nervi craniales(kafa sinirleri)
TRANSCRIPT
Nervi craniales(Kafa sinirleri)
Hazırlayan:Prof.Dr.Orhan TACAR
• 12 çift kafa siniri vardır.• I. ve II. Kafa sinirleri beynin bir uzantısı olarak kabul edilir.• 11.kafa sinirin spinal parçası medulla spinalis’in üst cervical
segmentinden çıkar.• Diğer kafa sinirleri mesencephalon, pons ve medulla oblongata’dan
kafatasını terkeder veya kafatasına girerler.• 8.kafa siniri kafatasını terk etmeyen sinirdir.• Kafa sinirleri 1 den 12 ya kadar romen rakamaları ile gösterilirler.• 10. kafa siniri haricinde kafa sinirleri baş ve boyunda dağılırlar.• 10 kafa siniri göğüs ve karın boşluğunda da dağılır.
II
IIII
IIIIII
IVIV
V1V1
VIVI
VIIVIIVIIIVIIIIXIX
XXXIXI XIIXII
V2V2V3V3
CRANIAL SİNİRLERİN KAFA TABANINDAKİ AÇIKLIKLARDAN GEÇİŞLERİ CRANIAL SİNİRLERİN KAFA TABANINDAKİ AÇIKLIKLARDAN GEÇİŞLERİ
IIIIIIIIIIIVIVV1V1VIVI
VIIVIIVIIIVIII
IXIXXX
II
V2V2
V3V3
XIIXII
XIXI
XIXI
Fossa cranii anterior
Fossa cranii media
Fossa cranii posterior
Kafa sinirlerinin içerdikleri lif çeşitleri• Sensitif lif içerenler(SA):1. ,2. ,8.
• somatomotor lif içerenler(GSE):4., 6., 11., 12.
• Somatomotor(GSE) ve sensitif(GSA) lif içerenler: 5.
• Somatomotor(GSE) ve parasimpatik(GVE) lif içerenler:3.
• Somatomotor,parasimpatik ve sensitif lif içerenler:7., 9., 10.
Human Anatomy, Frolich, Head/Neck IV: Cranial Nerves
M&M, Table 14.3
n.oculomotorius
n.trochlearis
n.abducens
n.hypoglossus
n.accessorius’un cranial parçası
Tractus corticonuclearis
• Üst motor nöron (1.Nöron)Gyrus precentralis ile gyrus postcentralis’’in
buraya komşu kısımlarındaki pyramidal hücreler
Ara nöron (2.Nöron)Cranial sinirlerin motor çekirdekleri (3.Nöron)
Cranial motor çekirdek
• İki taraflı innervasyonları vardır.• N.facialis’in yüzün alt bölümünü innerve
eden kısmı ile N.hypoglossus’un M.genioglossus’u innerve eden bölümü tek taraflı cortex ile bağlantı kurar.
• Alt motor nöronlardan sadece N.trochlearis’in lifleri çapraz yapar.
Bu nedenle alt motor nöron lezyonlarında N.trochlearis hariç felç aynı taraftadır.
Üst motor nöron
Alt motor nöron
Bilateral innervasyon
Effektör organEffektör organ
N.trochlearis hariç
-N.facialisin yüzün alt bölümünü -N.hypoglossus’un m.genioglossus’uinnerveeden kısmı hariç
Cortex cerebri
Truncus encephali (Beyin sapı)
Cortex cerebri
N.facialis’in yüzün alt bölümünü innerve eden kısmı tek taraflı korteks bağlantısı vardır.
Kafa sinirlerinin sensitif lifleri
• Kafa sinirlerine ait duyusal sinirlerin nöron gövdeleri beynin dışında bulunan ganglionlarda yer alır.
• Kafa sinirlerine ait sensitif lifler• 1.nöron: kafa sinirlerine ait ganglionlarda• 2.nöron: kafa sinirlerine ait nucleuslar’da• 3.nöron: thalamus’ta----------- 3,1,2
alanlarda sonlanır.
CRANIAL SİNİRLER:CRANIAL SİNİRLER:NUCLEINUCLEI
Motor NucleusMotor
Nucleus iskeletkasınaiskeletkasına
ParasympatheticNucleus
ParasympatheticNucleus
ParasympatheticGanglion
ParasympatheticGanglion Düz kas
Kalp kasıBezler
Düz kasKalp kası
Bezler
duyusalGanglionduyusal
Ganglion
deriMucosa
deriMucosa
duyusalNucleusduyusalNucleus
MESENCEPHALONMESENCEPHALON
PONS
MEDULLAOBLONGATAMEDULLAOBLONGATA
BEYİN SAPI
Ganglion Cranial sinirler Fonksiyonal tipi Sinaps
Ganglion ciliare III VE(parasimpatik)Visceral efferent
+
Ganglion pterygopalatina
VII VE(parasimpatik)Visceral efferent
+
Ganglion submandibulare
VII VE(parasimpatik)Visceral efferent
+
Ganglion oticum IX VE(parasimpatik) Visceral efferent
+
Ganglion intramurale X VE(parasimpatik)Visceral efferent
+
Ganglion semilunare V SA(somatik afferent) -
Ganglion geniculi VII VA(visceral afferent) tat duyusu
-
Ganglion superius ve inferius
IX SA,VA(tat duyusu) -
Ganglion superius ve inferius
X SA,VA(tat duyusu) -
Ganglion cochlera VIII(cochlear) SS (özel duyu)İşitme duyusu
-
Ganglion vestibulare VIII(spiral) SS (özel Duyu) Denge duyusu
-
Cranial sinirlerin ganglionlar ile olan ilişkileri
CRANİAL SİNİRLERİN DUYUSAL GANGLİONLARI
• Ganglion semilunare (gasseri) ( V),
• Ganglion geniculi(VII),• Ganglion cochleare ve
vestibulare ( VIII), • Ganglion superior ve inferior
( IX), • Ganglion superior ve inferior
( X).
CRANİAL PARASİMPATİK BÖLÜME AİT GANGLİONLAR(OTONOM SS ait)
• Ganglion ciliare ( III), • Ganglion pterygopalatina ve
ganglion submandibulare (VII),
• Ganglion oticum (IX)• Ganglion intramurale (X).
Nervi olfactorii
• Nöronları regio olfactoria da yer alır• Bu nöronlar bipolardır.(30-60 gün içinde yenilenme
özelliği vardır)• İnsanlarda çoğalabilme özelliği olan tek nöron grubudur.• Ortalama 20 kadar lif içerirler.• Sadece duyusal lif taşır.• Her lifin çevresinde beyin zarlarından bir kılıf vardır.• Lifleri myelinsiz ve schwann hücreleri ile örtülüdür.
Regio olfactoria mucosa→ foramina Cribriformis →bulbus Olfactorius
• Bu lifler bulbus olfactoriustaki glomerulus içinde yer alan mitral ve yumak hücrelerle sinaps yapar.
• Mitral ve yumak hücrelerinin aksonları tractus olfactorius’u oluşturur.
• Bu hücrelerin uzantılarının bir bölümü tractus olfactorius içinde bulunan nucleus olfactorius anterior ile sinaps yapar. Bu çekirdeğin bazı lifleri commissura anteriorda çapraz yapıp karşın tarafın bulbus olfactorius’u ile bağlantı kurar.
• Tractus olfactorius substantia perforata anterior önünde ikiye ayrılır.
• Stria olfactoria lateralis primer olfactor korteks’le ( area periamydaloideus ve area piriformis)
• Stria olfactoria medialis area septalis’le(limbik Sist) bağlantı kurarlar.
Koku yolları
• 1.nöron(bipolar nöronlar):Regio olfactori da yer alır
• 2.nöron:mitral hücreler ve yumak hücreleri
• Primer koku merkezine- primer olfaktor korteks brodmann 34 alanın ( area periamydaloideus ve area piriformis) – Kokuların ayırt edildiği yerdir. Lezyonlarında kötü karekterde koku halüsinasyonları görülür.
• Sekonder koku merkezine-sekonder olfaktor korteks(area entorrhinalis-entorhinal korteks-brodmann 28 alanı)
• Diğer duyulardan üç farkı vardır-Özel reseptörü yok-Thalamus’a uğramaz-2 nöron aracılığıyla merkeze gider
klinik
• Anosmi (kafa travmalarında, tümör v.s)
• Hiposmi• Hiperosmi (Nörotiklerde,hamilelik ve
menstruasyon sırasında) • Parosmi (psikozlarda ve temporal lop
epilepsisinde)
N.opticus(görme siniri)
• Duyusal lifler içerir.• Retina da bulunan multipolar nöronların
aksonları tarafından oluşturulur.• N.opticus ve retina beynin bir uzantısı
olarak kabul edilir.• 4 cm uzunluğunda• 3 parçası var. Pars orbitalis, pars
intracanalicularis,pars intracranialis
Optik sinir
• Schwann kılıfı yok.• Scleradan geçen 1 mm lik kısımda myelin
yoktur. Buradan itibaren myelin ile örtülüdür.
• Sinirin üzerinde üç beyin zarı vardır.• Orbital parça 2-3 cm olup S şekilinde
Tractus opticus veGörme alanı
Görme yolları
• Görme duyusu 4 nöron aracılığıyla kortikal görme merkezine ulaşır.
• 1.nöron: koni ve basiller• 2.nöron:bipolar ganglion hücreleri• 3. nöron:Multipolar nöronlar(bu üç nöronda retinadadır)• 4.nöron:corpus geniculatum laterale------Radiatio optica-------- görme merkezi
Normal retina Papilla ödemi
N.oculomotorius
• Somatik efferent ve parasimpatik efferent lifleri vardır.• Fissura orbitalis superior• Somatik efferent lifleriM.rectus lateralisM.obliquus superior dışında kalan göz kaslarını innerve
eder.Parasimpatik efferent lifleri ganglion ciliare’ye preganglioner
lifler getirir.İnnerve ettiği kaslardan proprioseptiv duyular
Nuc.mesencephalicus nervi trigemini’ de sonlanır.
N.oculomotorius felci
• Ptozis• Göz dışa kayar• Midriasis• Akkomodasyon kaybı
• Weber sendromu, Benedict sendromu
N.trochlearis• Somatomotor• Nuc.nervi troclearis• Lifleri velum medullare superius içinde
çapraz yaparak beynin arka yüzünden çıkar.
• Aynı zamanda cavitas cranii’deki seyri nedeniyle en uzun olan cranial sinirdir.
• M.obliquus superior• İnnerve ettiği kastan proprioseptiv duyularnuc.mesencephalicus nervi trigemini de sonlanır.
N.trochlearis
N.oculomotorius
N.trochlearis felci
• N.oculomotorius ile birlikte görülür.• Hasta aşağı ve dışa bakamaz.• Diplopi • Başın diğer omuza eğilmesi sinir felcinin
özelliği
N.trigeminus
• En kalın kafa siniri• Somatomotor ve duyusal • Somatomotor liflerin çıkışı yeri
nuc.motorius nervi trigemini
Efferent lifleri
• Çiğneme kaslarında• M.tensor veli palatini• M.tensor tympani• M.mylohyoideus• M.digastricus’un ön karnında dağılır.
ÇİĞNEME KASLARIÇİĞNEME KASLARI
• Sensitif lifleriYüz derisiAğız ,burun boşluklarıParanasal sinuslarFornix pharyngisDuctus nasolacrimalisKonjunctivaDişlerDil mukozasının sulcus
terminalis’in önünde kalan kısmından ağrı ve ısı ve temas duyuları
N.TRİGEMİNUS’UN DUYUSAL LİFLERİNİN DAĞILIMI
• Çiğneme kaslarından, mimik kasları ve gözün çizgili kaslarından gelen proprioseptiv duyuları alır.
• Ganglion trigeminale sinire ait ganglion’dur.
N.trigeminus’un afferent lifleri
• Nuc.mesencephalicus nervi trigemini
• Nuc.pontinus nervi trigemini
• Nuc.spinalis nervi trigemini
• Lemniscus trigemini --------------------Thalamus(nuc.ventralis postromedialis----------------gyrus postcentralis’te 3,1,2 alanlarda sonlanır.
N.trigeminus’un dalları
• N.ophtalmicus• N.maxillaris• N.mandibularis
Efferentleri gangliondan sonra N.mandibularis’e katılır.
N.TRIGEMINUS’UN DALLARI ÇIKIŞ DELİKLERİ VE SEYRİ:N.TRIGEMINUS’UN DALLARI ÇIKIŞ DELİKLERİ VE SEYRİ:
V1 :Fissura orbitalis superior OrbitaForamen(incisura) supraorbitalis
V2 : Foramen rotundum fossa pterygopalatinefissure orbitalis Inferior foramen infraorbitalis
V3: Foramen ovale fossa infratemporaliscanalis mandibulaforamen mentale
Preganglionik lifler cranial sinirlerden(3, 7,9) bu ganglionlara gelir.Hedef organlara postganlionik lifler N.trigeminus’ın dalları tarafından taşınır. N.trigeminus’un beyin sakından doğan preganlionik lifleri yoktur.
Preganglionik lifler cranial sinirlerden(3, 7,9) bu ganglionlara gelir.Hedef organlara postganlionik lifler N.trigeminus’ın dalları tarafından taşınır. N.trigeminus’un beyin sakından doğan preganlionik lifleri yoktur.
N.TRIGEMINUS’UN DALLARI 4 PARASİMPATİK GANGLİONA BAĞLANIR
N.TRIGEMINUS’UN DALLARI 4 PARASİMPATİK GANGLİONA BAĞLANIR
• GANGLION CILIARE V1
• GANGLION PTERYGOPALATINA V1, V2
• GANGLION SUBMANDIBULARE V3
• GANGLION OTICUM V3
N.opthalmicus
• Dalları:N.lacrimalisN.frontalisN.nasociliaris
A. N.infratrochlearisB. N.ethmoidalis Anterior C. N.Ethmoidalis Posterior D. N.LacrimalisE. N.SupraorbitalisF. N.SupratrochlearisG. N.Nasociliaris
NEANEP
NSO NST
NO
NM
NMan
GS
NF
NL
Nnc
GC
NZ
NZT
NZF
GPPNPMet m
NAPSNAMS
NİONAAS
PAS
N.maxillaris
• Rr.ganglionares• N.zygomaticus• Nn.alveolares
superiores• N.infraorbitalis
A.N.ZygomaticotemporalisB. N.ZygomaticofacialisC. N.Alveolar Sup. Post. D. N.NasopalatineE. N. Palatina majorF. N.Palatine minorG. N.Alveolar sup. Ant. Medii H. N.Infraorbitalis
N.mandibularis• En kalın sinir• Motor ve duyusal • DallarR.meningeusN.pterygoideus
medialisN.musculi tensoris
tympaniN.musculi tensoris veli
palatini
A. N.AuriculotemporalisB. N.LingualisC. N.Alveolar Inferior D. N. MylohyoideusE. N. MentalisF. N.Buccalis
• Truncus anterior ve truncus posterior• Truncus anteriorN.buccalis- duyusalN.massetericusN.temporales profundiN.pterygoideus lateralis
N.mandibularis’in dalları
Truncus posterior’ dalları
• N.auriculotemporalis• N.lingualis• N.alveolaris inferior(N.mylohyoideus)N.trigeminus’un lezyonlarıSantral periferik
Truncus posterior
Truncusanterior
Nn.Temporales profundi
N.buccalis
N.lingualis
N.mylohyoideus
N.alveolaris inferior
Ganglionsubmandibulare
N.Mandibularis felci
Trigeminal neuralgia
N.trigeminus dallarını tutan HERPES ZOSTER (ZONA)N.trigeminus dallarını tutan HERPES ZOSTER (ZONA)
N.abducens
• Somatomotor• Sulcus bulbopontinus• Nuc.nervi abducentis• Fissura orbitalis
superior
N.abducens’in sağ gözdeki hareketi
34
5
2
1
N.Abducensfelci
N.Oculomotorius felci
N.Abducens felci
Orbita’daki sinirlerin sinus cavernosus ile olan ilişkileri