T.C.

TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

TEZ YAZIM KILAVUZU

TOKAT

2020

İÇİNDEKİLER

Sayfa

İÇİNDEKİLERi

ÖN BÖLÜMiv

Dış Kapakiv

İç kapakiv

Tez Sırtı / Sırt Yazısıiv

Etik Sözleşmeiv

Jüri İmza Sayfasıiv

Teşekkür Sayfası (İsteğe Bağlı)v

Özetv

Abstractv

İçindekilerv

Tablo Listesivi

Şekil Listesivii

Kısaltmalarviii

BÖLÜM I1

GİRİŞ1

Problem1

Amaç2

Önem2

Sayıltılar2

Sınırlılıklar3

Tanımlar4

BÖLÜM II6

KAVRAMSAL ÇERÇEVE6

BÖLÜM III7

YÖNTEM7

Araştırma Modeli7

Evren ve Örneklem / Çalışma Grubu7

Veri Toplama Araçları8

Veri Toplama Süreci9

Verilerin Analizi9

BÖLÜM IV10

BULGULAR / BULGULAR VE YORUMLAR10

BÖLÜM V11

TARTIŞMA11

BÖLÜM VI12

SONUÇ VE ÖNERİLER12

KAYNAKÇA13

Metin İçi Kaynak Gösterme13

Doğrudan Alıntı13

Dolaylı Alıntı14

Kaynakça Sayfasında Kaynak Gösterme15

Tek Yazarlı Makale (DOI numaralı)16

Tek Yazarlı Makale (DOI numarasız)16

İki Yazarlı Makale16

Üç- Yedi Yazarlı Makale16

Yediden Fazla Yazarlı Makale16

Baskıda Olan Makale16

Yazarsız Gazete Makalesi16

Çeviri Makale17

Kitap17

Kurumca Yazılan ya da Yayımlanan Kitap17

Editör/ler Tarafından Hazırlanmış Kitap17

Çeviri Kitap17

Ansiklopedi ve Sözlük17

Editörlü Kitapta Makale ya da Bölüm17

Sempozyum ve Kongrede Sunulmuş Bildiri18

Yayımlanmamış Tez18

İnternetten Yapılan Alıntılar18

Yasal Metinler19

GENEL BİÇİM ESASLARI20

Sayfa Düzeni20

Yazı Karakteri ve Yazı Büyüklüğü21

Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama21

Sayfa Numaralandırması21

Başlıklar23

Ekler24

EKLER25

Ek 1. Dış Kapak Örneği25

Ek 2. İç Kapak Örneği26

Ek 3. Sırt Yazısı Örneği27

Ek 4. Etik Sözleşme Sayfası Örneği28

Ek 5. Jüri Onay Sayfası Örneği29

Ek 6. Tez Özeti Örneği30

Ek 7. Abstract Örneği32

Ek 8. İçindekiler Sayfası Örneği34

Ek 9. Tablo Listesi Örneği34

Ek 10. Şekil Listesi Örneği37

Ek 11. Kısaltmalar Örneği38

Ek 12. Özgeçmiş Formatı Örneği39

iii

ÖN BÖLÜM Dış Kapak

Dış kapak, tezin en dıştaki bölümü ve ciltte kullanılacak kapaktır. Üniversite logosu, üniversite adı, enstitü adı, anabilim dalı, program bilgileri ile tez başlığı, türü (yüksek lisans tezi, doktora tezi), yazar, tezin yazıldığı şehir, ay ve yıl bilgilerinin yer aldığı ve tezin ön kısmına gelen kapak sayfasıdır. Dış kapakta yazarın adı ve tezin yazıldığı ay hariç yer alan tüm kelimeler büyük harfle yazılmalıdır. Dış kapakta sayfa numarası yer almamalıdır Dış kapak örneği Ek 1’de verilmiştir.

İç kapak

Tezin dış kapaktan sonra gelen 2. sayfasıdır. İç kapağın, dış kapaktan farkı danışman(lar) adının da yer almasıdır. İç kapakta yazarın, danışman(lar)ın ünvanı ve adı ile tezin yazıldığı ay hariç yer alan tüm kelimeler büyük harfle yazılmalıdır, iç kapakta sayfa numarası yer almamalıdır. İç kapak örneği Ek 2’de verilmiştir.

Tez Sırtı / Sırt Yazısı

Tezin dış kapağında bulunan sırt yazısı; yazarın adı, tezin adı, tezin yazıldığı ay ve yıl bilgilerini içermelidir. Sırtta bulunan bilgilerden yazarın adı ve tezin yazıldığı ay hariç diğer bilgiler büyük harfle yazılmalıdır. Sırt yazısının tümü Times New Roman yazı tipinde, koyu ve 12 punto ile yazılmalıdır. Tez sırtı örneği Ek 3’te verilmiştir.

Etik Sözleşme

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü web sayfasında formlar kısmında yer alan “Etik Sözleşme Formu” indirilip ıslak imzalı olarak eklenecektir (bkz. Ek 4). Bu sözleşme ile tez içinde geçen tüm alıntı, atıf ve kaynaklardan öğrenci kendisinin sorumlu olduğunu kabul eder.

Jüri İmza Sayfası

Tez savunmasında yer alan jüri başkan ve üyeleri tezin başarılı olduğuna dair imzaları ile enstitü müdürünün imzasının yer aldığı sayfadır. Tüm imza sahiplerinin unvan, ad ve soyadı bilgileri verilmeli ve isimler akademik unvana göre sıralanmalıdır. Danışman(lar) ayrıca belirtilmelidir. Tezin ciltlenmiş halinde bu sayfadaki imzalar mavi mürekkepli kalemle atılmış ıslak imza olmalıdır. Enstitümüzün web sayfasında formlar bölümünde yer alan “Jüri imza sayfası” formunda gerekli yerler doldurularak çıktı alınıp imzalanmalıdır. Jüri imza sayfası örneği Ek 5’te verilmiştir.

Teşekkür Sayfası (İsteğe Bağlı)

Teşekkür sayfası, yazarın tezin hazırlanma sürecinde emeği geçenlere teşekkürlerini sunduğu kısımdır. Bir sayfadan uzun olmaması tavsiye edilir.

Özet

Tez başlığı, yazar adı ve diğer künye bilgileri (tezin türü, bilim dalı, tez danışmanın adı, tarih ve tezin sayfa sayısı) verildikten sonra kısa biçimde çalışma özetlenmelidir (300-500 sözcük). Bu bölümde araştırma kısaca tanıtılır. Özet metninde araştırmanın amacı, kapsamı, araştırmada kullanılan yöntem ve teknikler ile elde edilen sonuçlara kısaca yer verilmelidir. Özetin sonunda en az üç, en fazla beş adet anahtar kelime verilmelidir. Özetin iki sayfayı geçmemesi önerilmektedir. Bu bölümde alıntı, tablo, şekil ve matematiksel ifadelere yer verilmemelidir. Özet, Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde, 1,5 satır aralığı kullanılarak tamamı tek paragraf halinde yazılmalıdır. Tez özeti örneği Ek 6’da verilmiştir.

Abstract

Bu kısımda özetin İngilizce haline yer verilmelidir. Özet sayfası ile ilgili kurallar abstarct sayfası için de geçerlidir. Bu sayfa özetten sonra yer alır. Absract’ın sonunda en az üç, en fazla beş adet Keywords verilmelidir. Abstract örneği Ek 7’de verilmiştir.

İçindekiler

İçindekiler sayfasında, ön bölümlerde yer alan başlıklar ile tez metnini oluşturan ana bölüm başlıkları ve alt başlıklar, başlık düzeylerine uygun biçimsel özellikler ve sayfa numaralarıyla birlikte verilmelidir. Ancak beşinci düzey başlığa içindekiler bölümünde yer verilmez. İçindekiler bölümünde yer alan başlıkların adları, metnin içindekilerle birebir aynı olmalıdır. İçindekiler sayfasında, sayfa numaralarının üstünde ‘sayfa’ kelimesi Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde kalın biçimde yazılmalıdır. Aynı düzey başlıklar aynı hizada, alt düzey başlıklar ise bir üst düzey başlıktan 0,7 cm içeriden başlayarak yazılmalıdır. İçindekiler sayfası örneği Ek 8’de verilmiştir.

Tablo Listesi

Tablolar, karmaşık, çok sayıda veriyi daha sistemli ve anlaşılır biçimde sunmak üzere kullanılmalıdır. Tablolar; Tablo 1, Tablo 2 şeklinde numaralandırılır. Tablolar sayfaya göre sola dayalı olarak verilmelidir. Tablo listesi örneği Ek 9’da verilmiştir. Tezde tabloların hazırlanmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

· Tezde bir tablo kullanılırken önce tabloya atıf yapılmalı, arkasından tablo verilmeli ve sonrasında tablo yorumlanmalıdır.

· Tablo başlıklarında 1,5, tablo içerisinde ise 1 satır aralığı kullanılmalıdır.

· Tablolar oluşturulurken örnek tabloda gösterildiği gibi üç yatay çizgi kullanılmalı, dikey çizgiler yer almamalıdır.

· Tabloların boyutu yazım alanı kadar (15,24 cm) olmalıdır.

· Tablonun yazım alanına sığmadığı durumlarda yazı puntosu 8 puntoya kadar düşürülebilir, gerekirse tablo ayrı bir sayfada verilerek, verildiği sayfa yönlendirmesi yatay olarak ayarlanabilir. Bu durumda yatay yönlendirilen sayfanın numarası sağ alt kısımda yer almalıdır.

· Tablo başlığı tablonun üstünde ve sola dayalı şekilde yer almalıdır.

· Tablo başlığındaki her sözcüğün ilk harfi büyük olmalıdır.

· Tablo numarasında, başlığında ya da tablodaki metinde kalın yazı karakteri kullanılmamalıdır.

· Eğer tablo başka bir kaynaktan alınmışsa tablo altında kaynak bilgisi verilmelidir.

· Tablo ile ilgili notlar, kullanılan analizlerin anlamlılık düzeyi ve tablonun alındığı kaynak tablonun hemen altına tek satır aralığı ve 10 punto büyüklüğünde yazılmalıdır.

Örnek

Okul müdürü, müdür yardımcısı ve öğretmenlerin okul müdürlerinin kişisel inisiyatif alma durumlarına ilişkin görüşlerinin anlamlı biçimde farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek üzere ANOVA testi yapılmıştır. Analiz sonuçları Tablo 1’de sunulmuştur.

Tablo 1. Okul Müdürlerinin Kişisel İnisiyatif Alma Durumlarının Okul Müdürü, Müdür Yardımcısı ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Farklılaşması

Görev

N

Ss

Sd

F

P

Anlamlı Fark

Müdür

381

55.10

5.84

2

1143

1145

9.913

0.000*

Müdür-Öğretmen

M. Yrd.-Öğretmen

Müdür Yardımcısı

381

53.93

9.35

Öğretmen

384

52.51

8.56

* Ortalamalar arası fark 0.01 düzeyinde anlamlıdır.

Tablo 1’de görüldüğü gibi okul müdürü, müdür yardımcısı ve öğretmenlerin okul müdürlerinin kişisel inisiyatif alma durumlarına ilişkin görüşleri anlamlı biçimde farklılaşmaktadır (F(2–1143)=9.913, p< 0.05). Çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre öğretmenler (= 52.51), okul müdürleri (= 55.10) ve müdür yardımcılarına (= 53.93) göre okul müdürlerinin daha az kişisel inisiyatif aldıklarını düşünmektedir.

Şekil Listesi

Tezin içinde yer alan fotoğraflar, şemalar, çizelgeler, grafikler, YEM gibi mikroskop görüntüleri, görüntülü bilgisayar çıktıları, grafik, histogram, akış şeması, organizasyon şeması ve haritalar şekil olarak adlandırılır ve şekil listesinde listelenir. Şekil listesi örneği Ek 10’da verilmiştir. Tezde şekillerin hazırlanmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

· Tezde bir şekil kullanılırken önce şekle atıf yapılmalı, arkasından şekil verilmeli ve sonrasında şekil yorumlanmalıdır.

· Şekil içi yazılarda 1 satır aralığı kullanılmalıdır.

· Şekil başlığı şeklin altında ve sola dayalı verilmelidir.

· Şekil başlığındaki her sözcüğün ilk harfi büyük olmalıdır.

· Şekillerin boyutu yazım alanını aşmamalıdır. Şeklin numarası ve adı 12 punto ve 1,5 satır aralığı ile yazılmalıdır. Eğer şekil bir kaynaktan alınmışsa şekil başlığının altına kaynak bilgileri tek satır aralığı ve 10 punto büyüklüğünde yazılmalıdır.

Örnek

Nitel araştırma aşamalarının temelinde araştırma probleminin belirlenmesi yer almaktadır. Araştırma problemi nitel araştırma aşamalarının her biri ile doğrudan ilişkili ve bağlantılıdır. Bu bakımdan araştırma probleminin doğru bir biçimde belirlenmesi araştırma için hayati bir öneme sahiptir. Nitel bir araştırmada araştırma döngüsü aşağıda yer alan Şekil 1’de gösterilmektedir.

Şekil 1. Nitel Araştırma Döngüsü Modeli

(Yıldırım ve Şimşek, 2011: 84).

Şekil 1’ de görülen araştırma döngüsünde bütün aşamaların birbiri ile olan ilişkisi gösterilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın sağlıklı bir biçimde yürütülmesi ve güvenilir sonuçlara ulaşılabilmesi için bu araştırma basamaklarına riayet edilmesi gerekmektedir. Araştırma probleminin belirlenmesi, anlaşılır ve iyi temellendirilmiş kavramsal çerçevenin oluşturulması, araştırma sorularının belirlenip geliştirilmesi, araştırma yapılacak çalışma grubunun seçilmesi bunu takip eden süreçte araştırmacının rolünün tespit edilmesi araştırma süreçlerinin en temel aşamalarını oluşturur.

Kısaltmalar

Tezde kullanılan kısaltmaların açıklamaları bu bölümde yer alır. Kısaltmalarda TDK’nin yazım kılavuzu rehber alınmalıdır. Kısaltmalardan sonra gelen ekler kısaltmaya uygun olarak devam etmelidir (Örneğin; RNA’nın, TSE’nin gibi). ‘Kısaltmalar’ örneği Ek 11’de yer almaktadır.

ix

BÖLÜM IGİRİŞ

Bu bölüm araştırma problemi, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi, sayıltılar, araştırmanın sınırlılıkları ve tanımlar hakkında bilgilerin verildiği giriş bölümünü oluşturmaktadır. Giriş başlığının hemen altında “Bu bölümde araştırmanın problemi, alt problemleri, amacı, önemi, sayıltıları, sınırlılıkları, tanımları ve kısaltmalarına yer verilmiştir” gibi bir ifade kullanılabilir.

Problem

Bir bilimsel çalışmaya (tez, makale vb.) başlamadan önce ilk yapılması gereken problemin hissedilmesidir. Tez hazırlığı sürecinde çalışılacak konunun belirlenmesi, problemin hissedilmesiyle olur. Araştırma konusu, araştırmacının çözümünü merak ettiği, araştırmak istediği bir durumu içermelidir. Problem çözmenin birinci aşaması olan problemin hissedilmesini tamamlamak için gözlem yapmak, çalışacağımız genel başlıkları belirlemek ve alandaki güncel yayınları takip etmek yararlı olacaktır. Günlük yaşamımızdaki gözlemlerimiz, yaşantılarımızda karşılaştığımız uygulamalarımız, ilgili konuda daha önceden yapılmış geçmiş araştırmalar veya bilim insanları tarafından ortaya konulan kuramlar araştırma problemimize kaynak olabilmektedir. Problemin hissedilmesinden sonra ikinci aşama ise araştırma konusunun belirlenmesidir. Bunun için de yine iyi bir alanyazın (literatür) taramasına ihtiyaç vardır. Bunun için kütüphanelerin basılı kaynaklarından yararlanabileceği gibi, YÖK tez merkezi, EBSCO Host, ERIC, PsycINFO ve Google Akademik gibi yaygın çevrimiçi veri tabanlarından yararlanılabilir. Geniş ve özelikle güncel bir alanyazın taraması, aynı zamanda problemin açıkça ifade edildiği problem durumunun yazılmasında oldukça önemlidir. Problem durumunu tanımlamaya başlarken önce araştırma konusuyla ilgili genel konulardan söz edilir, sonrasında araştırmanın bağımlı değişkenini önceliğe alarak problem durumu yazmaya devam edilir. Problem durumu ifade edilirken ‘Genelden özele’ uygun bir yol izlenir. Alan yazın incelemeleri sunulurken de araştırmalara, geçmişten başlayıp en güncel olanlara gelinerek yer verilir. Son aşamada, mevcut araştırmaların ortaya koydukları bulgulardaki çelişkiler, tartışmalı sonuçlar, sınırlılıklar ve alanyazında o konuyla ilgili boşluklar vurgulanır. Bu sayede tezin neden yapıldığını açık bir şekilde ve gerekçesiyle ifade etmek için dayanak oluşturulur. Tezin problem durumunun son paragrafında genellikle araştırmanın amacına vurgu yapılır. Araştırma probleminin özgün (daha önce yapılmamış), sınırları belli (dar kapsamlı), yapılabilir (zaman, emek ve bütçe) ve ölçülebilir olması gerektiği unutulmamalıdır.

Amaç

Araştırmanın amacı her ne kadar problem durumunun son paragrafında gerekçelendirilerek açıklansa da bu kısımda düz cümle ya da soru cümlesi olarak kısaca yeniden ifade edilir. Örneğin, “Bu araştırmanın amacı, öğrenme stilleri ve başarı hedeflerinin okula bağlılık üzerinde yordama gücünü incelemektir.” şeklinde ifade edilebileceği gibi, “Bu araştırmanın amacı, öğrenme stilleri ve başarı hedefleri okula bağlılığı yordamakta mıdır? sorusuna cevap aramaktır.” şeklinde de ifade edilebilir. Amaç cümlesini ifade ettikten sonra sıra araştırma sorularına veya denencelere (hipotez) gelir. Örneğin, “Öğrenme stilleri ve başarı hedefleri okula bağlılığı anlamlı düzeyde yordamaktadır.”, “Okula bağlılık, öğrenme stilleri ve başarı hedefleri ile anlamlı düzeyde ve olumlu yönde ilişkilidir.” (iki yönlü denece) gibi denenceler şeklinde ya da “Öğrencilerin okula bağlılık puanları cinsiyete göre farklılaşmakta mıdır?” şeklinde soru cümlesi olarak yazılabilir. Bir tezde ya araştırma soruları ya da denenceler olur. İkisi bir arada yer almamalıdır.

Önem

Araştırmanın önemi, çalışmanın sonuçlarının kimlere, nelere katkı yapacağına, alanyazındaki hangi boşluğu dolduracağına, hangi sorunların çözümüne ışık tutacağına ilişkin bilgileri içerir. Araştırmanın problem durumunun son paragrafında amaç gerekçelendirilerek açıklanırken, bir şekilde önemine de değinilmektedir. Fakat ayrı bir başlık altında bu çalışmanın bilime, alan eğitimine, uygulayıcılara ve politika belirleyicilere ne gibi katkıları olacağı açıkça belirtilmelidir. Araştırmanın önemi yazılırken ikna edici bir dil kullanmalıdır. Bunu yaparken de kendi sonuçlarını abartılı, geçmiş araştırma sonuçlarını küçümseyici bir dilden uzak durulmalıdır. Araştırmanın önemi başlığı altında geçmiş araştırmalara/alanyazına yoğun bir şekilde atıf yapılmamalı ve yeniden problem durumu yazılıyormuş izlenimi uyandırılmamalıdır.

Sayıltılar

Sayıltı ya da varsayım ile denence (hipotez) birbirine zaman zaman karıştırılmaktadır. Sayıltı, bir araştırmada önceden kabul edilmiş ve araştırılmaya gerek duyulmayan yargılardır. Denence ise doğruluğu sınanmak üzere öne sürülmüş yargılardır. Bir araştırmada sayıltı yazarken belirli kurallara dikkat edilmelidir. Örneğin, az bir çabayla ya da maliyetle doğruluğu ispatlanacak bir yargıyı peşin olarak sayıltı şeklinde yazmak hem araştırmada sayıltıların sayısını artırır hem de araştırmanın güvenirliğini düşürür. Örneğin, “Bu araştırmada katılımcılar sorulara içtenlikle cevap vermişlerdir.” Şeklinde bir sayıltı yazdığımızı düşünelim. Eğer sosyal kabul hatasını ölçebilecek “yalan maddelerimiz” varsa ve ölçekte çok fazla madde/soru ifadesi yoksa böyle bir yönteme başvurarak yukarıda söz ettiğimiz sayıltıyı yazmaya gerek yoktur. Benzer şekilde, üniversite öğrencilerine bir ölçek uygularken, onların Türkçeyi bildiklerini kabul eder, bunu ayrıca yoklamak için test yapmayız. Aynı zamanda bunu sayıltı olarak da yazmanın gereği yoktur. Ne kadar gereksiz ve hatalı sayıltı yazılırsa araştırmanın güvenirliği zedelenebilir. Bir tez yazacak araştırmacı çoğunlukla kendi alanında daha önce yapılmış tezlere bakar. Bazen oradaki bir yanlışı da aynen kopyalar. Bu hatayı çoğunlukla sayıltı yazımında görmekteyiz. Diğer bir sayıltı örneği ise ölçeklerin güvenirliğiyle ilgili olmaktadır. Eğer araştırmacı “Çalışmada kullanılan ölçekler geçerli ve güvenilirdir.” Şeklinde bir sayıltı yazılmamalıdır, çünkü ölçeğin değil, ölçümün güvenirliği vardır. Bu nedenle bir ölçeğe ait güvenirlik katsayıları bir ölçümden diğerine değişiklik gösterebilir. Sayıltı yazarken diğer bir hata örneği ise evren örneklemle ilgilidir. Bazı araştırmacılar “Araştırmanın örneklemi evreni temsil etmektedir.” Şeklinde bir cümle yazmaktadırlar. Oysa evrenden örneklem alınırken belirli örnekleme yöntemleri ve formülleri vardır. Ölçek uygulamak için rastgele bir şekilde (random değil) katılımcı grubu belirlediğimizde bu grubun evreni temsil ettiğini varsayamayız.

Sayıltılar aşağıdaki gibi ifade edilebilir:

1. Öğretmenlerin fen öğretimi ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmak için oluşturulan anketin hazırlanma aşamasında başvurulan uzman görüşleri yeterlidir.

2. Bu çalışmada kullanılan ölçme aracı, öğretmenlerin fen öğretimi ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmada yeterlidir.

Sınırlılıklar

Karasar’a (1982) göre sınırlılıklar, araştırmacının yapmak isteyip de bazı nedenlerden dolayı yapamadığı ve vazgeçtiği durumlardır. Sınırlılıklar, zaman, problemin kapsamı, ekonomik maliyet, katılımcıların özellikleri ve araştırmacının bilgi, beceri gibi bazı durumlarından dolayı ortaya çıkar. Örneğin, bir araştırmacı çizgi film kahramanlarının, çocukların kişilik gelişimi üzerindeki ya da televizyonun çocukların sözcük dağarcığı üzerindeki etkisini incelemek istesin. Bu araştırmada, örneklem, veri toplama yöntemi, verilerin analizi ve çizgi film seçimi gibi konularda sınırlılıkları olacaktır. Çocuklar derken, bir yaş grubu, çizgi film derken yıl ya da tema, veri toplama yöntemi derken nicel ya da nitel gibi seçimler yapmak zorundadır. Bu zorunluluklar aynı zamanda araştırmanın sınırlılığını oluşturur. Eğer sınırlılıklar açık bir şekilde ortaya konulursa tezin sonuç kısmı daha sağlıklı değerlendirilebilir. Ayrıca araştırmacı önerilerde bulunurken kendi araştırmasının sınırlılıkları ve sonuçlarından yola çıkar.

Sınırlılıklar aşağıdaki gibi ifade edilebilir;

1. Araştırma Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği ABD’da öğrenim gören 3. sınıf öğrencileri ile,

2. 2019-2020 eğitim-öğretim yılı ile,

3. Araştırma sürecinde elde edilen ders sunumları, gözlem notları ve çalışma kağıtları ile,

4. Uygulamanın yapıldığı 14 haftalık süre ile sınırlıdır.

Tanımlar

Bu başlık altında araştırmada geçen kavramların araştırma için ne anlama geldiği, ne kastedildiği (operasyonel tanımlar) belirtilmelidir. Bir kavram bir disiplinden başka bir disipline göre farklı anlamlarda kullanılabilir. Örneğin, bağlanma kavramı psikolojide bir kişinin başka bir kişiye duyduğu yakınlık ve güven olarak tanımlanırken, kimyada elementlerin ya da moleküllerin bir araya gelmesi olarak tanımlanabilir. Tanımları geçmiş araştırmalarda kullanılan anlamına atıf yaparak aynen verebileceğimiz gibi, yapılan araştırmada nasıl ele alındığı şeklinde de verebiliriz. Burada önemli olan verilen tanımın kavramı doğru tanımlaması ve yanlış anlaşılmalara yol açmamasıdır. Tanımlarda başka bir nokta, gereklilik ve ekonomikliktir. Tezde geçen her kavramın tanımına (örneğin öğrenci, müdür, internet vb.) yer vermek gereksizdir. Genellikle makalelerde anahtar sözcükler olarak da bilinen kavramlar üç ile beş arasında değişirken, tezde bu sayı biraz daha fazla olabilir. Bu başlık altında önemli son bir nokta ise tanımlarda olduğu gibi kavramların yazımındaki tutarlılıktır. Özellikle yabancı bir kavram Türkçeye çevrilirken birden fazla anlama gelebileceği düşüncesiyle dikkatli olunmalı, bu kavramın daha önce başka bir çalışmada Türkçeleştirip Türkçeleştirilmediği kontrol edilmelidir. Örneğin, İngilizcede “resilience” kavramı Türkçeye “yılmazlık”, “psikolojik sağlamlık”, “kendini toparlama gücü”, “psikolojik esneklik” gibi kelimelerle ifade edilmektedir. Bu kavram Türkiye’de ilk olarak kim tarafından ve ne zaman kullanıldığına bakılmadığında okuyucularda kafa karışıklığına neden olabilmektedir.

Aşağıda ‘Tanımlar’ örnekleri yer almaktadır.

Çevre Eğitimi: Bireylerin çevrelerinin farkında olmalarını sağlayan, gelecek kuşaklar için çevresel sorunları çözmeye yönelik bilgi, beceri, değer ve deneyim kazandıkları sürekli bir öğrenme sürecidir (Vaughan vd., 2003).

Otantik Öğrenme: Bilgilerin gerçek dünya uygulamalarında kullanılması ve gerçek dünyada gerçekleşmesi (Maxwell vd., 2004) ve öğrenci merkezli eğitim sürecine hitap eden, öğrencilerin ilgi alanlarına yönelmelerine, üst düzey düşünme becerilerini geliştirmelerine katkı sağlayan bir süreçtir (Lombardi, 2007).

BÖLÜM IIKAVRAMSAL ÇERÇEVE

Kavramsal çerçeve, araştırma kapsamında ele alınan tüm değişkenlerin alanyazındaki yayınlar incelenerek okuyucuya sunulduğu, böylelikle araştırmanın kavramsal sınırlarının çizildiği bölümdür. Kavramsal çerçevenin oluşturulması aşamasında araştırmanın hangi kuramlara dayandığı, araştırma değişkenlerinin neler olduğu, araştırmada incelenen teorik modelin ne olduğu alanyazındaki yayınlar kaynak gösterilerek tartışılır. Tartışma yapılırken kavramla ilgili yapılan araştırmalar kronolojik bir şekilde değil, kendi içinde bütünleştirilerek/sentezlenerek verilmelidir.

Bu bölümde araştırmaya konu edilen kavramlara başlıklar halinde değinilmeli, konu ile ilgisi olmayan kavramlara yer verilmemelidir. Araştırmacı kavramsal çerçevenin daha iyi anlaşılabilmesi için ihtiyaç duyduğu takdirde bu bölümde alt başlıklar oluşturabilir. Kavramsal çerçeve bölümünde önemli olan kavram-kuram-uygulama/araştırma çerçevesinde kavramsal çerçeveyi ele almaktır. Bu şekilde okuyucunun kafasında daha bütüncül bir anlam oluşacaktır.

Kavramsal çerçeve yazılırken araştırmacı, araştırma konusu ile ilgili yurt içi ve yurt dışında yapılan çalışmaları aynen kopyalamamalıdır. Yapılan çalışmaları okuyarak, benzerlik ve farklılık gösteren özellikleri vurgulayarak ve kaynakça göstererek kendi ifadeleri ile sunmalıdır.

BÖLÜM IIIYÖNTEM

Yöntem bölümünde; araştırma modeli, araştırma modeline göre evren-örneklem veya çalışma grubu, veri toplama araçları, veri toplama süreci ve verilerin analizi hakkında bilgiler verilir.

Araştırma Modeli

Bu başlık altında araştırmanın hangi desende ve model(ler)de yapıldığı açıklanır. Örneğin, araştırmanın ilişkisel tarama, nedensel karşılaştırma, durum çalışması, eylem araştırması, boylamsal ya da deneysel desende yapıldığı gerekçelendirilerek ve kaynak gösterilerek belirtilir. Kimi durumlarda bir araştırma birden fazla modeli de içerebilir. Örneğin deneysel ve tarama modelleri, nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılabilir.

Evren ve Örneklem / Çalışma Grubu

Bu başlık altında tezin amacına uygun olarak “Evren ve Örneklem” ya da “Çalışma Grubu” başlıklarından uygun olan biri kullanılmalı; araştırmada yer alan grubun seçilme sürecine ve temel özelliklerine ilişkin bilgilere yer verilmelidir. Evrenden örneklem alma yoluna gidilmişse evren tanımlanmalı, örnekleme yöntemine ve örneklem büyüklüğünün hesaplanmasına ilişkin bilgilere yer verilmelidir. Bu başlık altında, evrenin tamamı üzerinde çalışılmışsa evrenin, örneklem alma yoluna gidilmişse örneklemin ya da çalışma grubunun araştırma açısından önemli bazı özelliklerine (değişkenlerine) ilişkin dağılımları (gerekirse tablolar halinde) sunulabilir.

Evren, bir araştırmanın sorularına cevap arandığı canlı / cansız nesnelerin içinde bulunduğu kitle ya da yığındır. Çoğu zaman, ekonomiklik, zaman ve mantıklılık gibi bazı gerekçelerle evren yerine onu temsil edecek güçte bir kitleye ulaşılır. Bu kitleye ise örneklem denilmektedir. Örneklem, araştırma evreninden belli kurallara göre seçilmiş ve doğrudan gözlem ve deneye tabi tutulmuş, evreni güvenilir derecede temsil eden ve araştırma için gerekli bilgilerin toplandığı kümedir. Örneğin, bir baraj suyu incelenecekse barajın tonlarca suyu laboratuvara götürülmez. Onun yerine, belirli mesafelerden küçük kaplara su örnekleri alınır. Örnekleme yöntemi seçilirken araştırmacı amaçlarını gözden geçirmeli, yanlış ve gereksiz örnekleme yapmamalıdır. Örneğin, Tokat ili araştırma evreni ise sadece yakınındaki okullar ya da tanıdıklarının olduğu okullardan örneklem alınmamalıdır. Eğer amaç her öğrencinin seçilme şansının eşit olması ve evreni en sağlıklı bir şekilde temsil etmek ise seçilebilecek yöntem ya basit seçkisiz ya da seçkisiz tabakalı örnekleme olmalıdır. Eğer araştırmacı bunu yapamıyor ama amacı evrendeki heterojenliğe yakın bir örnekleme ulaşmak ise, bu durumda maksimum çeşitlilik ya da tabakalı amaçlı yöntemi seçmelidir. Eğer zaman ve para konusunda sınırlılıkları var ve araştırma sonuçlarını genelleme gibi bir kaygısı yoksa bu durumda da uygun/kazara örnekleme yöntemini seçilebilir.

Örneklem hatasının belirlenmesi için uygulanan istatistik işlemler varsa açıklanmalı ve alınan örneklemin istatistiksel verilerin analizinde kullanılacak istatistik tekniklere uygunluğu açıklanmalıdır. Örneklem tanımlanırken, kişiyi ya da kurumları açığa çıkarıcı nitelemeler yapılmamalıdır. Örneğin, Tokat ilindeki özel okulların 7. sınıfları denildiği zaman var olan kısıtlı sayıdaki okul akla gelecek ve örneklem deşifre olacaktır. Bunun yerine Orta Karadeniz’deki bir ilde bulunan özel okullar denilebilir.

Bir evrenden belli bir örnekleme yöntemi kullanılarak örneklem seçmenin mümkün ve gerekli olmadığı nitel araştırmalarda, ele alınan olay, olgu, kişi veya kurumların derinlemesine incelenmesi söz konusu olduğu için, evren-örneklem yerine “çalışma grubu” ifadesinin kullanılması daha doğru bir yaklaşımdır. Toplanacak belgeler üzerinden analizler yapmaya dayalı tarihsel ya da betimsel nitelikteki araştırmalarda evren ve örneklem alt başlığı bulunmayabilir.

Veri Toplama Araçları

Tezlerde araştırma sorularının veya denencelerin cevabına ulaşmak için verilerin hangi araçlarla (anket, ölçek, görüşme formu, gözlem formu, envanter, test vb.) toplanacağı veri toplama araçları başlığı altında sunulur. Veri toplama araçlarının tanıtımı makalelere göre daha kapsamlı yapılabilir, ancak gereksiz açıklamalardan da kaçınılmalıdır.

Çalışmada kullanılan veri toplama aracı araştırmacı tarafından geliştirilmişse kaç madde ve boyuttan oluştuğu, ters madde olup olmadığı, ölçeğin neyi ölçmek üzere geliştirildiği/uyarlandığı bu süreçte hangi istatistiksel yöntemlerin kullanıldığı anlatılmalıdır.

Eğer veri toplama aracı araştırmacı tarafından geliştirilmemiş ise etik kurallar gereği kullanılan veri toplama aracını geliştirenlerden izin alınması ve izin belgesinin de tezin ekinde verilmesi gerekmektedir. Benzer şekilde eğer ölçek geliştirilmiş ise geçerlik ve güvenirlik amacıyla neler yapıldığı; uyarlanmışsa bu bilgiye ek olarak uyarlama çalışmasında elde edilen geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına ait bilgiler, ölçeğin nasıl puanlandığı ve kimlere uygulanabileceği gibi bilgiler bu bölümde yer almalıdır.

Nitel çalışmalarda ise kişilerle yapılan derinlemesine ve yüz yüze görüşmeler, belge toplanması ve analizi, alanda gözlem, yapılan eserlerin incelenmesi ve değerlendirilmesi, kişilerin anlatımlarının derlenmesi, değerlendirilmesi gibi veri kaynakları ve veri toplama yöntemleri kullanıldığından, veri toplama sürecinde, işlemlerin araştırma etik kuralların uygun olarak yürümesini sağlayıcı önlemler alınacağı/alındığı da açıklanmalıdır.

Veri Toplama Süreci

Bu başlık altında, belirlenen örneklem veya çalışma grubundan verilerin nerede, ne zaman, nasıl ve kim tarafından toplandığı anlatılmalıdır. Araştırmacı verileri hangi ortamda kimlerden topladığı, uygulamayı kimin yaptığı, uygulamanın bireysel ya da grupla mı yapıldığı, veri toplama aracının doldurulmasının ne kadar sürdüğü, veri toplama sürecinin ne kadar zaman aldığı gibi konuları bu başlık altında vermelidir. Ayrıca eğer gerekli ise veri toplama sürecinde katılımcılardan veya velilerinden “bilgilendirilmiş onam formu” veya “gönüllü katılım formu” alınıp alınmadığı belirtilmelidir.

Verilerin Analizi

Araştırmacı bu kısımda araştırma sorularının yanıtını bulabilmek amacıyla toplanan verileri hangi analiz teknikleri kullanılarak analiz ettiğini anlatmalıdır. Bu başlık altında araştırmanın modeline göre verilerin analizinin farklılaşacağı unutulmamalıdır. Verilerin analizi başlığında araştırmacı elde ettiği nitel yada nicel verileri nasıl ve hangi program yardımıyla analiz ettiğini, nicel veriler için güven aralığının ne olduğunu, verileri analize hazırlamadan önce ne gibi işlemler yaptığını, denencelerini ya da araştırma sorularını hangi analiz yöntemi ya da yöntemleri ile incelediğini açıklamalıdır. Ayrıca araştırma sürecinde kullanılan ölçekler yardımıyla elde edilen puanların nasıl yorumlanacağı ifade edilmelidir. Bu bölümde araştırmanın geçerliği ve güvenirliği ile ilgili kanıtlar sunulabilir. Araştırmacı her bir araştırma sorusu için farklı bir analiz kullanmış olabilir. Kullandığı analizleri tek tek yazmalıdır. Örneğin, “birinci araştırma sorusuna cevap vermek için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır veya veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir” gibi.

BÖLÜM IVBULGULAR / BULGULAR VE YORUMLAR

Bu bölüm iki şekilde yazılabilir. Araştırmacı bu kısımda elde ettiği verilerin analizlerine ilişkin bulguları tablolar ve şekillerle verir. Tablolar ve şekiller verilirken, verinin en açık ve en ekonomik biçimde aktarılmasına dikkat edilir. Tablolar ve şekiller karmaşık verileri ve analizleri okuyucunun kolaylıkla anlayabileceği şekilde özenle hazırlanmalıdır. Bulgular bölümünde yer alan tablo ve şekiller metni desteklemek için kullanılır. Bu nedenle okuyucunun her zaman tablo ve şekillerden ne anlaması gerektiğinin söylenmesi ve bunların yeterince anlaşılabilmesi için yeterli açıklamaların sağlanması gerekmektedir. Burada dikkate edilmesi gereken nokta, tabloda verilen sayısal değerlerin olduğu gibi tablo altı açıklamada verilmemesidir. Bu sayede aynı veriler birkaç yerde tekrar edilmeyerek, tablo ve şekillerle özetlenmiş olur.

Bulgular bölümünde tablo ve şekil kullanılırken önce metin içerisinde tablo ya da şekle atıf yapılmalı, arkasından tablo ya da şekil verilmeli ve sonrasında tablo ya da şekildeki verilerin ne anlama geldiği ifade edilmelidir. Tablolarda üç yatay çizgi kullanılır, dikey çizgilere yer verilmez. Tablolardaki değerlerde virgül ve virgülden sonra iki rakam kullanılır. İstatistiksel değerlerde virgül yerine nokta kullanılır (Örneğin, p<.05). Araştırmacı hazırladığı bölümde “Bulgular” başlığını tercih ederse, bulgular verilerken yorumlamada ve tartışmada bulunmaz. Yorumlamalar tezin tartışma bölümünde alanyazın desteğiyle birlikte yapılır. “Bulgular ve Yorum” başlığı tercih edilirse, bulgular verilirken bulgulara ilişkin yorumlar alanyazın desteği ile birlikte verilmelidir.

BÖLÜM VTARTIŞMA

Bu bölüm eğer sadece “Bulgular” bölümü tercih edilmişse tezde yer almalıdır. “Bulgular ve Yorum” bölümü tercih edilmiş ise, bu bölümde anlatılanlar Bulgular ve Yorum bölümü içerisinde verilmelidir.

Tartışma, bulguların değerlendirme ve yorumlama aşamasının yer aldığı bölümdür. Tartışma bölümünde, araştırma sorularını/hipotezlerini destekleyen veya çürüten alanyazındaki çalışmalara yer verilmelidir. Bu bölümde araştırmacı kendi çalışmasında elde ettiği bulgularla alanyazındaki diğer çalışmalar arasındaki benzer veya farklı bulguları açıklamalı ve doğrulamalıdır. Tartışma yapılırken araştırmacı, bulguların ne anlama geldiğini, sonuçların alanyazınla ne düzeyde örtüşüp örtüşmediğini ve örtüşmüyor ise bunun olası nedenlerini açıklamalıdır. Bir diğer ifade ile tartışma bölümü yazılırken alanyazındaki araştırmalar da dikkate alınarak bulgular arasındaki destekleyici noktalar ve farklılıklar kaynakça gösterilerek sunulmalıdır. Tartışma bölümü yazılırken araştırma sınırlılıkları çerçevesinde yorumlamalar yapılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer noktada daha önce vurgulanan bir bulgunun tekrar tekrar açıklanmamasıdır. Araştırmacı üzerinde durduğu her konuda okuyucunun daha iyi anlamasına yardımcı olmalıdır. Bunun için tartışma bölümü bir bütünlük oluşturacak biçimde hazırlanmalıdır. Tartışma bölümünde araştırmadan çıkarılabilecek önemli noktaların hepsine değinilmelidir. Tartışma kısmında zaman zaman rakamlara yer verildiği görülür. Mecbur kalmadıkça tartışma bölümünde rakamlara yer verilmemeli, bunun yerine sonuçlar alanyazın eşliğinde bütüncül bir yaklaşımla (paragraflar birbirinden kopuk olmamalı, paragraflar arasında geçiş cümleleri yer almalı) tartışılmalıdır.

BÖLÜM VISONUÇ VE ÖNERİLER

Tezin bu bölümünde araştırma soruları/ hipotezleri doğrultusunda elde edilen verilerin analizi ile ulaşılan sonuçlara ve önerilere yer verilir. Sonuç bölümü yazılırken, bulgular bölümü ile tekrara düşmemek için ulaşılan tüm sonuçlar sayı kullanılmadan ifade edilmelidir. Bir anlamda bu kısımda araştırmanın bulgularının ne ifade ettiği veya ne anlama geldiği verilir. Sonuç bölümünde, yorum ve tartışma yapılmadan araştırmada elde edilen salt sonuçlar sunulmalıdır. Araştırma sonuçları, araştırmanın alt amaçlarında belirtilen maddeleri veya araştırma sorularını karşılayacak şekilde ve somut olarak verilmelidir.

Öneriler bölümünde ise araştırmada ulaşılan bulgulara dayalı olarak öneriler yapılmalıdır. Araştırma kapsamı dışındaki önerilere yer verilmemelidir. Araştırmayla doğrudan ilgili olmayan ve araştırmanın herhangi bir bulgusuna dayanmayan bir öneri sunmaktan kaçınılmalıdır. Araştırmanın sınırlılıkları da ayrıca diğer araştırmalar için öneri vermede kullanılabilir. Öneriler bölümünde araştırmacılara, alanda çalışanlara (uygulayıcılara) ve politika belirleyicilere yönelik öneriler bulunmalıdır. Araştırmacılara yönelik önerilerde ileride yapılabilecek çeşitli araştırma konuları sunulmalıdır. Örneğin ilkokul öğrencileri ile yapılmış bir araştırma için farklı eğitim kademelerinde uygulanabilirliği önerisi sunulabilir. Uygulayıcılara yönelik önerilere örnek olarak, farklı sınıf seviyelerinde ve konularda uygulanabilirliği önerisi sunulabilir. Politika belirleyicilere yönelik önerilere örnek olarak ise araştırma bulgularına dayalı olarak ortaya çıkan sonuçların öğretim programlarında yer alması önerisi sunulabilir.

KAYNAKÇA

Tezin ya da projenin yazımı aşamasında okuyarak düşünce, görüş ve bilgilerinden yararlandığımız makale, kitap, tez, internet sitesi, rapor, bildiri, istatistik vb. tüm kaynakların yazarı olan kişi ya da kurumlar hem metin içinde hem de kaynakça kısmında belirtilmelidir.

Metin İçi Kaynak Gösterme Doğrudan Alıntı

Yapılan okumalardan teze olduğu gibi alınmak istenen kısımlar bulunabilir. Tezin yöntemiyle de ilgili olmakla birlikte, bu alıntılama biçiminin bir tezde sıklıkla kullanılması doğru değildir. Bazen de yapılan tezin yönteminden kaynaklı olarak başka bir kişinin ağzından ya da yazdıklarından teze olduğu gibi alınmak istenebilir. Bu durumda yapılan doğrudan alıntı kaynak gösterilerek nasıl ifade edilmişse olduğu gibi değiştirilmeden verilir.

Doğrudan alıntı yapılırken alıntılanacak kısım 40 sözcük ya da daha kısa ise metin tırnak içinde verilir. Örneğin, Descartes’ın (1900, s. 100) “Düşünüyorum öyleyse varım.” sözü Batı rasyonalizminin kurucu elementi olan felsefi sözüdür. Örneğin, Öğrenci 1 temayla ilgili olarak “Dersi değerlendirirken gözden kaçırdığım noktaları arkadaşlar sayesinde buldum. Bu da benim daha fazla gelişmeme katkı sağladı” şeklinde görüş bildirmiştir.

Kırk sözcükten uzun alıntılarda soldan ve sağdan satırbaşı hizasında bloklanır (1,25 cm girintili) ve 10 punto ile tek satır aralığında yazılır. Doğrudan alıntının kaynağı alıntı bitiminde parantez içinde verilmelidir.

Örnek:

Nitel araştırma, tümevarımcı bir yaklaşımla, olayları ve olguları doğal ortamları içinde betimleme, katılımcıların bakış açılarını anlama ve yansıtma üzerine odaklanan araştırma yaklaşımıdır. Nitel araştırma yöntemlerinin doğal ortama duyarlı olması, araştırmacının katılımcı rolü olması, bütüncül bir yaklaşıma sahip olması, algıların ortaya konmasını sağlaması, araştırma deseninde esnekliği olması diğer önemli özellikleridir (Yıldırım ve Simsek, 2011, s.25).

Süreç içerisinde yapılan değerlendirmenin çok faydalı olduğunu kavradım. Derslerde yapılan farklı değerlendirmenin dersin kavranması açısından çok yararlı olduğunu gördüm. Değerlendirmede materyal kullanımı ve etkinliklerin dersi pekiştirdiğini ve öğrencilerin eksikliklerini daha net biçimde görmemi sağladı. Planda uygulanan yöntem ve tekniğin derste nasıl uygulanacağı hangi yöntem ve tekniğin uygulanması gerektiği yani en iyi yöntem ve tekniği kullanacağım gibi katkıları oldu (ÖA5).

Dolaylı Alıntı

Ana düşünceyi değiştirmeden tez yazarının kendi ifadeleriyle yaptığı bilgi aktarmalarına dolaylı alıntılama denir. Burada önemli olan alıntının, anlam kayması olmadan, tez ile serbestçe bütünleştirilmesidir. Yapılan dolaylı alıntıda aktarılan bilginin ya öncesinde ya da sonunda alıntılanan yazara ait kaynak gösterilmelidir. Aksi takdirde araştırmacı başkasının çalışmasını kendine mal etmiş sayılır ki bu durumda hem etik (intihal) hem de yasal sorumluluk doğmaktadır. Bu süreçte yapılacak hatalar tezin reddi ile sonuçlanabilir.

Örnekler

· Milestone (2017), tez hazırlama sürecinin oldukça özen isteyen ve yazara önemli etik sorumluluklar yükleyen bir süreç olduğunu belirtmektedir.

· Tez hazırlama süreci oldukça özen isteyen ve yazara önemli etik sorumluluklar yükleyen bir süreçtir (Milestone, 2017).

· İki yazarlı çalışmalarda her iki yazarın da soyadları ve yıl bilgisi verilir (Yıldırım ve Şimşek, 2013). Yıldırım ve Şimşek (2013) iki yazarlı çalışmalarda her iki yazarın da soyadları ve yıl bilgisinin verileceğini belirtmektedir.

· Bir düşünce birkaç farklı yazardan alınıyorsa, yazarlar metin içinde alfabetik sırayla aralarına noktalı virgül konularak kaynak gösterilmelidir (Altun, 2013; İlhan, 2013; Yıldırım, 2013).

· Üç, dört ve beş yazarlı çalışmalarda kaynağın ilk geçtiği yerde tüm yazarların soyadları verilir (Altun, Erdem, Yıldırım ve İlhan, 2013). Tezin sonraki kısımlarında ise birinci yazarın soyadı verilerek “ve diğerleri” bağlacı konur (Altun ve diğerleri, 2013).

· Altı ya da daha fazla yazarlı çalışmalarda tezde ilk geçtiği yerden itibaren ilk yazarın soyadı verilir. Sonrasına ve diğerleri eklenir (Balcı ve diğerleri, 2008).

· Yararlanılan kaynak bir kurum ya da kuruluşa aitse ilk geçtiği yerde hem kurum tam adı hem de kısaltması verilir (Devlet Planlama Teşkilatı [DPT] , 1999). Sonraki kısımlarda yalnızca kısaltma verilerek devam edilir (DPT, 1999).

· Aynı soyadlı yazarların çalışmaları kaynak gösterilirken yazarların isimlerinin ilk harflerinin de yazılması gerekir (A. Yazıcı, 2001; S. Yazıcı, 2000). A. Smith (2001) ve S. Smith (2000) aynı soyadlı yazarların çalışmaları kaynak gösterilirken yazarların isimlerinin ilk harflerinin de yazılması gerektiğini belirtmektedir.

· Aynı yazarın farklı yıllarda yaptığı çalışmalar kaynak gösterilirken yazarın soyadından sonra yıllar aralarına virgül konularak verilir (Büyüköztürk, 1990, 1991, 2000, basımda).

· Aynı yazarın aynı yıl yaptığı birden çok çalışma kaynak gösterilirken yılın yanına a’dan başlayarak harf eklenir (Özdemir, 2009a, 2009b).

· Yazarsız bir gazete makalesine atıf yapılırken yazının başlığı ve yıl verilir. Yazı başlığı uzunsa uygun biçimde kısaltılabilir (Gazate Makalelerine Atıf, 2013).

· Kitaptan yapılan alıntılarda yazar soyadı ve yıldan sonra bir virgül konulur ve ardından sayfa numarası verilir (Özden, 2012, s. 23).

· İnternet sitelerinden yapılan ve yazarı belli olmayan alıntılarda metin içinde sitenin kısa adresi verilir (www.wikipedia.org).

· Yasal metinlere atıf yapılıyorsa metin içinde yasal metnin adı verilir ve varsa madde numarası parantez içinde verilir. Örneğin; İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nde okulu yönetmekten birinci derecede sorumlu kişinin okul müdürü olduğu dile getirilmektedir (m. 60).

· Alıntı ana kaynaktan değil de ana kaynağı kaynak gösteren bir eserden yapılıyorsa atıf aktaran biçiminde yapılır. Ancak, aktaran ana kaynağa ulaşma çabalarının yetersiz kalması durumunda kullanılabilir. Kaynakçada ana kaynak değil, yalnızca aktaran kaynak gösterilir (Dembo, 1980; akt. Brown, 2013, s. 104).

Kaynakça Sayfasında Kaynak Gösterme

Metin içinde gösterilen her bir kaynak, kaynakça sayfasında yer almalı; metin içindeki kaynaklarla kaynakça sayfasındaki kaynaklar birebir eşleşmelidir.

· Kaynakça sayfasında kaynaklar alfabetik olarak sıralanmalıdır.

· Kaynakça Times New Roman yazı tipinde, 12 punto, 1,5 satır aralığı, paragraf hizalaması iki yana yaslı olarak ilk satırı sayfanın sağ ve sol kenarlarına dayalı, ikinci satırdan itibaren bir tab içeriden olacak biçimde askıda yazılır.

· Kaynaklarda eser isminin ilk sözcüğünün ilk harfi büyük, diğeri küçük yazılır.

· Altı yazarlı makalelere kadar yazarların tamamının soyadları ve adlarının baş harfleri yazılır. Eğer yazar sayısı altıdan fazla ise bu durumda yine altı yazara kadar soyadı ve adlarının baş harfleri yazılır, altıncı yazarın ardından üç nokta (…) ve en son yazarın soyad ve adının baş harfi yazılır.

Tek Yazarlı Makale (DOI numaralı)

Watkins, D. (1989). The role of confirmatory factor analysis in cross-cultural research. International Journal of Psychology, 24, 685–701. DOI: 10.1080/00207598908247839

Tek Yazarlı Makale (DOI numarasız)

Yalçınkaya, M. (2004). Okul merkezli yönetim. Ege Eğitim Dergisi. 5(2), 21–34.

İki Yazarlı Makale

Yılmaz, A. ve Ceylan, Ç. B. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2), 277–294.

Üç- Yedi Yazarlı Makale

Kahraman R. C., Borman, C., Hanımgil, M., Özler, H., Perçin, D., Işıl, M. ve Sergen, L. (1993). Kroner kalp rahatsızlığının belirlenmesinde rol oynayan faktörler. Sağlık Psikolojisi, 12(2), 301–307.

Turan, S., Yücel, C., Karataş, E. ve Demirhan, G. (2010). Okul müdürlerinin yerinden yönetim hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 1–18.

Yediden Fazla Yazarlı Makale

Grouzet, F. M., Kasser, T., Ahuvia, A., Dols, J. M., Kim, Y. Lau, S., … Sheldon, K. M. (2005). The structure of goals across cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 89, 800–816.

Baskıda Olan Makale

Zekeriya, M. ve Kermenek, S. C. (Baskıda). Suçlu davranışların kalıtsal kökenleri. Çocuk Psikolojisi, 17, 24–31.

Yazarsız Gazete Makalesi

Eğitim bilimlerinin tarihsel yolculuğu (22 Ağustos 2013). Milliyet, s. 5.

Çeviri Makale

Bruce, T. (1994). Çocukların yaşamında oyunun rolü (çev. A. F. Altınoğlu). Eğitim ve Bilim, 18 (92), 64–69.

Kitap

Şişman, M. ve Turan, S. (2002). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.

Tabachnick, B. G. ve Fidel, L. S. (2007). Using multivariate statistics. New York: Pearson.

Kurumca Yazılan ya da Yayımlanan Kitap

Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Türkiye Cumhuriyeti milli eğitim istatistikleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

Editör/ler Tarafından Hazırlanmış Kitap

Memduhoğlu, H. B. ve Yılmaz, K. (Editörler). (2010). Yönetimde yeni yaklaşımlar. Ankara: Pegem Akademi.

Çeviri Kitap

Hollingsworth, P. M. ve Hoover, K. H. (1999). İlköğretimde öğretim yöntemleri (çev. T. Gürkan, E. Gökçe ve D. S. Güler). Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları No 214.

Ansiklopedi ve Sözlük

Ersoy, O. (1973). Kağıt ve kağıtçılık. Türk Ansiklopedisi (c. 21, s. 112-115). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.

English, F. W. (Ed.). (2006). Encyclopedia of educational leadership and administration. (1–2). California: Sage.

Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük (10. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu.

Editörlü Kitapta Makale ya da Bölüm

Bandura, A. (2009). Cultivate self-efficacy for personal and organizational effectiveness. E. A. Locke (Ed.), Handbook of principles of organizational behavior: ındispensable knowledge for evidence based management (2nd Edition) içinde (s. 179–200). İngiltere: John Wiley & Sons.

Aydın, İ. (2005). Okul-çevre ilişkileri. Y. Özden (Ed.). Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı içinde (s. 161–185). Ankara: Pegem Akademi.

Sempozyum ve Kongrede Sunulmuş Bildiri

Yılmaz, D. (2017, Ocak). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: Türkiye ve seçilmiş ülkelerin karşılaştırılması. VIII. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi’nde sunuldu, Antalya.

Borg, S. (2015, Nisan). Evaluating an action research scheme for English language teachers. IATEFL’ de sunuldu, Manchaster, İngiltere.

Aycan, Ş., Kaynar, Ü., Türkoğuz, S. ve Arı, E. (2002, Eylül). İlköğretimde kullanılan fen bilgisi ders kitaplarının bazı kriterlere göre incelenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunuldu, Ankara.

Yayımlanmamış Tez

Gürbüz, S. (2007). Yöneticilerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş tatmini ve algıladıkları örgütsel adalet ile ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Park, Y. (2010). Instructional design implications for non-native English speaking graduate students: perceptions on intercultural communicative competences and instructional design strategies for socially engaged learning. Yayımlanmamış doktora tezi. Virginia State University Virginia Polytechnic Institute, Blacksburg, Virginia, ABD.

Zarifoğlu, N. (2006). Yönetimde yaratıcılığın koşulları ve Beyçelik A.Ş.’de bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

İnternet Kaynağı

Chan, H. F., Guillot, M., Page, L. ve Torgler, B. (2015). The inner quality of an article. https://www.researchgate.net/publication/275220077_The_inner_quality_of_an_article_Will_time_tell adresinden alınmıştır.

Devlet Planlama Teşkilatı. (2011). İstatistikî bölge birimleri sınıflandırması. http://www.dpt.gov.tr/bgyu/biid/ibbs.html adresinden alınmıştır.

Yasal Metinler

Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). Resmi Gazete (24.06.1973). Sayı: 14574.

GENEL BİÇİM ESASLARI

Bu kılavuzun amacı, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Sınav Yönetmeliği uyarınca, lisansüstü eğitimde, bilimsel araştırma sürecine uygun olarak hazırlanan özgün ve alana katkı sağlayan tüm tezlerin yazımı ve basımıyla ilgili biçimsel esasları düzenlemek ve biçimsel olarak standart oluşmasını sağlamaktadır. Hazırlanan tezin, tez yazım kılavuzu standartlarına, etik ilke ve prensiplere uygunluğunun sağlanması öğrencinin ve danışmanın sorumluluğundadır. Tez yazım sürecinde aşağıda belirtilen özellikler dikkate alınmalıdır:

· Enstitümüz tez yazım dili Türkçedir. Tezlerin yazımında Türkçe yazım kurallarına uyulmalıdır. Bu amaçla Türk Dil Kurumu (TDK)’nin yazım kılavuzu rehber alınmalıdır. Ancak, enstitümüzde lisansüstü eğitim alan uluslararası öğrenciler tezlerini istedikleri ve danışmanının uygun gördüğü takdirde Türkçe’nin dışında İngilizce de hazırlayabilirler.

· Sayıların metin ve tablolarda gösteriminde Türk Dil Kurumu’nun (TDK) yazım kılavuzuna başvurulmalıdır.

· Alan yazın taramasında, daha önceki araştırmalardan söz edilirken her zaman geçmiş zaman kullanılmalıdır. Anlatımda kişiselleştirilmiş (birinci tekil şahıs) bir dil kullanılmamalı, üçüncü tekil şahıs dili kullanılmalıdır.

· Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü tez yazım kılavuzunda belirtilmeyen hususlarda Publication Manual of the American Psychological Association (APA) son baskısı temel alınmalıdır.

Sayfa Düzeni

· Tezler, MS Word kelime işlem programı kullanılarak yazılmalı ve A4 (210 x 297 mm) boyutlarında, en az 75 g/m2, birinci kalite beyaz kâğıda basılmalıdır.

· Tezin tüm sayfalarında kağıdın tek yüzü kullanılmalıdır. Ancak 300 sayfadan fazla olan tezlerde kağıdın çift yüzüne de basılabilir.

· Her bir bölüm daima yeni sayfa ile başlamalıdır (Bölüm I, Bölüm II, Bölüm III vb).

· Tezlerde sayfa kenar boşlukları; Sayfanın sol kenarından 3,5 cm alttan, üstten ve sağ kenardan 2,5 cm boşluk bırakılmalı, cilt payı bırakılmamalı, sayfa yönlendirmesi dikey olarak ayarlanmalıdır. Sayfa yapısı ayarları Şekil 1’de gösterilmektedir.

Yazı Karakteri ve Yazı Büyüklüğü

Yazıların tümü, Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde olmalıdır. Sadece dipnot ve 40 sözcükten fazla olan doğrudan alıntılarda yazı boyutu 10 punto olmalıdır. İhtiyaç duyulduğunda tablo ve şekillerde yazı boyutu 8 puntoya kadar küçültülebilir. Alt ve üst indislerin (Örneğin; km2, H2O) yazımında 12 punto ve MS Word programında bulunan “üst simge” ve “alt simge” özellikleri kullanılabilir.

Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama

Tez metni 1,5 satır aralığı ile yazılmalıdır. Tablo ve şekil (çizelge, diyagram, grafik) yazıları ile 40 sözcükten fazla olan doğrudan alıntılarda tek satır aralığı kullanılmalıdır. Sayfadaki tüm yazılar, tablo ve şekil başlıkları da dahil, iki yana yaslanmış şekilde hizalanmalıdır.

Paragraflar sayfanın sol tarafından ve 1 tab (1,25 cm) içeriden başlamalıdır. Başlıklarda ve paragraflarda paragraf öncesi ve sonrasındaki boşluklar MS Word’de “otomatik” olarak ayarlanmalıdır.

Sayfa Numaralandırması

· Sayfa numaraları Times New Roman yazı tipinde ve 12 punto büyüklüğünde olmalıdır.

· Dış ve iç kapakta sayfa numarası verilmez. İç kapaktan giriş bölümüne kadar olan sayfalarda, sayfanın altına ve ortalı olarak küçük Romen Rakamları ile numara verilir (i, ii, iii, iv, v…). Giriş bölümünden itibaren bütün sayfalar ise metnin sağ üst köşesinde Latin rakamları ile (1,2,3,4 … şeklinde) numaralandırılır. Aşağıda yer alan Şekil 2’de sayfa yapısı, paragraf, satır aralıkları ve hizalama örneğine yer verilmiştir.

Paragraflar arası boşluk önce ve sonra otomatik

1,5 satır aralığı

Sol kenar boşluğu 3,5 cm

Sağ kenar boşluğu 2,5 cm

Üst kenar boşluğu 2,5 cm

Alt kenar boşluğu 2,5 cm

1

Sayfa numaraları ön bölüm haricinde sayfanın sağ üst köşesine yazılmalı

Paragraf ilk satır girintisi 1,25cm olmalı

BÖLÜM I

GİRİŞ

Şekil 2. Sayfa Yapısı, Paragraf, Satır Aralıkları ve Hizalama

Başlıklar

Metin içindeki başlıkların ve alt başlıkların düzenlenmesinde Tablo 2’de tanımlanmış olan başlık düzeyleri kullanılmalıdır. Başlıklarda (1. düzey başlıklar hariç) “ve”, “veya” gibi bağlaçlar küçük harfle yazılmalıdır.

· Birinci Derece başlıklar, yeni sayfadan, bütün kelimeler büyük harfle, kalın ve Times New Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve ortalı yazılmalıdır.

· İkinci Derece başlıklar, bütün kelimelerin ilk harfleri büyük, kalın ve Times New Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve ortalı yazılmalıdır.

· Üçüncü Derece başlıklar, kelimelerin ilk harfleri büyük, kalın ve Times New Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak sola dayalı yazılmalıdır.

· Dördüncü Derece başlıklar, kelimelerin ilk harfi büyük, kalın ve Times New Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girinti ile sola dayalı yazılmalıdır.

· Beşinci Derece başlıklar, ilk kelimenin ilk harfi büyük, kalın ve Times New Roman 12 punto boyutlarında yazı karakteri kullanılarak ve bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girinti ile sola dayalı yazılmalıdır. Başlığın bitimine nokta konulmalı ve noktadan sonra metin yazılmalıdır. İçindekiler bölümünde gösterilmez.

· Aşağıda yer alan Tablo 2’de başlık düzeyleri ve bu düzeylere uygun başlık biçimleri Şekil 3’te ise başlık biçimleri örnekleri yer almaktadır.

Tablo 2. Başlık Düzeyleri

Başlık Düzeyi

Başlık Biçimi

1. Düzey

Ortalı, kalın, kelimelerin her harfi büyük, 12 punto

2. Düzey

Ortalı, kalın, kelimelerin ilk harfi büyük, 12 punto

3. Düzey

Sola dayalı, kalın, kelimelerin ilk harfi büyük, 12 punto

4. Düzey

5. Düzey

Bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girintili, kalın, kelimelerin ilk harfi büyük, 12 punto

Bir üst düzey başlıktan 1,25 cm girintili, kalın, ilk kelimenin ilk harfi büyük, 12 punto

4. Düzey

5. Düzey

3. Düzey

2. Düzey

1. Düzey

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Çevre Eğitimi

Sürdürülebilirlik

Geri Dönüşüm

Sıfır atık. Kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşumunun engellenmesini ve minimize edilmesini kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir.

Şekil 3. Başlık Biçimi Örneği

Ekler

Ekler bölümü, tezi tamamlayıcı nitelikte belgelerin sunulduğu bölümdür. Yazar, çalışmasında aldığı izin belgelerini, kullandığı anketleri/ölçekleri, çalışmasına ilişkin fotoğraf ve diğer belgeleri bu bölümde paylaşabilir.

Ekler, tezin ana bölümleri içerisinde hacim itibari ile verilmesi uygun olmayacak anketler, anket izinleri, evren örneklem listesi vb. dokümanlar ekler kısmında verilir. Eklere metin içinde ek numarası ile atıf yapılmalı ekler kaynakçadan sonra ayrı bir sayfada EKLER başlığı açılarak ek numarası ve ek başlığı ile verilmelidir. Bir tezde genel olarak aşağıdaki eklerin bulunması gerekir. Tezin konusu ve içeriğine göre ekler farklılık gösterebilir. Aşağıda tezde kullanılan ekler örneklerine yer verilmiştir.

Ek 1. Uygulanan ölçme araçları (ölçme aracı sahibinden izin alınması kaydıyla)

Ek 2. Ölçme araçları kullanım izni

Ek 3. Araştırma uygulama izin belgesi

Ek 4. Yazarın özgeçmişi (bkz. Ek 12)

EKLEREk 1. Dış Kapak Örneği

(Yükseklik: 3 cm; Genişlik: 3 cm)

T.C.

TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

(12 PUNTO KOYU)

KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ PLATFORMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ

(14 PUNTO KOYU)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

(12 PUNTO KOYU)

Lokman ÇAVDAR

(12 PUNTO KOYU)

TOKAT

Temmuz, 2018

(12 PUNTO KOYU)

28

Ek 2. İç Kapak Örneği

(Genişlik: 3 cm; Yükseklik: 3 cm)

T.C.

TOKAT GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

(12 PUNTO KOYU)

KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ PLATFORMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ

(14 PUNTO KOYU)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

(12 PUNTO KOYU)

Lokman ÇAVDAR

(12 PUNTO KOYU)

Birinci Danışman: Doç. Dr. Kerem KILIÇER

İkinci Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Esma Emmioğlu SARIKAYA

(12 PUNTO KOYU)

TOKAT

Temmuz, 2018

(12 PUNTO KOYU)

Ek 3. Sırt Yazısı Örneği

Lütfen Dikkat: Aşağıdaki sırt yazısı örneği, tezin ön ve arka kapağının tezin açılmayan sırt kısmındaki birleşim yerine yatay olarak yerleştirilmelidir. Bu yazının amacı, tez kütüphane düzeninde rafa konulduğunda künye bilgisinin görünmesidir.

Lokman ÇAVDAR

Temmuz, 2018

KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ PLATFORMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ

Ek 4. Etik Sözleşme Sayfası Örneği

ETİK SÖZLEŞME

Bu belge ile bu tezdeki bütün bilgi toplama ve raporlaştırma sürecinin Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’ne, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tez Yazım Kılavuzuna, genel akademik kurallara ve etik ilkelere uygun olarak gerçekleştirildiğini; bu tez çalışmasının “intihal engelleme” programı ile tarandığını, bana ait olmayan tüm bilgi, düşünce ve bulgulara atıf yaptığımı ve kaynağını gösterdiğimi beyan eder, sorumluğun tarafıma ait olduğunu kabul ederim.

Tarih: …./…../…….

Tezi hazırlayan öğrencinin

Adı Soyadı

İmza

İmza

Ek 5. Jüri Onay Sayfası Örneği

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü’ne,

…………………………………’nın……………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… adlı çalışması ………………………. tarihinde jürimiz tarafından ………………………………………… Anabilim / Ana Sanat Dalı’nda yüksek lisans / doktora tezi olarak kabul edilmiştir.

Adı Soyadı İmza

Başkan: ...................................................................................... ...........................

Üye (Tez Danışmanı): ................................................................... ...........................

Üye : .............................................................................................. ............................

Üye : .............................................................................................. .............................

Üye : .............................................................................................. .............................

Onay

Yukarıdaki imzaların adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.

…/…/201..

…………………………

Enstitü Müdürü

Ek 6. Tez Özeti Örneği

ÖZET

KODLAMA ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÇEVRİMİÇİ PLATFORMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: CODE.ORG ÖRNEĞİ

Çavdar, Lokman

Yüksek Lisans, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı

Tez Danışmanı: Doç. Dr. Kerem Kılıçer

İkinci Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Esma Emmioğlu Sarıkaya

Temmuz 2018, xii + 150 sayfa

Bu araştırmada, kodlama öğretiminde kullanılan çevrimiçi platformlardan biri olan Code.org’un eğitim programı ve yazılımsal özellikleri bakımından bütünsel olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Eğitim programının değerlendirilmesinde “Tyler’ın Hedefe Dayalı Değerlendirme Modeli” temel alınmıştır. Araştırmanın zenginleştirilmesi amacıyla modelde bahsedilen “Hedef” öğesine ek olarak programın diğer öğeleri olan “İçerik”, “Eğitim Durumları” ve “Sınama Durumları” da değerlendirme kapsamına alınmıştır. Yazılımsal değerlendirme aşamasında ise çokluortam özellikleri-biçimsel uygunluk ve kullanışlılık olmak üzere iki boyutta değerlendirme çalışması yapılmıştır. Çalışma betimsel ve deneysel yöntemlerden elde edilen nicel ve nitel verilerin bir arada yorumlandığı bir karma yöntem araştırmasıdır. Eğitim programının değerlendirilmesinde anket, başarı testi, araştırmacı notları, gözlem ve görüş formları gibi çeşitli veri toplama araçlarıyla elde edilen veriler ve platform üzerinde tutulan istatistiklerden yararlanılmıştır. İlk olarak platformun sunduğu eğitim programına sadık kalınarak ortaokul seviyesindeki 22 öğrenciyle toplam 22 saatlik uygulama gerçekleştirilmiştir. Tek grup öntest-sontest deneysel desene göre gerçekleştirilen uygulama sürecinde; öğrencilerin program kazanımlarına ulaşma düzeyleri hazırlanan başarı testi ile, öğrenme yaşantılarının niteliği ise 6 ders boyunca yapılan gözlemler, uygulama süreci sonunda öğrencilerden alınan görüşler ve sürecin tamamına ilişkin tutulan araştırmacı notlarıyla bütünsel olarak değerlendirilmiştir. Platform üzerinde tutulan çeşitli istatistikler ise yapılan değerlendirmeyi desteklemek amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca Türkiye genelinde Code.org platformunu kullanan çoğunluğu Bilişim Teknolojileri branşında olan 225 öğretmene anket uygulanmış ve elde edilen verilerle eğitim programının öğeleri ve platformun yazılımsal özellikleri değerlendirilmiştir. Yazılımın değerlendirilmesinde araştırmacı notlarından da faydalanılmıştır. Araştırma bulgularına göre Code.org platformundaki program kazanımlarının öğrenci gelişim düzeylerine kısmen uygun olduğu, içeriğin hedeflenen öğrenmeyi sağlama bakımından eksiklerinin olduğu ve sınama durumlarının düzey ve çeşitlilik açısından yetersiz olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Başarı testi sonuçlarına göre sontest lehine anlamlı bir artışın olduğu görülmüştür. Belirlenen kazanımlara ulaşılma düzeyi açısından programın kısmen yeterli olduğu ancak bu durumun öğrenme yaşantısındaki eksikliklerden ve kodlama öğretimi gereği başarı testine ilişkin notlandırmanın dereceli puanlama anahtarına göre yapılmasından kaynaklanabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Platformun çokluortam tasarımı açısından güçlü bir yapıya sahip olduğu, ancak yardım, destek ve yönergeler gibi konularda eksikliklerin olduğu ve kullanıcı gereksinimleri doğrultusunda özelleştirilebilme konusunda yetersiz durumda olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Program Değerlendirme, Yazılım Değerlendirme, Kodlama Öğretimi, Çokluortam, Kullanışlılık

Ek 7. Abstract Örneği

ABSTRACT

EVALUATION OF THE ONLINE PLATFORMS USED IN teachıng codıng: CODE.ORG

Çavdar, Lokman

Master’s Thesis, Division of Curriculum and Instruction

Advisor: Assoc.Prof.Dr. Kerem Kılıçer

Second Advisor: Assit.Prof.Dr. Esma Emmioğlu Sarıkaya

July 2018, xii + 150 pages

In this research, it is aimed to evaluate Code.org, which is one of the online platforms used in teaching coding, as a whole in terms of curriculum and software features. The evaluation of the curriculum is based on the ‘’Tyler's Objective-Centered Evaluation Model’’. For the enrichment of the study, the other items mentioned in the model such as "Content", "Methods" and "Assessments" are included in the evaluation in addition to the "Objective". Software evaluation has been made in two dimensions including multimedia features-formal conformity and usability. The study is a mixed method of interpretation of quantitative and qualitative data obtained from descriptive and experimental methods. In the curriculum evaluation, the data obtained by various data collection instruments such as questionnaire, achievement test, researcher's notes, observation and feedback forms, and statistics kept on the platform are used. First, the 22-hour lesson was conducted with 22 students at secondary school level, according to the training program offered by the platform. In the one group pretest-posttest design process; the level of the students' achievement of the program objectives were assessed holistically with the prepared achievement test; the quality of learning experiences were assessed with the observations made during 6 lessons, students’ opinions at the end of the implementation process, and the researcher notes related to the process in its entirety. The various statistics held on the platform were used to support the evaluation. Furthermore, questionnaire was implemented to the 225 teachers, most of who are from ICT branch and using Code.org platform in Turkey, and then with the help of the obtained data, the curriculum components and the software features of the platform were evaluated. The researcher's notes were also used in the evaluation of the software. According to the research findings, it is found that the objectives are partially suitable for the development level of the students; the content is missing in terms of ensuring targeted learning; and the assessments are inadequate in terms of level and diversity. According to the results of the achievement test, it is seen that there is a significant increase in favor of posttest. It is concluded that in terms of the level of achievement of the specified targets, the program is partially sufficient, but this has been achieved as a result of the lack of learning experience and the scoring rubric. It is also concluded that the platform has a strong structure in terms of multimedia design, but there are insufficiencies in issues such as help, support and instructions, and it is inadequate to customize in line with user requirements.

Keywords: Curriculum Evaluation, Software Evaluation, Coding Education, Multimedia, Usability

Ek 8. İçindekiler Sayfası Örneği

İÇİNDEKİLER

Sayfa

ETİK SÖZLEŞMEi

JÜRİ İMZA SAYFASIii

TEŞEKKÜRiii

ÖNSÖZiv

ÖZETv

ABSTRACTvii

İÇİNDEKİLERix

TABLO LİSTESİx

ŞEKİL LİSTESİxi

KISALTMALARxii

BÖLÜM I1

GİRİŞ1

Problem1

Amaç4

Önem4

Sayıltılar7

Sınırlılıklar8

Tanımlar8

BÖLÜM II9

KAVRAMSAL ÇERÇEVE9

Eğitim Teknolojileri9

Bilgisayar Destekli Öğretim10

Eğitsel Yazılım ve Platformlar12

Eğitsel Yazılım Değerlendirme Çalışmaları15

Kodlama Eğitimi18

Code.org23

Kodlama Eğitimi Üzerine Yapılan Çalışmalar27

Eğitimde Program Değerlendirme29

BÖLÜM III40

YÖNTEM40

Araştırma Modeli40

Çalışma Grubu43

Veri Toplama Araçları47

Başarı Testi48

Code.org Platformu Değerlendirme Anketi60

Ders İşlenişi Gözlem Formu62

Veri Toplama Süreci64

Verilerin Analizi65

BÖLÜM IV68

BULGULAR68

Code.org Platformunun Eğitim Programının Değerlendirilmesine Ait Bulgular68

Öğrenci Gelişiminin Analizine Ait Bulgular79

Gerçekleşen Öğrenme Yaşantısının Değerlendirilmesine Ait Bulgular83

Code.org Platformunun Yazılımsal Olarak Değerlendirilmesine Ait Bulgular89

BÖLÜM V96

TARTIŞMA96

Code.org Platformunun Eğitim Programının Değerlendirilmesi96

Code.org Platformunun Yazılımsal Olarak Değerlendirilmesi112

BÖLÜM VI120

SONUÇ VE ÖNERİLER120

Sonuçlar120

Öneriler125

KAYNAKÇA130

EKLER145

Ek 1. Kodlama Dersi Başarı Testi145

Ek 2. Code.org Platformu Değerlendirme Anketi150

Ek 3. Araştırma İzni162

Ek 4. Yazarın Özgeçmişi164

Ek 9. Tablo Listesi Örneği

TABLO LİSTESİ

Sayfa

Tablo 1. Otantik Değerlendirme Yaklaşımının Önemli Noktaları17

Tablo 2. Otantik ve Geleneksel Değerlendirmenin Karşılaştırılması 18

Tablo 3. Otantik Değerlendirme Çeşitleri 19

Tablo 4. Ön Test-Son Test Kontrol Gruplu Desen 34

Tablo 5. Araştırmada Uygulanan Deneysel Model 34

Tablo 6. Çalışma Grubundaki Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları 40

Ek 10. Şekil Listesi Örneği

ŞEKİL LİSTESİ

Sayfa

Şekil 1. Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre Etkileşimlerini Gösteren Elmas Modeli 27

Şekil 2. Karma Yöntemler Araştırma Desenleri 32

Şekil 3. Nitel Araştırma Döngüsü Modeli 36

Şekil 4. Deney Grubu Ön- Kavram Ağı Haritaları93

Şekil 5. Deney Grubu Son- Kavram Ağı Haritaları97

Ek 11. Kısaltmalar Örneği

KISALTMALAR

FTTÇ: Fen – Teknoloji – Toplum – Çevre

MEB: Milli Eğitim Bakanlığı

TDK: Türk Dil Kurumu

UNESCO: Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü

UNEP: Birleşmiş Milletler Çevre Projesi

Ek 12. Özgeçmiş Formatı Örneği

ÖZGEÇMİŞ

Adı Soyadı

Lokman ÇAVDAR

Kişisel Bilgiler

Uyruğu: T.C.

Doğum Tarihi ve Yeri:  01.01.1990 / Sivas

İletişim Bilgileri

E-posta: lokmancavdar@xmail.com

Öğrenim Bilgileri

Lise: 2000–2004 XXXX Lisesi

Lisans: 2004-2007 XXXX Üniversitesi XXXX Fakültesi XXXX Bölümü

Yüksek Lisans: XXXX Üniversitesi XXXX Enstitüsü XXXX Programı

İş Deneyimi

2009-halen: Milli Eğitim Bakanlığı XXXX İl Milli Eğitim Müdürlüğü, XXXX Ortaokulu

X

Araştırma

Problemi

Kuramsal /

Kavramsal

Yapı

Araştırma

Soruları /

Denenceler

Alanın /

Örneklemin

Belirlenmesi

Araştırmacı

Rolünün

Belirlenmesi

Veri Toplama

Araçlarının /

Stratejilerinin

Geliştirilmesi

Veri Toplama

(görüşme, gözlem,

doküman

incelemesi)

Veri

Analizi

Bulguların

Betimlenmesi

Bulguların

Yorumlanması

Sonuçların

Sınırlanması ve

Genellenmesi

Sonuçların

Uygulamaya

Aktarılması

G E Ç E R L İ K

G Ü V E N İ R L İ K

İ N A N D I R I C I L I K