transfüzyon endikasyon ve reaksiyonları · hemofili a hastalarında von willebrand hastalarında...

88
Transfüzyon Endikasyon ve Reaksiyonları Dr. S. Sami KARTI Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı

Upload: truongnhu

Post on 04-Mar-2019

231 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Transfüzyon Endikasyon ve Reaksiyonları

Dr. S. Sami KARTIYeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Hematoloji Bilim Dalı

TRANSFÜZYONENDİKASYONLARI

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 3

TRANSFÜZYON NEDEN YAPILIR?

1. Kan hacmini sağlamak 2. Dokulara oksijen taşınmasını sağlamak3. Kanama ve koagülasyon bozukluklarını

düzeltmek

4. İmmünolojik eksikliği gidermek

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 4

Eritrosit Preperatları

Eritrosit süspansiyonuLökositi azaltılmış eritrosit süspansiyonuYıkanmış eritrosit süspansiyonuDondurulmuş eritrositler

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 5

Eritrosit Süspansiyonu

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 6

TAM KAN KULLANMA ORANI ORTALAMA %3-5

ÜLKEMİZDE BU ORAN %30’LARDADIR

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 7

Aneminin hipoksiye bağlı, acil tedavi gerektiren semptomlarının ortaya çıkması durumunda eritrosit süspansiyonu verilmelidir.

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-1

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 8

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-2

YorgunlukYorgunluk Solukluk Solukluk

KKıısa ve ssa ve sıık solumak soluma TaTaşşikardiikardi

SenkopSenkop Kalp yetmezliKalp yetmezliğğii

AnginaAngina pekorispekoris SerebralSerebral hipoksihipoksi belirtileribelirtileri

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 9

Kronik anemilerde hastalar; 7-8 g/dl Hbdeğerini tolere edebilir.Bazı durumlarda hemoglobin değeri yüksek de olsa eritrosit transfüzyonuna gerek duyulabilir;

Solunum yetmezliğiKoroner arter hastalığıSerebrovasküler hastalık Orta-ağır derecede kalp yetmezliği

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-3

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 10

Hastanın kliniği uygunsa (hipoksiye bağlısemptomlar yoksa)Anemi: hematinik (demir eksikliği, vitamin B12 ve/veya folik asit yetmezliğine bağlıanemilerdeki gibi) ya da kemik iliğinde eritropoezi uyaran ilaçlarla (eritropoietin) tedavi edilebiliyorsa transfüzyon yapılmamalıdır

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-4

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 11

Hipoplastik anemilerAplastik anemilerKemoterapi sonrası kemik iliğinin baskılandığı hallerMyelodisplastik sendromParoksismal nokturnal hemoglobinüriİmmünolojik nedenli olmayan kazanılmış hemolitik anemilerKonjenital hemolitik anemiler (Talasemi, orak hücreli anemi,

eritrosit enzim bozuklukları, eritrosit membranbozuklukları)

Eritropoietin tedavisine yanıt vermeyen kronik böbrek hastalıkları

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-5

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 12

ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

Doz ve İnfüzyon hızı: Klinik duruma göre değişir. 1 ünite 2-3 saatte verilir.

Normal erişkinde 1 ünite eritrosit süspansiyonu transfüzyonu, hemoglobini 1-1,5 g/dl ve Htc’i%3-5 artırır

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 13

1. Lökositlerin neden olduğu Hemolitik Olmayan Ateşli Transfüzyon Reaksiyonunu (NHFTR) önlemek

2. HLA alloimmünizasyonu engellemek (MHC-Class I ve II ile oluşur)

3. Transfüzyona bağlı viral enfeksiyon geçişini azaltmak (CMV, EBV, HTLV-I/II)

4. Bütün transfüzyonlarda rutin olarak?

LÖKOSİTİ AZALTILMIŞERİTROSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 14

LÖKOSİTİ AZALTILMIŞERİTROSİT SÜSPANSİYONU

Üç şekilde hazırlanabilir;Lökositlerin santrifügasyonla uzaklaştırılmasıLökositlerin yıkama ile uzaklaştırılmasıFiltrasyon

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 15

Lökositi azaltılmış eritrosit süspansiyonu demek için;Lökositlerin %99,99’unun eritrosit süspansiyonundan uzaklaştırılması gereklidir. 1ü eritrosit süspansiyonunda <2x105 lökosit

LÖKOSİTİ AZALTILMIŞERİTROSİT SÜSPANSİYONU

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 16

YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU

Tam kandan elde edilirHazırlandıktan sonra bakteriyel kontaminasyon riski

yüzünden 24 saat içinde kullanılmalı

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 17

YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI

Transfüzyona bağlı;ÜrtikerAllerjik reaksiyon Anaflaktik reaksiyon

görülürse.Lökositi azaltmak amacıyla (%98 etkili) başka

yöntem kullanılamıyorsa

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 18

Nadir rastlanan kan gruplarıOtolog transfüzyonCMV (-) alıcıAlloantikor gelişmiş hastalarOrgan nakli yapılacak hastalarSosyal gereksinim (savaşlar, doğal afetler)durumlarında kullanılabilir

DONDURULMUŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 19

Kanamalı Hasta ve Transfüzyon

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 20

KAN VE ERİTROSİT HACMİ

Kan hacmi

Erişkin 70 ± 10 ml/kg

Yenidoğan 85 ± 10 ml/kgEritrosit hacmi

Erkek 30 ± 5 ml/kg

Kadın 25 ± 5 ml/kg

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 21

KANAMA SEMPTOM VE BULGULARI-1Kaybedilen Hacim (ml)Kaybedilen Hacim (ml) Klinik BulgularKlinik Bulgular

500500 Yok Yok Seyrek olarak kan baSeyrek olarak kan bağışğışççıılarlarıında nda ggöörrüülen len vasovagalvasovagal senkopsenkop

10001000 İİstirahatlestirahatle klinik bulgu olmayabilir, klinik bulgu olmayabilir, belki hafif belki hafif posturalpostural hipotansiyon, hipotansiyon, egzersizle taegzersizle taşşikardiikardi

15001500 İİstirahattestirahatte ve yatarken ve yatarken kan baskan basııncncıı ve nabve nabıız normal, z normal, posturalpostural hipotansiyonhipotansiyon

20002000 İİstirahattestirahatte ve yatarken bile ve yatarken bile kardiakkardiak outputoutput ve kan basve kan basııncncıınormalden az, hava anormalden az, hava aççllığıığı var, nabvar, nabıız hz hıızlzlııve zayve zayııf, cilt sof, cilt soğğuk ve nemliuk ve nemli

25002500 Laktik Laktik asidozasidoz ve ve ööllüümm

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 22

AĞIR KAN KAYBI (> 2000 ml) SONUÇLARI

Böbrek kanlanmasında azalmaSempatik sistem aktivasyonuKalp hızında ve kontraksiyonunda artmaDeri, kas ve barsaklarda vazokonstrüksiyonSodyum retansiyonu, ADH salınımında artmaLaktik asit birikmesiHiperventilasyon ve respiratuvar alkaloz

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 23

ŞOK İNDEKSİKAN KAYBININ HESAPLANMASI

Şok İndeksi= Sistolik kan basıncı (mmHg)

Şok İndeksi İntravasküler sıvı kaybı0.5 %00.8 %10-201.0 %20-301.1 %30-401.5 %40-50

Nabız (vuru/dk)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 24

MASİF KANAMA

24 saat içinde, total kan hacmine eşit miktarda

transfüzyonu gerektirecek miktarda kanama

24 saat içinde 10 üniteden fazla tam kan veya 20

üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmek zorunda

kalınması

3 saatten daha az sürede kan hacminin %50’sinin

kanaması

150 ml/dk ve üzerindeki kanama

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 25

MASİF TRANSFÜZYON

AMAÇ:

Volüm kaybının düzeltilmesi

Hemostazın sağlanması

Oksijen taşıma kapasitesinin düzeltilmesi

Metabolik bozuklukların düzeltilmesi

Plazma onkotik basıncının düzeltilmesi

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 26

MASİF TRANSFÜZYONDA UYGULAMALAR-1

Kristalloid sıvılar

Kolloid sıvılar

- Albumin

- Dekstran

- Hidroksi etil starch (HES)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 27

MASİF TRANSFÜZYONDA UYGULAMALAR-2

Tam kan (En çok 4 günlük)

- Sitrat nötralize edilmelidir (Ca glukonat)

- Kan bileşeni ısıtılmalıdır

- 10 üniteden fazla verilmişse

- Koagülasyon fonksiyonları taranmalıdır

- Trombosit sayımı kontrol edilmelidir

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 28

Kanamalı hastaya ardarda 4 ünite eritrosit süspansiyonu ve sıvı verilmesine rağmen hastanın hemodinamik dengesi stabil hale gelmiyorsa(hipotansiyon, ortostatik hipotansiyon, taşikardi, periferiksoğukluk, idrar hacminde azalma gözleniyorsa)TAM KAN TRANSFÜZYONUNA gerek vardır

Kan kaybı, total kan hacminin %25-30'unu geçmişse tam kan transfüzyonu endikasyonu doğar

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 29

Granülosit Süspansiyonu

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 30

Hemen hemen hiç kullanılmamaktadır

Rekombinant büyüme faktörlerinin ve

etkin antibiyotik ve immünglobulinlerin kullanımı bu ürünün transfüzyon ihtiyacını azaltmış/ortadan kaldırmıştır.

GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-1

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 31

Yenidoğan sepsisinde

Absolüt nötrofil sayısı 500/μl’nin altında ise

Kontrol altına alınamayan ateş varsa

Enfeksiyon etkeni gösterilememişse

Antibiyotik tedavisine rağmen 48 saattir kontrol edilemeyen ateş var ve genel durum bozuluyorsa

Kronik granülomatöz hastalıklarda antibiyotik tedavisi yetersiz kalıyorsa

GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI-2

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 32

Trombosit Süspansiyonu

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 33

TrombositopeniEşik değer 50.000/m3

Eşlik eden klinik değişkenlerTrombositopeninin sebebiTrombositopeninin süresiEşlik eden hastalık (sepsis, üremi, vaskülit, malinite, aspirin kullanımı, K vitamini eksikliği, karaciğer hastalığı, vs)

TROMBOSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI-1

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 34

Trombosit sayısı 50.000/m3 birçok cerrahi prosedür için yeterliMajör kardiyovasküler ve intrakraniyal operasyonlar için sınır 100.000/m3

TROMBOSİT SÜSPANSİYONUENDİKASYONLARI-2

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 35

PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU UYGULAMASI-1Hematolojik maligniteli hastaların tedavileri sırasındaAplastik anemi, myelodisplastik sendrom gibi hastalıklarda destek tedavisi olarak

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 36

Kemoterapi alan hastada trombosit sayısı

< 10x109 / L ise

10-15x109 / L ve ateş > 380 C veya yeni minör kanama varsa

PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU UYGULAMASI-2

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 37

Erişkinde trombosit artışı:1 Ü random 5x109/L 1 Ü aferez 40-50x109/L

Beklenen yükselme yoksa alloimmünizasyondan şüphe edilirBeklenen yükselme CCI (Corrected CountIncrement=Düzeltimiş Sayı Artışı) ile hesaplanırCCI transfüzyondan 1 saat ve 24 saat sonra değerlendirilir

TROMBOSİT SÜSPANSİYONUNDAN YARARLANIM-1

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 38

Absolu trombosit artışı (tr/L) CCI = X BSA (m2)

Transfüze edilen trombosit sayısı (x1011)

BSA: Vücut yüzey alanıAbsolu trombosit artışı = Transfüzyon sonrası trombosit sayısı –

Transfüzyon öncesi trombosit sayısı

CCI 1. Saatte 7.5-10x109/L

24. Saatte 4.5-7.5x109/L

TROMBOSİT SÜSPANSİYONUNDAN YARARLANIM-2

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 39

Trombosit refrakterliği sebepleri

İmmün sebeplerAnti-HLA antikorlarıPlatelet glikoproteinlerine karşı alloantikorlarAntiplatelet otoantikorlar (ITP)

Non-immün sebeplerSplenomegaliAteş, enfeksiyon

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 40

PROFİLAKTİK TROMBOSİT SÜSPANSİYONU KONTRAENDİKASYONLARI

Trombotik trombositopenik purpuraIdiopatik trombositopenik purpura

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 41

TAGVHD (Transfüzyonla İlişkili Graft Versus HostHastalığı) donör lenfositlerinin alıcıya yerleşerek çoğalması ve alıcı dokularına saldırması sonucu oluşur.Lenfosit sayısı? Bu hastalığı önlemenin tek yolu ışınlanmış kan/kan ürünü kullanmaktır.Tam KanEritrosit SüspansiyonlarıTrombosit süspansiyonlarıIşınlama; Se137 kaynaklı özel cihazlarla yapılır ve 2500 – 3200 CGy gamma irradiasyon kullanılır

KOMPONENTLERİN IŞINLANMASI

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 42

IŞINLAMA ENDİKASYONLARI1. Kemik iliği transplantasyonu yapılan hastalar

2. Prematüre, yenidoğan ünitesi hastaları

3. Ağır immün yetmezlikli hastalar (Kalıtsal–Akkiz)

4. Intrauterin kan nakli

5. Hodgkin hastalığı

6. HLA uygun trombosit süspansiyonu transfüzyonu yapılanlar

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 43

IŞINLAMANIN YARARLI OLDUĞU DURUMLAR

1. Akut lösemiler

2. Hodgkin dışı lenfomalar

3. Solid organ nakli yapılan hastalar

4. Yoğun kemoterapi veya radyoterapi ile bağışıklık sistemi baskılanmış solid tümörlühastalar

Hücre içermeyen kan ürünleri; Taze donmuş

plazma ve kriyopresipitat

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 45

TAZE DONMUŞ PLAZMA

Volüm:200mlİçerik:Bütün koagülasyon faktörleri

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 46

TAZE DONMUŞ PLAZMA ENDİKASYONLARI-1

Spesifik faktör tedavisi yapılamadığında; izole FII, FV, FVIII, FX ve FXI eksikliklerinde

Vitamin K’ya bağımlı faktör (II, FVIII, FIX, FX) eksikliği, Warfarin tedavisi alanlar

Masif transfüzyona bağlı düzeltilebilir hemostatikbozukluk varsa

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 47

TAZE DONMUŞ PLAZMA ENDİKASYONLARI-2

DIC ve ağır karaciğer hastalığındaTTP’de plazma exchange içinAntitrombin III eksikliği olanlarda tromboz

nedeniyle heparin uygulanacak veya cerrahi girişim yapılacaksa

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 48

KRİYOPRESİPİTAT

Volüm: 15mlİçerik: Fibrinojen, Faktör VIII, Faktör XIII, vWF

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 49

DOZ: Ortalama 10 kg için 1 ünite

70 kg.lık erişkinde 10 ünite kriyopresipitatFibrinojen’de 75 mg/dlFVIII’ de %30’luk artış sağlar

KRİYOPRESİPİTAT

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 50

Fibrinojen replasmanı gereken durumlarda (Hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi)

Hemofili A hastalarında

Von Willebrand hastalarında

KRİYOPRESİPİTAT ENDİKASYONLARI

TRANSFÜZYON KOMPLİKASYONLARI

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 52

Kan ve kan komponentlerinin infüzyonuna bağlımeydana gelen istenmeyen reaksiyonlara TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI denir.

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 53

Transfüzyon sırasında karşılaşılan en ufak bir belirti veya bulgu, yaşamı

tehdit eden bir transfüzyon reaksiyonu olarak kabul edilmeli ve

aynı anda tanı ve tedaviye başlanmalıdır.

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 54

ENFEKSİYÖZ Bakteri ve Parazit EnfeksiyonlarıVirus EnfeksiyonlarıPrion Hastalıkları

İMMÜNOLOJİK

* HemolitikAkut Gecikmiş Tipte

* Ateş Reaksiyonları (FNHTR)* Akut Akciğer Hasarı (TRALI)* Ürtiker ve Anaflaksi* Graft Versus Host Hastalığı (TA-GVHD)* Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura

İMMÜNOLOJİK OLMAYAN

* Hiperkalemi* Sitrat Toksisitesi* Hipotermi* Dolaşım Yüklenmesi* Hemosiderozis

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 55

İmmün Hemolitik Reaksiyonlarİmmün Hemolitik ReaksiyonlarErken Dönem HTR:

Transfüzyon sırasında veya hemen sonra (<24 saat) açığa çıkan reaksiyonlardır

Çoğunlukla damar içi hemoliz görülürGeç Dönem HTR:

Transfüzyondan 5-7 gün sonra açığa çıkanreaksiyonlardır

Çoğunlukla damar dışı hemoliz görülürNedenleri: primer immünizasyon veya anamnestik

reaksiyondur

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 56

İMMÜN HEMOLİTİKREAKSİYONLAR

Hemolizin şiddeti:antijenin özgüllüğüuygunsuz hücrelerin miktarıantikor titresiantikorun tipi, alt-grubuantikorun reaksiyon oluşturduğu ısıhastanın (alıcı) primer hastalığı

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 57

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 58

Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonlarının SıklığıHemolitik Transfüzyon Reaksiyonlarının Sıklığı

Kadınlarda erkeklerden 3 kat fazladır (gebelikler)YaşlılardaCerrahi veya akut hastalıklar nedeniyle kısa süredefazla miktarda transfüzyon alanlardaKronik anemi nedeniyle sürekli transfüzyonyapılanlarda sıktır

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 59

Erken Dönem HTRErken Dönem HTR

Görülme Sıklığı1:100 000Mortalite % 40Çoğunlukla (% 92 – 98) bildirilmemektedirNedenYüzde 75 kadarı ABO, Kell, Kidd, Duffyuyumsuzluğundan

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 60

Erken Dönem HTR

Belirti ve bulgularAteş, titremeGöğüste, sırtta ve infüzyon yerinde ağrıHipotansiyonBulantıYüzde kızarmaNefes darlığı

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 61

Erken Dönem HTR

Belirti ve bulgularHemoglobinüriŞokYaygın kanamaOligüri, anüriDamar içi hemoliz bulguları

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 62

Akut intravasküler hemolizreaksiyonunda yapılması gerekenler1. Giden kan komponentini durdur2. Damar yolu uygun bir kristaloid veya kolloid solüsyonla açık

tutulmalı3. Kan basıncı ve kalp hızı kontrolü4. Havayolu açık tutulmalı5. İdrar takibi6. Kan ve idrar örneği alınmalı7. BUN, kreatinin ve elektrolit takibi8. Koagülasyon testleri kontrol edilmeli (PT, aPTT, fibrinojen)9. Hemoliz testleri (LDH, Bilirubinler, haptoglobulin)10. Sepsisten şüpheleniliyorsa; uygun kültürler11. Hemoglobinüri için idrar tetkiki

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 63

Akut intravasküler hemoliz reaksiyonunda kan bankasında yapılması gerekenler

1. Evraklar ve kan/kan komponenti doğru kanın doğru kişiye verilip verilmediği için kontrol edilmeli

2. Plasma hemoglobinemi için gözlenmeli3. Direkt antiglobulin testi4. Cross-match tekrarlanmalı5. Diğer serolojik testler tekrarlanmalı (ABO, Rh)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 64

Geç Dönem HTRGeç Dönem HTR

Görülme Sıklığı1:20 000Çoğu bildirilmemektedirMortalite % 0NedenÇoğunluğu Rh sistemi antikorlarındandır, Kell, Kidd, Duffy de olabilir

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 65

Geç Dönem HTR

Belirti ve bulgularYüzde 35 asemptomatikAteşHemoglobinde beklenmeyen azalmaSarılıkLaboratuvarda damar dışı hemoliz bulgularıAlloantikor saptanmasıDAT pozitifliği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 66

İmmünolojik olmayanHemolitik ReaksiyonlarNon-immünolojik hemoliz nedenleri:

Bakteriyel kontaminasyon: açık sistemler, cam şişede depolama, 4-60°C üreyen bakteriler (Pseudomonas, Yersinia), partikül, pıhtı, renkdeğişikliği uyarıcı olmalı

Mekanik hemoliz: vücut dışı dolaşım, kateterler, dar çaplı iğneler

Termal hemoliz: < -30°C >50°COsmotik hemoliz: hipotonik solüsyonlar

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 67

Allerjik ReaksiyonlarAllerjik Reaksiyonlar

Görülme SıklığıYüzde 1-3Transfüzyonun 1- 45’inci dakikalarında ya da 2-3 saat sonra görülebilirNedenÇoğunlukla plazma proteinlerine, nadiren de ek solüsyon ya da sterilizasyonda kullanılan maddelere bağlı gelişir IgA eksikliği olan alıcılarda ciddi alerjik reaksiyonlar görülebilir

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 68

Allerjik ReaksiyonlarBelirti ve bulgularAkut ürtikerGeneralize kaşıntıGeneralize eritem, angionörotik ödemBulantıBaşdönmesiBronkospazmHipotansiyonKardiak aritmiler ve arrest

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 69

Görülme Sıklığı1:5000

Tedavi edilmezse ölümcüldür, tedaviye rağmen mortalitesi %5’dirSolunum desteği çok önemlidir, hızla tedavi edildiğinde 48-96 saatte kendini sınırlar

Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı

Transfusion-related acute lung injury (TRALI)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 70

Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer HasarıTransfusion-related acute lung injury (TRALI)

NedenTransfüze edilen kandaki anti-lökosit ya da

anti-HLA antikorlardırBu antikorlar çok doğum yapmış kadınların

plazmasında daha sık olabileceğinden bu tür kişilerin bağışçı olarak kabul edilmemesi önerilmiştir

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 71

NedenÖnceki sensitizasyona bağlı hastadaki anti-lökosit ya da anti-HLA antikorlar, transfüze edilen lökositlerle reaksiyona girer; sitokin, interlökinler, pirojen maddelerin salınımınaneden olurlar ve ateş yükselir

Transfüze edilen kan ürünündeki lökosit 5 x 108’in altındaysa bu reaksiyon gelişmez

Hemolitik Olmayan Transfüzyona Bağlı AteşReaksiyonlarıFebrile Non-Haemolytic Transfusion Reactions(FNHTR)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 72

Görülme SıklığıTrombosit transfüzyonlarından sonra %38, Eritrosit transfüzyonlarından sonra %7 oranında görülür

Tedavi: Antipiretikler (Parasetamol)

Önemi: diğer transfüzyon reaksiyonlarıyla (hemolitik, bakteriyel, allerjik) karışır

Hemolitik Olmayan Transfüzyona Bağlı AteşReaksiyonlarıFebrile Non-Hemolytic Transfusion Reactions(FNHTR)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 73

Görülme Sıklığı1:200 000Transfüzyondan 1 hafta kadar sonra trombosit sayısında hızla düşme ve kanama diatezi görülürHPA-1a negatif hastalardaÇoğu kadınÖnceki transfüzyonlar veya gebeliklere bağlı alloantikorgelişir ve bunun sonucunda trombositopeniGenellikle 2 haftada kendiliğinden düzelirKanamalar ölümle sonuçlanabilirIvig, plasmaferez, steroid, splenektomi

Transfüzyon Sonrası İzlenen Purpura“Post-transfusion purpura (PTP)”

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 74

Donör lenfositlerinin yok edilememesi ve alıcıya yerleşerek alıcı dokularına saldırmasıMortalite:%90Doku (HLA) uyumsuz bağışçılardan kan ürünü alan immünyetmezlikli hastalarda veya doku uyumlu (1. derece akraba) bağışçılardan kan ürünü alan immün sistemi sağlam kişilerde gelişebilir

Transfüzyona Bağlı Graft Versus HostHastalığıTransfusion associated graft versus hostdiseases (TA-GVHD)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 75

Transfüzyondan 8-10 gün sonra;Ağır cilt lezyonları, karaciğer yetmezliği, pansitopeniÖlüm 3-4 hafta içinde enfeksiyon ve kanamadanÖnlemekTransfüze edilen üründeki lenfositlerin gamma irradiasyonla çoğalmasının önlenmesi

Transfüzyona Bağlı Graft Versus HostHastalığıTransfusion associated graft versus hostdiseases (TA-GVHD)

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 76

İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI

HiperkalemiSitrat toksisitesiHipotermiDolaşım yüklenmesiHemosiderozis

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 77

HİPERKALEMİ

Banka kanında üç hafta içerisinde potasyum düzeyi 5-6 katına çıkar

Hiperkalemi, elektrokardiografik değişikliklere ve kardiak arreste neden olabilir

Böbrek fonksiyonu bozuk hastalar, yenidoğan ve masif transfüzyon alanlarda risk oluşturur

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 78

Masif transfüzyon, karaciğer fonksiyon bozukluğu gibi durumlarda sitratı metabolize edemeyen hastalarda toksik olabilir

Kas tremoru, kardiak aritmiler ve ağız çevresinde uyuşmalar gözlenir

Hipokalsemiyi önlemek için dikkatle kalsiyum glukonatveya kalsiyum klorid verilmesi semptomları düzeltir

SİTRAT TOKSİSİTESİ

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 79

Hipotermi gelişme riski varsa kanın ısıtılması önerilir

Fazla miktarda soğuk kan transfüzyonu vücut ısısının, 370C den 27-290C’ye düşmesine sebep olabilir

Ventriküler aritmi ve kardiak arrest gelişebilir

Masif transfüzyonlarda, yenidoğanda, soğuk intoleransıolanlarda dikkat edilmelidir

HİPOTERMİ

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 80

Sınırda kalp-akciğer yetmezliği, uzun süredir derin anemisi olanlarda ve küçük bebeklerde görülebilir Tam kan yerine konsantre eritrosit kullanımı riski yarıyarıya azaltır Riskli hastalarda infüzyon çok yavaş olarak (1ml/kg/saat) verilmelidirTransfüzyon öncesi diüretik yararlı olabilir Transfüzyon hızının azaltılması, durdurulması, hastanın pozisyonunun değiştirilmesi, diüretik ve oksijen verilmesi ile düzelir

DOLAŞIM YÜKLENMESİ

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 81

Bir ünite transfüzyonla hastaya 250 mg demir verilir20-30 ünite transfüzyon almış kişilerde hemosiderozisgelişme riski vardırKardiak komplikasyonlara,karaciğer fibrozisine ve siroza ilerleyen ağır bozukluklara, diabet, hipotiroidi, hipoparatiroidi gibi birçok endokrin komplikasyonlara, kemik ve iskelet sistemi komplikasyonlarına, nörolojik ve dermatolojik komplikasyonlara yol açabilir

TRANSFÜZYONA BAĞLIHEMOSİDEROZİS

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 82

ENFEKSİYÖZ KOMPLİKASYONLAR

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 83

Transfüzyonla Bulaşan Mikroorganizmalar

VİRÜSLER BAKTERİLERHAV Treponema pallidumHBV-HDV Borrelia türleriHCV Brucella melitensisHGV Yersinia enterocolitica

HEV Staphylococcus türleri

HTLV-1/2 Pseudomonas türleriHIV-1/2 Serratia türleriCMV Salmonella türleriEBV Campylobacter türleri

Parvovirüs B19 Streptocoocus türleriPARAZİTLER RİKETSİYALAR

Plazmodium türleri Rickettsia ricketsii

Toxoplasma gondii Coxiella burnetti

Trypanasoma cruzi PRİONLAR

Babesia türleri

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 84

Bakteriyel Kontaminasyon

Görülme Sıklığı: %0,2-0,5’tir

Ciddi ve fatal seyirli reaksiyonlara neden olabilir

Bakteriyel kontaminasyon riski, komponentinsaklama ortamıyla yakından ilişkilidir, oda ısısında saklanan komponentlerde bakteriyel kontaminasyon riski artar

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 85

Bakteriyel KontaminasyonBağışçıda bakteriyemi

Gastroenteritli bağışçıda asemptomatikbakteriyemi

Yersinia enterocolitica, Campylobacter jejuni

ÜSYE’de asemptomatik inkübasyondönemi

Streptococcus pyogenes

Lyme hastalığı erken dönemi Borrelia burgdorferiKronik enfeksiyonlarOsteomyelit Salmonella choleraesuisSifiliz Treponema pallidumTopuk ülserasyonları Serratia liquefaciensDental girişimler veya küçük cerrahi operasyonlar

Staphylococcus aureus

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 86

Bakteriyel KontaminasyonKanın alınması

Yetersiz deri dezenfeksiyonu Staphylococcus epidermidis, S. aureus, Bacillus suşları, difteroidler

Flebotomi alanında enfeksiyon Enterokoklar, Stafilokoklar

Vakumlu tüplerin kontaminasyonu Serratia marcescens

Aferez solüsyonunun kontaminasyonu Enterobacter cloacae

Kan torbalarının üretimi

Torbanın hazırlanma aşamasında kontaminasyonu

S. marcescens

Kan ürünü hazırlanması

Kan ürünlerinin transfüzyon öncesi hazırlanması

Pseudomonas cepacia

Isıtma banyolarından P. cepacia, P. aeruginosa

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu 87

RUTİN UYGULAMALAR

Bugün ülkemizde yasal olarak bağışçı kanlarına uygulanan zorunlu tarama testleri

HBsAg, Anti-HCV,

Anti-HIV-1/2, VDRL-RPR

TEŞEKKÜRLER!