tinuod nga katalwasan, ipakig-away! paghahadi ni duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐...

8
Bolyum L Ihap 14 Hulyo 21, 2019 Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte, tapuson! K inahanglan hul-os nga atuhan ngan tapuson an paghahadi han nasyunal nga traydor nga hi Du‐ terte. Kabubwason han bug-os nga katawhan ngan kinabuhi han kada Pilipino an nakaplastar ha pada‐ yon niya nga pagyukbo ha mga imperyalista nga poder. Baga iginhalad na ni Duterte ha altar han China an kadagatan ngan natural nga karikuhan han nasud kabalyo han magtambok nga kontrata nga pinagkakitaan niya ngan han igkasi niya nga mga burukrata kapitalista. Ha luyo nga bahin, dugang pa niya nga ginpahugot an paggamit han US ha bug-os nga Pilipinas komo dako nga base militar hini komo kabalyo ha dirudiretso nga panmilitar nga ayuda ha iya madugo nga terorista nga gerra nga "kontra-insurhensiya" ngan "kontra-druga." Tungod ha nakakarawat niya nga kapulsanan, bu‐ ngol hi Duterte ha guliat han katawhan agud ipakigbisog an tinuod nga katalwasan ngan depensahan an interes han nasud atubangan han nagpipingkiay nga mga imper‐ yalista nga poder. Kun magpabilin ha poder hi Duterte, segurado nga dugang nga magbubug-at an paras-anon han Pilipinas ha langyawanon nga dominasyon, magrabe an gin-aantos hini nga krisis ngan magpipintas an pasis‐ ta nga pagpuypoy ha makanasud ngan demokratiko nga kagiusan. An kamutangan yana han Pilipinas hugot nga naka‐ sumpay ha presente nga kamutangan ha bug-os nga ka‐ libutan kun diin nalandaw an natikapintas nga sumpaki‐ ay han mga imperyalista nga poder ha ekonomiya ngan negosyuhay, diplomasya, pulitika ngan militar. Samtang nag-iiha an waray kasolbaran nga krsisis han pankalibu‐ tan nga sistema nga kapitalista, dugang nga magpapaso ini nga mga kontradiksyon ngan dugang nga magrabe an hampak hini ha Pilipinas ngan iba pa nga nasud nga ba‐ gakolonya o diri hul-os nga talwas. Ha butnga hini nga mga sumpakiay amo an nangu‐ nguna nga mga imperyalista nga poder, syahan na an imperyalismo nga US nga nagpapabilin nga pinakapode‐ roso ha bug-os nga kalibutan tungod ha dako ura-ura hi‐ ni nga panmilitar nga makinarya nga nakasarang ha bug-os nga kalibutan. Hugot nga gin-aayat han magka‐ lain-lain nga imperyalista nga poder an paghahadi han US, labina han Russia ha natad militar, ngan han China ha natad han ekonomiya. Ha desperasyon han US nga ungbawan an internal hini nga krisis ha ekonomiya, apurado ini nga mahiuli an solo nga poder. Gin-aaway han US an nabubug-os nga

Upload: others

Post on 26-Dec-2019

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐ rakyan ngan mga higamit nga pan-gerra. Ha hilaba nga panahon, gin-gamit han US an

Bolyum L Ihap 14Hulyo 21, 2019

Ti nu od nga ka tal wa san, ipa kig-a way! Pag ha ha di ni Du ter te, ta pu son!

Ki na hang lan hul-os nga atu han ngan ta pu son an pag ha ha di han na syu nal nga tray dor nga hi Du ‐ter te. Ka bub wa son han bug-os nga ka taw han

ngan ki na bu hi han ka da Pi li pi no an nakaplastar ha pa da ‐yon ni ya nga pag yuk bo ha mga im per ya lis ta nga po der.

Baga iginhalad na ni Duterte ha altar han China an kadagatan ngan natural nga karikuhan han nasud kabalyo han magtambok nga kontrata nga pinagkakitaan niya ngan han igkasi niya nga mga burukrata kapitalista. Ha luyo nga bahin, dugang pa niya nga ginpahugot an paggamit han US ha bug-os nga Pilipinas komo dako nga base militar hini komo kabalyo ha dirudiretso nga panmilitar nga ayuda ha iya madugo nga terorista nga gerra nga "kontra-insurhensiya" ngan "kontra-druga."

Tu ngod ha na ka ka ra wat ni ya nga ka pul sa nan, bu ‐ngol hi Du ter te ha gu li at han ka taw han agud ipa kig bi sog an ti nu od nga ka tal wa san ngan de pen sa han an in te res han na sud atu ba ngan han nag pi ping ki ay nga mga im per ‐ya lis ta nga po der. Kun mag pa bi lin ha po der hi Du ter te, se gu ra do nga du gang nga mag bu bug-at an pa ras-a non han Pi li pi nas ha lang ya wa non nga do mi na syo n, mag ra be an gin-aan tos hi ni nga kri sis ngan mag pi pin tas an pa sis ‐ta nga pag puy poy ha ma ka na sud ngan de mok ra ti ko nga

ka giu san. An ka mu ta ngan ya na han Pi li pi nas hu got nga na ka ‐

sum pay ha pre sen te nga ka mu ta ngan ha bug-os nga ka ‐li bu tan kun diin na lan daw an na ti ka pin tas nga sum pa ki ‐ay han mga im per ya lis ta nga po der ha eko no mi ya ngan ne go syu hay, dip lo ma sya, pu li ti ka ngan mi li tar. Sam tang nag-ii ha an wa ray ka sol ba ran nga krsi sis han pan ka li bu ‐tan nga sis te ma nga ka pi ta lis ta, du gang nga mag pa pa so ini nga mga kontra dik syon ngan du gang nga mag ra be an ham pak hi ni ha Pi li pi nas ngan iba pa nga na sud nga ba ‐ga ko lon ya o di ri hul-os nga tal was.

Ha but nga hi ni nga mga sum pa ki ay amo an na ngu ‐ngu na nga mga imperyalista nga po der, sya han na an im perya lis mo nga US nga nag pa pa bi lin nga pi na ka po de ‐ro so ha bug-os nga ka li bu tan tu ngod ha da ko ura-u ra hi ‐ni nga pan mi li tar nga ma ki nar ya nga na ka sa rang ha bug-os nga ka li bu tan. Hu got nga gin-aa yat han mag ka ‐la in-la in nga im per ya lis ta nga po der an pag ha ha di han US, la bi na han Rus sia ha na tad mi li tar, ngan han Chi na ha na tad han eko no mi ya.

Ha des pe ra syon han US nga ungba wan an in ter nal hi ni nga kri sis ha eko no mi ya, apu ra do ini nga ma hiu li an so lo nga po der. Gin-aa way han US an na bu bug-os nga

Page 2: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐ rakyan ngan mga higamit nga pan-gerra. Ha hilaba nga panahon, gin-gamit han US an

Igin-gagawas an Ang Bayan ha

yinaknan nga Pilipino, Bisaya, Iloko,

Hiligaynon, Waray ngan Ingles.

Nakarawat an Ang Bayan han mga

kontribusyon ha porma han mga

artikulo ngan balita. Gin-aaghat liwat

an mga mambarasa nga magpaabot

han mga suson ngan

rekomendasyon ha ikauuswag han

aton mantalaan.

Bolyum L Ihap 14 | Hulyo 21, 2019

Gin-uunod

An Ang Bayan igin-gagawas duha kabeses kada bulan

han Komite Sentral han Partido Komunista ng Pilipinas

bag-o nga pag ba hin ha ka li bu tan (ha k aru ka yak non mi li tar ngan ne ‐go syu hay) giu tan han mga im per ya ‐lis ta kun diin naii ba nan an mga na ‐tad nga ila rum had to han iya kontrol.

Ha ka say sa yan, pir me im por ‐tan te an Pi li pi nas ha estra te hi ya nga geo pu li ti kal han mga im per ya ‐lis ta nga na sud. Gin ka ka ru yag ini han mga pan ka li bu tan nga po der tu ngod kay aa da ini ha but nga han mga im por tan te nga ru ta ha ne go s-yu hay, la bi na ha ti kad to ngan ti ‐kan hi ti kang ha Indi an Ocean ngad ‐to ha East ngan Sout he ast Asia.

Ha nag la bay nga ma sob ra usa ka ga tos ka tu ig, igin-im po ner han im per ya lis mo nga US an po der hi ni ha Pi li pi nas, sya han pi naa gi han di ‐rek ta nga ko lo ni sa syon ngan, ha da yu day, pi naa gi han di rek ta nga kontrol. An mga ba se mi li tar han US ha Pi li pi nas amo an gin-ga mit nga lan sa ran han mga pwer sa mi li tar pa ra ha ger ra nga ag re syon ti kang Viet nam tub tub Middle East, su gad li wat, pa ra ha pag pa hi luag han mer ka do pa ra ha pro duk to nga Ame ri ka no ha Asia, la bi na ha Chi na.

Ha ros tu lo ka de ka da na ti kang han gin bung kag ini nga mga ba se, kun di nag pa pa bi lin nga na ka is ta syon an ga tos-ga tos nga Ame ri ka no nga sun da lo ngan ti ka da mo an ira mga eksklu si bo nga pa si li dad ha sa kob han mga kam po han AFP.

An pag pai la rum han Pi li pi nas ha ko lon yal ngan ba ga ko lon yal nga pag ha ha di han US an pi na ka da ko nga ulang ha pag-us wag ngan pag-un han han Pi li pi nas. Gin ha ha di an an eko no mi ya han Pi li pi nas han mga kor po ra syon nga Ame ri ka no ngan gin di dik ta han han USAID, han IMF-WB ngan mga bang ko ngan insti tu s-yon ha pi nan sya nga ka tin han US.

Lu mu taw an Chi na ko mo usa nga ka pi ta lis ta nga po der ti kang han ka but nga an han de ka da 2000. Gin pan tu bong hi ni an ga tus-ga tos ka mil yon nga tra ba ha dor nga hi mu ‐bo an su hol agud hi gu pon an pro ‐duk ti bo nga ka pi tal, la bi na ti kang ha US. Wa ray pag-i ha, ba ba ha on han ba ra to nga mga pro duk to ti ‐kang ha Chi na an pan ka li bu tan nga mer ka do. Ha pre sen te, gin ba bay-og an Chi na han pag hi nay han pro duk ‐syon tu ngod ha pag ka pu no han

mer ka do han mga sob ra-sob ra nga pro duk to nga pan ko su mo nga pan ‐ka pi tal. An dag mi tay nga pag-eksport han ka pi tal ha por ma han mga pau tang ngan hi lua gan nga konstruk syon pan-imprastrak tu ra amo an aten tar nga pug ngan an pag da rus dos han Chi na ha kri sis.

Ka par te hi ni nga mga des pe ra ‐do nga pi tad an pag pa ku sog han pre sen sya han Chi na ha Pi li pi nas ha nag la bay nga mga tuig, par ti ku lar na an ti nag dag ko nga pag hut hot han mi ne ral ngan iba pa nga na tu ral nga re kur so han na sud. Na kigpai ‐san-i sa nay ya na an Chi na ha US ngan iba pa nga ka pi ta lis ta nga po ‐der ha pag li mas han ka ri ku han han Pi li pi nas. Ka du ngan hi ni, na bu hos ini han utang pa ra ha mga pan-imprastruk tu ra nga pro yek to agud ma ka pa lit han sob ra-sob ra nga se ‐men to ngan put haw ti kang ha ira.

Maa ram an Chi na nga an Pi li pi ‐nas amo an te ri tor yo mi li tar han US nga gin-ga ga mit hi ni nga duu ngan, erport ngan lan sa ran han mga sa ‐rak yan ngan mga hi ga mit nga pan-ger ra. Ha hi la ba nga pa na hon, gin-ga mit han US an Pi li pi nas agud pag ‐ha di an an South Chi na Sea ngan kontro lon an ne go syu hay nga naa gi din hi. Na ki kit-an han Chi na an im ‐por tan sya nga pa kus gon an pre sen ‐sya ngan pag-implu wen sya hi ni ha Pi li pi nas atu ba ngan han na ti kag ra ‐be nga pa kig sum pa ki ay hi ni ha US. Sang lit su gad gud an pag-in sis ter hi ni nga kontro lon ngan am ku non an hi lu ag nga ka da ga tan han wes te nga par te han Pi li pi nas, dam bu ngon an ka ri ku han-ha-da gat ngan tu ku ‐ron did to an iya mga pa si li dad mi li ‐tar.

Aa da ya na an Pi li pi nas ha but ‐nga han du ha nga nag ba bang ga ay nga im per ya lis ta nga po der. Ki na ‐hang lan du gang nga pa kus gon han ka taw han Pi li pi no an ira pa kig bi sog pa ra ha tinuod nga ka tal wa san ti ‐kang ha kontrol han US ngan kontra ha pa ngin la bot han Chi na.

Ini nga pa kig bi sog ha ya na na ‐ka ta dong kontra ha na syu nal nga tray dor nga hi Du ter te. Ki na hang ‐lan hi ya atu han, suk ton ngan pa ‐pag ba tu non ha gin hi mo ni ya nga pag ta mas-ta mas ha ka tal wa san

Edi tor yal: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte, tapuson! 1

Todo nga Liberalisasyon 3

Nahugot nga kontrol han US ha Pilipinas 4

Write of kalikasan, pwersahay nga ginpaatras 5

#PayDayProtest, iginlansar 5

63rd IB ngan 87th IB, ginharas han BHB 5

Butak han alyansa nga Duterte, nahilarum 6

Pagdominar han hunta nga sibil-militar 7

Atentar nga pagsikmit, ginpakyas 8

Eskoylahan nga Lumad, ginpaserra 8

Liberalisasyon ha bugas 8

Page 3: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐ rakyan ngan mga higamit nga pan-gerra. Ha hilaba nga panahon, gin-gamit han US an

Ka tu yua nan han na ‐se ring nga mga re por ma nga imak si mi sa an li be ra li ‐sa syon han lo kal nga eko no mi ‐ya pi naa gi han pag ha ru kal o hul-os nga pag tang gal han mga restrik ‐syon ha pa mu mu hu nan han mga mul ti na syu nal ngan mga sub sid yar ‐yo hi ni. Ha nag la bay nga tu lo ka tu ‐ig, susrunod nga nag pa ga was hi Du ter te han mga ka man du han nga ehe ku ti bo, su gad li wat an mga ahen s ya han gub yer no, agud pa tag-u sa nga ilu sot an mga neo li be ral nga pi tad.

Pag-am yen da ha PSA Ka la kip ha mga tar get nga sud ‐

lon han mga mul ti na syu nal an sub ‐sek tor han te le ko mu ni ka syon ngan transpor ta syon nga ka par te han pam pub li ko nga yu ti li dad. Ba sar ha de pin syon ha reak syu nar yo nga ba ‐la ud, an pam pub li ko nga mga yu ti li ‐dad amo an mga "ba gay o ser bi syo nga gin ki ki nahnglan han usa nga ko mu ni dad." Tu ngod kay gin ku kun ‐si de ra nga estra te hi ko nga empre ‐sa, iginplas tar ha Konsti tu syon 1987 nga di ri poy de lu ma hos ha 40% an lang yaw nga pa na nag-i ya ha mga pam pub li ko nga yu ti li dad. Su gad pa man, wa ray pag-a lang nga gin ta ta la pas ini nga ba la ud ngan da mo ha mga kom pa ni ya ha te le ko ‐mu ni ka syon ngan transpor ta syon an ka tin na han lang ya wa non nga ka pi tal. Na hi hi mo ini pi naa gi han pag pau tang ngan so syo han ha mga lo kal nga kumpra dor.

Agud hul-os nga tang ga lon an na sa sa lin pa nga pro tek syon ha sub sek tor, igin du du so han re hi men an pag-am yen da ha Pub lic Services Act (PSA o ba la ud ha pam pub li ko nga mga ser bi syo ). Su bay ha re ko ‐men da syon han TAPP, ta ta ngga lon ha lis ta han han pam pub li ko nga mga yu ti li dad an te le ko mu ni ka syon ngan transpor ta syo n. Igli li mi tar na la an sa kop hi ni ha "distri bu syon ngan transmi syon han kur yen te, ser bi syo nga pa tu big ngan se we ‐rage." Pi naa gi hi ni, tu tu gu tan an mga lang yaw nga bu ru bug-os nga mag tag-i ya ngan maad mi nistrar ha mga kom pa ni ya hi ni nga mga in ‐dustri ya. Na pak yas nga ilu sot han iya su per ma yo ri ya ini nga pro po si ‐syon an tes mag ser ra an ika-17 nga Kong re so had ton nag la bay nga bu ‐lan.

Pag-am yen da ha FIA Igin du so li wat han US nga am ‐

yen da ran an Fo re ign Investment Act (FIA o ba la ud ha lang ya wa non nga pa mu mu hu nan) pa ra ha mas ag sub nga pag bag-o ngan pag pa ha ‐li pot han mga ne go syo ngan pro pe ‐s-yon nga eksklu si bo nga na ka ta la ‐an pa ra ha mga Pi li pi no. Ini nga lis ‐ta han nga gin ta ta wag nga fo re ign investment ne ga tive list (FINL) amo an nag di di ri ha pag sa kob ngan hul-

Le his la ti bo nga ad yen da pa ra ha buy lo nga li be ra li sa syon

Ha tia ra bot nga State of the Na ti on Address ni Rod ri go

Du ter te ha Hul yo 22, si gu ra do nga ut ro hi ya nga mag pa pa ki ta han bu tad nga pag yuk bo ha iya amo nga im per ya lis ta nga US pi naa gi han pagpra yo ri ti sa ha neo li be ral nga mga re por ma ha eko no mi ya. Ini nga mga re por ma amo an mai ha na nga igin du du so han US ila rum han The Arang ka da Phi lip pi ‐nes Project (TAPP).

ngan so be ra ni ya han Pi li pi nas.Sya han, ki na hang lan suk na on

an pag su ren der ni ya ha Chi na han mga ka tu ngod ha South Chi na Sea, ka la kip an so be ra no nga ka ‐tu ngod ha "exclu sive eco no mic zo ne" han Pi li pi nas. Ki na hang lan li wat hi ya pa pag bay don ha ku rap ‐syon ngan pag pa ri ko ha gin sa kob ni ya nga maa no ma li ya nga mga ka sa ra bu tan ngan kontra ta ha pau tang.

Ka du ngan hi ni, ki na hang lan li wat pur si gi do nga ibuk sas an pag yuk bo ni Du ter te ha im per ya ‐lis mo nga US. Ki na hang lan ibuk ‐sas ini ko mo prin si pal nga im per ‐ya lis ta nga po der ha Pi li pi nas, la ‐bi na ha pag-a ten tar hi ni nga ga ‐mi ton an pro tes ta han ka taw han kontra ha Chi na agud ta hu ban o ipa sa ngil an na ti kag ra be nga pa ‐ngin la bot ngan pag ga mit ha Pi li pi ‐nas pa ra ha iya pan mi li tar nga in ‐te res.

Ki na hang lan atu han, suk ton ngan pa pag ba ton hi Du ter te ha pag ha gu da lan ni ya ha pag pa ku sog han pre sen sya han pwer sa mi li tar han US ha na sud, ila rum han Ope ‐ra ti on Pacific-Eag le Phi lip pi nes, ngan pi naa gi han ti ka da mo nga mga eher si syon ngan ma ni ob ra mi li tar han US ha Pi li pi nas. Ki na ‐hang lan atu han an dik ta han US nga bag-u hon an Konsti tu syon 1987 agud hul-os nga ig-ab re an eko no mi ya han Pi li pi nas ha pag ‐pu los han lang ya wa non nga dag ko nga ka pi ta lis ta, Ame ri ka no man o Chi ne se. Igin pa pa su long ini ya na ni Du ter te agud ilu sot an iya bu wa nga pe de ra lis mo o iba pa nga pag ‐ba bag-o agud sigu ru hon an pag hi ‐la wig ha po der han iya pa mil ya.

Ki na hang lan suk na on an US ngan Chi na ha pag ha tag han su ‐por ta ha ti ra ni ko nga pag ha ha di ni Du ter te, ngan suk ton ini hi ra, la bi na an US, ha pag-ar mas ha iya mga pa sis ta nnga ta wu han. An na ku ku ha nga su por ta ni Du ter te ti kang ha US an nag ha ha tag ha iya han ku sog nga ipa da yon an wa ray-wan tas nga ti nag da mo nga pan ma tay, pam pu li ti ka nga pag ‐ka so ngan pag puy poy ha nga ta ‐nan nga naa to ha iya pag ha ha di. “Adyenda…,” sundan ha paypay 4

Page 4: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐ rakyan ngan mga higamit nga pan-gerra. Ha hilaba nga panahon, gin-gamit han US an

os nga pa na nag-i ya han mga transna syu nal ngan mga lang ya wa non ha na se ring nga mga ne go syo ngan pro pe ‐syo n.

Par ti ku lar nga igin du du so an pro bi syon agud tu gu ‐tan an mga lang ya wa non nga pro pe syu nal, la bi na ad ton ti kang ha mga im per ya lis ta nga na sud, nga magtra ba ho ha Pi li pi nas pa ra hi ra ig-emple yo ha lang ya wa non nga mga kom pa ni ya ngan lo kal nga sub sid yar yo. Tar hug ini ha tra ba ho han mga Pi li pi no nga abo ga do, dok tor, syen ‐tis ta, in hin ye ro ngan iba pa nga pro pe syu nal nga ma pi ‐pi ri tan mag ha um ha lang ya wa non nga re ki si to ha nga ran han "in ter na syu nal nga suk la nan."

Had ton Oktub re 2018, igin-ga was ni Du ter te an Execu tive Order 65 nga nag pa tu man ha gin pa ha li got nga FINL. Gin tang gal hi ni ha lis ta han an li ma nga na tad ha pan mu mu hu nan ngan ak ti bi dad ka la kip an mga ne go syo ha in ter net; pag tu tut do ha ko le hi yo han mga asig na tu ra nga di ri pampro pe syu nal; mga sentro pa ra ha tek ni kal ngan bo ka syu nal nga pag pa hia ra nga di ri ka par te han por mal nga sis te ma nga pan-e du ka syo n; mga kom pa ni ya ha pi nan sya; ngan mga wellness cen ter. Gin pa hi ta as li ‐wat hi ni an poy de nga igtag-i ya han mga lang ya wa non ha mga kontra ta ha kostruk syon o pa nga yad han pam ‐pub li ko nga imprastrak tu ra ngan pan ka us wa gan nga pro yek to ti kang 25% ngad to 40%; ngan ha pri ba do nga

mga kom pa ni ya han rad yo ti kang 20% ngad to ha 40%. Ha ka dag mi tan, mag pu pu los hi ni nga mga ag re si bo

nga pi tad an pag sa kob han ka pi tal nga ta wu han ti kang ha Chi na su bay ha mga kun di syon han pau tang hi ni ha gub yer no.

Iba pa nga mga pi tad Ka la kip ha mga re ko men da syon han US an pag-am ‐

yen da ha Re ta il Tra de Li be ra liza ti on Act (ba la ud ha li be ‐ra li sa syon han pi na ti pat). Ka tu yua nan hi ni nga du gang nga pa hi mub-an an mi ni mum nga ka pi tal nga gin pu pu ‐hu nan han mga lang ya wa non nga kom pa ni ya ha pag pi ‐na ti pat ti kang $2.5 mil yon ngad to $200,000.

Sam tang, gin da dag mit li wat ni Du ter te an pag pa sar ha ika du ha nga pa ke te han ba la ud nga TRAIN nga gin ta ‐wag nga Tra ba ho Bill. Ka tu yua nan hi ni nga pa hi mub-an an bu his ha ki ta han mga kor po ra syon ti kang 30% ngad to ha 20% ngan iba nan an mga in sen ti ba nga gin ha ha tag ha mga kor po ra syon ha mga is pe syal nga pan-e ko no mi ya nga so na.

Ha pan ka bug-u san, ti kang han lu ming kod hi Du ter te ha po der, nag pa tu man na hi ya han di ri ma me nos ha 48 nga ehe ku ti bo nga ka man du han nga na ha gu da lan ha hul-os nga li be ra li sa syon han eko no mi ya.

Antes pa man an BSD, nag-a ‐lu ta ga na an US han $145.6 mil yon nga ayu da agud ga mi ton han AFP ha 2019. Di ri pa ka la kip din hi an ma ku ku ha nga par te han mi li tar han Pi li pi nas ha gin-ap ru ba ran ni US Pre si dent US Pre si dent Do nald Trump nga $1.5 bil yon nga ayu da mi li tar pa ra ha mga na sud ha Asia Pacific ti kang 2019-2023.

Ka du ngan han BSD, gin ti ka ‐ngan li wat an Ma ri ne Avia ti on Sup port Activity (MASA) ha Ma ri ‐ne Ba se Gre go rio Lim ha Ter na te, Cavi te. Du ha ka be ses ka da tuig gin hi hi mo an MASA nga gin pa par ‐ti si pa ran han Ma ri nes ngan Air Force han US ngan Pi li pi nas. Usa la an ma sa ha na ka han-ay nga 280 nga gin tig-ob nga pag pa hia ra nga na ka ta la an nga hi mu on ha na sud ha 2019.

Kontrol han US ha na sud, du gang nga na hu got

DUGANG NGA NAHUGOT AN katin han US ha Pi li pi nas ka hu man han ika-8 nga Bi la te ral Stra te gic Dia lo gue (BSD) ha giu tan han du ha nga na sud had ton Hul yo 15-16. Igin hi mo an ti nu ig nga BSD ila rum han US-Phi lip pi nes Mu tu al Defen se Tre aty. Gin tam bu ngan ini han hig ta as nga upi syal ha gub yer no nga US ngan han Armed Forces of the Phi lip pi nes.

Gin pa ngu na han an de le ga syon ti kang ha US ni Ambas sa dor Sung Kim, kau pod an mga ti nag la was han Sta te De partment for East Asi an and Pacific Affairs ngan De ‐partment of Defen se for Indo-Pacific Secu rity Affairs. Gin ta la kay din hi di ri la an mga ka ru ka yak non mi li tar kun di pa ti an mga ka ru ka ‐yak non ha na tad han pu li ti ka ngan eko no mi ya.

Gin-ga mit han US an da ya lo go agud ig-in sis ter an po der hi ni ha Asia, la bi na atu ba ngan han sum pa ‐ki ay hi ni ha Chi na. Gin du so hi ni an Pi li pi nas nga ipa su long ha ASEAN o Associa ti on of Sout he ast Asi an Na ‐ti ons an usa nga kon duk ta ha gin ‐pan-aa ga wan nga te ri tor yo ha South Chi na Sea agud kontra hon an pag-am kon han Chi na hi ni nga ka ‐du ga tan. Gin kau ru sa han li wat nga mau pod an Pi li pi nas ha pag pa pa ki ta han ku sog han US ha ta hub han mga

ope ra syon nga “free dom of navi ga ‐ti on” ha por ma han pag la yag han mga bar ko nga pan-ger ra ngan pag ‐pa lu pad han mga jetfighter ha te ri ‐tor yo han na sud.

Mas da ko li wat an hi hi mu on nga pag pa hia ra han mga huk bo ha tu na han Pi li pi nas ngan US ha ma su nod nga tuig. Ha Sa lak nib 2020, ut ro nga ipa pa hia ra an 1st Bri ga de Com ‐bat Team (BCT) nga gin bug-os han mi li tar han US had ton 2018. Ka tug ‐bang han maa bot 1,500 nga ta wu ‐han han BCT an maa bot 1,700 nga sun da lo na man ti kang ha US Army Pacific Com mand. Ka tu yua nan han Sa lak nib nga pau pa yon an pag man ‐do han US ha mga pwer sa han AFP pa ra ha mga kum ben syu nal nga ger ra ngan “kontra-te ro ris mo.” Pa ‐ngan dam ini pa ra ha ti nag dag ko nga mga ag way, si gon ha ta ga pag ‐ya kan han Phi lip pi ne Army nga hi Lt. Col. Ra mon Za ga la.

“Adyenda…,” tikang ha paypay 3

Page 5: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐ rakyan ngan mga higamit nga pan-gerra. Ha hilaba nga panahon, gin-gamit han US an

ngis da ha pe ti syo n, gin tang gal han re hi men an mga li gal nga ulang pa ‐ra ha pan dam bong han Chi na ha ka da ga tan han Pi li pi nas.

Sam tang, ko mo pag ki la la ha ika tu lo ka tu ig ti kang mag de si syon an Arbit ral Tri bu nal pa bor ha Pi li ‐pi nas kontra ha Chi na hiu nong ha gin-aa ga wan nga West Phi lip pi ne Sea, ga tus-ga tos an nag martsa had ton Hul yo 12 ngad to Chi ne se Embassy agud kun de na ron an pa ‐da yon nga pa ngin la bot han Chi na ha pan da gat nga te ri tor yo han na ‐sud.

Si gon ha P1NAS, an de si syon han Arbit ral Tri bu nal had ton 2016 amo an ma ka ka bu lig ha iba pa nga na sud nga gin-aa tu han an pa ngin ‐la bot han Chi na ha ka da ira pan ‐da gat nga te ri tor yo. Re sul ta han pa ngin la bot, na kumple to han Chi ‐na an pag tin dog hi ni han ba se mi li ‐tar nga sa kop han mga ka da ga tan han Pi li pi nas.

DUHA KABESES nga gin ha ras han Ba gong Huk bong Ba yan (BHB)-Wes tern Sa mar an mga ele men to han 63rd IB had ton Hun yo 16 ha Ba ra ngay Bay-ang, San Jor ge, Sa mar. Du ha nga sun da lo an na ‐pa tay. Tu lo nga ele men to li wat han 87th IB an na pa tay ha ope ‐ra syon ha ras han BHB had ton Hun yo 27 ha Ba ra ngay Sto. Niño, Pa ra nas.

Sam tang, nag lan sar han pa ‐ni rot nga ak syon an BHB kontra kan Sonny Mo re no, membro han Mi li tary Intel li gence Bat ta li on (MIB) ha Pob lacion, San Jo se de Buan had ton Hul yo 7. Na gin ak ti ‐bo hi ya ha pag pa su ren der han mga si bil yan. Ki la la do hi Mo re no nga hu got nga kontra-re bo lu syu ‐nar yo nga ta wu han han had to anay me yor nga hi Ana ni as Re ba ‐to. Gin si ru tan han BHB hi Re ba to had ton Oktub re 2018.

63rd IB ngan 87th IB, gin ha ras han BHB

Na kig-u sa ha pro tes ta an mga tra ba ha dor ha uma han Hacien da Buencon sejo, E.B. Ma ga lo na, Neg ros Occi den tal. Si gon ha mga tra ba ha ‐dor, wa ray na su lod an ira mga pi ta ‐ka. Ili gal nga gin ser ra an as yen da ngan gin tang gal an mga tra ba ha dor. An abe reyds ni ra nga su hol amo an 150/ad law la sam tang an mi ni mum

nga su hol pa ra ha mga tra ba ha dor ha Neg ros amo an 365/ad law. Ma ‐yo ri ya ha ira tu lo tub tub 24 ka tu ig na nga nat ra ba ho ha as yen da.

Ha Ce bu, pu mar ti si par ha pro ‐tes ta an mga dray ber agud kun de ‐na ron an bu wa nga mo der ni sa syon han mga dyip nga ha esen sya amo an pag pa tay ha ira pa ngi na bu hi. Ha

Davao City, ili gaw nga gin ha lik wat han mga pu lis an mga ga mit han nap ro tes ta nga ak ti bis ta ha atu ba ‐ngan han lo kal nga upi si na han De ‐partment of La bor and Employ ment.

Pi ra kaad law an tes an pro tes ta, nag pi ket an mga tra ba ha dor han Pep si Co la ha pa ngu ngu na han Pep si Co la Wor kers Unity ha atu ba ngan han pab ri ka ha Mun tin lu pa City had ton Hul yo 12. Si gon ha ira, nag ‐bu bu ngol-bu ngo lan an ma neydsment ha ira de man da ha gin hi hi mo nga ne go sa syon han Col lective Bargai ‐ning Agree ment. Ka la lip ha ira pa ‐na wa gan an du gang nga su hol ngan re gu la ri sa syon han 1,000 nga tra ba ‐ha dor.

Writ of kalikasan, pwer sa hay nga gin pa at ras

PWERSAHAY NGA GINPAATRAS HAN mga abo ga do han re hi men Du ter te had ‐ton Hul yo 9 an nag pe ti syon nga 40 nga pa ru pa ngis da han Ma sin loc, Zam ba les ngan Pa la wan pa ra ha writ of ka li ka san ha West Phi lip pi ne Sea (WPS).

Nag sa la wad han ka so ha Kor te Sup re ma had ton Abril an na se ring nga mga parupangisda ka bu lig an mga abo ga do han Integ ra ted Bar of the Phi lip pi nes kontra ha pan hi bang han Chi na ha ba hu ra ngan co ral ha WPS. An writ of ka li ka san usa nga li ‐gal nga re med yo agud pwer sa hon an na ling kod nga gub yer no nga ta gan-pro tek syon an konsti tu syu nal nga ka tu ngod han mga Pi li pi no pa ra ha usa nga ma lib sog nga ka li bu ngan su ‐bay ha Konsti tu syon 1987.

Igin sa la wad han mga pa ru pa ‐ngis da an pe ti syon agud pug ngan an rek la ma syon nga igin hi hi mo han Chi ‐na agud tu ku ran han mga istruk tu ra mi li tar ha ka da ga tan han Pi li pi nas. Re sul ta han rek la ma syon an hi lua ‐gan nga ka hi bang han mga ba hu ra, la bi na ha Zam ba les nga par te ngan Pa la wan.

Sya han na nga nag pa ga was han de si syon an Kor te Sup re ma pa bor ha mga pa ru pa ngis da had ton Ma yo. Gin man du han hi ni an re hi men Du ‐ter te nga pro te hi ran an WPS ngan mag hi mo han mga pi tad agud pug ‐ngan an pag ta la pas ha mga pan ka li ‐bu ngan nga ba lud la bi na ha eksklu si ‐bo nga pan-e ko no mi ya nga so na ha ka da ga tan han Pi li pi nas. Igin pa ha ‐yag ni Chel Diok no, abo ga do han mga pa ru pa ngis da, nga gin pa ma tud-an han sya han nga de si syon han kor ‐te nga le hi ti mo an pe ti syon han mga pa ru pa ngis da. Se ring ni ya, an ira pag-at ras tu ngod ha pan-gi gi pit han re hi men. Tu ngod hi ni, gin kan se la na han kor te an ika du ha nga pag pa ma ti kun diin mag-a tu bang an mga pa ru ‐pa ngis da ngan mga ti nag la was han gub yer no.

Ha pag-at ras han mga pa ru pa ‐

Pro tes ta nga #Pay day, igin lan sar

IGINLANSAR HAN MGA tra ba ha dor ila rum han Ki lu sang Ma yo Uno an #Pay ‐dayPro test had ton Hul yo 15, usa ka se ma na an tes an Sta te of the Na ti on Address ni Rod ri go Du ter te. Gin kun de nar ni ra an pan hi kaw han re hi men Du ‐ter te ha mga tra ba ha dor, nag pa pa da yon nga pa li si ya han kontraktwa li sa syon ngan pan ka bug-u san nga ka wa ray tra ba ho ha bug-os nga na sud.

Page 6: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐ rakyan ngan mga higamit nga pan-gerra. Ha hilaba nga panahon, gin-gamit han US an

al ya do, gin si gu ro ni Du ter te nga di ‐ri ma ka tin dog o ma ka ka big han su ‐por ta ha Kong re so ngan iba pa nga sa nga han es ta do an iya mga kaa ‐way ha pu li ti ka. Had ton Hul yo 18, gin sa law dan ni Du ter te an pu lit kal nga opo si syo n, ka la kip an bi se-pre ‐si den te nga hi Le ni Rob re do ngan 35 nga iba, han ka so nga se di syo n. Ka la kip din hi an mga sen da dor han LP, mga kan di da to han Otso Di ret ‐so (la bot kan Mar Roxas), pi ra nga pa di ngan obis po, mga abo ga do ngan ira mga tag su por ta.

Gin ta wag ini han Par ti do Ko ‐mu nis ta ng Pi li pi nas nga "pan-gi gi ‐pit ngan pa nar hug" kontra ha pam ‐pu li ti ka nga opo si syon agud mag ‐ser be nga pa hi mat ngon ha mga ma ti pa ha iya ad yen da nga "cha-cha." "Ba su ra," "di ma tu od-tu od," "hul-os nga pan-gi gi pit ngan pan ‐mi rit" – ini na man an na gin reak ‐syon han mga se na dor ngan obis po nga gin-a ku sa ran han re hi men han se di syo n. Igin ba sar an ka so ha gu ‐ma was nga na ka bid yo nga pa ha yag ni Pe ter Advincu la (al yas Bi koy) nga nag sum pay ha bug-os nga pa ‐mil ya ni Du ter te ha ili gal nga pa ‐ma lig ya han sha bu. Kla ro nga pan-gi gi pit an ka tu yua nan han ka so agud du gang pa nga ipi ton ngan paat ra son an opo si syon ha pag ‐kontra ha iya mga is ke ma. Pa hi ‐mat ngon li wat an pag ka so ha mga al ya do ni Du ter te nga naa ten tar nga ma kiu sa ha opo si syo n. Antes hi ni, nag pa ha yag an LP nga "ab ri ‐do" ini nga uma pi ha su per ma yo ri ‐ya nga bu bug-u son ni Ca ye ta no ha Kong re so.

Tub tub ha bis pe ras ha pag-ab re hi ni, wa ray pa ha nag ri ri ba lan nga kong re sis ta an na ka si si gu ro nga ma ku ku ha ni ra an ma yo ri ya nga bo ‐to.

Han gin-en dor so ni Du ter te hi ra Ca ye ta no ngan Ve lasco ko mo mag ‐sas li wan nga Spea ker, gin-en dor so li wat ni ya ko mo pi nu no han ma yo ri ‐ya han ka pu nu ngan hi Mar tin Ro ‐mu al dez, an ma nok han blo ke ni Arro yo. Nag da ug hi Ca ye ta no ha pag ku ha han bad lis ni Du ter te tu ‐ngod ha iya saad nga ipa su long an char ter cha nge o cha-cha ha Kong ‐re so. Su gad pa man, da mo la gi hap an na ti pa ha pla no nga pa ling ku ron hi ya ko mo Spea ker. Sya han na nga gin did-an han PDP-La ban an hang ‐yo nga mag tu nga han pa nga tung ‐da nan. Di ri li wat abu yon hi ni nga is ke ma an tu lo pa nga blo ke ha Kong re so, ka la kip an blo ke nga gin ‐bu bug-os han mag bug to nga Sa ra ngan Pao lo Du ter te.

Bag-o nga pa ke te, daan nga is ke ma

Aa da ha lu yo han pag pi li ni Du ‐ter te kan Ca ye ta no an iya ura-u ra nga pag sa ad nga ipa su long an cha-cha. Ha lu yo han iya su per ma yo ri ya ha nag la bay nga Kong re so, na pak ‐yas hi Du ter te nga apu ra hon ini nga is ke ma tu ngod ha bang ga ay han Se ‐na do ngan Kong re so ha ya we nga mga pro bi syon ka ba hin ha tran si ‐syon ngad to ha pe de ral nga sis te ma han pan-gub yer no hay.

Agud ibuy lo an cha-cha, igin pu ‐tos ini han Inter-Agency Task Force on Fe de ra lism and Consti tu tio nal Reform ha bag-o nga pa ke te nga na du on ha mga pro bi syon nga pan-e ko no mi ya agud du gang nga "ab ri ‐han an eko no mi ya, agud an nga ta ‐nan may pag la um." Ila rum hi ni nga is lo gan, si gu ra do nga du gang pa nga ig du du so an mga pa li si ya nga

neo li be ral nga mai ha na nga gin-aa ‐ro han Ame rican Cham ber of Com ‐merce nga ibu tang ha konsti tu syon han na sud.

Igin du du so pa gi ha pon han Task Force an "pe de ra lis mo," kun di tu ngod kay maa ram hi Du ter te nga wa ray ma ku sog nga su por ta pa ra hi ni, igin dek la ra ni ya nga "bi san kun na di ri ka mo ha pe de ra lis mo, bag-u ‐ha la gi ha pon ni yo an konsti tu ‐syon." Si gon ha pi nu no hi ni nga hi Edu ar do Año, sek re tar yo han De ‐partment of Inte ri or and Local Government, poy de pa mag bag-o an di rek syon han cha-cha ha ma su nod nga tu lo ka tu ig.

Waray pa detalye an iginduduso han Task Force nga pagbabag-o ha konstitusyon. Kundi kun pagbaba-saran an Resolution of Both Houses No. 15 nga iginsalawad hadton Di-syembre 2018 ha Kongreso, segu-rado na dugang nga magraraot an konstitusyon han Pilipinas. Nakapailarum dinhi an pagtanggal han mga probisyon nga nag-hahatag-proteksyon ha interes han lokal nga mga negosyante ngan katawhan Pilipino ngan pag-abre ha lokal nga ekonomiya ha mga transnasyunal nga korporasyon. Sugadman, ginhahatagan hi Duterte han lehislatibo nga gahum ngan paghatag ha iya han solo nga poder han bug-os nga gubyerno. Ha "bag-o" nga konstitusyon ni Duterte, lilimitaran na an mga katungod han katawhan, ngan diri na hira poyde magpatalsik ha usa nga nakalingkod nga presidente.

Pan mi rit ha pam ‐pu li ti ka nga opo si syon 

Ha but nga han ba ngi han iya mga

Bu tak ha al yan sa nga Du ter te, na hi la rum

Na hi la rum an mga bu tak ha al yan sa nga Du ter te-Arro yo-Marcos. Lu taw ini ha nag pa pa da yon nga ba ngi han mga ta wu han hi ni pa ra ha pi na ka ‐

hi ta as nga pu si syon ha Kong re so. Di rek ta nga na ngin la bot hi Du ter te ha ba ‐ngi ngan gin-en dor so had ton Hul yo 8 hi ra Alan Pe ter Ca ye ta no ngan Lord Allan Ve lasco agud mag sas li wan ko mo Spea ker. Kun di pi ra kaad law ka hu man hi ni, di ri la gi ha pon hul-os nga nag ka kau ru sa an mga kong re sis ta.

Page 7: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐ rakyan ngan mga higamit nga pan-gerra. Ha hilaba nga panahon, gin-gamit han US an

Du gu on, su nud-su nu ran ha ira amo nga US ngan pu tos han ku rap ‐syon an re kord han mga sun da lo ngan pu lis nga iginpwes to ni Du ter te ha iya gub yer no. Gin ta gan ni ya ini han si bil nga po der agud ipa da yon an mag ba ngis nga prog ra ma nga kontra-in sur hen si ya nga had to pa ni ra ka tin. Ka dam-an ha ira nag ser ‐be nga he pe han ba tal yon, di bi syon o ku mand ha Min da nao ngan ha su ‐gad nag ka may da han ini syal nga pa ‐kig sum pay kan Du ter te had ton me ‐yor pa hi ya han Davao City.

Mi li ta ri sa do nga de partmen to Li ma ha 21 (ba kan te an usa) nga

de par ta men to han gub yer no Du ter ‐te an di rek ta nga ka tin han re ti ra do nga mga sun da lo. Na ling kod na man ha De partment of Agra ri an Reform an usa nga grad weyt han Phi lip pi ne Mi li tary Aca demy kun di wa ray ma ‐gin ak ti bo nga sun da lo.

Na ngu na ha mga mi li ta ris ta hi Ret. Gen. Delfin Lo renza na. Ma ku ‐sog hi ya nga tag su por ta han mga pa li si ya han US ha sa kob han Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP) ti ‐kang mag ser be hi ya nga Defen se Attache han AFP ha Was hing ton DC had ton 2002. Na gin ka bak yang hiya ni Du ter te had ton ur hi nga par te han de ka da 1980 hin hi ya an na gin ku man der han Second Scout Ra nger Bat ta li on ha Davao City.

Gin pa pa mu nu an na man ni Ret. Gen. Roy Ci ma tu an De partment of Envi ron ment and Na tu ral Re so ‐urces. Gin ta wag hi Ci ma tu ko mo "Ge ne ral Pacman" tu ngod ha pa mu ‐mu no ni ya ha “to do-nga-ger ra” ha

Min da nao had ton pre si den te hi Jo ‐seph Estra da. Su ‐gad man, ha pa na ‐hon nga Chief of Staff, na da bi hi Ci ‐ma tu ha "pa ba lon," nga gin ta tan ti ‐ya nga ₱50 mil yon, hin mag re ti ro ha pag sun da lo.

Hi Edu ar do Año, be te ra no ha pa nik tik-mi li tar, an tu min dog nga sek re tar yo han De partment of Inte ‐ri or and Local Government ngan may ka tin ha bad yet han Phi lip pi ne Na tio nal Po lice (PNP). Res pon sab le hi ya ha pag sik mit ha ak ti bis ta nga hi Jo nas Bur gos had ton na ling kod ko ‐mo he pe han Intel li gence Service of the Armed Forces of the Phi lip pi nes. Hi Año li wat an ku man der han 10th ID hin pa ta yon an wa ray ka pas nga uma to nga may sa kit nga hi Leoncio Pi tao (Ka Pa ra go) had ton 2015.

Na ling kod na man ko mo sek re ‐tar yo han De partment of Infor ma ti ‐on and Com mu nica ti on Techno logy si Gre go rio Ho na san. Ka la kip hi Ho ‐na san ha mga sun da lo nga nag lan ‐sar han ku de ta kontra ha had to anay pre si den te nga hi Co razon Aqui no. Sam tang, ka tin ni Ret. Gen. Ro lan do Bau tis ta, nag re ti ro pa la nga he pe-mi li tar ni Du ter te, an De ‐partment of Social Welfa re and Deve lop ment.

Iba pa nga si bil yan nga posi syon Igin ha tag ni Du ter te an pi ra nga

si bil yan nga pu si syon ga was han ga ‐bi ne te. Ka la kip din hi an Bu reau of Cus toms (BoC) kun diin na tin dog nga Ko mi syo ner hi Ret. Gen. Rey

Leo nar do Guer re ro. Gin sa liw nan ni ‐ya hi Ret. Po lice Gen. Isid ro La peña ka hu man ma da bi ha "pag lu sot" han ₱6.4 bil yon nga ba lor han sha bu ti ‐kanng ha Chi na.

Bi san na da bi ha ano ma li ya, ut ‐ro nga gin pa ling kod ni Du ter te hi La peña ko mo di rek tor han Technical Educa ti on and Skills Deve lop ment Aut ho rity. An had to anay igin-a sayn ha BoC nga hi Nica nor Fael don nga na pi ri tan li wat nga pa lu sa ron ha pwes to an igin-a ‐sayn ha Bu reau of Cor recti ons, an anay pu si syon han he pe han PNP nga hi Ro nal do de la Ro sa an tes hi ‐ya du ma la gan ko mo se na dor. Da bi hi Fael don ha du ha nga ku de ta kontra ha had to anay pre si den te Glo ria Arro yo.

Sam tang, ka tin ni Car li to Galvez Jr. an Office of the Pre si ‐den ti al Advi ser on the Peace Process ka hu man pa bag sa kon ni Du ter te an eres tor ya pan ka mu ra ‐ya wan giu tan han GRP ngan Na tio ‐nal De mocra tic Front of the Phi lip ‐pi nes. Had to anay hi ya he pe-mi li tar ni Du ter te ngan da bi ha ku de ta had ton 1989.

An iba pa nga ahen sya nga ka ‐tin han mi li tar amo an Hou sing and Urban Deve lop ment Coor di na ting Council, Met ro po li tan Ma ni la Deve ‐lop ment Aut ho rity, Na tio nal Secu ‐rity ngan iba pa.

Pag do mi nar han hun ta nga si bil-mi li tar

Usa nga hun ta nga si bil-mi li tar an nag pa pa da la gan ha si bil yan nga bu ruk ra sya han re hi men US-Du ter te. Ha ‐

din Hul yo, maa bot ha 64 nga si bil yan nga pu si syon ha gub ‐yer no an ka tin han re ti ra do nga mga mi li tar ngan pu lis. Onse ha ira an aa da ha ga bi ne te ngan na mu mu no ha ma yor nga mga ahen sya. Ma du dug ngan pa an ira han-ay ha ig bu bu tang ni Rod ri go Du ter te nga had to anay sun da lo agud pa mu nu an an De partment of Agricul tu re.

Page 8: Tinuod nga katalwasan, ipakig-away! Paghahadi ni Duterte ... · erport ngan lansaran han mga sa‐ rakyan ngan mga higamit nga pan-gerra. Ha hilaba nga panahon, gin-gamit han US an

HA PRE-STATE OF the the Na ti on Address Eco no ‐mic and Infrastructu re Fo rum han mga upi syal ha eko no mi ya, gin ta wag han mga upi syal han gub yer ‐no nga usa nga "da ko kau pay nga na kab-ot nga le ‐his la tu ra" an Re pub lic Act 11203 o Rice Li be ra ‐liza ti on Act. Usa ini nga da ko nga bu wa tu ngod kay an ka ma tuo ran, an gin ku kun si de ra ni ra nga "ka ‐dau gan" amo an usa nga pes te pa ra ha ma sa nga pa rag-u ma han hu may.

Gin pa dig-on an na se ring nga ba la ud had ton Di sye mbre 2018 agud pug ngan ku no an pag si rit han pre syo han bu gas ha lo kal nga mer ka do. Kun di ka ba lis ka ran han saad nga ma lu ros gud an pre syo han bu gas, nag lu ros la ini hin ₱1-2 ti kang han ipa ‐tu man an li be ra li sa syo n. Nag pa bi lin ha ₱30-70 an ba lig ya hi ni ha mga ngan tin da han.

Ha lu yo ini h na ka lis ta ha re kord han gub yer no nga aa da ha ₱18-25/ki lo an pre syo han im por ted nga bu gas nga na su lod ha na sud.

Ha lu yo nga ba hin, su mang lad an pre syo han lo kal nga pa ray ti kang abe reyds nga ₱20/ki lo ha tempra no nga pa ra te han tuig ngad to ₱12-17/ki lo had ton Hun yo. Ha ros ka tug bang na la ini ha gas tos ha pro duk syon han mga pa rag-u ma ha hu ma yan. Du rot hi ni, gin ta tan ti ya nga ma lu lu gi an mga pa ‐rag-u ma hin tub tub ₱114 bil yon ya na nga tuig, nga hi ra yo nga mas hi ta as ha igin ha ham bog nga ₱5.9 bil yon nga na ku ha nga ta ri pa du rot han ba la ud ha li be ra li sa syo n.

NAGPROTESTA AN MGA es tud yan te ngan mag tu rut do han mga es koy la han nga Lu mad ila rum han Save Our Scho ols (SOS) Net work atu ba ngan han upi si na han De partment of Educa ti on ha Pa sig City had ton Hul yo 17 agud kun de na ron an aten tar nga pag pa ser ra ha mga es koy la han nga Lu mad ha Min da nao. Par ti ku lar ni ra nga gin su suk na an pag sus pen dir ha 55 nga es koy la han nga gin pa pa da la gan han Sa lug po ngan Ta' Ta nu Igka no gon Com mu nity Lear ning Cen ter Inc. su bay ha man do ni Na tio nal Secu rity Advi ser Her mo ge nes Espe ron, Jr. nga ipa ser ra ini.

Ha re kord han Save Our Scho ols (SOS), maa bot 215 na nga es koy la han ha Min da nao an pwer sa hay nga gin ser ra ti ‐kang 2016. Otsen ta hi ni an nag ser ra tu ngod ha pag ka kam po han mga sun da lo ha ko mu ni dad ngan sis te ma ti ko nga pa nga ‐ta ke ngan pan hi bang han mga sun da lo ha ira mga pa si li dad.

Mai ha na nga gin-aa ku sa ran ni Du ter te an Sa lug po ngan ngan iba nga es koy la han nga Lu mad ko mo mga es koy la han han Ba gong Huk bong Ba yan. Ha iya ika du ha nga Sta te of the Na ti on Address had ton 2017, na nar hug hi ya nga bo bom ba ‐han an na se ring nga mga es koy la han. Hi ni nga tuig, maa bot 30 nga es koy la han nga Lu mad, an nag ser ra kun diin 1,300 nga es tud yan te an umun dang ha pag-es koy la tu ngod ha di ru ‐di ret so nga ata ke han mi li tar.

Si gon ha PKP, igin pa pa ki ta han ka man du han han DepEd kun tiu nan-o gin ta ta la an han mi li tar an mga pa li si ya han mga si bil nga ahen sya. Du gang han PKP, du gang ini ha mga pa li si ‐ya nga kontra-Lu mad han re hi men Du ter te ka la kip na an pa ‐nga gaw han ira an sestral nga tu na agud ig-ab re ha pag mi mi ‐na ngan mga plan ta syo n.

Li be ra li sa syon ha bu gas, pes te ha pa rag-u ma

nga Igle sia Fi li pi na Inde pen di en te (IFI). Ika-48 hi ya ha mga ak ti bis ta nga gin pa tay ha Neg ros ila rum han re hi men Du ter te.

Di ru di ret so na man an pan-gi gi ‐pit ha mga ta wo-ha-sing ba han nga na suk na ha mga kri men ngan pa na ‐la pas han re hi men Du ter te ha mga taw ha non nga ka tu ngod ha is la. Du ‐ha ha ira, hi ra Rev. Joel Beng beng han Uni ted Met ho dist Church (UMC) ha Can la on City ngan hi Rev. Bri an Ascuit han UMC ha San Ped ro, Sta. Cruz, an gin bi bi ling han mi li tar agud es tor ya hon ku no.

Ha Ilocos, gin-gi gi pit li wat han mi li tar an IFI, UMC ngan Uni ted Church of Christ in the Phi lip pi nes ha ta hub han "pag bi si ta" han mga sun da lo ha ba la yan han Joint Cam ‐pa ign Plan Ka pa na ta gan.

Aten tar nga pag sik mit, gin pak yas han mga tag hi mar yo

Na pug ngan han mga mo lup yo han Ba ra ngay Bi to-on ha Ja ro District, Iloi lo City an aten tar nga pag sik mit ha usa nga ki la la do nga li der ma sa hi ni

nga bu lan. Du ru yog nga gin de pen sa han han iya mga am yaw hi Wilfre do "Tay Pi do" Pa nue la, 65, usa ha mga li der han Ka ti ling ban sang mga Imol sa Syu dad (Kai sog) kontra ha du ha nga ahen te ha pa nik tik han es ta do.

Gin-u lang han mga tag hi mar yo an du ha nga ahen te ngan gin da ra ha ba ra ngay hall. Nag-a min an du ha nga mga ele men to hi ra han Phi lip pi ‐ne Army ngan Na tio nal Bu reau of Inves ti ga ti on kun di wa ray mag pa ki ‐ta han iden ti dad. Had to pa gin ba ‐ban ta yan hi Pa nue la ngan iya asa wa nga hi Jo sep hi ne tu ngod han ira pag par ti si par ha mga pa kig bi sog han ko mu ni dad.

Na tu od hi Mau ra Abel lon, pi nu ‐no han Ka li pu nan ng Da ma yang Ma ‐hi hi rap ha Pa nay ngan Gui ma ras, nga ti nu yo nga pla no han gub yer no nga sik mi ton, ata ki hon o had lu kon

an mga li der han kablas ha syu dad nga ak ti bo nga naa to ha de mo li syon ngan ha pag kun de nar ha mga ka so han pa na la pas ha taw ha non nga ka ‐tu ngod. Had ton Hul yo 8, nagpro tes ‐ta an gru po ha ga was han hedkwar ‐ters han pu lis ha Iloi lo City.

Sam tang, gin pa tay han mi li tar hi Salva dor Ro ma no, tag de pen sa han taw ha non nga ka tu ngod ha Neg ros had ton Hul yo 7. Gin pi nan ‐mu sil hi Ro ma no sam tang na ka sa ‐kay ha iya mo tor sik lo ha Agli pay St., Pob lacion, Manju yod, Neg ros Ori en ‐tal. Istap hi ya had to han Ka ra pa tan Neg ros ngan pre sen te nga membro

Pag pa ser ra ha mga es koy la han nga Lu mad, gin kun de nar