"AFP...," sundan ha paypay 3

AFP ngan PNP, na ‐hia gum hin 43 nga kas wal ti ha Neg ros UPAT NGA PULIS nga nagpakuno-kuno nga mga emple ya do han De ‐partment of Envi ron ment and Na tu ‐ral Re so urces an gin-ga ma an han mga Pu la nga ma nga ra way ha Si tio Ya mot, Ba ra ngay Ma ba to, Ayu ngon, Neg ros Ori en tal had ton Hul yo 18. Da yon nga na ma tay an upat nga ar ‐ma do ha arag way, ka ba lis ka ran ha igin pa ga was ni Rod ri go Du ter te nga hi ra gin tortyur. Na kum pis ka han BHB an upat nga pis to la nga 9mm., si yam nga ma ga sin ngan mga ba la.

Had ton Hul yo 22, gin pa but han han BHB han com mand-de to na ted explo sive (CDX) an tro pa han 704th Re gio nal Mo bi le Force Bat ta li on ha Si tio Cam bug tong, Manju yod, Neg ros Ori en tal. Ma sob ra 20 an na ma tay ngan du ha an na sa ma ran ha ga pil han kaa way. Antes hi ni, gin-is nayp han huk bo han katawhan an mga sun da lo han 94th IB ha Si tio Bu lo. Nag re sul ta ha tu lo nga kas wal ti ha rang go han sun da lo an ope ra syo n.

Had ton Hul yo 2, alas- 4:30 han

Utro nga nag lan sar an iya mga death squad ha is la han susrunod nga pan ma tay han mga or di nar yo nga si bil yan han na ka ‐la bay nga bu lan. Di ri mamenos ha 16 nga gin pa tay upod na an usa nga anay me yor, usa nga bag-o nga nae le her nga kon se hal, usa nga prin si pal han eskoylahan ngan iba pa nga may mga res pon ‐sa bi li dad nga ka tin ha si bil nga bu ruk ra sya. Wa ray li wat wan tas an panmatay ha mga or di nar yo nga si bil yan. Ka dam-an ha ira wa ray ba sa ra nan nga gin su sus ‐pet sa han nga na su por ta ha re bo ‐

lu syu nar yo nga ka giu san. Wa ray iba nga aa da ha lu yo

hi ni nga mga pan ma tay kun di an demonyo nga hi Du ter te. Gra be an iya kalisang ha pag ka puy poy han iya mga ar ma do nga ta wu han had ton Hul yo 18 han am bu son hi ‐ra han usa nga yu nit han Ba gong Huk bong Ba yan (BHB) ha bung to han Ayu ngon, Nag ros Ori en tal. Tu ngod hi ni, gin man du an ni ya an iya mga ali pu res nga mas pa nga mag sab rag han pa sis ta nga ka ba ‐ngis ngan po ku san han ka nga las an mga di ri ar ma do nga siblyan.

Ti kang ha ma sa ker ha Sa gay

Pu tos han du go an is la han Neg ros. Wa ray wan tas nga nag sa sab ‐rag han yi nu kot-yu kot nga pung lo hi Rod ri go Du ter te kontra ha mga wa ray ka pas nga uma to nga ka taw han.

Ta pu son an ga hum ni Du ter te ha Ne gros ngan ha bug-os nga Pi li pi nas

"Tapuson...," sundan ha paypay 2

Bolyum L Ihap 15Augosto 7, 2019

www.cpp.ph

"Tapuson...," sundan ha paypay 3

had ton Oktub re 2018, upat nga ser ‐ye nga kon sentra do nga ginbira han kabangis han re hi men Du ter te an Neg ros. Ba sar ha es ti lo han du ru ‐ngan nga pag-a ta ke ngan pan ma tay ha mga pu lis ngan sun da lo han mga ko mu ni dad ha ila rum han gintawag nga Oplan Sau ron, gin hi mo han ar ‐ma do nga mga ahen te han AFP ngan PNP an panmatay ha susu ngan mag ka sus ru nod nga pa maa gi. Pi na ‐ka ma ra ut nga hing yap hi ni nga put ‐son han ka had lok an ka taw han ha Neg ros ngan pia ngon an ira mga pag-a to ha pa sis ta nga re hi men.

Usa an is la han Neg ros han nag-aa gi ha pi na ka ma ku ri nga ka wa ra ‐yan han tu na ha bug-os nga Pi li pi ‐nas. Landaw nga ma ki ki ta din hi an ki nai ya nga bu wa nga “re por ma ha tu na” han reak syounar yo nga es ta ‐do. Pa da yon nga nag ha ha di ha Neg ‐ros an dag ko nga as yen de ro nga nahakin ha yu kut-yu kot kaek tar ya nga ka tub han. Ka du ngan hi ni, ginkakaruyag an dag ko nga kum ‐pan iya ha mi na an mi ne ral nga ka ri ‐ku han ha is la.

Ura-u ra han kag ra be an pa ni ni ‐yu pi ngan pa na na lum pi gos ha ma sa nga pa rag-u ma ngan tra ba ha dor ha uma ha mga ka tub han ha Neg ros. Gu tom an ka da ad law ni ra nga gin-aa tu bang. Nag-aa ni ngal an ira gu li ‐at pa ra ha hus ti sya nga pan ka ti ling ‐ban ngan ti nu od nga re por ma ha tu ‐na ko mo so lu syon ha ira pag lud lod ha ka ku ri an. Di ru di ret so nga na ray ‐hak an ar ma do nga re bo lu syon tu ‐ngod ha hi la rum ngan hi lu ag nga su por ta han ma sa nga anak-bal has nga nag hi hing yap nga ta pu son an ga tus-ga tos katuig nga sis te ma nga nag pa pa ku ri ha ira.

Gin po pon du han han dag ko nga aga ron may tu na an mga sun da lo ngan pu lis pa ti na an mga pa ra mi li ‐tar nga “death squad” ha Neg ros. Ha in te res han mga asen de ro, ginga ga mit han re hi men US-Du ter te an mga ar ma do nga ta wu han hi ni agud pa hu yu on an ma sa nga pa rag-u ma ngan pud ngan an ira mga pa ‐kig bi sog. Ha na ka la bay nga mga bu ‐lan, ma sa ker, pan ma tay, pa nga res ‐to ngan pag pip ri so an ba ton ni Du ‐ter te ha mga pa rag-u ma nga naa to ha Neg ros.

"Tapuson...," tikang ha paypay 1 Pi naa gi han Me mo ran dum Order No. 32 nga igin pa ga was ni Du ter te had ton Oktub re 2018, am ‐kon ni ya an ka du ga ngan nga ga hum nga ig-imponer an pag ha ha di han mi li tar ngan pu lis ha nga ran han “pag puy poy ha ka sa mu kan." Kau ‐pod ha gin sa kop hi ni an Neg ros nga igin pai la rum ha diri dek la ra do nga ba la ud mi li tar. Ma ta pos an su nod-su nod nga pan ma tay had ton Hul yo, igin man do an pag du gang han 300 pa nga ar ma do nga ta wu han han Special Acti on Force ha is la. Mas pa hi ni nga pa hu hug ton an ar ma do nga pag pit lok ha ka taw han ha is la.

An ka ngir hat nga naung baw ha Neg ros amo gi ha pon an nahihiaguman ha da mo nga lu gar ha ka bar yu han ha bug-os nga na ‐sud. Pi na kag ra be an ka mu ta ngan ha mga pro bin sya han Min da nao nga ma sub ra du ha ka tu ig na nga aa da ha ila rum han ba la ud mi li tar. Du gang ha Neg ros, igin pai la rum li ‐wat ha di ri dik la ra do nga ba la ud mi li tar an Bicol ngan Sa mar.

Ha ka bar yu han ngan mga tay-aw nga lu gar ha bug-os nga na sud, an mi li tar an naung baw ngan wa ray ba la ud nga mas hi ta as kontra ha de si syon hi ni. Ha ila rum han Na tio ‐nal Task Force (NTF) ngan doktri na hi ni nga “kontra-in sur hen sya ,” an bug-os nga bu ruk ra sya han gob yer ‐no ni Du ter te in aa da ha ila rum han direkta ngan di ri direkta nga kontrol han mi li tar. An nga ta nan nga ahen sya si bil gi na ga mit nga ar ‐mas pa ra ha ger ra nga pa mu moy ‐poy.

Ha bug-os nga na sud, wa ray-wan tas an mga pan ma tay ngan pa ‐nga bu so han mi li tar ha ga hum. Gi n-ga ga mit an pa sis ta nga ka ba ngis han es ta do agud pa hu yu on an gu li ‐at pa ra ha ti nu od nga re por ma ha tu na ngan pug ngan an ira pag ti pa ha pag sa kob han mga lang yaw nga kom pan iya ha pag mi mi na, mga plan ta syon ngan mga pro yek to nga pan-imprastruk tu ra ha ila rum han “Build, Build, Build “ han re hi men. Ka ru ha han pa sis mo an bu ruk ra ta-ka pi ta lis ta nga pa n-nga wat ni Du ‐ter te ngan ha iya pa mil ya.

Pa nga bu so man ngan wa ray

Bolyum L Ihap 15 | Agosto 21, 2019

An Ang Bayan igin-gagawas duha kabeses kada bulan

han Komite Sentral han Partido Komunista ng Pilipinas

Gin-uunod

Editoryal: Tapuson an gahum ni Duterte ha Negros ngan ha bug-os nga Pilipinas 1AFP-PNP, nahiagum han 43 nga kaswalti 1 Pagbaha han dugo ha Negros 3 Clement: Berdugo nga lambong ni Palparan 4 Aktibista nga parag-uma, ginpusil 5Pilipinas, pinakadelikado nga nasud 5NLUA, plano nga neoliberal 6Iginpasa nga balaud para ha mga parag-uma 7Burukrata kapitalista nga panlulupot 8Buwa nga reporma ha Boracay 8Madinaugon nga welga ha Monde 8SONA han katawhan kontra ha traydor 9Madinaugon nga away ha Kentex 9Nauubos nga rekurso ha South China Sea 10Pagpatay han hadi ha kalsada 11SOT, ginbasura ni Duterte 11

"AFP..." tikang ha paypay 1

"Tapuson...," tikang ha paypay 2

aga, gin pak yas han mga Pu la nga ma ‐nga ra way an pla no nga pag reyd han 11th IB ha usa nga yu nit han BHB ha Si tio Small Sa mac, Ba ra ngay Na lun ‐dan, ha Bin doy. Li ma an na ma tay ngan unom an na sa ma ran ha mga sun da lo.

Sor so gon. Gin pa but han han BHB- Sor so gon an mga nag-oo pe ra syon nga tro pa han PNP Special Acti on Force (SAF) ha Ba ra ngay Tu la tu la Sur ha bung to han Ma gal la nes had ton Hul yo 30, alas-3:00 han ku lop. Na pu lo an nai re port nga na ma tay ha rang go han SAF.

Agu san del Nor te. Gin pa but han

han BHB an mga tro pa han 23rd IB ha Si tio Hi nan da yan, Ba ra ngay Ca ma ‐gong, Na si pit, Agu san del Nor te had ‐ton Hul yo 12, alas- 9:40 han aga. Li ‐ma an nai re port nga na ma tay ha tro ‐pa han mi li tar sam tang li ma li wat an sa ma ran.

Quezon. Tu lo nga mag ka sus ru nod nga ope ra syon ha ras an igin la nsar han BHB- Quezon kontra ha gin tib-ob nga pwer sa han 80th IB ngan PNP Re ‐gio nal Mo bi le Force Bat ta li on ha Si tio Lgmak, Pag sa nga han, Gen. Na kar had ton Hul yo 28-30. Usa an pa tay ngan du ha an na sa ma ran ha mga sun ‐da lo.

ma han ekstrahu di syal nga pan ma tay ha Neg ros ti kang han lu ming kod an mananap nga hi Rod ri go Du ter te.

Ha Gui hul ngan, gin pu sil ngan gin ‐pa tay hi Atty. Anthony Tri ni dad had ‐ton Hul yo 23. Usa hi ya ha mga abo ga ‐do nga ma li syo so nga igin da da bi han gru po nga Kaw sa Gui hul ngan Ba tok Ko mu nis ta ha re bo lu syu nar yo nga ka ‐giu san. An gru po in gin pon du han ngan gin pa pa da la gan ko mo death squad han Phi lip pi ne Na tio nal Po lice. Na sa ‐ma ran an asa wa ni Tri ni dad nga hi Novie Ma rie ngan usa pa nga dray ber han pe di kab ha in si den te. Had ton Hul yo 25, gin pa tay an mag bug to nga hi ra Arthur Ba ya wa, prin si pal han Gui hul ngan Science High Scho ol ngan Arda le Ba ya wa, he pe han Gui hul ngan City Divi si on han De partment of Educa ti on ha Ba ra ngay Hi bai yo. Ha pa re ho nga ad law, gi npu sil gi ha pon an pa rag-u ma nga hi Ro meo Ali pan, ka pi ‐tan han Ba ra ngay Bue na vis ta. Nga ta ‐nan han mga bik ti ma in gin pa pa ga was nga gin pa tay han BHB, bi san una na hi ra nga gin -ga ra nan han AFP nga mga ta ga su por ta o membro han BHB.

Gin pu sil li wat an da ti nga ma yor han Ayu ngon nga hi Edcel Enar deci do ngan pa tud ni ya nga hi Leo Enar deci ‐do had ton Hul yo 27. Antes hi ni, nai re ‐

port nga na ma tay hi Sunny Cal de ra, ka pi tan han Ba ra ngay Ma ba to ha amo gi ha pon nga bung to ma hu man daw ma kai nom hin pes te sid yo had ton Hul ‐yo 25. Usa pa nga pa rag-u ma, hi Re ‐den Eleu te rio an gin pu sil ha Ba ra ngay Tam pocon II. Ini nga mga ata ke an ka had lok nga bu los ni Du ter te ha le hi ‐ti mo nga am bus han mga Pu la nga ma nga ra way ha upat nga pu lis ha Ayu ngon had ton Hul yo 18.

Had ton Hul yo 26, gin pa tay hi Fe ‐de rico Sa bejon ha Ba ra ngay 3, Sia ton. Ha Can la on City, gin pa tay li wat an ka pi tan han Pa nu bi gan nga hi Ernes to Po sa das ngan kon se hal han syu dad nga hi Ra mon Ja lan do ni. Pa tay li wat hi Anacianci no Ro sa li ta, ta nod han Ba ra ngay Buca lan had ton Hul yo 28. Gin pu sil hi ya han mga pwer sa han death squad ni Du ter te ha Oval Pub lic Mar ket ha ka hi pid nga ba ra ngay.

Du ha nga pa rag-u ma, hi ra Wenny Aleg re ngan Fe li mi no Ja na yan, tsir ‐man han Uni ted Ca la ngo Far mers Associa ti on ha Zam boa ngui ta, Neg ros Ori en tal an gin pu sil ngan gin pa tay had ton Hul yo 24.

Nag pos tu ra an mga kri me nal nga mga Pu la nga ma nga ra way ha tu yo nga wa ka yon an re bo lu syo nar yo nga ka giu san.

Pag ba ha han du go ha Neg ros

Had ton gab-i han Hul yo 25, gin su lod hin ar ma do nga ka la la kin-an an pa yag han pa mil ya Ocam po ha Ba ra ngay San Jo se, Sta. Ca ta li na, Neg ros Ori en tal.

Gin pu sil ngan gin pa tay ni ra an usa ka-tu ig nga hi Marjon ngan an iya ta tay nga hi Mar lon Ocam po nga gin-aa ku sa ran ni ra nga na su por ta ha Ba gong Huk bong Ba yan (BHB). Na sa ma ran din hi an asa wa ni Mar lon. Sak si ha kri men an du ha pa nga ba ‐ta nga Ocam po. An magtalaamay nga Ocampo amo an pi na ka ur hi ha 87 nga bik ti ‐

pag ru ha du ha, sa yop nga hu ‐na hu na on nga di ri mapeperdi an demonyo nga hi Du ter te. An iya ka ba ngis ti ga man di ri han ku sog, kun di han ka lu ya ‐han ngan ka wa ray ka ka ya han ni ya nga mag pa da yon hin wa ‐ray naa to ha iya ka ha kug.

Pu tos ha kri sis an pun da ‐syon han iya pag ha ha di. Ha lu yo han iya ka ba ngis ngan daw wa ray gin ka ka had lu kan, sob ra na nga na ba ba ra ka hi Du ter te nga du ru yog nga bu ‐ma ngon an ka taw han Pi li pi no agud du ru ngan nga itum ba hi ya ha iya po der ngan pa ‐pag ba tu non ha iya mga kri ‐men ngan ku rap syo n.

Dirudiretso nga na ba ngon an ka taw han han Neg ros ngan han bug-os nga ka taw ‐han Pi li pi no. Gu li at ni ra nga ta pu son an ma ba ngis nga pag ha ha di ni Du ter te. Pa da ‐yon hi ra nga na su long ha da ‐lan han pag-a to. Kinahanglan ma hu got nga mag kau ru sa ngan dugang nga pa kus gon an ira mga or ga ni sa syon ko ‐mo ar mas agud ig-in sis ter an ira mga ka tu ngod ngan gin hi ‐hing yap nga ka ta du ngan. Kinahanglan pa hi tas-on an ka pu ka wan han nga ta nan ngan pa dig-u non an de ter mi ‐na syon ngan kai sog nga uma ‐to.

Hul-os nga gin pa pa dig-on an Par ti do ngan an nga ta nan nga re bo lu syounar yo nga pwer sa. Hi ra an aa da ha bu ‐tag tok ngan una han han pa ‐kig-a way han bug-os nga ka ‐taw han. Gin-papamunuan han Par ti do an BHB agud kas ti gu hon hi Du ter te ngan buo ngon an iya pa sis ta nga pa ngil. Gin-aag hat han Par ti ‐do an bug-os nga ka taw han nga ma kig-a way ngan ta pu ‐son an nga ta nan nga ka rat-an ni Du ter te ngan ipasu long an re bo lu syu nar yo nga pa kig-a way agud tu ku ron an bag-o nga sis te ma nga pan ka ti ling ‐ban ha Pi li pi nas.

syon han Centcom an bug-os nga Vi sa yas. Aa da ha ila rum hi ni an du ‐ha nga di bi syon han Army (8th ID ha Eas tern Vi sa yas ngan 3rd ID ha Central ngan Wes ternVi sa yas ), an 2nd Tactical Ope ra ti ons Wing han Air Force ngan an bug-os nga pwer ‐sa nga naval ha Vi sa yas.

Wa ray pa usa ka bu lan ma hu ‐man ibal hin ha Centcom, da yon ni ‐ya igin pa tu man an Oplan Sau ron ha Neg ros su bay ha Me mo ran dum Order No. 32 ni Rod ri go Du ter te. Nakaduon ya na ha is la an to do-ger ra han Centcom kun diin may li ‐ma kaba tal yon nga pan kom bat an nakapusisyon, la bot pa han mga pwer sa han PNP.

La bot la han pan la la sur bo ha Central Vi sa yas, pag pa tay ngan pan hi hi bang gi ha pon ha mga ko mu ‐ni dad ha Eas tern Vi sa yas, an man ‐do ni Cle ment. Ha is la han Sa mar, gru ma be an mga pan ma tay ha mga si bil yan ti kang Mar so 2019. Ha pag su lod han tuig, 545 ba ra ngay an nai re port nga mi li ta ri sa do, kun diin may 250 hi ni an oku pa do han mga sun da lo. Ma sob ra 300 ka pa mil ya na an na pa la yas ha ira mga pa ni ‐ma lay tu ngod ha pag-o ku par han mga sun da lo han 8th ID ha ira mga ko mu ni dad.

Sam tang, lu man daw an say war han Centcom ha Wes tern Vi sa yas. Had ton Mar so, su srunod nga nag ‐pa sam wak han mga ba li ta nga pe ke nga engkwentro an 61st IB ha Pa ‐nay agud ta hu ban an mga ka so han ili gal nga pag-a res to ha mga pa rag-u ma ngan ka tu tu bo nga Tu man dok. La bot hi ni, nag pa ga was li wat han pe ke nga pag su ren der han usa nga me nor de edad nga usa kuno nga kaa pi han Pu la nga ma nga ra way.

Igin pai la rum gi ha pon ni Cle ‐ment an mga pwer sa han Centcom agud ma gin ta wo-tawo han mi li tar han US. Ha gin hi mo nga Pacific Partnership had ton Mar so, gin da ra han US ha Vi sa yas an mga niyutiyo ngan kaal ya do nga huk bo hi ni agud pa hia ra on ila rum han ku mand han mi li tar han mga na sud ha Indo-Pa ‐cific.

An pag pa pa tu man han Oplan Sau ron gin pa pa ngu na han han Armed Forces of the Phi lip pi nes Central Com mand (AFP Centcom ) ha ila rum ni Lt. Gen. Noel Cle ment. Ban tu gan nga kri mi nal hi Cle ment ko mo usa han mga uruu bos nga upi ‐syal nga gin pa hia ra had to ni Jovi to Pal pa ran ha pag hi hi mo han mga kri ‐men han Oplan Ban tay La ya 1 ngan 2. Diin man had to nag sa sab rag han ma ka ngi ngir hat nga bu hat hi Pal pa ‐ran, na ka da ha iya ikog hi Cle ment ko mo tang kod nga ta ga su nod. Su ‐gad han iya ido lo, ginyayawyaw na ni ya an pag nga nga ran nga mga ko ‐mu nis ta an mga nag tu tu ri sok ha reak syunar yo nga gub yer no. Tang ‐kod ni ya nga igin pa pa tu man an mga man do han pan ma tay ngan iba pa nga pag ta la pas ha ka tu ngod pan ta ‐wo.

Na ka pai la rum hi Cle ment ha 204th Bri ga de han sikmiton ngan pa ta yon han nasering nga yu nit-mi ‐li tar an mga ta ga pag-un dong han taw ha non nga ka tu ngod nga hi Eden Marcel la na ngan Eddie Gu ma noy had ton 2003 ha Min do ro Ori en tal. Ku man der had to han nasering nga bri ga da hi Pal pa ran.

Han mai bal hin hi Pal pa ran ha 7th ID ha Central Luzon had ton 2005, mag kau pod hi ra ni Cle ment ha pag sab rag han ka ba ngis ha re hi ‐yon. Had ton 2006, ha sa kob la han Ene ro tub tub Peb re ro, 25 ka ta wo an bik ti ma han pan ma tay, pagsikmit, pag tortyur, pangastigo, pan ha had lok, ma sa ker, in te ro ga ‐syon ngan ili gal nga de ten syo n. Na ‐mu no na had to hi Cle ment ha 56th IB, an lan daw nga abu sa do nga yu ‐nit-mi li tar ha re hi yon. Usa gi ha pon hi ya ha mga nagpla no ngan nag pa ‐tu man ha pagsikmit ha ak ti bis ta nga hi Jo nas Bur gos had ton 2007.

Hilua gan nga ka hi ba ngan li wat

an igin du rot han mga ope ra syon nga gin pa pa mu nu an ni Cle ment ha Min da nao. Ko mo ku man der han 602nd Bri ga de had ton 2005 tub tub 2006, na ki la la hi Cle ment han mga re si den te nga Mo ro ha North Co ta ‐ba to ha iya pa n-ngan yon ha mga ko mu ni dad.

Pi ra kaad law la ma ta pos idek la ‐ra ni Du ter te an ba la ud mi li tar ha Min da nao had ton Ma yo 2017, igin ‐bu tang han AFP hi Cle ment ko mo ku man der han 10th ID. Sa kop han ope ra syon hi ni an bug-os nga re hi ‐yon han Davao, ngan mga tub tu ban hi ni ha mga pro bin sya han Su ri gao del Sur, Agu san del Sur ngan Bu kid ‐non. Nan hi bang hi Cle ment ngan iya mga ta wu han ha lu gar. Ha sa kob la han 19 ka bu lan, uma bot ha 50 nga si bil yan an gin pa tay han mga ta wu ‐han ni Cle ment, kau pod an du ha nga ba ta. Yu kut-yu kot li wat an pi rit nga bu ma ya tu ngod ha mga panmomba ngan panhalikwat han mga sun da lo ha mga ko mu ni dad.

Usa ha mga ma ka ngi ngir hat nga mga kri men ni Cle ment ko mo ku ‐man der han 10th ID an pag ma sa ker han pi to nga Lumad had ton Di sye ‐mbre 3, 2017 ha La ke Se bu, South Co ta ba to. Du ha nga iba pa an sa ‐ma ran ha nasering nga in si den te. Luon-lu on nga ka so an igin sam pa kontra kan Cle ment, ngan kan da Lt. Col. Ha rold Ca bu noc han 33rd IB ngan Lt. Col. Benja men Lean der han 27th IB. Mga ta wu han gi ha pon ni C le ment an nagsikmit, nag tortyur ngan nag-a ten tar pag su nog ha du ha nga kabatan-unan nga mi ne ro had ‐ton Nob yembre 2017 ha Com pos te la Val ley.

Pa mu mu no ha CENTCOM Gin ku ha hi Cle ment ha 10th ID

ngan igin bal hin ha Centcom had ton Nob yembre 2018. Sa kop han ope ra ‐

Ka sum pay an ti nag da mo nga pan ma tay ha Neg ros han de li ka do nga Oplan Sau ron nga nag sab rag han ngirhat ha is la ti kang pa han Disye mbre 2018.

Ti kang han ig pa tu man ini, ma sob ra 40 nga si bil yan na an bik ti ma han ekstrahu di syal nga pan ma tay. La bot han mga gin pa tay, da ru da mo gi ha pon nga mga si bil yan an ili gal nga gin-a re sto ngan ginsalawdan han mga hi ni hu-hi mo nga mga ka so.

Lt. Gen. Noel Cle ment, ber du go nga lam bong ni Pal pa ran

Pi li pi nas,

pi na ka de li ka do nga na sud

NABUTANG HA PANKALIBUTAN nga pag tan-aw an Pi li pi nas hi ni nga nag la bay nga bu lan nga pi na ‐ka de li ka do nga na sud pa ra ha mga ak ti bis ta nga pankalibungan ngan ikau pat pa ra ha mga si bil yan.

Ha re port nga igin pa ga was had ton Hul yo 30 han Glo bal Wit ‐ness, usa nga in de pendyen te nga gru po nga na ka ba se ha Lon don, li ‐nab wan han Pi li pi nas an Brazil ko ‐mo nu me ro uno nga na sud ha ka ‐da mo han gin pa tay nga mga ak ti ‐bis ta nga panka li bu ngan. Su bay ha re port han gru po, may ada 30 nga ta ga pag de pen sa han tu na ngan na tu ra li sa an gin pa tay had ton 2018 (48 had ton 2017), pi na ka hi ‐ta as nga na re kord ha Asia. Ika tu lo nga par te han mga bik ti ma an ti ‐kang ha Min da nao kun diin pla no nga mag tu kod ni Du ter te han mga plan ta syon nga mag sa sa kop han 1.6 mil yon ek tar ya nga katu na an. Kaud gan hi ni mga tuna han kaa ‐puy-a pu yan han mga Lu mad. Ka tu ‐nga han nai re port nga ka so han pa ma ma tay may ka sum pay ha ag ‐ri bis nes.

Had ton Hun yo, igin lis ta gi ha ‐pon han Armed Conflict Loca ti on and Event Project (Acled), usa nga gru po nga na ka ba se ha Uni ted Sta tes, an Pi li pi nas ko mo ikau pat nga pi na ka pe lig ro so pa ra ha mga si bil yan. Ika tu lo nga par te han mga bik ti ma in gin pa tay ha ta hub han “ger ra kontra dru ga” ni Du ‐ter te. Tar get gi ha pon han pan ma ‐tay an mga ka ri bal ha pu li ti ka, mga kaa pi han mga par ti do nga pam pu ‐li ti ka ngan prog re si bo nga mga or ‐ga ni sa syo n, mga ak ti bis ta, pa ‐rag-u ma, abu ga do ngan hu wes. Si ‐gon han mga pa nga lis kay han gru ‐po, nag re sul ta an mga pa li si ya han re hi men ha di rek ta nga pa nga nga ‐ta ke ngan pag pa tay ha ha ros 490 nga si bil yan ya na nga 2019.

Uma bot ha 450 an di rek ta nga gin pa tay han mga pwer sa han es ‐ta do. Pi na ka da mo an gin pa tay ha Central Luzon (23%), Ca la barzon (22%) ngan ha Na tio nal Ca pi tal Re gi on (10%).

Ika- na pu lo nga bik ti ma na han ekstraju di syal nga pa ma ma tay hi Guel lir mo ha Bu kid non ya na nga tuig.

Ha pa re ho nga ad law, gin pu sil ngan pi na tay li wat hi Ernes to Estrel la ha Anti pas, North Co ta ba ‐to. Hi Estrel la in da ti pas tor han Uni ted Church of Christ in the Phi ‐lip pi nes.

Had to li wat nga Hul yo 25, na ‐pa tay hi Mis ba Mas la, 60 an yos, han bom ba han han mga erop la no nga pa nger ra han AFP an Si tio Bu ti lin Ka ba la san Pi kit, ha North Co ta ba to. Igin pa ga was han 6th IB, pi naa gi han ku man der han AFP-Joint Task Force Central nga hi Maj. Gen. Dios da do Car re on nga may bu mu to nga bom ba ha sa kob han ba lay han mga Mas la sang lit na ma tay an bik ‐ti ma. Mis mo an AFP pi naa gi han ku ‐man der han 603rd ID nga hi Brig. Gen. Alfre do Ro sa rio, an nag-a min nga ti na ma an an ba lay han mga Mas la han ma mom ba an AFP ha lu ‐gar ban da alas-3 ha kaa ga hon. Ra ‐son han AFP, gin la la nat daw ni ra an usa nga gru po han Bang sa mo ro Isla mic Free dom Fighters (BIFF) nga su bay han re port han ira ope ra ‐syon pa nik tik in na ka da ha lu gar.

Gin -aa ku sa ran han AFP an asa ‐wa ni Mis ba nga hi Ali Mas la, 62, nga membro han BIFF. Sa ma ran hi Ali ngan an iya apo nga hi Edwin Mas la ha pa mo mom ba. Gin pan hi ‐mu wa han BIFF nga may pre sen sya hi ra ha lu gar hi to nga pa na hon. Gin kun de na ni Abu Mis ri Ma ma, ta ‐ga pag ya kan han gru po, an pa ma ‐ma tay se ring ni ya, da ko nga bu wa an gin yi yi na kan han AFP nga gin ‐pop rok tik ta han ni ra an mga si bil yan nga hi ra man mis mo an na mom ba ha ba lay han ka lag san.

Had ton Agos to 6, gin pu sil li wat hi Bran don Lee, membro han Ifu gao Pea sant move ment (IPM), ha La ga ‐we, Ifu gao. Nag su su rat gi ha pon hi ‐ya pa ra ha Northern Dis patch. Tub ‐tub ha pre sen te. Di ri pa hi ya ha ma ‐ma gu taw-an. Akti bo nga gin-aa tu ‐

han han IPM an pag tu tu kod han higante nga dam ha Chico River nga mag li li gis han ira tu na han kaapuy-apuyan.

Pa n-gi gi pit ha mga ak ti bis ta ngan pa rag-u ma

Pa da yon pa gi ha pon an hi lua gan nga in ti mi da syon han re hi men ha mga ak ti bis ta ngan pa rag-u ma. Ha Quezon, gin ring gal han usa nga yu ‐nit han 2nd IB an Ba ra ngay 1, Luce ‐na City had ton Hul yo 30. Nag lan sar han ope ra syon nga pa nik tik an mga sun da lo ha ta hub han pag su sur bey pa ra ha prog ra ma nga 4P’s ngan pag bi bi ling han ba lay nga ma pep le ‐ti han.

Du ha ka be ses li wat nga nag pa ‐ta wag han mi ting an mga tro pa han 95th IB ha Ba ra ngay Sta. Isa bel Sur, Isa be la had ton Agos to 3 kun diin gin-a ku sa ran ni ra nga ta g su ‐por ta han BHB an mga membro han Da ga mi, lo kal nga or ga ni sa syon han pa rag-u ma. Tig da na la nga nag ka ‐la kat an mga re si den te ha sya han nga pag mi mi ting ngan igin-in sis ter an ira mga de mok ra ti ko nga ka tu ‐ngod. Gin kontra gi ha pon ni ra an pag pa pa su ren der ha ira ko mo mga Pu la nga ma nga ra way ka bal yo han kwar ta.

Ha Ce bu, gin-a ten ta ran nga tar hu gon han pu lis an mga kaa pi han lo kal nga tsap ter han Ka ba ta an Partylist had ton Hul yo 27. Ha Bu ‐kid non, ginproy ba ran nga tar hu gon ngan “ ipa su ren der” han 1st Special Forces Bat ta li on hi Kristin Lim, nga hadto anay nagdudumara ha Ra dio Lu mad, ha Du mi lag, Ma no lo For tich had ton Agos to 3.

Sam tang, du ha nga kaa pi han KASAMA-TK an gin-a res to han 76th IB had ton Hul yo 27 ha Sab la yan, Sta. Cruz, Occi den tal Min do ro. Gin ‐ki la la an mga bik ti ma nga hi ra Na ‐de li ne Fa bon ngan Rey nal do Ma la ‐bor bor nga had to na bu lig ha mga pa rag-u ma ha lu gar nga sobra nga naapektaran han kat si rak.

Gin pu sil han mga pwer sa nga pan se gu ri dad han re hi men Du ter te an mag-a sa wa nga kaa pi han or ga ni sa syon han mga pa rag-u ma ha sa kob han ira

tin da han ha Si tio Ka si la an, Ba ra ngay Ha la pi tan, San Fer nan do, Bu kid non had ton Agos to 2. Da yon nga na ma tay hi Guel ler mo Ca sas sa mtang na sa ma ‐ran an iya asa wa nga hi Jocelyn.

Akti bis ta nga pa rag-u ma, gin pu sil

ni Du ter te, ma ku sog an pag ti pa ni ‐ya ha pag sa sa ba la ud han NLUA tu ‐ngod kay ta tang ga lon hi ni an ga hum han mga lo kal nga gub yer no nga mag rek la si pi ka han mga ka tu na an nga ira gin sa sa kop ngan mag ta la an han ka lu ga ri ngon nga pla no ha pag ‐ga mit hi ni. Kun mai sa ba la ud an NLUA, igpa pa sa an mga ga hum hi ni ha NLUC nga di rek ta nga na ka pai ‐la rum ha na syu nal nga gub yer no.

Klaro nga gin pul san han mga Vil lar an daan nga kaa yu san ha pag ba bal yo han ga mit han tu na ila ‐bi pa ngan mas ma da li pa ra ha ira nga su hu lan an lo kal nga mga gub ‐yer no agud ilu sot an ira mga ne go ‐syo nga pa ba lay.

Atu ba ngan han tar hug nga idelatar an igin pa sar nga ba la ud, igin pa tu man han re hi men an Joint De partment of Agra ri an Reform – De partment of Jus tice Order 75 had ton Ma yo 31 nga ma g-i insti tu ‐syu na li sa ha prog ra ma ni Du ter te ha pag ga mit han tu na bi san di ri pa nai sa sa ba la ud an NLUA.

Su bay ha kon ser ba ti bo nga ta ya han re hi men nga igin pa ga was hi ni had ton Ene ro, lu mu ros hin 25% an ka bug-usan nga er ya han tu na nga ag ri kul tu ral ha na sud ti kang 9.7 mil yon ek tar ya had ton 1980 ngad to ha 7.3 mil yon had ton 1912, prin si ‐pal tu ngod han hi lua gan nga kun ‐ber syon hi ni ngan sam wak nga panlupot han tu na ha bug-os nga na sud.

Igin-in sis ter ni Du ter te nga gin ‐ki ki na hang lan na nga ipa sar han Kong re so an tes ma ta pos an tuig agud ma ka g la tag daw hin usa nga na syu nal ngan kompre hen si bo nga pla no ha pag ga mit han tu na agud “ma ba ton an de man da han lang yaw nga ma mu ru hu nan".

Prin si pal nga ka tu yua nan han NLUA nga pa dag mi ton an pro se so han hi lua gan nga kum ber syon han mga tu na nga ag ri kul tu ral ngan ka ‐pu pu yu ngan ti kad to ha re si den sya l, ko mer syal ngan in dustri yal nga ga ‐mit agud dag mit nga mai ba lig ya ha mga lang yaw nga ma mu ru hu nan ngan ira mga ka so syo nga mga bur ‐ge sya kompra dor. Ga ga mi ton ini agud pa la ya son an mga pa rag-u ma ngan ka tu tu bo ha mga tu na nga tar get nga tin du gan han mga hi gan ‐te nga mga impra istruk tu ra ha ila ‐rum han prog ra ma nga “Build, Build, Build”. Pasiu na na nga igin ‐pa tu man ini ya na han re hi men pi ‐naa gi han ser ye han mga man do nga ad mi nistra ti bo nga igin pa ga was han De partment of Agra ri an Reform had ton Peb re ro.

Ha ila rum han NLUA, gin tu kod an Na tio nal Land Use Com mis si on (NLUC) nga mag-aa ta man han rek ‐la si pi ka syon ngan kum ber syon han mga re kur so han tu na ha bug-os nga na sud ngan mag ba ba la yan han na syu nal nga pla no pa ra hi ni ka da na pu lo ka tu ig su bay ha pa ngi na ‐hang lan han mga ka pi ta lis ta. Ini an mag ta ta la an kun hain la nga mga tu na nga poy de um hon ngan kun hain an ma hi hi mo pag pa tud kan han mga impra istruk tu ra ngan ka bab la ‐yan.

Igdi di ri han NLUC an pag-u ma han mga pam pub li ko nga ka tu na an nga gin dek la ra nga ka gu gub-an, kau pod an mga ka tu na an nga gin ‐hu lad na han gud ti nga mga pa rag-u ma. Hi hi mu on hi ni nga mas sis te ‐

ma ti ko an mga prog ra ma su gad han Na tio nal Gree ning Prog ram nga nag pa pa la yas han gud ti nga kai ngi ‐ne ro ha ira mga um ha nan pa ra ma ‐ga mit ini ha hilua gan nga mga plan ‐ta syon han ko mer syal nga ka hoy.

Mai ha na nga nakadelatar ha Kong re so an NLUA. Sya han ini nga igin du so han re hi men Co razon Aqui no ka du ngan han iba pa nga neo li be ral nga re por ma nga dik ta han World Bank. Ha nag la bay, gin ‐hi mo ini nga kun di syon ka bal yo han bil yun-bil yon nga pau tang. Pa da yon ini nga igin pop ro po ner ngan gin tud ‐lok nga ya we nga le his la ti bo nga pi ‐tad han mag sus ru nod nga re hi men pe ro wa ray ini umun han ha sa kob han ma sub ra du ha ka de ka da.

Hi ni nga nag la bay nga mga tuig, gi n-ga mit han Ame rican Cham ber of Com merce, ka kun sa bo han ahen sya nga USAID, an The Arang ka da Phi ‐lip pi nes Project agud ag re si bo nga idu so an mga re hi men Aqui no ngan Du ter te nga ig pa da yon an pag-lobby hi ni nga ba la ud ha Kong re so. Akti bo nga pag sigu ro an igin pa ki ta han re hi men Du ter te nga ilu sot ini ha Kong re so ha ika tu lo nga pag ba sa an igin pop ro po ner an tes mag ser ra an se syon hi ni had ton Hun yo 3.

Ha tia ra bot nga mga bu lan, na ‐ka ta la an na nga ta la ka yon an igin ‐pop ro po ner nga ba la ud ha Se na do ha pa ngu ngu na ni Sen. Cynthia Vil ‐lar, ta ga pa ngu lo han ko mi te hi ni ha kalibungan ngan natural nga mga re kur so. Ha lu yo han pa gi gin al ya do

Ha ika tu lo nga hi ga yon, ut ro nga gin ‐tud lok ni Du ter te an Na tio nal Land

Use Act (NLUA o ba la ud ha na syu nal nga pag ga mit han tu na) ko mo pra yo ri dad nga proposisyon han iya re hi men ha iya Sta te of the Na ti on Address (SONA) had ton Hul yo 22.

Na tio nal Land Use Act, pla no nga neo li be ral

Sam tang, nagsubmiter li wat han iba nga ti nag la was an mga pro po si ‐syon nga mag ha ha tag han se gu ro ha mga be ne pi sya ryo han bu wa nga Compre hen sive Agra ri an Reform Prog ram ngan mag ti tin dog han mga pro yek to su gad han mga ko mu nal nga iri ga syon nga pa ba bay dan an ka tu nga han ba lor han mga pa rag-u ma nga be ni pi sya ryo ha usa nga ta la an nga pa na hon.

Igin du du so li wat din hi an pag ti ‐tin dog han mga bo de ga ngan mga mo li nu han han hu may ha ka da mu ‐ni sip yo ngan syu dad nga nag pop ‐rod yus han bi gas. Su su por ta han li ‐wat hi ni an nga ta nan han pa ngi na ‐hang lan ha transpor ta syo n. Pa ba ‐bay dan ini ha ta la an nga ba lor ha sa kob han 25 ka tu ig.

Ha Se na do, ut ro nga iginsubmiter ni Sen. Ralph Recto an ira pro po si syon nga pag bu tang han sis te ma han “tim ba ngan han ka taw ‐han” ha mga sentro nga mer ka do pa ra ma lik yan an pag ma ni pu la ha tim bang han mga pro duk to. Igin du ‐du so li wat ni ya an pag hi mo han mga kal sa da nga mag du dug tong ha mga um ha nan ngan mer ka do di ri la ha mga pi ni li nga lu gar kun di pan tay-pan tay nga pag distrib wer ha bug-os nga na sud.

Du gang nga na gi gin im por tan te ini nga mga re por ma nga ag rar yo atu ba ngan han nga ta nan-nga-ga pil nga mga ata ke ha ira sek tor — ti ‐kang ha to do-to do nga li be ra li sa ‐syon han bu gas tub tub ha wa ray wan tas nga pan ma tay ha mga pa ‐rag-u ma nga na ki kig bi sog pa ra ha ira ka tu ngod ha tu na.

Utro ngan igin sub mi ter han mga prog re si bo nga par ti do ha ila rum han Ma ka ba yan an Ge nui ne Agra ri ‐an Reform Bill (GARB) ha Hi mu bo nga Ka pu nu ngan. An GARB usa nga pro po si syon nga nag la la tag han kumpre hen si bo nga ba la yan pa ra ha ti nu od nga re por ma ha tu na. Ka tu ‐yua nan hi ni nga bung ka gon an mo ‐no pol yo ha tu na ngan mag pa tu man han lib re, pa tas, ngan ma ka ta du ‐ngan nga distri bu syon han tu na ha sa kob han li ma ka tu ig. Lu lup gu pon hi ni an nga ta nan han pri ba do nga ag ri kul tu ral nga ka tu na an, nga ta ‐nan han ka tu na an nga gin pa pa da la ‐gan han mga plan ta syon nga ag ri ‐bis nes, mga ka tu na an nga gin hu hu ‐lad han mga pa rag-u ma nga gin lu ‐pot han gub yer no, mga aga ron may tu na o mga lang ya wa non nga insti tu syon ngan iba pa nga mga pam pub li ko nga ag ri kul tu ral nga ka tu na an.

Igin du du so li wat hini an pag ha ‐tag han kumpre hen si bo nga su por ta

ha mga pa ‐rag-u ma ngan pag ha tag han sa dang nga sub sid yo. Aag ha ton an mga pa rag-u ma nga mag tu kod o uma pi ha mga koo pe ra ‐ti ba pa ra paus wa gon an pro duk syo ‐n. Su gad man, bu bug-u son an me ka ‐nis mo pa ra di ri na ut ro nga ma wa ra an tu na han mga be ni pi sya ryo nga pa rag-u ma.

Ha ya na, sob ra nga gin pa pa ku ‐ri an an mga pa rag-u ma nga nag-iin sis ter ha ira ka tu ngod ha tu na, ka la kip ad ton na ha ta gan na han mga Cer tifica te of Land Ownership. Da mo ha ira an waray na kag ba yad han ma hal nga amor ti sa syon sang lit ma dag mit nga na ba ba wi an ira mga tu na. Ka sum pay hi ni, iginpro po si ‐syon li wat nga iabswel to an mga pa rag-u ma ti kang ha ira ob li ga syon nga mag ba yad han utang nga amor ‐ti sa syon agud ha su gad mai ha tag na ha ira an tu na nga ira gin hu hu ‐lad.

Iginplas tar li wat han Ma ka ba ‐yan an pro po si syon nga Rice Industry Deve lop ment. Na kap las tar din hi nga igin di di ri an pa nu kot han ple te ha tu na kun ma la hos an ba lor ha 10% han ka sa ga ran nga ne to nga ani han pa rag-u ma ha ka da ek tar ya nga gin-u ma ha na ka la bay nga tu lo ka tu ig.

Wa ray wan tas nga igin du du so han re hi ‐men Du ter te an pag-ab re han sek tor

han ag ri kul tu ra, ka la kip an mga ag ri kul tu ral nga ka tu na an, ha lang yaw nga pa na nag-i ‐ya ngan pan dam bong. Ha lu yo hi ni, pa ‐da yon nga igin pa pa su long han mga prog re si bo nga ti nag la was ha kong ‐re so an mga re por ma nga pag pu pul ‐san han mga pa rag-u ma.

Kasumpay ini nga mga re por ma han mga pa kig bi sog nga mai ha na nga igin pa pa su long han mga or ga ni ‐sa syon nga pa rag-u ma. Unod li wat ini han Compre hen sive Agree ment on Social and Eco no mic Reforms o CASER nga na bug-os had ton 2016 ha ne go sa syon pan ka mu ray wan giu tan han Gub yer no ng Pi li pi nas ngan Na tio nal De ‐mocra tic Front of the Phi lip pi nes.

Mga pro po si syon nga ba la ud pa ra ha mga pa rag-u ma

An ti nu od, tub tub ha pre sen te di ri pa li wat nai di distrib wer an 18 kaek tar ya nga ka tu na an nga igin ‐pai la rum ha re por ma nga ag rar yo ha mga be ne pi sya ryo hi ni. Si gon kan De partment of Agra ri an Reform (DAR)-Wes tern Vi sa yas Di rector Step hen Leo ni das, ipa pan ha tag pa la ini ha mga na syu nal nga mi no ri ya nga set ler nga di ri kaa pi ha tri bu nga Ati han Bo racay.

Had ton Nob yembre 2018, 3.2 kaek tar ya nga tu na la (wa ray pa usa ka por sye nto han 1,032-ka ek ‐

tar ya nga is la) an ka bug-u san nga nai pan ha tag ha 44 nga pa mil ya nga kaa pi han Bo racay Ati Tri bal Orga ‐niza ti on.

Si gon ha mga pa nga lis kay ha antro po lo hi ya, an Ati an mga na ‐syu nal nga mi no ri ya ha Bo racay an ‐tes pa uma bot an mga Bi sa yan ngan mga ko lon ya lis ta nga Espan yol. Kun di gin pa pan hi mu wa ini han iba nga mga na syu nal nga mi no ri ya nga set ler (di-Ati) nga nag-iin sis ter han ira ka tu ngod ha tu na nga na ka ta la ‐an nga ipan ha tag.

Bu wa nga re por ma nga ag rar yo ha Bo racay

Suk wa hi ha igin ha ham bog ni Pre si dent Rod ri go Du ter te ha iya ikau pat nga Sta te of the Na ti on Address, di ri ti nu od nga nai pa tu man na an re por ma

nga ag rar yo ha is la han Bo racay ha Aklan.

Ma di nau gon nga wel ga ha Mon de

SIYAM KA NGA ORAS ka hu man ika ‐sa an ira wel ga had ton Agos to 6, ma di nau gon nga nai du so han mga kontraktwal nga tra ba ha dor han Mon de Nis sin La bor Associa ti on (MNLA–LIGA) an ma neydsment han Mon de Nis sin Corp. nga ma kig ne go ‐sa syon hiu nong ha ira pa na wa gan nga re gu la ri sa syo n. Igin lan sar an wel ga ko mo ba ton ha ter mi na syon han kontra ta han si yam nga tra ba ‐ha dor hi ni had ton na ka la bay nga se ma na. Ti kang Hul yo 2018, 111 nga tra ba ha dor na an gin tang gal ha kompaniya.

Nau ru sa han ha ne go sa syon nga ma ka ka ba lik na an gin tang gal nga mga tra ba ha dor ha pab ri ka ngan nag ta la an na li wat han is ked yul pa ‐ra ha ma su nod nga eres tor ya. Gin ‐kun si de ra ini nga usa nga da ko nga ka dau gan han mga tra ba ho nga ma ‐yo ri ya hi ni nga 13 ka tu ig na nga nag tat ra ba ho ha kom pa ni ya ko mo mga kontraktwal.

An Mon de Nis sin ki la la do ha mga pro duk to hi ni nga mga biskwit (SkyFla kes ngan Fi ta) ngan nu dels (Lucky Me!). Ti kang 2000, per mi na hiaa pi an kom pa ni ya ha 50 nga pi na ka ri ko nga mga kor po ra syon ha Pi li pi nas. Pa na nag-ii ya ini han bur ‐ges kumpra dor nga hi Betty Ang nga na kag lis ta han P14.17 bil yon nga ne to nga ba lor han mga pa na nag-i ‐ya had ton 2018.

Ha pa re ho nga ad law, nag wel ga li wat an mga tra ba ha dor han Su per 8 ha Pa sig City ka hu man tang ga lon ha tra ba ho an ma sob ra 200 nga kontraktwal nga tra ba ha dor hi ni.

MADINAUGON NGA NAIPABASURA han mga es tud yan te han Polytechnic Univer sity of the Phi lip ‐pi nes (PUP) ha Sta. Me sa, Ma ni la an Dress Co de Po licy (pa li si ya ha ba do) ka hu man an pi to kao ras nga pro tes ‐ta. Mag di di ru di ret so pa an mga pro tes ta kontra ha pag pa lu sot ha ma pan muy poy nga mga pro bi syon su gad han man da tory ran dom drug-tes ting ngan pan-gi gi pit ha mga or ‐ga ni sa syo n, kon se ho, ngan pub li ka ‐syon han mga es tud yan te.

Had ton 2008, na da bi hi Cynthia Vil lar ha pan lu pot han tu na han mga pa rag-u ma ha Norza ga ray, Bu ‐lacan. Na da bi li wat hi Manny Vil lar ha pan dam bong had ton 2010 ka hu ‐man ni ya nga ip ro po si syon nga bag-u hon an ru ta han C-5 Exten si on Project pa bor ha lo ka syon han iya mga ne go syo. Na buk sas li wat nga nag tin dog hi ra Vil lar han mga sub ‐di bisyon ha mga may iri ga syon nga um ha nan ha Pavia, Iloi lo City had ‐ton 2010 ngan ha Pla ri del, Bu lacan had ton 2014.

Ban tu gan an pa mil ya Vil lar ko ‐mo tag su por ta ni Du ter te. Mag ka al ‐ya do li wat an par ti do pu li ti kal ni Vil lar nga Nacio na lis ta ngan an PDP-La ban ni Du ter te.

Ha ila rum ni Du ter te, lu mo bo an ya man ni Manny Vil lar ti kang US$1.5 bil yon (o P75.4 bil yon) had ‐ton Mar so 2017 ngad to ha US$5.5 bil yon (o Php288.3 bil yon) ha din Mar so 2019. Ti kang ha ika-12, hi ya na ya na an pi na ka ri ko nga in di bid ‐

wal ha bug-os nga na sud. Sam tang, hi Cynthia Vil lar nag lis ta han P3.7 bil yon ngan gin kun si de ra nga pi na ‐ka ri ko nga Se na dor, sam tang an ira anak nga hi Mark Vil lar, sek re tar yo han De partment of Pub lic Work and Highways, nag lis ta li wat han P1.4 bil yon ngan gin kun si de ra nga pi na ‐ka ri ko nga upi syal ha ga bi ne te ni Du ter te.

Kla ro kau pa y an pag pa hi mu los han pa mil ya Vil lar ha pan-imprastruk tu ra nga prog ra ma han re hi men. An ira kom pa ni ya an pi na ‐ka ur hi nga nag pa sa han ap li ka syon pa ra ha pag tin dog han pa su ga lan an tes ipa lu sad ni Du ter te an mo ra ‐tor yum ha pag ka ra wat han ap li ka ‐syon pa ra ha pag tin dog hi ni had ton Ene ro 2018. La bot ha gin ti tin dog nga re sort ngan pa su ga lan ha 1,000 ek tar ya nga ka tu na an ha Das ma ‐riñas, Cavi te, na hi re port li wat nga pla no ni ra nga mag tin dog han pa re ‐ho nga imprastruk tu ra ha Las Piñas.

An mag-a sa wa nga Manny ngan Cynthia Vil lar, ki la la ko mo lo kal nga di ‐nas ti ya han Las Piñas, kong re sis ta ngan pre sen te nga se na dor han

reak syu nar yo nga gub yer no, an tag-i ya han Vis ta Land & Lifesca pes nga ban ‐tu gan ha pan-nga gaw ngan kum ber syon han yu kut-yu kot kaek tar ya nga mga um ha nan ngad to ha mga sub di bi syon (Ca mel la Ho mes, Lu mi na Ho mes) ngan dag ko nga mall (Star malls at Vis ta Malls).

Bu ruk ra ta-ka pi ta lis ta nga pan dam bong han mga Vil lar

Ma di nau gon nga ag way ha Ken tex ngan Ocea naGold

KAHUMAN AN MASOBRA upat ka tu ig nga pa kig bi sog, na kag kab-ot han ka dau gan an mga tra ba ha dor han Ken tex had ton Hul yo 26. Ka hu ‐man ini nga mag pa ga was an Kor te Sup re ma han ka man du an ha Ken tex Ma nufactu ring Corp. nga bay dan han P1.44 mil yon an 57 nga tra ba ‐ha dor nga na ka tal was ha pag ka su ‐nog han pab ri ka hi ni han tsi ne las had ton Ma yo 13, 2015. Si ten ta-y-dos nga tra ba ha dor an na ma tay ha na se ring nga ak si den te.

Ginba lis kad hi ni nga ka man du an an re so lu syon han Court of Appe als nga nag-abswel to ha Ken tex ti kang ha na se ring nga ob li ga syon hi ni ha mga tra ba ha dor. Sya han nga gin ‐man do han De partment of La bor and Employ ment (DOLE)-Na tio nal Ca pi ‐tal Re gi on had ton 2015 an kom pa ni ‐ya nga iba yad an na se ring nga ba lor ha mga tra ba ha dor ka hu man ma dis ‐kub re nga P202.50 la an ira inad law nga swel do.

Ginta wag li wat nga ka dau gan han mga gru po pan ka li bu ngan an de si syon han Re gio nal Tri al Court han Nueva Vizca ya had ton Hul yo 27 nga nag ba su ra ha pe ti syon han Ocea naGold pa ra pug ngan an ba ri ‐ka da han mga re si den te nga nag pu ‐gong ha mga ope ra syon hi ni. (Ba sa ‐hon ha Ang Ba yan, Hul yo 21, 2019.)

Igin pa lu sad an de si syon had ton bis pe ras han na tio nal so li da rity mis ‐si on (NSM) nga gin-or ga ni sa han mga ak ti bis ta pan ka li bu ngan ha pa ‐ngu ngu na han Ka li ka san Peop le’s Net work for the Envi ron ment. Tu yo han NSM nga im bes ti ga ran an nag ‐pa pa da yon nga ope ra syon han kom ‐pa ni ya bi san pa na hu man na an kontra ta hi ni had ton Hun yo 20.

Ha na syu nal nga ka bi se ra, gin re port han mga or ga ni sa dor nga may 40,000 an nag martsa ha kal sa da han Com mon we alth Ave ‐nue ha Quezon City pa ra ipa ki ta ha na syu nal nga tray dor han Pi li ‐pi nas nga hi Du ter te nga “a tin ang Pi nas!” Na na wa gan hi ra nga pa la ya son an Chi na ha gin lu lu pot hi ni nga te ri tor yo nga da gat han na sud. Gin pa ngu na han an pro tes ‐ta han Ba gong Alyan sang Ma ka ‐ba yan (Ba yan) ngan gin par ti si pa ‐ran han magkalain-lain nga or ga ‐ni sa syon bit bit an ira mga sek to ‐ral nga pa na wa gan.

Luzon. Nagpro tes ta an ma ‐sob ra 600 nga pa rag-u ma, pa ru ‐pa ngis da ngan na syu nal nga mi ‐no ri ya ha Au ro ra Park, Laoag City pa ra suk na on an pa da yon nga pa ‐nga ta ke han mi li tar ha ira rang go, pag si rit han pre syo han mga pap ‐li ton du rot han Tax Reform for Acce le ra ti on and Inclu si on (TRAIN), ngan an ka wa ray han sub sid yo pa ra ha ira sek tor. Uma ‐ten der li wat an ma sob ra 200 ha po rum nga igin lan sar han Tong to ‐ngan Ti Umi li-Cor dil le ra Peop les Alli ance hiu nong ha SONA ni Du ‐ter te ha Cat hed ral of the Re sur ‐recti on, Mag say say Ave nue ha Ba guio City.

Ma sob ra 500 an nagpro tes ta ha Peña ran da Park, Le gazpi City agud kundenaron an hi lua gan nga extra hu di syal nga pan ma tay ha re hi yon. Nag lan sar li wat han pag ‐gi os an mga ak ti bis ta ha Na ga, Sor so gon ngan Mas ba te pa ra ipa ‐na wa gan an pag pa pa tal sik kan Du ter te ngan suk na on an iya pag ‐si nu nod ha Chi na.

Vi sa yas. Pu mar ti si par an ma sob ra 4,000 nga ak ti bis ta ha

mag ka bu lag nga pro tes ta ha upat nga sentro nga ur ban han is la han Pa nay. Nagpro tes ta an ma sob ra 3,000 ha pam pub li ko nga plaza han Baco lod City bit bit an pa na ‐wa gan nga ta pu son na an ar bit ‐rar yo nga pan ma tay ngan ma sa ‐ker kontra ha ka taw han han Neg ‐ros. Di ri ma hi mu bo ha 400 nga ak ti bis ta an nagpro tes ta ha Bo hol agud kundenaron an pa da yon nga pan-gi gi pit ngan pan ma tay ha mga pa rag-u ma ngan iba pa nga pag ta la pas ha taw ha non nga ka ‐tu ngod. Gin pa ngu na han na man han Ba yan-Central Vi sa yas an martsa han ma sob ra 300 nga ak ‐ti bis ta ti kang Fuen te Osmeña Circle ngad to ha Co lon Stre et ha Ce bu City.

Min da nao. Nagpro tes ta an mga ak ti bis ta ngan Lu mad ha Ca ‐ga yan de Oro ngan Davao City bit bit an pa na wa gan nga ta pu son na an ba la ud mi li tar ha Min da nao. Gin suk na li wat ni ra an pag pa pa ‐ser ra han re hi men ha mga es koy ‐la han nga Lu mad. Nag lan sar an mga re si den te han Ma ra wi han ira ber syon han SONA nga gin ta wag ni ra nga Sta te of Ma ra wi Bak wit (Som bak) ha Min da nao Sta te Univer sity.

Lang yaw nga lab na san. Ma ‐sob ra 100 an nagpro tes ta ha atu ‐ba ngan han Phi lip pi ne Con su la te Ge ne ral ha New York City ha pa ‐ngu ngu na han Ma la ya Move ment. Nag lan sar li wat han pro tes ta an mga mig ran te nga Pi li pi no ha mga sentro nga syu dad ha Austra lia, Ca na da, France, Hong kong, Italy, Ja pan, The Net her lands, New Zea land, Sau di Ara bia, South Ko ‐rea ngan Uni ted King dom.

Ha ikau pat nga Sta te of the Na ti on Address (SONA) ni Rod ri go Du ter ‐te had ton Hul yo 22, na hi re port nga uma bot ha 50,000 an pu mar ti si ‐

par ha mga sa mga ra li kontra ha iya ha mga sentro nga syu dad ha bug-os nga na sud. Ginkundenar han mga ra li yis ta an ura-u ra nga pagtray dor ni Du ter te ngan igin pa na wa gan an pag pa pa tal sik ha iya tu ngod ha iya pag ‐su ren der ha Chi na han mga ka tu ngod han mga Pi li pi no ha West Phi lip pi ne Sea. Gin suk na ni ra an iya pa sis mo ngan pag pa tu man han kontra-ka taw ‐han nga mga pa li si ya nga du gang pa nga nag lud lod ha ka taw han ha ka ku ‐ri an.

SONA han Ka taw han kontra han na syu nal nga tray dor

PAISAN-ISANAY NGA MILITAR: Ha bug-os nga ka li bu tan, nag pa pa bi lin nga nu me ro uno nga po der mi li tar an US ha ka ru ka yak non han ka da mo han tro pa, ba se, hi ga mit-mi li tar ngan ar mas-nuk ‐le yar. Gin-aa yat ini ya na han na tu rok nga po der han Chi na, la bi na ha South Chi na Sea nga pa re ho nga gin pu pul san ngan gin lu lup gop han ka da ira mga pan se gu ri dad nga pwer sa. Adi an pre ‐sen te ni ra nga ku sog-mi li tar:

Usa an South Chi na Sea ha li ma nga na ngu ngu na nga pa ‐ngis da an ha bug-os nga ka li bu ‐tan. Din hi nag tat ra ba ho an ma ‐sob ra tu lo ka mil yon ka ta wo ko mo pa ru pa ngis da o tra ba ha dor han dag ko nga bar ko. Nag ha ha tag an ka da ga tan hi ni han 3,365 nga kla se han is da. Ka da tuig, gin ta ‐tan ti ya nga naa bot ha 16.6 mil ‐yon ka to ne la da o 12% han pan ‐ka li bu tan nga sup lay han is da an na ku ku ha ti kang din hi. Ma yor ini nga gin ku ku ha an han pro ti na han mil yun-mil yon nga ka taw han ha mga na sud nga na ka pa li bot din ‐hi.

Ha usa nga pag-a ram had ton 2015, gin se ring nga bu mag sak na hin tub tub 90% an ka da mo han is da ha pi ra nga par te han SCS ti kang de ka da 1960. Ini nga mga is da hig ta as an ba lor, su gad han tu na ngan grou per, ngan gu ti na la. Gin ki ki na hang na han mga pa ‐ru pa ngis da nga mag pa da gat nga mas mai ha ngan mas hi ra yo ha ka da ga tan pa ra man da kop. Tu ‐ngod din hi, di ru di ret so an pag ‐bag sak han da kop han mga pa ru ‐pa ngis da nga Pi li pi no ti kang ha ka da ga tan. Ti kang 2005-2014, bu mag sak na ini hin 13.5% ngan du gang pa nga 4.3% had ton 2015-2016.

Dis ben ta ha han mga pa ru pa ‐ngis da nga Pi li pi no an ira re la ti bo nga gud ti nga ba lu to, hig ta as nga gas tos ha transpor ta syon (nga mas du ma ko pa du rot han TRAIN) ngan ka wa ray han su ‐por ta ti kang ha gub yer no. Ka ba ‐lis ka ran hi ni an dag ko nga sub ‐sid yo han gub yer no nga Chi ne se pa ra ha la na, su hol ngan hi ga mit ha ira pa ru pa ngis da. Tu ngod hi ‐ni, na ka ka pa na gat an ira mga bar ko hin mas hi ra yo ngan mas mai ha. An Chi na an may pi na ka ‐da ko nga ihap han mga sa rak yan pan da gat (2,500) nga na ka po kus

ha mai ha an ngan hi ra yu an nga pa ngi ngis da.

Dis ben ta ha li wat han mga Pi ‐li pi no nga pa ru pa ngis da an ka ‐wa ray han se gu ri dad bi san ha sa kob han eksklu si bo nga so na pan-e ko no mi ya ngan mga tra di ‐syu nal nga mga pa ngis da an.

Pag ba lig ya han re kur so Gin ta tan ti ya han Cen ter for

Envi ron men tal Concerns ngan Ka li ka san Peop le's Net work for the Envi ron ment nga ma sob ra P773-bil yon nga ba lor han mga re kur so nga mi ne ral, pan da gat ngan mga mananap nga so be ra no nga pa na nag-i ya han Pi li pi nas an igin ba lig ya ni Du ter te ha mga lang yaw ha na ka la bay nga tu lo ka tu ig.

Ma sob ra P99 bil yon na an ba lor han na wa kay nga mga ba ‐hu ra han Chi na ha West Phi lip pi ‐ne Sea (WPS) du rot han pa da yon nga pag pa pat rul ya han mga bo ‐kis-de-ger ra han mga pa ra mi li tar nga Chi ne se ha so be ra no nga ka ‐da ga tan han na sud. Du gang din hi an maa bot ha P150 bil yon nga ba lor han en da nge red nga mga ha yop ngan ta na man nga ili gal nga gin da kop o gin ku ha ngan igin lu sot pa ga was han na sud.

Ka bal yo han mag bug-at nga pau tang pa ra ha mga pro yek to nga Ka li wa Dam ngan Chico River Pump Irri ga ti on, nag sa ad hi Du ‐ter te nga ha ha ta gan an Chi na han mga re kur so nga tu big nga na ba lor han P23 bil yon ko mo so ‐be ra no nga ga ran ti ya pa nang li ‐tan nga ma pak yas ini nga hul-os nga bay dan an utang. Ha ka bug-u san, pi na ka da ko an na wa ra ha na sud du rot han hi lua gan nga pag mi mi na han mga mul ti na syu ‐nal ha na sud. Ha sa kob han pa re ‐ho nga pa na hon, ma sob ra P501.4-bil yon nga ba lor han mga mi ne ral an igi na was hi ni.

Da ko nga ka wa ra yan ha mga pa ru pa ngis da nga Pi li pi no an ili gal nga pa ngi ngis da ha mga Chi ne se ha so be ra no nga te ri tor yo han Pi li pi ‐

nas ngan ka sa pit hi ni nga mga ka da ga tan. Ha na ka la bay nga unom ka ‐de ka da, di ru di ret so na nga gu mu ti an ihap han mga is da ha South Chi na Sea du rot han de ka-de ka da na nga sob ra nga pa ngi ngis da ha lu gar.

Nauu bos nga re kur so ha SCS

SOT, gin ba su ra ni Du ter te

URA-URA NGA pag ki ling ha mga ka pi ta lis ta an igin pa ki ta ni Du ter te han hul-os ni ya nga igin ba su ra an pro po si syon nga Secu rity of Te nu re (SOT). Kla ro nga gin-a min ni ya ini ha iya pa mu long ha ka taw han han Itba yat, Ba ta nes had ton Hul yo 30 kun diin bu tad ni ya nga gin se ring nga ku lang an pro tek syon nga igin ha ha tag han pro po si syon nga “kontra-en do” ha mga ne go sya nte. Tu ngod din hi, ut ro nga nagsalawad ha Kong re so an mga prog re si bo nga mag ba ra la ud han usa nga pro po si ‐syon nga mas kla ro nga kontra-en do ngan ma ka-tra ba ha dor.

prog ra ma nga “mo der ni sa syo n," na du so an Sa rao Mo tors nga ma kig ‐so syo ha Le’ Gui der Inter na tio nal (u sa nga kom pa ni ya nga pa na nag-i ‐ya han ne go sya nte nga hi Yous sef Ahmad), pa ra ha pro duk syon han mga electro nic jeep ney (e-jeep ney o mga dyip nga gin pa pa da la gan han kur yen te). Imbes nga ma ki na, gin ‐pa pa da la gan ini nga mga dyip han usa nga per ma nent mag ne tic mo tor nga hi mo ha neodymi um mag net, usa nga mi ne ral nga do mi na do han Chi na an pag mi mi na ngan pro duk ‐syo n. Had ton na ka la bay nga tuig, na hi re port nga ha ros 80% han pan ‐ka li bu tan nga pro duk syon hi ni an ti kang ha Chi na.

Ka da yu nit han e-jeep ney ka sa ‐ga ran nga na ba lor han P1.4 mil yon, hi ra yo nga mas ma hal ha pre syo han tra di syu nal nga dyip nga P400,000. Pi ho nga mag re re sul ta an bu wa nga la rang nga mo der ni sa ‐syon ha pag ka alkanse nga pag ka lu ‐bong ha utang han mga dray ber ngan ope rey tor ngan ha pag hi ta as han pa ma sa he.

had ton 1995, igin-un dang han Land Transpor ta ti on Office (LTO) an pag pa ga was han prang ki sa ha mga lin ya han jeep. Du gang pa nga pa ku ri ha in dustri ‐ya han transpor ta syon an di ru di la ‐in nga mga pa li si ya nga igin pa tu ‐man han gub yer no ha pag ku ha han re histro. Hi ni li wat nga pa na hon igin pa sa ni Leo nar do Sa rao an pag du ma ra han kom pa ni ya ha iya anak nga hi Edgar do.

Atu ba ngan han pa da yon nga pag lu ya han ne go syo, na pi ri tan hi Edgar do nga tem po rar yo nga iun ‐dang an pro duk syon han kom pa ni ‐ya ngan tang ga lon ha tra ba ho an ma sob ra 250 nga tra ba ha dor hi ni had ton Oktub re 2000. Pi ra ka ses ‐ma na ka hu man hi ni, ut ro nga gin-ab ri han an pro duk syon han kom ‐pa ni ya kun di na li mi ta na la ha 50 ka ta wo an mga tra ba ha dor. Hi ni nga pa na hon, du ha tub tub tu lo nga dyip ka da se ma na na la an ira na ‐hi hi mo.

Ha but nga han mga la rang han re hi men Du ter te nga hul-os nga ig ‐di ri an pag ga mit han daan nga dyip ha pa ma ma sa da ha ta hub han

An pi na ka sya han ngan had to pi na ka da ko nga nag ma ma nu pak ‐tu ra han dyip amo an kom pa ni ya nga Sa rao Mo tors. Na tu kod ini had ‐ton 1953 han ne go sya nte nga hi Leo nar do Sa rao, usa nga me ka ni ko ngan anay dray ber han ka le sa. Ti ‐kang ha ini syal nga pu hu nan nga P700 ru ma bong an iya ne go syo ngad to ha usa nga kom pa ni ya.

Gin bag-o an di sen yo han mga daan nga dyip pa ra ma kag pa sa kay han mas da mo nga pa sa he ro. Gin ‐tug kop nga yer ro na man an gi n-ga ‐mit ko mo bu bong hi ni nga pi nin ta ‐ran han mag lam rag nga ko lor ngan mga de ko ra syon hi ni. Gi n-ga mit an sim bo lo nga ka ba yo ha gin ma ma nu ‐pak tu ra hi ni nga mga dyip ko mo pag sa lu dar ha sya han nga ha di han kal sa da ha na sud, an ka le sa. An di ‐sen yo han dyip su bay ha ko lor ngan por ma han ka le sa. Ti kang had to, ini an gin ki la la nga “ha di han kal sa ‐da.”

Du ma mo ngad to ha 300 an ira mga tra ba ha dor had ton de ka da 1960. Uma bot ha ha ros na pu lo ka da ad law an na hi hi mo ni ra nga dyip tub tub de ka da 1970. Lu mu ya an pro duk syon hi ni pag-a bot han 1980, du rot han sob ra nga pag hi ta as han ira gas tos ha pro duk syon ngan ti ka ‐gu ti nga prang ki sa nga gin pa pa ga ‐was han gub yer no. Re sul ta na li wat han pan ka li bu tan nga kri sis pam pi ‐nan sya, bu mag sak an pi so sang lit na gin trip le an ba lor han se gun da ma no nga mga ma ki na ngan pye sa nga gin-iim port han kom pa ni ya ti ‐kang ha Ja pan.

Pa ra ta gan da lan an pag sa kob han mga taxi nga Ta ma raw FX, sa ‐rak yan nga hi mo han mul ti na syu nal nga kom pa ni ya nga To yo ta, ngan pag-ab re han Light Rail Tran sit

Pag pa tay ha ha di han kar sa da

Ka la kip ha mga gin ru ba han ika du ha nga ger ra mundyal pankalibutan, an

ma yor nga lin ya han pam pub li ko nga transpor ta syon ha na sud. Ko mo tem ‐po rar yo nga so lu syo n, pi ra ha mga Pi li pi no an na mu hu nan ha pa nga ‐yad han wa kay-wa kay nga mga dyip nga gi n-ga mit han mga Ame ‐ri ka no nga sun da lo.