılar ile ilgili alışmalar ya ar ve el e e i-

len onu ları zenli ve lanlı olarak ortaya koyar ara ız

olma ş heci olma ger ek ilik gi i zellikler ilim in anı-

nın ahi ol uğu veya olma ı gereken zellikler ir Ancak

ilim inan ve şlerle ilgili alışmalar ya maz

eva ve

Fizik ilimi doğal ol ve olayların er ekle me-sindeki enel yapıyı ortaya koymaya ve anla-maya kapsamlı a ıklamalar üretmeye alı an

y lamalı ir ilim dalıdır

Olaylarınaçıklanmasındaortayaçıkacakku-rallar;

kimi zaman deprem ts nami veya volkan patla-ması i i olayların n esini ya da sonrasını n-

rme

kimi zaman nükleer enerji santrali veya arajlar-da old ğ i i olayları veya enerjiyi kontrol altı-na alma

kimi zaman ise ünlük hayatımızı kolayla tıran teknolojik ara ların eli tirilmesine yol a ar

AN İL İ

ÖRNEK 3

Doğal olayların ng r le ilme i ile ilgili

Olaydan n e ted ir alınması i in süre kazandırır

addi zararı azalta ilir

an kay ını azalta ilir

yargıların an hangileri oğru ur

ilim el alışma re leri arka ın an ortaya konulan n-

g r ler olayın ger ekleşme i ile ilgili nce en ilgi ağ-

la ığın a in anlar gerekli te irleri alarak can ve mal kay-

ını azalta ilirler eva ve

Sınıf İçi İşleyişBu bölümdeki örneksoruların çözümlerine akıllı tahta uygulamasından ulaşabilirsiniz.

Modülün genelinde yorumyapma, analiz etme vb. becerileri ölçen kurgulu sorulara yer verilmiştir.Ayrıca modül sonunda tamamı yeni nesil sorulardanoluşan testler bulunur.

Yeni Nesil Sorular

Her alt bölümün sonunda o bölümle ilgilitestler yer alır.

Alt Bölüm TestleriFİ İK İ İMİ E GİRİŞ

8

TEST - 1

1. 2. C 3. E 4. E 5. D

1. eminin yüzmesi

Asans rün yükselmesi

aydanlıkta s ısıtılması

olayların an hangileri izik iliminin alt alı me-kaniğin alışma alanına girer

A Yalnız ve ve

ve E ve

2. A ağıda izik iliminin azı alt dalları ve ünlük ha-yatta kar ıla ılan azı olaylar verilmi tir

Fizik Alt Dalı G nl k ayat rnekleri

Optik alın akta sallanan

o k

ekanik o anın odayı ısıtması

Atom fiziği üne ı ığının amdan

e mesi

Nükleer fizik Atomdaki elektron n

hareketi

Elektromanyetizma am anın ı ık vermesi

Termodinamik

una g re izik alt alı ile g nl k hayat rnek-leri eşleştiril iğin e hangi izik alt alı a ıkta kalır

A ekanik Elektromanyetizma

Nükleer izik Termodinamik

E Atom iziği

3. Fiziğin alt alanları ve u alanlarla oğru an il-gili konular aşağı akiler en hangi in e yanlış eşleştirilmiştir

A ekanik – Atı lar

Optik – Elektromanyetik dal alar

Termodinamik – sı

Elektromanyetizma – ıknatıslık

E Atom iziği – Elektrik

4. Aşağı akiler en hangi i iziğin alt alların an iri eğil ir

A ekanik

Termodinamik

Optik

Elektromanyetizma

E ekatronik

5. Fiziğin alt dallarından iri ol p enerji ısı i ve ent-ropi i i iziksel üyüklükleri in eler

Yukarı a verilen tanım iziğin hangi alt alına aittir

A ekanik

Elektrik

Optik

Termodinamik

E Atom iziği

YENİ NESİL SORULAR Fİ İK İ İMİ E GİRİŞ

24 2. D1. C

1. ünümüzde ha erle menin arklı y ntemleri k l-

lanılmaktadır lerleyen teknoloji ve deği en hayat

artları her yeni ün ileti im ve ha erle me ala-

nına yeni ki ilerin eklenmesine aynı zamanda ki-

ilerin alıp- nderdiği il i miktarının deği me-

sine se ep olmaktadır irim zamanda daha ü-

yük miktarda veri ta ınmasına olanak sağlayan

y ntemlerden iri i eroptik ka lolarla veri iletimi-

dir y ntemde nderile ek veriler elektrik ve

elektronik devre elemanlarıyla n e elektrik sin-

yallerine evrilirler aha sonra elde edilen elektrik

sinyalleri elektromanyetik dal alarla kodlanarak

kırı ılık indisi üyük olan saydam maddeden ya-

pılmı i eroptik ka lo i erisine nderilir il iler

elektromanyetik dal alar sayesinde ka lo i erisin-

de tam yansımalar yaparak ı ık hızında yayılır e-

riyi ala ak olan irim elen elektromanyetik dal a-

yı n e elektrik sinyallerine daha sonra elektrik

sinyallerini de elektrik elektronik devre elemanları

sayesinde istenen veri orm na d nü türür sü-

re te k llanılan i er optik ka lo ekildeki i idir

Fi er optik ka lo

una g re yukarı aki a ıklama a

Optik

Nükleer izik

Elektromanyetizma

yargıların a elirtilen izik alt alların an han-gilerine eğinilmiştir

A Yalnız ve ve

ve E ve

2. ını ta yapılan ir etkinlikte izik ğretmeni ğren i-

lerine temel ve türetilmi ni elikleri ve nların vek-

t r ya da skaler sını landırılmasını ğretmek ama-

ıyla iziksel ni eliklerin yazıldığı kağıtları a ağıda-

ki i i hazırlıyor

Kütle vme K vvet

zkütle aman

ızElektrik Yükü

ğretmen ğren ilerinden kağıtlara yazılmı olan

iziksel ni elikleri zelliklerine ağlı olarak a ağı-

daki i i hazırladığı k t lara atmalarını istiyor

1. kutu 2. kutu 3. kutu 4. kutu

kalerve

Temel

ekt relve

Temel

kalerve

Türetilmi

ekt relve

Türetilmi

Etkinlik son nda ğren ilerin yanlı yerle tirdiği i-

ziksel ni elikleri ğretmen anlatarak doğr k t lara

atıyor

una g re aşağı akiler en hangi i yanlıştır

A k t da tane kağıt olmalıdır

k t o kalmalıdır

k t da tane kağıt olmalıdır

ir tane kağıt hi ir k t ya atılmamı tır

E k t daki kağıt sayısı ile k t daki kağıt sa-

yısı ir irine e ittir

kita ın her hakkı saklıdır ve AY E T ET E YAY N K N T AN E T T T ne aittir sayılı yasanın hükümlerine re kita ın düzeni metni sor

ve ekilleri kısmen de olsa hi ir ekilde alınıp yayımlanamaz otokopi ya da a ka ir tek-nikle oğaltılamaz


1

İ ERSİ EYE A R K

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

➤ Fizik Biliminin Evrendeki Rolü • 2

➤ Fiziğin Uygulama Alanları • 3

➤ Fiziğin Diğer Disiplinlerle İlişkisi • 9

➤ Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması, emel ve

Türetilmiş Nicelikler • 13

➤ Skaler ve Vektörel Nicelikler • 15

➤ Bilimsel Araştırma Merkezleri • 17

➤ Bilimsel Araştırmalarda Etik İlkeler • 18



1. MODÜL


2

İ ERSİ EYE A R K

2. I, II ve IV 3. I, II ve III1. I, II ve III

Fİ İK İ İMİ E GİRİŞ M D

Fizik iliminin Evren eki Rol

Fizik eski Y nan ada doğa anlamına elen

"physis" kelimesinden türetilmi tir Kelime an-

lamından yola ıkıldığında fizik doğa ilimi ola-

rak tanımlana ilir se eple ütün doğa ve

doğa olayları fiziğin alı ma alanı i inde yer alır

AN İL İ

ÖRNEK 1

Fiziğin kelime anlamın an yola ıkılarak araştırma alanları ve olaylar ş n l ğ n e

Ağa tan dü en elma

Atom ekirdeği evresinde d nen elektron

Yıldızlarda er ekle en yüksek enerjili tepkimeler

yargıların a elirtilen urumlar ya a olaylar an han-gileri a ıklanırken izik ulguların an yararlanılır

Fizik ya adığımız evrende madde ve enerjiyi in-

eler adde ile enerji arasındaki etkile imler

ve e i ler iziğin temel alı ma alanını ol t -

r r etkile imler ve e i ler i in erekli olan

artlar prensipler ve olasılıklar elirli ir siste-

matik alı ma ile a ıklanır

sistematik alı ma evrende doğa olayları-

nın nasıl er ekle tiğini anlaya ilmemizi ve

anlayı tan yola ıkarak diğer olayların n esin-

de veya sonrasında han i ol mların var old -

ğ n n rmemizi sağlar n rülerimiz ve

ol t rd ğ m z k r olayların se ep–son

ili kisini ve ili kinin k rallarını daha iyi anla-

mamıza nayak ol r

AN İL İ

ÖRNEK 2

Doğal ilimlerin veya ilim in anının zellikleriyle ilgili

ilim doğanın ve anlıların sahip old ğ zellikle-

ri anlama ve a ıklama ğra ıdır

ilim tara sız zlem ve deneylerle elde edilen

er eklerin düzenlenmi i adesidir

ilim nesne olay ol dü ve inan ları in eler ve

son ları ahlaki yar ılarla i ade eder

ilim insanı tara sız akıl ı üphe i meraklı er-

ek i ve sez i ü üne sahip olmalıdır

i a e e ilenler en hangileri oğru ur

Fizik ilimi doğal ol ve olayların er ekle me-sindeki enel yapıyı ortaya koymaya ve anla-maya kapsamlı a ıklamalar üretmeye alı an y lamalı ir ilim dalıdır

Olaylarınaçıklanmasındaortayaçıkacakku-rallar;

kimi zaman deprem ts nami veya volkan patla-ması i i olayların n esini ya da sonrasını n-

rme

kimi zaman nükleer enerji santrali veya arajlar-da old ğ i i olayları veya enerjiyi kontrol altı-na alma

kimi zaman ise ünlük hayatımızı kolayla tıran teknolojik ara ların eli tirilmesine yol a ar

AN İL İ

ÖRNEK 3

Doğal olayların ng r le ilme i ile ilgili

Olaydan n e ted ir alınması i in süre kazandırır

addi zararı azalta ilir

an kay ını azalta ilir


Fİ İK İ İMİ E GİRİŞwww.aydinyayinlari.com.tr M D

3

İ ERSİ EYE A R K

6. II ve III4. I, II ve III 5. I, II ve III

ÖRNEK 4

ekil ve te sırasıyla deprem ts nami ve vol-

kan patlaması olayları sterilmi tir

ekil ekil

ekil

u oğal olayların hangilerinin ng r lme i i in

ya ılan alışmalar a izik iliminin ulguların-

an ay alanılır

ÖRNEK 5

ve resimlerinde sırasıyla ünya nın ekirde-

ği ile il ili ara tırmalar azoz a a ağı ve zay ara -

tırmaları e itli rsellerle sterilmi tir

ünya ekirdeği azoz a a ağı

zay ara tırmaları

I. II.

III.

una g re ve re imlerin e g terilen

olay ve ara ların hangilerinin geliştirilme i ve-

ya araştırılma ı ıra ın a izik iliminin ulgula-

rı kullanılır

Fiziğin ygulama Alanları

Fizik ilimi er evesinde yapılan alı malar

a ağıdaki temel alt alan i erisinde yer alır

alt alanlara ziğin alt alları denir

Fiziğin alt alları

Atom fiziği

Nükleer Fizik

TermodinamikMekanik

Optik

Elektromanyetizma

Katıhal Fiziği

Yüksek Enerji Fiziği ve Plazma Fiziği

AN İL İ

ÖRNEK 6

Nükleer Fizik

eta izik

Astroloji

Yukarı aki yargılar a ah e ilenler en hangileri i-

ziğin alt alı eğil ir

Fİ İK İ İMİ E GİRİŞ www.aydinyayinlari.com.tr M D

4

İ ERSİ EYE A R K

8. I, II ve III7. I, II ve III

isimlerin den ede kalmaları ve den e ko lla-

rı yanısıra den ede olmayan isimlerin hareket-

leri ve hareketleri etkileyen ko lları ara tı-

ran fizik alt dalına Mekanik denir

AN İL İ

ÖRNEK 7

A ağıdaki ve resimlerinde sırasıyla den ede

d ran kayalar a e en ak ve hızlanan eğ-

len e treni sterilmi tir

a a layan ak

ızlanan hız tereni

en e d r m ndakikayalar

I. II.

III.

una g re re imler e g terilen olaylar an

hangileri ziğin mekanik alt alının alışma ala-

nına girer

ekanik enerji ile ısı arasındaki

d nü ümleri ısı alı - veri le-

rinde madde yapısında meyda-

na elen deği iklikleri ve ısının

madde i erisinde nasıl yayıldı-

ğını ara tıran fizik alt dalına

ermo inamik denir

AN İL İ

ÖRNEK 8

I.

II.

III.

Tren raylarının arasına o l k ırakmak

üdüklü ten ereile yemek pi irmek

Kalori er peteklerinin odaya yere yakınolarak yerle tirilmesi

Yukarı aki olay veya ya ılar an hangilerin e iziğin alt alı termo inamiğin ulguları kullanılır


5

İ ERSİ EYE A R K

10. IV 9. I, II ve III

Yük kavramı yüklü isimlerin etkile imleri yük

hareketinin ol m yla er ekle en olayları ve

elektrik akımının son olarak ol an manye-

tik alanı manyetik alanların isimler üzerindeki

etkilerini ve indüksiyon olaylarını in eleyen fizi-

ğin alt dalına Elektromanyetizma denir

AN İL İ

ÖRNEK 9

A ağıdaki ve resimlerinde sırasıyla mıknatıs k t p ı ıkları ve arjlı pil sterilmi tir

I. II.

III.

ıknatıs K t p ı ıkları

arjlı piller

una g re hangi re imler eki olay ya a ci imler iziğin alt alı elektromanyetizmanın alışma alanı-

na girer

Atom ve moleküllerin katı isimler i erisinde

kristal yapılarını yalıtkanlık iletkenlik yarı ilet-

kenlik süper iletkenilik zelliklerini in eleyen fi-

zik alt dalına Katıhal Fiziği denir

üne enerjisi panelleri

AN İL İ

ÖRNEK 10

Katıhal Fiziği

GİRİŞ

Elektrik Akımı Yarı İletkenlik

Denge Koşulları

Mercek

İvme

Sıcaklık Enerji Diyot

I

II III IV V

Yukarı aki kavramlarla oluşturulmuş tanılayıcı al-lanmış ağa etkinliğin e katıhal iziğinin alışma alanları oğru şekil e taki e il iğin e hangi ıkı-şa ulaşılır


8

TEST - 1

1. 2. C 3. E 4. E 5. D

1. eminin yüzmesi

Asans rün yükselmesi

aydanlıkta s ısıtılması

olayların an hangileri izik iliminin alt alı me-kaniğin alışma alanına girer

A Yalnız ve ve

ve E ve

2. A ağıda izik iliminin azı alt dalları ve ünlük ha-yatta kar ıla ılan azı olaylar verilmi tir

Fizik Alt Dalı G nl k ayat rnekleri

Optik alın akta sallanan

o k

ekanik o anın odayı ısıtması

Atom fiziği üne ı ığının amdan

e mesi

Nükleer fizik Atomdaki elektron n

hareketi

Elektromanyetizma am anın ı ık vermesi

Termodinamik

una g re izik alt alı ile g nl k hayat rnek-leri eşleştiril iğin e hangi izik alt alı a ıkta kalır

A ekanik Elektromanyetizma

Nükleer izik Termodinamik

E Atom iziği

3. Fiziğin alt alanları ve u alanlarla oğru an il-gili konular aşağı akiler en hangi in e yanlış eşleştirilmiştir

A ekanik – Atı lar

Optik – Elektromanyetik dal alar

Termodinamik – sı

Elektromanyetizma – ıknatıslık

E Atom iziği – Elektrik

4. Aşağı akiler en hangi i iziğin alt alların an iri eğil ir

A ekanik

Termodinamik

Optik

Elektromanyetizma

E ekatronik

5. Fiziğin alt dallarından iri ol p enerji ısı i ve ent-ropi i i iziksel üyüklükleri in eler

Yukarı a verilen tanım iziğin hangi alt alına aittir

A ekanik

Elektrik

Optik

Termodinamik

E Atom iziği


13

İ ERSİ EYE A R K

22. sm,

scm

23. 21. I ve II

Fizik el iceliklerin Sını lan ırılma ı emel ve retilmiş y kl kler

l slararası ilim K r l yılında ir top-

lantı düzenlenmi ve toplantıda l ümler ve

ni elikler arasındaki kar ıla tırmalarda karma-

a ve elirsizliği ortadan kaldırıla ilmesi i in a-

zı kararlar almı tır

k r lda kararla tırılan ve ütün ilimsel ni-

eliklerin i ade edile ile eği metrik sistemdeki

yedi temel üyüklük üyüklüğün irimi ve sem-

olü a ağıdaki ta lodaki i idir

emel y kl k irimiirim

Sem ol

z nl k etre m

Kütle Kilo ram k

aman aniye s

ı aklık Kelvin K

adde miktarı ol n

Akım iddeti Amper A

ık iddeti andela Cd

a lo Temel büyüklükler ve birimleri

AN İL İ

ÖRNEK 21

ilim el alışmalar ve izik ilimi ş n l ğ n e

kullanılan irimlerle ilgili

irim ni elikler i in ir standart ol t r r

l üm son ları ünya nın her yerinde aynı anla-

mı ta ıyan ni el değerlere kav r

oğa ve doğal olayları kontrol etme ü ü sağlar

yargıların an hangileri oğru olur

l slararası irim sistemi dahilinde azı ülke-

lerde en yay ın olarak k llanılan iki sistem da-

ha vardır nlardan irin isi K ikin isi ise

sistemleridir K sisteminde z nl k i-

rimi metre kütle irimi kilo ram ve zaman

irimi saniye olarak k llanılır sistemin-

de ise z nl k irimi santimetre kütle irimi

ram zaman irimi ise saniye olarak k lla-

nılır

E A

ÖRNEK 22

ir hareketlinin irim süre s i inde katettiği mesa eye

sürat denir

una g re ratin MKS ve GS irim i temlerin e-

ki irimleri ne ir

ÖRNEK 23

A ağıda irin i süt nda azı temel üyüklükler ikin i sü-

t nda ise irimleri yer almaktadır

Kütle • • metre

Akım iddeti • • mol

z nl k • • kilo ram

adde miktarı • • amper

una g re u temel y kl kler ile irimlerinin oğ-

ru eşleştirme i na ıl olur

Fİ İK İ İMİ E GİRİŞ www.aydinyayinlari.com.tr M D

14

İ ERSİ EYE A R K

25. emel i retilmiş a c e g h ı j k

26. Yalnız 27. Yalnız ve 24. s

kgm

2

2

retilmiş y kl kler

l slararası ilim K r l tara ından kararla tırı-

lan yedi temel üyüklük dı ında kalan tüm ni e-

likler retilmiş y kl kler olarak tanımla-

na ilir

Y karıdaki tanımlamaya re azı türetilmi

üyüklükler i in irim ve sem ol ta los a ağı-

daki i idir

retilmiş y kl k

irimi Sem ol

K vvet Ne ton F

Ağırlık Ne ton

o le W

ü att P

Elektrik yükü o lom q

sı Kalori Q

ız metre saniye j

vme metre saniye a

a lo Türetilmiş büyüklükler ve birimleri

AN İL İ

ÖRNEK 24

Fizikte k llanılan türetilmi ir üyüklük olan i isim

üzerine y lanan k vvet ile k vvet doğr lt s ndaki

yerdeği tirmenin arpımı olarak hesaplanır

una g re izik el anlam aki işin irimi temel -

y kl kler cin in en na ıl i a e e ilir

ÖRNEK 25

a K vvet

ık iddeti h Enerji

Potansiyel ı asın

d Akım iddeti i Kütle

e ız j Ağırlık

z nl k k vme

Yukarı aki izik el y kl kleri temel ve t retilmiş

y kl k olarak ını lan ırınız

emel retilmiş

ÖRNEK 26

ık iddeti

Kütle

aman

K vvet

Yukarı aki y kl kler en hangileri temel y kl k

eğil ir

ÖRNEK 27

itre

o le

aniye

Yukarı aki irimler en hangileri t retilmiş y kl k

irimi ir


15

İ ERSİ EYE A R K

ekt rel icelik Yer eğiştirme kuvvet hız ağırlık ivme

Skaler nicelik K tle hacim ıcaklık rat enerji g

28. 7

Skaler ve ekt rel icelikler

Fiziksel üyüklükler temel ve türetilmi olarak

adlandırıla ile eği i i y n ereksinimine ağlı

olarak skaler ve vekt rel üyüklük olarak da sı-

nı landırıla ilir

Yalnız a üyüklük ve irim ile i ade edile ilen

iziksel ni eliklere kaler nicelik denir

Pazarda k llanılan

terazi ile skaler ni-

elik olan kütle l-

ülür

ermometre ile l-

ümü yapılan ska-

ler ni elik sı aklık-

tır

etre ile l ülen

skaler ni elik uzun-

luktur

AN İL İ

ÖRNEK 28

yılında toplanan l slararası ilim K r l irimler

arasındaki karma anın ortadan kaldırıla ilmesi i in yedi

temel üyüklük tespit etmi tir

u ye i temel y kl ğ n k tle ıcaklık zaman

uzunluk akım şi eti ışık şi eti ve ma e mikta-

rı ol uğu ş n l r e ka tane i kaler niceliktir

azı iziksel ni eliklerin elirtilmesi sırasında ü-

yüklük ve irim yeterli olmaz üyüklük ve iri-

min yanısıra y n il isinin de elirtilmesinin e-

rekli old ğ ni eliklere vekt rel nicelikler de-

nir

km h hızla ü saatte nereye la ırsın

Nereye doğr itmeliyim a a aYön belirtmediğin sürece, s ylediklerin hi ir anlam i ade etmiyor

AN İL İ

ÖRNEK 29

Aşağı a a ıklamaları verilen kavramların vekt rel

mi kaler mi ol uğunu ta loya ol urunuz

Yer eğiştirme ir hareketlinin harekete a ladığı ko-

n mla hareketini tamamladığı kon m arasındaki en kısa

doğr d r ismin nereden nereye eldiğini anlatır

Kuvvet ir sisteme y lanan itme ya da ekmedir K v-

vet y landığı isme etki etme y nüne ağlı olarak isim-

lerin d r m n kon m n eklini deği ti re ilen etkidir

K tle eği meyen madde miktarıdır

acim isimlerin kapladığı yerdir

Sıcaklık addeyi ol t ran tane iklerin ortalama ki netik

enerjisi ile doğr orantılı ir kavramdır

ız ismin irim zamandaki yer deği tirmesidir

S rat ismin irim zamanda aldığı yold r

Enerji yapa ilme yeteneğidir

G irim zamanda yapılan i tir

Ağırlık isimlere yerin y ladığı ekim k vvetidir

İvme irim zamandaki hız deği imidir


191. E 2. A 3. E 4. C 5. D 6. E 7. 8. C

TEST - 31. Aynı zlem e ulunan iki vekt r n y n aynı

i e

oğr lt ları aynıdır

üyüklükleri e ittir

üyüklükleri arklıdır

hangileri oğru ola ilir

A Yalnız Yalnız Yalnız

ve E ve

2. Aşağı akiler en hangi i izikteki temel y k-l kler en eğil ir

A ız Kütle z nl k

ı aklık E Elektrik akımı

3. Aşağı akiler en hangi i t retilmiş ir y kl k eğil ir

A K vvet vme Alan

a im E ı aklık

4. Aşağı a verilen izik el y kl kler en hangi i vekt rel eğil ir

A ız K vvet Alınan yol

vme E Yer deği tirme

5. asın → arometre

Ağırlık → inamometre

sı → Termometre

Yükseklik → Altimetre

Kütle → E it koll terazi

Yukarı aki izik el y kl k ile l aleti eşleş-tirmelerin en ka tane i oğru ur

A E

6. Aşağı aki irimler en hangi i t retilmiş ir -y kl ğ n irimi eğil ir

A itre o le Ne ton

olt E Amper

7. Aşağı a verilen izikteki y kl kler ve unla-ra ait l irimleri eşleştirmelerin en hangi i yanlıştır

A Akım iddeti → Amper

sı → el i s

z nl k → etre

iren → Ohm

E ık akısı → ümen

8. Aşağı akiler en hangi i t retilmiş ir y k-l kt r

A ı aklık

Kütle

K vvet

Akım iddeti

E z nl k


201. E 2. E 3. E 4. E 5. C 6. A

KARMA TEST - 11. alileo alilei

saa Ne ton

ohannes Kepler

Yukarı a verilen ilim in anların an hangileri-nin uğraş alanı kla ik iziktir

A Yalnız Yalnız ve

ve E ve

2. nsan vü d n n sı aklığı dir

yıl tatil yaparken ara a ile km yol it-

mi iz

anda ara anın sürati km h dir

Yukarı a verilen i a eler en hangi i kaler ni-celiktir

A ve Yalnız ve

ve E ve

3. Aşağı aki ikililer ara ın aki ilişki hangi in e

oğru verilmemiştir

A Optik – er ekler

Termodinamik – sı ve sı aklık

Katıhal iziği – Kristaller

Nükleler izik – ekirdek tepkimeleri

E Atom iziği – ıknatıs

4. a kalarının yaptığı alı maların tamamının alınarak kendi alı masıymı i i yayınlamak

Yapılan ilimsel alı maların son larının ark-

lı i imde ilan etmek

ilimsel alı malara katılan deneklerin yasal

haklarının kor nmaması

Yukarı a verilen eylemler en hangileri ilim el alışmalar i in etik ışı avranışlar ır

A Yalnız ve ve

ve E ve

5. TAEK

ESA

ASELSAN

T TAK

E N

Yukarı a verilen ilim ve teknoloji merkezlerin-en ka tane i rkiye e ir

A E

6.

inalarda mantolama Termos

Tren ayları

Yukarı a verilen g r eller iziğin hangi alt alı ile ilgili ir

A Termodinamik ekanik Optik

anyetizma E Katıhal iziği


211. D 2. 3. D 4. E 5. A 6. C

KARMA TEST - 21. iyo izik

Astro izik

Kimya

Fizikokimya

Yukarı a verilen ilim alların an hangileri i-zik iliminin iğer ilim alları ile ilişki i onu-cu ortaya ıkmıştır

A ve Yalnız ve

ve E ve

2. K vvet

Enerji

vme

Yukarı a verilen nicelikler en hangileri aynı te-mel y kl kler en t retilmiştir

A Yalnız ve ve

ve E ve

3. Aşağı akiler en hangi i iziğin alt alların an eğil ir

A Termodinamik Katıhal iziği

ekanik K ant m Fiziği

E Nükleer izik

4. Aşağı a verilen nicelikler en hangi i ir l aleti ile l lemez

A ı aklık Kütle

Ağırlık sı enerjisi

E adde iktarı

5. – Kütle – Enerji – ık iddeti

- Ağırlık - Elektrik yükü - aman

- a im - sı - K vvet

Yukarı a verilen nicelikler en ka tane i temel

y kl kt r

A E

6. Aynı düzlemde l nan ,K L veM" " "

vekt rleri ekil-deki i idir

K

M

una g re ,K L veM" " "

vekt rlerinin vekt rel to -

lamı aşağı akiler en hangi i ir

A

E

YENİ NESİL SORULAR Fİ İK İ İMİ E GİRİŞ

24 2. D1. C

1. ünümüzde ha erle menin arklı y ntemleri k l-

lanılmaktadır lerleyen teknoloji ve deği en hayat

artları her yeni ün ileti im ve ha erle me ala-

nına yeni ki ilerin eklenmesine aynı zamanda ki-

ilerin alıp- nderdiği il i miktarının deği me-

sine se ep olmaktadır irim zamanda daha ü-

yük miktarda veri ta ınmasına olanak sağlayan

y ntemlerden iri i eroptik ka lolarla veri iletimi-

dir y ntemde nderile ek veriler elektrik ve

elektronik devre elemanlarıyla n e elektrik sin-

yallerine evrilirler aha sonra elde edilen elektrik

sinyalleri elektromanyetik dal alarla kodlanarak

kırı ılık indisi üyük olan saydam maddeden ya-

pılmı i eroptik ka lo i erisine nderilir il iler

elektromanyetik dal alar sayesinde ka lo i erisin-

de tam yansımalar yaparak ı ık hızında yayılır e-

riyi ala ak olan irim elen elektromanyetik dal a-

yı n e elektrik sinyallerine daha sonra elektrik

sinyallerini de elektrik elektronik devre elemanları

sayesinde istenen veri orm na d nü türür sü-

re te k llanılan i er optik ka lo ekildeki i idir

Fi er optik ka lo

una g re yukarı aki a ıklama a

Optik

Nükleer izik

Elektromanyetizma

yargıların a elirtilen izik alt alların an han-gilerine eğinilmiştir

A Yalnız ve ve

ve E ve

2. ını ta yapılan ir etkinlikte izik ğretmeni ğren i-

lerine temel ve türetilmi ni elikleri ve nların vek-

t r ya da skaler sını landırılmasını ğretmek ama-

ıyla iziksel ni eliklerin yazıldığı kağıtları a ağıda-

ki i i hazırlıyor

Kütle vme K vvet

zkütle aman

ızElektrik Yükü

ğretmen ğren ilerinden kağıtlara yazılmı olan

iziksel ni elikleri zelliklerine ağlı olarak a ağı-

daki i i hazırladığı k t lara atmalarını istiyor

1. kutu 2. kutu 3. kutu 4. kutu

kalerve

Temel

ekt relve

Temel

kalerve

Türetilmi

ekt relve

Türetilmi

Etkinlik son nda ğren ilerin yanlı yerle tirdiği i-

ziksel ni elikleri ğretmen anlatarak doğr k t lara

atıyor

una g re aşağı akiler en hangi i yanlıştır

A k t da tane kağıt olmalıdır

k t o kalmalıdır

k t da tane kağıt olmalıdır

ir tane kağıt hi ir k t ya atılmamı tır

E k t daki kağıt sayısı ile k t daki kağıt sa-

yısı ir irine e ittir


251. ? 2. ? 3. ? 4. ?

İ ERSİ EYE A R K

MADDE VE ÖZELLİKLERİ➤ Madde ve Özkütle • 26

➤ Kütle • 26

➤ Hacim • 27

➤ Özkütle • 31

➤ Grafikler • 34

➤ Karışım Özkütlesi • 35

➤ Günlük Hayatta Özkütle • 38

➤ Dayanıklılık • 43

➤ Yapışma ve Birbirini Tutma • 48

➤ Yüzey Gerilimi • 50

➤ Kılcallık • 54




26

İ ERSİ EYE A R K

2. I ve II 1.

MADDE E E İK ERİ1. MODUL

Madde ve Özkütle

zayda yer kaplayan ve kütlesi dolayısıyla ey-

lemsizliğe sahip olan her eye "madde", mad-

delerin elirli ekil almı hallerine ise "cisim"

denir.

AN İL İ

ÖRNEK 1

A ağıda irin i süt nda verilen azı ünlük hayattaki

örnekler ikinci sütunda belirtilen madde olup olmama

d r mları ile e le tirile ektir

Ate •

Ta • • Madde

Hava • • adde değil

ık •

ı aklık •

una g re oğru eşleştirme na ıl ola ilir

K tle

l slararası irim sisteminde irimi "kilog-

ram (kg)" olan "kütle" madde miktarının ir

l üsüdür adde miktarı ile irlikte maddenin

i enerjisinin toplamı olarak i ade edilen kütle

eşit kollu terazi veya a k l ile ölçülür.

Terazi Baskül

AN İL İ

ÖRNEK 2

Y K isimleri ve kütle k llanılan e it koll te-

raziler ekil ve deki i i den ededir

100 g 100 g

ekil ekil

K Y ZK X

Eşit kollu teraziler i eal ol uğuna g re

I. X cisminin kütlesi, Y ninkinden büyüktür.

II. X cisminin kütlesi, Z ninkinden büyüktür.

III. Y cisminin kütlesi, Z ninkinden büyüktür.

yargıların an hangileri kesinlikle oğru ur

ünlük hayatta kar ıla tığımız azı isimlerin

kütleleri çok büyük,

Araba Gemi

Dünya

1500 kg 2000000 kg

598000 ............ kg = 5,98.1024 kg

22 tane

AN İL İ

MADDE E E İK ERİwww.aydinyayinlari.com.tr 1. MODUL

27

İ ERSİ EYE A R K

4. I, II ve III 5. Yalnız 3. II ve III

azı isimlerin kütleleri ise ok kü üktür

0,05 kg

Silgi

0,000002 kg

Saç teli

0,000005 kg

Su damlası

se eple kütle l ümlerinde kilo ramın ast ve üst katları k llanılır

Kütle i in k llanılan en yay ın irimler ton t kilo ram k ram ve mili ram m dır

kütle irimleri arasındaki d nü ümler a ağı-da verilen ta lodaki i idir

1 t kg g mg

103 k 10–3 t 10–6 t 10–9 t

106 103 10–3 k 10–6 k

109 m 106 m 103 m 10–3

Tablo 1: Kütle birimleri arasındaki dönüşümler

ÖRNEK 3

K tle irimi kilogramın a t katları ile ya ılan

I. k

II. k

III. m k

n ş mler en hangileri oğru ya ılmıştır

Hacim

addenin ya da ismin zayda kapladığı yere hacim denir. Maddelerin ortak özelliklerinden bi-ri olan ha min irim sistemindeki irimi metre-küp m3 tür

a im i in k llanılan en yay ın irimler metre-küp m3 desimetreküp dm3 santimetreküp

m3 milimetreküp mm3 itre santilitre mililitre m dir

AN İL İ

ÖRNEK 4

Ma elerin ortak zelliklerin en iri olan hacim ile

ilgili,

I. Kütlesi olan her eyin ha mi vardır

II. Aynı tür maddelerin ha imleri madde miktarıyla

doğr orantılıdır

III. Enerji ha mi olmayan türetilmi ir ni eliktir


a im irimleri arasındaki d nü ümler a ağıda

verilen ta lodaki i idir

1 m3 1 dm3 1 cm3 1 mm3

103 dm3 10–3 m3 10–6 m3 10–9 m3

106 cm3 103 cm3 10–3 dm3 10–6 dm3

109 mm3 106 mm3 103 mm3 10–3 cm3

Tablo 2: Hacim birimleri arasındaki dönüşümler

Ayrı a dm3 lük ha im ye e it üyüklüktedir

AN İL İ

ÖRNEK 5

Ma e ve ci imlerin uzay a ka la ığı yer olarak ta-

nımlanan hacim irimleri ara ın a ya ılan

I. 10,5 dm3 m3

II. m3

III. 1 m3

n ş mlerin en hangileri oğru ur

MADDE E E İK ERİ

301. D 2. B 3. D 4. C 5. C 6. D 7. B

TEST - 11.

12 cmpiston

2S

S

2S

su

Şekil eki ilin irik ka ta i ton cm aşağı oğru itilir e ikinci kol aki u ilk konumuna g -

re ka cm y k elir

A E

2. Kesitleri verilen ile ik kaplarda m sl ğ a ıla-rak sıvı den esi sağlanıyor

S

r

h

2r 3r

una g re ka lar aki yeni ıvı y k ekliği ka h olur (Bağlantı boru larının hacmi önemsizdir.)

A 3

1

14

5

9

5

5

3 E

11

7

3. Her biri ünlük ortalama süt vere ilen ü-

yük a hayvanın l nd ğ ir mandıra her ün

elde ettiği sütü paketlemektedir andırada k lla-

nılan dikd rt en prizma ekilli k t ların yüksekliği

m eni m ve derinliği m dir

una g re u man ıra a retilen t oşluk

ırakma an kutulamak i in ir g n e ka kutu

kullanılır

A E

4. ir kenarı m olan küpün i ine yarı apı m olan içi dolu bir küre konuluyor.

una g re k n kalan oşluklarının tamamen ol urula ilme i i in ka u eklenmeli ir

(π = 3)

A E

5. ere eli ir silindire ekil deki i i m3 hizası-na kadar su dolduruluyor. Dereceli silindir içerisine i i dol ir ta par ası atıldığında s y n üst hizası

ekildeki i i m3 iz isine la ıyor

120

ekil

135

ekil

una g re taşın hacmi ka m ir

A E

6. Tam olimpik ir yüzme hav z oy m eni m

ve derinliği m olarak in aa edilmi tir

una g re havuzun tam olarak ol urula ilme-

i i in ka uya ihtiya var ır

A

E

7. inde A ve isimleri ile irlikte s l nan ekilde-ki dere eli silindirde s hizası m3 iz isinde-dir Kaptan A ismi alındığında s seviyesi m3, A ismi tekrar ka a atılıp ismi alındığında ise 135 cm3 hizasına eliyor

150

BA

una g re ka ta ka cm3 u var ır

A E

MADDE E E İK ERİwww.aydinyayinlari.com.tr 1. MODUL

31

İ ERSİ EYE A R K

11. Yalnız 10. I ve II

Özkütle

n eki kısımlarda ahsedilen maddelerin ortak

zelliği olan kütle ve ha im değerleri azı madde

rnekleri i in a ağıdaki ta loda sterildiği i idir

Madde Cinsi

K tle (g)

Hacim (cm3)

K tle

Hacim(g/cm3)

eytinyağı 10 11,11 0,90

Alüminyum 10

Benzin 10

Su 10 10 1,00

Altın 193 10 19,3

iva 136 10 13,6

Tablo 3: Bazı maddelerin kütle, hacim özküt-le değerleri

Ta lodaki verilere akıldığında arklı ins mad-delerden e it kütlelerde rnekler alına ilir An-ak rneklerin ha mi arklı değerli ol r Fark-

lı ins maddelerden e it ha imlerde rnekler alı-na ilir An ak rneklerin kütleleri arklı değerli ol r Farklı madde türleri i in aynı artlar altında aynı değerleri ala ilen ni eliklere maddeler i in "ortak özellik denir se eple kütle ve ha im maddeler için ortak özelliktir.

Tabloda 4. sütunda bulunan ü

hacimk tle

oranı he-

saplandığında rüldüğü i i arklı maddeler i in değerler arklı ol r addeleri i in ayır-

tedici ir değer olan ü

hacimk tle

oranına o madde-

nin "özkütlesi denir a ka ir deyi le ir mad-denin zkütlesi addenin irim ha minin küt-lesi olarak tanımlanır

AN İL İ

ÖRNEK 10

Sa it ıcaklık ve a ın altın a a ir ma enin

I. kütlesi

II. ha mi

III. ü

hacimk tle

oranı

niceliklerin en hangileri arklı eğerler ala ilir

n t lmamalıdır ki ayırtedi i zelliklerden ir

tanesi aynı artlar altında iki isim i in arklı

ise o iki isim kesinlikle arklı instir An ak ir

ayırt edi i zellik aynı ko llarda iki arklı isim

i in aynı ise isimler kesinlikle aynı instir de-

nilemez tür isimlerin aynı ins ol p olma-

dığını ortaya ıkara ilmek i in aynı artlarda

iletkenlik esneklik i i en az ayırt edi i zel-

liğe akılır er ü ü de isimler i in aynı ol -

yorsa isimler aynı instir

E A

ÖRNEK 11

Aynı şartlar altın a

E it kütleli A ve isimleri

E it ha imli ve isimleri

E it zkütleli E ve F isimleri

ile ilgili

I. A ve kesinlikle aynı instir

II. ve isimleri kesinlikle arklı instir

III. E ve F isimleri aynı ins ola ilirler


MADDE E E İK ERİ www.aydinyayinlari.com.tr1. MODUL

32

İ ERSİ EYE A R K

12. 4,5 g/cm3 13. Yalnız

Tanımdan yola ıkılırsa d zkütleyi m küt-

leyi ve ha mi elirtmek üzere

dVm=

matematiksel modeli ile i ade edile ilir

matematiksel model dikkate alınarak zküt-le i in irim ta los ekildeki i i düzenlene i-lir.

Nicelik Sem ol Birimi

Kütle m k

Hacim V m3 cm3

Özkütle d Vmc m k m3 m3

Tablo 4: Kütle hacim ve özkütle için sem-

bol ve birimleri

AN İL İ

Kütle iriminin ha im irimine oranı olarak ya-

zıla ilen her irim zkütle irimi olarak k llanı-

labilir.

rneğin , , , ,m

kg

m

g

L

kg

L

g

cm

g

3 3 3 ...

E A

ÖRNEK 12

ir ara tırma ı yaptığı kazı sırasında ld ğ ir ta ın

kütlesini ram olarak l üyor ta ı i erisinde elirli

seviyeye kadar s dol dere eli silindire attığında s se-

viyesindeki yükselmenin 6 cm3 old ğ n rüyor

una g re araştırmacının ul uğu taşın zk tle i

ka g cm3 t r

addeler i in ayırt edi i zelliklerden iri de

zha im dir ir maddenin irim kütlesinin ha -

mine zhacim denir addenin ha minin

kütlesine oranı olarak hesaplanır matematik-

sel modeli özkütlenin tersi olur.

zha im = d m

V1=

ir diğer ayırt edi i zellik ise maddenin irim

ha minin ağırlığı olarak tanımlanan zağırlık"

tır

zağırlık = d

E A

ÖRNEK 13

ekilde sterilen K ve isimleri ayrı ayrı ta ma se-

viyesine kadar dol ka a atıldığında K > V > V

M sıra-

lamasına y n miktarlarda sıvı ta masına se ep ol -

yorlar.

K L M

i imler taşma ka ların a tamamen attıklarına g re

I. isimlerin ha imleri arklıdır

II. isimlerin zha imleri arklıdır

III. isimlerin zağırlıkları arklıdır


MADDE E E İK ERİ

33

TEST - 2

1. B 2. C 3. C 4. E 5. D 6. D 7. B

1. ü ey kesiti ekildeki i i olan silindirik kapta ir-irine karı mayan m kütleli sıvısı ve m kütleli

Y sıvısı vardır

3h

2h

sıvısı

Y sıvısı

///////////////////////////////

ve Y ıvılarının zk tleleri ıra ıyla X ve d

Y

ol uğuna g re dd

Y

X oranı ka tır

A 4

1

2

1 E

2. K ve katı maddelerinin aynı sı aklıktaki kütle ve ha im ta los ekildeki i idir

Madde Kütle a im m3

K 60 40

90 45

M 150 120

K ve M ma elerinin zk tleleri ıra ıyla K,

dL ve d

M ol uğuna g re unlar ara ın aki ilişki

ne ir

A dK > d > d

M d

K > d

M > d

d > dK > d

M d > d

M > d

K

E dM

> dK > d

3. ekildeki silindirlerin yükseklikleri e ittir er irinin ta an yarı apı altındaki silindirin ta an yarı apının

2

1 si ve zkütlesi altındakinin katı dır

h

h

h

h

una g re en y k ilin irin k tle i en k k ilin irin kinin ka katı ır

A 4

1

2

1 E

4. I ve II nolu kaplardan VI ve V

II ha minde sıvılar

alına rak nol kapta karı tırılıyor d r mda her ü kaptaki sıvıların kütleleri e it ol yor

//////////////////////////////////////////////////////////////////////

5d 4d

V V

una g re oş ka a ko nu lan ıvıların hacimle-

ri oranı V

V

II

I ka tır

A 3

1

4

3

5

3

2

5 E

5

8

5. ekilde verilen kaptaki sıvının ha im e yarısı ka a o al tı lın a kap taki sıvı nın kütlesi kapta kalan sıvının kütlesinin iki katı ol yor

I

V1

2d

I. Kap

II

V2

4d

II.Kap

Ka lar aki ıvı ların aş langı taki hacimleri

oranı V

V

II

I ka tır

A E 2

1

6. ir kap o iken s ile dol iken zkütlesi ilinmeyen ir sıvı ile dol iken elmektedir.

una g re ıvının zk tle i ka g cm3 t r

A E

7. Kütlesi olan küp eklindeki katı ismin i i-ne ir oy k a ılarak oy k tamamen zkütlesi cm3 olan madde ile dolduruluyor. Bu durumda sis-temin kütlesi ram ol yor

K şeklin eki ci min zk tle i g cm3 oldu-ğuna g re oyu ğun hacmi ka cm3 t r

A E

MADDE E E İK ERİ

56

KARMA TEST - 1

1. A 2. B 3. E 4. D 5. D 6. A 7. A

1. Kütleleri ilinmeyen Y ve isimleri e it koll ideal ir terazi ile ekillerdeki i i den elenmi tir

X Y ZZ Y Y

una g re Y ve ci imlerinin k tleleri na ıl ıralanır

A Y Y Y

Y E Y

2. İ i olu katı ir ci min zk tle i

I. ı aklık

II. Kütle

III. Hacim

niceliklerin en hangilerinin tek aşına eğişti-rilme iyle l le ilecek ka ar eğiştirile ilir

A Yalnız ve ve

ve E ve

3. Aşağı aki e eneklerin hangi in e ya ılan k t-le irim n ş ml yanlıştır

A k t

m

k

k t

E k

4. Aşağı aki e eneklerin hangi in e ya ılan ha-cim irim n ş m yanlıştır

A dm3 m3

m3 m m dm3

E m3

5. eometrik ekli ekil– de verilen katı isim a ka hi ir deği iklik yapılmadan eki le v r larak ekil

– deki i i disk haline etiriliyor

ekil ekil

er iki urum a a ıcaklık eşit ol uğuna g -re ma enin aşağı aki e enekler e ah e i-len hangi zelliği eğişmiştir

A Kütle a im zkütle

Yüzey alanı E zağırlığı

6. Dış etkilerin a itlen iği ir ortam a a ma -eler i in

I. Katı ir maddenin kütlesi arttık a ha imde ar-

tar.

II. Hacmi büyük olan cismin kütlesi de büyük olur.

III. Kütlesi büyük olan cismin özkütleside büyük

olur.


A Yalnız ve ve

ve E ve

7. ir ci min zk tle i ile ilgili olarak

I. eometrik ekli düz ün değilse zkütlesi de-

ği ken ol r

II. ismin zkütlesi ha mi ile ters orantılı ol r

III. Ortam artları sa itlendiğinde zkütle sa it

olur.


A Yalnız ve ve

ve E ve

MADDE E E İK ERİ

57

KARMA TEST - 2

1. D 2. B 3. D 4. A

1. ekil– ve ekil– de sterilen kaplarda d ve d zkütleli sıvılar l nmakta ve ekil teki kap ise o t r ve kaplarından elirli ha imlerde sıvı-

lar alınarak ka ına kon ld ğ nda kaplardaki sı-vı kütleleri e it ol yor

ekil ekil ekil

d 2d o

una g re on urum a ka lar aki to lam ıvı hacimleri ıra ıyla

I, V

II ve V

III na ıl ıralanır

A I

II

III

I

II

III

III

II

I

I

III

II

E II

I

III

2. esim ve de sırasıyla ir ardak s ve aynı m sl ktan dold r lm ir yüzme hav z dol s s sterilmi tir

Resim 1 Resim 2

su

ı ortamla il ili tüm deği kenler resimlerde elir-tilen d r mlar i in sa it ve e it old ğ nda ardak-taki ve hav zdaki s ların zkütlelerinin e it old ğ

zleniyor

una g re u karşılaştırma an

I. zkütle ha me ağlı değildir

II. zkütle kütleye ağlı değildir

III. zkütle ortam artlarına ağlı değildir

ıkarımların an hangilerine ulaşıla ilir

A Yalnız ve ve

ve E ve

3. ekil de ir isminin terazideki den esi ekil de ise isminin dere eli ka a atılmadan n e ve sonraki d r mları sterilmi tir

X

X

10 gram

ekil ekil

60 m3

80 m3

/////////////////////////////////////////

A ağıdaki ta loda ise azı isimlerin kütle ve ha-imleri verilmi tir

Madde K tle kg Hacim (m3)

A 500 1

B 1000 3

100 0,4

una g re ci mi ta lo a verilen ma elerin hangi i ile aynı ma e en ya ılmış ola ilir

A Yalnız A Yalnız Yalnız

veya E A veya

4. Kütleleri terazi ile ölçülen X, Y ve Z cisimleri, içlerin-de m3 s l nan dere eli kaplara atılarak s seviyeleri okunuyor. Bu sayede su seviyeleri ara-sındaki arklar ismin ha mi olarak ka l edilip z-kütleler hesaplanıyor isimlerin dere eli kaplardaki den e d r mları ekillerde sterildiği i i ol yor

ekil

80

X

ekil

80

Y

ekil

80 Z

i imlerin k tleleri oğru l l ğ ne g re

I. isminin zkütlesi doğr hesaplanmı tır

II. Y isminin zkütlesi old ğ ndan azla hesap-

lanmı tır

III. isminin zkütlesi old ğ ndan kü ük hesap-

lanmı tır

yargıların an hangileri oğru olur

A Yalnız ve ve

ve E ve

MADDE E E İK ERİ

63

YENİ NESİL SORULAR

1. C 2. A

1. eğerli madenlerden altın ile değersiz metal ola-rak akır ir irine karı tırılarak elde edilen karı ı-mın ayarı deği tirilir

Kül e altın a altın ehmet düğününde takı merasiminde verilmi olan

bazı ileziklerin ayarlarının ne old ğ n ok yama-mı tır

A B C

Takılan ilezikler

Altının ayarı i erisinde ne kadar akır karı tırıldığı-nı i ade eden ir tanımlamadır rneğin ayar altın

24

24 ü altından yapılmı ayar altın

24

18 ü altın-

dan yapılmı ayar altın 24

14 ü altından yapılmı

karı ımı i ade eder Altın zkütlesi cm3 ve ba-kırın zkütlesi ise m3 tür ehmet ayarları-nı ok yamadığı A ve ileziklerini terazi ile tart-tığında kütlenin aynı old ğ n rüyor

ehmet ir ka a ta ma seviyesine kadar s dol-d r p iple ağladığı A ileziğini s y n i ine tama-men ata ak ekilde sarkıtıyor aha sonra ilezi-ğini dı arı ıkarıp iple ağladığı ileziğini aynı ka-

a daldırıyor an ak sıvı seviyesinin ta ma seviyesi altında kaldığını rüyor onra ileziğini s dan ıkarıp ileziğini aynı iple aynı ka a sarkıttığın-

da ir miktar daha s ta tığını rüyor

ehmet zlemlere dayanarak A ve ile-ziklerinin ayarlarını tahmin etmeye alı ıyor

una g re Mehmet aşağı aki tahminler en hangi ini ya ar a ileziklerin ayarlarını oğru tahmin etmiş ola ilir

A ileziği____________ ileziği____________ ileziği____________

A 14 ayar ayar 24 ayar

24 ayar ayar 14 ayar

ayar 24 ayar 14 ayar

ayar ayar 14 ayar

E 14 ayar 24 ayar ayar

2. Kolonya üretilirken i erisine karı tırılan etil alkol oranına re dere elendirilerek isimlendirilir r-neğin dere e kolonya den azlası etil al-kol olan kolonya kolonya ise ten azlası etil alkol olan kolonyayı i ade eder Kolonya dere-eleri i erisindeki minim m etil alkol oranlarını i a-

de eder.

Kolonya etil alkol s ve esans karı ımıyla ol t -r l r K llanılan maddelerden etil alkolün m3 ü ram s y n zkütlesi m3 tür.

Kolonya

AB

C

adet kolonya i esinin üzerinde sırasıyla de-re e A i esi dere e i esi dere e i esi yazmaktadır

una g re A ve şişelerin e eşit hacim-li e an kullanıl ığına g re

A, d

B ve d

C kolon-

ya zk tleleri na ıl ıralanır (Kolonyalarda mi-nimum alkol oranları kullanılmıştır)

A dA > d

B > d

dA = d

B = d

dB > d

A > d

d > dB > d

A

E d > dA > d

B

yayın sorumluu an dİrİa1).pdffizik alt dalı gnlk ayat rnekleri optik ... kt o kalmalıdır ktda...

Documents