sol 2008 nr4 08

NR. 4 VAN 2008R12,00 (BTW ING.)GRATIS AAN LEDE

www.solidarity.co.za

Slegs R10 per maand kan duisende se lewens verander!Skakel 0861 25 24 23 of besoek www.solidariteit.co.za

Saai vandag vir nalatenskap môreSaai vandag vir nalatenskap môre

toekomshooptoekomshoopSOLIDARITEIT GROEIFONDSSOLIDARITEIT GROEIFONDS

Sol 2008 nr4 cover:Solidariteit 3 - Omslag 9/3/08 10:52 AM Page 2

Telemed-


Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:14 AM

inhoudN O M M E R 4 V A N 2 0 0 8

nuuswaardig

6 INTRAPSLAG: Oplossings vir vandag, nalatenskap vir môre7 SEEPKIS: Lesers sê hul sê8 SPREEKBUYS: Solidariteit Groeifonds bied hoop vir toekoms50 VAKBONDWÊRELD: Nuus van vakbonde regoor die wêreld44 IN TRAINING: Certificate in Occupational Health & Safety48 JY & DIE REG: Jou arbeidsvrae beantwoord62 BOEKBROKKIES: ’n Leesbelewenis soos min64 IN GESPREK: Storie agter gewilde stilwo(o)rd

vakbondfokus36 Hoe veilig is jy in jou werkplek?36 Kliek-kliek só en wen!37 Aansluitingsvorm40 Lidmaatskap: ’n Wen-wen vennootskap42 Solidariteit-dienskantore tot u diens43 Klerksdorp ná 120 jaar steeds sterk in mynbou52 Bedryfsnuus: Alles en nog wat oor die

bedrywe waarin Solidariteit funksioneer

gereeld

8

16

36

50

16 Bly só gesond van gees ná arbeidgeskil20 Kaap nie altyd Hollands vir Gautengers20 Instituut takel twee wetsontwerpe24 Expropriation bill bad for everyone 26 Geen diskriminasie teen armes, beloof staat28 Helpende Hand pak beursdiskriminasie30 Vryheidstoer vir jongmense skop af30 Afrikaner-kultuur herleef, begin bot32 Solidariteit vier bestaan van meer as 100 jaar

kollig opSOLIDARITEITGROEIFONDS

12 Só wil vakbond sylede meer bemagtig

13 Help us to turn thedream into reality

14 Growing a future forour members andtheir children

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:15 AM

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 12:18 PM

r e d a k t e u r s b r i e f

w w w . s o l i d a r i t e i t . c o . z an o m m e r 4 v a n 2 0 0 8 6

Solidariteit-Tydskrif word uitgegee deur Solidariteit, Posbus 11760, Centurion 0046. Geen

deel van die inhoud mag sonder die toestemming vandie redakteur elders gebruik word nie. Solidariteit of

die tydskrif aanvaar geen verant woordelikheid of aan spreeklikheid vir enige aansprake wat deur

adverteerders gemaak word nie.

SOLIDARITEIT-HOOFKANTOORSOLIDARITY HEADOFFICE

H.v D.F. Malan- & Eendrachtstraat,Kloofsig

Tel: 012 644 4300www.solidariteit.co.za

0861 25 24 23

anneer ’n land sepresident uittree, isdie groot vraag al -tyd: Wat is sy na la -tenskap? Dieselfde

word gevra wanneer ’n bekende maatskappyse bestuurshoof aftree of wanneer die een ofander belangrike of invloedryke leier sy/haarposisie in die gemeenskap opsê. Die gevolgevan leierskap word gewoonlik in ’n na la -tenskap, goed of sleg, vervat. Leierskap gaanegter meer oor wat jy kon vermag in die tyddat jy die leier skap posisie beklee het as netdie nalatenskap.

Ons het vandag twee opsies: vlug van dierealiteit of neem die leierskap op om nou envandag oplossings vir ons mense se probleme te vind. Solidariteit het lankal op die tweede keusebesluit.Vir Solidariteit om egter hiermee suksesvol te wees, moet elkeen van ons lede ook leidingneem. Nie net om ’n nalatenskap te skep nie, maar ook om oplossings vir vandag se problemete vind. Solidariteit het onlangs ’n voertuig geskep waardeur elke Solidariteit-lid sy/haarleierskaprol kan opneem. Ons noem dit die Solidariteit Groeifonds.

Solidariteit is lankal nie meer net ’n vakbond watna sy lede se belange omsien nie. Solidariteit is ’nbeweging deur sy mense vir sy mense. Om hierdie redewerk Solidariteit voortdurend om oplossings vir onsmense te vind. Die vakbond skep oplossings vir die ar -moe deprobleem in ons gemeenskap deur die Hel pen -de Hand. Wanneer ons lede se kinders sukkel ombeurse te kry, begin die vakbond ’n beursfonds. Wan -neer daar vaardigheidstekorte ontstaan, word ons kin -ders deur Sol-Tech in tegniese studierigtings opgelei.Wanneer ons lede werk soek, help ons hulle deur onseie personeelagentskap om werk te kry. Wanneer onslede nie toegang tot privaat mediese sorg het nie, beginons ons eie mediese fonds, SolVita.

Geen van hierdie oplossings sal egter op ’n grootskaal en oor die lang termyn suksesvol kan wees

sonder die ondersteuning van ons lede nie. Die Solidariteit Groeifonds is geskep om elke lid diegeleentheid te gee om ’n leierskaprol binne die Solidariteit-oplossing op te neem. Deur slegsR10 per maand tot die fonds by te dra, sal honderde ekstra jongmense beurse kan kry of deur Sol-Tech opgelei kan word. Nog honderde meer armes sal maatskaplike ondersteuning vanSolidariteit kan ontvang. Slegs R10 ’n maand kan ’n reuseverskil maak. Elke Solidariteit-lid salegter verder kan gaan om meer mense en meer geld deel van die Solidariteit Groeifonds te maaken so sal elke lid nie net ’n nalatenskap skep nie, maar daagliks deel van praktiese oplossings virons mense kan wees. Neem jou leierskapsrol op, ondersteun die Solidariteit Groeifonds en worddeel van vandag se oplossings en môre se nalatenskap!

wOplossings vir vandag,nalatenskap vir môre

INTRAPSLAGjaco kleynhans

“

JACO KLEYNHANS [email protected]

REDAKTEUR ■ EDITOR

Jaco Kleynhans

ADVERTENSIES ■ ADVERTISEMENTSDenise Viljoen, tel: 082 352 7147

[email protected]

Adrie Vos, tel: 082 850 [email protected]

FOTOGRAWE ■ PHOTOGRAPHERSReint Dykema, Jaco Marais,

De Wet Potgieter

NUUSREDAKTEUR ■ NEWS EDITOR

De Wet Potgieter – [email protected]

ADVERTENSIE-ONTWERP ■

ADVERTISEMENT DESIGN

Francois Badenhorst

REKENINGE ■ ACCOUNTS

Elna Botes

MEDEWERKERS ■ CONTRIBUTORSCarla van der Spuy, Marietha Malan,

Chris Pienaar, Paul Joubert, Magdaleen Kleynhans,

Paul Alberts, Reint Dykema, Marisa Engelbrecht,

Daleen de Jager, Ilze Nieuwoudt

UITLEG, ONTWERP, REPRODUKSIE ■

LAYOUT, DESIGN, REPRODUCTION

[email protected]: 082 445 4513

DRUKWERK • PRINTINGPaarl Web Gauteng

VERSPREIDING • DISTRIBUTIONPrestige Bulk Mailers, Pretoria

FOTO

’S: Y

OLA

ND

É TE

RB

LAN

CH

E, S

TOC

KX

PER

T

”Solidariteit is meer as net ’nvakbond – dit is ’n bewe gingdeur sy mense vir sy mense.

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:15 AM

l e s e r s b r i e w e

w w w . s o l i d a r i t e i t . c o . z an u m b e r 4 o f 2 0 0 8 7

SEEPKISlesers sê hul sê

Solidariteit werk hard om die lot van duisende mense te verbeter. Kliek opwww.solidariteit.co.za of skakel 0861 25 24 23 om ’n bydrae tot die Soli -

dariteit Groeifonds te maak. Slegs R10 per maand kan ’n reuse-verskil maak!

SKEP BETER TOEKOMS MET NET R10!

WAAR ’N ROKIE TREK...Wynand Liebenberg van Sasolburg skryf: Ek was self vir bykans twintig jaar ’n strawweroker. Dit was van 1979 tot 1999 en ons kon enige plek rook – in ons kantore, werkplekke,winkels. Jy kon enige plek ’n sigaret opsteek. Ek wil om verskoning vra vir al my kollegasen vriende wat nie gerook het nie. Ek weet nou hoe julle gevoel het om my rook in teasem. Vandag sit ek egter met ’n ander probleem. Die rokers. Hulle sit in hulle rookkameren rook en gesels. Tien tot twintig minute lank elke uur. Ons “nie-rokers” voel daar wordteen ons gediskrimineer. Ons gaan sit nie en gesels vir tien minute elke uur nie. Nee, onsgaan aan met ons werk. As ons elke uur vir 10 minute in die eetsaal gaan sit en gesels, wordons aangespreek. My voorstel is dat ons betaal moet word per uur gewerk. As die roker dusgaan rook, moet hy uitklok en op sy tyd gaan rook, en inklok as hy klaar gerook het.

Skryf aan Solidariteit-Tydskrif: Seepkis, Posbus 11760, Centurion0046; stuur e-pos na [email protected]; of stuur ’n faks na012 664 1102. Die redakteur behou hom die reg voor om enigebydrae te verkort, te redigeer of glad nie te publiseer nie. Brieweword ook nie persoonlik beantwoord nie. Solidariteit aanvaar geenverantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enige aansprake watdeur adverteerders gemaak word nie.

�

FOTO

’S: S

TOC

KX

PER

T

VERTEENWOORDIGERIS GOUD WERDPaul Bergstedt skryf: Ek is nie net trots om ’nbruin man te wees nie, maar veral trots om’n lid van Solidariteit te wees. Dit is dieeerste keer dat ek aan ’n vakbond behoort.Ek wil veral dankie sê aan ons verteen woor -diger by die Universiteit van Stellenbosch,Raymond. Jy is voorwaar ’n man wat joustorie ken. Dankie Ettiene en dankie aan diehele bestuurspan van Solidariteit.

SEKERHEID BY WERKMET SOLIDARITEITAAN MY KANTJohan Gouws van Pretoria skryf: Nadat ek’n ruk gelede van Solidariteit op die radiogehoor het, kon ek nie anders nie as ommeer oor julle uit te vind. Ek is ’n trotseAfrikaner met sterk Christelike beginsels enwas verbaas om te hoor hoe julle kwessiessoos regstellende aksie, wat ons as jong -mense regstreeks raak, aanpak. Ek het ná mystudies gesukkel om werk te kry – iets watek glo regstreeks as gevolg van regstellendeaksie was. Intussen het ek by Solidariteitaan gesluit en ook ’n werk gekry.

Sedert ek by Solidariteit aangesluit het,voel ek heel wat veiliger in my werk en is ekseker dat my werk gewer nie met onredelikeen slinkse maniere my werk sal kan be na -deel nie – veral nie met Solidariteit aan mykant nie. Ek wil beslis nie onkant betrapword en die gevaar loop om werkproblemealleen te moet aanpak nie.

Ek het ook al my ander wer kende vriendeaangeraai om by die vak bond aan te sluit,veral omdat ek glo ons jong mense ’n bietjieoningelig is oor die waar de van ’n vakbond.Ek sien uit daarna om te sien wat Solidariteitvolgende gaan doen om my en my mede-Afrikaners te beskerm.

wenbrief

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:15 AM

s p r e e k b u y s


vir die toekoms

FOTO

’S: Y

OLA

ND

É TE

RB

LAN

CH

E, S

TOC

KX

PER

T

Hoop

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:16 AM

s p r e e k b u y s


Solidariteit se Hoofraad het besluit om die Solidariteit Groeifondste begin om die voordele en dienste wat aan lede gebied wordwesenlik uit te brei. JACO KLEYNHANS het met Flip Buys,uitvoerende hoof van Solidariteit, gesels oor hoe die Groeifondsvinniger gestalte aan die vakbond se waardekettingplan gaan gee.

Wat behels hierdie plan kortliks?Solidariteit Hoofkantoor-personeel is tanslandwyd besig om inligtingsvergaderings metons lede oor die Groeifonds te hou, maar ditis ongelukkig nie moontlik om by al ons ledeuit te kom nie. Die plan het vyf hoofpunte:• Noodhulp vir kinders: Eerstens wil ons

help waar daar nood onder ons kindersis, soos die noodvoedingsprojekte bylaerskole wat ons reeds bedryf.

• Opleiding vir jongmense: Tweedens wilons ons lede se kinders met opleidinghelp. Dit wil ons doen deur ons beurs -fonds en Sol-Tech, ons opleidingskollege,wesenlik uit te brei.

• Werk vir lede en gesinne: Derdens wilons ons netwerk van personeel agent -skappe landwyd uitbrei sodat ons lede enhul gesinne wat werk soek vinniger enbeter kan help.

• Voordele vir lede: Vierdens wil ons diedienste en voordele aan die vakbond selede verbeter, byvoorbeeld deur die be -graf nisvoordeel te verbeter met ’n ver as -singsvoordeel. Natuurlik moet ons ledeook beurse kan kry en opleiding kan on -dergaan by ons kolleges, en deur Hel -pende Hand gehelp kan word as hul le indie nood is. Dan wil ons nog ver skeie an -der voordele en dienste byvoeg.

• Noodhulp vir afgetrede lede: Dit hetnodig geword om die bestaande hulp aanafgetrede lede wat swaarkry uit te brei.

Hoekom dink Solidariteit is dit nodig om alhierdie dinge te doen?Omdat ons uiters bekommerd is dat ons ledeswaarder kry as gevolg van die ekonomie enalles wat in die land gebeur, dat hulle kindersnie bekostigbare opleidingskanse kry nie, endat mense so bekommerd is oor die toekomsdat baie landuit wil gaan. Ons word daagliksdeur lede gevra wat Solidariteit aan hierdie enander knelpunte gaan doen. Daarom moetons vinnig iets daadwerkliks begin doen en opgroot skaal aan oplossings begin werk.

Maar het die vakbond nie reeds dienste envoordele soos beurse en opleidingshulp nie?Ja, maar op te klein skaal. Om regtig ’nverskil te maak, moet die oplossings groteras die probleem wees. Ons kan tans jaarliksnet 200 studie beurse gee, terwyl ons byna1 000 aansoeke ontvang. Ons kollege lei350 studente in tegniese rigtings op, terwylons meer as 800 jongmense moes wegwys.Ons Helpende Hand is nog té klein omwerk lik ons lede wat in nood verkeer te kanhelp. Daarom moet ons dit landwyd uitbrei.Ons moet ook ons personeelagentskappelandwyd uitbrei. Daar be ne wens kan der dui -sende van ons lede nie me die se sorg be -kostig nie, en moet ons die vak bond seSol Vita-mediese skema vinniger uitbrei. Onswil ook ’n misdaadbekampings plan opstelom ons lede se veiligheid te verbeter.

Watter voordele hou die Solidariteit Groei -fonds vir lede van die vakbond in?Met ’n sterk Groeifonds sal ons dit kan be -kostig om baie meer vir ons lede, hulle kin -ders en ons gemeenskap te kan doen. Onskan Sol-Tech vinnig tot ’n volwaardige teg nie -se kollege uitbrei waar ons sowat 1 000 jong -mense per jaar kan oplei. Ons doel is om onsbeursfonds so groot te maak dat almal wat wilkan studeer en makliker in hulle loopbanekan vorder. Die vaardig heids tekort is nou sogroot dat mense gaan werk kry, ongeag hulleras. Maar dan moet hulle behoorlike oplei -ding ontvang. Daarby moet ons ’n sterk land -wye netwerk van per soneel agentskappe hêom mense wat hulle werk verloor blitsig tekan terugplaas in ’n goeie werk.

Watter koste is verbonde?Ons vra elke lid om R10 per maand as deelvan hul ledegeld tot die fonds by te dra. Ditis eintlik net R5 meer, omdat die vakbond seledegeld hierdie jaar met R5 sou styg. Soli -da riteit onderneem egter om die volle R10-verhoging in die Groeifonds te stort, watbeteken dat ons eers in Oktober 2009 weer

’n gewone ledegeldverhoging sal hê. Dievoordeel vir ons lede is dat die hele ver ho -ging dadelik aangewend gaan word tot hulvoor deel.

Sal lede steeds waarde vir ledegeld kry?Beslis. Ons ledegeld is baie laag, tussen R54en R56. Dit is regtig nie genoeg om op grootskaal ’n verskil te maak aan die probleme watons gemeenskap teister nie. Die meeste vak -bonde in die land se ledegeld is 1% van diewerk nemer se salaris, wat beteken dat ’n per -soon wat R9 000 per maand verdien R90lede geld betaal. Hierdie vakbonde het egternie ’n begrafnisvoordeel nie. In die mark kosnet ’n vergelykbare begrafnispolis al meer asSoli dariteit se totale ledegeld! Nog ’n verge -lyking is dat die vak bond se totale ledegeldbaie minder is as net die administrasiekostevan ’n mediese skema of pensioenfonds. Onsnuwe ledegeld, wat die bydrae vir die Groei -fonds insluit, sal dan R64 vir aftrek orderledeen R66 vir debiet order lede kos. Laasge noem -de betaal R2 meer as ge volg van bankkoste enposgeld van die tydskrif.

Wat gaan nou verder met die fonds gebeur?Ons het tot dusver baie goeie terugvoeringvan ons verteenwoordigers en lede oor dieGroeifonds gekry. Die fonds sal in Okto bersaam met die implementering van ons nuweledegeld bekendgestel word. Dit is dus nienodig vir lede om vorms in te vul nie. Ledekan hulle naaste kantoor of die nasionaledienssentrum skakel vir meer inligting. Onssal van November af gereeld terug voe ring aanlede gee oor die verbetering van die diensteen voordele soos hierbo beskryf. S

SPREEKBUYSflip buys

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:16 AM

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:16 AM

i n d i e k o l l i g


olidariteit se Hoofraad het inbeginsel besluit om ’n spesialeGroeifonds op die been te bringom die voordele en dienste vandie vakbond wesenlik uit te brei.

Die doel van die Groeifonds is om projektesoos Sol-Tech en die beursfonds van Hel -pende Hand op groot skaal uit te bou, én om’n reeks bykomende dienste en voordele virlede in te stel.

Steve Scott, president van Solidariteit, sêdat hoewel Sol-Tech en Helpende Hand sebeursfonds tans suk sesvol is, is dit nog teklein om regtig in die behoeftes van ons ledete voorsien. “Sol-Tech lei tans maar 200studente op terwyl ons meer as 1 000 aan -soeke gehad het, en Helpende Hand het ver -lede jaar beurse van R1,4 miljoen aan 200kinders van lede gegee terwyl ons ses keermeer aansoeke gehad het. Daarom het onsgevoel dat ons dit op ’n baie groter skaalmoet aanpak om ons mense regtig hoop virdie toekoms te kan gee,” het Scott gesê.

Die Hoofraad se beginselbesluit spruit uitlandwye vergaderings waar die Groeifonds-voorstel aan unieverteenwoordigers voorge -hou en oorweldigend aanvaar is. Die voor -stel was dat Solidariteit nie vanjaar ’n ge -wone ledegeldverhoging implementeer nie,maar dat ’n bydrae van R10 per maand ge -hef word om die Groeifonds te begin. Hier -die geld sal in ’n spesiale fonds geplaasword en die vakbond sal nie vanjaar ’n ver -hoging vir bedryfskoste hê nie.

Hierdie beginselbesluit gaan nou verdermet verteenwoordigers en lede bespreekword om soveel moontlik insette te kry sodatdie finale besluit tydens die volgende Hoof -raadsvergadering op 11 September ge neemkan word.

Die doel met die Groeifonds is nie netom opleiding landwyd uit te brei nie, maaral die ander dienste, soos Helpende Hand,ons personeelagentskappe en ander voor -dele soos die vakbond se bekostigbare me -diese skema en pensioenfonds. Daar wordtans ook aan ’n hele paar ander voordele virlede gewerk, insluitende ’n vakansieklubwat tans ondersoek word.

TEGNIESE KOLLEGEDie Groeifonds sal die vakbond in staat stelom Sol-Tech uit te bou tot ’n volwaardigetegniese kollege wat tot 1 000 vakleerlingeen leerders per jaar kan oplei. ’n Gebou virhierdie doel is reeds identifiseer in Andeon,

Pretoria. Daar gaan ook ooreenkomste metkolleges in ander dele van die land gesluitword sodat lede hulle kinders naby die huiskan laat studeer. Onderhandelings metkolleges hiervoor het reeds begin. Ter self -dertyd gaan die beursfonds van Hel pendeHand vir 2009 bykans ver drie dubbel wordom meer lede met beurse vir hulle kinderste kan help. Hierdie beurse sal vir Sol-Techen vir ander opleidingsinstellings soos uni -ver siteite wees.

Oxbridge, die kollege vir nie-tegnieseopleiding waarin Solidariteit aan die beginvan die jaar ’n groot aandeel gekoop het, gaanook uitgebrei word sodat al die vak bond selede en hulle kinders opleidings ge leenthedekan hê. Terselfdertyd het Soli dariteit ’n oor -eenkoms met Damelin ge sluit om meer as500 beurse aan ons lede beskikbaar te stel om

hulle opleiding te verbeter. “Die doel van al hierdie opleidings ini -

siatiewe is om al ons lede en hulle kinders watwil studeer die kans te gee om dit te doen,”het Flip Buys, uitvoerende hoof van die vak -bond, gesê.

“Só kan ons ons lede die ge leent heid geeom te groei, kan ons bydra tot eko nomiesegroei, en daarmee saam ook ons deel bydrater oplossing van die vaardig heids tekort indie land.”

MEDEDINGENDE VOORDEELDie mededingende voordeel van Solidari -teit-lidmaatskap is dat ons lede die ge leent -heid kry om op die voorpunt van opleidingop hulle gebied te wees. Dit sal bydra tothulle werksekerheid en ook hulle kanse opbevordering ’n hupstoot gee. S

Só wil vakbond sy lede meer bemagtig

sFO

TO: S

TOC

KX

PER

T

”“Só kan ons ons lede die geleentheid

gee om te groei, kan ons bydra totekonomiese groei, en daarmee saamook ons deel bydra ter oplossing van

die vaardigheidstekort in die land.

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:16 AM

i n t h e s p o t l i g h t

Help us to turn the dream into realityur answer to our membersis focused on the work-place, but also has a widerreach. In order to meet theneeds of our members,

Solidarity has created a value chain to assistour members in every phase of their lives. Itis this value chain that we want to fast trackwith the help of the Soldarity Growth Fund.

We want to help children and youngpeople to prepare them for their workinglives. We want to build a substantial bursaryfund to enable our young people to betrained. We want to establish training col-leges throughout the country. We want todevelop a network for placing job seekers inthe labour market. We want to protect wor -kers in the workplace. We want to make surethat workers have access to private medicalcare and retirement instruments to enablethem to be independent when they retire.We want to take care of retired membersand help them to enjoy their retirement.When a member or one of his/her family

members dies, we want to make sure thatthose left behind need not worry about a fu-neral in circumstances that are already diffi-cult. We also want to make sure that ourmembers relax. A relaxed member is ahappy and healthy member. Lastly, we wantto see the realisation of the democratic rightscreated by our Constitution and enforce ourcivil rights.

In order to realise the ideals envisaged bythis value chain, we have created a network ofindependent organisations, all of which focuson the realisation of the value chain in prac-tice. Solidarity Helping Hand, Sol-Tech,Oxbridge, Express Employment Professio nals,Solidarity Healthcare, including our ownmedical fund, SolVita, Solidarity RetirementPlan, Solidarity Members’ benefits and AfriFo-rum have all been established with this pur-pose in mind. Although Solidarity has beenextremely successful in recent years, our suc-cess remains too small to really address thecrisis and needs of our people.

On the side of the union, we have ex-

panded significantly, with our legal divisiongrowing from one person to 35, a call centreoffering membership services and that isfully available during working hours, a re-search team that supports negotiators andmany more. A lot has also happened on theside of our business and the community.

Helping Hand grants about 200 bursariesa year, but at least 1 000 are required an-nually.Sol-Tech currently trains 350 students,but 30 000 young white people completematric every year without undergoingany further training.Oxbridge was bought, but works only inEnglish and is based in the Cape. It stillneeds to be cloned into Afrikaans androlled out nationally.SolVita has 550 members, but 33 000 ofour members do not yet have access toprivate medical care.The Solidarity Retirement Plan currentlyhas 600 members, but only 8% of SouthAfricans can retire independently. S

o

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:16 AM



ost of us knowsomeone who livesabroad or has a fam-ily member who hasemigrated. How-

ever, thousands of us cannot or do not wish toemigrate. We have to create practical hope forthese people. Through the Solidarity GrowthFund we want to create hope for our membersand our children. The fund is not just prettywords to make people feel good, but a numberof practical projects that will make a lasting

difference. The focus of the project is to ex-pand Solidarity’s value chain further.

What is Solidarity’s value chain?Solidarity has in the recent past succeeded tostrongly expand the trade union. Our legal de-partment was expanded from 1 to 35 emplo -yees, service to members has been improvedby a call-centre, our membership has trebled,a good research department has been estab-lished to assist negotiators, an occupationalsafety and health department has been esta -

blished and the staff’s skills levels have beenimproved by good training. We don’t regardour members as economically active indivi -duals who work, but as part of a communitywith diverse needs. Solidarity has developed avalue chain to offer a ser vice to our memberand his community at each phase of life.

What are the various phases of life andwhat is being done?The first phase of life is children and at thisphase we assist needy grade 1’s with book

growing

a future for our members and their childrenm

PHO

TO: S

TOC

KX

PER

T

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:17 AM



cases and stationery, and we support feedingschemes at schools. The second phase isyoung people. We wish to prepare the youthfor the world of work and offer bursaries.These two phases are supported by Solida -rity Helping Hand. The third phase is to trainyoung people. We have established Sol-Techto train young people in scarce and criticaltechnical skills. In the fourth phase we placejob seekers through our personnel agency.The fifth phase is job protection. This is ourcore business and is handled by the trade

union. In this phase we also wish to offermedical protection and started our own re-stricted medical aid, SolVita. Then we alsoassist retired persons with emergency aidand we have a retirement fund to assistmem bers to retire independently.

What is the role of the Growth Fund?We have successfully established our valuechain with successful businesses. But we areprogressing too slowly. We want to take so-cial support, our bursary fund, training, jobplacement and medical aid to the next level.To do this we require additional financing.Under the banner of the Solidarity GrowthFund we wish to establish a fund whichcould boost the activities of our institutions.We wish to give new meaning and contentto member benefits. Through our valuechain no trade union in South Africa offers abenefit package like ours.

What will be the first project?The first large project will be the expansionof Sol-Tech. Currently Sol-Tech can train ap-proximately 200 new students per year. Thisis a start, but we want to do better. We wantto build a college that could train 1 000 stu-dents per year and then we want to expandour satellite campuses to other regions. So -lidarity and our auditors’ company own amajority shareholding in a correspondencecollege that is currently training about 4 000students in shorter courses. We want toclone the English college in Afrikaans andexpand it countrywide.

Why is training so important?South Africa is currently experiencing a largeskills shortage. If we train our young peoplecorrectly, we ensure them of a future. Eachproperly trained young person is in effect ex-empted from affirmative action. Throughthorough training we not only assist ourmembers and their children, but we also as-sist economic growth.

Which other projects will be tackled?Bursaries and training go hand in hand. If wewant to train more people we have to havea larger bursary fund. Trained persons haveto be placed and we should see to it that ourmembers are placed in the labour market.

We should therefore also expand our place-ment agency. A third of our members do nothave access to private medical care. Wetherefore also have to expand our medicalfund, SolVita.

How can members help?We appeal to members to make a specialcontribution to the Solidarity Growth Fund.The members will determine how quicklywe will be able to implement our dream.The contribution will be deducted with theSolidarity membership fees. To enable mem-bers to make a special contribution it hasbeen decided to defer the normal increasein membership fees. The previous increasein membership fees was in October 2007.We have already undertaken to have in-creases in March 2009. If the proposal for anadditional increase is approved, normalmembership fee increases will only be im-plemented in October 2009.

What has members’ reaction been like?We have held meetings with representativesin all the regions. The reaction has withoutexception been positive. Proposals weremade of an increase of anything betweenR10 and R50. We conducted a telephoneopinion poll and the reaction was over-whelmingly positive. We don’t want to pre-scribe to members, but we don’t want to asktoo much. From these consultations it seemsthat a R10 additional increase will be ac-ceptable, provided that there are no in-creases until October 2009. R10 will besufficient to expand the training college to1 000 students, expand the bursary fund tosuch an extent that it makes provision for theexpansion of training, substantially expandthe placement agency, duplicate the corre-spondence college in Afrikaans and to takeour medical aid to the next level.

Am I still allowed to have my say?We wish to table the proposal during thenext month. Send your comments to your or-ganiser or to [email protected] accordance with the Solidarity constitu-tion the executive board has to make thefinal decision. The decision will be submit-ted on 11 September. You therefore have tospeak up before 11 September. S

”“The Solidarity Growth Fund is not just pretty wordsto make people feel good, but a number of practicalprojects that will make a lasting difference.

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:17 AM

n u u s w a a r d i g


Elke mens wat al deur ’n dissi plinêre ondersoek, onbillike ar beids praktyk, diskriminasie ofernstige arbeidsgeskil moes gaan, weet van die per soonlike trau ma, verne dering en die vol ge -houe span ning. Maar hoe kom ’n mens daaroor, hoe tel jy jou kop op en hoe kyk jy jou kollegasweer in die oë? Wat maak jy met al daardie kwaad in jou? DOULINE MINNAAR gee raad. >>

Gesond van geesbly só

FOTO

: STO

CK

XPE

RT

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:17 AM

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 12:06 PM

ie net die individu nie, maarelke lid van die gesin ervaarintense spanning wanneeriemand deur ’n arbeidsgeskil

gaan. Dit is noodsaaklik om te weet dat dieon ge maklikheid in ’n mens se binneste nieverdwyn sodra die saak afgehandel en op -gelos is nie.

Die hele liggaam was onderworpe aanspanning en die streshormone wat tydensdie spanningstydperk afgeskei is, sirkuleersteeds in die liggaam en neem tyd om uit tewerk. Uiterlik kan dit voorkom of jy fisiekheeltemal in staat is om aan te gaan, maaremosioneel kan die werknemer sukkel omweer in beheer van sy lewe te voel.

Jy kan simptome soos hiernaas genoem,ervaar. Die ervarings is baie ongemaklik omte verduur en die werknemer probeer ditmeestal hanteer deur dit te onderdruk of ditop die kort termyn te verlig deur medikasie -misbruik, alkohol, rook, baklei of deur te wilvlug. Dié korttermynoplossings het dikwelsweer langtermynskade tot gevolg. Wanneerongemaklike gevoelens onderdruk en niegehanteer word nie, veroorsaak dit ge woon -lik weer mediese probleme.

Gevoelens ver dwyn nie as ’n mens ditonderdruk nie. Dit kom altyd weer na voreop ander maniere – dit is die liggaam semanier om te vra (of te smeek!) dat daaraandag aan die gevoelens geskenk word.

HERKEN EN ERKEN JOU EMOSIES’n Eenvoudige begin is om jou gevoelens teerken. Dit kry ’n mens reg deur die simp -tome op die meegaande lysie af te merk metdít wat met jou eie ervaring ooreenstem.Indien jy nog gevoelens kan byvoeg, skryfdit dan neer. Dit is belangrik om nie netdaaraan te dink nie, maar dit wel skriftelikneer te skryf en selfs hardop te noem. Dit isdie eerste stappe wat jy kan doen om jougevoelens te hanteer. Ek kan die waarde vandie neerskryf van gedagtes en gevoelens niegenoeg beklemtoon nie. Dit is ’n koste -doeltreffende uitlaatklep en die begin van ’nproses om innerlike orde te skep.

Die neerskryf van gevoelens kan in ’nper soonlike joernaal ontwikkel. Dié joernaalis jou privaat dagboek waarin jy daagliks jouervarings, gedagtes en gevoelens neerskryf.Die gewoonte kan gou aangeleer word en isook ’n goeie barometer van jou emosionelewelstand.

Aangesien ’n mens altyd in verhoudingmet jouself, ander mense en jou omgewingstaan, is die volgende stap noodwendig omjou ondersteuningsnetwerk te identifiseer en

te gebruik. Dit gebeur dikwels dat ’n ge -troude werknemer in ’n groot mate slegs opdie lewensmaat staatmaak vir onder steu -ning, maar die lewensmaat kan nie altydobjektief genoeg bly nie en sukkel dikwelsself met “onuitgesorteerde” gevoelens.

Die gevaar bestaan dat hulle mekaar baienegatief kan beïnvloed en die verhoudingrondom die arbeidsgeskil begin bou. Allevrye tyd, alle gesprekke en alle handelingesentreer later rondom die arbeidsgeskil envan verhoudingsgroei is daar later nie sprakenie. Dit kan selfs gebeur dat ’n egpaar ná ’nsaak se uitslag in hulle guns, steeds ernstigeverhoudingsprobleme ervaar. Die goeienuus is dat ’n mens voorkomend kan optree.Wanneer probleme ontstaan, kan ’n kun -dige, objektiewe persoon perspektief bringen sodoende geleentheid vir herstel van dieverhouding bied.

SOEK ONDERSTEUNINGSBRONNEDit is dus belangrik om wyer te soek naondersteuningsbronne. Buiten jou vakbondwat die reg en geregtigheid van jou saakondersoek, kan jou ondersteuningsnetwerkook ander betroubare persone insluit soossekere familielede, goeie vriende, ’n pre di -kant, vrywillige traumawerkers en ook pro -fessionele beraders.

Sodra ander toepaslike mense van jousituasie bewus is, verlig dit onbewustelikhierdie las op jou skouers. By hierdie mensekan jy ontlaai en is jou emo sies aanvaarbaar.

Vir hulle kan jy vertel hoe die saak jou

persoonlike menswees en jou lewe raak. Ditis ’n geleentheid waar jy kan ervaar datander mense vir jou omgee, jou ondersteunen in jou glo. Dit is noodsaaklik vir ’ngekneusde selfbeeld. Hier wil ek ter self -dertyd voorstel dat familie en vriende wat ’npersoon tydens ’n arbeidsgeskil bystaan,gereeld kontak hou en volgehoue on der -steuning bied – al is die saak afgehandel.Waak ook teen negatiewe en wraak uit -sprake. Dit vuur die magteloosheidsgevoelaan en is slegs dekonstruktief.

EIE GESONDHEID PRIORITEITOm steeds na jou eie basiese gesondheidom te sien, bly ’n prioriteit. Dra sorg dat jyiewers deur die dag fisiek aktief is – ditontlaai ook daardie woede binne-in jou.

Buiten die gewone goeie eetgewoontes,dra ook sorg dat jy ’n aktiwiteit doen wat jyregtig geniet. Dit hoef nie noodwendig eensgeld te kos nie. ’n Stappie met jou hond, ’npiekniek op die gras agter die huis. Enigietswat jy alleen en saam met ander mense kangeniet, laat jou ontspan en genereer nuweenergie.

Probeer sekere tye toelaat waarin jy nieaan die arbeidsgeskil dink of daaroor praatnie. Dit gee jou brein die geleentheid om terus en dit spaar jou krag vir ander fasette vanjou lewe. Indien jy kinders het, waak daar -teen om net oor die saak te praat. Reik uitna die mense in jou lewe en stel ook belangin hulle wel en weë.

Hoe meer selfkennis jy het, hoe meer


n DIÉ SIMPTOME NORMAALDit is normaal vir die werknemer omtydens en ná ’n arbeidsgeskil van dievolgende simptome te ervaar:

BekommernisSlaaploosheidHumeurigheid en opstandigheidFrustrasieSkaamte en vernederingAptytversteuringSwak konsentrasie’n Gejaagde gevoel enpaniekerigheid’n Gevoel van swaarmoedigheid en magteloosheidAgterdogtigheidUitbarstingsSkuldgevoelensGeloofsworstelingeSelfmoordgedagtes en/of -pogings Fisieke simptome – hoofpyn, naar -heid, nekspasma, ander pyne

n u u s w a a r d i gFO

TO’S

: STO

CK

XPE

RT

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:17 AM


w w w. s o l i d a r i t e i t . c o . z an u m b e r 4 o f 2 0 0 8 19

doeltreffend sal jy die situasie hanteer. Selfkennis word verhoog deurjou persoonlike joernaal by te hou, diep gesprekke met objektiewepersone oor jouself te voer en deur ’n eerlike indiepte-kyk na jouself.Maak ’n lysie van uitdagende situasies in jou lewe wat jy al doel -treffend hanteer het en klop jouself sommer op die skouer!

VERANDER JOU MANIER VAN DINKDie manier waarop jy dink, maak ook ’n groot verskil aan jou ge -voelens. Negatiewe gedagtes oor jouself moet vervang word met meerrealistiese toekomsgerigte denke. Deur jou sterkpunte te identifiseeren dit te ontwikkel, groei jy in jou menswees en bou jy emosioneleveerkragtigheid op.

Die bekende Weense psigiater, Victor Frankl, het gesê dat ’n mensin enige situasie, hoe sleg dit ookal lyk, steeds kan kies hoe jy dit gaanhanteer. Probeer om uit die gebeure ’n sekere persoonlike betekeniste haal. Vra jouself af wat jy in die proses geleer het. In enige slegteervaring lê daar altyd waardevolle lewenslesse en jy kan en mag weerjou kop optel en met jou lewe voortgaan.

Met sake wat oor lang tydperke sloer en uitmergelend is, beveel ekprofessionele terapie aan om jou eie geestesgesondheid te beskerm.Gun jouself tyd om te herstel en weet dat die erge ongemak togmettertyd sal opklaar as jy dit erken en bestuur. Onthou veral dat geenarbeidsgeskil van watter aard ookal bo jou unieke kosbare mensweeskan troon nie! S• Douline Minnaar is ’n geestesgesondheidspraktisyn wat opgelei

is in die spesialisasie van psigiatriese verpleegkunde. Skakel haarby 082 7966 700.

Verwys jou vriende, wenWeet jy van vriende, fa -milie of kollegas wat nognie lid van Soli da riteit isnie? Wil jy hê dat hulleook deur Solida riteit indie werkplek be skermmoet word? Stuur van -dag nog die per soon senaam en kontak nom merna Soli dariteit sodat onshom of haar kan aansluiten jy staan die kans omeen van vyf geskenk -pakke ter waarde vanR500 elk te wen! So li da -riteit sal tot die einde vandie jaar maandeliks ’nwen ner aankondig. Allelede wat ver wysings perSMS stuur, sal vir die prysin aan merking kom. Hoemeer jy SMS, hoe groteris jou kans. SMS diewoord VERWYS, gevolgdeur ’n spasie en die per -soon se naam, van en nommer na 35960. ElkeSMS kos R1,50.

WEN!

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:18 AM



it is oorbekend dat eien dom -me wat vir talle Suid-Afrika -ners onbekostigbaar is, aan -trek like keuses vir inter na sio -nale beleggers geword het.Vir ryk buitelanders is Suid-Afrika ’n paradys wat weel -

derige eien dom me, veral langs die kus, betref.Met hul euro’s en dollars beskou hulle diepryse wat hul hier betaal as winskopies, terwylveel meer beskeie wonings hul voorland teendieselfde prys in hul eie lande is.

Al hoe meer Gautengers droom ook van ’nnuwe lewe langs die kus of op ’n rustigebinnelandse Kaapse dorp. Gautengers wil dieleefwyse – wat sinoniem is met ongeduldige,mede dingende werkholiste – vir ’n luilekkerleef wyse verruil wat hulle meer aan hul jaar -likse vakansie herinner. Maar hoe haalbaar isdit vir Gautengers om sak en pak see toe tetrek? En kan ’n mens werklik altyd ’n be -hoorlike bestaan daar voer?

ONTNUGTERING VIR BAIEDie volgende klink al soos ’n ou refrein;“Ons wil graag daar woon, maar daar is niewerk in die Kaap nie.” Volgens kenners kandit vir diegene met genoeg “ou geld” ’ndroom wees wat bewaarheid word, maar virtalle ander lei dit net tot ontnugtering.

Terwyl Kapenaars oor hul hoër lewens -

gehalte spog wat die natuurskoon en laermisdaadsyfer betref, veral op kleiner platte -landse dorpe, is salarisse in die algemeenook minder, terwyl huispryse op sommigeplekke hoër is as in Gauteng en almal eweveel vir kos en petrol moet opdok.

Luidens ’n berig in Beeld verlede jaar,toon syfers dat die Wes-Kaap en Gauteng seinwonertal die afgelope vyf jaar onder skei -delik met 16,7% tot 5,3 miljoen en met13,9% tot 10,4 miljoen toegeneem het endat migrasie na hierdie twee pro vin sies diegrootste is. Gauteng het selfs KwaZulu-Natal(10,25 miljoen) in daardie stadium as dieprovinsie met die meeste inwoners ver by -gesteek.

Gauteng beskik steeds oor die meestewerkgeleenthede en sterkste ekonomie indie land, meen Doret Els, ’n ekonoom vandie Efficient Group in Pretoria.

“Ons het die ekonomieë van ons pro -vinsie met dié van ander provinsies vergelyk.Gauteng beskik oor die vierde grootste eko -nomie in Afrika,” sê sy.

Die Wes-Kaap, ’n gewilde bestemmingvir Gautengers, se ekonomie is selfs kleineras dié van die Noord-Kaap, Noordwes enLimpopo. Els verduidelik dat hoewel dieWes-Kaap ’n gewilde toeristebestemming is,en oorsese rykes graag eiendom daar koop,is die sakegeleenthede steeds in die Noorde.

“Daarbenewens is die lewenskoste nienoodwendig laer in die Kaap nie.”

EIENDOM DUURDER, SALARISSE LAERLuidens syfers wat Solidariteit by die In -stituut vir Rassebetrekkinge verkry het, hetspoghuise in die Groter Johan nesburg met8,9% gestyg teenoor 11,6% in die KaapseMetropolitaanse gebied. Huurgeld vir A-graad-kantoorruimte in Johannesburg hetmet 25,4% en in Pretoria met 25,8% toe -geneem teenoor 26,6% in Kaapstad. Hoe -wel hierdie uitgawes gemiddeld hoër in dieKaap is, is die gemiddelde salarisse laer. Diegemiddelde inkomste per persoon in Gau -teng was verlede jaar R46 119 teenoorR43 666 in die Wes-Kaap, R23 820 in dieNoord-Kaap en R19 993 in die Oos-Kaap.

Volgens Absa se huisleningafdeling wasdie gemiddelde koste van ’n mediumgroottehuis in die eerste kwartaal vanjaar R954 991.Die gemiddelde koste van só ’n huis wasR952 887 in Gauteng, terwyl ’n huis van die -selfde grootte in die Wes-Kaap se ge mid deldeprys R1 106 950 was.

HÚLLE IS HARDE WERKERSHoewel die leefwyse in die Kaap nie goed -koper is nie, is Gautengers egter in die al ge -meen daarvoor bekend dat hul veel harderas die Kapenaars werk. ’n Sakevrou van

Kaap nie altyd Hollands vir

Talle Gautengers droom daarvan om na die Kaap te “emigreer” en die myn hope vir die see en dieberge te verruil. Die werk geleenthede en geld bly egter in die Noorde, skryf CARLA VAN DER SPUY.

d

FOTO

: CO

RB

IS

Gautengers

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:18 AM


Mos selbaai sê sy verloor talle transaksiesaangesien instansies in die Kaap eenvoudigte veel sloer en ’n môre-is-nog-’n-dag-men -taliteit het. Hulle glo dat agteros altyd in diekraal kom, kla sy, en dit ruk aan haar sak.

Die natuurskoon vergoed nie altyd vir diebegroting wat nié aan die einde van diemaand klop nie. Kapenaars is beslis rustigervan aard en minder geldgedrewe as hullelandgenote in die Noorde.

Toe ek tydens die KKNK op Oudshoornvanjaar van ’n plaaslike internetkafee sedienste gebruik gemaak het, het ek eenoggend voor dooiemansdeur gekom en aaneie bas gevoel hoe om aan die ontvangkantvan die berugte “Outeniekwaroes” te wees.Daar is later doodluiters aan my verduidelikdat die bestuurder eers iewers ’n draai moesgaan maak en toe maar besluit het dat hy diewinkel om 10:00 pleks van die ge ad ver teerde08:00 sou oopmaak. Gautengers sal ’nhartaanval kry as dieselfde met hulle gebeur.

’n Aanduiding van die armoede in som -mige dele van die Kaap is die feit dat dievoorkoms van kinderarbeid, volgens ’nonlangse verslag, hoog in die Boland is.Volgens die Raad vir GeesteswetenskaplikeNavorsing kan die voorkoms van kinderswat in die landbousektor werk tot 17% in

die Boland wees. Ouers se drankmisbruik isegter ’n bydraende faktor tot die armoede entot kinderarbeid in die Wes-Kaap se wyn -bou streke. Hierdie kinders, wie se jeugjaregesteel word, moet soms douvoordag op -staan om take te verrig wat wissel van na be -jaardes omsien tot swaar vragte hout dra. Ditdra dikwels daartoe by dat van hulle nieeens kan skoolgaan nie.

BAIE “OU GELD”, BAIE ARMOEDEVolgens Erika Rossouw van Solidariteit Hel -pende Hand in die Wes-Kaap is daar baie “ougeld” in die Kaap, maar daar is beslis ookgroot armoede en werkloosheid onder blankeAfrikaners in byvoorbeeld die Ruyterwacht-plakkerskamp maar ook in gebiede soosHermanus, die Strand en Wel ling ton. Anderge biede waar die nood hoog is, is in So mer -set-Wes en Kraaifontein.

Een van die vroue wat in een van die in -for mele nedersettings woon, se CV toon datsy vroeër ’n verpleegster by die Eugene Ma -rais-hospitaal in Pretoria was. Rossouw wysegter daarop dat baie van hierdie arm werk -lose blan kes nie oor naskoolse kwalifikasiesbe skik nie. “Die mense in die Kaap is ooknie van hierdie armoede bewus nie.”

Baie van hierdie mense is kontrakwerkers

wat nie heeltyds aangestel is nie. Van hulle isopgeleide ketelmakers en elektrisiëns watveronderstel is om maklik werk te kry, maardit is nie altyd die geval nie. Sy sê van diemense is so wanhopig dat hulle bereid is omas petroljoggies, tuiniers of huishulpe te werk.

Sy doen ’n beroep op vakansiegangers indie Kaap om ’n sak kruideniersware by dieSolidariteit-kantoor in Du Toitstraat 18 inBellville af te laai. Die kontaknommer is072 195 6581.

DAAR IS WERK, MAAR BEHOU DITMaar hoe dan gemaak as jy steeds Gautengse stof van jou voete afskud en jou brood indie Kaap wil verdien?

Volgens Elbé Liebenberg van Sol-Tech isdaar wel ’n behoefte aan sekere ambagte indie Kaap. Sy meen dat daar altyd ’n vraagsal wees na ambagslui soos sweisers, mon -teur draaiers, motorwerktuigkundiges enmen se wat in die sogenaamde megatronika-rig ting opgelei is.

Volgens ’n woordvoerder van die Express-werwingsburo in Kaapstad, is talle tydelikeposte wel in die Kaap beskikbaar. As menseheeltyds aangestel wil word, is ervaring egter’n vereiste. Haar raad is: “As jy ’n werk in dieKaap kry, sorg dat jy dit behou.” S

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:18 AM



s die Suid-Afrikaanse re ge ringsy sin kry, kan twee nu wewetsontwerpe, wat moont likongrondwetlik is, eersdaags

voor die parlement vir goed keuring gebringword. Solidariteit se Instituut vir Grondwetlikeen Arbeidsregtelike Studies is egter in ’n strydgewikkel om te verseker dat die ongrond -wetlike aspekte en die potensiële ongrond -wetlike uitwerking van hierdie wetsontwerpeuitgelig word en aandag kry. Weens die feitdat die wetsontwerpe nie aan die bepalingsvan die Grondwet voldoen nie, meen die in -stituut dat dié wetsontwerpe nie in hulle hui -dige formaat goedgekeur behoort te word nie.

WET OP BESTUUR VAN GRONDGEBRUIKDié wetsontwerp het veral in die afgelopemaande skerp in die soeklig gekom en beoog,volgens Johan Kruger, uitvoerende direkteurvan die instituut, om apartheids ge gronde ne -dersettingspatrone te her struk tureer.

“Die patrone het volgens die op stel lersvan die wet gelei tot ongelyke toekenningvan grond, segregasie, armoede en af hank -likheid,” verduidelik Kruger.

Die wet beoog voorts ook om Suid-Afrikase stede, dorpe en nedersettings te her -struktureer sodat rasseverwydering in ruim -telike terme beëindig kan word.

Volgens Kruger kan die wetsontwerp ditvir enige munisipaliteit moontlik maak omgrond in sy jurisdiksiegebied te reguleer as -ook om die gebruik, vorm en funksie van diebetrokke grond te verander. “Dit kan be te -ken dat die beperkende voorwaardes opgrond verander of weggeneem kan word.”

Die instituut het in Julie ’n voorlegging oor

die voorgestelde wetgewing aan dieparlementêre portefeuljekomitee gedoen enkritiek teen onder meer die ongrond wet -likheid van die wetsontwerp gelewer.

Die grondslag van die instituut se teen -stand van die wetsontwerp in sy huidigevorm is dat die voorgestelde Wet op dieBestuur van Grondgebruik ongrondwetlik isomdat dit nie aan die vereistes van Artikel44(2) van die Grondwet voldoen nie, aan -gesien nie een van die vereistes vir in -menging deur die parlement by wyse vanwet gewing in die eksklusiewe funksionelebe voegdhede van die nege provinsies, soosdaargestel in Skedule 5 van die Grondwet,aanwesig is nie.

WET OP DIE BESKIKBAARSTELLING VANGROND EN BYSTANDDie instituut het in Augustus nog ’n voor -legging aan die parlementêre komitee virlandbou en grondsake gedoen – dié keer oordie voorgestelde wysiging aan die Wet opdie Beskikbaarstelling van Grond en By -stand. Volgens Kruger is dié wysiging nog ’nwets ontwerp wat daarop gemik is om grond -hervorming in Suid-Afrika te bevorder.

Die wysiging sal beteken dat slegs mensewat voorheen benadeel is in die toekoms virvoordele kragtens dié wet sal kan kwa li -fiseer. “Mense wat nie voorheen benadeel isnie, sal ingevolge die wysiging van enigemoontlike voordele uitgesluit word,” ver dui -delik Kruger. “Onder die huidige wet kwa -lifiseer ’n veel wyer groep mense vir voor - dele, met inbegrip van mense wat deel vanminderheidsgroepe vorm.”

Dit is juis op hierdie punt dat die instituut

aanvoer dat die grondhervormingsoogmerkevan die wet bereik kan word sonder datbeperkings wat minderheidsgroepe uitsluit,ingestel word.

Die uitwerking hiervan sal wees datmense wat buite die klas van voorheenbenadeeldes val in die toekoms nie gelyketoegang tot die voordele van die wet sal hênie, selfs al sou hulle daarvoor kwalifiseer,en dat hierdie beperking nie geoorloof salwees nie in ag genome die bepalings vanArtikel 36(2) van die Grondwet.

Die beperking voldoen volgens die in -stituut nie redelik en regverdigbaar aan dievereistes van ’n oop en demokratiese same -lewing nie.

Kruger steun in hierdie verband op diebepalings van Artikel 36(1)(e) van dieGrondwet en stel dat oogmerke van die wetbereik kan word deur minder beperkendemaatreëls in te stel.

In terme van die voorgestelde wets wy -siging sal die minister die mag hê om staats -grond onder sy of haar bestuur aan kwa - li fiserende mense beskikbaar te stel. Voortssal dié mense bygestaan kan word met diever kryging van onroerende eien dom, on der -nemings, lopende sake, aandele in ’n regs -persoon of sekere trusts. Roerende bates –insluitende trekkers, vee en ander toerusting– sal ook by die transaksie in ge sluit word.

Die parlementêre komitee sal nou, náaanhoor van insette van belanghebbendepartye oor die betrokke wetsontwerpe, dieinsette oorweeg en, indien die komitee ditgoed ag, die nodige aanpassings doen. So -dra die aanpassings gedoen is, sal dit aan dieparlement voorgelê word. S

Instituut takel twee wetsontwerpe

a Deur Ilze Nieuwoudt

DOEN GRONDHERVORMING DÁNSolidariteit se Instituut vir Grondwetlike en ArbeidsregtelikeStudies meen grond her vormingswetgewing moet aan die be -palings van die Grondwet voldoen. Voorts moet dit:• nie beleggingsmoontlikhede in Suid-Afrika belemmer nie;• in die belang van die mikro- en makro-ekono-

mie van Suid-Afrika wees;• die volhoubaarheid van volskaalse eko nomiese

groei in Suid-Afrika bevorder;• verseker dat die nasionale regering toe re keningsvatbaar

is om die regte van Suid-Afrikaanse burgers te balanseer; en• verseker dat die regte en belange van alle minderheidsgroepe

in Suid-Afrika be skerm word.

FOTO

: STO

CK

XPE

RT

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:18 AM

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:18 AM

n e w s w o r t h y


he South African government istrying to sign into law a controver-sial new expropriation bill. Thisproposed law would enable anyand all levels of government to

take away any kind of property (not justfarmland) from anyone, without market-re-lated compensation. The government wouldonly have to assert that they need the pro -perty for a “public purpose” or for some-thing that is “in the public interest”.

Courts will no longer be able to specify theamount of compensation for expropriatedproperty. In theory the government could offerR100 as compensation for a farm, and thefarmer would just have to accept that offer.

Solidarity’s citizen’s rights organisation,AfriForum, has been opposing this proposedlaw at each step of its development. Unfortu-nately, it still seems that many people are notaware of the danger this law poses. The go -vernment will be able to take anything, evenshares or cars, with only a pittance payment inreturn.The law itself is bad enough, but its im-plementation by corrupt officials at all levelsof government has the potential to make a badsituation even worse.

Anyone can imagine what will happen toagricultural production in South Africa if thecurrent process of expropriation of productivefarmland is accelerated. Even today, three mil-lion hectares of prime agricultural land in for-mer black homelands are not being farmed.Some reports indicate that more than 50% offormerly productive farms that were trans-ferred to emerging farmers have completelyceased to function as commercially viableunits. Food security is being threatened.

This year, South Africa became a net im-porter of agricultural products for the firsttime. As a result of land claims on timberplantations, we may within a few years havea shortage of wood as well. This is what isalready happening as a result of the currentexpropriation and land redistribution pro-gramme that is still founded on market-re-lated compensation.

Economic theory tells us that it is a badidea to move around people’s assets accor -ding to rules that are not based on marketprinciples. When ownership of assets istransferred during the economic “game”, itleads to outcomes of decreased welfare forall concerned. Some economists argue that

this is not the case in an emerging economy– that assured property rights only start tomatter after a certain minimum level of wel-fare has been reached. South Africa is oneof the World Bank’s group of upper middleincome countries.

We are above the minimum threshold andassured property rights do play an importantrole in our economy. There are many indica-tors of how well-off people are in a country.Gross domestic product per capita is one ofthese. This indicates roughly how muchmoney every person in a country earns. An-other is the UN’s Human Development Index.

This is a summary of many factors that af-fect human development, including healthand education. When certainty of propertyrights is plotted on a graph against indicatorslike these, a clear correlation emerges.When property rights become more uncer-tain in a country, the citizens of that coun-try’s welfare and well-being decrease. Thishappens through less foreign investment,which leads to slower economic growth.

Even patent-holders could be wary of let-

ting their products enter such a country, asthe government might regard the expropria-tion of their patents as being in the publicinterest. Banks have to write off debt on ex-propriated property as a result of compensa-tion that is below market value.

Normal citizens will find it more difficultto secure loans against their property as a re-sult. In South Africa all these factors will playa role in hampering the economy. Becauseof increased interference in the agriculturalland market, food security will be even morethreatened than it is already.

At the moment, South Africa’s propertyrights are not internationally regarded asbeing very good. The proposed Expropria-tion Bill will cause us to drop from mediocreto terrible. This is not a law that will only af-fect white farmers. This law will measurablyand significantly decrease the prosperity ofall South African citizens. Even though itcurrently seems as though the bill might bewithdrawn, it could be tabled in parliamentonce again next year. We must all stand to-gether in opposing it. S

Expropriation bill bad for everyoneBy Paul Joubertt

”“Many people are not aware of the danger this law poses.The go vernment will be able to take anything, evenshares or cars, with only a pittance payment in return.

PHO

TO: S

TOC

KX

PER

T

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:18 AM

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:18 AM



ehoeftiges van meer as 35wit informele nedersettingsin en om Pre toria het in Julievanjaar saam met duisendeander wit armes die verse -kering ont vang dat daar nie

op grond van hul ras teen hulle gediskri mi -neer sal word nie. Solidariteit se HelpendeHand het vir ’n tweede keer in minder as sesmaan de die leier van die ANC, Jacob Zuma,na die Bethlehem-skuiling indie weste van Pretoria ge -neem. Tydens sy eerste be -soek het Zuma geskok aan -gedui dat hy nie besef het dat ar moedeonder die wit gemeenskap so erg is nie.

Dié keer het hy, tesame met die ministervan maatskaplike ontwikkeling, dr. ZolaSkwe yiya, asook die burgemeester van dieTshwane-metroraad, dr. Gwen Ramok go pa,Bethlehem met ’n ander doel besoek – ombehoeftiges te verseker dat geen diskriminasieteen hulle gepleeg sal word nie.

Honderde behoeftiges het vir ure in diewarm winterson tougestaan om vir maat -skap like toelae aansoek te doen en ’n brood -nodige kruidenierswarekoepon te kry. Hel -pende Hand het ook komberse en kos virdie menigte uitgedeel.

“Ons weet dat die kwessie van swartarmoede een van die grooste probleme inSuid-Afrika is. Statistiek toon dat sowat 50%van swartmense arm is; daarom ondersteun

ons die regering se pogingsom die pro bleem op te los.Daar is ’n dringende behoefte

om armoede onder almal aante pak. Ons glo dat die regering nie alles kandoen nie. Daar is egter ook ’n nuwe witarmoede in Suid-Afrika wat vinnig toeneem.Baie mense sien witmense as ryk en swart -mense as arm, maar ons weet dat armoedegeen kleur het nie,” het Flip Buys, uitvoerendehoof van Solidariteit, gesê.

Jacob Zuma, ANC-president, het gesê:“As julle probleme het, kan julle my kantoor

bel. Die belangrikste is dat julle nie alleenmet die probleem moet sterf nie – deel dit.As julle my laat weet wat die probleem is,sal ek weet aan watter regeringsdeur ekmoet klop. Daar is geen deur in die regeringwat nie kan oopmaak nie... Elke Suid-Afrikaner het die reg tot die dienste van dieland. Daar is geen Suid-Afrikaner wat uit ge -sluit moet word nie. Moenie voel jy het niedie reg om kwessies aan te raak nie – almalhet die reg. Ons is verbind daartoe om ’n ge -meenskap te bou wat omgee.”

“Daar is mense wat glo dat daar nie ar -moede in die wit gemeenskap is nie, maarek dink dié byeenkoms bewys bo alle twyfeldat dit ’n mite is. Suid-Afrikaners staar pro -bleme in die gesig soos armoede en mis -daad. Ek weet wat dit is om arm te wees, omas kind sonder kos bed toe te gaan. Ons salalles in ons vermoë doen om te verseker datalmal gelyke behandeling ontvang,” het dr.Zola Skweyiya, minister van maatskaplikeont wik keling, bygevoeg.

Geen diskriminasie teen armes, beloof staat

HELPENDE HAND

b

FOTO

: MA

RIS

A E

NG

ELB

REC

HT

Flip Buys, uitvoerende hoof van Solidariteit, en Jacob Zuma, ANC-president, in gesprek. VOLGENDE BLADSY: Honderde wit armes hetdie lang toue aangedurf om vir maatskaplike toelae aansoek te doen.

Deur Ilze Nieuwoudt

Sol 2008 nr4 p3-26:Layout 1 9/3/08 11:18 AM

Helpende Hand het ’n verslag aan Zuma en sy gevolg oorhandig wat die probleem van witarmoede en die behoefte aan behuising in die Tshwane-metropool spesifiek uiteensit. Dievolgende feite is in die verslag onthul:

In 2002 het nagenoeg 83 000 wit Suid-Afrikaanse gesinne nie toegang tot behuising gehadnie. In 2006 het dié syfer tot sowat 131 000 toegeneem.Die grootste aantal arm witmense woon in die Pretoria-omgewing. Dit kan hoofsaaklikaan die grootskaalse werkverliese in die nywerheidsgebiede in die weste van Pretoriatoegeskryf word. Die weste van Pretoria is reeds jare lank ’n gebied waar groot getalle sogenaamdeblouboortjiewerkers woon, maar as gevolg van werkverliese is duisende gesinne in diégebied sonder ’n inkomste gelaat. Sedert 2004 was daar ’n skerp toename in die aantal wit plakkerskampe in en om Pretoria. Baie inwoners van die plakkerskampe het al erken dat hulle hul skeidingspakketteonoordeelkundig bestee het en uiteindelik niks geld oorgehou het om van te leef nie. In 2007 is ’n drastiese toename in die aantal wit plakkerskampe aangemeld – dit word aandie wankelrige sosio-ekonomiese toestande in Suid-Afrika toegeskryf. Helpende Hand is aktief betrokke by 38 wit skuilings in en om Pretoria. In baie gevallehet die skuilings nie genoeg water, elektrisiteit of sanitêre en wasgeriewe nie.Die gemeenskappe het baie maatskaplike probleme soos kindermolestering en alkohol-en dwelmmisbruik. Nog ’n probleem is die feit dat baie kinders in die skuilings nie skooltoe gaan nie, aangesien baie van die skuilings ver van skole geleë is. S

Só lui Helpende Hand-verslag oor armoede

n u u s w a a r d i gFO

TO: M

AR

ISA

EN

GEL

BR

ECH

T

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:32 PM



oewel nagenoeg 27% van alleinskrywings by universiteite entechnikons wit studente is,weerspieël beurstoekenningsnie die self de verteen woor di -ging nie. Luidens ’n studie wat

Solidariteit se navorsingsinstituut ge doen het,vind diskriminasie opgrond van stu dente seras klaarblyklik by vandie groot ste têrsiêre as -ook finansierings instel -lings plaas.

Die studie, wat byvooraanstaande in stel -lings soos Unisa, dieUniversiteit van Pre -toria en verskeie Seta’sgedoen is, toon dat witstudente in sommigegevalle drasties onder -ver teenwoordig is asdie toekenning vanbeur se in berekeningge bring word. By van die grootste Seta’s isso min as 7% van beurse aan wit studentetoegeken, terwyl wit studente by die grootsteuniversiteite ook aan die agterspeen moetsuig. By die Uni ver siteit van Johannesburg isslegs sowat 7% van beurse in 2006 aan witstudente toege ken, terwyl 6 van die 11beursfondse by Unisa net aan swart studenteuitgereik is. Buiten die 57 wit studente watin 2006 by die Unisa-nagraadse beursfondsbaat gevind het, het net 3 ander wit studentebeurse aan dié universiteit ontvang.

Openlike diskriminasie in die toekenning

van beurse laat tallevoornemende stu -den te raadop en laatin talle gevalle stu -dente son der die op -sie om ver dere stu -dies aan te pak. Hel -pende Hand bied eg -ter ’n op los sing.

“Helpende Handken reeds die afgelope

vyf jaar beurse aan studente in die Solidariteit-familie toe – juis omdat dis kri minasie al meerin beurs toe ken nings plaasvind,” sê HendrikBriel, bestuurder van die Helpende HandBeurs fonds.

Helpende Hand het vanjaar beurse terwaarde van meer as R1,4 miljoen aan na ge -noeg 200 studente toegeken. Die fonds hoopom volgende jaar meer studente op dié ma -nier by te staan om opleiding te ontvang.Volgens Briel is die Helpende Hand Beurs -fonds gestig om Solidariteit-lede en hul ge -sinne deur middel van opleiding te bemagtig.

Helpende Hand het van volgende jaar af’n nuwe reeks beurse wat vir studente be -skik baar is. Die tradisionele eksterne beurse(vir studente wat aan enige tersiêre instellingstudeer) is steeds beskikbaar, asook Sol-Tech-beurse (vir studente wat aan Solidariteitse eie opleidingskollege, Sol-Tech, studeer).

Studente kan nou ook aansoek doen vir ’nHelpende Hand-gemeenskapsbeurs waar byverskeie dorpe en stede betrek word om selfbeurse vir studente in hul eie geledere tevorm. Skakel Helpende Hand om uit te vindof jou dorp of stad aan die inisiatief deelneem.Die Sheldean Human-gedenk beurs sal vanvol gende jaar af aan ’n dok torale student, watsy of haar studies in ’n maatskaplike rigtingsoos kindermis han de ling voortsit, toegekenword. Studente wat vir ’n Helpende Hand/-Damelin-beurs aan soek wil doen, kan uit ’nreeks Damelin-kursusse kies en sal ’n volleHel pende Hand-beurs ontvang. S• Kontak Hendrik Briel by beurse@soli-

dariteit.co.za of skakel 012 644 4328.Aansoeke sluit op 31 Oktober.

h MATRIEKS SE TOEKOMS ONSEKEROp die vooraand van meer as 500 000 matriekleerders se grootste toets, staar duisende’n onseker toekoms in die gesig. In 2006 het nagenoeg 350 000 matrikulante matriekgeslaag. Hiervan het egter net sowat 11,4% (40 100) matriek met ’n gemiddeld van tussen60% en 79% geslaag. ’n Verdere 2,5% (8 900) het matriek met ’n onderskeiding (’ngemiddeld van 80% en meer) geslaag. Dié syfers toon dat meer as 350 000 skoolverlaters

wat matriek suksesvol slaag jaarliks óf die arbeidsmark betree ófverdere studies aanpak. Luidens die de par te ment van opvoeding sejaarverslag het meer as 93 700 studente voor graadse grade asookdiplomas in 2006 voltooi.

’N PLAAS SE PRYS’n Jaar se klasgeld vir ’n voorgraadsekursus by die Universiteit van Pretoriakan jou tussen R14 000 en R27 000uit die sak jaag. By die Universiteitvan Kaapstad beloop klasgelde tussenR23 000 en R33 000 per jaar, terwylstudies aan die Universiteit van dieVrystaat tussen R12 000 en R21 000per jaar beloop. Dié koste kan talleweerhou van verdere studies – doendaarom vandag nog aansoek vir ’nHelpende Hand-beurs!

Helpende Hand pak beursdiskriminasie Deur Ilze Nieuwoudt

HELPENDE HAND

FOTO

: STO

CK

XPE

RT

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:33 PM

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:33 PM



ie Vryheidstoer het eindeJulie amptelik begin en diejongmense het reeds inte -res sante oomblikke op dietoer beleef. Werk is ’n rea -liteit wat elke jong mens indie gesig staar en dit is nie

altyd maklik om ’n inge ligte besluit hieroorte neem nie. Twee ambi sieuse mans hetbesluit om die Suid-Afrikaanse jong mens diegeleentheid te gee om werkgeleenthede inSuid-Afrika deur middel van die Vry -heidstoer te verken. Dit alles in ’n veiligeomgewing terwyl die jong mens deur dieland toer en aan avontuurlike be drywighededeelneem.

CJ Pieterse en Riaan Els het ná jare semarknavorsing ’n toerroete deurSuid-Afrika vir jongmenseuitgewerk. Die eerste toerstrek oor vyf maande. Van2009 af sal die toer oor elfmaande strek. Tydens diétydperk sal die jongmensedie geleentheid hê om inver skillende beroepe prak -tiese ondervinding op tedoen. Die Vryheidstoer sal diejong mens toerus met die nodige blootstellingom ’n ingeligte besluit oor sy of haar toekomste neem, gegrond op persoonlike ervaring.

Die konsep van die Vry heidstoer is soort -

gelyk aan die working holiday in Europa enjongmense sal werketiek, groep werk, entre -

preneurskap, waardestruktureen projek bestuur leer. Dieleierskap ont wikkeling wordin samewerking met dieVoortrekker beweging ge -doen. Die toer gaan egter nienet oor werk nie. Dit ispropvol avontuur. Die kos tesluit toe rusting, kos, ver blyf,

in struk teurs en ver voer in.• Snuffel gerus op die

web werf www.vryheidstoer.co.za ofska kel CJ by 072 040 0851 om jou plekte bespreek. S

Vryheidstoer vir jongmense skop afDeur Marisa Engelbrecht

dFO

TO: S

TOC

KX

PER

T

Die Afrikaner se kultuur was nog altyd ’nhoeksteen in sy handel en wandel. ’n Ouergarde vertel met heimweë van enormesaamtrekke op 16 Desember, van dae toedié dag nog as Dingaansdag be kendgestaanhet en mense met ootmoed saam gedromhet om met aandag na volks leiers te luister.Op 10 Oktober is Oom Paul se ver jaar daggevier en volkspele is gedans en kon ser tinashet die maat lewendig aangegee.

Op 6 April, Van Riebeeckdag, is dievolksplanting in die Kaap op toepaslikewyse herdenk. Jan en Maria is toe geëer virhul durf, moed en deursettingsvermoë omhierdie ongetemde stuk aarde leefbaar virbeskaafde mense te maak.

31 Mei was ’n baie spesiale dag, ’n dagwat twee uiterstes herdenk het. Afrikanershet dan saamgetrek om Republiekdag tevier, maar ook om te besin oor die sinvolledag toe die Afrikaner sy grootste verne de -ring ervaar het by die gedwonge onder -tekening van die vredesverdrag met dieEngelse by Melrose-Huis in Pretoria. DieVrede van Vereeniging, of Bittereindedag,soos dit dees dae bekend staan, het sinoniemmet Afrikaner-verdeeld heid geword, wantop 31 Mei 1902 is die tafel immers on wrik -baar gedek vir vertwyfeling en wan troue ineie geledere, vir ongekende blanke ar -moede en pyn en lyding.

Amajubadag (27 Februarie) word jaar -liks al hoe gewilder onder veral ’n jongergeslag wat op die berg saamtrek en huldebring aan die Boerekrygers wat die Engelsein 1881 ’n vernederende bloed neus gegeehet.

Vandag, in die tweede dekade ná dieaanbreek van die sogenaamde nuwe Suid-Afrika, met die Afrikaner in vele opsigtemeer verdeeld as ooit vantevore, is dieher lewing van die Afrikaner-kultuur veelmeer as die spreekwoordelike ligpuntjie in’n baie donker tonnel. Die Afrikaner-kultuur is inderdaad aan ’t herlewe! Dit issoos ’n bloeisel wat op allerhande obskureplekke begin bot.

Besoek ’n mens Hoefslag, iewers op dievlakte anderkant Koster op pad na Lich -tenburg waar perdetelers hul prag dierejaarliks vertoon, dan pryk genl. Koos de laRey se forse gesig op ’n banier en wordbesoekers in Voortrekkerdrag op ’n tran -sport wa van 150 jaar gelede afge neem. InBrandfort in die Vrystaat drom volkspelersvan oor die hele land dae lank saam om tesing en dans. Groot getalle mense, oudmaar veral jonk, kom kyk en luister.

By die Vrouemonument, om geen spe -sifieke historiese rede nie, kom Afri ka nersbyeen om te sing en bid, en om in hulVolkspeleklere te dans, want die Vroue mo -

nument is ’n simbool van die Afrikaner segrootste lyding.

Op Onze Rust, historiese plaas vanpres. M.T. Steyn, waar sy agterkleinseun,adv. Colin Steyn, nou woon, kom Anglo-Boere oorlogentoesiaste gereeld saam ommet hul Mausers, Martini-Henrys en Krag-Jorgens sens beroemde slagvelde van dieABO te herdenk met skyfskietbyeenkomsteterwyl die Vierkleur en Vrystaatse vlag inal hul glorie wapper. Daar word dan ge -moedelik saamgekuier, met die meestevan die mense aangetrek in historieseperiodedrag.

By Paardekraal drom mense saam omte kyk na perderuiters wat historiese vry -heids vlae vertoon. Daar word pannekoekgeëet, vleis gebraai en kinders ry op AlwynStur geon se transportwa wat deur ’n prag -tige span Afrikanerbeeste getrek word. Enja, genl. Koos de la Rey hou orals wag oordie gebeure waar hy op baniere, op boekese omslae en op T-hemde pryk.

By die Doornkraal-feesterrein aan dieoewer van die Sandrivier langs die Den -dron-pad lewe Afrikaners van Januarie totDesember hul kultuur ten volle uit. VirJohan Willemse van Pietersburg gaan ditom die Afrikaner se reg om sy kultuur tegeniet, sy godsdiens te beoefen en sy taalte gebruik. S

Afrikaner-kultuur herleef, begin op talle plekke botDeur Paul Alberts

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:34 PM

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:34 PM



olidariteit het op 11 September sy bestaan van meeras 100 jaar ge vier. Onlangse navorsing het be vinddat Solidariteit nie eers in 1913 ontstaan het nie,maar dat hy in werk lik heid reeds in 1902 gevestig is.

Die ontstaan van die vakbond as die Trans vaal Miners’Association was deels in reaksie op die industrialisering nádie Anglo-Boereoorlog. In 1913 verander die vakbond synaam na die bekende Mynwerkersunie en sedertdien hethy ontwikkel tot ’n orga ni sa sie wat meer as 130 000 wer -ken de Suid-Afri kaners in meer as 6 000 maatskappye entientalle bedrywe verteenwoordig. Soli dari teit vier vanjaardié ryk geskiedenis en sy oorgang van die Transvaal Miners’Asso cia tion tot die Mynwerkersunie tot vandag se moderneSolidariteit-beweging.

Solidariteit is trots om Deon Opperman se Ons vir Jou-musiekblyspel te ondersteun. Die musiekblyspel speel afty dens die An glo-Boereoorlog wat ’n regstreekse uit wer kingop die industrialisering van Suid-Afrika gehad het. Die vak -bond het ook sy eeu fees viering afgesluit met ’n gala -geleentheid van Ons vir Jou in die Pretoriase Staatsteater.

Ons vir Jou is die grootste Afrikaanse mu siek blyspel in diegeskiedenis van Suid-Afri kaanse teater. Die stuk vertel diegeskiedenis van die Anglo-Boereoorlog en beeld met deer nisen passie die uitwerking van die oor log op die wording vandie Afrikanervolk uit.

Die musiekblyspel is deur die Hertzog prys wenner DeonOpperman in same wer king met Sean Else geskryf, metmusiek deur Johan Vorster. Vorster se asemrowende mu sieksal die gehoor laat saamneurie lank na dat die mense uit dieteater gestap het, met treffers soos Ons vir jou Suid-Afrika,Vergeet my nie, De La Rey en ander liedjies wat spesiaal virOns vir Jou geskryf is. Die rolbesetting van byna dertigakteurs – insluitende Rouel Beukes, Michelle Botha, AdrianPoulsen, Paul Lückhoff, Neels Coet zee, David Clatworthyen Peter Taylor – is in druk wekkend en die skouspelagtigestelle en kostuums uit die tydperk sal ’n onvergeetliketeater ervaring wees.

Deon het geen bekenstelling nodig nie. Vandat hy in1983 by ATKV-Kampustoneel met Môre is ’n lang daggedebuteer het, het sy skryfwerk van krag tot krag gegaan.Hy is in 2006 met die Hertzogprys vir sy oevre bekroon.

Else het sy diploma in drama aan die Pretoria Technikonbehaal. Hy het al in ’n indrukwekkende lys verhoog- entelevisieproduksies opgetree en was vervaardiger van ’newe lang lys drama- en musiekproduksies. Hy het veralbekendheid verwerf vir sy betrokkenheid in die sanggroepEden, waarvan hy ’n stigterslid was.

In 2005 begin Johan Vorster en Sean Else die maatskappyMozi Records met Bok van Blerk as hul eerste kunstenaar.Vorster het onder andere liedjies soos De La Rey, Ons virjou Suid-Afrika, ‘68 Chevie en So waai die wind vir Bokgeskryf en vervaardig. Hy het ook vir Eden en Lianie Mayverskeie treffers geskryf. S• Ons vir Jou is tot 12 Oktober 2008 in die Operahuis

van die Staatsteater in Pretoria te sien.

Solidariteit vier bestaan van meer as 100 jaarDeur Marisa Engelbrechts

BO: Die boerekommando inOns vir Jou is voor Frans Schoe-

man. Middel: Rouel Beukes en Heinvan Zyl. Agter is Wynand van

Vollenstee, Peter Taylor en Paul Luckhoff. LINKS: Michelle

Botha en Rouel Beukes vertolk die rolle van

Nonnie en Koos de la Rey.

FOTO

’S: P

AC

KED

HO

USE

PR

OD

UC

TIO

NS

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:34 PM

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:34 PM

p r o m o s i e - a r t i k e l


ngeëwenaarde gehalte en me -de dingende pryse – dit is as -pek te wat sinoniem is metMor gan Abattoir en verdui de -

lik waarom kliënte van heinde en ver na diéabattoir in Springs stroom. Morgan Abattoir,een van die grootste rolspelers in die bedryf,bedien kliënte van sover as Mpumalanga,Noordwes en Limpopo.

Volgens Dirk Groenewald, bestuurdervan Morgan Abattoir, lê hul geheim juis indie gehaltebeheer wat op elke aspek van dieproses toegepas word. By Morgan Abattoirbegin dié legendariese gehaltebeheer reedsby die voerkraal en nie soos in ander gevalleeers by die slagproses nie.

“Om in dié mededingende bedryf voor tebly, het Morgan Abattoir reeds ’n geruimetyd gelede besef dat om beheer oor diegehalte van jou produk uit te oefen, moetdaar uiteindelik van dag een af van die dierse lewe beheer toegepas word,” verduidelikGroenewald. Dit is juis die verbintenis tus -sen Morgan Abattoir en Morgan Beef.

Morgan Beef is ’n gevestigde voerkraal indie Delmas-omgewing wat reeds vir meer as12 jaar in voerkraalbeeste spesialiseer. Mor -gan Beef verskaf tans uitsluitlik aan MorganAbattoir. Deur beeskalwers net by goed ge -keurde verskaffers aan te koop, verseker dié

voerkraal dat slegs goed geteelde beeste uit -eindelik aan die abattoir gelewer word. Dievoerkraal het ’n drakrag van 18 000 beesteen voorsien die abattoir op ’n gereeldegrondslag van graangevoerde, A-graad bees -te van ’n hoë gehalte.

Hier neem talle kundiges deel aan dieproses om beeste op die optimale vlak te kry.’n Konsulterende veearts en voedings kun -dige verseker dat die diere by Morgan Beefvry van siektes bly en net die beste gefor mu -leerde rantsoene ontvang. Morgan Beef-beeste kry net voer van ’n hoë gehalte.Bees te word slegs graangebaseerde rant soe -ne gevoer en geen dierlike byprodukte wordbygevoeg nie. Hier geld die leuse “beestegroei die beste in die beste omstandighede”deur en deur, want nie net is die dier sewelstand prioriteit by Morgan Beef nie, maargereelde toetse en proewe verseker datgesonde toestande altyd gehandhaaf word.

Morgan Beef het ook ’n akkerbou-af de lingmet nagenoeg 270 ha mielies. Sowat 120 000bale hooi word ook jaarliks hier geproduseeren ’n gedeelte van die mielies word vir kuil -voer verwerk. Die kuilvoer en hooi word ge -bruik as deel van die voer kraal rantsoene. Metdie beste behandeling en voeding van die die -re in die voerkraal verseker Morgan Beef datbees te van ’n hoë gehalte vir slagting aan die

abattoir ge lewer word. By Morgan Abattoir word dié gehalte -

beheer voortgesit. Elke stap in die slagprosesword gereguleer en drie inspekteurs en ’nondersoeker is deurentyd by die prosesbetrokke om beheer toe te pas om ondermeer vleis en afval vir siektes te ondersoek.’n Veearts besoek die abattoir ook gereeldom verdere gehaltebeheer toe te pas. Mor -gan Abattoir word onder meer deur dieDiere beskermingsvereniging en die SouthAfrican Meat Industry Company gemonitorom te verseker dat daar nie dieremishan de -ling plaasvind nie en dat die gradering watge doen is, op standaard is. Dus is al MorganAbattoir se kliënte verseker daarvan dat geenbedrog met die gradering van vleis plaasvindnie – die kliënt kry waarvoor hy betaal.

Morgan Abattoir spesialiseer in die ver -werking van bees- en skaapvleis asook afval.Vleis word in groot- en kleinmaat direk aandie publiek verkoop. Morgan Abattoir ver -skaf vleisprodukte aan onder andere Shop -rite, Checkers, Spar en talle slaghuise inGau teng, Mpumalanga en Noordwes.

Besoek Morgan Abattoir vandag nog virge haltevleis asook mededingende slag- enverwerkingspryse van beeste en skape.• Skakel Morgan Abattoir by 011 362 4471

of besoek hulle in Plantasieweg 1, Springs.

Gehalteprodukte, voortreflike diens

oFO

TO: S

TOC

KX

PER

T

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:35 PM

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:35 PM

l i d m a a t s k a p


n die sprokie van die drie varkies hetdie wolf sonder enige moeite eers diestrooihuis en daarna die houthuisom geblaas. By die derde huis het hyhom eg ter lelik vasgeloop. Die bak -

steenhuis was sterk genoeg om teen diewolf weer stand te bied en hy moes met ’nhol kol op sy maag weggaan. Die lewe isegter nie ’n spro kie nie en die werkplek isnie kin der speletjies nie.

Solidariteit bied reeds vir meer as ’neeu beskerming vir sy lede in die werk -plek. Die vakbond is nie net vandag ’nhuishoudelike naam wat hom daaroproem dat hy vir die reg te van werknemersveg nie, maar hy is jou groot broer in die

werkplek – jóú bak steen huis.Solidariteit is die vakbond in Suid-Afrika

met die grootste arbeidsregsafdeling. Dievakbond het 34 ervare personeellede metinbegrip van prokureurs en advokate, watsake namens lede hanteer. Die afdelinghan teer op enige gegewe tydstip sowat 2500 sake namens lede (uitgesonderd diegroot kollek tiewe geskille met werk -gewers). Die sake handel oor enigiets vanontslag tot griewe, diens kontrakte, pen -sioen geskille en vergoe dings eise vir be -roeps beserings en -siektes.

Voel jy 100% veilig in jou werkplek?Suid-Afrika is vir sommige mense die landvan melk en heuning en vir ander die land

van oorlewing. Motor- en huisinhoud ver -se kering het deel van Suid-Afrikanersse daag likse lewe geword, maar wat ismeer be langrik as jou motor en jou huis?Wat van jou werk? Het jy versekering opjou werk? Solidariteit bied aan sy ledewerk beskerming wat op dieselfde be -ginsel as motor- en huis in houdversekeringgegrond is.

As jy reeds deel van die Solidariteit-be -we ging is, kan jy saans rustig slaap. As diewolwe huil, kan jy vir seker weet dat joubak steenhuis staande sal bly. As jy nog niedeel is van Solidariteit nie, moet jy jou selfafvra: “Hoe lank gaan jou strooihuis nogstaande bly?” S

Hoe veilig is jy in jou werkplek?

i

FOTO

’S: S

TOC

KX

PER

T

Deur Marisa Engelbrecht

KLIEK-KLIEK-WEN!Om by Solidariteit aan te sluit, is so makliksoos 1-2-3. Solidariteit bied nie net be -skerming in die werkplek nie, maar verskeieander voordele. Om in al die voordele tedeel, sluit vandag nog aan. Besoek ons web -blad by www.solida ri teit.co.za en vul die 1minuut-aansluiting in of voltooi die vol le -dige aan sluitings vorm. Solidariteit wys van21 Julie af vir 10 weke* lank elke week ’nwenner aan. Die weeklikse wenner sal ’nvles en beker-stel van Solidariteit ontvang.Aan die einde van die tien weke word ’nalgehele wenner vir dié tydperk aange kon -dig. Die algehele wenner kan een van dieon derstaande ses pryse kies:• Reverse Osmosis-watersuiweringstelsel• Silwer Defy-skottelgoedwasser• Silwer Defy-240l yskas-vrieskas• Petrol ter waarde van R2 000• Inkopiegeskenkbewys ter waarde van

R2 000• ’n Kampstel met ’n tent, twee slaapsakke,

twee kamp stoele en ’n Cadac koelhouer * Slegs mense wat gedurende dié tyd deur Solidariteit sewebblad aangesluit het, kom vir die pryse in aanmerking.

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:35 PM


8

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:35 PM


Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:35 PM

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:36 PM



’n wen-wenvennootskapHierdie is ’n opsomming van die voordele wat aan lidmaatskap van Solidariteit verbonde is. Dit is onder-hewig aan die grondwet en beleid van die vakbond, asook aan die reëls soos vervat in die Reëlboek, en kansonder vooraf kennisgewing deur die Hoofraad van Solidariteit gewysig word. Nuwe lede, wat bewys kanlewer dat hulle lid was van ’n ander vakbond in ’n kollektiewe maatskappy direk voor aansluiting by Soli-dariteit, is dadelik op voor dele geregtig, met dien verstande dat waar so ’n lid by aanvaarding reeds in liti-gasie of geskil betrokke is, die voordele van lidmaatskap deur die Hoofraad na goeddunke beperk kan word.

MOTOR- EN HUIS-INHOUDVERSEKERINGHierdie groepskema verskaf uitstekendepremies by Auto & General aan lede. Skakel0860 34 62 53 vir ’n gratis, verpligtingvryekwotasie. (Deel van die kommissie wordaan die Helpende Hand Fonds geskenk.)

SOLIDARITEIT-REGSHULPPAKKETVir ’n bykomende premie van slegs R59 permaand kan lede en hulle afhanklikes omvat-tende regsdekking geniet, dit wil sê buite ar-beidsverband. Hierdie voor dele behels

dek king vir siviele en familiegedinge, borg -on der handeling, borgbetaling tot R5 000,strafregsake (kri mi neel) en hulp met dieverkryging van vuurwapenlisensies.• Skakel 0861 SOL REG (0861 765 734).

FIN-QSolidariteit se beleggingsdienstemaat skap pyverseker dat lede toegang tot kundige a dviesoor beleggings, aandeleportefeuljes, aftree-beplanning, pensioen fond se, effektetrustsen ander finan siële dienste geniet. • Skakel 086 100 0777.

PERSOONLIKE LENINGSPersoonlike lenings tot R15 000 word aanlede gebied by werkgewers waar oor -eenkomste bestaan om die lenings paaie -ment regstreeks van die salarisse te verhaal. • Skakel 0861 105 737.

TESTAMENTE EN BOEDELBEREDDERINGElke lid het toegang tot die gratis opstelvan sy of haar testament. Boedelberedde -ring kan ook teen ’n markverwante heffinggedoen word. Skakel 012 644 4300.

WERKVERSKAFFING: EXPRESS EMPLOYMENT PROFESSIONALSElke lid geniet toegang tot Solidariteit se eie arbeidsmakelary en personeelagentskap wat werkloses help om werk te kry. Skakel Express by012 644 4300 as u van enige vakatures weet of self werk soek.

HELPENDE HAND FONDSDie Helpende Hand Fonds ondersteun maatskaplike projekte en elke aansoekword op meriete oorweeg. Aansoeke kan gerig word aan: Solidariteit HelpendeHand, Posbus 11760, Centurion 0046. Skakel 012 644 4300.

BEURSEDie vakbond stel jaarliks studiebeurse vir lede se kinders beskikbaar. Voorkeur word gegee aan afhanklikesvan behoeftige weduwees en pensioenarisse. By beurstoekennings word die aansoeker se inkomste enduur van lidmaatskap in ag geneem. Rig aansoeke aan: Solidariteit Beurse, Posbus 11760, Centurion 0046.Skakel. 012 644 4300.

’N HELPENDE HAND

TOT U DIENS

NOG NIE ’N LID NIE?• Skakel 0861 25 24 23; besoek www.solidariteit.co.za; SMS die woord SOL en jou naam na 35960; of besoek een van ons dienskantore.

HOE -VEEL KOS

LIDMAATSKAP?• Individuele lede –

R56 per maand• Kollektiewe lede –

R54 per maand

FOTO

’S: S

TOC

KX

PER

T

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:36 PM



ARBEIDSAKEGratis regshulp en hulp in arbeidsakeLede kry advies van deskundiges ten opsigtevan alle arbeidsake soos dissiplinêre onder-soeke, werkon ge lukke en wers pro bleme.Gratis regsverteen woor diging word verskafvir werk verwan te arbeidsake wat na dieKVBA of die arbeidshof verwys word. Be-soek die web tuiste www.regsdienste.co.za

Hulp met ondersoekeHulp in verband met ondersoeke deur dieMediese Buro vir Bedryfsiektes en voordelevan die Vergoedings kom missaris en RandMutual word verleen, asook hulp in verbandmet werkverwante ongeskiktheids eise.

Kollektiewe bedingingBekwame en ervare Solidariteit-personeelbeding kol lektief vir beter diensvoorwaardesen salarisse vir lede.

STERFTEVOORDELE (AVBOB-KONTRAK)Begrafnisplan• ’n Gehaltebegrafnis word aan elke lid en sy

huweliksmaat verskaf. Dit sluit ’n kis vanhoë gehalte asook die begrafnisdienste in.

• In die geval van ’n verassing word ’n kisen normale ondernemersdienste voor-sien.

• ’n Begrafnis vir die lid se afhanklikekinders tot ouder dom 21 jaar word voor-sien en is van dieselfde ge halte as dié virvolwassenes. Die ondernemers diens wordslegs deur Avbob-begrafnisdienstebe hartig.

• Die afhanklike gade kan aansoek doenom aan te bly as lid ná afsterwe van diehooflid.

Kontantuitbetalings bykomend tot begrafnisplan• ’n Kontantbedrag van R3 000 word by af-

sterwe van ’n opbetaalde lid aan diehuweliksmaat of afhanklike kindersbeskikbaar gestel.

• ’n Bedrag van R2 000 word aan ’n lid watvolle lede geld betaal, beskikbaar gestel as’n huweliksmaat tot sterwe kom.

• Kontantuitbetalings aan ’n volle lid by dieafsterwe van kinders behels die volgende:* Kinders tussen 14 en 21 jaar: R1 500* Kinders jonger as 14 jaar: R1 000

BegrafnisreëlingsDie las van begrafnisreëlings word baie verligdeurdat Solidariteit en Avbob die reëlings tref.

Korting op grafstene’n Korting van 10% op grafstene is metAvbob beding.

PERMANENTE MEDIESEONGESKIKTHEIDLede met 12 maande ononderbroke lidmaat -skap van So li dariteit en wat spesia lis verslae enbewyse van hulle werk gewers voorlê dat hullepermanent ongeskik vir enige werk in die opearbeidsmark is, ontvang ’n eenmalige bedragvan R1 500.

SIEKTEVOORDELESiektevoordele van R12 per dag is betaalbaaraan lede vanaf die datum waarop diewerkgewer betaling staak.

BEVALLINGSVOORDELE’n Bevallingsvoordeel van R1 250 word virelke bevalling aan vroulike lede met 12maande ononderbroke lidmaatskap by Soli-dariteit betaal.

SOLIDARITEIT-TYDSKRIFLede ontvang ’n eksemplaar van die Soli-dariteit-tydskrif waarin aktuele kwessies indie wêreld van werk asook Solidariteit sewerksaamhede gedek word.

Met vier kategorieë van lidmaatskapbied Solidariteit ’n tuiste vir almal!

KOLLEKTIEWE LEDEKollektiewe lede is lede in

diens van ’n werk gewer met wie Soli-dariteit ’n erkenningsooreenkoms het,of van ’n werk plek wat deur Solidariteitby die kollektiewe afde ling ingedeelword. Die meeste lede val in hierdiekategorie. Kollektiewe lede, ongeag ou -derdom, kwa li fiseer vir alle voordele.

INDIVIDUELE LEDE Individuele lede is lede wat

by aansluiting jonger as 50 jaar is enby ’n werkgewer werk waar daar nie’n erkennings ooreenkoms bestaan nieen wat nie deur Solidariteit as kollek-tief beskou word nie. ’n Individuele lidwat ná aansluiting 50 jaar oud word,bly ’n individuele lid. Individuele ledekwalifiseer vir alle voordele.

VOORTSETTINGSLEDE (AFGETREDE LEDE)Bestaande Solidariteit-lede

kan binne 3 maande ná aftrede aansoekdoen om voortsettingslidmaatskap.Hier die lede kwalifiseer vir alle toe -paslike voordele. Die afhanklike kan náafsterwe van die lid aansoek doen virvoortsetting van lidmaatskap. Voort set-tings lede wat ’n verminderde premiebetaal se kontantuit be ta lings voordeel isslegs op hooflid van toepassing.

ONDERSTEU-NINGSLEDEHierdie kategorie van lid-

maat skap is ingestel op versoek vanmense wat die visie van Solidariteitsteun, maar nie kwalifiseer vir een vandie ander kategorieë nie, dit wil sê indi-viduele lede wat by aansluiting ouer as50 jaar is. Ondersteuningslede kansekere voordele benut, met die uitson-dering van voordele soos kollektiewebe dinging, siekte- en ongelukskema,per manente ongeskikt heid, bevallings -voordele en sterftevoordeel.

kategorieë

1

2

3

4

lidmaatskap-

ONS WERK VIR JOU!

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:36 PM

t o t u d i e n s


Kantore – legendaries, lojaal en landwyd!BELLVILLE

Mike Goussard, Ettienne Pio, Raymond Holland-Chapman, Anton Gerretsen, Bennie HarmseTel: 021 946 4440/4487Du Toitstraat 18, BellvillePosbus 5070, Belville, 7535E-pos: [email protected]

KATHUGert van Wyk Tel: 053 723 1604Rietbokstraat,KathuPosbus 1064, Kathu, 8446E-pos: [email protected]

RUSTENBURGTheunis van Staden, Louis PretoriusTel: 014 592 4336H/v Heystek- en Thabo Mbekistr.Heystek Ontwikkelaars, Kantoor 4, Total GaragePosbus 1310, Rustenburg, 0300E-pos: [email protected]

BOKSBURGHennie Vosloo, Lee Coetzee, Deon Oelofse, Zirk GousTel: 011 917 6107/5345Rietfonteinweg (tussen 1ste en 2deStraat), Boksburg-NoordPosbus 25903, Oos-Rand, 1462E-pos: [email protected]

MOSSELBAAI

Tel: 044 695 3016Tel: 044 695 4192Lofty Nelstraat, VoorbaaiPrivaatsak X5, Suite 19,Hartenbos, 6520E-pos: mosselbaai@ solidariteit.co.za

SECUNDAKobie de VilliersTel: 017 634 5296Eerste Vloer, H/v John Vorster- en Moore,Uitbreiding 22, SecundaPosbus 15299,Secunda, 2302E-pos: [email protected]

CARLETONVILLEWillie van RensburgTel: 018 788 4861Tel: 011 388 9854Pretokongebou Palladiumstraat 2 Posbus 99, Carletonville, 2500E-pos: [email protected]

NEWCASTLEQuintus GroenewaldTel: 034 312 9711/9917Hardingstraat 79, Sanlampark, Blok BPosbus 650,Newcastle, 2940E-pos: [email protected]

THABAZIMBIManie LourensTel: 082 352 0651Faks: 086 663 788712de Laan 4, ThabazimbiPosbus 1136, Thabazimbi 0380E-pos: [email protected]

DESPATCHPiet Veldtman, Michael PretoriusTel: 041 933 5144Tel: 041 933 5145Hoofstraat 115, Despatch Posbus 181, Despatch, 6219E-pos: [email protected]

PIETERSBURGLeon Lourens, Heinrich van HeerdenTel: 015 297 0287Tel: 015 297 0429Biccardstraat 79 (3A), PietersburgPosbus 849, Faunapark,Pietersburg, 0787E-pos: polokwane@ solidariteit.co.za

VAALDRIEHOEKJaco van den Berg, Johan Venter, Gerhard Cloete, JJ FernandesTel: 016 933 1928/931-3160/1/2Rossini-boulevard 137 (langs Vaal Mall). Posbus 25, Vanderbiljpark, 1900E-pos: [email protected]

ELLISRASJan Pretorius(voltydse verteenwoordiger)Tel. & faks: 014 763 9511Posbus 6078, Onverwacht, Ellisras, 0557E-pos: [email protected]

PRETORIAJack Loggenberg, Jahni Cowley, Joseph Kidson, Chris Roodt Tel: 012 335 9051/2 H/v Lambert Lee- & Van Rensburg straat, Mayville E-pos: pretoria@ solidariteit.co.za

WELKOMCoen Schoonraad, Lea HardyTel: 057 352 6839Grondvloer, Haddad-gebou, H/v Buiten- en Elizabethstraat, Sakesentrum, WelkomPosbus 408, Welkom, 9460E-pos: [email protected]

KLERKSDORPWillie Marais, Pieter BurgerTel: 018 468 8533Buffeldoringlaan 54, Perseel 7, KlerksdorpPosbus 848, Klerksdorp, 2570E-pos: [email protected]

RICHARDSBAAIFrancois v. HeerdenTel: 035 789 0968Tel: 035 789 0969Callypso-sentrum 21b,H/v Liralink- en KrugerrandtstraatPosbus 30478, Richardsbaai, 3900E-pos: richardsbaai@ solidariteit.co.za

WITBANKRaymond Strydom, Cornelius vanLeeuwen, Jan du Plessis Tel: 013 656 3871/2 Faks: 013 656 6846Bureau de Paul 1B, Corridor singel, RouteN4 Business Park, Ben Fleur X11, WitbankE-pos: [email protected]

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:36 PM

t o t u d i e n s


á meer as 120 jaar sedert goudvir die eerste keer in die Klerks -dorp-omgewing ontdek is,staan dié streek se mynbou

steeds sterk en met Solidariteit op dievoorstoep van lede in dié distrik, is werk -nemers in mynbou asook alle ander be dry -we steeds van die beste beskerming in diewerkplek verseker.

Solidariteit se Klerksdorp-kantoor is eenvan die oudste in die Solidariteit-familie enbedien reeds jare lank werknemers in dié stadaan die oewer van die Schoonspruit asookomliggende dorpe. Meer as 4 900 Solidariteit-lede word tans regstreeks van dié kantoor af indie Noordwes-provinsie bedien. Hoe welwerk nemers in alle bedrywe bedien word, isdit veral werknemers in die mynbou-, land -bou- en telekommunikasiebedrywe wat pro -minent verteenwoordig word.

Lede wat by dié kantoor aanklop, ont -vang altyd eersteklasdiens. Nicolene Craf -ford, kantoordame, is lede se eerste ont -moeting met Solidariteit in Klerksdorp. Sy is

behulpsaam met algemene navrae enverwys ledenavrae na die betrokke persone.

Lede in die landboubedryf word van dieKlerksdorp-kantoor af ondersteun deur dienasionale landbou-organiseerder, WillieMarais. Koöperasies in slui tende Senwes,Noord wes, MGK (in die Brits-omgewing),GWK (in Prieska), OVK (in Lady brand), NTK(in Nylstroom) en die Vry staatse Koöperasieval onder Marais se wakende oog. Intussenhet Marais ook sy visier op TWK (in PietRetief) en die Karoo Landbou Koöperasie (inUpington). Marais is ook aktief in die se ment -bedryf waar hy lede van AfriSam, Lafarge enook die PPC-sementmyne bedien. Werk ne -mers in die myn boubedryf ontvang diens vanPieter Burger, Solidariteit-or ga niseerder in dieKlerksdorp-omgewing. Hier word werkne -mers in veral die Anglo-groep, Simmer&Jacken Uranium One (Aflease) bedien. S• Lede kan Solidariteit se Klerksdorp-

kantoor tydens kantoorure in Buffel do -ring weg in Flamwood besoek of skakel018 468 8533.

Klerksdorp – ná 120 jaar steeds sterk in mynboubedryf

n Deur Ilze Nieuwoudt

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:36 PM


IN TRAININGmodule 4 of 2008

Occupational Health & Safety ActElectrical Safety Regulations

c e r t i f i c a t e i n o c c u p a t i o n a l h e a l t h & s a f e t y

his module is the fourth of six (6) modules to be completed for the 2008 course.Due to popular demand, the course focus will remain on Occupational Health &Safety. It is very important that every employee shall be fully aware of the basic Oc-

cupational Health & Safety and Electrical Safety Regulations in the workplace and at home.The 2004 course focused on occupational illnesses and injuries, the 2005 course on the OS-HACT itself, the 2006 course on personal protective clothing and equipment. The 2007 coursedealt with the General Safety Regulations of the OSHACT, which is the biggest portion of theact. The 2008 course will concentrate on the Electrical Safety Regulations in the OSHACT, inview of the unfortunate experience of electricity “load shedding” that seems set to continuefor the foreseeable future. The remaining modules will deal with the rest of the ElectricalSafety Regulations.• The Afrikaans version will be available at www.solidarity.co.za or send e-mail to

[email protected]. Participants are welcome to answer the modules in Afrikaans.

t

COMMENCEMENT AND PERMISSIONTO CONNECT INSTALLATION WORK10 (1) No person shall commence with in-

stallation work which would requirea new supply or an increase in elec-tricity supply capacity unless thesupplier has been notified thereof inthe form of Annexure 3: Providedthat the supplier may waive this re-quirement in respect of such typesof work as it may specify.

(2)No person shall connect or permit theconnection of any completed or par-tially completed electrical installationto the electricity supply unless it hasbeen inspected and tested by a regis-tered person and a certificate of com-pliance for that electrical installationhas been issued: Provided that thesupplier may on request connect thesupply to the installation for the pur-pose of testing and completion of thecertificate of compliance by a regis-tered person: Provided further thatthis sub-regulation shall not apply inthe case where the electricity was dis-connected for the non-payment ofthe electricity account or where therehas been a change of tenant but notof ownership.

(3) Where the supply to an electrical in-stallation is 25kVA or above, theuser shall subject to regulation 11(1), appoint an approved inspectionauthority or a competent personcompleted in regulation 7(2) whoshall ensure the compliance fromthe commencement to the commis-sioning of the installation.

ISSUING OF CERTIFICATE OF COMPLIANCE11(1) Only registered person may issue a

certificate of compliance in the formof annexure 4 and which shall beaccompanied by a test report in theformat approved by the chief in-spector, after having satisfied him-self or herself by means of anin spection and testing that

(a) a new electrical installation com-plies with the provisions of regula-tion 7 (1); or

(b) an electrical installation which ex-isted prior to the publication of thecurrent edition of the health andsafety standard incorporated intothese regulations in terms of regula-tion 7(1), complies with the generalsafety principles of such standard; or

(c) an electrical installation which existed

prior the publication of the currentedition of the health and safety stan-dard incorporated into these regula-tions in terms of regulation 7(1) andto which extensions or alterationshave been affected, that

(i) nothing part of the installation, com-plies with the general safety princi-ples of such standard and is rea -sonable safe, and

(ii) extensions or alterations affectedcomply with the provisions of regu-lation 7(1).

(2) If at any time prior to issuing a cer-tificate of compliance any fault ordefect is detected in any part of theinstallation, the registered personshall refuse to issue such certificate:Provided that if such fault or defectin the opinion of the registered per-son constitutes an immediate dan-ger to persons in the case whereelectricity is already supplied, he orshe shall forthwith take steps to dis-connect the supply to the circuit inwhich the fault or defect was de-tected and notify the chief inspector.

(3) Any person who under takes to doelectrical installation work shall en-

Electrical Safety Regulations in the OSHACT

PHO

TOS:

STO

CK

XPE

RT

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:37 PM

c e r t i f i c a t e i n o c c u p a t i o n a l h e a l t h & s a f e t y


Mail, e-mail or fax your answers to:Certificate in Basic Occupational Health & Safety, Solidarity, P.O. Box 11760, Centurion 0046 • Fax: 012 664 1228 • E-mail: [email protected]• Please submit your full contact details with your modules.

sure that a valid certificate of com-pliance is issued for that work.

(4) No person shall amend a certificateof compliance issued by a registeredperson.

APPEALS12 (1) Should a dispute arise over the inter-

pretation of a health and safety stan-dard referred to in regulation 7between the user, the registered per-son, the approved inspection autho -rity for electrical installations, or thesupplier, as the case may be, the af-

fected person may appeal against thatinterpretation to the chief inspector.

(2) The person who appeals under sub-regulation (1) shall serve a notice ofappeal, setting out fully the groundsof the appeal, on both the chief in-spector and the person againstwhose interpretation he or she is ap-pealing, by personally delivering thenotice of appeal or sending it byregistered post.

(3) The person against whose interpre-tation is being appealed shall,

within 14 working days of the dateof on which he or she received thenotice of appeal, forward a noticesetting out the reasons for his or herinterpretation, to the chief inspector.

(4) The chief inspector shall, after hav-ing considered the grounds of theappeal and the cause of the dispute,confirm, set aside or vary the inter-pretation of the safety standard re-ferred to in sub-regulation (1) orsubstitute it for such interpretation,which in the opinion of the chief in-spector ought to have been taken.

1. Explain when commencement andpermission to connect installationwork may continue. 2. Explain when may the issuing of acertificate of compliance be done.3. Explain the appeal process.

A&Q

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:37 PM



erwyl navorsing toon dat meer enmeer werksoekers die internet in -span om werk te vind, is dit nie dieenigste (of beste) plek om die idealewerk te kry nie. Volgens André

Vermaak, senior bestuurder: kontrakte enkliëntediens by Solidariteit se personeel -agentskap, Express Employment Profes sio nals,adverteer verskeie topmaatskappye nie hulposte op die internet nie en daarom is talleberoepe buite die internetjagter se bereik.

Express Employment Professionals is ’nin noverende personeelagentskap wat reedsdie afgelope twee jaar as deel van die Soli -dariteit-familie takke in Noordwes, Mpu ma -langa en die Noord-Kaap bestuur. Hier worddie werknemer se soek uit die soektog ge -neem en in die hande van professionele per -soneelagente geplaas.

Express Employment Professionals beskikoor ’n wye netwerk werkgewers wat op soekis na werknemers met unieke vaardighedeen kundigheid. Volgens Vermaak plaas Soli -dariteit se Express Employment Professionalsgereeld werknemers by vooraanstaandemaat skappye soos Xtrata, Anglo Coal en Sa -sol, terwyl die agentskap tans ook groot wel -slae met die plasing van kontrakteurs het.Express Employment Professionals het reedsmeer as 150 kontrakteurs (ook bekend asassosiate) wat by maatskappye geplaas is.

BESTE DIENS VIR WERKSOEKERS Express Employment Profes sionals bied ’nwye reeks dienste aan werk soekers in die Wit -bank-, Carletonville-, Rustenburg- en Kathu-omgewing. Plasings is egter nie net tot diégebiede beperk nie en plasings kan enige plekin die land gedoen word, verduidelik Ver -maak. Die agentskap bied onder meer diensteom permanente plasings by maatskappye tehan teer, asook kontrakteurwerk by kliënte.Voorts lewer Express Employment Profes -sionals ook menslike hulpbrondienste aanmaatskappye en doen psigometriese toet singvan aansoekers op versoek van werkgewers.

AGENTSKAPDROOM KRY GESTALTESolidariteit het reeds jare gelede besefdat sy lede nie net in die werkplek be -skerm moet word nie. Die droom van ’ngeleentheid waarby Solidariteit sy le dekan bystaan in die soeke na die besteberoepsmoontlikhede het sowat tweejaar gelede in die vorm van ExpressEmployment Professionals ge stalte ge -kry. Intussen het Solidariteit reeds daaringeslaag om honderde werk nemers, veral diémet skaars vaar dig he de, by voor aanstaandemaatskappye te plaas.

Express Employment Professionals han -teer plasings in alle bedrywe, maar dieSolidariteit-takke spesialiseer veral in diepla sing van ambagslui en ingenieurs, ver -duidelik Vermaak. Hy meen dat Solidariteitse takke gerat is om alle nodige bystand aanwerksoekers in die plasingsproses te bied.“Al ons takke is gestandardiseer wat die pro -

ses vir die iden -tifisering en plasingvan kandidate ver -snel.”

Solidariteit besittans vier van die se -wen tien Suid-Afri kaan -se takke van diéin ter na sionale maat -skap py. Daar word in -

tussen ook ondersoek ingestel na dieope ning van nog ’n tak aan die Oos- enWes-Rand. Express Employment Profes -sionals hoop om dié tak teen 2009 te open.

Intussen gaan Solidariteit se bestaandetakke van krag tot krag met die Rustenburg-tak wat in Julie as die derde beste ExpressEmployment Professionals-tak in die land aan -gewys is.

Dié beoordeling is gedoen op grond vandie hoeveelheid sake wat gedoen is.

By Express is werksoekers welkom

DROOMBEROEP NET ’N CV VEROm jou moontlikhede by Express Employment Professionals te verbreed, is eenvoudig. Stuur bloot jou CV na enige van die SolidariteitExpress Employment Professionals-takke.

Witbank – 013 692 6600 of stuur e-pos aan Daan Ferreira by [email protected] – 018 788 3203 of stuur e-pos aan Joey Smit by [email protected] – 014 597 0926 of stuur e-pos aan Johan Louw by [email protected] – 082 487 1823 of stuur e-pos aan André Vermaak by [email protected]

t

André Vermaak

FOTO

: STO

CK

XPE

RT

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:38 PM

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:38 PM

a r b e i d s a k e


ns is 24 uur per dag opbystand vir die hele maand,met slegs een naweek van 4dae af per maand. Ek is van

Maandae tot Vrydae van 08:00 tot 13:00 bydie kantoor en sommige dae selfs langer,waarna ek dan 21 uur op bystand gaan. Ekkan byvoorbeeld om 14:00 op ’n oproep gaanen 19:30 terug wees, waarna ek dan weer opbystand is. Naweke is ons 24 uur op bystand.

Ons is vier personeellede waarvan twee op’n keer ’n oproep doen. Daar is nog ’n per -soneellid, maar hy staan net in vir die persoonwat af is (ambulans-noodsorg assistent) en dan’n vrywilliger wat vir die basiese ambu lans -assistente instaan.

Verder word daar van ons verwag om oornaweke nog sportbystand te lewer, nie teen -staande die feit dat ons die vorige nag dalk ’nnoodroep hanteer het. Ons naaste hos pi taalvir noodgevalle is Bloemfontein (410 km) ofQueenstown (320km) heen en weer. Dit sluitnie in die rit na en van die noodgeval watsteeds afgelê en so ver as 150 km van Aliwal- Noord kan wees nie.

Ons het slegs twee ambulanse en die risikois baie hoog vir ongelukke of lewens ge -vaarlike foute wat deur een van ons gemaakkan word. Verder het ons ook nie regtig dievoorreg om ’n ontspanne gesinsnaweek ofsosiale geleenthede te kan geniet nie.

Ons word verder geen oortyd, Sondag -tyd, ongereeldheidstoelae, skof- of nagtoelaeen oortyd vir vakansiedae betaal nie, aan -gesien dit volgens die werkgewer in ons ver -goedingspakket ingesluit is. Ons salarisver gelyk egter nie met ander dienste nie enis ongeveer 30% en meer onder die mark -verwante diensleweraars.

Ons het al by verskeie geleenthede ver -soek om op formele skofte te gaan en hetook werk bare oplossings gevind wat elkekeer deur die sake-eienaar verwerp word.Het ek ’n voet om op te staan en kan ek ver -teen woordiging deur julle verkry?

ANTWOORDDie Wet op Basiese Diensvoorwaardes 75van 1997 bepaal dat ’n werknemer ’n daag -likse rusperiode van ten minste twaalf op -een volgende ure moet hê vandat diewerk nemer ophou werk het, totdat die werk -nemer diens hervat. Verder moet die werk -nemer ’n weeklikse rusperiode van tenmin ste 36 opeenvolgende ure hê.

Die wet maak nie noodwendig voor -

siening vir bystand nie, en dit word on der -ling tussen die werkgewer en die werknemeronderhandel. Soms gaan dit gepaard met diebetaling van ’n bystandtoelae.

Die betaling van oortyd, werk op Sondaeen betaling vir vakansiedae word ook deur

die Wet op Basiese Diensvoorwaardes ge re -gu leer en dit kan nie sonder meer by ’ndienskontrak in ’n salaris ingesluit word nie.

Die wet maak nie voorsiening vir skof -toelae nie, maar dit wil nie voorkom asof daarin dié stadium skofte gewerk word nie. Daaris ook nie iets soos ongereeld heids toelae watdeur wetgewing gereguleer word nie.

Nagwerk word deur die Wet op BasieseDiensvoorwaardes gereguleer, maar sal niein hierdie geval geld nie, aangesien oortydgeëis kan word vir daardie tydperke wat indie aand gewerk gaan word.

Bogenoemde is beantwoord met dieveronderstelling dat die werknemers ’n salarisvan minder as R149 736 per jaar verdien.Klagtes met betrekking tot oortyd, Sondae enopenbare vakansiedae kan na die depar te -ment van arbeid verwys word, wat die aan -geleentheid sal ondersoek en aandag daaraansal gee. Indien werknemers meer as die ge -spesifiseerde bedrag verdien, kan die saak bywyse van ’n hofaansoek aangepak word.

Daar is geen wetgewing wat verhogingsver pligtend maak nie en dit gaan oor ’n aan -bod wat aan ’n werknemer gedoen word,met ’n bepaalde salaris daaraan gekoppel.Al is dit 30% minder as ander diensle we -raars, is daar niks wat die werkgewer ver -hinder om die bepaalde salaris te betaalin dien die werknemer dit so aanvaar het nie.

Die werkgewer kan sy sake bedryf sooswat sy bedryfsvereistes bepaal. Daar is nikswat aan die werkgewer gedoen kan wordom op ’n skofstelsel te begin werk nie, bui -ten om nywerheidsoptrede te oorweeg watgewoonlik met stakings gepaardgaan.

Hoe gemaak met lang ure, vergoeding?

o

JY & DIE REGsolidariteit-regsdiensteDie vrae in hierdie rubriek is deurSolidariteit se regsafdeling beant -woord. Stuur jou vrae na Solida -

riteit-Tydskrif: Jy & die reg, Posbus11760, Centurion 0046; stuur e-posna dewet@solidari teit.co.za; of stuur

’n faks na 012 664 1102.

FOTO

’S: S

TOC

KX

PER

T

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:38 PM

l e g a l m a t t e r s

Before a case is taken to arbitration, con-ciliation must have taken place and an ef-fort to reach a settlement had to havebeen unsuccessful during the concilia-tion.The Solidarity legal experts will requestthe placing of an arbitration hearing afterthe required forms have been completedand the merit of the matter has been de-termined. If there is not much chance of success,the case will not be referred for arbitra-tion, as the possibility exists that an orderas to the costs could be made against theunsuccessful party.An arbitration hearing is much more for-mal than the conciliation and witnesseshave to give evidence under oath.The employee whose case is heard

should be physically present at the arbi-tration.The witnesses of the employer and em-ployee may be questioned by the otherparty’s representative.It is the responsibility of the employeewhose case is heard to ensure that his

own witnesses are present at the hearing.He is also responsible for any costs to getthe witnesses to the hearing.If an employee wishes that any witnessesshould be summoned to ensure theirpresence, Solidarity has to receive thewitnesses’ names, work addresses and ashort summary of the reasons why theperson’s evidence would be of impor-tance in the case at least three weeks be-fore the arbitration hearing commences.A commissioner or arbitrator will act aschairman. The person will consider allthe evidence and deliver judgement con-cerning the fairness of the matter that isheard.This judgement should be made by thecommissioner or arbitrator within 14working days.

PHILIP KRUGER, head of Solidarity legal services’ general litigation department, compiled a fewguidelines for members involved in arbitration cases.

Guidelines for arbitration hearing

PHO

TO: S

TOC

KX

PER

T

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:38 PM

v a k b o n d w ê r e l d


VAKBONDWÊRELDmagdaleen kleynhans

Het jy al ooit gewonder watander lande se vakbonde doen om hulle lede se regte te be skerm? Hou hierdie deelvan die tydskrif dop vir nuus -brokkies oor vak bonde van regoor die wêreld.

Vroue kán die politiek beïnvloed,welslae behaalDie 2008 Western Regional Summer In -stitute for Union Women (SIUW) het ’nnuwe rekord aangeteken toe meer as210 vroue aan ’n program deelgeneemhet wat vroue aanmoedig en bemagtigom aan die politiek deel te neem.

Carole James en Sharon Grosfeld vandie Women’s Leadership Forum of theDe mo cratic National Committee, wasdie ge nooide sprekers. Die boodskapwat oor gedra is, was dat vroue wel po -litiek deur hulle deelname kan beïn -vloed.

“Well Behaved Women Rarely MakeHistory” was ’n tema waar ’n paar vrouevoorgehou is wat met hulle pro gres -siewe houdings groot welslae as leiers -figure in die werkplek en die politiekgehad het. • Lees meer by http://www.bcfed.com

FOTO

’S: S

TOC

KX

PER

T

Safety tips at your office• Keep your purse, wallet, keys,

cellphone or other valuableitems with you at all times orlock them in a drawer or closet.

• Always let someone know whereyou will be – whether it is com-ing in late, working late, going tothe photocopier or mail room,going out to lunch or a meeting.

• If you bring personal items suchas a coffee pot, radio or calcula-tor to work, mark them with yourname or initials and an identifi-cation number and lock your of-fice whenever you leave it.

• Report any broken or flicke ringlights, dimly lit corridors, doorsthat do not lock properly, or bro-ken windows. Do not wait forsomeone else to do it.

• Be discreet. Do not advertiseyour social life or vacation plansor those of your colleagues topeople visiting or calling yourplace of work.

• Check the identity of anystrangers who are at your offices– ask whom they are visiting andif you can help them find thatperson. If this makes your un-comfortable, in form security ormanagement about your suspi-cions.

IN THE OFFICE BUILDING• Do not get into lifts with people

who look out of place or behavein a strange or threatening man-ner. If you find yourself in a liftwith someone who makes younervous, get out at the next floor.

• A woman by herself should bevery careful of getting into a liftwith more than one man inside.Always stand in front of the con-trol panel so you can press theemergency button if threatened,and always stop the lift and getout if you feel uncomfortable orthreatened in any way.

• www.saps.gov.za

Sol 2008 nr4 p27-50:Layout 1 9/3/08 12:39 PM


Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:10 PM

b e d r y f s n u u s


ier jaar voordat hy uiteindelikas organiseerder by Solidariteitaangestel is, het Marius Crou -camp reeds die eerste keer by

Flip Buys, uitvoerende hoof van Solidariteit,aangeklop en aangedui dat hy baie graagdeel van Solidariteit wil word. Vandag, by -kans tien jaar later, staan Marius op diedrum pel van ’n nuwe tydperk in Solidariteit– dié keer as bedryfshoof vir die mynbedryf.Marius is in Augustus as die nuwe hoof aan -gestel en volg André van der Merwe op watin tussen as hoof van die werwing- en ont -wik kelingsafdeling aangestel is. Solidariteit-Tydskrif het met Croucamp gesels.

Wie is Marius Croucamp en wat is jougeskiedenis in Solidariteit?“Ek het vir dertien jaar in die nooddienste ge -werk. In dié tyd was ek vir tien jaar lank vak -bondverteenwoordiger vir die ou Saame (laterImatu) waarna ek ook twee jaar as heeltydse

vakbondverteenwoordiger by Imatu gewerkhet. Ek het reeds in 1999 vir Flip Buys gaansien by die MWU-kantoor in Braam fon tein ente kenne gegee dat ek graag vir Solidariteit wilwerk, en ek het met Flip kontak gehou. Ter -selfdertyd het ek hard begin stu deer in dieveld van arbeidsreg en arbeids verhoudinge –alles ten doel om een dag my loopbaan bySolidariteit voort te sit. Ek kon sien dat Soli -dariteit dinge anders en beter as ander vak -bonde doen. Ek kon ook sien dat Solidariteitna ’n nuwe vlak in die wêreld van vak bond -wese op pad is. Die grootste rede hoekom ekso graag by die Solidariteit-span wou aansluit,is Solidariteit se geveg teen die onbillikemanier waarop regstellende aksie toegepasword. Ek het besef dat dit my roeping is omsaam met Solidariteit die regte van die blankeminderheid in Suid-Afrika te help be skermteen onbillikhede. Verder het ek tot die ge -volgtrekking gekom dat Solidariteit die enigsteorganisasie in Suid-Afrika is wat hoop vir ons

Nuwe bedryfshoof ’n man met hart vir vakbonddroom

Marius Croucamp

vFO

TO: R

EIN

T D

YK

EMA

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:10 PM


kinders kan gee vir ’n toekoms in die werk -plek. In 2003 is ek as vakbond organi seer derin die chemiese bedryf in Sasolburg aangestelen het later senior organiseerder geword.”

Wat is tot op datum jou grootste oor win -ning in Solidariteit?“Ek dink die Sasol September Trust staan uit.Die trust is geskep om die slagoffers en naas -bestaandes van die Sasol Secunda-ont plof -fing in 2004 te vergoed vir hulle verlies enpyn. Daar was ná die ont ploffing groot kon -flik tussen Solidariteit en Sasol en die open -bare Artikel 32-ondersoek het dinge ver- erger. Daar is onder moeilike omstan dig -hede onderhandel, maar ons het ’n baan -breker trust onderhandel en die ver houdingetussen Solida ri teit en Sasol het versterk.”

Wat glo jy is die grootste uitdaging in diemynbedryf?“Die vaardigheidstekort plaas ’n groot las op

werknemers wat bevoeg is. Die bedryf moetbesef dat daar ’n premie is om te betaal virdie vaardighede en ondervinding.”

Wat is jou visie vir die bedryf?“Die bedryf het die moontlikheid vir grootgroei met verskeie uitbreidings wat gaanplaasvind. Die bedryf is bestendig en het ’nkultuur van sy eie. Dit is belangrik dat diékultuur behoue bly. Daar heers groot kom -mer oor mynverwante beroepsiektes en ditis ’n saak wat meer aandag gaan geniet. ’nNuwe be dingingsraad is ook intussen inwording vir die mynbedryf en Solidariteit hetas een van die stigterslede ’n groot rol omhierin te speel.”

Hoekom is Solidariteit steeds relevant virwerknemers in die mynbedryf?“Solidariteit is soveel meer as net ’n vakbondvir sy lede. Solidariteit is die enigste voertuigwat aan sy lede ’n waardeketting bied wat

strek van hulp vir armoede tot hulp met stu -die beurse, voedingsprojekte, ambags oplei -ding, hulp met werkgeleenthede en be -skerming van regte in die werkplek, kollek -tiewe be dinging, ’n puik mediese fonds en’n aftree-spaarplan asook ’n toekoms vir jounageslag natuurlik.” S

BEDRYFSNUUSilze nieuwoudt

“ ”Ek kon sien dat Solidariteit dinge anders en beter as ander vakbondedoen. Ek kon ook sien dat Solidariteit op pad is na ’n nuwe vlak indie wêreld van vakbondwese.

FOTO

: YO

LAN

DÉ

TER

BLA

NC

HE

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:10 PM



brieflyEnergy strike brings economy to its kneesThe national strike by the trade unionconfederation Cosatu on August 5thbrought the South African economy to itsknees. While workers in all sectors tookpart in the stay away, it is the mi ning in-dustry that has suffered the most due tothe strike. Many mines have sufferedgreatly due to the loss in production. Insome instances mines were only able tocontinue running es-sential services. Inaddition to the los -ses in production itis estimated that thestrike has resulted ina loss of almostR200 million in wa -ges. Economist MikeSchüssler said he believed that the strikewas not a success but rather a “hassle”and that the timing of the strike againstsoaring electricity and food prices cameat the wrong time. Spokesperson for theFreedom Front Plus, Willie Spies, alsocommented on the Cosatu strike sayingthat strikes were not the solution to theproblem of increasing food prices.

UIF alive and well –department of labourThe recent struggles of an almost bankruptUnemployment Insurance Fund (UIF) maybe a thing of the past, accor ding to labourminister Membathisi Mdladlana. The fundregistered an amount of more thanR27 billion at the end of March this year.According to theminister this shows amassive growth fromthe R7,031 billionreported in April2004. “During theperiod from April2004 to March 2008over 2,2 million be -neficiaries were paidUIF benefits of R11,02 billion,” he said.More than 7,3 million employees, almosthalf of all workers in South Africa, are cur-rently re gistered for UIF. Meanwhileclaims processing centres increased from14 in 2004 to 57 in 2008.

Stewige verhogings by Columbus StainlessHoewel die waarde van meer geld in die sak te danke aan ’n goeie loonverhoging nieontken kan word nie, pak Solidariteit ook onderhandelings aan om die totale pakket virlede te verbeter en dus ook uiteindelik beter werkomstandighede vir lede te beding.

Vanjaar se loononderhandelings by Columbus Stainless het juis dít vir Solidariteit-ledegedoen. Ingevolge die loonooreenkoms wat vanjaar met dié werkgewer gesluit is, ontvanglede nie net ’n gemiddelde loonverhoging van 12,65% nie, maar ook merkwaardigeverbeterings in behuisings-, skof- en bystandstoelaes. Werknemers ontvang onder meer ’n50%-verhoging in hul behuisingstoelae asook ’n 30%-verhoging in die “call out”-toelae,terwyl hul bystandstoelae met 50% van 10 tot 15 betaalde ure per week op bystand verhoogword. En vir die vasbyters in Columbus? Die sogenaamde “Vasbyt-toelae” betaal nou jaarliksaan werknemers ’n bepaalde som geld afhangende van hoe lank ’n werknemer in diemaatskappy se diens is. Die toelae strek van R1 000 per jaar (vir werknemers wat 1 tot 5 jaardiens het) tot R8 000 per jaar (vir werknemers wat 36 tot 40 jaar diens het).

ie metaal- en ingenieurs be -dryf, die grootste bedryf inSolidariteit, het in die afgelopeloononderhandelingseisoenbehoorlik die dubbelsyfer -loon verhogings vir lede in ge -

ryg. In die 13 afsonderlike maatskappye indie bedryf waarby Solidariteit in die afgelopepaar maande loononderhandelings gevoerhet, het die vakbond se bekwame orga -niseerders en vakbondverteen woordi gersdaarin geslaag om ’n gemiddeld van 11,43%in die bedryf te beding.

Hoewel ’n groot deel van die bedryf senagenoeg 30 800 lede by die bedingingsraadvir die metaal- en ingenieursbedryf se hoof -ooreenkoms-maatskappye werk, is loon oor -eenkomste vanjaar ook vir duisende werk - nemers by maatskappye met inhuis oor een -komste onderhandel. Werknemers wat in diebedingingsraad se hoofooreenkoms verteen -woor dig word, het ook vroeër vanjaar ’n loon -aanpassing ontvang midde-in die meerjarigeloonooreenkoms wat verlede jaar gesluit is.

Volgens Deon Reyneke, bedryfshoof, iswerknemers in verskeie maatskappye van jaarbeloon met vaardigheidstoelae en bo nusse.Werknemers by Vemedco (deel van dieStratgor-groep) het ’n verhoging in hul toelaevir skaars vaardighede ontvang en word nou’n toelae van R1 650 betaal. Werk gewers byManganese Metal Company in Nelspruitasook Samancor in die Meyer ton-afdeling vandie BHP Billiton-groep en Gelita South Africahet ook ooreengekom om bykomende bo nus -se vir hul werknemers te gee.

Reyneke meen dat die bedryf begin omdie toenemende behoefte aan skaars vaar -dighede te besef en daarom word nie net opbeter loonverhogings en werk om stan dig -hede ooreengekom nie, maar aspekte soostoelaes en bonusse word nou ook ingespanom vaardige werknemers te be hou.

“Ons lede in die bedryf is baie be kwamewerknemers wat oor vaardighede beskikwaarin daar tans ’n tekort bestaan,” ver dui -delik Reyneke. Solidariteit het vanjaar, soosin die ver lede, die kwessie van vaar dighedein onder handelings voorgehou. Die wan kel -rige eko nomiese toestande asook stygendele wenskoste is ook as ammunisie in onder -handelings gebruik. S

d

FOTO

’S: S

TOC

KEX

PER

T, R

EIN

T D

YK

EMA

SÓ STYG LONE Atlas Copco – 10,4%

ArcelorMittal – 12%

Vemedco – 11,5%

Samancor (Meyerton) – 11,5%

Gelita South Africa – 11%

Vereeniging Refactories – 10,5%

CMI Lydenburg – 15%

Manganese Metal Company

(MMC Nelspruit) – 12%

TSB Sugar Malelane – 9,5%

Delta EMD – gemiddeld 12,1%

Columbus Stainless –

gemiddeld 12,65%

Barloworld Equipment

Middelburg – 10,4%.

Metaal- en ingenieursbedryfryg dubbelsyferverhogings in

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:11 PM


w w w. s o l i d a r i t e i t . c o . z an u m b e r 4 o f 2 0 0 8 55

oonverhogings vir 2008 het besondere goeie vrugte gelewer enSolidariteit het vanjaar daarin geslaag om teen Julie ’ngemiddelde verhoging van 11,31% te beding vir sy lede in 39afsonderlike maatskappye en bedingingsrade. Solidariteit het dussy loonverhogings op gemiddeld 3% meer as die nasionalegemiddeld van 8,3% gesluit.

Luidens ’n studie deur Solidariteit se navorsingsafdeling, het dievakbond loonverhogings van tussen 8,5% in die toerismesektor en15% in die mynbedryf beding.

Hierteenoor toon ’n studie deur Andew Levy oor ’n versamelingverhogings wat in alle bedrywe deur verskeie vakbonde beding is, datnasionale loonverhogings tot en met Julie vanjaar op tussen 6,5% indie onderwys- en gesondheidsektore en 12% in die kleinhandelsektorgesluit is.

Dié ooreenkomste is gesluit in ’n tydperk waarin die verbruikers -prysinflasie van 8,8% in Januarie tot 10,9% in Mei gestyg het.

Solidariteit het reeds uit die staanspoor van vanjaar se loon onder -handelingseisoen benadruk dat loonverhogings vanjaar nie onder die10%-kerf kan wees nie. Die vakbond grond sy eise op werk nemers -inflasie wat volgens berekenings op nagenoeg 2% bo inflasie staan.Dus veg Solidariteit voortdurend om nie net lede se salarisse mettoenemende le wens koste te laat bybly nie, maar ook om werk nemersse lewenspeil te verbeter.

Solidariteit was vanjaar ook betrokke by die heropening van ver -skeie loononderhandelings vanweë die drastiese styging in inflasie.Ook hier het Solidariteit veel beter loonverhogings vir sy lede beding.

Luidens die Andrew Levy-verslag is nasionale loononder han de -lings vanjaar ná ’n gemiddeld van 78,5 dae se onderhandelingsafgesluit, terwyl vakbonde se looneise vanjaar tussen 6,1% en 35%gestrek het. Die gemiddelde looneise vir vanjaar se nasionale loon -onderhandelings was 17% teenoor 14,2% in 2007. S

Lede kry 11,31% meer

l

Agt maande nadat Solidariteit die eerste keer by Telkom aangedringhet om loononderhandelings midde-in die driejaarooreenkoms teheropen, het die vakbond uiteindelik in Augustus ’n ooreenkoms metdie telekommunikasiemaatskappy gesluit.

Ingevolge die loonooreenkoms sal Solidariteit-lede ’n gemiddeldeloonverhoging van 11% terugwerkend van April vanjaar af asook ’n by -komende 0,5% in Oktober ontvang. Dit is bykans 5% meer as wat ledeingevolge die oorspronklike loonooreenkoms, wat in 2006 gesluit is, souontvang. Lede sou van April vanjaar af ’n verhoging van 6,25% ontvanghet. Die ooreenkoms kom nadat Telkom ’n kontrak van R1,7 mil jard metAbsa losgeslaan het, wat die telekommunikasiegroep in ’n gun stigeposisie geplaas het om beter loonverhogings vir sy werknemers toe testaan. Solidariteit het oor spronklik in Julie vanjaar’n loon ver hoging van 10,5% met Telkom ge -sluit, maar in Au gustus die ver beterde loon ver -ho ging van 11% plus 0,5% onderteken.

Intussen is Solidariteit egter steeds in ’ngeskil met Telkom oor die inter pre tasie vandié werkgewer se mediese fonds bydraein die oorspronklike driejaar-loon oor -eenkoms. Die geskil sal eersdaags ophersiening geneem word.

Vakbond, Telkom kom ooreen

FOTO

: STO

CK

EXPE

RT

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:11 PM



kortliksArcelorMittal toon stewige groei van 45%in wesensverdienste Die staalreus ArcelorMittal het in Au -gustus aangekondig dat die groep sewesensverdienste met 45% jaar-op-jaargegroei het. Die groep het reeds vir dieeerste ses maande van die jaar ’n we -sensverdienste van R4,6 miljard aan -geteken. Die wê -reld wye sty ging instaalpryse asook dieswakker rand-dol -lar-wissel koers hetvanjaar reeds in dieguns van Arcelor -Mittal ge tel. Diegroep het egter aan -gedui dat die stygende inflasie enrentekoerse ’n afname in residensiëleboubedry wig hede aangetoon het, maardat die vraag na staal vir siviele kon -struksie steeds na verwagting behouesal bly.

Steenkool vervoergestaak ná sterftesin 55 padongelukkeEskom het op 7 Augustus die meer as1 500 vragwaens wat steenkool na diekragvoorsiener se kragsentrales vervoervir 24 uur van die paaie gehaal nadat 16mense gesterf het in 55 afsonderlikepadongelukke waarby steenkool vrag -waens betrokke was. Volgens Eskom isdie stop-tydperk ge bruik om padveilig -heidskwessies te be - spreek. Jacob Ma -roga, bes tuurs hoofvan Eskom, het in ’nverklaring gesê datdie groep baie be -kommerd is oor diehoë aantal on ge luk -ke wat voorge komhet. “Ek wil net weerbevestig dat geenwerk belang ri ker as’n mens se lewe is nie,” het Maroga by -gevoeg. Ongeveer 133 700 ton steen koolword daagliks na die elf krag sentrales indie land vervoer. Eskom het dit benadrukdat die stop-aksie nie krag voorsiening salbeïnvloed nie.

Man met visie,ywer, ’n hart virspan werk en diebou aan die Soli da -riteit-droom – dit is

Deon Reyneke, nuwe hoof van die metaal- eningenieursbedryf. Reyneke, wat twee maandegelede agter die stuur van die groot ste bedryfin Solidariteit ingeskuif het, sal nou saam metsy span met mening veg om die bedryf senagenoeg 30 800 lede op ti maal te be dien.Solidariteit-Tydskrif het met hom gesels.

Wie is Deon Reyneke en wat is jou ge skie -denis in Solidariteit?“Ek is al amper vyf jaar deel van Solidariteit.Ek kom oorspronklik uit Eskom waar ek asvakbondverteenwoordiger, later heeltyds,gewerk het. Hierna was ek ook ’n tyd lanknasionale organiseerder in Telkom, waarnaek as senior organiseerder vir die metaal- eningenieursbedryf in Witbank gewerk het.”

Wat is tot op datum jou grootste oor win -ning in Solidariteit?“Dit is moeilik om ’n enkele grootste oor -winning te noem, maar ek glo een van diegrootstes is die goeie salarisonderhandelingswat ons in die afgelope twee jaar vir onslede in die metaal- en ingenieursbedryf ge -hanteer het. Dan is daar natuurlik die tallesake wat ons namens die lede in en buite dieKVBA gewen het.”

Wat glo jy is die grootste uitdaging in diemetaal- en ingenieursbedryf?“Die grootste uitdaging wat daar tans in diebedryf is, is vir elke organiseerder:• om eie inisiatief te neem, • in elke afdeling van die bedryf skouer

aan die wiel te sit,• op sy eie te funksioneer, en• die verantwoordelikheid te neem en toe

te sien dat lede behoue bly en uitbreidingin die bedryf plaasvind.

Dan is ’n verdere uitdaging om erkenning indie motorbedryf te verkry. Ons het planne om

erkenning by verskeie groot maat skappye inte palm. Nog ’n uitdaging is om ons diens -lewering aan ons 30 800 lede, wat oor diehele Suid-Afrika versprei is, op te skerp.”

Wat is jou visie vir die bedryf?“Ek glo dat die visie vir die metaal- eningenieursbedryf met dié van Solidariteitmoet ooreenstem. Elke organiseerder moetbewus wees hiervan om uiteindelik te weetwaarheen ons, in Solidariteit en die bedryf,op pad is. My visie is dat elke organiseerderdié droom moet uitleef.”

Hoekom is Solidariteit steeds relevant virwerknemers in die metaal- en inge nieurs -bedryf?“Solidariteit is relevant vir werknemers juisomdat ons ’n wye spektrum van die arbeids -mag dek om die Afrikaner se belange in diewerkplek te beskerm en op te staan vir diéwerknemers se regte. Ons moet egter onsspan uitbou om die Solidariteit-visie saam asspan uit te leef.” S

Nuwe hoof gerat vir uitdagings in metaal- en ingenieurswese

’nDeon Reyneke

“ ”Ons het planne om erkenning by verskeie groot maatskappye in tepalm. Nog ’n uitdaging is om ons dienslewering aan ons 30 800 lede,wat oor die hele Suid-Afrika versprei is, op te skerp.

FOTO

’S: M

AR

ISA

EN

GEL

BR

ECH

T, S

TOC

KEX

PER

T

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:11 PM

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:11 PM



Vonke het vanjaar weer tydens die loon -onderhandelings in die chemiese be dryfgespat en hoewel geskille in die ny wer -heidschemikalieë-, glas- en pe tro leum sek -tore ná afloop van onder han delings ver -klaar is, het Solidariteit weer sukses volleooreenkomste in die bedryf gesluit.

Marius Croucamp, woord voerder in diechemiese bedryf, het reeds uit die staan -spoor van onder handelings in die bedryfaangevoer dat werk nemers juis nou ook indie voorspoed van maatskappye moet deel.Luidens na vorsing wat Soli dariteit oor diegrootste werk gewers in die bedryf gedoenhet, het maatskappye met inbegrip vanSasol, Om nia en PetroSA geweldige winstein die af ge lope jaar ge toon en kon hulledaar om bekostig om werknemers in dié tyeveel beter te vergoed.

NYWERHEIDSCHEMIKALIEË Solidariteit-organiseerder in Secunda, Ko -bie de Villiers, het vanjaar weer loon -

onderhandelings vir Solidariteit-lede in diésektor aangevoer. Volgens De Villiers is ’nloonooreenkoms van 11,5% terugwerkendvan Julie vanjaar asook ’n verdere 0,5%-verhoging in Januarie 2009 vir Solidariteit-lede in dié sektor beding. Ingevolge dieloonooreenkoms word die minimumloonaangepas van die huidige R3 077,46 permaand tot R3 431,36 per maand. InJanuarie 2009 sal die minimumloonverhoog word tot R3 446,75 per maand.

GLAS Raymond Holland-Chapman, Solidariteit-organiseerder in Bellville, het vir lede in dieglassektor vanjaar ’n waardevolle loon -verhoging beding. Die sektor, wat vorige jaretelkens laer loonverhogings as ander sektorein die bedryf ontvang het, het vanjaar daaringeslaag om ’n loonverhoging van 11,5%terug werkend van Julie vanjaar vir lede indie sekor te beding. Intussen is ’n taakspanook aangewys om die moont likheid van die

instelling van meerjarige loon ooreenkomstein die sektor te ondersoek.

PETROLEUM Gesoute vakbondman Marius Croucamp,wat intussen as nuwe bedryfshoof virmynbou aangewys is, het vanjaar weerlede in die petroleumsektor se belange nadie onderhandelingskamer geneem. Soli -dariteit het ’n verhoging van 12% vir ledein dié sektor beding, nadat onder han de -lings wat in Junie afgeskop het, ’n dooie-punt bereik het.

VINNIG-BEWEGENDEVERBRUIKERSITEMSIn dié sektor verteenwoordig Solidariteithoofsaaklik lede by Colgate-Palmolive.Volgens Francois van Heerden, Solidariteit-organiseerder wat lede in dié sektorbedien, ontvang lede vanjaar ingevolge dieloonooreenkoms wat met die werkgewergesluit is, ’n loonverhoging van 10,5%.

roaktief. Dit is hoe adv. PaulMardon, nuut aangestelde hoofvan Solidariteit se afdeling virberoepsgesondheid en -veilig -heid (BGV), glo dié werk kwes -sie aangepak moet word.Vol gens hom kan navorsing,

die ontwikkeling van kursusse, opleiding enbewusmaking tot op werkersvlak versekerdat veiligheid en gesondheid in die werk -plek aangepak word, selfs voordat daar ’nprobleem ontstaan.

Mardon het sy loopbaan in die depar -tement van justisie begin en was onder meerin die destydse Suidwes-Afrika gestasioneerwaar na hy by die Suid-Afrikaanse Weermagse regsafdeling aangesluit het. Hier het hyonder meer in operasionele reg en inter -nasionale humanitêre reg gespesialiseer enop verskeie vlakke in die weermag gewerk.

Mardon het tydens sy diens in die weer -mag ook opleiding in beroeps ge sondheid en-vei lig heid aangebied en raad rakende diékwessies aan die hoofde van die weermagen die sekretaris van verdediging verskaf. In2003 het hy die weermag verlaat en by dieSuid-Afrikaanse Nasionale Weer magunie asregsadviseur aangesluit.

Sy droom om deel van die Soli da riteit-span te wees, was ’n groot trekpleister toe hyvir die pos as hoof van BGV aansoek gedoenhet. “Ek het al lank gelede besef dat Soli da -riteit ’n relevante en doeltreffende or ga ni sa -sie is en ek het besef dat ek ontsettend graagdeel van dié span wil wees.”

Hy meen dat sy afdeling ’n uiters belang -

rike rol het om te speel, aangesien dit spe sia -liseer in die beskerming van lede op ’n ge -sondheid- en veiligheidsvlak, terwyl So li - dariteit as vakbond primêr op die be skermingvan sy lede toegespits is. Hy beskou Soli -dariteit se regsdienste as die grondslag van dievakbond en die funksies van on der skeidelikarbeidsregtelike en BGV-beskerming as diebelangrikste steunpilare.

Solidariteit is die enigste vakbond inSuid-Afrika wat die gespesialiseerde diensvan ’n toegewyde afdeling vir BGV aan sylede bied. Die BGV spits hom ook daaroptoe om lede by te staan in die hantering vaneise vir beroepsbeserings en -siektes asookarbitrasie namens lede.

Volgens Mardon is beter toepassing vanberoepsgesondheid- en veiligheidsbeginselsbroodnodig in die werkplek. Hy meen egterdat hoewel die bewusmaking van veiligheidin die myne geweldige aandag geniet, die -selfde benadering ook in ander groot be -drywe soos in die metaal- en ingenieurs wesenodig is.

Sy droom vir Solidariteit se BGV? “Soli -dariteit moet die beste vir sy lede wees – hymoet ’n faktor wees en met gesag en in diebelang van sy lede optree.” S

Vonke spat oor lone in die chemiese bedryf

Pak veiligheid by werk proaktief – nuwe hoof

pAdv. Paul Mardon

FOTO

: ILZ

E N

IEU

WO

UD

T

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:12 PM


• Vir nog inligting rakende Sol-Tech se kursusse vir 2009, inskrywings of om studente vir hul praktieseopleiding in diens te neem, skakel Sol-Tech by 012 664 8923 of besoek www.sol-tech.co.za

Sol-Tech-studente gesog in arbeidsmark

Egbert Viljoen en Sol-Tech-student Luther Pretoriuswerk aan die elektrisiteit van een van die winkelsin die nuwe Miracle-winkelsentrum in Centurion.

FOTO

: MA

RIS

A E

NG

ELB

REC

HT

Deur Marisa Engelbrecht

uther Pretorius van Centurion het ver -lede jaar as elektrisiteitstudent by Sol-Tech, Solidariteit se opleidingskollege,begin. Sedert Pretorius sy studies aan ge -pak het, het hy al byna ’n jaar se prak -tiese ondervinding wat hy agter sy naam

kan skryf, ’n permanente aanstelling en on -der vinding in die buiteland. Dit alles voor sy18de verjaardag.

Pretorius het verlede jaar tydens die stu -dente se plasing by kontrakteurs by EgbertViljoen van Egbert Elektries begin werk.

“Ek is regtig baie beïndruk met Luther.Sodra hy klaar gestudeer is, sal ek vir hom’n vaste aanstelling bied. Hy verstaan hoe ekwerk en wat ek wil hê en hy is ongelooflik

toegewyd. Ek betaal sy ses maande praktiesvooruit om te verseker dat hy nie by ’n anderkontrakteur geplaas word nie,” sê Viljoen.

Wanneer Pretorius permanent aangestel is,sal Viljoen nog Sol-Tech-studente vir hulpraktiese opleiding in diens neem. “My eenvriend is ’n motorwerktuig kun dige en hy hetook vir hom ’n Sol-Tech-student aan ge stel enhet vir nog een gevra. ’n Ander lood gieter -vriend wil ook iemand van Sol-Tech aanstel.”

Viljoen voel baie sterk daaroor dat Pre -torius sy volle opleiding by Sol-Tech moetvoltooi. Volgens hom is die teoretiese oplei -ding wat studente ontvang net so belangriksoos die praktiese opleiding.

“Die studente moenie skroom om ná hul

eerste praktiese ses maande terug te gaanSol-Tech toe nie.

“Elektrisiteit is ’n beroep wat onder vin -ding vereis. Sonder die teoretiese opleidingis jy net ’n halwe elektrisiën.”

Buiten vir die hotelle en winkelsentrumswaarop dié bekwame span werk, het hulleook kliënte in Mosambiek. Pretorius gaangereeld saam met Viljoen Mosambiek toeom daar te gaan werk. Pretorius gaan binne -kort ook ’n vulstasieprojek saam met Viljoenin Mosambiek begin.

Pretorius kyk nie terug nie. Hy is baietevrede met die opleiding en geleenthedewat hy as Sol-Tech-student ontvang en dieblootstelling wat hy by Viljoen kry. S

l


Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:12 PM



erknemers in die saag -meule-, papier enpulp-, en vesel- enpartikel-sektore het ná

afloop van loononderhandelings in dieafsonderlike sektore vanjaar nie net beterloonverhogings gekry nie, maar verskeieander voordele vir dié werknemers is ookaangepas. Solidariteit-organiseerder Francoisvan Heerden het loononderhandelings na -mens die sowat 1 200 Solidariteit-lede in diedrie sektore gehanteer.

Volgens Van Heerden was vanjaar seonderhandelings besonder taai met geskillewat ná afloop van onder handelings in diesaagmeule- asook die vesel- en partikel-sektore verklaar is.

SAAGMEULEDie mees prominente werkgewers in diesektor:

• MTO Forestry George• MTO Forestry Oteniqua• MTO Forestry Boskor

Loonverhoging: 10,5%Minimumloon: R1 400 per maandNagskof: Werknemers wat op die rote -rende skofbasis werk, sal ’n skoftoelae van10% van hul basiese salaris vir nag skofteontvang.Kraamverlof: Werknemers sal vir ’n maksi -mum van vier maande 10% van hulbasiese salaris betaal word.Jaarlikse verlof: 15 werkdae Jaarlikse bonus: Werknemers sal ’n jaar -likse bonus gelykstaande aan een week sesalaris ontvang.

PULP EN PAPIERMees prominente werkgewers in diesektor:

• Sappi en MondiLoonverhoging: 12%Minimumloon: R4 650Werkure: ’n Taakspan is aangewys omondersoek in te stel na die verminderingvan werkure per week. Die taakspan moetteen 1 September vanjaar aanbevelingsdoen. Kraamverlof: Verskeie aanbevelings ra -kende kraamverlof is gedoen, met spe -sifieke verwysing na onder meer dietyd perk van kraamverlof, toepassing van13de tjek tydens kraamverlof, asook verlofbeskikbaar in gevalle van miskrame.(Kontak jou Solidariteit-verteenwoordiger

vir meer spesifieke inligting).Retensietoelae: Die saak is na die werk -gewers verwys vir bespreking op maat -skappyvlak.

VESEL EN PARTIKELMees prominente werkgewers:

• PG Bison• Masonite

• Sonae NovobordLoonverhoging: 11%Minimumloon: R3 000 per maand Skoftoelae: Toelae onveranderd by PGBison. By Masonite en Sonae Novobordsal ’n minimum toelae van 7% vir al drieskofte betaal word.Retensietoelae vir vaardighede: Sal opaanlegvlak hanteer word. S

Só baat werknemers in Hout- en Papierraad

w

Mondi Richardsbaai. Solidariteit het vanjaardaarin geslaag om ’n verhoging van 12% virwerknemers by Mondi asook Sappi te beding.

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:12 PM

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:12 PM

b o e k b r o k k i e s


ie woord “bittereinder” ver -wys vandag, ’n eeu ná dieAnglo-Boereoorlog, steedsna iemand wat tot diebittere einde standvastig

bly vashou aan sy beginsels enbereid is om selfs sy lewe af te lê virdie saak waarin hy glo. In 2008 enin ’n al hoe groter wordende ge -globaliseerde wêreld is daar niebaie bitter einders oor nie.

Alles is relatief, sê iemandonlangs. In derdaad! Betekendit dat ’n mens nie stand puntmoet inneem nie? Beteken ditdat wanneer mense se waar -digheid en self respek vertrapen vernietig word, die wan -dade in ver algemenings enabstrakte begrippe toe gedraaimoet word sodat die aan da -diges nie aangekla word en totverant woording geroep moetword nie? Vir seker nie!

Verdeeldheid in kultuurge -bon de groepe is so oud soos diemens se beskawings. In Afrikaner-geledere is verdeeldheid ’n wag -woord. Daar is egter min gebeurtenissein die geskiedenis van die Afrikaner watgroter verdeeldheid, en daarmee die ge -paard gaande verbittering, as die Anglo-Boere oorlog veroorsaak het. In hierdie gevalhet die verdeeldheid ook gelei tot verraad.

Die begrippe verraad, joiners en hends -oppers is sinonieme. ’n Eeu nadat daar vredein Melrose-Huis in Pretoria tussen Boer enBrit gesluit is, is die skandalige en verrader -like gedrag van die joiners steeds ’n steendes aanstoots vir talle Afrikaners.

Izak Liebenberg, ’n 19-jarige Kaapse re -bel, is op 11 Januarie 1902 in Aliwal-Noordopgehang, ’n regstreekse gevolg van die ver -raad van ’n mede-Boerekryger.

Liebenberg, ’n kryger in Gideon Schee -pers se kommando, het lt. Leopold Nieu -meijer op bevel van sy offisier op 23No vember 1900 doodgeskiet. Nieumeijerwas ’n gebore Vrystater, wat as joiner by dieBrit se magte aangesluit en daarna met oor -

gawe sy volksgenote vervolg het. Hy wasveral be trokke by die afbrand van Boere hui -se en die wegvoer van Boerevroue en -kin -ders na kon sentrasiekampe.

Die verraad van ’n mede-Boerekryger hettot Liebenberg se inhegtenisneming gelei.Hy is van moord aangekla en deur die Britteskuldig bevind. Toe hy die dag in Januarie1902 in die tronk in Aliwal-Noord opge hangis, het hy sonder weifeling die paar treetjiesvan die skavot geklim en reg onder diegalgtou gaan staan.

Iemand in kakie kleredrag met ’n swartmus oor sy kop het die galgtou om Lie -

benberg se nek gesit. Hy het toe eenkantgaan staan en ’n hefboom getrek. Lie ben -berg het deur die valdeur gestort. Ter self -

dertyd het ’n gordyn oor die toneel geval.Ná ’n paar oomblikke het ’n paar

Kakies nader gestaan en die gordynoopgetrek.

Groot was almal se skok en ver -ba sing toe Liebenberg op die grondstaan, heeltemal ongedeerd! Dithet groot konsternasie ver oor -saak. Twee Kakies en ’n paarban diete het met pik en grawena der gestorm en dadelik beginom ’n gat onder die valdeur tegrawe. Die hele proses omLieben berg op te hang, is hiernaher haal en toe die gordyn weeroop gaan, het sy slap liggaamheen en weer aan die galgtougeswaai met sy kop skuins voorsy bors vasgedruk.

Nou, ’n eeu ná Liebenberg sedood, met blankes vasge vang in ’n

oorlewingstryd in die nuwe Suid-Afrika, neig die siniese woor de van

die oorlogs korre spondent van dieLonden Times om by ’n mens te spook:

“When the Anglo-Boer War hasbeen consigned to the limbo of history

and becomes subjected to the dispassionatecriticism of posterity, one feature that will al-ways command attention... will be the activesupport afforded us, especially in the latterhalf of the campaign, by a large body of theBoers themselves.”

Die dood van twee jong Kaapse Rebelle,die tweede boek in die Erwe vir ons kin ders-reeks van Kraal-Uitgewers, het on langs ver -skyn. Die boek, deur Marianda Raath, bevatboeiende inligting oor die Kaapse Rebelle enspesifiek oor Johannes Lötter en Izak Lie -benberg, wat deur die Britte tydens die ABOtereggestel is. Vir elke boek wat deur ’n lid vanSolidariteit gekoop word, word R15,00 aanSolidariteit Hel pende Hand geskenk.• Vir verdere navrae, kontak Kraal-Uit -

gewers by 051 821 1856 of stuur e-pos [email protected]. Besoek ge -rus ook www.kraaluitgewers.co.za S

Kryger se verraad in woord, beeld

dDeur Paul Alberts

Izak Liebenberg, jong Kaapse re -bel wat in 1902 twee keer deurdie Britte opgehang is.

FOTO

: VER

SKA

F D

EUR

KR

AA

L-U

ITG

EWER

S

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:12 PM

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:13 PM

i n g e s p r e k


arietha Malan is ’nmens wat diep sporein die harte van andertrap. Haar hart is groot

en haar hande is warm. Marietha groet Soli -dariteit-Tydskrif-lesers in elke uitgawe met’n geestelike boodskap van iets wat sy per -soonlik ervaar het. Maar, soos alle mense,het Marietha ook ’n storie.

Marietha se ouers het kort ná haar ge -boorte Duitsland toe verhuis waar hulle virdrie jaar gewoon het terwyl haar pa sy stu -dies voltooi het. Haar ouers het terug gekeerPretoria toe, maar het kort voor lank hulwortels in Heilbron in die Vrystaat ge plant.As die oudste kind van vyf matrikuleer sy inHeilbron en gaan studeer tale by die voor -malige Potchefstroomse Universiteit. Hiernahet sy haar onderwysdiploma voltooi. InPotchefstroom ontmoet sy ook haar manwaar hy teologie studeer het.

“Ja, ek verlang na die platteland, maardie stad het ’n sekere privaatheid wat dieplatteland nie het nie,” sê Marietha.

In 1992 verander Marietha se hele lewemet die geboorte van haar vierde kind,Marietjie. Marietjie, of Riekie soos maMarietha haar noem, is met hartproblemegebore. Tien dae ná haar geboorte het Riekienet yskoud en slap geword in ma Mariethase arms. Die gesin het in dié stadium inLindley gewoon en daar was nie ’n hospitaalop die dorp nie. Marietha se buurvrou hetmet haar en die baba na die dokter gejaagwat op sy beurt met hulle deurgejaag hetBethlehem toe. Baba Riekie is opgeneem,maar die vol gende oggend het haar hartjieweer gaan staan en die baba is met ’nnoodvlug na Bloemfontein geneem. Hier hetdie dokter vasgestel dat haar aorta nie heel -temal ont wikkel het nie en sy moes ge -opereer word. Twee dae ná haar operasie hetdie hartjie weer gaan staan en dokters het 30minute gespook om haar by te kry.

“Toe sy haar ogies weer oopmaak, kon eksien iets is nie reg nie. Ek het vir my ma ge -vra: ‘Wat as sy breinskade het?’ en my mahet geantwoord: ‘Dit maak nie saak nie’.”Volgens Marietha is dit wat sy vandag nogglo. Riekie se breinskade maak nie saak nie.Ondanks verskeie hartoperasies, tromboseop die brein, longontsteking, infeksies, epi -

lep sie en ’n reusebeenoperasie, gaan ditgoed met die Malans.

Marietha het in Lindley ’n klein skooltjievir gestremde kinders geopen toe Riekie on -geveer vier jaar oud was. “Dit was die be -vredigendste ding wat ek in my lewe gedoenhet,” sê sy. Volgens haar is daar ’n groottekort aan spesiale skole op die platteland.Weens ’n tekort aan geld moes sy egter dieskooltjie sluit.

Die Malan-gesin het in 2000 na Pretoriaverhuis. Riekie word vanjaar 16 en is in dieAlma-skool in Eloffsdal, Pretoria. Ma Ma -rietha het ongeveer ’n jaar gelede ook hierbegin skoolhou. “Hier het ek tuisgekom,” sê’n gelukkige Marietha. “Dit is te lekker omdit ’n werk te noem. Dit is so bevredigend.”Marietha is juffrou van die drie- tot vyfjarigesby Alma-skool en sy praat opgewonde enmet liefde in haar stem van elkeen van diekindertjies in haar klas.

Sy praat met dieselfde liefde en trots vanhaar eie kinders. Moira-Marie het onlangshaar B.Comm. (Kommunikasie) voltooi entrou binnekort. Magdie is in haar finale jaar

in arbeidsterapie en Danie is in matriek. Danis dit Riekie en Thinus wat vanjaar sy laer -skoolloopbaan by die Gereformeerde SkoolDirk Postma voltooi. S

Marietha Malan

Die storie agter gewilde stilwo(o)rd

m

IN GESPREKmarisa engelbrecht

Marietha Malan en haar kroos, Moira-Marie, Magdie, Danie, Riekie en Thinus.

FOTO

’S: Y

OLA

ND

É TE

RB

LAN

CH

E EN

VER

SKA

F

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:13 PM

Sol 2008 nr4 p51-66:Layout 1 9/3/08 1:13 PM

sol 2008 nr4 08

Documents