toplam talep –toplam arz sorular...2-toplam talep eğrisi ile piyasa talep eğrileri arasındaki...

TOPLAM TALEP – TOPLAM ARZ SORULAR

Dr. Süleyman BOLAT1

1- Aşağıdakilerden hangisi, mal ve para piyasasının eşanlı dengede olduğu fiyat düzeyi-hasıla bileşimlerini gösterir?

A) Toplam arz eğrisi B) IS eğrisi C) LM eğrisi

D) Taylor Kuralı eğrisi E) Toplam talep eğrisi

Dr. Süleyman BOLAT 2

2- Toplam talep eğrisi ile piyasa talep eğrileri arasındaki ilişkiyi açıklayan aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A- Toplam talep eğrisi, piyasa talep eğrilerinin dikey toplamıdır

B- Toplam talep eğrisi, piyasa talep eğrilerinin yatay toplamıdır

C- Toplam talep eğrisi, piyasa talep eğrilerinin ağırlıklı ortalamasıdır

D- Toplam talep eğrisi, gelir miktarı değiştirilerek piyasa talep eğrilerinin kaydırılmasıyla elde edilir

E- Toplam talep eğrisi ile piyasa talep eğrileri arasında bir ilişki yoktur


3- Aşağıdakilerden hangisi toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının nedenlerindenbiridir?

A- Fiyatlar genel düzeyi arttığında, reel ücretler düşeceği için istihdam, dolayısıyla toplamtalebin azalmasıB- Fiyatlar genel düzeyi arttığında, firmalar daha fazla mal üreteceğinden toplam talebinazalmasıC- Fiyatlar genel düzeyi arttığında, servetin reel değeri azaldığından toplam talebinazalmasıD- Fiyatlar genel düzeyi arttığında, paranın reel değerindeki düşüşün para talebiniazaltması; bunun da toplam talebi azaltmasıE- Fiyatlar genel düzeyi arttığında, firmaların yükümlülükleri arttığından üretimlerinindüşmesi; bunun da toplam talebi azaltması


4- Toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının nedenleriyle ilgili aşağıdakiifadelerden hangisi doğrudur?

A- Fiyatlar genel düzeyi arttıkça faiz oranı düşer, tüketim harcamaları azalırB- Fiyatlar genel düzeyi arttıkça faiz oranı düşer, yatırım harcamaları artarC- Fiyatlar genel düzeyi arttıkça para talebi artar, faiz oranı düşer ve tüketim harcamalarıazalırD- Fiyatlar genel düzeyi arttıkça paranın reel değeri azalır, faiz oranı düşer ve yatı-rımharcamaları azalırE- Fiyatlar genel düzeyi arttıkça paranın reel değeri azalır, faiz oranı artar ve yatı-rımharcamaları azalır


5- Aşağıdakilerden hangisi toplam talep (AD) eğrisinin dik olmasına yol açar?

A- Likidite tuzağıB- Ücret ve fiyatların esnek olmasıC- Ücret ve fiyatların yapışkan olmasıD- Ekonominin tam istihdamda olmasıE- Para talebinin faize duyarsız olması


6-I. Reel para stoku azalır, faiz oranı yükselir, yatırım harcamaları azalırII. Nominal servetin satın alma gücü azalır, tüketim harcamaları azalırIII. Reel döviz kuru düşer, ihracat artar

Bir ekonomide, tüm diğer unsurlar sabit iken fiyatlar genel düzeyi yük-seldiğindeyukarıdakilerden hangileri gerçekleşebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) I ve III E) I, II ve III


7-


8-


9-


10-


11-


12-


13-


14-


15-


16-


17-


18-


19-


20-


Arz Şokları 1970’li yılların önemli bir sorunu olan arz şoklarında, ilk etki aniden toplam arzeğrisinin kaymasıdır.

Kısa dönem toplam arz eğrisinin kayması; ürün fiyatlarını ve hasılayı (üretimi) etkiler.

Petrol gibi enerji fiyatlarının ve hammadde fiyatlarının değişmesi, sel, deprem gibidoğal afetler, küresel ısınma veya soğuma ile gıda arzının değişmesi, yeni bir üretimtekniğinin bulunması gibi teknolojik gelişmeler arz şoku olarak ifade edilir.

Teknolojik gelişme, Pozitif Faktör verimliliği pozitif arz şokudur…

Petrol fiyatları artışı, hammadde fiyatları artışı, doğal afetler, küresel ısınma ile gıdaarzının azalması negatif arz şokudur…


AS’nin Sağa ve Sola Doğru Kayması


Dinamik Toplam Arz Eğrisi

Dinamik toplam arz eğrisi (DAS); Beklenen enflasyon oranının değişmediği birdönemde, gerçekleşen enflasyon oranı ile hasıla arasındaki aynı yönlü ilişkiyi ifade eder.

Gerçekleşen enflasyon oranı arttıkça, hasıla da artar (Y > Yn). Çünkü enflasyon,ekonomide canlanmayı ifade eder. Çok aşırı olmayan %3 - %4 gibi enflasyon oranı üretimartışını teşvik eder… π ↑ ve Y ↑ olur ve DAS pozitif eğimli bir eğri olur.

Kısa dönem toplam arz eğrisi grafiğinde dikey eksende fiyat düzeyinin;

Dinamik toplam arz eğrisinde ise enflasyon oranının yer aldığına dikkat etmek gerekir.


Dinamik Toplam Arz Eğrisi


Dinamik Toplam Arz Eğrisi (DAS)

1- DAS pozitif eğimli olduğundan, beklenen enflasyon oranı sabitken, kısa dönemdeenflasyon oranını düşürmek için daraltıcı politikalar izleyerek hasılayı azaltmakmümkündür. Kuşkusuz bu tür politikalar işsizlik oranını arttırır.

Kısa dönemde enflasyon () ve işsizlik oranı (U) arasında ters yönlü bir ilişki vardır.

Kısa dönemde; π↑, Y↑, U↓

2- DAS’ın konumu, beklenen enflasyon oranı tarafından belirlenir. Bu nedenleekonominin bulunacağı enflasyon ve hasıla ilişkisi beklenen enflasyon oranına bağlıdır.

Kısaca; dinamik toplam arz eğrisi; gerçekleşen (π) ve beklenen enflayon ile hasılaarasındaki ilişkiyi ifade eder. Hasıla ve enflasyon oranı aynı yönlü değişen devrevi(konjonktürel) değişkenlerdir. Enflasyon ve işsizlik (u) ise ters yönlü değişir.


eπ

eπ

Dinamik Toplam Talep (DAD) Eğrisi

Dinamik toplam talep eğrisi; gerçekleşen enflasyon oranı ile toplam talepte oluşacakdeğişme arasındaki negatif yönlü ilişkiyi ifade eder. Diğer bir deyişle enflasyon oranıarttığında toplam talep azalır.

DAD eğrisinin negatif eğimli olma nedeni;

DAD eğrisinin konumu; merkez bankasının davranışına bağlıdır. Eğer merkez bankasıenflasyonda para arzını arttırmazsa veya enflasyon oranından daha düşük orandaarttırırsa, toplam talep azalır ve sonuçta enflasyon sona erer.

Eğer merkez bankası, para arzını enflasyonist ortamda daha yüksek oranda arttırmayadevam ederse toplam talep artar, enflasyon artar.


Dinamik Toplam Talep (DAD) Eğrisi


Para Politikasının Enflasyon ve Hasıla Düzeyine Etkisi

Uyarıcı ve Rasyonel Bekleyişler

Uyarlayıcı bekleyişler hipotezine göre; ekonomik kesimler sadece, geçmiş dönemverilerini dikkate alarak, karar verirler. Geçmiş döneme bakarak, bugünkü döneme Adapteolurlar.

Rasyonel bekleyişler hipotezinde ise, ekonomik kesimler geçmiş, bugün ve gelecektekimevcut tüm verileri kullanırlar. Diğer bir deyişle tüm enformasyon ağını kullanırlar. Bunedenle sistematik hata yapmazlar, diğer bir deyişle yaptıklan hatayı tekrarlamazlar.

Uyarlayıcı (adaptif) bekleyişler, arabayı dikiz aynasına bakarak sürmeye benzetilir.Rasyonel bekleyişler ise arabayı öne bakarak sürmek, her türlü tedbiri almak şeklindeifade edilir.

Eğer öğrenciler, sadece daha önce sorulmuş sınav sorularına çalışarak sınavahazırlanırlarsa, bu durum uyarlayıcı bekleyişlerdir. Ancak çıkmış sınav sorularının yanı sıradiğer muhtemel sorulara ve kaynaklara da çalışırlarsa rasyonel beklerler, ile hareket etmişolurlar.


1- Uyarlayıcı bekleyişlere açısından (Parasalcı görüş)

Kısa dönemde; Bu görüşü ilk kez P. Cagan tarafından ileri sürmüş, monetarist M. Friedman dadesteklemiştir.

Bu görüş; hükümetin genişletici para politikası izleyerek nominal para arzı artış hızınıarttırmasıyla oluşacak üretim artışının ve işsizlik azalışının kalıcı olmadığını, sadece, kısadönemde reel ekonominin etkilendiğini; uzun dönemde mutlaka doğal hasıla ve doğalişsizlik oranına geri dönüldüğünü açıklar.

Monetarist yaklaşımda, işçiler, gerçekleşen reel ücreti değil, beklenen reel ücretidikkate alırlar. Bu nedenle gerçekleşen reel ücretlerinde meydana gelen azalmayıgöremezler, eksik bilgilidirler (işçi yanılma modeli). Bu nedenle çalışmalarını sürdürürler,üretimi arttırırlar.


Uzun dönemde; İşçiler, reel ücretlerinin düştüğünü farkedene kadar üretime devam ederler.

İşçiler reel ücretlerindeki azalmayı farkedince enflasyon beklentilerini (πe) yükseltirler,nominal ücret artışı talep ederler, işçiler enflasyon beklentilerini ve nominal ücretlerini,önceki dönemin gerçekleşen enflasyon oranına uyarlarlar. Nominal ücretler artıncamaliyetler artar. Bu durumda işveren üretimini kısar, istihdamı düşürür.

Enflasyon oranı, başlangıç düzeyine geri dönmez, izlenen genişletici politikanın etkisiuzun dönemde sadece enflasyon oranını yükseltici yönde olur. Reel değişkenleretkilenmez.

Bu denge noktası başlangıçtaki hasıla düzeyini (YN) ve daha yüksek bir enflasyon oranınıtemsil eder. Enflasyon oranının yükseldiği, hasıla düzeyinin azaldığı veya değişmediği buduruma stagflasyon adı verilir.


Genişletici Para Politikası: Uyarlayıcı Bekleyişler


Genişletici Para Politikası: Uyarlayıcı Bekleyişler

Uyarlayıcı bekleyişler: hata yapılarak öğrenilen beklentilerdir. Sadece geçmiş verileregöre beklentiler oluşur. Bu nedenle uyarlayıcı bekleyişler “arabanın dikiz aynasınabakılarak kullanılması” durumuna benzetilir.

Kısa dönemde; Genişletici para politikasının etkisi ile toplam talep artar, DAD sağakayar. Hem enflasyon oranı hem de üretim hacmi artar.

Uzun dönemde; İşçilerin reel ücretlerinin düştüğünü, gerçekleşen enflasyonun kendibeklentilerini aştığını fark etmeleri nominal ücret artışı talebi gerçekleşir. Nominal ücretartışları ile maliyetleri artan işverenler işçi taleplerini düşürürler, üretimlerini kısarlar. Budurumda toplam arz azalır, DAS (dinamik toplam arz) eğrisi sola kayar. E2 dengesi, aynıdoğal hasıla düzeyinde daha yüksek enflasyona razı olunması demektir.

Hükümetlerin politikaları, sadece kısa dönemde reel ekonomi üzerinde etkilidir; uzundönemde etkili olamaz, sadece enflasyon oranını etkiler.


Rasyonel Bekleyişler Açısından: Para Politikasının Önceden İlan Edilmesi Durumu

Merkez Bankasının para arzını % 5 artırdığını varsayalım. Tüm ekonomik kesimlerkendisini bu fiyata uyarlar. Mal fiyatları işçi ücretleri, ev kiraları hepsi %5 oranında arttırılır.Ancak reel üretim ve istihdam etkilenmez.

Merkez bankasının önceden kamuoyuna ilan ederek genişletici para politikası izlemesidurumunda, toplam talep artar, DAD eğrisi sağa kayar, hasıla ve fiyat düzeyi yükselir.

Tüm parasal değişkenler, merkez bankasının ilan ettiği para arzı değişikliği ölçüsündeayarlanır. Bu nedenle bir yandan toplam talep artarken eş anlı olarak da toplam arzkısılarak dinamik toplam arz eğrisi (DAS) sol yukarı kayar.

Kısa dönemde dahi üretim artmaz, uyarlayıcı bekleyişlerde olduğu gibi bir Y1 oluşmaz.Doğrudan doğruya enflasyon oranı artar. Sonuçta hasıla eski düzeyinde kalır. (Y=YN),beklenen ve gerçekleşen enflasyon oranı eşitlenir .

İlan edilen politikalar, reel hiçbir değişkeni etkilemez, sadece enflasyon oranını etkiler.Lucas’ın politika etkinsizliği adı verilir.


Rasyonel Bekleyişler Açısından: Para Politikasının Önceden İlan Edilmesi Durumu


Genişletici Politika: Para Politikasının Önceden İlan Edilmemesi Durumu

Para arzı önceden açıklanmayan bir biçimde arttırıldığında, birinci dönemde toplamtalep artar, DAD eğrisi sağa doğru kayar. Beklenen enflasyon düzeyine göre belirlenmişolan toplam arz değişmeyeceği için DAS eğrisinin konumu değişmez. Bu nedenle ikincidönemde hasıla düzeyi ve enflasyon oranı artar.

Nominal para arzının arttığını ikinci dönemde fark eden ekonomik birimler, üçüncüdönemde uyarlayıcı bekleyişlerin aksine enflasyon oranını doğru olarak tahmin ederler.Toplam arz kısılır, DAS eğrisi sola kayar. (DAS2 olur.) Böylece doğal hasıla düzeyine geridönülür. Daha yüksek bir enflasyon düzeyinde ve YN hasıla düzeyinde dengeye gelinir.

Önceden ilan edilmeyen sürpriz politikalar, uyarlayıcı bekleyişlerde olduğu gibi kısadönemde üretimi arttırıp işsizliği azaltırken, uzun dönemde doğal düzeye geri dönülür.

Ekonomik kesimler sistematik hata yapmazlar, yaptıkları hatayı tekrarlamazlar. Kararverirken geçmiş ve gelecek tüm verileri ve tüm enformasyon ağlarını kullanırlar.


Monetaristlere ve Yeni Klasiklere Göre Para Politikasının Etkileri


21-


22-


23-


Cevaplar

1- E 19- E 2- E 20- E3- C 21- B4- E 22- B5- A 23- A6- C 7- D8- B9- C10- E11- B12- C13- E14- A15- A16- D17- C18- C


toplam talep –toplam arz sorular...2-toplam talep eğrisi ile piyasa talep eğrileri arasındaki...

Documents