BAŞ VE BOYUN BESLENMESİ

• Doç.Dr.Niyazi Acer

1. SİNİRLER2. ARTERLER

3. VENLER4. LENF

n. trigeminus

SİNİRLER

BAŞIN DUYU SİNİRLERİI- N. TRIGEMINUS Beşinci kafa çiftidir: Üç ana dalı vardır (N.OPHTALMICUS, N.MAXILLARIS, N.MANDIBULARIS)

a-N. ophtalamicus Yüze giden 3 dalı vardır.Dalları: 1-N. lacrimalis. 2-N. frontalis . N. supraorbitalis ve N. supratrochlearis adında iki dalı vardır.3-N. nasociliaris. N. infratrochlearis ve R. nasalis externus adında iki dalı vardır.

b-N. maxillaris. 1-N. infraorbitalis:2-N. zygomaticus: N. zygomaticofacialis ve N.zygomaticotemporalis adında iki dalı vardır.

c-N.mandibularis.Yüzle ilgili üç duyu dalı vardır :1-N. buccalis:2-N.auriculotemporalis:3-N. alveolaris inferior (N.mentalis):

a-N. ophtalamicus Fissura orbitalis superior yolu ile orbita girer. 1-N. lacrimalis. Glandula lacrimalis çevresinin üst göz kapağının lateralinin duyusunu alır.2-N. frontalis . N. Supraorbitalis ve N. Supratrochlearis adında iki dalı vardır.

N. Supraorbitalis: İncissura frontalisten geçer üst göz kapağı ve alın derisinin duyusunu alır.N. Supratrochlearis: Diğer sinirin medialinde alın derisi ortasının duyusunu alır.

3-N. nasociliaris. N. infratrochlearis ve R. nasalis externus adında iki dalı vardır. N. infratrochlearis: Göz kapaklarının iç yan bölümü burun kökünün duyusunu alır.R. nasalis externus: Burun dış derisinin duyusunu alır.

b-N. maxillaris. Foramen rotundum yolu ile fossa pterygopalatinaya girer.1-N. infraorbitalis: Foramen infraorbitaleden çıkar. R.nasalis externi , R.labialis süperior ve R.palpebralis inferior adında üç dalı vardır.Bu dallar burun kanadı, üst dudak alt göz kapağı ve yanak ön kısmının duyusunu alır. 2-N. zygomaticus: N. zygomaticofacialis ve N.zygomaticotemporalis adında iki dalı vardır. Bunlar zygomatik kemikteki foramen zygomatikofaciale ve foramen zygomaticotemporaleden geçerek yüzün yan kısmına gelir buranın duyusunu alır.

c-N.mandibularis. N. Trigeminus'un en kalın dalıdır. Foramen ovaleden geçerek beyni terk eder. Çiğneme kaslarını inerve eder.Yüzle ilgili üç duyu dalı vardır :1-N. buccalis: M. massetterin ön kenarının derininden gelerek m. buccinatorius üzer,ne gelir. burada yanak derisinin duyusunu alır.2-N.auriculotemporalis:A.V. temporalis uperficialisle beraber seyreder. Dış kulak yolunun, kulagın, temporal bölge derisinin duyusunu alır. 3-N. alveolaris inferior (N.mentalis): N. alveolaris inferior'un dalıdır.Foramen mentaleden çıkar. Alt dudak çene ucu derisinin duyusunu alır.

BAŞ VE BOYNUN DUYU SİNİRLERİ

II-N.Occipitalis major: Plexus cervicalis'in arka dalıdır. A.V. Occipitalis ile beraber seyreder, başın arkasının duyusunu alır.

II- N. occipitalis minor: Plexus cervicalis'in arkadaki deri dalıdır. Dış Kulağın arka ve üst kısmının duyusunu alır

IV-N. auricularis magnus : Plexus cervicalis'in deri dalıdır. Dış Kulağın ön alt kısmının, parotis çevresinin duyusunu alır.

V-N.Occipitalis tertius: 3.Cervical sinirin arka deri dalıdır. M.Trapeziusu n.occipitalis majör'ün medialinde olarak delerek kafa arka kısmının derisinde dağılır.

VI-N. transversus colli: Boyun ön yan kısmının duyusunu alır.VII-N. supraclaviculares: Clavicula’dan yukarıda boyun yan kısmının

duyusunu alır.XIII-R.Auricularis (Arnold siniri) : N.Vagus’un dalıdır. Dış Kulak kepçesi arkası ve

dış kulak yolu arkasının duyusunu alır.XIV-N.Facialis’in deri dallar: Dış kulak yolu, kulak kepçesi duyusunu alır.

N. Supraorbitalis

N. Supratrochlearis

N. İnfratrochlearis

N. Nasalis externi

N. İnfraorbitalis

N.Auriculotemporalis

N.Buccalis

N. Facialis

N.Mentalis

N.Alveolaris inferior

N.Auriculotemporalis

N. Occipitalis majör

N. Facialis

N.Occipitalis minör

N.ZygomaticotemporalisN.Zygomaticofacialis

N.Occipitalis minör

N.Occipitalis majör

N.Auricularis mağnus

N. supraclaviculares

N. transversus colli

N. Trigeminus’un Dalları Ganglion n. Trşgemini

N.Ophtalmicus

N.Maxillaris

N.İnfraorbitalis

N.Mandibularis

N.Lingualis

N.Alveolaris inferior

N. Mentalis

N. Facialis

GÖZ ÇEVRESİNİN DUYU SİNİRLERİ

1-N.Lacrimalis2-N.Supraorbitalis3-N.Supratrochlearis4-N.İnfratrochlearis5-N.İnfraorbitalis

N.Supraorbitalis

N.Supratrochlearis

N.İnfratrochlearis

BURUN

N.İnfraorbitalis

N.Lacrimalis

N.Facialis

N.TRİGEMİNUS’UN DALLARININ DUYU BÖLGELERİ N.Ophtalmicus

N.Maxillaris

N.Mandibularis

FASİYAL SİNİRİN ANATOMİSİ (N. FACİALİS)Bu sinir 3 kısımda incelenir Beyin parçası, Tempopral kemikteki parçası ve temporal kemikten çıktıktan sonraki parçası (Biz bu konuda temporal kemikten sonrasına bakacağız. Diğer kısımları kafa çiftleri konusunda ayrıntılı verilecektir.)

Bu sinir beynin sulcus pontobulbaris’inden çikar. Meatus acusticus internus’tan girer canalis nervi fasicalisi geçer. Foramen stylomastoideum’dan çıkar. Glandula parotidea’ya gelir. Bunun içinde dallara ayrılır. Karma bir sinirdir.

Parotise gelene kadar: 1- N. auricularis posterior (r.auricularis)2- R. digastricus: Bu dal digastrik kasın arka karnına motor dal verir3-R. stylohyoideus.3 dal verir

Parotis bezinin içinde ise 5 dala ayrılır

a-Rami temporalesb-Rami zygomaticic-Rami buccalesd-Ramus marginalis mandibulaee- Ramus colli

Bu sinir bütün mimik kasları inerve eder.

N. Facialis ve dalları Parotise gelene kadar verdiği dallar:

1- N. auricularis posterior (r.auricularis)

2-R. stylohyoideus.3 dal verir

3- R. digastricus: Bu dal digastrik kasın arka karnına motor dal verir

yüz felci/Fasiyal palsi Fasiyal palsi olarak adlandırılan yüz felci, yüz kaslarını

etkileyen ve ani gelişen bir yüz zaafıdır. Beyinden gelen yüz hareketleri yapma emrinin 7. sinir (yüz siniri) tarafından kaslara iletilmesinde oluşan engellemeler bu hareketlerin yapılamamasına neden olur.

Bu engeller çeşitli nedenlerle olabilir. Bunlar arasında Bell's palsi, Ramsay-Hunt sendromu, orta kulak iltihapları, sistemik hastalıklar, tümöral hastalıklar, travmalar ve ameliyatlar bulunmaktadır.

Fasial sinirin paralizilerinin (felç) en sık rastlanan nedeni Bell's palsidir ve her yaşta görülebilmektedir. Kadın ve erkekleri eşit derecede etkiler ve yılın her zamanı görülebilir.

Sağlam taraftaki kaslar yüzün diğer tarafını çeker.Tutulan yüz tarafı düzleşmiştir.Gözünü tam kapatamaz, gözleri kırpıp açamaz.Yüzün bir tarafında yüz ifadesinin tüm kasları güçsüzleşir ya da -tamamen etkisiz olur. Mimik hareketleri istendiği gibi yapılamaz. Göz kapakları kapanamaz, dudak kenarı düşer ve alın da kırıştırılamaz.

yüz felci/Fasiyal palsi devam-İstemsiz gözyaşı (timsah gözyaşları), -Bell fenomeni (göz kapatmaya çalışırken göz küresinin yukarı kayması), -göz kapatamamaya bağlı korneada tahriş görülür. -Felçli tarafta yiyecek ve içeceklerin dışarı düşmesi de görülmektedir.B) Tedavi: Hastaların %80 gibi bir oranı 2-3 haftada iyileşir. %10'luk kısım ise iyileşemez . Tedaviye hastalık başlangıcından sonra en kısa sürede başlanması iyileşmeyi hızlandırmaktadır. Bell's palside ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Göz kapakları kapanacak şekilde göz ve göz damarlarının korunması gereklidir. Bunlara ek olarak yüz kasları üzerine masaj yapılması, sıcak uygulamaları, yüz kaslarını hareket ettirmek için sakız çiğnenmesi de yararlı olabilmektedir. Ne zaman yapılacağı kesin olmamakla birlikte ameliyat da bazen yapılabilmektedir ancak buna durumun iyice değerlendirilmesinden sonra karar verilmelidir. Göz kapatabilme ve tat alma duyusunun geri gelmeye başlaması hastalığın seyrine dair iyi birer işarettir

N.VAGUS (X)

N. Vagus beyinden çıkar kafa çiftlerindendir. Foramen jugulareden geçerek kafayı terk eder. Boyunda damar sinir paketini oluşturur. Bu paketin içinde olarak göğüse girer.göğüse girerken sağ vagus a.subclavianın önünden sol vagus arcus aortae'nin önünden geçer.

Boyunda verdiği Dalları: 1-R. meningeus2-R. auricularis3-R. pharyngeales4-N. laryngeus superior5-N. laryngeus inferior

(recurrens)R.Auricularis (Arnold siniri) :

N.Vagus’un dalıdır. Kulak kepçesi arkası ve dış kulak yolu arkasının duyusunu alır.Baş boyunla ilgili kısmıdır.

N.HYPOGLOSSUS ( Dil )

Beyindeki kafa çiftlerindendir.

Canalis n.hypoglossi ile kafayı terk eder.Boyun damar sinir paketinin yanından geçerek öne mandibulaya doğru yönelir. Os hyoideumun yanına gelerek devam eder. Dil kaslarını inerve eder.

N.ACCESSORİUS (m.sternocleidomastoideus’u inerve eder )

beyinden çıkar kafa çiftlerindendir. Foramen jugulareden geçerek kafayı terk eder. Boyundaki seyri: Meatus acusticus externusun önünden aşağı doğru iner

M. sternocleidomastoideus'un arkasında olmak üzere claviculanın acromial başına doğru yönelerek M.trapeziusun ön kenarına claviculadan 5 cm yukarıda ulaşır.

Üst tarafında sırasıyla sağdan sola doğru buradan çıkan damarlar bulunur: truncus brachiocephalicus, a.carotis communis sinistra ve a.subcaliva sinistra. A.Carotis communis ( İki dalı var ):A.Carotis externa - A.Carotis interna )

truncus brachiocephalicus

a.carotis communis sinistra

a.subcaliva sinistra.

a.carotis communis dextra

a.subcaliva dextra

Baş ve boynun arterleri

A.carotis communis dextraA.carotis communis sinistra

A.carotis externa

A.carotis interna

A.carotis communis dextra

ARTERLER

BAŞ - BOYUN BESLENMESİ (ARTER ve VENLERİ) ARTERLERA- A.Carotis externa

a-A. thyroidea superiorb-A. pharyngea ascendensc-A. lingualis

d-A. facialis e-A. occipitalis

f-A. auricularis posteriorg-A. temporalis superficialis 4 dalı var.

1-a.transversa faciei2-a.temporalis media3-r.frontalis4-r.medialis

h-A. maxillaris: Daha çok kafa içindeki yapıları besler a

cd

e

f

g

h

b

A. facialis dalları: Boyundaki Dalları 1-A. palatina ascendens2-R. tonsillaris3-R. glandularis4-A. submentalis Yüzdeki dalları5-A. labialis inferior6-A. labialis superior Rami septi nasi (septum nasiye gider) ikisi Circulus arteriosus labiorum meydana getirirler7-A. angularis: A. Ophtalmica ile anastomozu var.

A.facialis neden kıvrıntılıdır?

Yüzdeki yaralar neden hızlı iyileşir?

A.faicalis hangi arterler ile anasotomoz yapar?

**

*

*

*

A.occipitalis

1.bölüm: Collum mandibulaya yakın bölümü mandibular bölüm;2.bölüm: M.pterygoideus lateralis’e komşu olan bölüm pterygoid bölüm (bazen kasın yüzeyelinden bazen derininden geçer).3.bölüm: Fossa pterygopalatina’da bulunan bölüm pterygopalatin bölüm denir.

1.

2

A.maxillaris

B-A. Carotis interna ( Boyunda dal vermez beyini besler )Beyinde verdiği a. ophtalmica dalının dalları olan A. Supraorbitalis, A. Supratrochlearis alnı, üst göz kapaklarını besler

A.Subclavianın dalları:boyunu besleyenler

I-Truncus thyrocervicalisin Boynu beslara-A.transversa cervicis (colli)c-A. thyroidea inferiord-A.Suprascapularis

II-Truncus costocervicalis Boynu beslera-A. Cervicalis profundab-A. intercostales suprema

III-A.Vertebralis Beyni beslar

IV-A.Thoracica interna GÖĞÜSÜ BESLER

A.subclavia’nın varyasyonları

Truncus costocervicalis

Truncus throcervicalis

a.thoracica interna

a.vertebralis

A.suprascapularis

A-V. jugularis externa Dalları

1-V. auricularis posterior2-V. retromandibularis V.maxillaris’i ve V. Temporalis süperficialis’ i alır.3-V. jugularis externanın arka dalları (boyun)4-V. transversa cervicis5-V. suprascapularis6-V. jugularis anterior.7-V. occipitalis.

V.jugularis interna dalları1-V. facialis2-V.pharyngeales3-V. linguales4-V. thyroidea superior5-V.thyroidea media

VENLER

v.Jugularis anterior

v.maxillaris

v.retromandibularis

v.auricularis posterior

v.Jugularis externa

v.temporalis superficialis

v.jugularis externa

YÜZÜN VENLERİ

• 1. YÜZÜN YÜZEYEL VENLERİ

• V.facialis

• Vv.temporalis superficialis

• V.auricalis posterior

• v. occipitalis

• V.retromandibularis

V.facialis yüzün yüzeyel yapılarının venöz kanını toplar.

Yanakların, dudakların, göz kapaklarının, burun kökünün, alnın venöz kanı v. facialis tarafından toplanır. V. facialis v. jugularis internaya açılır.

v. facialis

v. jugularis interna

v.angularis

V.facialis’in dalları:

V.frontalis -V.supraorbitalis-V.angularis

-V.labialis superior-V.labialis inferior

-V.submentalis

v. jugularis interna

-V.profunda faciei v.occipitalis

v.facialis

v.temporalis sup.

V.nasalis externa

Aşağıda doğu gelen v. facialis os hyoideum’un cornu majus’u hizasında v.jugularis interna’ya açılır.

v. temporalis superficialis: Başın tepe ve yan kısımlarındaki ven pleksuslarından başlar. Frontal ve parietal dalları kulağın altında birleşerek gl.parotidea içerisine girer ve burada v.maxillaris ile birleşerek v.retromandibularis’i oluşturur.

v. temporalis superficialis

YÜZÜN TEHLİKE ÜÇGENI

Ağız köşelerinden 2-3 cm dışındaki bir noktanın burun köküne birleşimi ile oluşan üçgendir burada yüz veni- ile beyin venleri anastomozludur, bunun sonucu yüzdeki enfeksiyonlar beyine atlayıp menengite neden olabilir.

YÜZÜN DERİN VENLERİ

Alt çenenin, pharynx’in, damağın venöz kanı v. maxillaris tarafından toplanır. V.maxillaris, plexus pterygoideus’u oluşturan bir kısım venlerin birleşmesi ile oluşur.

v. maxillaris

Plexus pterygoideus

Plexus pterygoideus

Dalları:-V.alveolaris inferior-V.meningea media-Vv.temporales profundae-v.masseterica-v.buccalis-Vv.alveolares posteriores-Vv.phrangeales,-V.palatina descendens-V.infraorbitalis-V.canalis pterygoidei-V.sphenopalatina

Klinik Bilgi:V.facialis sırası ile v.angularis, v.supraorbitalis ve v.ophtalmica superior aracılığı ile sinus cavernosus ile bağlantı kurar. V.facialis ile sinus cavernosus arasındaki bu bağlantı ile yüz derisindeki bir enfeksiyon beyin absesi veya memenjit gibi önemli klinik durumlara neden olabilir.

Plexus pterygoideus

Sinus cavernosus

v.ophtalmica sup.

v.angularis

v.facialis

***

V. jugularis interna’nın dallarıv.lingualis

v.thyroidea media

v.thyroidea superior

v.facialis

V. jugularis interna

Sinus sigmoideus

For.jugulare

Sinus petrosus inferior

v.subclavia

v.brachiocephalica

Angulus venosus

V.Jugularis interna

Vv.pharengeales

v.lingualis

v.thyroidea superior

v.Thyroidea media

v.brachiocephalica

v.jugularis anterior

v.facialis

v.thyroidea sup.

v.subclavia

LENF NODÜLLERİ (Baş boyun ) Alın ve yüz lenfası Submandibular lenf nodlarına temporal bölgenin lenfası parotis lenf nodlarına gider.

a-Occipital lenf düğümlerib-Parotidc-Buccald-Submandibulare-Submentalf-Boyun Ön g-Boyun yüzeyelh-Retropharyngealı- Laryngealj-Tracheal

LENF

KBB NOTLARINDAN**Normal bir boyunda boyun lenfatik akımı oldukça belirli bir yol izler. **Böylece lenfatik akım rotasında yer alan bir boyun kitlesinin neden olabileceği primer hastalığı da saptamak oldukça kolay olacaktır. **Boyun lenfatikleri çok değişik şekillerde tarif edilebilmektedir. **Ancak burada Baş Boyun Kanserleri literatürü ile uyumlu olması nedeniyle lenf nodlarının boyundaki düzeylerinin esas alındığı sınıflandırma verilecektir.

Buna göre boyun lenfatiklerini altı ayrı düzeyde incelemek mümkündür.

Düzey I; submandibüler ve submental lenf nodlarını içerir, düzey II; üst juguler lenf nodlarını, düzey III; orta juguler lenf nodlarını, düzey IV; alt juguler lenf nodlarını, düzey V; Spinoaksesuvar zincir ve transverse servikal arter çevresi lenf nodlarını, düzey VI; median lenf nodları olarak ta bilinen prelaringeal, peritiroidal, pretrakeal ve paratrakeal lenf nodlarını,

Alındığı yer. http://tip.erciyes.edu.tr/anabil/kbb/ana_sayfa.htm