thlaram (september) 13, 2017 nilaini (wednesday) contact

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 Hmasawnna Thar Vol - 32/323 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy THLArAm (sepTember) 13, 2017 niLAini (wednesdAy) Contact Numbers pawimaw : dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Control room: 03874- 233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number 7085-256-377 NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI BJP Mandal meeting CCpur : September 9, 2017 nia 59/Saikot BJP Mandal meeting nei dinga ti \hula lo um ta chu Sep- tember 15, 2017, 10:30AM khin Mandal Office, S.L. Chavangphai village-ah nei ning a tih. Member hai chu hi meeting-a \hang seng dingin Secretary, 59/Saikot Mandal BJP chun an hriettir a. Active member hai chu I- Card chawi seng dingin an hriettir bawk. THANGKO CCpur : Tv. Lalremruata (38), s/o Pu Luaia Siphei, (PHC Road), Saikawt chu Stroke leiin Sept. 12, 2017 khan a thi a, September 13, 2017 hin a ruong vuiliem ning a tih. Rawngbawlna nei dingin Wales an pan ding GuwAHATi: Hmasawn- na Thar Pathienni Ser- mon taima taka hung ziek zingtu Rev. Dr H.M Son- gate le a ruolnu Lalbeisei @ Beisei hai chu South Wales, United Kingdom tieng rawngbawlna nei dingin September 13, 2017 hin United Kingdom pan an tih. Rev. Dr H.M. Songate hi Presbyterian Church of South Wales hotuhai le programme nei ding bakah Pentannial Cele- bration-cum-Pray for UK programme-ah thuhrila rawngbawlna nei ding a nih. Belarus le India ram han zanikhan MoUs 10 an ziek-P3 AIADMK General Council in Sasikala an bân -P3 Hmar Kristien Hla Thar Bu (Sol-fa) CCpur: Hmar Kristien Musical Society (HKMS)- in a sut thar, Hmar Kristien Hla Thar Bu (Sol-fa um) chu a hung tlung tah a. Tuta inthawka ni sawtnawte ah Kohran hran hran book room le office; ICI Secretariat, EFCI District Office, Methodist, RPC, AG Kohran office hai ah hmu thei ni tang a tih ti thu Upa L. Kiemlo Pulamte a inthawk thu ei dawng. Annual Games & sports an nei CCpur: North East- ern Children’s Academy, Bethlehem Veng, Rengkai chun Sept. 12, 2017 khan an school playground-ah Annual Games and Sports opening ceremony an nei a, hi huna hin khuollien hai neiin sports meiser insitna le ballon inthlasuokna hai nei a nih. Student hai Group 4- Green, Red, Blue le Yellow House in an in\he a, Sep- tember 15, 2017 chen nei an tih. reCeptIOn COMMIttee OF pU n. BIren sInGH, HOn’Ble CHIeF MInIster, MAnIpUr APPRECIATION NOTE Churachandpur, the 12th Sept., 2017 On behalf of the Recepon Commiee of Pu N. Biren Singh, Hon’ble Chief Minister, Manipur, we wish to convey our HEARTHFELT GRATITUDE and APPRECIATION to the following officials and organisaons and individuals for their yeomen’s role and con- tribuons in various capacies in making the Recepon Program a grand success: The District Administraon headed by Shri Shyam Lal Poonia, IAS, Deputy Commissioner, CCPur and Shri Rakesh Balwal, IPS, Superintendent of Police, CCPur for making all vital arrangement and contribuons for the funcon. The Brigadier, Assam Rifles 21 Sector for their logisc and material support All HoDs/DLOs for their acve parcipaon with their concerned staff The Principal, CCPur Govt. College, the ZEO, CCPur and Headmasters & Headmistress of all parcipang schools and the School students. The leaders of Inpuis, Tribe leaders, Civil Society Organisaons (CSOs) , Students Organizaon, CDSA, Churachandpur etc for their role and parcipaon The Village Chiefs & Authories, Church Leaders & Pastors for their acve parcipaon Cultural Troupes- reprensenng Thadou-Kuki, Vaiphei, Zou, Hmar, Simte, Teddim-Chin, Kom, Meetei, Paite & Mizo The various Arstes, Press & Media, Ushers, Comperes etc. All secons of the people of Churachandpur town, and especially who come from the outskirt of the town for their parcipaon in the funcon. Thank You, One & All for your Co-operaon! sd/- paul lalchhanhima sd/- Khaipao Haokip Secretary Convenor Hon’ble CM Recepon Commiee Hon’ble CM Recepon Commiee Churachandpur. Churachandpur. Talent Search-scholarship Exam CCpur: Class X student hai ta dinga National Talent Search Exam, 2017; Class IX inchuklai hai ta dinga State Talent Search Exam, 2017 le Class VIII inchuklai (Govt. School chau) hai ta dinga National Means Cum Scholastic Test a \hang nuom hai ta dingin ZEO/CCPur Office-ah form lak thei a nih. Form peklut theina hun nuhnungtak chu September 30, 2017 a nih. Mizoram sawrkar le HPC (D) in- biekna Sept. 21 le 22 ah CCpur/AizAwL: Mizoram sawrkar le HPC (D) Chairman pawl han inrem- na lampui dapa inbiekna an nei mek chu September 21 le 22, 2017 haiah Aizawl hmuna sunzawm nawk din- ga inbiek ding hun sukfel a ni tah tiin mi ringum taka inthawka ei thu dawngna chun a hril. Tuta \uma inbiekna hi official level-a inbiekna nuhnung tak ni ta dinga beisei le, a nawk chu Polit- ical level-a inbiekna hi sun- zawm ta dinga beisei a ni a, sienkhawm beisei angin tuta \um hin official levela sukfel \ul po sukfel zo a ni hman dim ti ruok chu hril thei aa la ni nawh. Sahnit Nikho Kuki Black Day, 2017 CCpur : Vawisun hin Kuki mihai chengna biel haiah ur- sun takin Sahnit Nikho – Kuki Black Day, 2017 hmang ning a tih. KIC Complex, Tuibong, Churachandpur huoihawtna hnuoiah Sahnit Nikho – Kuki Black Day hmang ning a tih. Hi ni hin Kuki mihai chu an In sengah Sahnit Flag khai ding le Flag nei nawhai khawm hnampuon dum khai seng dingin Kuki Inpi, Churachandpur chun inhriettirna a siem. Chun hi Ni hmangnaa \hang dinghai chu hnam incheinaa inthuom seng dinga inhriettir an ni bawk. Training-a \hang dingin mi 40 impHAL : Academic Ses- sion 2017-18 sunga De- partmental Inland Fisheries Training Centre (IFTC), Lamphelpat a kum khat sung (Certificate Course) Inland Fisheries Develop- ment and Management thi- la training nei dingin mi 40 thlang suok an nih. Training dinga thlang- suoka um hai lai hin Ma- nipur mi 31, Mizoram mi 4, Arunachal Pradesh mi 2 le Nagaland mi 3 an \hang. Training-a \hang dinga th- langhai hi September 15, 2017 10:30 AM a Fishery Officer, Fishery Research and Training Centre, Lam- phelpat, Sanakeithel a in re- port dinga inhriettir an nih. Panchayat Areas sungah chawl puong impHAL : 5th General Panchayat Election, 2017 hung um ding leiin Manipur State sunga Panchayat areas haiah hungtlung ding Octo- ber 7, 2017 khin Sawrkar Offices, Sawrkar Schools/ Colleges, Public Undertak- ing le Establishment dang haiah State Sawrkar chun chawl a puong. Hi ni hin Sawrkar, Bank le Private Sector Undertaking hnu- oia thawk, Panchayat areas huop sunga um lo hai khaw- min Special Casual Leave la thei an tih. Panchayat Elec- tion ni hin Manipur phai- ram biel haiah chun chawl puong a nih tina a nih. Helpawl group 2 an inkaptuo, helpawl 5 an thi impHAL : Zani zingkar dar 5:30 vel khan Kam- jong District a Kasom Khullen Police Station huop sunga India le Myan- mar inkara Border Pillar No. 8 bul hnaia Makhan Village-ah helpawl group hni nasa takin an inkaptuo a, helpawl 5 an thi niin ei thu dawngna chun a hril. Ei thu dawngna chun helpawl inkaptuohai hi NSCN(IM) le PLA/RPF an ni a, NSCN(IM) pawl chun PLA/RPF pawl si- lai 4 an lakpek niin a hril bawk. Ei thu dawngna dang pakhat chun helpawl inkaptuo hai hi NSCN(IM) le CORCOM niin a hril. Hi thil tlungna hmuna hin Po- lice le Security forces tam lem an fe a, thu chieng lem nghak mek a nih. Inkap- tuona hmuna hin mobile phone network a tlung thei naw leiin thu chieng lem hi hriet vat thei lova um nia hril a nih. Hieng laizing hin za- nikhan NSCN(K) pawlin 15 Assam Rifles Check Post, Pangsa, Tuensang District, Nagaland an va kap a, Assam Rifles-hai khawmin an lo kaplet ve a, Assam Rifles-a Rifle- men 4 an hliem niin ei thu dawngna chun a hril. Hi thil tlungna hmuna hin Security Forces tam lem tir an ni a, NSCN(K) pawl hi man tumin dappui an la thaw sunzawm pei. Kum khat sunga sukpuitling dingin an hriettir AizAwL: Hmar Peoples Convention (HPC) le Mizoram sawrkar han July 27, 1994-a Memorandum of Understanding (MoU) an ziek tah, kum 20 chuong zet a liem hnung khaw- ma sukpuitling lova a la umna le inzawma Sinlung Hills Accord Implementa- tion Demand Committee (SHAIDC) in High Court- a Mizoram sawrkar an hekna le inzawmin Gauhati High Court, Aizawl Bench chun September 4, 2017 khan kumkhat sunga Ac- cord sukpuitling dingin an hriettir (Order an suo) tiin Vanlalsiama, Chairman, SHAIDC a inthawk ei thu dawngna chun a hril. SHAIDC hi February 9, 2016 a kha indin a ni a, February 12, 2017 khan Mizoram Chief Minister kuomah HPC le Mizoram sawrkar inremna suk- puitling dinga ngenna lekha an pek a. May 25, 2016 khan Gauhati High Court, Aizawl Bench-ah Mizoram sawrkar hekna case hi an lo file ta a nih. Churachandpur District-a ding Project Proposal Rs.386 crore Centre ah pêk a nih Thla 5 sûngin Phaimi le Tlângmi inrem takin ei um thei tah: Chief Minister CHurACHAndpur: Manipur-a BJP \huoi sawrkâr thar a uma inthawk, thla sari sûnga a vawi thum hungna dingin, Chief Min- ister Mr N. Biren Singh le a Cabinet \henkhat chu September 12, 2017 khan Churachandpur mipui han ropui takin Public Ground ah an lo lawmlut. March 15, 2017 CM a nia inthawk Churachandpur a hung sir vawi thumna a ni tah. Chief Minister ropui taka lawmlutna hi ADC/ CCPur inrawina hnuoiah Pubic Ground, Hiangtam Lamka ah nei a nih. Dar 10am velin CM le a rawihai chu Imphal a inthawkin an hung tlung a. Churachan- dpur Police tuol station traffic point lai lo hmuokin, Public Ground chen kea fe tung a nih. Hnam hran hrana in- thawka \huoituhai le poli- tician an kim a, hnam lam chi hran hranhai inentirin, hnam hran hran hmingin hnam \huoitu han thilpek an inhlân tâwl bawk. Hunser tak chu ADC Chairman Mr Khaipao Ha- okip-in a kei\huoi a. Rev. LB Angam, Executive Di- rector, ECA-in hun hawng \awng\aina a nei a. Bieltu Minister Mr V. Hangkhan- lian-in lawmlutna thucha (welcome address) a hril. Pu V. Hangkhanlian chun CM-in ni 600 zet Bill pathum leia buoina a ch- ingfel pui lei le tlangrama State Cabinet Meeting hmasatak July 14-a a hung neina haiah lâwmthu hri- lin, Churachandpur lamlien hai, abîkin Chura-Sugnu Road or Rengkai Road \hat nawzie le Tidim Road Four-Lane beka siem an \ûl zie le Rel lampui tlung a \ul ziehai uor takin a hril. Hmasawnna ding chi hran hran bâkah Lanva le Lamka TD Block thar siem a \ul thu, education le med- ical tieng hmasâwnna ding tamtak, mipuiin an beisei- hai a hril a. Iemani zat chu CM-in a thuhrilnaah a hung hril nghâl. CM le a rawihai lawm- lutnain Hill Area Com- mittee Chairman Mr TT Haokip rawiin, district-a MLA nuhmeihaiin CM le a hnungzuituhai thilpek an inhlan seng a. Mr Khaipao Haoikp, Chairman ADCC, Mr Joseph Lalrothang, President Hmar Inpui, Mr Vanlalrinliana, President, MPC (Manipur), Mr B. Donglian, President, ZC, Mr Daniel Gangte, Presi- dent, KIC/CCPur, Meitei Society/CCpur le Khaw lal han thilpek le Memoran- dum an pek tawl bawk. Hun tawpah Hiangtam Lamka Chief Mr Thang- khosuanmung Guite-in lâwmthu hrilna (Vote of thanks) a hril zovin hun khâr \awng\aina chu Rev. V. Nenglian, Divisional Su- perintendent, Lamka South Division, EBC-in a nei. Chief Minister Mr N. Biren chun thu hrilin, Churachandpur district mipui han a ruk taka an beisei ‘special package’ amanih ‘economic pack- age’ amanih zâwngin a pu- ong nawa chu, Churachan- dpur district hmasâwnna dinga project proposal Rs. 386 crore manhu sawrkâr thlungpui kuomah peklut a ni ta thu a hril. Churachandpur le Pher- zawl district hmasâwnna dingin sawrkârin project hran hran Rs.300 crore manhu a thaw zing niin a hril a. Development proj- ect po po thienghlim tak le \hataka hlen vawng an nih theina dingin District Level Monitoring Commit- tee indin a ni ding thu a hril bawk. CM chun, thla nga sûn- gin sawrkâr chun Manipur phaimi le tlangmihai kâra lungrila inlainatna le inza- wmna chu a siem\ha nawk thei ta a. Tuhin, a nawka thaw ding chu inkhuon- gruol taka hmasâwnna (development) a um theina ding a nih, tiin a hril. “Kum hni lai zet Bill pathum leiin lungril in- hangin in um a. Tuhin Bill pathum thu ei hung sukfela, pasal\hahai ruong \ha taka ei phûm thei ta leiin lâwm a um a. Ram pakhata um tlang zing sia lungril inhmu lova um hi thil rinumtak a nih. Tuta inthawk chu Ma- nipur ah ‘transformation’ ei \ul tah a. Ei inthlak dan- glam vawng tah ding a nih” tiin a hril bawk. A hril peinaa chun, Ma- nipur University Hill Cam- pus Churachandpur-a um dinga ngênna chu sawrkârin a thlawp thu hrilin, Union Human Resource Minis- ter Mr Prakash Javadekar kuomah a bawzui ding thu a hril a. Vice-Chancellor, MU leh khawm hi thu hi an hriltlang ta niin a hril bawk. Churachandpur-a B. Ed College ngênna thuah Education Minister, politi- cal leader le official con- cerned hai leh hriltlanga la hung bawzui a ni ding thu a hril. Churachandpur govt College-a student le hotu, mipuihai ditdanin Course thar khawm sie a ni ding niin a hril. Hienghai bâka hin sawrkâr chun Churachan- dpur ah Medical Institute sie dingin a ngaituo thu a hril a. Medical Council of India remtina (approval) a ngai leiin chu chu la nghak/ buoipui niin a hril. Pu Biren chun, Delhi- a JNU student hai le an hohlimna ah Manipur ah chu sawrkâr sin inchâwk a tul tiin an hril a. Tuta inthawk chu sawrkâr sin inchâwkna dingin seki khawm ngai ta naw ni a. An thiemna izir ang peiin sin hmu/pek ni tang an tih, tiin a hril. Social le economic thilah, Khuga Dam a in- thawka tui khawpui sung po poin tawti tui an fak seng theina dingin Rs. 159 crore project NLCPR kuomah a peklut ta niin a hril a. Prime Minister Narendra Modi policy le vision, 2022 ah chu In tinin tawti tui dawn ding an nei seng theina din- gin state sawrkârin hma a lak zing niin a hril. Songtal-a Water Supply Plant Rs.4.8 crore senga bawl chu zofel vâng a ni ta thu le, PHED Zone III ah Rs.6.2 crore senga project dang hlen mek a ni thu a hril bawk. Pipe Water bâka hin sawrkâr chun Rain Wa- ter Harvesting khawm a thaw ding niin a hril. Lamlienhai siem\hatna sin chu fur ruotui thlak zo huna thaw a ni ding thu hrilin, state sawrkâr chun Henglep Road siemna din- gin Rs.58 crore sengna ding Detailed Project Report (DPR) NLCPR kuomah a peklut ta niin a hril. India sawrkâr Act East Policy le inzawmin, Behi- ang chu Moreh dawtah 2nd Gateway anga siem tumin Check Post pakhat indin tum a ni a. Churachand- pur-Behiang lamlien siem\ hatna dingin khawm Rs. 33 crore riruong niin a hril a. Hi bâka hin Manipur le Mizoram infepawna a that nawk zuol theina din- gin, ramri zulah Jiribam- Mizoram lamlien siemna dingin National Highway Infrastructure Develop- ment Corporation Ltd (NHIDCL) kuomah DPR peklut ni thu a hril bawk. Churachandpur tlan- grama sawrkâr thawktuhai staff quarter hai bawl vat an ni ding thu hrilin, khawpui sûngah var ropuitak High mast Lights hmun 5 vela sie a ni ding thu a hril bawk. |halaihaiin sin thar an thaw suok le siemsuokna ding le inzawma \hangpuina din- gin Start-Up fund Rs. 35 crore riruong a ni thu a hril a. Project or business thar \antuhai\hangpuina ding niin a hril. Churachandpur ADC thuah, mipui le inhmua grass root level-a sinthaw- tu tak a nih leiin Cabinet chun thuneina tamlem pek a remti ta niin a hril bawk. Ieng kawng am an nia ti ruok chu a hril nawh. CM bâka hin minis- ter hran hran Th Biswajit, L. Jayantakumar, Karam Shaym le Hill Area Commit- tee Chairman Mr TT Haokip hai khawmin thu \ha tak tak an hril. (Reporter & DIPR) Phailian khawsunga inthawk an hnawtdawk CCpur: Phailian Wel- fare Committee (PWC), Phailian Women Welfare Association (PWWA) le Young Vaiphei Associa- tion (YVA) Phailian Unit \hangruol han September 10 le 12, 2017 hai khan khawsunga inruithei zawr zawr Ginzalian (40), s/o Pakap le Tingneihvak hai chu manin khawsunga in- thawk an hnawtdawk. Khawsunga inruit- hei thaw hmu ding an um zing leia tlawmngaipawl han an enthlak hnungah hieng mi pahni hai hi man an ni a, inruithei zawr talo dinga intiemkamna an in- neitir hnunga an zawr nawk leia khawsunga inthawk an hnawtdawk niin ei thu dawngna chun a hril. Ginzalian hi Sept. 10, 2017 a kha WY mum a zawr laia man a ni a, za- nikhan Ms Tingneivak hi Heroin (No.4) le WY mum iemanizat leh an man nawk a nih. Hieng mi pahni hai hi Phailian khawsunga cheng nawk thei talo dinga an hnawtdawk a ni a. Khaw- sunga In hluo ding nei hai khawm mani in hluotu hai hriechieng hmasa a, inruit- hei zawr hai In inhluo tir lo dinga inhriettir an nih. Police in lawmman Rs. 50,000 pek dingin impHAL : Senapati a nuhmei pakhat suolluina le inzawma inbihmang Ashin alias Kashin alias Kashinba (50), S/o (L) Mangainanba alias Adaiba of Nungtek, Karvangmuang Billage Part-II, Noney man a ni theina dinga information pe theitu chu lawmman Rs. 50,000 pek ding le informa- tion petu hming chu ip tlat ni dingin Manipur Police Department chun a puon- glang. Information chu Senapati SP-9436821749, Additional SP, Senapa- ti-9862741784, Senapati SDPO-8729842498 le Se- napati Police Station OC- 9612509638 haiah pek thei ning a tih tiin Public rela- tion Officer (PRO), Mani- pur Police Department thu- suok chun a hril. 2019 General election-ah PM candidate ni dingin kan pei: Rahul- P4 Sinthaw hi Sakhuo Pak- hat a Nih: Radheshyam -P4

Upload: others

Post on 09-Jun-2022

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: THLArAm (sepTember) 13, 2017 niLAini (wednesdAy) Contact

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984

Hmasawnna Thar Vol - 32/323 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

THLArAm (sepTember) 13, 2017 niLAini (wednesdAy)

Contact Numbers pawimaw : dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police station : 03874-202248 sp Control room: 03874- 233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600

sp Hotline number 7085-256-377

NEWS TOMkiMCHANCHIN LAKTAWI

BJP Mandal meetingCCpur : September 9, 2017 nia 59/Saikot BJP Mandal meeting nei dinga ti \hula lo um ta chu Sep-tember 15, 2017, 10:30AM khin Mandal Office, S.L. Chavangphai village-ah nei ning a tih. Member hai chu hi meeting-a \hang seng dingin Secretary, 59/Saikot Mandal BJP chun an hriettir a. Active member hai chu I-Card chawi seng dingin an hriettir bawk.

THANGKOCCpur : Tv. Lalremruata (38), s/o Pu Luaia Siphei, (PHC Road), Saikawt chu Stroke leiin Sept. 12, 2017 khan a thi a, September 13, 2017 hin a ruong vuiliem ning a tih.

Rawngbawlna nei dingin Wales an pan dingGuwAHATi: Hmasawn-na Thar Pathienni Ser-mon taima taka hung ziek zingtu Rev. Dr H.M Son-gate le a ruolnu Lalbeisei @ Beisei hai chu South Wales, United Kingdom tieng rawngbawlna nei dingin September 13, 2017 hin United Kingdom pan

an tih. Rev. Dr H.M. Songate hi Presbyterian Church of South Wales hotuhai le programme nei ding bakah Pentannial Cele-bration-cum-Pray for UK programme-ah thuhrila rawngbawlna nei ding a nih.

Belarus le India ram

han zanikhan MoUs 10 an

ziek-P3

AIADMK General

Council in Sasikala an

bân -P3

Hmar Kristien Hla Thar Bu (Sol-fa)

CCpur: Hmar Kristien Musical Society (HKMS)-in a sut thar, Hmar Kristien Hla Thar Bu (Sol-fa um) chu a hung tlung tah a. Tuta inthawka ni sawtnawte ah Kohran hran h ran book room le office; ICI Secretariat, EFCI District Office, Methodist, RPC, AG Kohran office hai ah hmu thei ni tang a tih ti thu Upa L. Kiemlo Pulamte a inthawk thu ei dawng.

Annual Games & sports an nei

CCpur: North East-ern Children’s Academy, Bethlehem Veng, Rengkai chun Sept. 12, 2017 khan an school playground-ah Annual Games and Sports opening ceremony an nei a, hi huna hin khuollien hai neiin sports meiser insitna le ballon inthlasuokna hai nei a nih. Student hai Group 4- Green, Red, Blue le Yellow House in an in\he a, Sep-tember 15, 2017 chen nei an tih.

reCeptIOn COMMIttee OF pU n. BIren sInGH, HOn’Ble CHIeF MInIster, MAnIpUr

APPRECIATION NOTEChurachandpur, the 12th Sept., 2017

On behalf of the Reception Committee of Pu N. Biren Singh, Hon’ble Chief Minister, Manipur, we wish to convey our HEARTHFELT GRATITUDE and APPRECIATION to the following officials and organisations and individuals for their yeomen’s role and con-tributions in various capacities in making the Reception Program a grand success: The District Administration headed by Shri Shyam Lal Poonia, IAS, Deputy Commissioner, CCPur and Shri Rakesh Balwal, IPS, Superintendent of Police, CCPur for making all vital arrangement and contributions for the function. The Brigadier, Assam Rifles 21 Sector for their logistic and material support All HoDs/DLOs for their active participation with their concerned staff The Principal, CCPur Govt. College, the ZEO, CCPur and Headmasters & Headmistress of all participating schools and the School students. The leaders of Inpuis, Tribe leaders, Civil Society Organisations (CSOs) , Students Organization, CDSA, Churachandpur etc for their role and participation The Village Chiefs & Authorities, Church Leaders & Pastors for their active participation Cultural Troupes- reprensenting Thadou-Kuki, Vaiphei, Zou, Hmar, Simte, Teddim-Chin, Kom, Meetei, Paite & Mizo The various Artistes, Press & Media, Ushers, Comperes etc. All sections of the people of Churachandpur town, and especially who come from the outskirt of the town for their participation in the function.

Thank You, One & All for your Co-operation!

sd/- paul lalchhanhima sd/- Khaipao Haokip Secretary Convenor Hon’ble CM Reception Committee Hon’ble CM Reception Committee Churachandpur. Churachandpur.

Talent Search-scholarship ExamCCpur: Class X student hai ta dinga National Talent Search Exam, 2017; Class IX inchuklai hai ta dinga State Talent Search Exam, 2017 le Class VIII inchuklai (Govt. School chau) hai ta dinga National Means Cum Scholastic Test a \hang nuom hai ta dingin ZEO/CCPur Office-ah form lak thei a nih. Form peklut theina hun nuhnungtak chu September 30, 2017 a nih.

Mizoram sawrkar le HPC (D) in-biekna Sept. 21 le 22 ah

CCpur/AizAwL: Mizoram sawrkar le HPC (D) Chairman pawl han inrem-na lampui dapa inbiekna an nei mek chu September 21 le 22, 2017 haiah Aizawl hmuna sunzawm nawk din-ga inbiek ding hun sukfel a ni tah tiin mi ringum taka inthawka ei thu dawngna chun a hril.

Tuta \uma inbiekna hi official level-a inbiekna nuhnung tak ni ta dinga beisei le, a nawk chu Polit-ical level-a inbiekna hi sun-zawm ta dinga beisei a ni a, sienkhawm beisei angin tuta \um hin official levela sukfel \ul po sukfel zo a ni hman dim ti ruok chu hril thei aa la ni nawh.

Sahnit Nikho Kuki Black Day, 2017CCpur : Vawisun hin Kuki mihai chengna biel haiah ur-sun takin Sahnit Nikho – Kuki Black Day, 2017 hmang ning a tih. KIC Complex, Tuibong, Churachandpur huoihawtna hnuoiah Sahnit Nikho – Kuki Black Day hmang ning a tih. Hi ni hin Kuki mihai chu an In sengah Sahnit Flag khai ding le Flag nei nawhai khawm hnampuon dum khai seng dingin Kuki Inpi, Churachandpur chun inhriettirna a siem. Chun hi Ni hmangnaa \hang dinghai chu hnam incheinaa inthuom seng dinga inhriettir an ni bawk.

Training-a \hang dingin mi 40impHAL : Academic Ses-sion 2017-18 sunga De-partmental Inland Fisheries Training Centre (IFTC), Lamphelpat a kum khat sung (Certificate Course) Inland Fisheries Develop-ment and Management thi-la training nei dingin mi 40 thlang suok an nih. Training dinga thlang-

suoka um hai lai hin Ma-nipur mi 31, Mizoram mi 4, Arunachal Pradesh mi 2 le Nagaland mi 3 an \hang. Training-a \hang dinga th-langhai hi September 15, 2017 10:30 AM a Fishery Officer, Fishery Research and Training Centre, Lam-phelpat, Sanakeithel a in re-port dinga inhriettir an nih.

Panchayat Areas sungah chawl puongimpHAL : 5th General Panchayat Election, 2017 hung um ding leiin Manipur State sunga Panchayat areas haiah hungtlung ding Octo-ber 7, 2017 khin Sawrkar Offices, Sawrkar Schools/Colleges, Public Undertak-ing le Establishment dang haiah State Sawrkar chun chawl a puong. Hi ni hin Sawrkar, Bank le Private Sector Undertaking hnu-oia thawk, Panchayat areas huop sunga um lo hai khaw-min Special Casual Leave la thei an tih. Panchayat Elec-tion ni hin Manipur phai-ram biel haiah chun chawl puong a nih tina a nih.

Helpawl group 2 an inkaptuo, helpawl 5 an thiimpHAL : Zani zingkar dar 5:30 vel khan Kam-jong District a Kasom Khullen Police Station huop sunga India le Myan-mar inkara Border Pillar No. 8 bul hnaia Makhan Village-ah helpawl group hni nasa takin an inkaptuo a, helpawl 5 an thi niin ei thu dawngna chun a hril. Ei thu dawngna chun helpawl inkaptuohai hi NSCN(IM) le PLA/RPF an ni a, NSCN(IM) pawl

chun PLA/RPF pawl si-lai 4 an lakpek niin a hril bawk. Ei thu dawngna dang pakhat chun helpawl inkaptuo hai hi NSCN(IM) le CORCOM niin a hril. Hi thil tlungna hmuna hin Po-lice le Security forces tam lem an fe a, thu chieng lem nghak mek a nih. Inkap-tuona hmuna hin mobile phone network a tlung thei naw leiin thu chieng lem hi hriet vat thei lova um nia hril a nih.

Hieng laizing hin za-nikhan NSCN(K) pawlin 15 Assam Rifles Check Post, Pangsa, Tuensang District, Nagaland an va kap a, Assam Rifles-hai khawmin an lo kaplet ve a, Assam Rifles-a Rifle-men 4 an hliem niin ei thu dawngna chun a hril. Hi thil tlungna hmuna hin Security Forces tam lem tir an ni a, NSCN(K) pawl hi man tumin dappui an la thaw sunzawm pei.

Kum khat sunga sukpuitling dingin an hriettirAizAwL: Hmar Peoples Convention (HPC) le Mizoram sawrkar han July 27, 1994-a Memorandum of Understanding (MoU) an ziek tah, kum 20 chuong zet a liem hnung khaw-ma sukpuitling lova a la umna le inzawma Sinlung Hills Accord Implementa-tion Demand Committee (SHAIDC) in High Court-a Mizoram sawrkar an hekna le inzawmin Gauhati High Court, Aizawl Bench chun September 4, 2017 khan kumkhat sunga Ac-

cord sukpuitling dingin an hriettir (Order an suo) tiin Vanlalsiama, Chairman, SHAIDC a inthawk ei thu dawngna chun a hril. SHAIDC hi February 9, 2016 a kha indin a ni a, February 12, 2017 khan Mizoram Chief Minister kuomah HPC le Mizoram sawrkar inremna suk-puitling dinga ngenna lekha an pek a. May 25, 2016 khan Gauhati High Court, Aizawl Bench-ah Mizoram sawrkar hekna case hi an lo file ta a nih.

Churachandpur District-a ding Project Proposal Rs.386 crore Centre ah pêk a nih

Thla 5 sûngin Phaimi le Tlângmi inrem takin ei um thei tah: Chief MinisterCHurACHAndpur: Manipur-a BJP \huoi sawrkâr thar a uma inthawk, thla sari sûnga a vawi thum hungna dingin, Chief Min-ister Mr N. Biren Singh le a Cabinet \henkhat chu September 12, 2017 khan Churachandpur mipui han ropui takin Public Ground ah an lo lawmlut. March 15, 2017 CM a nia inthawk Churachandpur a hung sir vawi thumna a ni tah. Chief Minister ropui taka lawmlutna hi ADC/CCPur inrawina hnuoiah Pubic Ground, Hiangtam Lamka ah nei a nih. Dar 10am velin CM le a rawihai chu Imphal a inthawkin an hung tlung a. Churachan-dpur Police tuol station traffic point lai lo hmuokin, Public Ground chen kea fe tung a nih. Hnam hran hrana in-thawka \huoituhai le poli-tician an kim a, hnam lam chi hran hranhai inentirin, hnam hran hran hmingin hnam \huoitu han thilpek an inhlân tâwl bawk. Hunser tak chu ADC Chairman Mr Khaipao Ha-okip-in a kei\huoi a. Rev. LB Angam, Executive Di-rector, ECA-in hun hawng

\awng\aina a nei a. Bieltu Minister Mr V. Hangkhan-lian-in lawmlutna thucha (welcome address) a hril. Pu V. Hangkhanlian chun CM-in ni 600 zet Bill pathum leia buoina a ch-ingfel pui lei le tlangrama State Cabinet Meeting hmasatak July 14-a a hung neina haiah lâwmthu hri-lin, Churachandpur lamlien hai, abîkin Chura-Sugnu Road or Rengkai Road \hat nawzie le Tidim Road Four-Lane beka siem an \ûl zie le Rel lampui tlung a \ul ziehai uor takin a hril. Hmasawnna ding chi hran hran bâkah Lanva le Lamka TD Block thar siem a \ul thu, education le med-ical tieng hmasâwnna ding tamtak, mipuiin an beisei-hai a hril a. Iemani zat chu CM-in a thuhrilnaah a hung hril nghâl. CM le a rawihai lawm-lutnain Hill Area Com-mittee Chairman Mr TT Haokip rawiin, district-a MLA nuhmeihaiin CM le a hnungzuituhai thilpek an inhlan seng a. Mr Khaipao Haoikp, Chairman ADCC, Mr Joseph Lalrothang, President Hmar Inpui, Mr Vanlalrinliana, President,

MPC (Manipur), Mr B. Donglian, President, ZC, Mr Daniel Gangte, Presi-dent, KIC/CCPur, Meitei Society/CCpur le Khaw lal han thilpek le Memoran-dum an pek tawl bawk. Hun tawpah Hiangtam Lamka Chief Mr Thang-khosuanmung Guite-in lâwmthu hrilna (Vote of thanks) a hril zovin hun khâr \awng\aina chu Rev. V. Nenglian, Divisional Su-perintendent, Lamka South Division, EBC-in a nei. Chief Minister Mr N. Biren chun thu hrilin, Churachandpur district mipui han a ruk taka an beisei ‘special package’ amanih ‘economic pack-age’ amanih zâwngin a pu-ong nawa chu, Churachan-

dpur district hmasâwnna dinga project proposal Rs. 386 crore manhu sawrkâr thlungpui kuomah peklut a ni ta thu a hril. Churachandpur le Pher-zawl district hmasâwnna dingin sawrkârin project hran hran Rs.300 crore manhu a thaw zing niin a hril a. Development proj-ect po po thienghlim tak le \hataka hlen vawng an nih theina dingin District Level Monitoring Commit-tee indin a ni ding thu a hril bawk. CM chun, thla nga sûn-gin sawrkâr chun Manipur phaimi le tlangmihai kâra lungrila inlainatna le inza-wmna chu a siem\ha nawk thei ta a. Tuhin, a nawka thaw ding chu inkhuon-

gruol taka hmasâwnna (development) a um theina ding a nih, tiin a hril. “Kum hni lai zet Bill pathum leiin lungril in-hangin in um a. Tuhin Bill pathum thu ei hung sukfela, pasal\hahai ruong \ha taka ei phûm thei ta leiin lâwm a um a. Ram pakhata um tlang zing sia lungril inhmu lova um hi thil rinumtak a nih. Tuta inthawk chu Ma-nipur ah ‘transformation’ ei \ul tah a. Ei inthlak dan-glam vawng tah ding a nih” tiin a hril bawk. A hril peinaa chun, Ma-nipur University Hill Cam-pus Churachandpur-a um dinga ngênna chu sawrkârin a thlawp thu hrilin, Union Human Resource Minis-ter Mr Prakash Javadekar

kuomah a bawzui ding thu a hril a. Vice-Chancellor, MU leh khawm hi thu hi an hriltlang ta niin a hril bawk. Churachandpur-a B. Ed College ngênna thuah Education Minister, politi-cal leader le official con-cerned hai leh hriltlanga la hung bawzui a ni ding thu a hril. Churachandpur govt College-a student le hotu, mipuihai ditdanin Course thar khawm sie a ni ding niin a hril. Hienghai bâka hin sawrkâr chun Churachan-dpur ah Medical Institute sie dingin a ngaituo thu a hril a. Medical Council of India remtina (approval) a ngai leiin chu chu la nghak/buoipui niin a hril. Pu Biren chun, Delhi-a JNU student hai le an hohlimna ah Manipur ah chu sawrkâr sin inchâwk a tul tiin an hril a. Tuta inthawk chu sawrkâr sin inchâwkna dingin seki khawm ngai ta naw ni a. An thiemna izir ang peiin sin hmu/pek ni tang an tih, tiin a hril. Social le economic thilah, Khuga Dam a in-thawka tui khawpui sung po poin tawti tui an fak seng theina dingin Rs. 159 crore

project NLCPR kuomah a peklut ta niin a hril a. Prime Minister Narendra Modi policy le vision, 2022 ah chu In tinin tawti tui dawn ding an nei seng theina din-gin state sawrkârin hma a lak zing niin a hril. Songtal-a Water Supply Plant Rs.4.8 crore senga bawl chu zofel vâng a ni ta thu le, PHED Zone III ah Rs.6.2 crore senga project dang hlen mek a ni thu a hril bawk. Pipe Water bâka hin sawrkâr chun Rain Wa-ter Harvesting khawm a thaw ding niin a hril. Lamlienhai siem\hatna sin chu fur ruotui thlak zo huna thaw a ni ding thu hrilin, state sawrkâr chun Henglep Road siemna din-gin Rs.58 crore sengna ding Detailed Project Report (DPR) NLCPR kuomah a peklut ta niin a hril. India sawrkâr Act East Policy le inzawmin, Behi-ang chu Moreh dawtah 2nd Gateway anga siem tumin Check Post pakhat indin tum a ni a. Churachand-pur-Behiang lamlien siem\hatna dingin khawm Rs. 33 crore riruong niin a hril a. Hi bâka hin Manipur le Mizoram infepawna a

that nawk zuol theina din-gin, ramri zulah Jiribam-Mizoram lamlien siemna dingin National Highway Infrastructure Develop-ment Corporation Ltd (NHIDCL) kuomah DPR peklut ni thu a hril bawk. Churachandpur tlan-grama sawrkâr thawktuhai staff quarter hai bawl vat an ni ding thu hrilin, khawpui sûngah var ropuitak High mast Lights hmun 5 vela sie a ni ding thu a hril bawk. |halaihaiin sin thar an thaw suok le siemsuokna ding le inzawma \hangpuina din-gin Start-Up fund Rs. 35 crore riruong a ni thu a hril a. Project or business thar \antuhai\hangpuina ding niin a hril. Churachandpur ADC thuah, mipui le inhmua grass root level-a sinthaw-tu tak a nih leiin Cabinet chun thuneina tamlem pek a remti ta niin a hril bawk. Ieng kawng am an nia ti ruok chu a hril nawh. CM bâka hin minis-ter hran hran Th Biswajit, L. Jayantakumar, Karam Shaym le Hill Area Commit-tee Chairman Mr TT Haokip hai khawmin thu \ha tak tak an hril. (Reporter & DIPR)

Phailian khawsunga inthawk an hnawtdawk

CCpur: Phailian Wel-fare Committee (PWC), Phailian Women Welfare Association (PWWA) le Young Vaiphei Associa-tion (YVA) Phailian Unit \hangruol han September 10 le 12, 2017 hai khan khawsunga inruithei zawr

zawr Ginzalian (40), s/o Pakap le Tingneihvak hai chu manin khawsunga in-thawk an hnawtdawk. Khawsunga inruit-hei thaw hmu ding an um zing leia tlawmngaipawl han an enthlak hnungah hieng mi pahni hai hi man

an ni a, inruithei zawr talo dinga intiemkamna an in-neitir hnunga an zawr nawk leia khawsunga inthawk an hnawtdawk niin ei thu dawngna chun a hril. Ginzalian hi Sept. 10, 2017 a kha WY mum a zawr laia man a ni a, za-nikhan Ms Tingneivak hi Heroin (No.4) le WY mum iemanizat leh an man nawk a nih. Hieng mi pahni hai hi Phailian khawsunga cheng nawk thei talo dinga an hnawtdawk a ni a. Khaw-sunga In hluo ding nei hai khawm mani in hluotu hai hriechieng hmasa a, inruit-hei zawr hai In inhluo tir lo dinga inhriettir an nih.

Police in lawmman Rs. 50,000 pek dinginimpHAL : Senapati a nuhmei pakhat suolluina le inzawma inbihmang Ashin alias Kashin alias Kashinba (50), S/o (L) Mangainanba alias Adaiba of Nungtek, Karvangmuang Billage Part-II, Noney man a ni theina dinga information pe theitu chu lawmman Rs. 50,000 pek ding le informa-

tion petu hming chu ip tlat ni dingin Manipur Police Department chun a puon-

glang. Information chu Senapati SP-9436821749, Additional SP, Senapa-ti-9862741784, Senapati SDPO-8729842498 le Se-napati Police Station OC-9612509638 haiah pek thei ning a tih tiin Public rela-tion Officer (PRO), Mani-pur Police Department thu-suok chun a hril.

2019 General election-ah PM

candidate ni dingin kan pei:

Rahul- P4

Sinthaw hi Sakhuo Pak-

hat a Nih: Radheshyam

-P4

Page 2: THLArAm (sepTember) 13, 2017 niLAini (wednesdAy) Contact

Hmasawnna Thar2 THLArAm (sepTember) 13, 2017niLAini (wednesdAy) ArTiCLe/HeALTH & empLOymenT news

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute: Freelancelalsansuok pulamte &samuel Zothanglien@sZ Zote:Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at Lamka Super Printer, Vengnuam, Hiangtam Lamka, CCPur, Manipur.

VAWISUN THUPUIChuleiin nang chun i dier kei la, tho la, thu ka pe-khai popo che kha an kuomah hril hrawh; annia chun beidawng naw la, chuong naw chun an hmaa chun sukbeidawng rawi ka ti che. -Jeremi 1:17

EditorialTraffic buoina le harsatna

nuHmeiHAi |An zAwnGin(in defence of women)

-Lal dena

Nuhmeihai hi pasal neka hnuoihnung lema siem an ni nawh. Suol um hma khawvelah lem chun nuhmei le pasal ngirhmun inang char an nih. Angiel angana hril lem chun nuhmei chu pasal nekin a chunghnung lem. Pasal chu pil mei meia inthawka siem a nih a, nuhmei ruok chu pilpawk ni ta lovin mihriem taksa bunga inthawka siem a nih thung. Nuhmei siem dan Mathew Henry chun hieng ang hin mawi el khenin a lo ziek a: “Nuhmei chu pasal chunga thu nei dingin pasal lua inthawka siem a nih nawh a; pasal sirsawp el dingin pasal kephaa inthawka siem a ni bawk nawh; pasal le intluk charin pasal taksa lailung taka inthawkin siem a nih a; pasal hum dingin pasal \angnem hnuoi taka taksabunga inthawka laksuokin siem a nih a, pasal hmangai ngawi ngawi dingin a lungbawr hnai tak nakrua inthawkin siem a nih” a lo tih. Pasal siem hmasa a ni leiin, Pathien a ang bik chuong nawh a, nuhmei siem nuhnung a ni leiin Pathien a ang naw lem chuong bawk nawh. Pathien an ang dan khawm an ang char.Thuneina khawm Pathienin ang khat charin a pek ve ve a. Ram pakhat chauha roreltu ni lovin, hi leihnuoi pumpui (planet) chunga, tuisuoriet le a sunga um thil tinreng le hnuoi chunga rannung invak le vatehai po po chunga thuneitu an nih. Bawsietna leiin nuhmei ngirhmun chu a tlahnuoi a; pasal thuhnuoiah sie a ni lem tah. Nuhmei thlakhla tak chu pasal a nih tah a. Pasal chun nuhmei chunga thuneina insang tak a nei tah a nih. Chu khawvelah chun nuhmei chu a nuom ang angin a um thei tah nawh. Thuthlung Hlui khawvel lem hi chu Judahai nunphunga innghat a nih. Chu nunphungah chun nuhmei chan a sie hle. Juda papui zing \awng\aina tak chu, “Jentel, sal le nuhmeia siem an ni naw leiin Pathien kuomah lawmthu a hril hlak” an ti chu!. Juda pasal chun kkawtthlerah a nuhmei, a farnu, annawleh a naunu khawm intuokpui sien, a biek a thieng nawh. Hnam intiempui (census) an nei khawmin nuhmei an tiemsa ngai nawh. Isu’n hi khawvela rawng a bawl laia mipui sangnga vai tum khawmin nuhmei an tiemsa naw a ni kha. Bawsietu hmasa a ni bawk leiin nuhmei chan chu a chau sawt hle. Thuthlung Thar khawvelah ruok chu Isu’n nuhmeihai zalenna a hung siem tan a. Inchuktirhaia nuhmei thlang an ni nawh a chu Isu rawngbawlnaah khan nuhmei an hung pawimaw ta bek bek a. Rawngbawla an zin velna reng a nuhmei hawnin an zui deuh zing a. Bethani khuoa a riek chang khawmin Lazarhai inah ruok a tlung hlak. Mari le a zuorpuinu Martha kha rawngbawl le thlaisuong an thiem em leiin. Simon inah a in neitupa lungsen dawn lo le a hmingsiet ding dawn lovin mi hmusit nawchizawrnu’n a kepha chunga sahriek a nal a. A samin a chul vel a; chu nu thilthaw ropuizie chu khawvel hrietin a puong zui nghal. Juda papui ruolin uirepa thiem an inchangtir a, uirenu ruok chu lunga deng hlum an tum. Isu ruok chun an suo zalen. Jacob

tuisunsuo bulah Samarinu, thlawibuong, mi’n biek tina an tin lo, Isu ruok chun a lo hohlimpui. Juda dana nuhmei biek thieng lo ti dam kha chu Isu chun ienga a khawksa ta nawh. Isu hemde a hung ni zet chun inchuktirhai thlabarin piendan chunghnunga an inbi a, kawt sung kalin an la thaw nawk deuh deuh. Joseph le Nicodem-in Isu ruong an hang lakthlak zo, a nu Mari le a zuorpuinuhai khan a ruong Juda danin an la hei inslitir, hmangaina khawm a va tawpkhawk ngei! Khuonte vik khuo khawm la var that hmaa thlana va fe hai kha tu ha’m an na? Thina hnea a thonawk khan tuhai kuoma’m an puong hmasa a? Khang ang chanchin mak le lawmum tawpkhawk nuhmeihai kuomah puong hmasa a ni kha tie! Anni ku khan inchuktirhai an va’n hriettir a ni kha! Tirko Paula khawmin Isu’n nuhmei a chawisang ti a hriet leiin, “Isu Kristaah chun pumkhat vawng in nitah, Juda a um ta nawh a, Greek khawm a um ta nawh, suok le zalen bik khawm an um ta nawh a, nuhmei pasal ti bik khawm a um ta nawh” a lo ti hiel. Amiruokchu, Tirko Paula hi Juda dana inthawkin a la fihlim zo naw a hawih. Nuhmei lu chu pasal dam a la ti a. Suok nina (institution of slavery) khawm sukbo nekin, suokhai chun an puhai thu thuin um raw hai se a la ti chu!. “Nuhmeihaiin pasal an inchuktir ka phal nawh” dam a la ti deuh deuh. Hi hi tulai digital khawvela hmang thei ding an ta nawh. Thuthlunghlui le Thuthlungthar khawvelah khawm nu fel tak tak, pasal chunga leng an tam. Zawlei dam, entirna- lal Josiah hun laia Huldah dam, Mosie farnu Miriam dam, roreltu fel Deorah dam inzawt ding an tam. Thuthlungthar huna khawm Appolo inchuktir thei Pricilla-hai ang nu fel an tam. Chuleiin, Lutheran Church, French Reformed Church, British Free Church, Church of Scotland, Methodist le Baptish Church-hai chun nuhmei pastor chen an nei a. Eini lai Manipur Baptist Convention khawmin nuhmei pastor an nei ta kha. Upa/pastor ti hai lem hi chu hmangaina hauh nuhmei thaw chi tak an ni lem. Thuthlung Thara huna nu fel tak tak elder/deaconess tam tak an um kha tie. Ei tlin naw sa san iengkim inkhawm vawng le thurhilhai pasalin ei pumbil vawng hi an dik nawh. Nuhai/nuhmeihai hmangaina an hauh a. I \awng khawm kha I pa \awng an nawh a. I nu \awng (mother tongue) a nih. I ram khawm I pa ram a ni nawh, I nu ram (mother land) a ni lem. Leihnuoi (earth) khawm hi mother earth ei tih. A \awng neitu, a ram neitu mikhuola ei sie hi an dik nawh. Renga biekin inkhawm huna khawm nuhai thuhriltua ruot hlak dingan nih. Kohran ah Nuhmei Department cho ni lovin committee danga hai le actvitity dang dang hai a khawm nuhmei hai hi hieng neka nasa a \hang dan ding uor nawk zuol inla chu ei hlawk lem ringa um.

Churachandpur khawpui sunga traffic buoina le harsatna ei tuok na san hi chu hmathlir sei tak le town planning \ha tak ei lo nei naw lei a nih ti hi chu ei pawmtlang seng ring a um. Hmathlir lo nei sei inla chu lamlienpui sira hmun le hmang neihai khawmin lamlienpui le inhnai tawt tawt hin chu building ei bawl ring a um nawh. A ni telin a mi-hriem le inlirthei hlak chu an pung pei a, lamlienpui hlak chu nuom dan dana suklien el thei a ni si nawh. Tuta ang zing hlak hin ei um thei zing awm si naw leiin lamlienpui suklienna dingin iemani kawng za-wng taka hma ei lak chu a la \ul tho tho ding a nih. Lamlienpui sira hmun le hmang nei, building la bawl ding le a bawl mekhai chu building bawl dana hin an fimkhur hle thil \ul makmaw a nih. Ei State khawpui tak Imphal-ah khawm kawtth-ler le lamlienpui an tep taluo leiin State Sawrkarin lamlienpui a kek lien ta a. Sawrkarin hma a hung lak tak tak chun lamlienpui bula ram le hmun nei-hai chun lamlienpui kek lienna chu an dang thei naw a, building-hai \hieka vuok siet an hung ni tho tho a nih. Hiengang hun hi Churachandpur town-a khawm a la hungtlung ngei ding a nih. Hi kawngah hin State Sawrkar chun plan khawm a nei ta a, tuta inthawk kum sawtnawte hnungah lamlienpui kek lienna sin hi a hung thaw \an ring a um. Tuta hma deu khan lamlienpui kek lien a ni huna hmun a huop chin dinghai thuneitu han enfelna le inchikna an hung nei ta a. Hi inchikna dungzui chun building \hiek ding hi pakhatte inhmun ruol zet chu a tling phak a nih. Hiengang thil a hung um hnung khawm hin lamlienpui sira building bawl thar \henkhat chu an la duam a, lamlienpui hnai tawt tawtin building an la bawl a, lamlienpui kek lien huna chun an lan sirin thaw suol an lan ti tawl ngei ring a um. Duamna chi niin an lang nawh. Hieng a ni lei hin lamlienpui sira building la bawl dinghai chu duam naw hai sienla an ta dingin a \ha lem ring a um. Duamna hi channa a nih ti thu kha hriet tlat ding a nih. Lamlienpui suklien el a la ni si naw leiin, lam-lienpui sukcheptu tiengpanghai chu ei inthiel le ei peihmang a \ul a nih. Hi thil hi ei kawtthler le ei lamlienpui hai sukzieum theina umsun a la ni hri leiin thuneina cheltu han an ngaipawimaw hle a \ul a nih. Hi thil hi ngaisak le ngaipawimaw a, bawzui nghal a ni naw chun lamlienpui intep, traf-fic buoina le harsatna hai hi an kieng naw ding a nih. Hi thil bawzuitu ding le enkaitu ding hin Dis-trict administration in District Traffic Management Coordination Committee indin sienla nuom a um. Traffic Police khat chau hin chu an enkaizo naw a ni deu tak. District Traffic Management Commit-tee hi thuneina insang pek ni bawk sienla thil \ha a ni ring a um. Churachandpur town sung sukcheptu \henkhat hai chu, lamlienpui sira thil zawrhai, electric le telephone banhai, Local cable hruihai, lamlien-pui sira moror workshop le building bawlna ding hmangruo siebum hai hi an nih. Hieng thil hai po po hi inthiel, lakhmang le siesawn nihai sienla chu ei kawtthler intep, khawpui sunga traffic buoina le harsatna hai a hung inkieng thei le tuta nek hin a hung zieum thei ngei beisei a um. Hi kawngah hin thuneituhai an chet vat nuom a um. Zanita Manipur Chief Minister Churachandpur hung inzin kha, Churachandpur mipui han nasa ta-kin ei lo tung a. Ei buoina le harsatna lien tak pakhat chu traffic thua buoina le harsatna kha a nih. Traffic chungchangah harsatna le buoina ei tuok a nih ti chu District Transport Officer (DTO), Churachan-dpur le Deputy Commissioner, Churachandpur han Order le Notification an insuo haia inthawk khan an lang chieng hle a nih. Zing dar 8 a inthawk zantieng dar 4 chen motor tlan lo ding ti kha chu a ni naw deu a nih. A hnungah DC, CCPur in Notification a tharin hung insuo naw sienla chu Churachandpur mipuihai ei buoi nasa hle ding a nih.

An Open LeTTerTo, President/Secretary Hmar Arts & Culture Association Hmar Inpui Hmar Youth Association Hmar Artist Association Hmar Students Association and Hmar Women Association General Headquarter, Churachandpur.

subject : mithi Tuomdan le Hnampuon

Pu le Pi inzaum tak,

A chunga subject thu a hin, thiem le fel bikna ni lovin \ul ka tiem em nain a mi tirlui leiin, hi Open Letter hi ka hung ziek ngawt el a nih. A \ul dan dungzuiin action la dingin ka ngen che/cheu. 1. miTHi TuOm dAn : Ei Pi le Pu a inthawkin mithi hi saruoka thlan khur lut el enhla hnam ei nih a, puona tuom ngeiin thlan khurah ei inphum hlak a nih. Chuongchu a ni leiin mithi ruong tuomtu hai chu (i) Far (Zuor) hai le Tu-le-Te hai an nih. (ii) Chuonghai bakah zawl/or sasem far haiin an puon ngeiin (a hlui am a thar hril a um nawh) an tuom hlak a nih. 2. puOnA KHum : Mithi ruong lampui ruong cham amanih rampui hmang karah a zal chun a hmu hmasa tak haiin mithi ruong inzanain puonin an khum hlak a, puon a lo remchang naw pangpal khawmin zakuo haklai bekin an inkhum hlak a nih. Chulei tak chun mi inhmang or tuitla zawnga fehai chun an khumna dingin puon iemani bek an kawngah an khit hlak a nih. Iematia mithi ruong an hmu hmasak leia an lo inkhum a ni chun mithi sunghai khan puon tharin an rul hlak a nih. 3. HnAm puOn : Ei ni Hmar hai hi Hnam Puon a bik te te a hmang ding nei thlip thlep ei nih. Chuonghai leia chun a puithu tak ‘HMAR THANGSUO PUON’ hi hang hril met ka ti aw. Ei hrietseng angin Thangsuo puon hi a hming Hmar Thangsuo Puon a ni ang hrimin Thanginsuo ve lo haiin ei sil mei mei a thieng nawh a, Thangsuo ve lo ruong tuomna le inkhumna dinga ei mikhuol chemthiet mei mei thei an nawh. Puona tuom kher ei nuom a ni chun puon dangin ei tuom ding a nih. Chuong anga puon ngeia tuom ei nuom hram a a remchang a lo umnaw pal chun puon man zat sumfaiin ei ral ding a nih. A thi pa/thi nu kha thanginsuo a damlai khawma thanginsuo a tiem tlak le THANGSUO PUON inbat tir hlak a nih a, a petu chu mimal ni lo, pawl or any Society chun thangsuo puon ngeiin mipui hmaah an tuom ding a nih. Chuong ang ti lo mimalin ei hnam puon hi an leklam mei mei ding an’nawh. 4. HnAm puOn Hum HAL : Tienatlang anthawk ei ni hi hnam puon a hun bi te te a hmang thlap hlak ei ni leiin ei hnam puon hai hi a humhal chu ei thaw mâkmaw a lo nitah. Tu inam, tu haiin am chu humhalna sin chu thawng an ta? Ti chu thil pawimaw le \ûl mangkheng a lo ni ta chu. 5. HmAr ArTs And CuLTure : Hnam nunphung le culture humhaltu le mawphurtu chu ei rengin ei ni seng lai zingin a bik a mawphurtu chu Hmar Arts & Culture Department ei ni a nih. 6. HyA ArTs And CuLTure depArTmeNT : Kha hma met khan Hmar Art and Culture Department kha a lo \hang \hu met leiin HYA in a lo phursuok hlak a nih. Chuonganga ei mamawna lei le Puon thu a ni leiin Hmar Women Assn. khawmin an phak tawkin hma an lak niin ei hriet a, an chunga khawm ei lawm hle. Chu leiin Computer age a ei chuong kaia kawngtin renga hma ei sawn zing lai hin Hnam Culture le inzawm a ni bawk leiin ngaitha mei mei lova hma hrat taka hung la ngei dingin ka ngen tak zet cheu/che a nih.

Hnam ta dinga I \hahnemngai pui

Date : 09/09/2017 - JOSEPH D. HMAR Saikawt Ex-Gen. President HYA and Ex-Vice President Hmar Inpui Saikawt, Manipur.

Nupui nunrawng taka suolhrawnKOLKATA: West Bengal-a Birbhum district-a Sain-thia town a chun September 11, 2017 zingkar khan nau pahni neitah nupui pakhat chu a naunu kum 13 le a naupa kum 9 mi hai hmu-hawiin nunrawng taka suol-lui a nih. Nupui suolluina le inza-wma mawphurtu taka intum Tarak Bhaskar chu Police han an man ta a, hi thila in-rawl midang pahni hai man an ni theina dinga thu in-dawnna nei mek a nih. Mr Tarak Bhaskar le nu-pui suolluia um hi inngaiza-

wng an ni a, suolluia um nu hin an inkar suktawp a nuom thu a hril leia lungsena Mr Tarak Bhaskar in hieng thil hi a thaw nia hril a nih. Suolluia um nu pasal hi state danga sinthawa umhmang niin Police chun an hril. An suollui el chau ni loin a ser sungah zu bottle an thunlut pek niin suol-luia um nu hin a hril a, hi lei hin thisen nasa takin a suoka, na taka a hliem leiin hospital-ah enkawl mek a ni a, a ngirhmun a derthawng hle niin Police thusuok chun a hril.

Blue Whale challenge inkhel sansuok

NEW DELHI/BALASO-RE: Dwarka hmuna JM In-ternational School-a Class VI inchuklai pasalte kum 12 chu Blue Whale chal-lenge game an hnelna le inzawma thil inzum le ngei tak hmanga a bana Blue Whale lim ziek tum chu an hotu han an hmusuok. Police hai inhriettir anni hnungin School-ah Police hai va fe in thil umdan en-felin an suizui mek. Nau-pang hin a ban hi an Ina a atpawp a ni a, school a fe huna an hotu han an dap-dawk a nih. Chun, zani hmasa khan

Odisha-a Balasore hmuna chun Industrial Training Institute (ITI) student kum 17 mi chu danglam taka a khawsak leiin Blue Whale challenge game inkhel ni dinga ringhla leiin Princi-pal in Police kuomah report a pek a, tuhin Hospital-ah enkawl mek a nih. A pang le taksaah in-sukhliemna ding awm chu hmu a la ni naw a, sienkhawm hi games chun-gthu hi a ruolhai a lo titipui ta a, hi le inzawma a ruol han an principal kuomah thil umdan an intlun hnun-ga sansuoka um a nih.

Goa beach-ah tuolpara thlai suong khap

pAnAJi: Goa Chief Minister Mr Manohar Parrikar inrawinaa zani hmasaa tourism industry tienga stakeholders han meeting an nei huna chun Goa Beaches haiah khuol-zinmi (tourist) han tuolpara thil/thlai an suok khap din-gin thutlukna an siem. Tuta hma khan Goa beaches haia chun nisa thlak hnunga tui inhlieu a lo khap ta bawk a nih. Khuolzin han an nuomna hmun hmuna thil an suong hlak leiin an hmunhnawk hai an dengthang hlak leiin

hmunhnawk a suktam baka mipui hmun nasa taka a suk\awp hlak leia tuolpara thil suong hi a khap a nih. Khuolzin \henkhat beach-ah a hawnpuiin thlaisuongna hmangruo haileh inthuoin an hung hlak a, chuong hai chun tuolparah uoulau takin thil an suong a, an hmunhnawk hai an dengthang mei mei hlak leiin complaint tam tak dawng a ni a. Hi le inza-wma khap dinga thutlukna hi siem a nih tiin Tourism minister Manohar Ajga-onkar chun a hril.(IANS)

BJP leader thatna le inzawmin mi 1 man

GHAziAbAd: Septem-ber 2, 2017 nia Ghaziabad-a Khora colony laia BJP leader Gajendra Bhati kaphlum a nina le inza-wma inrawlna neia intum Narendra Gurjar @ Fauzi chu zani hmasa khan Po-lice han an man a, a kuta inthawk Pistol 1 le a mu 4 bakah a chuongna Motor-cycle (registration number plate umlo) an mansa bawk niin senior SP HN Singh

chun zanikhan a hril. Sahibabad-a BSP MLA hlui Amarpal Sharma chun BJP leader Gajendra hrehmangna ding hin Mr Narendra Gurjar kuomah Rs. 10 lakh a pek nia in-tum a nih. Kap hluma um Bhati hi Municipality thar a Chairman post inchu tum nia hril a nih. Police chun BSP MLA Amarpal Sharma hi man dingin an zawng mek. (PTI)

Mid-Term Assembly hmasuon dingin JD-U an pei

pATnA: BJP le \hangruola Bihar-a sawrkarna siemtu JD-U chun kum 2019-ah Lok Sabha election le Mid-Term Assembly Election hmasuon dinga JD-U an pei thu an hril. Hi thu hi JD-U State President Bashistha Narain Singh in zanita Media hai kuoma a hril a nih. Elec-tion Commission in kum 2019-a Lok Sabha election

le inruola Bihar Assembly election nei dinga remruot-na a siem khawmin JD-U chu election hmasuon din-ga inpeisa a nih tiin a hril. Bihar Assembly fe mek term hi kum 2020 chen ding a ni a. JD-U chun tulai hnai khan Grand Alliance tlansanin Centre-a sawrkar-na siemtu BJP \hangruolpui-in tuhin sawrkarna an siem mek a nih.

Central Govt. thawktu le pen-sioners hai DA 1%

new deLHi: Zanita Union Cabinet chun Cen-tral Government hnuoia thawktuhai Dearness Al-lowances le pensioners hai Dearness Relief July 1, 2017 a inthawk 1% additional instalment re-leased dingin a remtih. Hi thil hi Central Govt. hnu-oia thawktu 50 lakh vel le pensioners nuoi 61 velin an

ham\hatpui ding a nih. Hi baka hin Union Cabinet chun Payment of Gratuity (Amendment) Bill, 2017 a pawmpui bawk. The new rate will be ap-plicable from July 1.DA le DR sukpung lei hin sawrkar thlungpui chunk um 2017-18 financial year sungin Rs 3,068.26 a seng belsa ding a nih.

Page 3: THLArAm (sepTember) 13, 2017 niLAini (wednesdAy) Contact

Hmasawnna Thar3 THLArAm (sepTember) 13, 2017niLAini (wednesdAy) nATiOnAL/inTernATiOnAL & AdverTisemenT

LAKTAwi LAwmTHu HriLnAKan naunu Esther Lalnunmawi in S.S.B a SI sin a hmu hi kan lawm em em a. Hlawtlingna mi petu Pathien chunga kan lawma. Hlawtlingna a changna dinga mi ditsaktu le mi \awng\ai pektu Kohranhai le mimal po po chungah Hmasawnna Thar chanchinbu fe thlengin lawmthu kan hung hril.

rev. & mrs. zakap\huomKhawpuibung

Headmistress an khaihlum

CHiTrAdurGA: Kar-nataka-a Molakalmurmu Taluk huopsunga Rampura village-a chun zanikhan government school-a head-mistress Thipperamma (46) chu an chengna insungah ama le ama inkhaihlum saa hmu a nih. Ms Thippperamma hi Devasamudra village-a Govt. Hr. Primary School headmistress a ni a, thamna laa intumna leia ama le ama inkhaihlum nia hril a nih. (ENS)

MP sawrkarin IAS Officer a banbHOpAL: Corruption case-a thiemnaw inchangtir le suspended-a um IAS Of-ficer Mr Sashi Karnwat chu All India Service (Dis-cipline and Appeals) Rules, 1969 provision hnuoiah Madhya Pradesh sawrkarin a sina inthawk a ban (termi-nated). Sashi Karnwat hi kum 1999-2000 a kha sawrkar sum Rs. 33 lakh chawk-chawrawia intumna le inzawma Special conomic

offences Wing (EOW) in case an siemkhum, kum 2013 a kha Court in kum 5 sung jail intang ding le fine Rs. 5 lakh chawi dinga a chungthu a lo rel ta a nih. Kum 2013 a Mandla jail-a intangtir a ni sungin state sawrkar chun a sina inthawka suspended-a lo um ta a nih. Mr Karnawat hi State civil services officer, kum 1999 a kha IAS a inkai-sangtir a nih. (ENS)

MLA in nau nene pekna ding special room siem dingin a ngenGuwAHATi: Assamese actress le MLA hung ni-tah Angoorlata Deka chun Assam Assembly Speaker Hitendra Nath Goswami kuomah official taka lekha pein, Assembly Complex-ah MLA hai bakah As-sembly-a nuhmei thawktu han an nau pawm lai hai nene an pek theina ding special room siem pek din-gin ngenna a siem. Ms Angoorlata Deka hi Nagaon District-a Batadra-va constituency-a inthawk BJP MLA a ni a, Assem-bly session in\hung a \hang sungin a naute thlakhat mi nene pek dingin vawi tam tak Assembly house-a inthawk suokin a official residence-a pan hlak a nih. Ms Angoorlata chun a thil ngen hi Assembly Speaker chun ngaituo pek dingin a tiem niin report-ers hai kuoma a hril. Hi hma hin parliamentary affairs minister Chandra Mohan Patowary kuomah

a lo intlun ta a, sienkhawm Speaker kuoma intlun din-ga thurawn a pek dungzuia Ms Angoorlata hin Speaker kuoma ngenna lekha a pek a nih. Hi thil hi ka naunu hmakhuo chau ngaituo leia thaw ka ninaw a, Assem-bly a thawktu nuhmei tam tak hai harsatna sawkzang-khaina dinga thaw ka nih’ tiin Ms Angoorlata chun a hril. Nuhmei han maternity leave thla 6 an lak thei a, sienkhawm Inpui in\hun-gnaah ka \hang naw chun

ka constituency a hma-sawnna sin thaw mek hai a sukbuoi pha ding leiin chawl ka lak thei naw a nih tiin Ms Angoorlata chun a hril. Room ringawt ni lovin naupang le naute hai inh-nel theina ding tawka room lien le facility a um ngei ding a nih tiin a hril bawk. Angoorlata hi Humanities subject a graduate niin As-samese features le short films 18 haia lo inchang ta a nih. Tukum kumbul lai khan Australian Senator Ms Larissa Waters chun Sen-ate inkhawmna sungah a naute nene a lo innektir ta a, Australia rama politi-cian hai laia Senate in\hun-gkhawmna hmuna naute nene pe hmasa tak a nih. Parliament sunga naute nene pek theina dinga dan thar siem a ni dungzuia Ms Larissa Waters hin Senate inkhawmna hmuna a naute nene a pek a nih.

Pak. in ceasefire a bawsiet nawk

JAmmu: Pakistan chun ceasefire bawsiein zan-ikhan Jammu and Kashmir-a Poonch district sung Line of Control (LoC) ah silai nasa takin a hung kap nawk a, India sipai hai khawmin an kaplet ve leiin silai puok ri hriet dingin a la um zing. Sept. 9, Sept. 4, Sep. 3 le Sept. 1, 2017 hai khawm khan Ceasefie bawsiein Pakistan chun LoC-ah nasa takin silai a hung kap ta a, Sept. 1, 2017 nia Pakistan in silai a hung kap leiin BSF a ASI Kamaljit Singh in thina a lo tuok ta a nih. Aug. 1, 2017 chen khan Pakistan Army chun cease-fire vawi 285 a bawsiet ta a nih.(PTI)

RS Chairman in Sharad Yadav le Ali Anwar hai notice a pek

new deLHi: Bihar Chief Minister Nitish Kumar in-rawi Janata Dal (United) in Janata Dal (United) President hlui Sharad Ya-dav le MP Ali Anwar hai chu MP an ninaa inthawk disqualify dinga petition an peklut zani hmasa zantieng khan Rajya Sabha Chair-man M. Venkaiah Naidu chun Sharad le Ali Anwar hai hrilfiena pe dingin No-tice a pek. Mr Sharad Yadav le Ali Anwar hai hi Nitish Kumar in Grand Alliance suoksana sawrkar siemna dinga NDA a \hangruolpui leia lungawi loa hel an ni a, MP an ninaa inthawk disqualify dinga petition hi

September 5, 2017 a kha JD(U) floor leader Ram Chandra Prasad Singh in a file a nih. Ni 7 sunga dawnna pe dinga ti an nih. RCP Singh in petition a peklut a chun, hieng MP pahni hai hi August 27, 2017 nia RJD rally-ah an \hang leiin anni thu (vol-untarily) in party a inthawk an inban a nih tiin a hril a, hi lei hin Constitution 10th Schedule dungzuiin MP an ninaa inthawk disqualify ding an nih tiin a hril a nih. JD (U) secretary gener-al KC Tyagi chun, rally-ah an \hang chun party-a in-thawk anni thua inban anga ngai an ni ding thu a lo hril ta a nih. (TNN)

WHO norms tling sien

new deLHi: University of Chicago a Energy Pol-icy Institute in a siem Air Quality-Life Index (AQLI) tool dungzuiin India in World Health Organisation (WHO) in pollution stan-dard a siem ang chinah air pollution sukhnuoi thei sien chu India mi hai damsung hun chu a tlangpuiin kum 4 in a sei pha ding niin a hril. Delhi khawpui chu kum 2014 le 2015 hai khan khawvel pumpuia khawpui hai laia boruok pawrchena tak (most polluted city) a nih.

TN Ngamantu 12 an man

rAmeswArAm: Sri Lanka Navy hai chun zani hmasa zan khan Tamil Nadu Ngamantu 12 hai chu International Maritime Boundary Line pela Nga an man tia intumin an man niin S. Emerit, president, Fisheries Association chun a hril. Ngamantu hai hi an Lawng hai le man an nih tiin S. Emerit chun a hril.

Jammu-Srinagar Highway khar

JAmmu: Jammu and Kashmir a chun Mimkei tlung leiin Jammu - Sri-nagar national highway khar le motor inlawn ding hai dang an nih. Mimkei hin Udhampur district a chun leilak khawm a suks-iet nia hril a ni a, hi lei hin zani hmasaa inthawka kha hi lampui-a motor inlawn hi dang lo ni ta a nih. Lampui sietna hi siem\hatna sin thaw mek a nih.

Card a swipe naah Rs. 87,000 zet inrukpek

mumbAi: Pune hmuna sales manager sinthaw Darshan Patil (36) chun September 9, 2017 khan Khalapur Toll plaza-a Rs. 230 pekna dinga Swiping machine-a a card a swipe zo darkar 2 sungin a bank ac-count-a inthawk Rs. 87,000 zet inrukhmang pek a nih. Mr Patil hi Septem-ber 9, 2017 zantienga Pune tieng pan dinga a fenaah Khalapur toll plaza-a lut huna card hi a swipe a ni a, a hun hi 6:27PM a ni a, pawi-sa a hmangna message a dawng nghal a. Sienkhawm 8:31PM in a card hmanga thil Rs. 20,000 an chawkna notification a dawng nawk a, minute khat sungin ka Debit card hmanga pawisa hmangna messages vawi 6 lai ka dawng hman a nih tiin Patil chun a hril a, zan

dar 8:34 a hung inri meu chun a account-a inthawk hin Rs. 87,000 zet inrukpek hman a ni thu a hril. A card ka kuta um zing sia One Time Password (OTP) notice iengkhawm ka dawngnaw bawk leiin iengti leia OTP khawm um loa ka account-a pawisa hi lakdawk el thei am a ngai-na ka hriet nawh tiin a hril. Hi thua hin Pune Police-ah complaint a pek bakah A bank a khawm ziekin com-plaint a peklut.

India le Belarus han MoUs 10 an zieknew deLHi: India rama hung inzin mek Be-larus President Aleksander Grigoryevich Lukashenko le Prime Minister Narendra Modi hai chun zanikhan in-biekna an nei a, inbiekna an nei zo hin kawng tum tuma an ram pahni hai thawt-langna ding Memorandum of Understanding (MoUs) 10 an ziek. MoUs an ziek hai lai hin Oil and Gas, Youth Affairs and Sports, Skill Develop-ment and Entrepreneurship, Scientific and Technical Cooperation, Agricultural Research and Education and Culture hai a \hang. Mr Lukashenko hi zani zingkar khan Rashtrapati Bhavan-ah ceremonial re-ception nei a ni a, Rajghat

hmuna fein Mahatma Gan-dhi thlanah inzana a pek a, Vice President M. Venkaiah Naidu le External Affairs minister Ms. Sushma Swaraj hai khawm an hmupui. President Lukashenko le Pu Modi hai hin joint state-ment siemin an ram pahni hai hmatieng peia nasa lema thawtlang dingin an remtih. Pu Modi chun, Be-larus technology pholangna

dingin India ramah tech-nology development Centre hawng a ni ding thu a hril. PM Modi le President Lukashenko hai hin India le Belarus diplomatic rela-tionship kum 25 tlingna le inzawmin postage stamp a ruolin an tlangzar bawk. Mr Lukashenko hi Sep. 11, 2017 zana kha New Delhi hungtlung a nih. (AIR)

AIADMK General Council in Sasikala an ban; Sawrkar sukthluk dingin Dinakaran an hrosaCHennAi: Tamilnadu a chun AIADMK (Amma, Puratchi Thalaivi Amma) chun zanikhan Vanagram hmunah General Coun-cil an nei a, corruption case-a jail-a intang mek party general secretary Ms V.K. Sasikala chu AIAD-MK General Secretary a inthawk ban bakah party kei\huoitu dingin steering Committee an indin. General Council meet-ing hin resolutions 12 an passed a, Ms Sashikala interim general secretary dinga ruot a nina (appoint-ment) chu kansel a ni bakah December 30, 2016 a inthawk February 15, 2017 inkar sunga appoint-ments a pek le a lo ban hai taka thil a thaw hai popo Council chun invalid in an

puong (resolution passed). Resolution hi Rajya Sabha member R. Vaithil-ingam in a tiemdawk a, general council member han a hnungah an tiem ruol. AIADMk deputy General Secretary TTV Dhinakaran in appointment a lo pek hai khawm council chun ieng-khawm lo (invalid) in reso-lution an passed bawk a nih. Party Steering Com-

mittee indina um a chun O.Panneerselvam chu Co-ordinator dinga ruot a ni a, Edappadi K. Palaniswami chu joint Coordinator le K P Munusamy le R Vaithil-ingam hai chu Deputy Co-ordinators ning an tih. Tuhin Steering Com-mittee chu General Sec-retary thuneina pek a hung ni ta a, Coordinator le joint Coordinators hai

chu election commission, government, courts, bank accounts le transactions thil haiah thutlukna siem theina thuneina pek an ni a, party candidate ding thua authorization thaw thei bawk an tih. Chun, CM hlui le lo thi tah Ms J. Jayalalitha in a lo ruot Office-Bearers hai chu an sin chel hai la chel seng dinga remti a ni bawk. Ms Jayalalitha thi hnunga AIADMK hi O. Panneerselvam le CM Palaniswami faction –a hung in\he an ni a, party in\he lei hin Election Com-mission chun an party symbol khawm hmang thei lo dinga a lo hren pek ta a ni a. Hun iemanichen pawl khata insungkhawm nawk dinga hma lak a ni hnungin

Mr Panneerselvam faction pawl hai phutna anga Ms Sasikala le a unaupa TTV Dinakaran hai party a in-thawka ban dinga remti a ni dungzuia pakhata hung insungkhawm nawk an nih. Hieng laizing hin bana um General Council hienganga thutlukna an siem hnun-gin bana um Mr Dinakaran chun sawrkar ngir lai mek chu a sukthluk ngei ding thu Madurai hmuna reporters hai kuomah a hril. Sawrkar a suk-thluk chun CM Palaniswami thlawptu hai po poin ama an thlawp ding thu a hril. Gen-eral Council meeting hi Gen-eral Secretary chauin a ko thei a ni a, Vanagaram marriage hall a thil tlung hi General Council meeting a ninaw a, meeting naran mei mei a nih tiin a hril.

Yadav in JD(U) ziding nia an hril-na EC in a hnawl

new deLHi: JD(U) Sha-rad Yadav faction in JD(U) ziding lem nia inhrila party symbol an ni kuta pedawk dinga an ngenna chu Elec-tion Commission in a hnawl pek. Document a kim tawk nawh ti leia EC hin a hnawl pek a ni a, sienkhawm docu-ment kim tak leh applica-tion an la peknawk thei ding thu a hril. Mr Yadav Faction hin August 25, 2017 a kha na-tional council members tamlem anni tienga \hang an ni thu hrilia party sym-bol hi anni faction kuoma pe dinga Election Commis-sion kuoma ngenna an siem a nih. Yadav faction in EC kuoma ngenna an peklut le inzawm hin Nitish inrawi JD(U) chun EC kuomah affidavit pelut vein Yadav faction application hnawl dingin EC an lo ngen a nih.

Israel PM-in Argentina A Sir, Iran A DembuenOs Aires: Israel Prime Minister Mr Benja-min Netanyahu chu, Israel Prime Minister Latin America (South America) sir hmasatak nih dingin Argentina an zin a. Bomb hmanga inthatna hmun hnia mithihai sûnna hunserah helna do tlang dingin mi tin a fiel a, Iran chu khawvêla helpâwl \hangpuitu hrattak ram niin a hril. Venghimna khautak hnu-oiah, Latin America-a Juda hnam tamnataka hril, Argentina rama Juda mi 300, 000 \huoitu-hai an hmupui a. Thil umdân ramtin an hriltlang a. Closed-door meeting an nei zo hin 1992 kuma Israel embassy an beina le 1994-a Jewish Community Centre an bomb-a le inzawma mithihai hrietzingna hunser haiah a \hang bawk. Israel embassy an bomb tum khan mi 29 an thi a, 220 zet an hliem a. Jewish Community Centre (Community Hall) an bei tum khan mi 85 an thi a, 300 neka tam an hliem bawk. Ar-gentina ram hi Juda mi tamna tak a nih angin bei khawm an tuok ngun a. Juda theidatu Nazi German hai khawm an inbikna hmun a nih hlak. Kha hma khawm khan Juda maktaduoi ruk thatnaa inrawlna nei Eich-mann Argentina a inthawkin an lo man ta a nih. Israel sawrkâr chun an embassy beitu chu Iran \hangpui, Lebanese Shiite Muslim helpâwl Hezbollah hai niin a hriet a. Argentina

sawrkâr chun Jewish Centre beitu chu Iran \hangpui He-zbollah helpâwl an nih tiin Iran official hlui pali a man a. Iran chun a hnâwl thung. Mr Netanyahu chun, “Iran hi 1990s laia Buenos Ai-res-a Israel embassy le Centre beitu, khawvêla helpawlhai \hangpuitu, ‘octopus of terror’ a nih. Latin America chen chen Hezbollah helpawlhai tir suoka mi sukthlabartu khawm a nih” tiin a hril. A thuhril transcript Is-rael Embassy-in a suksuokin a hril dan chun, “Helna do hi rambung po po mawphurna a nih a, helpawlhai hi ei do hrawn an \ul, abîkin Iran sawrkar terrorism system hi. Latin America le America khawmuolpuia kan ruolhai leh helpâwl, abîkin Iran \hangpui helpawhai hi Israel chun do pei a tih” tiin a hril. Netanyahu Argentina inzin hi tamtakin an lâwm laiin 1994 bomb puoka thi sûnghai \henkhat chun an lâwm chuong nawh a. “Mithihai sun dinga hung an nawh. Business suklien dinga hung a nih” tiin an hril. Active Memory pawl \huoitu Diana Malamud chun, Israel-

in a ngaisak nawh tia nuorin, “Kum 23 sung khan Israel khawm ramdang ang thoin ralkanga mi thlîrtu a nih. Helhai man tumin hma a lak bik nawh” tiin a lungawi naw thu an zawt. Argentina Noble Peace Prize 1980 dawngtu Adolfo Perez Esquivel chun, Argentina 1976-1983, Military Dictator-ship hun laia misuol, mi tamtak thattua intum le hriet Dictator Teodoro Anibal Gauto, Israel sawrkârin Argentina sawrkâr kuta a pek suok nuom naw leia a lungawi naw thu a hril a. Benjamin Netanyahu chu maw phurtu ah an tum ve a nih. Hiengla i z ing h in , Thawtanni a inzin tan Ben-jamin Netanyahu ditnaw zie suklangna dingin Pro-Palestinian left-wing pawl chun nuorna nei an tum a. Benjamin Netanyahu-in Ar-gentina President Mauricio Macri le Paraguayan Presi-dent Horacio Cartes hai an hmupui lai hin nuorna (rally) lo nei an tum a nih. Israel chun Palestine le an buoi zata UNO hnuoia kaupeng hran hran haia Is-rael \an zawnga vote-tu ding ruol\ha a dit a. South Amer-ica rambunghai hi ruol\ha a thei zat zat siem a tum a nih. Social le economic, trade le commerce tieng thil khawm inzawmna \ha lem siem dan ding kawng tamtak a um a nih, tiin Argentina foreign ministry thusuok chun a hril.

Security Council-in North Korea A Rek Sa Nawkw A s H i n G T O n : A mipuihai tamtak phîng \ama an thi vâng vâng lai khawma Nuclear Bomb siema Missile man to tak tak kapsuok ur ur hlak North Korea chu, UN Security Council-in Nuclear program châwlsan naw leia a rekbet zing chu, pawpsa lova a vawi rûkna dinga Nuclear Bomb a ensin nawk leiin a nêka nasa lema rek dingin UNSC chun a rel. US rawt rekbetna hi Thaw\anni khan UNSC vote-a rel a nih a. Tuta \uma an rekbetna tak ding chu thautui (oil) a laklut (import) le ramdang pawisa a hlâw suok (foreign currency) hai an nih a. A ram sûnga inthawka a pawisa hmuna thil a thawndawka chu Textiles, a sum hnar lientak kharpek a nih. A r a l t h u o m h a i l e technology hai sukhringna ding a pawimaw em em, thautui (oil) a laklut/inchâwk chu 30% a sukhnuoi pek a nih. Hieng rekbetna dinghai thurêl UN-in a passed zoah US palai Nikki Haley chun, “Vawisun hin khawvel chun North Korea nuclear-armed a nih ding chu a remti nawh a. Chuleiin, North Korea hin a nuclear program a suktâwp naw chun UN-in a

tâwp dan ding relpek a tih” tiin, resolution 2375 passed a ni thu a hril. “North Korea thil \ha thaw dinga nawrna chu a tâwp tah a. Thil \ha lo a thaw zawm pei nâwna dingin tuhin chu hmalak a hun tah” tiin international community han North Korea a sim theina dinga an rekbet ding thu a puong. Haley hril dan dungzui chun, thautui hi North Korea hringna innghatna tak a nih a. Nuclear râlthuom a siemna dinga pawimawtak hmangruo khawm a nih. Tuta UN thurêl rekbetna hin Oil a laklut hlak 30% in suktlâwm nîng a ta, gas le heavy fuel 55% in. Petroleum aia hmang thei ding natural gas le a by products hai po po huom sang a tih.

Haley chun, “Hieng hi North Korea hremna insangtak chu an nih. A missile program a finance thei ta nâwna ding a nih. Dan ang t aka hmang chun Missi le program sunzawm thei ta naw ni a. Amiruokchu, a hlâwtling theina ding chun rambung tin \hangruol a pawimaw thu a hril. “Rambung tinin mani thaw ding seng indik taka ei thaw seng a \ûl” tiin a hril. Hi hremna hin North Korea sum hmu suok po po 90% vel chu a charde bawk ding a nih. North Korea sawrkâr export hrim hrim, abîkin a sum hnar tak Textiles, po po khâr/khap hmak an nih tah a. North Korea mi le sa 93, 000, ram puotienga a tir suok, foreign pawisa kum tin million tel tel tak a laknahai po po khawm

kharpek vawng a nih. Chubakah , h i ban (rekna) hin kum tina USD million 500 vel pawisa a laklut/hmu hlak po po a hmu ta naw ding a nih. USD an ram sûnga thawn lut hlak po po khap vawng an tah. A rênga kum khata North Korea pawisa lut ding khap/dang chu 1.3 billion vel a nih tah. American diplomat pakhatin a hril dan chun, kum tina USD 1.3 billion vel North Korea sum hmu ding dang a ni bâka hin, a ruka lungmeihawl (Coal) zawr rûkna le tuipui chunga thil khap hran hran a tâwl ruk hlâwkhai dangnaa inthawkin vaibelsie tamtak dang pek a la ni ding a nih, tiin a hril. UN resolut ion hin Textile export popo a khap bawk a. Textile hi kum thum sûnga USD 760 million a hmuna, a ram economy sum lûtna tak a nih leiin mipui fak le dawn harsatna an tlun an lau leia UN-in a khap nuom lo a nih a. Amiruokchu, thu a awi nuom naw tlat leiin, mipuihai sum hmuna khawm nisienla, a ram sûnga lut ta hrim hrim chu sawrkârin a hmang \angkai/pawlaw thei leiin a khap sa ta a nih.

Hurricane Jose-in Florida a Nuoi Ve Nawk TahFLOridA: Tulai hin At-lantic tuipui a inthawka Hur-ricane (thlipui \hawngalivir le inkawp) haiin America khawmuolpui an nuoi an nuoi el tah. Kum danghai nêkin a Hurricane a pung hrât em em. Zani laia hung in\an Hurricane Irma le a hma meta mi Hurvey han thil an suksiet siem\hat nâwkna khawm la tan thei hmain Hurricane dang Jose a hung hrang nawk tah. Florida Governor Rick Scott hril dan chun, Hurri-cane Irma-in khawpui Jack-sonville le a dang dang hai a nuoi hrep a, Virgin Island le Caribbean Island hai a suksiet zovin Hurricane Jose chun Florida khawpui tieng a hung pan nawk tah tiin a hril. “Hurricane Irma thlipui hrattak darkar khata mel 130 zeta hrât chun Florida khawpui tak chu a suoksan tah a, anachu a hnungzuitu Hurricane Jose chun Florida khawpui tieng bawk a hung

pan nawk ding a nih” tiin mipui a lo hril lâwk. Hurricane Irma-in a nuoi hrep tâwl leia an in hai chim rei ruia um, compound thing le ruohai mumal tah lo vawng, kawtthler le lam-puihai tui luong hum humah Thaw\anni khan an hung kir sap sap tawla. Irma khawm Tropical Storm narân ang chauva hrât naw tiel tielin re tieng a pan ta a. A hrât lai tak kha chu Atlantic Tuipuia thlipui (Hurricane) hai lai a

la hrattaka record a nih. Sawrkar thuneituhai hril dan chun Hurricane Irma lei khan Caribbean le Florida ah mi 39 an thi a. Papui pakhat lem chu a motor Truck leh thingkung lien deuvin a del hlum a nih. Mi pali chu Relief Camp an um hnunga thi an nih a. Mi dang hai chu Car accident dam an nih. National Hurricane Centre hril dan chun, Irma hrât dan chun 130 mph a nih a. A tâwp tieng chu 110 mph

a nih. Thawlenni zan Tampa bay a lut ring a ni a, 110 mph speed bawkin a hrut ding a nih. Thlipui leiin maktaduoi thum le chenve vel a chawk-buoi tah niin a hril bawk. Video an upload hai ah lem chu lamlien po po le build-ing sûnghai tui a let vawng a. Minute 90 sung chauvin tui level chu fit 7 zeta insangin a let hman a nih. Motor tlân dan ding a um nawh a. electric hrui tamtak tuola inkhai hai an sie a, mobile tower le building hai an chim rei rui leiin inbiekpaw thei an nawh. A hrat lai tak 142 mph a nih a, a tawp tieng a zawi tiel tiel a110 mph a hratin a la hrang zing a. Hurricane Jose khawm Irma ang thoa hrât Hurricane Category 3-4 vel nih ding a ring a nih. Hurricane hi US ah khun an tuok ngun em em a. India le Bangladesh laia Typhoon or Cyclone ei ti ang hin At-lantic Tuipui a inthawka thlipuiin a nuoi hlak.

Page 4: THLArAm (sepTember) 13, 2017 niLAini (wednesdAy) Contact

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSTHLArAm (sepTember) 13, 2017niLAini (wednesdAy)

English Premier League:

West Ham-in Huddersfield Town an hneThaw\anni zan khan Eng-lish Premier league inkhel pakhat a um a. West Ham chun Huddersfield an mikhuol a, 2-0 in an lo hne. Inkhel bul tieng goal a lut nghal nawh a, hun tawp hnai minute 72 naah Pedro Obiang chun West Ham goal hmasa a thun a, chu zo minute 77 naah Andre Ayew chun goal hnina a thun a, goal dang a lut sap ta nawh. West Ham hai hi league \ana inthawk inkhel vawith-um tawp a zawnin an hrat naw a. An manager Slaven Bilic khawm a ngirhmun derthawng deua um mek

laia hratna hi an chang a nih. Huddersfield hai hin goal chance an nei tam naw hle a, hun bo hma minute 10 la umah Thomas Ince chun goal khang an dengtir a, chu chu goal an thun teu tak a nih. West Ham tieng Javier Hernandez khawma

goal khang vawikhat an dengtir bawk. Tuhin inkhel vawiliah West Ham vawikhat char an hrat a, point pathum nei-in table-ah 18-na an ni mek a, Huddersfield chun point pasari neiin a parukna an ni mek bawk. Crystal Palace chun an

manager an banCrystal Palace hi season liem ta khan Sam Allardice-in a enkawl a nih a, premier league-ah an t^ngpui phak hram hram a. Season tawp, June 26 khan Frank de Bo-er-in a hung thleng a nih. Boer-in a enkawl sung hin inkhel pali char a enkawl hman a, ni 77 a liem charin club chun an b^n a nih. Hi inkhel vawili a enkawlhaia hin an hrat naw vawng a, goal pakhat khawm an thun naw bawk leiin club thunei-

tuhai chun an b^n naw thei ta naw a nih. Tuhin Crystal Palace hin inkhel paliah point pak-hat khawm nei lovin table mawngd^pah an um mek a nih.

Barcelona hi khawvela club \ha tak pahni lai a la \hang phak : Massimiliano AllegriJuventus manager Mas-similiano Allegri chun khawvela football club \ha tak pahni thlang dawk ni sien chu Barcelona khawm a la \hang phak niin a hril. Barca hin Neymar ch^n hai sien khawm a ai awtu ding rawlthar Ousmane Dem-bele an nei lei hin an club hi a la \ha tawk hle niin a hril bawk. Ama chun Real Madrid le Barca hai hi club \ha tak pahni an ni thu a hril a, Champions league

khawm anni pahni pakhat lem lem hin an lak a ring bawk. Tukum hin Barca le Juventus hi champions league-ah Group D-ah an umkhawm a, nikum quar-ter final khan Juventus chun an hne a, chu chu phuba chu Barcelona chun an hung lak thei ding ang a nih. Barcelona hin season an \an \ha hle a, manager thar Ernesto Valverde hnu-oiah La Liga inkhel pathum

an la hrat vawng a nih. Barcelona le Juventus

hai chungchanga inchik thlak \henkhat:

• Barcelona le Juventus inkhel nuhnung parukhaiah Barca chu vawihni char an la hrat. • Anni pahni inkhel nuhnung pariet lai vawikhat char Barcelona hin goal insuo naw an nei. • Juventus hai hin champions league group inkhel nuhnung 15-haiah vawikhat char an la tlawm. • Champions league-ah Juventus hin red card an la hmu rawn tak – vawi 23 an

hmu tah. • Barcelona manager Ernesto Valverde hin Barcelona ti lo club dang pathum – Olympiakos, Valencia le Athletico Bil-bao hai a lo \hangpui ta a. Round of 16 chen b^k a la tlung ngai nawh. • Massimiliano Allegri hi manager a ni hnungin season pasari tawp cham-pions league-ah a lo inlang tah a, knock out kai naw lai a la nei nawh.

Inrui puma motor khal leiin Michael O’ Neill Police-in man

Northern Ireland football manager Michael O’ Neill chu Scotland police haiin Pathienni khan an man. An man nasan chu inrui puma motor a khal lei a nih. Kum 48 mi Michael hi October 10, 2017 khin Edinburgh Sheriff Court hmaa inlang dinga insuo nawk a nih. Court-a an lang ding ni hi

Northern Ireland hai le Nor-way hai World Cup qualifi-cation tawpna tak an inhkel zo hlim ning a tih. Irish Football Associa-tion chun thusuok an siem a, ‘Police le Michael chun-gthu a nih a, iengkhawm inrawl naw ning ungah,’ tiin an ziek. Ama hi February 2012 a inthawk khan North-ern Ireland coach a ni \an a, hlawtling takin a enkawl a. Nikum khan N. Ireland ta dinga a vawikhatna dingin Ireland chu European cham-pionship a kaipui a nih. Kha \um khan knock out khawm an kai nghe nghe.

Sadio Mane hremna Liverpool chun en-nawn dingin ngenna siem a tihInrinni zana Manchester City laka Liverpool an tlawm \um khan Sadio Mane chun minute 37 naah red card a hmu a, hnawt-dawk a nih. Inkhel vawith-um \hang thei lo dinga hrem a nih. Chu hremna chu suktlawm dingin Liv-erpool chun ngenna siem an tum. Hienga hremna a tuok dungzui hin Burnley le Leicester City hai le an pet pha inlang thei lo ding le chu zovah EFL Cup-ah vawikhat inlang thei lo ding bawk a nih. Tuta an ngenna hi a hlawtling chun inkhel pahni chau hrem

ning a tih. Tuta Mane-in red card a hmu chungchang hi Liv-erpool manager Jurgen Klopp chun, ‘Kei le Man-chester City manager Pep Guardialo khawmin Mane red card hmu kha awm kan

ti naw ve ve,’ tiin a hril. Chuong lai zing chun Eng-land international player hlui Jamie Carragher ruok chun Sadio Mane red card hmu kha awm a ti thu le referee khan a thaw indik thu a lo hril ve thung.

Justin Bieber Bible Leh Inkhawm Fe lai Hmu?

LOs AnGeLes: Thawk khat lai tak a tleirâwl suok tir, khawvel a hung \hawng lai chun an lar em em a, a nun khawm a harin chanchin khawm a hau hle, ngaizâwng a hau ang bawkin. Canada tlangvâl a hlasak thiem leia inlâr le chapo ve at hlak Justin Bieber kha a ang ta naw hle. Purpose World Tour a nei zing lai China sawrkârin ama anga nungchang \ha lo le mumal lo mihriem chu an rama concert nei dingin a dit naw thu a hril hnunga Los Angeles a um lai tak, Tour program iemani zat a la nei bawk laia a Tour po po \hul vawnga Los Angeles-a a ruolpa Hillsong Church Pastor Carl kuoma um Justin chu a re veng veng hnungin tuta Pathienni khan Bible chawia Biekin inkhawm ding niawma an fe lai hmu a nih. Pathienni tuka a ruolpa le hmu an ni hin simple deuvin fai deuvin kekawr bul le t-shirt hâkin Bible a chawi a. A hmêl khawm a sar vuk tah a, en khawma a nem sawt tah. Ni danga hmêl inrum le ti at kha a um ta nawh a, thlarau tieng thil inchûk suok/hmu iemani tak chu a hmu nisien a hawi. A hmêl a fai \hat dana khawm hâdam chu a ngei a nih ti a chieng. Justin Bieber hin a con-cert hla sak lai dam, a social site Instagram ah dam Isu thlalâk le thuhai hi a share zeu zeu hlak a. Iemani taka chu sungril tieng Isu ta dinga hring nuomna a nei niin an

lang. Hi lei hin a ruolpa Pas-tor Carl kuomah thuchen hin a la um a nih. Tamtakin a Tour pro-gram a \hul chu Kohran indin a nuom lei a nih, an tih a. Ama ruok chun Kohran indin a tum naw thu a hril a. Taksa thil chau ni loa thlarau ta ding khawm ngaituo a \ul thu ruok chu ip lovin a hril. Rawngbawl khawm hi an hawk ve niin an lang bawk. Tulai hnaia US le Mexico thlipui hrattak Hur-ricane haiin an nuoi sietna le inzawmin, Hurricane hmasatak Harvey-in Texas a nuoi siet leia \hangpui ngai mi sing tamtakhai \hangpuina ding pawisa an thâwlâwm tâwl laiin Justin Bieber khawmin mi mal puolin $25, 000 (Rs.16 lakh vel) a thaw ve.

Ngate 30,000 insuo an ni ding

impHAL : Vawisun hin Directorate of Fisheries, Govt. of Manipur hmal-aknain PWD le Imphal Mu-nicipal Corporation Office tuol zawn, Imphal-a Kan-gla Pond-ah Ngate 30,000 lai insuo ning an tih. Ngate insuo dinghai lai hin Rohu, Catla, Mrizal, Grass Carp le Silver Carp an \hang ding a nih tiin Director (Fisher-ies), Govt. of Manipur thu-suok chun a hril.

Kaia Gerber-in NYFW Ah A Catwalk |annew yOrK: Kum 30 lai liemtaa khawvêla model nal taka hri l Cindy Crawford-in Calvin Jean a lo pholangna hmunah bawk a naunau Kaia Gerber (16) chun fashion khawvel a pal \anna dingin Biker Jacket le Crop Top zakuo le puonbil insing (skirt) hai pholangna dingin a catwalk \an ve a, a nu nek hmanin a hmêl a \haa a pieng nal lem ti dingin a um.Kaia Gerber hi kum 16 chau a la nia chu a dung fit nga le inchi sari lai zet a nih a. Skirt dum le zakuo hnuoi dum chungah Biker leather jacket dum a hak a. A malpui le kerai nalna po po, a ngalsang inlang theiin, a dung belsana dingin pheikhawk insâng var a bun bawk a. Bag khaiin Calvin Klein le Alexander Wang hai kutsuok a hei pholang chu, nal ti naw an um nawh. Supermodel nau a nina chu a phur chieng kher el. Kaia hi a thuomhnaw pholanghai an hmepui el chau an nawh, a sam le make-up a hmang dan khawm tu hril ngai lovin a nal huntâwk char a nih. High school student el a la nih leiin make-up khawm a thaw taluo nawh a. A sam khawm nam zatain a khui a, an tawm hieu a. Hmel le mitmeng fel

kawkin a thaw ding a hriet chieng hle. Kaia hin u pasal model tho Presley (18) a nei a. Ama ang bawka pieng nal ve a nih. New York Fashion Week ah hin an thang v eve a. Zirtawp zan Daily Front Row’s Fashion Media Awards inhlan zan khawm ruol\ha angin an \hang a, inpâwl ngei tak an nih. Kaia hin fashion khawvel thlipui angin a hung mut chang a ni ringawt. Runway-a a catwalk hmasatak a thaw zovin a nu chun Instagram ah “Congrats @KaiaGerber! What a way to kick off your first runway season!!! So excited for you!” tiin a naunu a lo inpâk a nih. Hnam varhai hi chu inchawisang an thiem a, mani nauhai khawm nisien, an hei inpâk chun tukhawma an dem ngam nawh. Mani nauhai chanchin \hanaw zawnga hril hril nuhmei chu nuhmei invêt an nih. Tuta tuma Kaia Gerber-in Calvin Klein Collection Spring 2018 a dinga a catwalk hi fashion khawvel a lut \anna a nih a. A career official taka a \anna a ni le inruolin official driving license a hmuna hun a nih bawk. Sap thuvarin, Nu Angin Nau Khawm (Like Mother Like Daughter) an ti hi kawng tamtak ah a lo indik hlak.

George Clooney le Amal Clooney TIFF Ah An Inlang Ve

LOs AnGeLes: Nau inphir an nei hnunga mipui vântlâng hmaa an inlang vawi hnina dingin George Clooney le a nuhmei , international human rights lawyer Amal Clooney hai chu Toronto International Film Festival (TIFF) ah an hung inlang ve a. Red Carpet an hung hraw a, thlalatuhai an lâwm hle. Thaibawi ve tak George Clooney chun, darkar thum dan pei ah thovin nautehai zundap a thlang pek hlak a, an thiem naw deu \ut niin a hril. Naute inphir an nih leiin an sungkuoin imu an hmu meu naw niin an lang. An nu Amal-in nautehai, Ella le Alexander nene a pek zatin a tho vea, a lo pekpui zie niin a hril. “Darkar thum dan peiah thovin nene ka pekpui hlak a, ka tho naw chun thiemna kan ti hlak. Naute nene pek dinga ka thopui naw chun kan thiem naw tuta, inhawi ka ti thei nawh” tiin E! News a hril. George Clooney hi a film thar “Suburbicon” premiere dinga hung a nih. A nu Amal a hung \huoi a. Amal Clooney chu a dung an sangin a zen nal bawk, zakuo fuol Gown pawl

infuol duoiin a hâka chu a pieng nal zie a thup thei chuong nawh a. Vahuong ang elin thlalatuhaiin an bâwr sup sup el a nih. Kum 50 a tling hnunga nau nei chau George chun, fiemthu thutakin, film-a a changtupa tak, leading man, a nina anga insunga ‘leading man’ a nina hun chu a bo tah niin a hril. Nau a nei hnung chun a nuhmei le nauhai a ‘hmasatak’ an ni ta leia ‘pa tak’ nina nei ta lo angin an hril a nih. Bakah, hmêl tieng khawm ni danga a hmêl ang an tah naw leiin film tieng khawm ‘leading man’ chu ni thei dingin an ring naw thu a hril a. Camera siem \hat fet ngai a tih, tiin a fiem tawla, an hlim dar dar hle. An nauhai chungchâng ah, “Hming umzie bo chu phuokpek kan nuom nawh a. Hollywood-a hming umzie bo ho deu deu ang chu kan phuok nuom nawh” tiin, Ella le Alexander an phuok niin a hril a, an innui nawk dar dar a. “An hming chu hril lo, an nina (celebrity nau) leia an inlârna khawm nghawk a um tak laia an hming a la hung inlar nawk pei chun buoithlak taluong a tih” a tih a, an lâwm hle.

Australia-in Gay Marriage Thuah Post Ballot Thlâk DingCAnberrA: Australia ram/sawrkar khawm Mawngkuo-hur ram/sawrkâr a nih vat el thei tah. Tulai khawvel sawrkâr tinhaiin an hung buoipui pei tah, human rights le inzawma politics kakhawk thei thil, mihriem mizie pawrche deu deu târlangtu le khawvel a hur deu deuva, Sodom le Gomor-rah a puo deu deu ti suklangtu Gay Marriage or Same Sex Marriage thuah Australia sawrkâr Parliament-in thutlukna a siem thei naw hnungin mipuiin Postal Ballot Paper hmanga vote thlak dingin process an tan tah. Australia mipui 24 million laia vote thlak thei dinga inzieklut 16 million hai chun Pasal le Pasal (Gay) Innei phal ding le ding naw thua ngaidân (vote) an thlakna ding postal ballot paper an dawng \an ta a. Opinion poll târlang dan chun, vote thlak ding a tam lem chun \ha an tih. Mawngkuohur hai innei tha an tih, tina a nih chuh. Pasal le Pasal, Nuhmei le Nuh-mei innei phal ni rawse or ni naw rawse, ti vote thlakna ding ballot paper chu thawn suok tan a ni tah a. Mipuiin an vote an hung thawn kir vawng pha result puong nîng a ta, mipui ditdân chu a ram/sawrkâr dan nîng a tih. Fairfax Media newspaper-in Ipsos poll an neina an suo dan chun, mipui 65% chun survey ah hin an thang ding thu an hril a. Postal Ballot Paper thawn kir dinga inhrilhai laia 70% chun, Gay Marriage (Pasal mawngkuohur innei le, nuhmei le nuhmei innei) an remti ding thu an hril. Chu umzie chu “Aw” a tlu ding sa a nih. Postal Survey-a a tam lem han Gay Marriage an pawm chun, December khin Parliament-in khapna dan hlipna din-gin vote a thlak a ngai ding a nih. Sawrkar kut chu mipuiin an khit tlat ang a nih. Tutak hin Australia ramah Gay Mar-riage or Lesbian Marriage phal an nawh. Dan siemtu le roreltu tamtak, abîkin Kristien kulmut le khir hai chun, mipui ngaidân lâkna hin Gay Marriage hung remti hai sienkhawm, a kal zawnga an vote tho ding thu an hril.

Sawrkar chun a khapa, mipui tiengin khap lo dingin an dit tah a nih. Mipui roinrelna sawrkâr that nâwkna pakhat chu a nih. Ipsos Poll lak hi voter mi 1, 400 lakah a nih a, an dik theinawna ding chu 2.6% chau a nih a, an dik lem dinga ngai a nih. Chu dungzui chun, mipui hmun thuma \hea hmun hniin Gay marriage or Lesbian Marriage an dit tina a nih. Hi hi ni kum laia poll dang lak result leh an ang a, Australia mipui tamlem chun Same Sex Marriage an dit tah ti an lang.

Amiruokchu, mi hieng zat vel bawk hin, Kohran (Church) ta dinga legal protection an dit a. Korhan inchuk-tirna, Inneina chu nuhmei le pasala ding a nih, pasal le pasal or nuhmei le nuhmei innei chu ‘thienghlo’ a nih tia Kohran inchuktirna tak ruok hi chu thembuoi a ni nâwna dinga ‘legal protection’ iemani um dingin an dit a nih. Sawrkar thilthaw dan sawiseltu-hai chun, hieng thil hai hih iengtinam venghim an nih ding tihai khawm dan

siem hmain lo thlîr lâwk a pawimaw zie an hril a. Kohran inchuktirna le thuring kala sawrkârin thil a hung thaw, mipui ngaidana a fe pei lai hin mipui tho Kohran ditdân khawm a ensa a ngai a nih, an tih. Sawrkâr ruok chun Survey zo a ni hmakhat chu hi thua Draft Bill chu tlanghrieta puong a nuom si nawh. Draft Bill a nih a, Dan khawm a la ni nawa chu mipui vântlâng hrieta detail puong a la tum naw a nih. Tuta Survey hi Parliament-in a Bill a ngaituo (vote) theina ding chau a la nih a, hmang ding tina a la ni nawh. Anachu, support zawng a nih chun Gay Marriage \anna a ni ta tho tho. Tuta Prime Minister Conservative Mr Malcolm Turn-bill le Centre-Left Labor Party (Opposition) leader Mr Bill Shorten hai chun, hi thu Gay Marriage ah hin Dan thar an dit a. Conservative Prime Minister hlui pahni, sawrkâr dan siemtu la ni zinghai, Mr Tony Abbott le Mr John Howard hai chun Dan thara thlang an la nuom/dit nawh; Gay Mar-riage khap zing \ha an la tih.

PM candidate ni dingin kan pei zan: RahulberKeLey: Congress Vice President Rahul Gan-dhi chun, kum 2019 gen-eral election hunah Con-gress Prime Ministerial candidate ni dinga an pei-zan thu a hril a, sienkhawm party in thutlukna an siem ding a ni thu a hril. Hi thu hi a pu Jawaha-rlal Nehru in kum 1949-a thu a lo hrilna US Univer-sity student hai an pawlpui huna indawnna dawna Rahul Gandhi in a hril a nih. Rahul hi chawlkarhni sung US-a political lead-

ers, global thinkers le India mi um hai inpawlpui dinga cham mek a nih. Tuta \um hi Rahul Gandhi (47) in mipui hmaa hienganga Congress \huoi dinga an pei thu a hrillang

vawikhatna a la nih. Dynasty politics chungthu-ah BJP in a bik takin PM Modi le BJP president Amit Shah an an bei rawpna thua chun, India rama political parties tin haiah dynasty hi

harsatna hi a um a, khawv-el rambung tam tak hai khawm dynasty politics a hin an fihlim bik nawh tiin a hril. India rama khawm UP CM hlui Akhilesh Yadav le a pa Mulayam Singh Ya-dav; Samajwadi Party-ah M.K. Stalin le a naupa M. Karunanidhi; BJP ah Prem Kumar Dhumal’s, a naupa Anurag Thakur le a dang dang, hi hi ei ram pumpui fedan a ni leiin kei hi mi bi-tum bik naw ro tiin Rahul Gandhi chun a hril.

Sinthaw hi Sakhuo Pakhat a Nih: RadheshyamimpHAL: Education min-ister Mr Radheshyam chun, mani mawphurna le sin ringum taka thaw hi Sakhuo biekna ang thova Sakhuo thil pakhat a nih tiin a hril. Ama chun, hlimna indiktak chu

mani mawphurna sin indik-tak le \ha taka ei thaw zo pha a um hlak tiin a hril bawk.Regional Institute of Medical Sciences (RIMS), Gradua-tion Day Celebration of 2012 – 16 Batch - the 1st Batch of Dental College an neina huna khuol lien anga thu hri-lin, graduate tharhai chu thil insangtak beisei dingin an fui a. An thil beisei chu hmu ngei dinga focus dingin an fui tâwl. “Ei thawsuol râwn poleh thaw \hatna ding ei hriet râwn

a, a famkim hlak. Hringnuna hin hlawsamna tak tak a um nawh a, hlâwtlingna dinga inchûkna ding vawng an lo nih lem” tiin a hril. Dentist tharhai chu a lâwmpui thu hrilin, Mani-pur-in Dentist nasatakin ei tlaksamna an phuhruk ngei a beisei thu a hril. Doctor (Den-tist) thar hai chu iengtiklai khawm hmêl hlim takin mihai ta dinga malsâwmna nih zing pei thei dinga thafân taka an sinhai thaw pei dingin an fui bawk.

Director, Jawaharlal In-stitute of Postgraduate Medi-cal Education and Research, Puducherry (Jipmer), Profes-sor Subhash Chandra Parija chun, Dentist doctor haiin an inchûk thiemna mipui ta dinga an hmang \angkai thei naw chun, an inchûkna po po chu a thlawn el, lekha um mei mei tina nîng a tih, tiin a tak taka an thiemna hmang \ang-kai dingin an fui tâwl bawk. RIMS Director, Profes-sor A. Santa Singh chun, medical institution hrim hrim a hlâwtlingna ding chun thawktu doctor hai le mipui damnawhai kar thu a \ha a \ul a. Doctor hai le khâwl hman-gruo hai an \ha a \ul bawk, tiin a hril. Graduate tharhai chu ni tina OPD mi 300 vel inen um zingna hlaka an sin thaw dân-hai a hmuin lungawi a um thu a hril bawk.(DIPR).