SEMINARSKI RAD :

Toranjske dizalice – Kranovi

Profesor: Student:

Mr. Boban Cvetanović Nikola Milošević Rms 45/09

Borivoje Stojanović Rms 10/09

Toranjske dizalice - Kranovi

Toranjski kranovi su najčešće korišćene mašine za transport i prenos materijala unutar gradilišta. Nezamenjivi su u visokogradnji i kod drugih visokih konstrukcija. Toranjske dizalice prvenstveno se koriste za montažu zgrada. Razlog za niži stepen primene toranjskih dizalica pri montaži hala je velika površina ovih objekata sa relativno malo teških elemenata. Javljaju se još potrebe za brzim prelaskom sa objekta na objekat i gradilišta na gradilište dizalica što je za toranjske dizalice dosta teško. Ali toranjske dizalice se mogu koristiti za transport materijala pri izradi teških montažnih elemenata na gradilištu.

Osnovni elementi konstrukcije toranjskog krana su:

postolje - omogućava prenos težine krana i tereta koji se prenosi na tlo balast - svojom težinom pravi ravnotežu sa teretom koji se prenosi kranom

toranj - svojom visinom omogućava vertikalni transport materijala

strela krana (ruka) - omogućava horizontalni transport materijala

Osnovne karakteristike konstrukcije toranjskih kranova su:

Konstrukcija strele toranjskog krana: horizontalno pomeranje može da se izvede na dva osnovna načina: postoje kranovi kod kojih je strela pokretna u vertikalnom pravcu (takozvana igla) rotiranjem oko tačke spoja sa tornjem i kranovi sa strelom koji je stalno u horizontalnom položaju i po kojoj se kreće čekrk krana (mačka).

Položaj obrtnog dela toranjskog krana: kod manjih kranova, obrće se i toranj i strela krana, dok se kod većih toranjskih kranova najčešće obrće samo gornji deo krana sa strelom

Položaj komandne kabine: komandna kabina najčešće se nalazi na vrhu krana, ispod strele. Ona se obrće zajedno sa strelom čime je obezbeđena dobra preglednost. Postoje i (manji) kranovi kod kojih je komandna kabina na postolju i krana kao i kranovi sa daljinkom kontrolom kretanja.

Konstrukcija postolja: u zavisnosti od mogućnosti pomeranja tornja krana, postoje kranovi koji se kreću po koloseku, na točkovima i na gusenicama. Takođe, postoje i nepokretni toranjski kranovi.

Tehničko - eksploatacione karakteristike: osnovne karakteristike su brzina dizanja, obrtanja i kretanja kao i mogućnost njihovog kombinovanja. Kod dizalica sa mačkom, značajna je i brzina kretanja mačke.

Osnovna podela prema koncepciji dizanja i konstrukcij i delova:

1. toranjske dizalice s vodoravnom (ili blago kosom) granom

• uređaj (sklop) za dizanje i prenos tereta ("mačka“) kreće se po grani• celokupni uspravni toranj okreće se (pri dnu) na postolju• dizalice male do srednje nosivosti i dohvata

2. toranjske dizalice sa kosom (okretnom) strelom

• sklop za dizanje i prenos tereta je na vrhu (“špici”) strele• ili se celokupni toranj se okreće na postolju• ili se okreće gornj i deo (s kosom strelom) na tornju• dizalice male, srednje i velike nosivosti i dohvata

3. toranjske dizalice s okretnom vodoravnom granom

• uređaj (sklop) za dizanje i prenos tereta ("mačka“) kreće se po vodoravnoj grani• toranj se ne okreće na postolju• dizalice srednje do velike nosivosti i dohvata

Toranjske dizalice male nosivosti ili male toranjske dizalice sledećih su obeležja:

– dohvat 15 m do 25 m– visina dizanja 20 m do 30 m– nosivi moment do 30 tm– nosivost do 2 t

Toranjske dizalice srednje nosivosti ili srednje toranjske dizalice sledećih su obeležja:

– dohvat 20 m do 45 m– visina dizanja 30 m do 50 m– nosivi moment do 60 tm– nosivost od 3 t do 5 t

Toranjske dizalice velike nosivosti ili velike toranjske dizalice sledećih su obeležja:

– dohvat veći do 50 m– visina dizanja veća od 50 m– nosivi moment veći od 100 tm– nosivost veće od 5 t

Povoljna tehničko-tehnološka i logistička obeležja toranjskih dizalica sa kosom strelom:

– jednostavna konstrukcija,– moguć prenos (pevoz) dizalice u većim celinama,– nisko položeno težište

• balast i vitla se nalaze u dole na postolju) koje daje dizalici veću stabilnost– lakše održavanje navedenih nisko smeštenih strojnoh sklopova– visina dohvata iznad vrha tornja,– prilagodljiva za rad u skučenim prostorima oko granevina.

Nepovoljna obeležja ili nedostaci:

– vodoravno premeštanje tereta vezano uz uspravno okretanje strele,– potrebna veća snaga motora kod vitala za užad,– smanjena tačnost nameštanja tereta,– nemogućnost neposrednog (“bliskog”) položaja terta uz toranj– ograničena visina dizanja– kod višeg dizanja smanjeno opažanje tereta od strane dizaličara,

• manja sigurnost u rukovanju teretom,• manji učinak od dizalice sa vodoravnom granom.

Prednosti toranjskih dizalica sa vodoravnom granom u odnosu na toranjske dizalice sa kosom strelom u tehničko-tehnološkom i logističkom smislu:

– vodoravno kretanje tereta nije vezano uz okretanje grane– potrebna manja snaga motora vitala za užad– veća tačnost u nameštanju tereta– može stajati bliže ili se vezati uz građevinu– kod visokog dizanja i položaja bolje opažanje tereta od strane dizaličara– veća sigurnost u rukovanju tertom– veći učinak do 30% od dizalice sa kosom granom

Nedostaci:

– složena konstrukcija– visina dohvata ispod vodoravne grane– otežan rad u skučenim prostorima oko viših građevina

Toranjske dizalice, podela u smislu konstrukcije tornja:

• toranjske dizalice s krutim (nepromenjivim) tornjem– toranj u obliku prostorne rešetke

• toranjske dizalice s teleskopskim (provlačnim) tornjem

• toranjske dizalice s preklopnim tornjem– toranj u obliku prostorne rešetke

• složene toranjske dizalice

Toranjske dizalice sazakosenom teleskopskom granom.

Toranjske dizalice sa teleskopskim okretnim tornjem I lomljivom teleskopskom granom.

Primena toranjskih dizalica daje najekonomičnije rezultate tek kod masa većih od 1.000 m3. Jedan kran može da snabdeva 25 zidara kod zidanja opekom odnosno 16 zidara kod primene blokova. Ključno je dobro snabdevanje krana materijalom koji je najčešće na paletama. Toranjske dizalice treba da obavljaju ceo unutrašnji transport, kao i dizanje i premeštanje oplate, dizanje armature, maltera, stolarije itd. Srednja vrednost je od 12 do 17 ciklusa na čas.

Montaža i demontaža dizalice su složeni monterski zadaci i moraju se sprovoditi tačno za svaki tip po uputstvima proizvođača i svim sigurnosnim merama. Postupak sastavljanja dizalica od dovezenih komponenti u celinu spremnu za dejstvo (prenos i dizanje), ili postupak uspravljanja dizalice u oblik spreman za dejstvo, naziva se montaža dizalice.

Obrnuti postupak, od stanja dizalice u kome je mogla da dejstvuje do rastavljanja u transportabilne komponente, ili povratak dizalice u stanje da se može kao celina transportovati putevima zovemo demontaža dizalice.

Montaža i demontaža dizalice su složeni monterski zadaci i moraju se sprovoditi tačno za svaki tip po uputstvima proizvođača i svim sigurnosnim merama. Trajanje procesa montaže i demontaže može biti reda veličine nekoliko sati do reda veličine nekoliko sedmica, zavisno od veličine dizalice, vrste, marke i tipa, kao i od mogućnosti korišćenja pomoćnih sredstava (auto dizalice, dizalice na gusenicama...). Mnogi proizvođači novih tipova kranova uzimaju kao pretpostavku za montažu prisustvo auto dizalica određene nosivosti.

Za veće toranjske kranove sa horizontalnom strelom vreme montaže iznosi oko 10 dana sa približno 1000 radnih sati. Približan odnos trajanja montaža-demontaža je 60%-40%.

Kod puzajućih - Kletter kranova, vremena za montažu kreću se od 120 do 180 radnih sati.

Vreme potrebno za postavljanje 1 m koloseka iznosi od 1,50h/m do 2,5h/m.

Kod proračuna učinka treba proces rašlčaniti na pojedine operacije (zahvatanje tereta, dizanje tereta, okretanje tornja, spuštanje tereta, ponovno dizanje praznog suda, okretanje tornja, spuštanje praznog suda). Treba nastojati da se za vreme procesa dizalica ne kreće po koloseku , nego da se sud podmeće pod kuku, jer je brzina kretanja dizalice mala i kretanje cele dizalice sa teretom je neekonomično.

Kod proračuna koštanja za pojedinu vrstu rada treba uzeti u obzir učešće pojedine pozicije procentualno od ukupnog radnog vremena, jer toranjska dizalica ne treba da radi samo na jednoj poziciji.Takođe, obavezno treba uračunati i jednokratne troškove montaže i demontaže dizalice.

Postupak proračuna toranjskih dizalica

Različita konstrukcija toranjskih dizalica (horizontalna ili kosa strela) utiče na proračun i izbor, ali postupak proračuna kod toranjskih dizalica je jednostavniji nego kod samohodnih i odnosi se na sledeće zajedničke parametre:

dohvat (potrebna dužina strele),      nosivost na određenom radijusu,  

visina tornja.                                              

Karakteristike toranjske dizalice pri montaži elemenata date su na slici gde su:

L - dužina strele toranjske dizalicer - max radij us montaže datog elementaVNO -max visina objekta koji se montirav - max visina elementa koji se montirat - uređaj za zahvatanje elementa pri montaži (užad, traverze ...)e - min udaljenje kuke od strele toranjske dizaliceVT -   visina tornja dizalice (udaljenje donje ivice strele od tla)G -težina montažnog elementa.

Potrebni dohvat toranske dizalice zavisi od:   

1.konfiguracije objekta2.položaja dizalice u odnosu na objekat3.mesta  zahvata   elementa   (pogon   za   prefabrikaciju,   skladište, transportno sredstvo)4.položaj elementa u konstrukciji.

Na osnovu šeme montaže određuje  se maksimalni radijusi (ri) podizanja svih vrsta montažnih elemenata i na osnovu toga maksimalna potrebna dužina strele (L). Potrebna nosivost toranjske dizalice određuje se na osnovu težine elemenata (Gi) i njihovih max radijusa (ri).

Kao u kod samohodnih dizalica podaci o nosivosti dati su za ograničen broj mogućih radij usa posmatrane dizalice, to se pojavljuje potreba za podacima o nosivosti na radijusima koji se nalaze između datih podataka. Mogući oblik dijagrama nosivosti kod toranjskih dizalica dat je na slici 2.6., a iznalaženje nosivosti toranjske dizalice na radijusima koji su između dath može se sprovesti takođe kao kod samohodnih dizalica primenom obrazaca 2.5 do 2.7. Upoređenjem nosivosti toranjske dizalice na određenim radijusima i težine elemenata koji se montiraju vrši se odabir dizalica koje mogu izvršiti montažu.

Bitan parametar kod toranjskih dizalica je i visina tornja koja zavisi od maksimalne visine objekta, maksimalne visine montažnog elementa, uređaja za zahvatanje i min udaljenja kuke od strele dizalice. Usvajanje minimalne potrebne visine tornja dizalice ostvaruje se

minimalno vreme montaže dizalice i smanjuju negativni uticaju na dizalicu (vetar i si.). Izgled dela prospekta za toranjske dizalice dat je na slici.

KRAJ

LITERATURA: INTERNET