“universitasmagistrorum et scholarium” ifadesinden günümüzdeki anlamna kavumutur.
Ortaçada Bat dünyasnda topluluk, cemaat, “communauté” bütünlük, beraberlik gibi
mânâlarda kullanlyordu.
eitim, öretim, bilimsel aratrma ve yayn yapan fakülte, enstitü, yüksekokul vb. alt
bölümlerden meydana gelen ve örencilere belirli ihtisaslar kazandran öretim ve aratrma
kuruluu.
mahiyette bilgi üretmeyi ve bunlar yaymay ifade etmektedir. Tarihî geliimi gerei evrensel
bir eitim kurumudur. Dolaysyla bünyesinde baka milletlerden ve ülkelerden örencilere de
yer vermektedir. Bununla birlikte üniversite, toplumun entelektüel kültürünü özümleyen,
gelitiren ve yayan bir kurum olarak tarif edilebilir.
Eflatun ve Aristo’nun hiçbir politik ve dini bask unsuru olmadan örencileri ile felsefi
tartma yarattklar ortamdan esinlenerek günümüze kadar evrensel ölçekte bamsz ve tüzel
kiilie sahip kurumlar olarak “universitas” üniversite adn almlardr. Üniversite felsefi
tartma ortamnda akl sürecini duygusal sürecin önüne alarak kiilerin olaylar görerek ve
tartarak farkna varlabilirliini salayan ortamlardr. Üniversite, birlikte örenme, aratrma
ve gelitirme zihniyetinin, ‘müterek çalma anlaynn’ (“collaboration”), ruhunun hâkim
olduu bir yuvadr.
Üniversitenin levi Nedir?
-Üretici düünceye sahip, disiplinli ve muhakeme gücü gelimi, tutarl ve vizyonu geni,
yüksek nitelikli kiiler yetitirmek,
2
- Özgür eitim vererek rasyonel düünen, aklc çözümler üreten geni ufuklu ve hür
düünceli nesiller yetitirmek,
-Temel bilimlerin ülkemizde gelimesine katk salamak,
-Uygulamal aratrmalar yapmak; mevcut bilgi ve fikirleri yenileyip zenginletirilerek
korumak
-Kültürün yenilemesi ve nesilden nesile aktarlmasn salamak.
Üniversitenin Mant
bilimsel rasyonalitedir(Gerçee ve akla uygun)
Üniversite kendisine ve milletine inanmal, güvenmeli; bilimin üstünlüü fikrine sahip
çkmal; bilimin deerini idrak ederek onu korumal; onu ideolojilere, siyasî çkarlara
alet etmemeli
Üniversite, siyasî konularda yerine göre görü bildirmeli; ama siyasete asla
karmamaldr.
önemlisi görev sorumluluu ve bilincine sahip olmalar gerekir.
Üniversiteye gelen gence, aratrclk sfatnn ve bilim zihniyetinin kazandrlmas
gerekir. Bu onlara eletirici zihniyeti, serbest düünme yeteneini, kendisini ve
bakalarn anlama yeteneini edindirmekle mümkündür.
Üniversitenin Tarihçesi
lk üniversiteyse, 859 senesinde kurulan Keyruvan Üniversitesidir.
Eski Yunan ve Roma dönemlerinde baz yüksek eitim ve öretim tekilatlar olmasna
ramen bunlarn bugünkü anlamda üniversite nitelii yoktur. Batda
üniversiteler slam medeniyetinin Endülüs Emevi Devleti vastasyla Avrupa ’ya
girmesiyle balar. Fas Kurtuba ve Grnata üniversiteleri, ilim ve fennin kilise ve
piskoposlarn tesirindeki ruhban snfna mensup öretim üyeleri olan okullara girmesine vesile
olarak, sadece hukuktan ibaret olan öretim dalna tp, astronomi,,ilahiyat ve benzerlerinin
de eklenmesini salad. O zamana kadar Avrupa krallar ve devlet adamlar tedavi olmak için
Avrupallar, Galileo, Kopernik, Newton dünyann döndüünü slam kitaplarndan örenip
söyleyince onlar suçlu görüp hapsedecek kadar ilim ve fende geriydi. Badat ’taki Nizamiye
Medresesi (1065), Osmanllardaki ilk üniversite olan znik Medresesi (1331) gibi örnekleri ile
de Selçuklular ve Osmanllar döneminde hzla gelien medrese müessesesi Tanzimata
kadar fen derslerinde de söz sahibiydi. Fen dersleri kaldrlnca ilim ve fenni
Endülüs Emevileri vastasyla slam medeniyetinden alan bat, douyu geçmeye balad.
Batda Bologna, Pavia, Revenna ve Paris adlar altnda gelimeye balayan ilk
üniversiteler uzun süre psikoposlarn kontrolünde kalmaya devam etti. Hatta Bologna
Üniversitesinin rektörleri örenciler tarafndan seçilmekteydi. Örenciler nation denen dört
gruba ayrlr ve her grubun lideri rektörün yannda yönetime katlrlard. Buna ramen asl
yönetici ve söz sahibi kimseler piskoposluktan gönderilen ve kanç denen kimselerdi. Paris
Üniversitesinde ise örencilerle birlikte öretim üyeleri de o yönetimde rol alrlard. Fakat
neticede yine kontrol piskoposluundu. Sonralar üniversite rektörü piskoposlua kar
otoritesini salayarak özerk hale geldi. Bunu takiben papala bal olmayan ngiliz Oxford ve
Cambridge üniversitelerinden sonra 14. yüzyla kadar çeitli Avrupa ehirlerinde üniversiteler
kuruldu.
Darülfünunla balar. Avrupa üniversitelerinde eitim öretim kilisenin kontrolü altndaki
teoloji (din ilmi)’ne dayanmasna ramen Türklerin Selçuklu, Osmanl ve daha pekçok
deiik dönemlerde kurduklar çeitli statülerdeki üniversitelerde müsbet ilimlerin de
okutulmas bakmndan üniversite olarak ilmi kariyerini bandan günümüze kadar muhafaza
etti. Bu sebeple Türkiye’de modern üniversitelerin ilki olan stanbul
Üniversitesi, 1453 senesinde Fatih Sultan Mehmed Hann din ilimleri yannda fen
ilimlerinin de okutulmas için kurduu Fatih Külliyesine (Medreseler topluluu) dayanmakta
olup, be asrlk bir geçmie sahiptir. 1933 ’te kaldrlan Darülfünun, Milli Eitim Bakanlna
bal olmak üzere muhtariyet ve tüzel kiilii olmayan stanbul Üniversitesi olarak yeniden
tekilatlandrld.
Bu arada Ankara ’da çeitli tarihlerde Hukuk (1927), Dil ve Tarih- Corafya ( 1935 ),
Fen ( 1943 ) ve Tp ( 1945 ) gibi fakülteler kuruldu. Ayn zamanda asl 1773
ylna dayanan Yüksek Mühendis Mektebi, stanbul Teknik Üniversitesi adn ald (1944).
1945 ’te çkarlan kanunla bütün üniversiteler, ayn hükümlere tabi olmak üzere ilim ve idarede
muhtar tüzel kiilikler haline geldi. 1960 ’ta üniversiteler kanununda yaplan deiiklikle
üniversiteler, fakülte, enstitü, yüksek okul ve aratrma kurulularndan meydana gelen, idari
ve ilmi muhtariyeti(bilimsel yetkinlii) olan eitim, öretim ve aratrma merkezleri haline
geldi. 1961 Anayasas, 1971 Anayasa deiiklii ve 1982 Anayasasnda üniversite
tekilatlarnda yaplan baz deiiklikler esnasnda memleket sathnda çeitli yeni üniversiteler
kuruldu. 1955 ’te kurulan Trabzon ’daki Karadeniz Teknik Üniversitesi, 1956 ’da ngilizce
öretim yapacak ekilde Ankara ’da kurulan Ortadou Teknik Üniversitesi, 1954’te yine
Ankara’da kurulan Hacettepe Üniversitesi, 1955’te zmir’de kurulan Ege Üniversitesi, 1971 ’de
Robert Kolejinin hükümete geçmesiyle kurulan ve ngilizce eitim yapan stanbul Boaziçi
Üniversitesi, 1957 ’de Erzurum’da kurulan Atatürk Üniversitesi bunlarn en önemlileridir. Orta
öretimin memleket sathnda gittikçe yaygnlamasyla ortaya çkan talebe fazlaln
deerlendirmek için Milli Eitim Bakanlnn açt çeitli yüksek okullar Diyarbakr,
Elaz,Sivas, Malatya, Samsun, Eskiehir, Bursa, Edirne gibi illerde kurulan yeni üniversiteler
takip etti. Akademi ad altnda faaliyet göstermelerine müsade edilen baz özel yüksek okullar,
Anayasaya göre yüksek okul kurma yetkisi devlete ait olduundan devletletirildi.
1982 Anayasasyla bütün yüksek örenim kurumlar üniversite çats altna alnd. Bu
kurumlarn kontrolü yine 1982’de kurulan Yüksek Öretim Kuruluna (YÖK) verildi.
1982 ’de kabul edilen kanun hükmündeki bir kararnameyle memleket sathndaki üniversiteler
belirlenerek yeni bir düzene sokuldu.
Üniversitelerin daresi
üç profesörden meydana gelir. Rektörler, 4 ylda bir Cumhurbakan tarafndan atanr. Genel
Sekreterse üniversitenin idari ilerine bakar. Yaz ileri, personel, kütüphane, hizmetliler buna
Bilim Dallar
Dünya Üniversite Sralamas
2015 yl Dünyann ilk 1000 üniversitesi listesine Türkiye’den 10 üniversite listeye
girebilmitir.Bunlar;
Bilkent Ü, Boaziçi Ü, ODTÜ, Koç Ü, Sabanc Ü, TÜ, Hacettepe Ü, stanbul Ü,
Ankara Ü ve Çukurova Üniversitesi’dir.
Dünyann Ayakta Olan En Eski Üniversiteleri
University of BOLOGNAItaly Kurulu yl:1088-talya
University of OXFORD United Kingdom Kurulu yl:1096-ngiltere
University of MODENAItaly Kurulu yl:1175-talya
Université Paris SorbonneFrance Kurulu yl:1200-Fransa
University of CAMBRIDGE United Kingdom Kurulu yl:1209-ngiltere
University of SALAMANCASpain Kurulu yl:1218-spanya
University of PISAItaly Kurulu yl:1343-talya
SRTÜNVERSTES
Örenim Dili Türkçe
Üniversite Türü Devlet
Akademik Profil
Fakülte 7
Tel 0484 212 11 11
Faks 0484 223 19 98
Web
Mail
www.siirt.edu.tr
Tarihçe
Siirt Üniversitesi; 29.05.2007 tarih ve 26536 sayl Resmi Gazete’de yaymlanan 2809
sayl kanun maddesiyle kurulmutur. Üniversitemiz, 2007 ylndan itibaren eitim, öretim,
aratrma çalmalarn ve kamu hizmetini sürdürmektedir. Üniversitemizin temelleri 1976
ylnda Dicle Üniversitesine bal olarak kurulmu olan 2 yllk Eitim Enstitüsüne
dayanmaktadr. Bu Enstitü 1982 ylnda Siirt Eitim Yüksekokulu, 1992 ylnda Siirt Eitim
Fakültesi adn almtr.
Üniversitemiz; Eitim, Mühendislik-Mimarlk, Fen-Edebiyat, ktisadi ve dari Bilimler,
Ziraat, lahiyat ve Veteriner Fakültesi olmak üzere 7 fakülte; Beden Eitimi ve Spor, Salk,
Yabanc Diller ve Turizm letmecilii ve Otelcilik Yüksekokulu olmak üzere 4 yüksekokul;
Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler, Yaayan Diller ve Salk Bilimleri Enstitüsü olmak üzere 4
enstitü; Sosyal Bilimler, Teknik Bilimler, Salk Hizmetleri, Kurtalan ve Eruh Meslek
Yüksekokulu olmak üzere 5 meslek yüksekokulu ile Arclk Uygulama ve Aratrma
Merkezi, Baclk Uygulama ve Aratrma Merkezi, Bilim ve Teknoloji Uygulama ve
Aratrma Merkezi, Deney Hayvanlar Uygulama ve Aratrma Merkezi, Hayvan Sal
Uygulama ve Aratrma Merkezi, brahim Hakk Uzaktan Alglama Uygulama ve Aratrma
Merkezi, Kariyer Planlama, Uygulama ve Aratrma Merkezi, Kadn Sorunlar Uygulama ve
Aratrma Merkezi, Keçi Uygulama ve Aratrma Merkezi, Siirt ve Yöresi El Sanatlar
Uygulama ve Aratrma Merkezi, Siirt ve Yöresi Tarih-Kültür Uygulama ve Aratrma
Merkezi, Sürekli Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi, Türkçe Öretimi Uygulama ve
Aratrma Merkezi, Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi, Yaban Hayvanlar
Koruma, Rehabilitasyon Uygulama ve Aratrma Merkezi olmak üzere 15 aratrma ve
uygulama merkezi bulunmaktadr.
ile Kurtalan ve Eruh yerlekelerinde eitim-öretim, aratrma çalmalarn sürdürmektedir.
Salk Yerlekesinde Salk Yüksekokulu ve Salk Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
bulunmaktadr. Merkez Yerlekesinde; Veteriner Fakültesi, Sosyal Bilimler Meslek
Yüksekokulu, Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu ve Lojmanlar yer almaktadr. Eruh
yerlekesinde Eruh Meslek Yüksekokulu ve Kurtalan yerlekesinde Kurtalan Meslek
Yüksekokulu bulunmaktadr. Kezer Yerlekesinde ise Rektörlük Binas, Enstitüler,
Mühendislik-Mimarlk, Eitim, Fen-Edebiyat, Ziraat, ktisadi ve dari Bilimler, lahiyat
Fakülteleri, Beden Eitimi ve Spor Yüksekokulu, Prof. Dr. hsan Süreyya Srma Merkez
Kütüphanesi, Kampüs Camii, Personel ve Örenci Yemekhanesi, ve Mediko- Salk Birimi
faaliyetlerini sürdürmektedir. Ayrca, Kezer Yerlekesinde Merkezi Aratrma Laboratuar,
Hali ve Futbol Sahas, Kapal Spor Salonu, 2 Tenis Kortu, 1 Fitness Salonu, Basketbol ve
Voleybol Sahas ve Konuk Evi hizmet vermektedir.
Siirt Üniversitesi Logosunun Anlam
Siirt Üniversitesi’ne ait logonun olumasnda kaynak oluturan eserin mucidi, brahim
Hakk, Hicri 1115/Miladi 1703 ylnda Erzurum’a bal Hasankale lçesi’nde domutur.
Babas olan Osman, kendine hocalk yapacak bir kiiyi bulmak maksadyla Tillo’ya gelmi ve
smail Fakirullah’ bularak örencisi olmaya balamtr. Büyük düünür brahim Hakk hadis,
fkh, tasavvuf, edebiyat, psikoloji, sosyoloji, tp ve astronomi gibi pek çok ilim dalnda büyük
bir baarlar göstermitir. Dounun yetitirdii bu büyük âlim, ksa zamanda dünya çapnda ün
salmtr. nsanla brakt deerli eserler, onun ahsiyetinin ve ilmini gösterir. brahim Hakk,
“yeni ylda doan ilk güne, hocamn baucunu aydnlatmazsa, ben o günei neyleyim” sözü
ile ilim öreten hocasna gösterdii deeri ifade etmek istemitir. brahim Hakk, hocasnn
ölümünden sonra hocasna olan balln ölümsüzletirmek amacyla, astronomi alanndaki
bilgisinden yararlanarak tarihe “Ik Hadisesi” ismiyle geçen mimari bir eser ortaya koymutur.
Kaynaklara göre,“Ik Hadisesi” aadaki biçimde gerçeklemekteydi. brahim Hakk, bir
büyük ve iki küçük kubbenin örttüü iki oda, bir hol ve bir kuleden ibaret olan türbede yatan
hocas smail Fakirullah’a ait sandukann baucunu gece ve gündüzün eit olduu 21 Mart
9
gününde günein ilk klaryla aydnlatmak istemitir. Bu amaçla, Tillo’nun 3-4 km
dousundaki bir tepe üzerine orta yerde 40×50 cm boyutunda pencere olacak ekilde bir duvar
örmütür. 21 Mart gününde yeni doan günein ilk nlar, duvardaki pencereden gelen k
kuledeki mercek yardmyla türbenin penceresine vurarak smail Fakirullah’a ait sandukann
ba tarafn aydnlatmtr. Örülen duvar ayn zamanda türbenin tümünün gölgede kalmasn
salamtr
ehirlemeyi tanmlarken önce ehir tanmn net olarak yapmak gerekir.
Latin kökenli dillerde urbs / urbis’e karlk olarak Türkçede hem kent hem de ehir
ifadesi kullanlr. Ancak bu iki kelime de Türkçe kökenli deildir. ehir, Farsçada «ah»
kelimesine bal olarak, ahn yaad yer, büyük yerleim, krallk, kent anlamlarna sahiptir.
Kent ise Sodagca da (9'ncu yüzyla kadar ipek yolu üzerinde konuulan en önemli dil olmu
olan Sodca, Sodlarn gitgide daha çok Türklerin arasnda kalmalar ve Türkçe konumaya
balamalar ile önemini kaybetmi ve hatta sonunda tamamen kaybolmutur) Sodakça;kale
ve ehir anlamna gelse de, gene Farsçada köy demektir. Nianyan gibi baz etimologlar, kentin
esasen «rani kökenli bir sözcük» olduunun ve Türkiye Türkçesinde 20. yy'a dek ‘köy, krsal
yerleim’ anlamnda kullanldnn altn çiziyorlar. «Dil Devrimi esnasnda yanllkla
Öztürkçe sanlarak canlandrld ve ‘ehir’ anlam yüklendii» söyleniyor.
Orta Asya Türk boylar arasnda bugünkü anlamda kenti tanmlamak için kullanlan
kelime «balk» idi. Etimologlar bunun balçklama, yani imar ve iskan faaliyetleriyle ilintili bir
ifade olduunu söylüyorlar. Eski Türk boylarnn çounlukla göçebe olduu düünülürse, bu
oldukça makul bir iddia.
ehir kavram genellikle kent kavram ile edeer olarak kullanlmakta olup tarihsel süreç
içerisinde farkl isimler almtr. Örnein, ehir Romallar tarafndan ‘site’, ‘polis’, Araplar tarafndan
“Medine”, “Msr” ve Orta Asya Türk boylar tarafndan ise de “Balk” olarak isimlendirilmitir.
Türk Dil Kurumu’nun hazrlam olduu sözlüe göre; ehir, nüfusunun çou ticaret, sanayi,
hizmet veya yönetimle ilgili ilerle uraan, genellikle tarmsal etkinliklerin olmad yerleim alan,
kent, site olarak tanmlamtr. Bu tanmlamada nüfusun istihdam ekli ve alanlar üzerinde durulduu
görülmektedir. Fakat eski dönemlerde savunma gereksiniminin ön planda olmasndan dolay “kale”
veya “sur” ehir kavramnn tanmlanmasnda önemli bir kriter olarak kullanlmtr. Ortaça ehirleri
duvarlarla çevrili insan yerleimleri’ ifadesi dikkate deerdir. Osmanl mparatorluu döneminde ise
belgelerde ehir “cuma klnr ve pazar durur yer” olarak ifade edilmitir.
Antik Dönem kentlerinin en önemli özellii ise, çevrelerindeki krsal alanlara ekonomik,
kültürel ve daha pek çok bakmdan bir merkez oluturmalardr. Bu dönemde ayrca kentlerin
oluumunda din olgusunun da önemli bir yeri vard. Antik Yunan sitelerinin bugün devlet ad verilen
kurulua çok yakn bir yapya sahip olduu bilinir. Bu dönemde “site” olarak adlandrlan yerleim
alanlar; hukuki ve siyasi anlamda bamsz bir düzene sahip, sosyal, ekonomik ve askeri birlikleri ayr
olan yerleim alanlaryd. M.Ö. 1. yüzyldan itibaren bu kentler önemini kaybetmi, kentsel geliim
sürecinde Roma kentleri dikkat çekmeye balamtr. ehirci ve mimar Hippodamos’un ilk kez
Miletos’da uygulad birbirine dik kesen caddelerden oluan karelemeli plan tipi daha sonralar tüm
antik kentlerde deiik varyasyonlaryla uygulanmtr.
Bir antik Yunan kentinin fiziki çehresini belirleyen dört bölüm vardr:
Akropolis (yukar kent), agora (çars), konut alanlar, Nekropolis (ölüler kenti). Akropoliste bir
temenos (duvarlarla çevrilmi kutsal alan) alan içinde tapnaklar bulunur. Her kentin koruyucu bir
tanrs veya tanrças olmasndan dolay, bu tanr veya tanrçaya adanm bir tapnak mutlaka bulunur.
Halk meclisi (Ekklesia) dnda yönetim meclisi (bouleuterion) binas, tiyatro, stadyum, hamam ve
gimnazyum, nimpheum (antsal çeme), sütunlu cadde; Roma döneminde ortaya çkan Zafer Taklar,
Hipodrom ve Arenalar, su kemerleri (Aquadük), Bazilika, anfitiyatro gibi kamusal yaplar ve mekânlar
hem kentlinin kentle aidiyetlik ilikisini salayan hem de yöneticilerin meruiyetini salayan temel
unsurlardr.
Agoralar ticaret alanlar olup bu alan içinde yer alan en önemli yaplar dükkân
sralarndan oluurlar. Bir pazar yeri olan agoralar kentlinin sosyal ya da kente ilikin sorunlar
tartt, baz zamanlar kiisel görülerin tartmaya sunulduu mekân ilevi de görüyordu.
Günümüzdeki meydan kavramyla örtüen mekânlar Antik Yunan kentlerinde yoktur.
Orta Asya ehirlerinin fiziki yaps dikkate alndnda karmza üç bölüm çkmaktadr.
Aristokratlarn yaad ve zanaatlarn topland ehristan veya asl ehir; ehristan’n içerisinde
saray ve idari yönetimleri barndran ç kale ve ehristan’a bitiik genellikle ticari faaliyetlerin icra
edildii Rabad’dr. Mahalleler birbirinden duvarlar ile ayrlmtr. Ticaret alanlar meslek gruplarna
göre örgütlendii, her meslein ayr bir ‘sûk’ içinde gruplat söylenebilir. ehirlerdeki en önemli
yaplardan birisi de üphesiz Ulu Cami’dir. Önceleri her kentte Cuma namaz klnan tek bir cami
olduu bilinmektedir.
Türklerin Anadolu’ya yerlemeleri ile birlikte (1075-1308) bu corafyada daha önce
hüküm sürmü olan devletlerin ehirleriyle karlatlar. lk dönemlerde Bizans'tan intikal eden
11
ehirlerin fiziksel dokusu genellikle korundu ve ilk slam fetihlerinin ardndan olduu gibi bu yapya
slami unsurlar eklenmitir. Anadolu Selçuklular, Anadolu'da bir ehri fethettiklerinde ilk i olarak
orada camiler, medreseler, kervansaraylar, zaviyeler ina ederek tüccarlar, din alimlerini ve Türk
nüfusu buralara yerletirmek olmutur. Türkler’in geliiyle Anadolu'da yeni bir ehir fizyonomisi
dodu, bu sayede Anadolu’nun Türklemesi ve slamlamas yönünde önemli admlar atlmtr.
slam dininin getirdii düünce sistemi ve hayat anlay ehirlerin fiziksel yapsn
önemli ölçüde etkilemitir. slam ehrin çekirdeini tekil eden birinci derecede en önemli fiziki unsur
camidir. slam ehirlerinde cami cemaat için sadece bir ibadet mekân olmayp hamam, çeme, çar
gibi unsurlar da ekillendiren maddi, manevi, idari, içtimai ve kültürel yönleriyle kentsel arlkl bir
nitelie sahiptir. slam dünyasnn büyük ehirlerinde Ulucami etrafnda toplanan ve külliye ad verilen
sosyal nitelikli yaplarn antsal özellikler tad ve slam ehirlerinin deimez kimliini oluturan
medrese, hastahane, imaret, çar, han, hamam, çeme ve türbe vb. yaplardr.
Cami etrafnda bütünleen bir hayat ehrin birliini salyor ve slami tevhid anlaynn
gündelik hayatta yaanr hale gelmesine yardm ediyordu. slam ehirlerinin çounda ehir merkezinde
yer alan camiden etrafa doru yaylan formda bir ana yol ebekesi dalyordu. Cadde ve sokaklar
genellikle dar olup üzerinde sadece bir d kapnn yer ald avlu duvarlaryla belirlenmiti. Ayrca
evlerin dardan görülmesini engelleyip mahremiyetini koruyan bu yaplanma slam ehirlerine ait bir
özgünlüktür. slam'n getirdii mahremiyet anlaynn bir neticesi olarak genellikle tek katl olan
avlulu ev tipinin yaygnlat bilinmektedir. Özel hayatn bakalarndan gizlenmesini salayan avlulu
evler, avlu etrafna dizilen ve pencereleri avluya açlan müstakil odalar sayesinde kalabalk aile
gruplarnn aile içi mahremiyet kurallarna uymasna da imkân veriyordu. Avluda bazen su (fskiye,
çeme), çiçek ve aaç bulunurdu.
SRT L
SRT L SMNN KAYNAI
Siirt adnn Sami Dili’nden geldii öne sürülmektedir. Baz kaynaklarda bu adn, Keldani
Dili’nden, kent anlamna gelen Keert (Kaa’rat) sözcüünden kaynakland yazldr. Siirt sözcüü,
isim kaynaklarnda; Esart, Sairt, Siirt, Siird, gibi çeitli biçimlerde kullanlmtr. Süryani’ler kente
Se’erd (yöresel söyleni biçimiyle Sert) demilerdir.
XIX.Yy.’da Sert, Seerd, Sört, Sairt olarak kullanlm, günümüzde de Siirt biçimiyle
benimsenmitir.
Dier bir kaynakta Siirt isminin, “Seert” anlamndaki “üç yer” manasna geldii de söylenir.
Siirt adnn nereden geldii konusunda deiik görüler vardr.imdiki Siirt, eski Siirt’in üstündeki
12
srtlarda kurulmu olduu için yukardaki sözü edilen “Srt” kelimesi mevki ve kelime ilgisi
bakmndan daha uygun olarak görülmektedir.
Siirt linin Tarihsel Geliimi
kuzeyinde ve güneyinde ortaya çkan uygarlklar, yörenin kültürel gelimesinde etkili olmutur.
Bölgenin dalk oluu ve ulam imkanlarnn yetersizlii, gelimi kentlerin kültür
merkezlerinin ortaya çkmasn engellemitir.Yakn zamana kadar Siirt tarihinin .Ö. IV.Yy. öncesi
dönemleri bilinmemekteydi.
Anadolu Tarih Öncesi Aratrmalar Karma Projesi kapsamnda, Siirt li’nde yaplan yüzey
aratrmalarnda Neolitik, Kalkolitik, Tunç ve Helenistik, Roma, Bizans–slam ve Yaknça’
kapsayan dönemlere ait buluntular ortaya çkarlmtr. Günümüzdeki kültürel yap Türk – slam
Kültürü’nün etkisiyle biçimlenmitir.,
.Ö. 3000 ve 2000’lerde Güneydou Toroslar, iki kültür alann birbirinden ayrmaktayd.
Güneyde Mezopotamya’da gelimi bir tarm kültürü, kuzeyde ise Dou Anadolu’nun yüksek
yaylasnda ilkel tarmcla ve hayvancla dayal, daha yava gelien bir kültür vard. ki kültürün
kesitii yerde bulunan Siirt’te, yayla kültürü özellikleri görülmekteydi.M.Ö. 3000’lerde yöreye
egemen olan Hurri’lerden sonra srasyla Hitit, Urartu, Asur, Med ve Pers’ler de hakimiyet
kurmulard.
Siirt’in içinde bulunduu bölge, göçler nedeniyle etnik ve dinsel inanlar yönünden çeitlilik
göstermektedir. Urartular, skitler, Medler ve Persler, egemenlik dönemlerinde dinsel inanlarn da
buralara yaymlard. Dalk alanlarda yaayan kapal topluluklarn çeitli din ve tanrlar vard. .Ö.
150’lerden balayarak yöreye egemen olan Partlar, Arsakllar, Sasaniler dönemlerinde ran
Tanrlar’nn ve inanlarnn etkisi güçlenmitir. Yöreyi etkileyen Roma – Part, Roma – Sasani
Savalar, ayn zamanda iki dinin ve kültürün karlamas niteliindeydi.
slam Uygarlklar Dönemi :
639’da Elcezire’nin fethi için görevlendirilen lyas Bin Ganem, Diyarbakr yöresini slam
mücahitlerine açt zaman Siirt’te ayn akibete uramtr. Diyarbakr’n zaptnda mühim hizmetleri
bulunan Halid Bin Velid, Hasankeyf Sava’nda muzaffer olduktan sonra Siirt’e yürümü, ehrin o
zamanki hakimi Hersolu itaatini arz ederek, ehri teslim etmitir. Bundan sonra Siirt Hakimlii’ne,
sahabeden olan Hiam olu Hakem tayin olunmutur.
13
661 ylnda kurulan Emevi Hilafeti bölge ile birlikte Siirt’i de hakimiyet altna almtr.
Emeviler’den sonra hilafet makamn ele geçiren Abbasiler, Diyarbakr, Silvan ve Siirt’i de ele
geçirmilerdir.
Dinsel bakmdan bölge ilkin önemli bir “Harici”(Harici Mezhebi) Merkezi’ydi. IX.Yy.’dan
sonra Hanbeli ve Maliki mezhepleri araclyla Sünnilik, Mervanoullar Dönemi’nde afiîlik,
Türklerle Hanefilik yaylmaya balam, daha sonra Mervanoullar Dönemi’nde afiî’lik
giderek ortadan kalkmtr. Yörede Arap – slam Kültürü’nün etkisi Türklerin Dönemi’nde de
sürmütür.
Anadolu Selçuklular ve Osmanl Dönemi :
Malazgirt Sava’ndan sonra Türkler Anadolu’ya yerlemeye balam ve Büyük
Selçuklu Devleti’nin istei dnda küçük Türk devletçikleri kurulmutur. Siirt Yöresi,
Hasankeyf Artuklular’n yönetimindeydi.
Artuklular’a bal göçebe Türkmenler yöreye yerlemi, Artuklu beyleri ve askerleri,
kentlerde Türklemenin çekirdeini oluturmulardr. Beylerinin Alp, nanç, Yabu gibi Türk
adlarn kullanmalar; Artuklular’da Türkmen Gelenei’nin güçlülüünü göstermektedir..
Artuklular’dan sonra Siirt’e Akkoyunlular ve Safeviler egemen olmutur. Akkoyunlular yöreye
Türkmenleri yerletirmitir.
19. Yüzylda Siirt :
1877’de Merkez Kaza, Eruh, irvan, Rzyan ve Sason’dan oluan Siirt Sanca,
Diyarbekir Vilayeti’ne balyd.
Siirt, bu yönetsel durumunu 1880’de de korudu.1892 Devlet Salnamesi, Siirt
Sanca’nn Diyarbekir Vilayeti’nden ayrlarak, Bitlis Vilayeti’ne balandn ifade
etmektedir.Eskiden Siirt li’ne bal olan Beiri Kazas, Diyarbekir Vilayeti Merkez
Sanca’na bal kald. Bu dönemde Bitlis Vilayeti; Merkez Sanca, Mu, Genç ve Siirt
Sancaklar’ndan olumaktayd. Siirt Sanca’nn ise, Merkez Kaza, irvan, Eruh, Pervari ve
Garzan (Kurtalan) olmak üzere toplam 5 kazas vard.
1896 Devlet Salnamesi kaytlarnda daha önce Siirt’e bal iken bugün Batman’a bal
olan Sason Kazas’nn Mu Sanca içinde yer ald gösterilmektedir. Siirt Sanca 1892 –
1896’daki yönetsel konumunu 1903’te ve 1916’da da korumutur.1918’de Siirt Sanca’nn
yönetsel konumunda yaplan tek deiiklik, rnak’n ilave edilmesiyle kaza saysnn 6’ya
çkarlmasyd.
14
Yapm tarihi kesin olarak bilinmeyen caminin Selçuklu Sultanlarndan Muguziddin
Mahmut tarafndan 1129 (523 H) ylnda onarlmtr. 1260 (658 H) ylnda da Cizre hakimi
Selçuk Atabeylerinden El Mücahit shak tarafndan camiye ilaveler yaptrlmtr.Camiye ait
sanat aheseri mimber ise 1933 ylnda Ankara Etnografya müzesine nakledilmitir.
Veysel Karani Hz. Türbesi :
Baykan ilçesinin Ziyaret Beldesindedir. Yörenin “Cas denilen harcyla yaplp Kubbe
ile örtülmü olan türbe, 1967 ylnda yktrlarak yerine yeni bir türbe yaptrlmtr. Veysel
Karani türbesi ve külliyesi 2001 ylnda Valilikçe restore edilerek modern bir görünüme
kovuturulmutur. Her yl 16-17 Mays tarihlerinde Veysel Karaniyi anma etkinlikleri
düzenlenmektedir.
brahim Hakk ve Hocas smail Fakirullah Türbesi :
Din ve astronomi bilgini olan brahim Hakk’nn Hocas smail Fakirullah için
18.yüzylda yaptrd türbe Aydnlar ilçe merkezinde (Tillo) bulunmaktadr. Bir büyük ve iki
küçük kubbenin örttüü iki oda ve bir hol ile kuleden ibaret olan türbenin asl özellii Aydnlar
ilçesinin 3-4 km. dousundaki bir tepe üzerinde bulunan “Kalet-ül Ustad” denilen yma
talardan yaplm olan ve duvarndaki 40x50 cm. ebatlarndaki pencereden her yl gece ve
gündüzün eit olduu 21 Mart günü yeni doan günein ilk nlar türbe kulesinin penceresine
vurarak krlma suretiyle hocas smail Fakirullah Hz.lerine ait sandukann ba tarafn
aydnlatmasdr.
Erzen Ören Yeri
Kurtalan ilçesinde, Bozhöyük köyü ile Gökdoan köyü arasnda geni bir alan kapsar.
Erzen ören yerinin Siirt’teki ilk yerleim yerlerinden olduuna dair baz bulgular yaplan
aratrmalarla ortaya çkmtr.
irvan ilçesinin 40 km kuzeyinde sarp dalarn zirvesinde kurulmutur. Kalenin
bulunduu dan eteinden geçen nehirle yer alt tüneli ile balants bulunmaktadr.
irvan (Küfre) Kalesi
lçe merkezinin 4 km dousunda, ilçenin adyla anlan kaledir. Doal bir kayann
üzerinde mevki ye hakim olarak yaplan kale bir kartal yuvasn andrmaktadr.
15
Billoris (Salarca) Kaplcas Billoris kaplcas, Siirt’in 17 km. güneyinde Botan çay
kenarnda, belediye ve mücavir saha snrlar dnda bulunmaktadr
Güneydou Anadolu Bölgesi'nin kuzeydou ucunda yer alan Siirt doudan rnak ve
Van, kuzeyden Batman ve Bitlis, batdan Batman, güneyden Mardin ve rnak lleri ile
çevrilidir. Bölge, Güneydou Anadolu düzlüklerinden sonra birden yükselmekte, dou ve
kuzey kesimleri bol ya almaktadr. Bu nedenle, kuzeyden Mu Güneyi Dalar, doudan
Siirt Dousu Dalaryla çevrili olan il alan, Dicle Irma'nn önemli su toplama alanlarndan
birini oluturmaktadr. l topraklarnn tümü Dicle Havzas'na girmektedir. Havza, Frat,
Kzlrmak ve Sakarya Havzalar'ndan sonra ülkenin dördüncü büyük su toplama alandr. Siirt
yaz, k bol ya alan zengin çayrlarla kapl yaylalar ile çevrilidir. Siirt'te karasal iklim hüküm
sürmekte ve dört mevsim en belirgin özellikleriyle yaanmaktadr. Dou ve kuzey
bölgelerinde klar daha sert ve yal, güney ve güneybat bölgelerinde lk geçer. Yazlar
scak ve kuraktr.
ÖRETM VE SINAV YÖNETMEL Resmi Gazete Tarihi: 05.06.2012 Resmi Gazete Says: 28314
SRT ÜNVERSTES ÖN LSANS VE LSANS ETM-ÖRETM VE SINAV YÖNETMEL
BRNC BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliin amac; Siirt Üniversitesine bal fakülte, yüksekokul ve meslek
yüksekokullarnn ön lisans ve lisans kayt, eitim-öretim ve snav esaslarn düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; Siirt Üniversitesine bal fakülte, yüksekokul ve meslek
yüksekokullarndaki kayt, eitim-öretim ve snav esaslarna ilikin hükümleri kapsar. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayl Yükseköretim Kanununun 5,14
ve 44 üncü maddelerine dayanlarak hazrlanmtr. Tanmlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) lgili birim: Üniversiteye bal fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokullarn, b) lgili kurul: Fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokulu kurulunu, c) lgili yönetim kurulu: Fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokulu yönetim kurulunu, ç) Örenci leri Daire Bakanl: Siirt Üniversitesi Örenci leri Daire Bakanln, d) ÖSYM: Ölçme, Seçme ve Yerletirme Merkezi Bakanln, e) Rektörlük: Siirt Üniversitesi Rektörlüünü, f) Senato: Siirt Üniversitesi Senatosunu, g) Üniversite: Siirt Üniversitesini, ) Üniversite Yönetim Kurulu: Siirt Üniversitesi Yönetim Kurulunu ifade eder.
KNC BÖLÜM
Kayt-Kabul, Kayt Yenileme, Kayt Sildirme, liik Kesme, Yatay ve Dikey Geçiler, Kayt Dondurma
Örenci kabulü MADDE 5 – (1) Üniversiteye bal fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokulu programlarnn
birinci snflarna örenci kabulü, ÖSYM tarafndan düzenlenen snav sonuçlarna göre yaplr. (2) Özel yetenek gerektiren programlarn snavlar ile seçme ve yerletirme ilemleri,
Yükseköretim Kurulu kararlar çerçevesinde Üniversite tarafndan yaplr. Kayt ilemleri MADDE 6 – (1) Üniversiteye yeni kayt yaptracak örencilerin kayt tarihleri ÖSYM'nin belirledii
tarihler arasnda yaplr. Belirlenen tarihlerde kayt yaptrmayan adaylar kayt haklarn kaybeder. Kayt için istenilen belgeler ÖSYM ve Üniversite tarafndan belirlenir.
(2) Üniversiteye kesin kayt hakk kazanan adaylar kayt için ahsen bavuru yaparlar. Ancak mazeretini belgelendiren adaylar kesin kaytlar vekilleri tarafndan yaptrabilir.
(3) Kayt için istenen belgelerin asl veya Üniversite tarafndan onayl örnei kabul edilir. Askerlik durumu ve adli sicil kaydna ilikin olarak ise adayn yazl beyanna dayanlarak ilem yaplr. Kesin kayt yaptran örencilerin sunduu bilgi ve belgelerin doru olmad anlalrsa ilgili yönetim kurulu tarafndan kaytlar iptal edilir. Söz konusu ahslara verilen diploma dahil tüm belgeler iptal edilerek haklarnda gerekli kanuni ilem yaplr.
17
(4) Özel yetenek snav ile örenci alan birimlere alnacak örenciler ilgili i ve ilemler Senato tarafndan belirlenen esaslara göre düzenlenir.
Kayt yenileme ve ders kayt koulu MADDE 7 – (1) Birinci ve ikinci yaryl örencileri kaytl olduklar programdaki tüm dersleri
almakla yükümlüdür. Lisans programlarndaki dersler zorunlu ve seçmeli derslerden oluur. Seçmeli dersler, örencinin zorunlu dersler dnda kendi alan içinden veya dndan ve kendi istei ile ald derslerdir. Örenci bu dersi, kaytl olduu programdaki seçmeli ders ad ile açlm derslerden seçebilecei gibi, ayn yldaki baka programlarn seçmeli veya zorunlu dersleri arasndan da seçebilir.
(2) Örenci, yaryl banda öncelikle baarsz olduu dersleri almak zorundadr. Bir örencinin bir yarylda tekrarlamak zorunda olduu dersler de dahil olmak üzere, alabilecei teorik ve uygulamal derslerin toplam krk saatten fazla olamaz.
(3) Örenciler; her yaryl banda akademik takvimde belirtilen süre içerisinde harçlarn yatrarak, bilgisayar ortamnda kaytlarn yenilemek ve danmanlarna onaylatmak zorundadr. Bu süre içerisinde hakl veya geçerli bir nedeni olmadan, kaydn yenilemeyen, ayrca mazeretleri ilgili yönetim kurulu tarafndan kabul edilmeyen örenciler; o yaryldaki derslere, snavlara giremez ve örencilik haklarndan yararlanamazlar. Mazeretleri nedeniyle kayt süresi içerisinde kaydn yenilemeyen örencilerin, kayt yenileme süresinin bitimini izleyen be i günü içerisinde ilgili birime bavurmalar ve ilgili yönetim kurulu tarafndan mazeretlerinin uygun görülmesi halinde kaytlar yaplr.
(4) Derslere kayt ve yenileme ilemlerinin tümünden örenciler sorumlu olup, bu ilemleri kendileri yapmakla yükümlüdürler.
(5) (Ek:RG-13/7/2014-29059) Üçüncü yaryldan itibaren ön artl dersler hariç, kaytl olduu programda bulunduu yaryla kadar almas gereken derslerin tümünü alarak baarl olan ayrca genel akademik baar not ortalamalar 80 ve üstü olan örenciler, bir yarylda alabilecei azami ders saatini aamayacak ekilde bir üst snftan 2 ders alabilirler.(1)
Kayt dondurma MADDE 8 – (1) lgili birim yönetim kurulu karar ile örenciye bir yaryl veya bir öretim yl
süreyle izin verilebilir. Bu izin, toplam örencilik süresinde iki yl (dört yaryl) geçemez. Bu ekilde izin alan örenci, derslere devam edemez ve örencilik haklarndan yararlanamaz. zni biten örenci, ayrld yaryl bandan itibaren örenciliine devam eder. Kayt dondurulan süre ile ilgili olarak, daha önce katk pay ödenmi ise iade edilmez.
(2) Örencinin kaydnn dondurulabilmesi için hakl ve geçerli nedenlerin bulunmas gerekir. Hakl ve geçerli nedenler unlardr:
a) Salk sorunu nedeniyle örenimine ara vermek zorunda kalmas ve bunu üniversite hastaneleri veya dier salk kurulularndan alnacak salk raporu ile belgelendirmesi.
b) 2547 sayl Kanunun 7 nci maddesinin birinci fkrasnn (d) bendinin (2) numaral alt bendinin üçüncü paragraf uyarnca, eitim-öretimin aksamas sonucunu douracak olaylar dolaysyla örenime Yükseköretim Kurulu kararyla ara verilmesi.
c) Mahallin en büyük mülki amirince verilecek bir yazyla belgelenmi olmas kouluyla, doal afetler nedeniyle örencinin örenimine ara vermek zorunda kalm olmas.
ç) Anne, baba, karde, e veya çocuunun ölümü ya da ar hastal halinde bakacak baka kimsesinin bulunmamas nedeniyle örencinin örenimine ara vermek zorunda olduunu belgelendirmesi ve bu durumun ilgili birim yönetim kurulunca kabul edilebilir olmas.
d) Ekonomik nedenlerle izin talep eden ve bu durumunu belgeleyen örencinin, ilgili yönetim kurulunun izniyle eitim ve öretimine ara vermesi.
e) Genel hükümlere göre kesinlemi bir mahkumiyet halinin veya 13/1/1985 tarihli ve 18634 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Yükseköretim Kurumlar Örenci Disiplin Yönetmeliine göre yükseköretim kurumundan süreli olarak çkarma cezas dndaki hallerin bulunmas.
f) Örencinin askerlik tecil hakkn kaybetmesi veya tecilinin kaldrlmas sureti ile askere alnmas.
18
g) Örencinin tutukluluk hali. ) lgili birim yönetim kurulu tarafndan mazeret olarak kabul edilecek dier hallerin ortaya
çkmas. Kayt sildirme MADDE 9 – (1) Örenciler; ilgili birime dilekçe ile bavurarak kendi isteiyle kaytlarn
sildirebilirler. Kayd silinen örenciye ödemi olduu harç ve ücretler iade edilmez. liik kesme MADDE 10 – (1) Örencilerin aada belirtilen durumlarda Üniversite ile iliii kesilir: a) Örencinin, Yükseköretim Kurumlar Örenci Disiplin Yönetmeliine göre yükseköretim
kurumundan çkarma cezas alm olmas. b) Örencinin salk nedeniyle örenimine devam edemeyeceini, salk kurulularndan
alnacak salk raporu ile belgelendirmesi ve raporun ilgili yönetim kurulu tarafndan kabul edilmesi. (2) Kendi istei ile kayd silinen veya mezun olarak Üniversiteden ayrlan örencilerin iliik kesme
ilemlerini yapmalar arttr. Yatay ve dikey geçiler MADDE 11 – (1) Kurum içi ve kurumlar aras yatay geçiler 24/4/2010 tarihli ve 27561 sayl
Resmî Gazete’ de yaymlanan Yükseköretim Kurumlarnda Önlisans ve Lisans Düzeyindeki Programlar Arasnda Geçi, Çift Anadal, Yandal ile Kurumlar Aras Kredi Transferi Yaplmas Esaslarna likin Yönetmelik ile Senato tarafndan belirlenen esaslara göre yaplr.
(2) Meslek yüksekokulu mezunlarnn Siirt Üniversitesine bal lisans programlarna dikey geçileri 19/2/2002 tarihli ve 24676 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Meslek Yüksekokullar ve Açköretim Ön Lisans Programlar Mezunlarnn Lisans Örenimine Devamlar Hakknda Yönetmelik hükümlerine göre yaplr.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Eitim-Öretimle lgili Esaslar
Eitim-öretim türleri MADDE 12 – (1) Üniversitede, ilgili kurullarn karar ve Senatonun onay ile örgün eitim, yaygn
eitim, ikinci öretim, açköretim, uzaktan eitim programlar açlabilir. Eitim-öretim takvimi ve dönemleri MADDE 13 – (1) Üniversiteye bal fakülte ve yüksekokullarda eitim-öretim; Senatonun
belirledii akademik takvime göre yürütülür. (2) Bir eitim-öretim yl yaryl esasna göre yaplr. Eitim-öretim süresi bir ylda güz ve bahar
olmak üzere en az on dört haftalk iki yaryldan oluur. Senato gerekli gördüü hallerde yaryl sürelerini deitirebilir.
Eitim-öretim süresi MADDE 14 – (1) Bir yl süreli yabanc dil hazrlk snf hariç, kayt olduu programa ilikin derslerin
verildii dönemden balamak üzere, her dönem için kayt yaptrp yaptrmadna baklmakszn ön lisans programlarn azami dört yl, lisans programlarn azami yedi yl içinde baar ile tamamlayarak mezun olamayanlar, 2547 sayl Kanunun 46 nc maddesinde belirtilen koullara göre ilgili döneme ait örenci katk pay veya örenim ücretlerini ödemek koulu ile örenimlerine devam etmek için kayt yaptrabilir. Bu durumda, ders ve snavlara katlma ile tez hazrlama hariç, örencilere tannan dier haklardan yararlandrlmakszn örencilik statüleri devam eder.
(2) Örenim süresinin hesaplanmasnda kayt dondurma süreleri dikkate alnmaz; ancak Üniversiteden uzaklatrma cezas alan örencilerin bu süreleri öretim süresinden ve devamszlktan saylr.
Eitim-öretim programlar MADDE 15 – (1) lgili birimlerde; teorik ve uygulamal zorunlu dersler, seçmeli dersler, seminer,
staj, uygulama, klinik, atölye ve laboratuvar çalmalar ve inceleme, gezi, ödev, bireysel çalma, snava
19
(2) Eitim programlarnda yer alacak zorunlu teorik ve uygulamal derslerin yaryllara dalm, yaplacak deiiklikler, bölüm/anabilim dalnn önerisiyle ilgili kurullarca düzenlenerek Senatonun onayna sunulur. Seçmeli dersler bölüm/anabilim dalnn önerisi, ilgili kurullarn karar ve Senatonun onayyla açlr veya kaldrlr. Eitim programlarnda görev alacak öretim elemanlar ile ders ve uygulama çizelgeleri her yaryln banda ilgili kurullarca düzenlenerek ilan edilir.
(3) Atatürk lkeleri ve nklap Tarihi, Türk Dili ve yabanc dil dersleri, bütün örenciler için verilen zorunlu ortak derslerdir. Ayrca örenciler istee bal olarak beden eitimi ve güzel sanat dallarndaki derslerden birini seçmeli ders olarak alabilirler. Bütün bu dersler en az iki yaryl olarak programlanr ve uygulanr.
Derslerin kredi deerleri MADDE 16 – (1) Haftada bir saat teorik ders, iki saat teorik ders uygulamas, laboratuvar, atölye
ve klinik çalmas gibi uygulama çalmalar ve üç saatlik inceleme, gezi, ödev, snava hazrlanma, bireysel çalma, mezuniyet tezi, proje çalmalar gibi dier etkinlikler bir kredidir. Alnan derslerin Avrupa Kredi Transfer Sistemine (ECTS) karlk gelen kredi deerleri bu Yönetmelikteki esaslar çerçevesinde Senato tarafndan belirlenir.
Ön koullu dersler MADDE 17 – (1) Ön koullu dersler ve koullar, bu dersleri veren bölüm tarafndan gerekçeleri
belirtilerek ilgili kurula önerilir ve bu kurullarn onayndan sonra kesinleir. Ön koul niteliindeki dersler baarlmadkça, ön koula bal olan dersler alnmaz.
Derslere devam MADDE 18 – (1) Örenciler; derslere, uygulamalara, öretim elemanlarnca uygun görülen
çalmalara ve snavlara katlmak zorundadr. Örencilerin devam durumlar ilgili öretim eleman tarafndan izlenir.
(2) (Ek:RG-13/7/2014-29059) Örenciler 60 ile 69 not aralnda geçmi olduu dersleri bu Yönetmeliin 7 nci maddesinin ikinci fkrasna aykr olmamak kouluyla genel akademik ortalamay yükseltmek için tekrar alabilirler. Bu durumda dersin tekrar edildii yarylda alnan not geçerlidir. (1)
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Örenci Yükümlülükleri ve Snavlar
Snav çeitleri ve düzenlenmesi MADDE 19 – (1) Snavlar; ara snav, mazeret snav, yaryl sonu snav, bütünleme snav, tek ders
snav ve muafiyet snavndan oluur. Bu snavlar yazl, sözlü veya hem yazl hem sözlü ve/veya uygulamal olarak yaplabilir. Güz ve bahar dönem sonu (final) snavlar, ait olduklar yaryl sonlarnda yaplr. Dönem sonu snavlarnn yaplaca yer, dekanlk/yüksekokul müdürlüünce belirlenir ve ilk snavdan en az on be gün önce ilan edilir. Örenciler, ilan edilen gün, saat ve yerde snava girmek, kimlik belgeleri ile istenecek dier belgeleri yanlarnda bulundurmak zorundadrlar. Ara snava mazereti nedeniyle katlmayan örenciler hariç, dier örenciler snavlara katlmazsa baarsz saylr. Gerekli durumlarda ilgili yönetim kurulu karar ile ulusal ve dini bayramlar dnda cumartesi ve pazar günleri de snav yaplabilir.
(2) Snavlarda kopya çekenler, kopya çekme giriiminde bulunanlar veya kopya çekilmesine yardm edenler ile snav katlarnn incelenmesi srasnda kopya çektii ya da çekilmesine yardm ettii belirlenen örenciler, o snavlardan sfr alm saylr ve haklarnda Yükseköretim Kurumlar Örenci Disiplin Yönetmelii hükümlerine göre ilem yaplr. Snav not çizelgeleri ve snav katlar snavn yapld tarihten itibaren en geç yedi gün içinde ilgili birimin örenci ileri bürosuna teslim edilir. Snav not çizelgeleri ve snav katlar, ilgili birim tarafndan mezuniyetten sonra en az iki yl saklanr.
Snav çeitleri MADDE 20 – (1) Üniversitede uygulanan snavlar; ara snav, mazeret snav, yaryl sonu snav,
bütünleme snav, tek ders snav ve muafiyet snavndan oluur.
20
Ara snav MADDE 21 – (1) Her ders için her yaryl en az bir ara snav yaplmak kouluyla, ara snavlarn
say, kapsam, biçim ve deerlendirme esaslar fakülte/yüksekokul kurulu karar ile belirlenir. Ayn yaryla ilikin derslerden en çok ikisinin ara snav ayn günde yaplabilir.
Mazeret snav MADDE 22 – (1) Ara snava giremeyen örencilerden hakl ve geçerli mazeretleri, ilgili yönetim
kurulunca kabul edilenler; ara snav haklarn ayn yaryl içinde dekanlk/yüksekokul müdürlüünce belirlenen gün, yer ve saatte kullanrlar. Mazeret snavlar için ikinci bir mazeret snav yaplmaz. Yaryl sonu snavlar için mazeret snav açlmaz. Rektörlükçe Üniversiteyi temsil etmek üzere görevlendirilen örenciler, mazeret snavna alnr.
(2) Salk mazereti nedeniyle ara snava veya ara snavlara giremeyen örencilerin giremedikleri ara snav veya snavlara girebilmeleri için; bulunduklar yerdeki salk kuruluundan salk raporu alm olmalar gerekir. Örenci, rapor süresince devamsz saylr.
(3) (Ek:RG-13/7/2014-29059) (Deiik:RG-1/7/2015-29229) Rapor ald halde ara snava giren örencilerin girmi olduu snav, Yönetim Kurulu kararyla iptal edilerek alnan karar Örenci leri Daire Bakanlna bildirilir ve Daire Bakanl tarafndan otomasyona girmedi olarak ilenir.
Yaryl sonu MADDE 23 – (1) Yaryl sonu snav, dersin devam koulunun yerine getirilmi olmas kaydyla
yaryl sonunda ilgili kurullar tarafndan ilan edilen yer ve zamanlarda yaplr. Bütünleme snav MADDE 24 – (1) Bütünleme snavna, dönem sonu snavna girme hakkna sahip olduu halde
snava katlamayan veya snava girdii halde snavda baarl olamayan örenciler girebilir. Tek ders snav MADDE 25 – (1) Mezuniyet durumunda olup, sadece bir dersten baarsz olan örencilere, güz
ve bahar yaryl sonunda tek ders snav açlr. Yaplacak snavda alnan not ara snavlar dikkate alnmadan deerlendirilir. Örencinin girecei tek ders snavnn ait olduu yaryl için belirlenen örenci katk pay veya örenim ücretini yatrmas zorunludur.
Muafiyet snav MADDE 26 – (1) Zorunlu yabanc dil hazrlk snf bulunmayan birimlere yeni kaydolan örenciler
için öretim yl banda ortak zorunlu yabanc dil dersinden muafiyet snav açlabilir. Bu snav ile ilgili esaslar, Senato tarafndan belirlenir.
Snavlara giri artlar MADDE 27 – (1) Muafiyet snav dndaki snavlara girebilmek için; kayt yenilemi olmak, teorik
derslerin en az % 70'ine devam etmek, uygulamal derslerin uygulamalarnn en az % 80'ine katlmak ve uygulamalarda baarl olmak gerekir. Ancak, teorik derslerde bir defa devam alm olan örenci, bir daha devam etmek zorunda deildir. Uygulamalarda baarszlk halinde ders tekrar alnr.
(2) Bir ders ile uygulamasnn ayr snavlarla deerlendirilmesine ve gerektiinde bunlarn birbiriyle balantl olduuna, ilgili kurullar karar verir.
Ders baar notu MADDE 28 – (1) (Deiik:RG-15/11/2012-28468) Ders baar notu; örencinin ara snav ile
yaryl sonu snavlarnda aldklar puanlarn birlikte deerlendirilmesiyle elde edilir ve bu sonuç örencinin akademik baar durumunu gösterir. Örencinin bir dersi baarm saylmas için; yaryl sonu veya bütünleme snavlarnda en az 60 puan almak kouluyla, ara snavlarnn ortalamasnn %40’ ile yaryl sonu veya bütünleme snav sonuçlarnn %60’nn toplamnn en az 60 puan olmas gerekir. Mezuniyet baar derecesi aadaki ekilde belirlenir:
Sözel Derece Baar Puanlar Baar Notu (harf) Pekiyi 90–100 A Çok iyi 80–89 B yi 70–79 C
21
Orta 65–69 D Geçer 60–64 E Baarsz 0–59 F
Akademik baar not ortalamalar MADDE 29 – (1) Örencilerin akademik baar not ortalamalar, dönem sonunda Örenci leri
Daire Bakanl tarafndan hesaplanr. Bu hesaplama srasnda, örencinin dönem akademik baar not ortalamas ve genel akademik baar not ortalamas olmak üzere iki ortalama elde edilir. Bir yaryln akademik baar not ortalamasn hesaplamak için; örencinin bir yarylda ald derslerden elde ettii notlar ile o derslerin kredi deerlerinin çarpmndan oluan toplam kredi bulunur, daha sonra bütün derslerden alnan toplam kredi, derslerin kredi deerleri toplamna bölünür. Bu deer akademik baar not ortalamas olarak adlandrlr. Genel akademik baar not ortalamas yaryl akademik baar not ortalamasnn hesaplanmasndaki yol izlenerek, örencinin Üniversiteye giriinden itibaren alm olduu derslerin tümü dikkate alnarak hesaplanr.
Snav sonuçlarna itiraz MADDE 30 – (1) Snav sonuçlar örenci ileri otomasyonuna ilenip ilan edildikten sonra maddi
hata dnda not deitirilemez. (2) Örenci, snav sonuçlarna; sonuçlarn ilanndan itibaren be i günü içerisinde dekanla/ilgili
birim müdürlüüne maddi hata yönünden itiraz edebilir. Bu itiraz üzerine, snav evrak, ders sorumlusu tarafndan incelenir, maddi hata varsa düzeltilir. tiraz sonucunun en geç be i günü içerisinde sonuçlandrlp, ilgili birim tarafndan yazl olarak ilgili örenciye ve Örenci leri Daire Bakanlna bildirilmesi zorunludur.
(3) Dersin sorumlusu olan öretim üyesi veya öretim eleman; snav notunda maddi hata olduunu tespit etmesi halinde dilekçe ile ilgili birime müracaat ederek, snav sonuçlarnn ilanndan itibaren en geç be i günü içerisinde bildirmesi gerekir. lgili birim not düzeltme ilgili dilekçeleri bir üst yaz ile Örenci leri Daire Bakanlna bildirir. Bu tarihten sonra not düzeltmeleri yaplamaz.
Muafiyet ve intibak MADDE 31 – (1) (Deiik:RG-13/7/2014-29059) ÖSYM tarafndan yaplan snava girerek, birinci
snfa kesin kaydn yaptran örenciler, örenime balayacaklar eitim-öretim ylnn balamasndan itibaren on be gün içinde bavurmalar halinde, daha önce kaytl olduklar dier yükseköretim kurumlarndan baarm olduklar derslerden ilgili yönetim kurulu karar ile muaf kabul edilebilir. Bu tarihten sonraki bavurular dikkate alnmaz. Toplamda her 34 kredilik muaf ders için bir üst snfa intibak yaplr. Bu durumda intibak ettirilen süre azami örenim süresinden düülür. (1)
(2) (Deiik:RG-13/7/2014-29059) Dier yükseköretim kurumlarndan ald derslerin notlar okumu olduu üniversitenin not geçme sistemine göre baarl ise o dersler muaf edilir. (1)
(3) (Deiik:RG-13/7/2014-29059) ÖSYM tarafndan yerletirilen örencilerin muaf edilen derslerinin notlar akademik ortalamaya katlmaz. (1)
(4) ntibak ettirildii snfta örencinin almas gereken haftalk ders yükü krk saatten fazla olamaz.
Akademik danmanlk MADDE 32 – (1) Eitim ve öretimin düzenli bir biçimde yürütülmesini salamak ve örencilerin
sorunlarnn çözümüne yardmc olmak için bölüm bakanlnn önerisi ilgili birim tarafndan ders kaytlar balamadan önce her örenci için bir akademik danman görevlendirilir.
(2) Danmanlar, akademik takvimde belirtilen süre içerisinde danman olduu örencilerin ders kaytlarna yardmc olur ve örenci tarafndan onaylanm ders kaytlarn kontrol ederek onaylar. Hatal yaplan ders kaytlar için örenciyi uyarr ve gerekli düzeltmeyi yaptktan sonra ders kaydn onaylar.
(3) lgili birimin ald kararlarn örencilere duyurulmasnda yardmc olurlar. Mezuniyet
22
Disiplin ileri MADDE 34 – (1) Örencilerin disiplin i ve ilemleri, Yükseköretim Kurumlar Örenci Disiplin
Yönetmelii hükümlerine göre yürütülür. Tebligat ve adres bildirme MADDE 35 – (1) Tebligat; örencinin kendisine elden veya Üniversiteye bildirdii adrese iadeli
taahhütlü olarak yaplr. (2) Üniversiteye bildirdikleri adresi deitirdikleri halde, bunu ilgili birime bildirmemi veya yanl
ve eksik adres vermi olan örencilerin yükseköretim kurumundaki mevcut adreslerine tebligatn gönderilmesi halinde tebligat kendilerine yaplm saylr.
(3) Örenciler, ilgili birim ve Üniversitenin resmi internet sitesinde yaplan duyurular takip etmekle yükümlüdür.
BENC BÖLÜM Çeitli ve Son Hükümler
Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller MADDE 36 – (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde; ilgili dier mevzuat hükümleri ile
Yükseköretim Kurulu, Senato ve birimlerin ilgili kurullarnn kararlar uygulanr. Yürürlükten kaldrlan yönetmelik MADDE 37 – (1) 12/11/2007 tarihli ve 26698 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Siirt Üniversitesi
Ön lisans ve Lisans Eitim-Öretim Yönetmelii yürürlükten kaldrlmtr. Yürürlük MADDE 38 – (1) Bu Yönetmelik 2012-2013 Eitim-Öretim yl bandan geçerli olmak üzere
yaym tarihinde yürürlüe girer. Yürütme MADDE 39 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Siirt Üniversitesi Rektörü yürütür.
Yönetmeliin Yaymland Resmî Gazete’nin
Tarihi Says
5/6/2012 28134
Tarihi Says
YÖNETMEL
24
a) Yükseköretim kurumu yetkililerince istenilen bilgileri eksik veya yanl bildirmek, b) Ders, seminer, uygulama, laboratuvar, atölye çalmas, bilimsel toplant ve konferans gibi çalmalarn düzenini bozmak, c) Yükseköretim kurumu içinde izinsiz afi ve pankart asmak, ç) Yükseköretim kurumunca aslm duyurular, program ve benzerlerini koparmak, yrtmak, deitirmek, karalamak veya kirletmek, d) Snavlarda kopyaya teebbüs etmek. Yükseköretim kurumundan bir haftadan bir aya kadar uzaklatrma cezasn gerektiren disiplin suçlar MADDE 6 - (1) Yükseköretim kurumundan bir haftadan bir aya kadar uzaklatrma cezasn gerektiren eylemler unlardr; a) Örenme ve öretme hürriyetini engelleyici eylemlerde bulunmak, b) Disiplin soruturmalarnn salkl bir ekilde yürütülmesini engellemek, c) Yükseköretim kurumundan ald kendine hak salayan bir belgeyi bakasna vererek kullandrmak veya bakasna ait bir belgeyi kullanmak, ç) Yükseköretim kurumunda kiilerin eref ve haysiyetini zedeleyen sözlü veya yazl eylemlerde bulunmak, d) Yükseköretim kurumu personelinin, kurum içinde ya da dnda, eref ve haysiyetini zedeleyen sözlü veya yazl eylemlerde bulunmak, e) Yükseköretim kurumunda alkollü içki içmek, f) Yükseköretim kurumuna ait kapal ve açk mahallerde yetkililerden izin almadan toplantlar düzenlemek. Yükseköretim kurumundan bir yaryl için uzaklatrma cezasn gerektiren disiplin suçlar MADDE 7 - (1) Yükseköretim kurumundan bir yaryl için uzaklatrma cezasn gerektiren eylemler unlardr; a) Yükseköretim kurumu personeli ve örencilerini tehdit etmek, b) Yükseköretim kurumlarnda igal ve benzeri fiillerle yükseköretim kurumunun hizmetlerini engelleyici eylemlerde bulunmak, c) Kurum personeli ve örencilerine fiili saldrda bulunmak, ç) Yükseköretim kurumlarnda hrszlk yapmak, d) Yükseköretim kurumu bünyesinde mevcut bina, demirba eya ve benzeri malzemeyi tahrip etmek veya biliim sistemine zarar vermek, e) Snavlarda kopya çekmek veya çektirmek, f) Seminer, tez ve yaynlarnda intihal yapmak. Yükseköretim kurumundan iki yaryl için uzaklatrma cezasn gerektiren disiplin suçlar MADDE 8 - (1) Yükseköretim kurumundan iki yaryl için uzaklatrma cezasn gerektiren eylemler unlardr; a) Yükseköretim kurumu görevlilerine kar cebir ve iddet kullanarak görevin yaplmasna engel olmak, b) Örencilere kar cebir ve iddet kullanarak yükseköretim hizmetlerinden yararlanmalarn engellemek, c) Bir kimseyi veya grubu, cebir veya tehditle suç saylan bir eylemi düzenlemeye veya böyle bir eyleme katlmaya zorlamak, ç) Yükseköretim kurumlar içerisinde uyuturucu ve uyarc madde kullanmak, tamak, bulundurmak, d) Snavlarda tehditle kopya çekmek, kopya çeken örencilerin snav salonundan çkarlmasna engel olmak, kendi yerine bakasn snava sokmak veya bakasnn yerine snava girmek, e) Yükseköretim kurumlarnda cinsel tacizde bulunmak, f) Yükseköretim kurumlarnda 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayl Ateli Silahlar ve Bçaklar ile Dier Aletler Hakknda Kanuna aykr olarak ateli silahlarla mermilerini ve bçaklarla saldr ve savunmada
25
kullanlmak üzere özel olarak yaplm bulunan dier aletleri, patlayc maddeleri tamak ve bulundurmak, g) Yükseköretim kurumunun biliim sistemine girerek kendisine veya bakasnn yararna haksz bir çkar salamak. Yükseköretim kurumundan çkarma cezasn gerektiren disiplin suçlar MADDE 9 - (1) Yükseköretim kurumundan çkarma cezasn gerektiren eylemler unlardr; a) Mahkeme kararyla kesinlemi olmak kaydyla, suç ilemek amacyla örgüt kurmak, böyle bir örgütü yönetmek veya bu amaçla kurulan örgüte üye olmak, üye olmamakla birlikte örgüt adna faaliyette bulunmak veya yardm etmek, b) Yükseköretim kurumlarnda uyuturucu veya uyarc maddeleri satmak, satn almak, bakalarna vermek ve ticaretini yapmak, c) 6136 sayl Ateli Silahlar ve Bçaklar ile Dier Aletler Hakknda Kanuna aykr olarak ateli silahlarla, mermilerini ve bçaklarla saldr ve savunmada kullanlmak üzere özel olarak yaplm bulunan dier aletleri, patlayc maddeleri kullanmak, ç) Kiilerin vücudu üzerinde cinsel davranlarda bulunmak suretiyle cinsel dokunulmazlklarn ihlal etmek. Öngörülmemi disiplin suçlar MADDE 10 - (1) Yükseköretim kurumundan uzaklatrma ve çkarma cezasn gerektiren disiplin suçlar dnda, uyarma ve knama cezas verilmesini gerektiren eylemlere nitelik ve arlklar itibaryla benzer eylemlerde bulunanlara da ayn türden disiplin cezalar verilir. Disiplin suçunun tekerrürü MADDE 11 - (1) Disiplin cezas verilmesine sebep olmu bir eylemin tekerrüründe bir derece ar ceza uygulanr. (2) Disiplin suçunun tekerrürü halinde yükseköretim kurumundan çkarma cezas verilemez. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Disiplin Soruturmas Soruturma açmaya yetkili amirler MADDE 12 - (1) Disiplin soruturmas açmaya yetkili amirler unlardr; a) Fakülte örencilerinin ilemi olduklar disiplin suçlarndan dolay dekan, b) Enstitü örencilerinin ilemi olduklar disiplin suçlarndan dolay enstitü müdürü, c) Yüksekokul ve meslek yüksekokulu örencilerinin ilemi olduklar disiplin suçlarndan dolay müdür, ç) Konservatuvar örencilerinin ilemi olduklar disiplin suçlarndan dolay konservatuvar müdürü, d) Müterek alan veya mekanlarda toplu örenci eylemleri ile ilgili olarak üniversite rektörleri. (2) Soruturma açmaya yetkili amirler, soruturmay bizzat yapabilecekleri gibi soruturmac veya soruturmaclar tayini suretiyle de yaptrabilirler. Soruturmann süresi ve zamanam MADDE 13 - (1) Disiplin soruturmasna olayn örenilmesini müteakip derhal balanr. Soruturma, onay tarihinden itibaren onbe gün içinde sonuçlandrlr. Soruturmann bu süre içerisinde bitirilememesi halinde soruturmac, gerekçeli olarak ek süre verilmesi talebinde bulunur. Soruturma açmaya yetkili disiplin amiri, uygun bulduu taktirde soruturma süresini uzatabilir. (2) Bu Yönetmelikte saylan disiplin suçu niteliindeki eylemleri ileyen örenciler hakknda, bu eylemlerin ilenildiinin soruturma açmaya yetkili amirlerce örenildii tarihten itibaren; a) Uyarma, knama, yükseköretim kurumundan bir haftadan bir aya kadar uzaklatrma cezalarnda bir ay içinde, b) Yükseköretim kurumundan bir veya iki yaryl için uzaklatrma ile yükseköretim kurumundan çkarma cezalarnda üç ay içinde, disiplin soruturmasna balanmad takdirde, disiplin cezas verme yetkisi zaman amna urar. (3) Disiplin cezasn gerektiren eylemlerin ilendii tarihten itibaren, en geç iki yl içinde disiplin cezas verilmedii takdirde, disiplin cezas verme yetkisi zamanamna urar. Ancak, disiplin amir veya
26
kurulunun, bir adli yarg hükmüne ihtiyaç duyduu hallerde; zamanam süresi adli yarg hükmünün kesinletii günden itibaren balar. Söz konusu ihtiyaç, yetkili disiplin amir veya kurulunun alaca bir karar ile tespit edilir. Soruturmann yapl ekli MADDE 14 - (1) Soruturmann gizlilii esastr. (2) Soruturmac tank dinleyebilir, keif yapabilir ve bilirkiiye bavurabilir. Soruturma ilemleri bir tutanakla tespit olunur. Tutanak; ilemin nerede ve ne zaman yapld, ilemin mahiyeti, kimlerin katld, ifade alnm ise sorular ve cevaplar belirtecek ekilde düzenlenir ve soruturmac, katip, ifade sahibi ve varsa keif srasnda hazr bulunanlarca imzalanr. fade alnrken tana ve bilirkii tayini durumunda bilirkiiye yemin ettirilir; tann hüviyeti, adresi ve benzeri açklayc bilgiler belirtilir. (3) Yükseköretim kurumlarnn personeli, soruturmaclarn istedikleri her türlü bilgi, dosya ve baka belgeleri hiçbir gecikmeye mahal brakmakszn verirler ve istenecek yardmlar yerine getirirler. (4) Soruturmac, hakknda soruturma açlan kii ve eylemlerle snrl olmak üzere soruturmay yürütür ve tamamlar. Soruturma esnasnda soruturulan eylemin dnda baka disiplin suçlarnn ilendiini veya ayn suç kapsamnda baka kiilerin soruturmaya dahil edilmesi gerektiini tespit eden soruturmac, durumu yetkili mercie bildirir. (5) Örencinin, disiplin suçunu iledikten sonra yükseköretim kurumu içinde yer deitirmesi veya yükseköretim kurumunu deitirmi bulunmas veya yükseköretim kurumundan her ne sebeple olursa olsun ayrlm olmas, soruturma açlmasna, devamna ve gerekli kararlarn alnmasna engel tekil etmez. Savunma hakk MADDE 15 - (1) Hakknda disiplin soruturmas açlan örenciye isnat edilen suçun neden ibaret olduu, savunmasn yapaca tarihten en az yedi gün önce yazl olarak bildirilir. Bu yazda; örenciden belirtilen gün, saat ve yerde savunmasn yapmak üzere hazr bulunmas istenilir. (2) Savunma yapmak üzere gelen kiinin savunmasn yazl olarak sunmay talep etmesi halinde kendisine üç günden az olmamak üzere süre verilebilir. Yazl savunma sunulduktan sonra soruturmac örenciye ek sorular yöneltebilir. (3) Örenciye gönderilecek davetiyede; çarya özürsüz olduu halde uymad veya özrünü zamannda bildirmedii takdirde, savunmadan vazgeçmi saylaca ve dier delillere dayanlmak suretiyle hakknda gerekli kararn verilecei belirtilir. (4) Geçerli bir özür bildiren veya mücbir sebep dolaysyla davete uymad anlalan örenciye uygun bir süre verilir. Tutuklu örencilere savunmalarn yazl olarak gönderebilecekleri bildirilir. (5) Soruturma örencinin kendini gerei gibi savunmasna imkân verecek ekilde yürütülür. Soruturma raporu MADDE 16 - (1) Soruturma sonuçlandnda bir rapor düzenlenir. Raporda soruturma onay, soruturmaya balama tarihi, soruturulann kimlii, isnat edilen suç konular, soruturmann safhalar, deliller ve alnan savunma özetlenir. snat edilen suçun sabit olup olmad tartlr ve gerekli disiplin cezas teklif edilir. Soruturmayla ilgili belgelerin asl veya suretleri bir dizi pusulasna balanarak rapora eklenir. Soruturma raporu, dosya ile birlikte soruturmay açan mercie tevdi edilir. Ceza kovuturmas ile disiplin soruturmasnn birarada yürütülmesi MADDE 17 - (1) Ayn olaydan dolay, örenci hakknda ceza kovuturmasnn balam olmas, disiplin soruturmasn geciktirmez. Örenci hakknda ceza kovuturmas açlm olmas, kanuna göre mahkûm olmas veya olmamas disiplin cezasnn verilmesine engel tekil etmez. Soruturmann sonuçlandrlmas MADDE 18 - (1) Uyarma, knama ve yükseköretim kurumlarndan bir haftadan bir aya kadar uzaklatrma cezalar ilgili fakülte dekan, enstitü, konservatuvar, yüksekokul veya meslek yüksekokulu müdürünce verilir.
27
(2) Müterek mekanlarda ilenen disiplin suçlarndan dolay uyarma, knama ve yükseköretim kurumlarndan bir aya kadar uzaklatrma cezas verme yetkisi rektöre aittir. (3) Yükseköretim kurumundan bir veya iki yaryl için uzaklatrma cezas ile yükseköretim kurumundan çkarma cezalar, yetkili disiplin kurulunca verilir. (4) Fakülte, enstitü, konservatuvar, yüksekokul ve meslek yüksekokulunca yürütülen soruturmalarda bu birimlerin yönetim kurullar, rektörlük tarafndan yürütülen soruturmalarda ise üniversite yönetim kurulu disiplin kurulu görevini yerine getirir. (5) Soruturma dosyasn inceleyen rektör, dekan, müdür veya disiplin kurulu, gerekli görürse noksan sayd belirli soruturma ilemlerinin tamamlanmasn ayn soruturmacdan veya disiplin kurulunun bir üyesinden isteyebilir. Disiplin kurulunun çalma usulü MADDE 19 - (1) Disiplin kurulu, bakann çars üzerine belirlenecek yer, gün ve saatte toplanr. (2) Toplant gündeminin hazrlanmas, ilgililere duyurulmas, kurul çalmalarnn düzenli yürütülmesi, bakan tarafndan salanr. (3) Disiplin kurulu olarak yönetim kurulunun toplant nisab, kurul üye tam saysnn salt çounluudur. Raportörlük ve görüme usulü MADDE 20 - (1) Disiplin Kurullarnda raportörlük görevi, bakann görevlendirecei üye tarafndan yürütülür. Raportör üye, havale edilecek dosyann incelenmesini en geç iki gün içinde tamamlar ve hazrlayaca raporu bakana sunar. (2) Kurulda öncelikle raportörün açklamalar dinlenir. Kurul gerek görürse soruturmaclar da dinleyebilir. Görümelerin bitiminde oylama yaplr ve karar bakan tarafndan açklanr. Oylama ve karar MADDE 21 - (1) Disiplin cezas vermeye yetkili amir veya disiplin kurulu, soruturma raporunda önerilen cezay kabul edip etmemekte serbesttir; gerekçelerini göstermek kaydyla baka bir disiplin cezas da verebilir. (2) Disiplin kurullarnda kararlar toplantya katlanlarn salt çounluu ile alnr. Oylarn eitlii halinde, bakann kulland oy yönünde çounluk salanm saylr. (3) Soruturmac disiplin kurulu üyesi ise soruturmasn yürüttüü dosyann toplantlarna katlamaz ve oy kullanamaz. Karar süresi MADDE 22 - (1) Disiplin cezas vermeye yetkili amirler uyarma, knama, yükseköretim kurumundan bir haftadan bir aya kadar uzaklatrma cezalarna, soruturmann tamamland günden itibaren engeç on gün içinde karar vermek zorundadrlar. (2) Dier disiplin cezalarnn verilmesini gerektiren hallerde, dosya derhal disiplin kuruluna havale edilir. Disiplin kurulu, dosyay ald tarihten itibaren en geç on gün içinde karar vermek zorundadr. Disiplin cezas verilirken dikkat edilecek hususlar MADDE 23 - (1) Disiplin cezalarn vermeye yetkili amirler ile disiplin kurullar bu cezalardan birini verirken, disiplin suçunu oluturan eylemlerin arln, soruturulan örencinin daha önce bir disiplin cezas alp almadn, davran, tavr ve hareketlerini, iledii fiil ve yapt hareket dolaysyla pimanlk duyup duymadn dikkate alrlar. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Uygulama ve itiraz Cezalarn bildirilmesi MADDE 24 - (1) Disiplin soruturmas sonunda verilen disiplin cezas, soruturma açmaya yetkili amir tarafndan; a) Hakknda disiplin soruturmas yaplan örenciye, b) Örenciye burs veya kredi veren kurulua ve yükseköretim kurumuna,
28
c) Üniversiteden çkarma cezas verildii takdirde, yukardakilere ilaveten bütün yükseköretim kurumlarna Yükseköretim Kuruluna, ÖSYM'ye, emniyet makamlarna ve ilgili askerlik ubelerine bildirilir. Disiplin cezalarnn uygulanmas MADDE 25 - (1) Disiplin cezas vermeye yetkili amir veya kurul kararlarnda hangi tarihten itibaren uygulanaca belirtilmedii takdirde, disiplin cezalar verildikleri tarihten itibaren uygulanrlar. Disiplin cezalarna kar bavuru yollar MADDE 26 - (1) Disiplin amirleri ve kurullarnca verilen disiplin cezalarna kar onbe gün içinde üniversite yönetim kuruluna itiraz edilebilir. (2) tiraz halinde, itiraz mercii olan üniversite yönetim kurulu, itiraz onbe gün içinde kesin olarak karara balar. tiraz halinde, itiraz mercii olan üniversite yönetim kurulu karar inceleyerek verilen cezay aynen kabul veya reddeder. Red halinde, disiplin kurulu veya yetkili disiplin amiri red gerekçesini göz önünde bulundurarak itiraz karara balar. (3) Bu Yönetmelie göre verilen cezalara kar, itiraz hakk kullanlmadan da idari yarg yoluna bavurulabilir. BENC BÖLÜM Çeitli ve Son Hükümler Tebligat ve adres bildirme MADDE 27 - (1) Disiplin soruturmas dolaysyla her türlü tebligat, imza karl elden teslim veya örencinin yükseköretim kurumuna bildirdii adrese yazl olarak veya tebligata elverili bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yaplmasn isteyen kiiye elektronik yolla tebligat yaplr. Bu yollarla tebliin mümkün olmad durumlarda tebli varakas ilgili yükseköretim kurumunda ilan edilmek suretiyle tebligat tamamlanm saylr. (2) Yükseköretim kurumuna kaydolurken bildirdikleri adresi deitirdikleri halde, bunu mensubu bulunduklar kurumlara kaydettirmemi bulunan veya yanl veya eksik adres vermi olan örenciler, yükseköretim kurumunda mevcut adreslerine tebligatn yaplm olmas halinde, kendilerine tebligat yaplm saylr. Dosya teslimi MADDE 28 - (1) Disiplin soruturmasna ait dosyalar dizi pusulasyla birlikte teslim edilir ve alnr. Dizi pusulasnn altnda teslim eden ve alann imzalar bulunur. Yazma ekli MADDE 29 - (1) Kiilerle olan yazmalarda 28 inci maddedeki tebli ekli sakl kalmak üzere, dier hususlarda 7201 sayl Tebligat Kanunu hükümleri uygulanr. (2) Evrakn elden verilmesi halinde de imzal belge soruturma dosyasnda saklanr. Devam eden disiplin soruturmalar GEÇC MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliin yürürlüe girdii tarihten önce soruturmasna balanm ancak tamamlanmam bulunan disiplin soruturmalarnda bu Yönetmelik hükümleri uygulanr. Yürürlükten kaldrlan Yönetmelik MADDE 30 - (1) 13/1/1985 tarihli ve 18634 sayl Resmî Gazete'de yaymlanan Yükseköretim Kurumlar Örenci Disiplin Yönetmelii yürürlükten kaldrlmtr. Yürürlük MADDE 31 - (1) Bu Yönetmelik yaym tarihinde yürürlüe girer. Yürütme
MADDE 32 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Yükseköretim Kurulu Bakan yürütür.
29
ÜNTE 5: NSAN VE TOPLUM
1. Niçin nsan ve Toplum?
nsanlarn hayata geldikleri ilk günden öldükleri ana kadar muhatap olduu dier insanlar
ve bu dierleri ile girilen iliki biçimleri, insann toplumsal bir varlk olduunu ispatlar
niteliktedir. Zira hiçbir insan yoktur ki, ya grubu fark etmeksizin, ihtiyaçlarn tek bana
karlayabilsin. Bu ihtiyaç hali, insan topluma “zorunlu” klan bir yapdadr. Doduumuz ilk
an düünelim. Daha ilk andan itibaren toplumsal ilikiler tarafndan belirlenmi akrabalk
devreye girmektedir. Birinci dereceden akrabalar yani ebeveynlerimiz –hayatta olduklar
takdirde- bizim en yaknmzda olan insanlardr. Sonrasnda, kardelerimiz, anne ya da baba
tarafndan akrabalarmz, komularmz, ebeveynlerimizin i ya da okul arkadalar ve dier
insanlar, bizim hayatta oluumuza ahit olurlar ve toplumun yeni bir üyesi olarak bizler,
insanlarn hafzlarndaki yerimizi almaya balarz. smimiz, göz rengimiz, doum kilomuz ve
boyumuz, geceleri kaç kere uyandmz, bizi, çevremizdeki herkesin aina olduu bir
“toplumsal varlk” haline getirmektedir. Üstelik bu durum, yamz ilerledikçe daha farkl
çevrelerin ve toplumsal gruplarn dahil olduu bir süreci beraberinde getirmektedir. Okul
çana geldiimizde dahil olduumuz “eitim çevresi”, bizden sorumlu olan snf
öretmenimiz, snf arkadalarmz hatta sra arkadamz, bizim toplumla olan bamz
kurmadaki en temel aktörlerdir. Aile yaamnda aldmz eitim üzerine bir de okul yaamnda
verilen eitim ve muhatap olduumuz kurallar silsilesi, birey olarak toplumsallama sürecimizi
yakndan ilgilendirmektedir. Bu açdan bakldnda, aslnda toplumsal bir varlk olarak birey,
her an toplum yaantsna entegre olmakta, farkl ya gruplarna, eitim süreçlerine vb.
unsurlara bal olarak toplumsallamaktadr. Bu durum, yüksekörenimde etkisini daha fazla
hissettirmektedir. Üniversiteye balayan birinci snf örencileri, toplumsallama süreçlerini u
döneme kadar fazlasyla tecrübe etmi olsa da, yüksek öretime balanan ilk günden itibaren
çok daha farkl ve detayl toplumsal ve bürokratik ilikilere maruz kalmlardr. Örenci ileri,
dekanlk, üniversite eitim öretim yönetmelii, vize, final vb. kurum ve süreçler, örencileri
topluma çok daha fazla balayan unsurlardr. Son olarak, üniversiteyi bitirip meslek edinme
sürecine girilmesiyle birey, üniversite yaamndaki görece daha özgür ve toplumdan bamsz
halini kaybederek, tamamen toplumsal unsurlara (ülkenin ekonomik durumu, mesleki
30
yeterlilik, o meslee olan talep, yaanan ehir, mezun olunan üniversite, uygun i vs.) bal
kalmaktadr. yaamnn da düzene konulup aile yaantsna geçilmesiyle birlikte birey,
sonraki nesilleri toplumsal beklentilere göre yetitirmekle mükellef bir hale bürünecektir. Bu
durum, birey ve toplum ilikisi arasndaki döngüsellii ve jenerasyonalara yaylma halini
göstermektedir. Dolaysyla, “Niçin birey ve toplum?” sorusu sorulduunda, bu ikisinin,
insann ve onun dahil olduu toplumun ayrlmaz bir ikili olduu iddia edilebilir.
Yukarda, modern dönemde yaayan ortalama bir bireyin toplumla olan münasebetine
dair en temel aamalar özetlenmitir. Bu aamalar, insann topluma gün be gün, yl be yl hangi
ekillerde balandn, toplumsal norm ve deerleri hangi ekillerde benimsediini
belirlemektedir. Bu belirlenimin üzerine kurulu olduu baz süreçleri, belirli kavramlar nda
açklamak faydal olacaktr.
2. Birey ve Toplum likisine Dair Baz Temel Kavramlar
Norm: Genelde kural olarak bilinen ve toplumca bireyden uymas beklenen düzen ya da
davran kalplardr. Normlar, insann yaad topluma göre ekillenir ve isminden de
anlalaca üzere “normal”in belirleyicisidir. Gündelik hayatta normalin dna çkan, bir dier
ifadeyle normlar göz ard eden birey, üzerinde toplumun basksn hissetmeye balar. Normlar
zamanla deiebilir. Normlarn deiiminde toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel faktörler
etkili olabilir.
Deer: Deer, bir toplumsal grubunun varln sürdürebilmek için üyelerine yani
bireylere salad ortak inançlar, düünceler, ahlaki ilkeler ve beklentilerdir. Deerler, bilince,
duygulara ve heyecanlara da hitap etmektedir. Deerler, toplumun tarihsel olarak bünyesinde
biriktirdii unsurlardr. Bireyi etkiledii gibi, bireylerin de deerleri oluturmas söz konusudur.
Bir açdan da deer, normlarn oluturucusu konumundadr.
Toplumsallama: Toplumsallama, bir insann kendi bilincinin farknda olduu andan
yaamnn sonuna kadar, yaad çevrede dahil olduu bir süreçtir. Deerlerin oluum süreci
ve normlara dönümesi, toplumsallama ile tecrübe edilir. Birey, toplumun deer ve normlarna
uyum saladkça toplumsallar, toplumsallatkça toplumun deer ve normlarn benimser. Bu
da, toplum ve birey arasndaki döngüsel ve karlkl ilikiyi açklar niteliktedir.
Bireysel Tercih: Toplum ve birey ilikisi söz konusu olduunda, genellikle toplumun
bireye yön veren bir yapda olduu dile getirilir. Fakat bu durum, toplumsal deiim olgusunu
açklamada yetersiz kalmaktadr zira her toplumun deimekte olduu gerçei, bireyin de bu
deiimde etkin olduu gerçeiyle örtümektedir. Bireyler, kimi durumlarda o toplum içinde
örgütlenerek toplumun normlarnn ve deerlerinin deimesine vesile olabilir. Bu da, dier
31
daha ortaya koyar. Ksacas bireysel tercihler, kimi zaman toplumsal dinamiklerle çatmaya
gelebilir ve toplumun birey üzerindeki etkisini krarak yeni türden normlar ve deerler
kurgulayabilir.
Kültür, birey ve toplum arasndaki ban kurulmasnda son derece önemlidir. Bireyler, ait
olduklar toplumun kültürünü örendii ve pratie geçirdii ölçüde toplumsallar. Bu örenme
ve pratik, bir takm törenler, özel günler, kutlamalar olabilecei gibi, gündelik hayatta her an
pratik edilen yemek yapma, ev dizayn etme, büyüklere ya da küçüklere yönelik davranlar
ayarlama vb. süreçlerde de gözlenebilir.
Eitim: Modern toplumlarda birey ile onun toplumsal aidiyetinin en temel yollarndan
birisi eitimdir. Modern eitim süreci, belli bal kurumlar ve profesyonellerce
yürütülmektedir. Bireyler, aile yaam sonras toplumun norm ve deerlerini eitim yaamna
adm attktan sonra örenmeye ve benimsemeye balamaktadr. Öte yandan, bireyin
toplumsallamasnn ve toplumsal aidiyetinin en temel yollarndan birisi olan meslek yaam,
eitim süreciyle yakndan balantldr. Bireyler, tatmin edici bir meslek edinebilmek ve bu
meslekte sürekli olabilmek için klasik örgün öretime ek olarak, hayat boyu eitim sürecine
dahil olmaktadr. Bu açdan eitim, günümüzde sadece belli bir dönemde megul olunan alan
deil, i yaamnda hatta emeklilik sonrasnda dahi bireylerin megul olduu bir alandr.
Mesleki Yaam: Birey ve toplumun temel kesiim noktalarndan birisi mesleki yaamdr.
Meslek hayat, bir bireyin orta ya öncesi ve sonras süreçte toplumsal varolu ve aidiyeti için
son derece önemlidir. yi bir meslee sahip olan bireylerin aile yaam kurabilmesi ve bunu
sürdürebilmesi, buna ek olarak toplumsal çevresi tarafndan kabulü daha kolay olmaktadr.
Meslek yaantsna paralel sosyal çevre ve sosyal aktiviteler bireyin daha salkl bir yaant
sürebilmesini salamaktadr. Bu da sonuç olarak sosyalleme süreçlerinde meslei önemli bir
pozisyona sokmaktadr.
Bireyin toplumsal yap tarafndan kontrolü, son yllarda çokça tartlan bir süreç haline
gelmitir. Her ne kadar toplum etkisinden tamamen bamsz bir birey tasarm gerçekçi olmasa
da, 21. Yüzyln modern toplumlarnda ortaya çkan bireyselleme olgusu, yava yava
toplumsal dinamikleri andrmaktadr. Bilhassa i ve meslek yaamna atlmada yaanan
zorluklar, youn ve masrafl eitim programlar, bireylerin kaliteli bir yaant için ald riskler
ve grup-akrabalk dinamiklerinin toplumsal yaantda eskisi kadar etkili olmay, bireyi
toplumdan ve toplumsal kontrolden daha bamsz bir hale sürüklemektedir. Benzer ekilde,
aile ilikilerindeki anmalar da bu risk ve kazanm boyutuyla alakaldr. nsanlar kendi
yaamlarn daha kaliteli hale getirebilmek için, gerekirse ebeveynlerine ya da elerine ve
çocuklarna dahi yeterli zaman ayrmamakta, kariyer basamaklarn trmanabilmek için gerekli
olduu takdirde aylarca hatta yllarca ailelerinden uzak bölgelerde eitim görmekte ya da
çalmaktadr.
Günümüzde modern toplumlarda deien yaam biçimleri, toplumsal kontrol
mekanizmalarnn almas sonucu birey ve toplum arasnda yeni türden bir iliki ya da
ilikisizlik söz konusu olmaktadr. Bunun üzerine, bir de küreselleme süreci devreye
girdiinde, bireyler farkl ülkelerde yaamn sürdürebilmek ve kariyer basamaklarn
trmanabilmek için iyice kendisine çekilmekte ve uymak zorunda olduu yasalar dnda,
geleneksel kodlarn yitirmektedir. Bu hususta resmi ve sivil mercilerin ilgili tedbirleri almas
gerekmektedir. Aksi takdirde yalnzlaan ve bencilleen bireyler toplumsal yaantdan daha da
soyutlanacak ve orta ya da uzun vadede birçok toplumsal problem ortaya çkacak ya bu
problemlerde toplum hayatn tehdit eden ciddi artlar gözlenecektir.
33
1. Çokkültürlülüe Giri
etnik, dini, mezhepsel ya da ideolojik gruplarn toplumsal yaantya katlmn öngören ve bu
katlm destekleyen bir kavramdr. Çokkültürlülük, tanmndan da anlalabilecei üzere kimlik
olgusu üzerinde ekillenmekte olup, farkl kimliklerin toplumsal ve siyasal alanda tannmasn,
bu farkl kimliklere sahip bireylerin kimliklerinin gerei olan hak ve özgürlüklerinin garanti
altna alnmasn amaçlamaktadr. Dolaysyla çokkültürlülük söz konusu olduu