İktisat politikası ve toplam talep – toplam arz analizi · - enflasyon bekleyiş anketleri ve...
TRANSCRIPT
BilginBari İktisatPolitikası 2
Amaçlar…• İktisatpolitikasınınamaçlarınıanlamak
• Enflasyonveçıktı’daistikrararasındakiilişkiyianlamak
• ParapolitikasınınyürütülmesindeTaylorkuralınıanlamak
• Enflasyon ve çıktı’da istikrarı sağlamak için politikayapıcılarıniktisatpolitikasınınasılyürüttüklerinianlamak
BilginBari İktisatPolitikası 3
İktisatPolitikasınınAmaçlarıİkitemelamaçvar:• Ekonomikfaaliyetlerdeistikrarısağlamak
• Fiyatistikrarınısağlamak
BilginBari İktisatPolitikası 4
EkonomikFaaliyetlerdeİstikrarıSağlamak• Ekonomikfaaliyetlerişsizlikoranıileölçülür.
• Politikayapıcılarınhedefi,doğalişsizlikoranınıyakalamaktır.
• Buoranmaksimumsürdürülebiliristihdamileuyumludur.
• Enflasyondaartışyönündebirbaskıyaratmamaktadır.
BilginBari İktisatPolitikası 5
EkonomikFaaliyetlerdeİstikrarıSağlamak• Doğal işsizlik oranı, friksiyonel ve yapısal işsizliğintoplamıdır.
• Friksiyonel işsizlik, firmalar ve işçilerin uygun eşleşmeleryapamadıklarıdurumdaortayaçıkar.
• Yapısal işsizlik, mevcut işler için uygun işgücünün bulunmadığıdurumlardaortayaçıkar.
• Doğal işsizlik oranında, çıktı potansiyeline doğru hareketeder.Çıktıaçığı(𝑌 −𝑌$)sıfıraeşitlenir.
• Doğal işsizlik oranı uygulamada %5’ler civarında kabuledilir.
BilginBari İktisatPolitikası 6
EnflasyondaİstikrarıSağlamak• Yüksek enflasyon beraberinde enflasyonda yüksekdeğişkenlikgetirir.Budurumbüyümeyiolumsuzetkiler.
• Merkez bankasının amacı fiyat istikrarıdır. Fiyat istikrarı,ekonomide düşük ve istikrarlı bir enflasyon oranınınsağlanmasıdır.
• Fiyat istikrarı, insanların yatırım, tüketim ve tasarrufayönelik kararlarında dikkate almaya gerek duymadıklarıölçüdedüşükbirenflasyonoranınıifadeeder.
BilginBari İktisatPolitikası 7
• %1 - %3 arasındaki enflasyon oranları kabul edilebilirenflasyonoranlarıdır.
• Parapolitikası,mevcutenflasyonu,𝜋,enflasyonhedefine,𝜋&, yakınlaştırmayı dönük olarak yürütülür. Bu durumdaenflasyon açığı (𝜋 − 𝜋&) minimum şekilde sağlanmayaçalışılır.
BilginBari İktisatPolitikası 8
ParaPolitikasınınYürütülmesi• Hiyerarşikyetki:Diğeramaçlarısağlamakiçinkoşulolarakfiyatistikrarınınsağlamayıgerektirir.
- TheEuropeanCentralBank(throughtheMasstrichtTreaty),theBankofEngland,theBankofCanada,andtheReserveBankofNewZealand
• İkiliyetki:Fiyatistikrarıvediğeramaçlareşitağırlıktadır.
- TheFEDpolitikasınıikiliyetkiileyürütür.Bunlar,istikrarlıfiyatlarvemaksimumsürdürülebiliristihdam’dır.
BilginBari İktisatPolitikası 9
Enflasyonda ve Ekonomik Faaliyetlerde İstikrarıSağlamakArasındakiİlişki• Birekonomikşokamerkezbankasınınuygunpolitikatepkisineolmalıdır?
• Talep şoku veya geçici arz şoku durumunda, merkezbankası eşzamanlı olarak hem fiyat düzeyinde hem deçıktı’daistikrarısağlayabilir.
• Kalıcı arz şoku durumunda, politika yapıcılar ya fiyatdüzeyindeistikrarıyadaçıktı’daistikrarısağlayabilirler.
BilginBari İktisatPolitikası 10
ParaPolitikasıveDengeReelFaizOranı• Uzun dönem dengesinde, reel faiz oranı denge reel faizoranıdır,𝑟∗.
• Bufaizoranı,talepedilentoplamçıktımiktarınıpotansiyelçıktı’yaeşitlemektedir: 𝑌 −𝑌$ = 0
• Enflasyonoranıfiyatistikrarıileuyumludur:𝜋 = 𝜋&
• Bu faiz oranı ayrıca ekonomi için uzun dönem reel faizoranıdır.
BilginBari İktisatPolitikası 12
PolitikaveUygulama:MerkezBankasınınFaizOranınıBelirlemesi
• Günümüzmodernmerkezbankacılığı,fiyatistikrarıanahedefiçerçevesinde, kısa vadeli faiz oranlarını belirleyebilme veparasal aktarım mekanizması yolu ile istenilen enflasyonhedefineulaşmaçerçevesindeyürütülür.
• Kısavadelifaizoranı=Politikafaizi
• Merkezbankasının‘duruşunu’yansıtır.
• Çağdaşmerkerzbankalarınınenönemliaracıdır.
BilginBari İktisatPolitikası 13
• İmkansızÜçlü(ImpossibleTrinity):Sermayehareketlerininserbestolduğuortamlarda,MerkezBankaları;
- FaizOranı- Kur
seçeneklerindensadecebirinidoğrudankontroledebilir.Bunlardanikisiaynıandadoğrudankontroledilemez.
• Merkezbankalarınınetkinbirparapolitikasıuygulayabilmeleri,parapolitikasınadairkararlarınekonomiüzerindekietkilerineve bu etkilerin hangi sürede ve ne kadar büyüklüktegerçekleşeceğinedairbiröngörününoluşumunabağlıdır.
BilginBari İktisatPolitikası 14
• Merkez Bankası, kısa vadeli faiz oranları ile ilgili kararlarınıenflasyonun gelecekteki izleyeceği seyrin enflasyonhedefi ileuyumunugözeterekvermektedir.
• Gelecektekienflasyonuöngörebilmekiçinnelerebakılır?
- EnflasyonbekleyişanketleriveMerkezBankası’nıniçselenflasyontahminleri,- Kamuveözelsektörünfiyatlamadavranışları,- Dövizkurlarıveödemelerdengesi,- Ücretler,istihdamveişgücübirimmaliyetleri,- Toplamarzvetalep;maliyepolitikasıgöstergeleri,parasalgöstergelervekredibüyüklükleri,
- Dışekonomikgelişmeler;örneğinpetrolvediğerhammaddefiyatları.
BilginBari İktisatPolitikası 15
• Bankalararasıparapiyasasındaoluşangecelikfaizoranıtercihedilir.
𝑖, = 𝑖,- +𝜙0 𝜋,-𝜋& +𝜙2 𝑌,-𝑌$ • Taylor kuralı, reel faiz oranının çıktı’nın ve enflasyon’unsapmalarına verdiği tepkiyi tanımlar. Para politikasının herdurumdanasılyürütüldüğününeksiksiztanımlamasıdır.
• Taylor prensibi, reel faiz oranının enflasyona olan tepkisinitanımlar ve çıktı düzeyini ihmal eder. Para politikasının nasılyürütüldüğününkısmitanımlamasıdır.
BilginBari İktisatPolitikası 17
ToplamTalepŞokunaPolitikaTepkisiNegatiftalepşokudurumunda• Politikatepkisininolmadığıdurumdaçıktıbirsürepotansiyelinaltındakalacakveenflasyondüşecek
• Politika uygulandığında kısa dönemde çıktı ve enflasyondaistikrarsağlanacak(ilahitesadüf:divinecoincidence)
- MBgenişlemecipolitikauygulayarakfaizoranınıdüşürecekveADeğrisisağakayacak
- Talepşokudurumundafiyatveçıktıistikrarıhedefleriarasındabirdeğiş-tokuşyoktur.
BilginBari İktisatPolitikası 20
KalıcıArzŞokunaTepkiNegatifarzşokudurumunda• Politikatepkisininolmadığıdurumdaenflasyonvereelfaizoranıyükselecektir.
• Politikauygulandığındaenflasyondaistikrarsağlanacaktır.
- MBreel faizoranını artırarakparapolitikasını sıkılaştıracaktır.Enflasyon,hedefdüzeyinegelecekvereelfaizoranıdüşecektir.
- “İlahi tesadüf” sağlanmaktadır. Fiyatveçıktı istikrarıhedefleriarasındabirdeğiş-tokuşyoktur.
BilginBari İktisatPolitikası 23
GeçiciArzŞokunaTepkiNegatifbirarzşokudurumunda• Politika tepkisinin olmadığı durumda çıktı ve enflasyon’dabaşlangıçdeğerlerinetekrarulaşılır.
• Enflasyonodaklıbirpolitikauygulanmasıdurumunda,MBreelfaiz oranlarını artırarak para politikasını sıkılaştıracaktır. Budurumdaçıktıpotansiyeldüzeyinindahadaaltınadüşecektir.
• Büyümeodaklıbirpolitikauygulanmasıdurumunda,MBgevşekbir para politikası izleyecektir. Bu durumda çıktı potansiyeldüzeyinedönerkenenflasyonyükselecektir.
BilginBari İktisatPolitikası 27
Sonuç:Fiyatistikrarıveçıktıistikrarıarasındakiilişki• Ekonomide talep şoku veya kalıcı arz şoku durumunda, fiyatistikrarısağlayanpolitikaçıktıistikrarıdasağlamaktadır.
• Geçici arz şoku durumunda, kısa dönemde MB fiyat ve çıktıistikrarıarasındatercihyapmalıdır.
• Geçiciarzşokudurumunda,uzundönemde ikiamaçarasındabirdeğiş-tokuşbulunmamaktadır.
BilginBari İktisatPolitikası 28
AktivistveAktivistOlmayanPolitikaGörüşleri• Aktivistolmayangörüşegöre,ekonomideistikrarısağlamakiçinpolitika uygulanması gereksizdir. Çünkü fiyat ve ücretleresnektir.Budurumdaekonomikendinidüzeltmemekanizmasısayesindetamistihdamdüzeyinegeridönecektir.
• Aktivistlere göre, ekonomide istikrarı sağlamak için aktif birşekilde politia uygulanmalıdır. Çünkü ücret ve fiyatlaryapışkandır. Bu durumda ekonominin kendini düzeltmemekanizması ile uzun dönem dengesine ulaşması çok uzunsürecektir.
BilginBari İktisatPolitikası 29
GecikmelervePolitikaUygulaması1. Verigecikmesi
2. Tanımlamagecikmesi3. Yasamagecikmesi
4. Uygulamagecikmesi
5. Etkililikgecikmesi
BilginBari İktisatPolitikası 30
Enflasyon:HerZamanveHerYerdeParasalBirOlgudur.• AD–ASanaliziuzundönemdeM.Friedman’ıdestekliyor.• MBgevşekbir politika izleyerek faizoranlarını düşürdüğündeuzundönemdebununsonucuenflasyonoluyor.
• Ekonomiuzundönemdepotansiyelçıktıdüzeyinevedengereelfaizdüzeyinegeridönüyor.
BilginBari İktisatPolitikası 32
EnflasyonistParaPolitikasınınSonuçları• Hükümetlerin öncelikli amacı ekonominin istihdam düzeyiniartırmaktır.Fakatbuamaçyüksekenflasyonudaberaberindegetirmektedir.
• Bu tarz bir politika uygulaması iki tür enflasyonlasonuçlanmaktadır:
- Maliyet-İtişli Enflasyon : geçici arz şokları veya verimliliktendahayüksekartışlarısonucuortayaçıkar.
- Talep-ÇekişliEnflasyon:toplamtalebiartırıcıpolitikalarsonucuortayaçıkar.
BilginBari İktisatPolitikası 38
SıfırAltıSınırındaParaPolitikası• Sıfıraltısınırı=Zerolowerbound
• MBherzamanfaizoranlarınıdüşürebilirmi?
• Faizler0(sıfır)düzeyinegelincepolitikanasılyürütülecek?
• BudurumdaMPeğrisiiçinikifarklıdurumortayaçıkıyor.
• Sıfıraltısınırıdurumunda,ekonomininkendinidüzeltmemekanizmasıdaişe yaramıyor. Çıktı, potansiyelin altına düştüğünde ve eğer politikauygulanmadığındaekonomigiderekdahadüşükbirçıktıdüzeyineulaşacak.
𝑌 < 𝑌$ ⟹ 𝜋 ↓⟹ 𝑟 ↑⟹ 𝑌 ↓⟹ 𝑌 ≪𝑌$ ⟹ 𝜋 ↓⟹ 𝑟 ↑⟹ 𝑌 ↓
BilginBari İktisatPolitikası 41
GelenekselOlmayanParaPolitikasıveMiktarsalGevşeme• Sıfır altı sınırında, geleneksel genişlemeci para politikası işeyaramamaktadır.
• Politika uygulayıcıları geleneksel olmayan para politikası kullanmayayönelmektedir. Bu politikalar : likidite sağlama, varlık alımları vebeklentilerinyönetilmesi
• Bupolitikalar finansaluyuşmazlıkları,𝑓, vedolayısıylayatırımlar içinreelfaizoranını,𝑟9,düşürerekçıktıveenflasyonartışısağlamaktadır.
𝑟9 = 𝑟 +𝑓
BilginBari İktisatPolitikası 42
GelenekselOlmayanParaPolitikası:LikiditeSağlamaveVarlıkAlımlarıveBeklentiler
BilginBari İktisatPolitikası 44
PolitikaveUygulama:JaponyaÖrneği
• 2012 yılına gelindiğinde Japonya ekonomisi, 10 yıldan beridevam eden düşük büyüme, deflasyon ve sıfır altı sınırındakipolitikafaizinesahipti.
• 2013yılındaJMBparapolitikasındaikideğişiklikgerçekleştirdi:
- enflasyonhedefini%1’den%2’yeyükseltti.- varlıkalımlarıileikiyıliçinbuamacabağlıkaldı.
• TheAbenomicsprogram
- FinansaluyuşmazlıklarıdüşürerekADeğrisinisağakaydırdı.- EnflasyonbeklentileriniyükselterekASeğrisiniyukarıkaydırdı.