5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 1/16

RYNEK EUROPEJSKI:

RYNEK EUROPEJSKI - zintegrowany rynek, którego granice wyznaczają granice zewnętrzne UniiEuropejskiej (tzw. rynek wewnętrzny UE). Program jego utworzenia zawarty był w Białej Księdze z1985. umożliwienie swobodnego przepływu dóbr, kapitału, usług i siły roboczej wewnętrznychkrajów UE. Jednolity Rynek Europejski w założeniu ma być specyficznym organizm gospodarczy, a

 jednocześnie zbiorem reguł wspólnej polityki ekonomicznej. Jego cel to doprowadzenie do takichzmian strukturalnych w gospodarkach krajów członkowskich, aby zwiększyć zdolność UE dokreowania konkurencyjności, wzrostu ekonomicznego i zatrudnienia.

WARUNKI INTEGRACJI:  położenie geograficzne wspólne interesy wspólna infrastruktura stabilność polityczna

PLUSY INTEGRACJI: swoboda przemieszczania się  rozwój gospodarczy większa konkurencja szerszy rynek zbytu

ETAPY INTEGRACJI: STREFA WOLNEGO HANDLU

likwidacja barier w handlu na artykuły przemysłowe i część rolnych z NAFTA, EFTA,CEFTA, UE 2, Norwegią i meksykiem

UNIA CELNA wspólna polit celna wobec państw trzecich np. UE z Turcją. WE wprowadziła unię celną 

w 1968 r. efekt przesunięcia – rośnie handel wewnętrzny, przesunięcie źródła zakupów do WE efekt kreacji handlu – zwiększenie obrotów handl w WE – dyskryminacja państw trzecich

WSPÓLNY RYNEK 1993 r.  4 swobody – unia celna + swobodny przepływ osób + kapitału + usług. Wspólny rynek 

wewnętrzny jest niezależny od wspólnych polityk  UNIA GOSPODARCZO WALUTOWA

Do zaistnienia wystarczy usztywnić kursy – nie trzeba wspólnej waluty

EBC – wspólna polityka walutowa ma charakter ponadnarodowy – jest ujednolicona wspólne rezerwy walutowe od 1999r  UNIA POLITYCZNA

 pełna integracja gospodarcza wewnętrzna i zewnętrzna.

RYNEK EUROPEJSKI – teoria funkcjonalna główne założenia

„spike over” - od EWG teoria federalizmu – wspólna waluta, brak granic, wyższość prawa WE, obywatelstwo UE

teoria konfederalizmu – polityka energetyczna, jednomyślność, kompetencje wyłącznie dlaWE

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 2/16

I FILAR – 30 OBSZARÓW/POLITYK  Obszary dot wyłącznej kompetencji wspólnoty:

 polityka monetarna, rolna, konkurencji, transportu, handlu, celna obszary dot. kompetencji mieszanych

regionalna, ochrona środowiska, ryynek wewnętrzny, zatrudnienia, badania i rozwoju obszary wyłącznej kompetencji państw

kulturalna, zdrowotna, edukacyjna  podejmowanie decyzji – większość kwalifikowana

wyjątek – podatki i polityka społeczna

EWOLUCJA TRAKTATU O EWG: zmiana [uzupełniony] przez JAE w 1986 r  zmiana przez traktaty akcesyjne i fuzyjne zmiana przez mastricht ---- TUE----zmienioiny na TA

WSPÓLNY RYNEK WĘGLA I STALI – 1953 r. EWWiS ewwis powołuje Wysoką Władzę – organ ponadnarodowy charakter sektorowy ujednolicenie stawek transportowych

KONFERENCJA MIĘDZYNARODOWA W MESSYNIE 1955 r.  p.h. Spaak – przygotowanie traktatów o EUROATOMIE i EWG podpisane w 1957 r – na czas

nieokreślony  polityka przemysłowa – podstawy ewwis

EUROATOM: 1957 r.  powstał w celu poszukiwania nowych źródeł energii kontrola innych państw posiadających broń – zjednoczenie europy na początku zimnej wojny GłóWNE CELE:

rozwój przemysłu i badań wsspólne normy bezpieczeńnstwa utworzenie wspólnego rynku wspólny ośrodek badań EUROATOM 1991 r. EUROPEJSKA KARTA ENERGETYCZNA

■ EUROATOM + OECD + kraje byłego ZSRR  wojna Jom Kippur  70% wyższe ceeny ropy zwiększenie użycia energii atomowej z 1,9 na 50% plan z 2000 r.

EWG 1957 r. EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA: POSTANOWIENIA: utworzenie wspólnego rynku 12 lat = 3x4 lata max do 15 lat wspólna polityka transportowa i handlowa wspólne reguły konkurencji europejski fundusz społeczny współpraca walutowa – komitet walutowy EBI – europejski bank inwestycyjny działająca od 1 stycznia 1958, na mocy Traktatu

Rzymskiego z 1957 o utworzeniu EWG, instytucja finansowa Unii Europejskiej. Jegoakcjonariuszami są państwa członkowskie Wspólnoty. Siedziba mieści się w Luksemburgu.

Stowarzyszenie ze wspólnotą terytoriów zależnych i obszarów zamorskich.

JAE – JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI 1 LIPCA 1987 r

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 3/16

PRZYCZYNY PODPISANIA  paraliż instytucjonalny – zmiana sposobu podejmowania decyzji minął okres 15 lat a nie zrealizowano 4 swobód data utworzenia rynku straciła moc

 prawną  Jacques Delors - ustalił ostateczną datę JAE na 31.12.1992 r. powstania rynku

wewnętrznego

1986 r. - biała księga – propozycje rozwiązań prawnych na drodze do zniesienia barier wewnętrznych  brak podstaw traktatowych na ochronę środowiska wsp. walutowe, politykę spójności.

Akt podpisano w 3 turach: opóźnienie – dania, grecja, włochy. Dania miała referendum, grecy chcieli zmian

 podejmowania decyzji a włosi wsparli greków.

POSTANOWIENIA JAE: ustanowienie rynku wewnętrznego  podstawy prawne dla nowych polityk  zmiana sposobu podejmowania decyzji – większość kwalifikowana przy rynku wewnętrznym

wyjątki podatki i przepły osób. Instytucje – więcej kompetencji dla PE, RE ma podstawy prawne.

TUE 1992 TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIE – Z MASTRICHT 1992 r. wprowadzony ze względu na UWG – 1989 3 etapy zwiększenie roli politycznej wspólnoty kohl i mitterrand - memorandum - propozycja zwołania 2 konferencji jedna dotycząca UGW i

druga całej reszty Dania odrzuciła traktat na samym początku bo nie chciała euro – była w ERM II. Problem z

ratyfikacją był w Niemczech. WB dostała klauzulę OPT-OUT  problem WB – KARTA SOCJALNA – 89 r. francja – tak jak dania zrobiła referendum i ledow się udało 51%.

POSTANOWIENIA TUE: EWG zmienia się w WE Powstaje UE pojęcie 3 filarów nowe obszary

ugw obywatelstwo ue ochrona konsumenta  polityka kulturalna

edukacyjna ochrony zdrowia sieci transeuropejskie

Obywatelstwo – prawa i obowiązki wyborcze – do PE i lokalne  petycje do PE, RPO UE opieka dyplomatyczna i konsumencka swobodny przepływ osób

w ramach polityki regionalnej

fundusz spójności [ochr środowiska i infrastruktura] i komitet regionów karta socjalna i układ z schangen 3 FILAR – 3 FILAR 

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 4/16

 polityka azylowa imigracyjna wizowa współpraca sadowa w spr karnych współpraca policyjna

TA – TRAKTAT AMSTERDAMSKI 1997-1999 PO CO?

Zapowiedziany w TUE – rewizja II i III filaru  poszerzenie UE na wschód – potrzeba reformy instytucjonalnej żadnego z założeń nie udało się osiągnąć.

POSTANOWIENIA TA: kwestie społeczne – Karta Socjalna włączona do III filaru. Przeniesienie do I fiilaru spr cywilnych, polityki azylowej wizowej i imigracyjnej

warunek WB decyzje jednomyślne ws. społecznych. Ustanowienie wysokiego przeststawiciela ds. WPZiB

WSPÓLNY RYNEK: miał powstać w 1969r. Biała księga deloresse'a 1985 r – definiował wolny rynek, dawał propozycje rozwiązań

 prawnych, określała swobody, określała bariery – techniczne podatkowe i fizyczne ws.swobodnego przepływu towarów

JAE – 31.12.1992 – koniec budowy wspólnego rynku ZASADY RYNKU WEWNĘTRZNEGO:

zakaz dyskryminacji jawnej i niejawnej  proporcjonalności – działania WE są proporcj do zapisów traktatu subsydiarność zakaz stosowania ograniczeń.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW SPT  jest w nim najwięcej regulacji prawnych ze wszystkich swóbód CO TO?

Zakaz ograniczeń (celnych i taryfowych) zakaz monopoli państwowych wspólna taryfa celna z krajami trzecimi

wspólne wymogi techniczne  brak kontroli na granicach  brak pojęć eksport/import w ramach UE

wyłączono z przepływu: euroatom  produkty rolne  broń leki – ze względu na ochronę zdrowia i dobro publiczne

wymiar zewnętrzny – unia celna KOLUMNY STAWEK CELNYCH:

autonomiczne – kraje nie należące do WE i nie objęte KNU

umowne – dot. państw KNU, negocjowalne – KNU kraje największego uprzywilejowania. CŁO NA PRODUKTY ROLNE są wysokie bo:

 protekcjonizm

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 5/16

na towary rolne liberalizacje występują od WTO 97 r.  proces taryfikacji – GATT kazał umieścić opłaty wyrównawcze – wyższe cło

SPOSOBY USTALANIA CŁA: od wartości towaru od ilości towaru od wartości i ilości towaru

STAWKI CELNE – mają charakter związanych – nie można ich zmieniać, podwyższenie narzuca zasobą konieczność rekompensaty.

BARIERY CELNE: administracyjna i techniczna ADMINISTRACYJNA - kontrola towarów przy przekraczaniu granicy – w tym wypadku

 przepływ towaru trwał dłużej i był bardziej kosztowny. Przewoźnik musiał wypełnić ok 70formularzy. SAD – jednolity dokument administracyjny 1988r. - nie obowiązuje już w unii aleobowiązuje w handlu z państwami trzecimi.

TECHNICZNE – wymagania jakie państwa stawiają towarom – zdażało że w jednym miejscutowar był dopuszczany a w drugim nie. Stare podejście lata 60 – ujednolicenie standardów – takie same dla całej unii.

■ Decyzje jednomyślne , czasochłonne i szyba traciły ważność  Nowe podejście – harmonizacja zamiast ujednolicenia. Wymogi techniczne odnoszą się do

 bezpieczeństwa – znak CE dla potwierdzenia Globalne podejście – wprowadza moduły A-H do znaku CE im wyższa litera tym większa

kontrola jakości. Normy zharmonizowane określa Europejski Komitet Normalizacyjny, producent nie musi wykorzystywać europejskich norm EN, nadzór rynku w PL maUOKiK, odpowiedzialność za towar ponosi producent.

zasady wzajemnego uznawania norm – towar dopuszczony w jednym kraju UE musi byćdopuszczony w innych krajach UE.

FISKALNE – zróżnicowane podatki wpływają na cenę produktu, podatek VAT, akcyza. Podatek VAT – od 1970 r w UE , 15 %

stawka zredukowana 5 % na leki żywnosć stawka śrdnia 19%, 20% węgry, 15% cypr 

AKCYZA: harmonizacyjna – oleje mineralne, surowce energetyczne, alkohol, papierosy – ustalono min.

 poziom akcyzy na papierosy, min. 57% od ceny detalicznej

SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG – SPU usługobiorca może korzystać z usług świadczonych przez zagranicznych usługodawców, a ci

mają prawo świadczyć swoje usługi na terenie krajów członkowskich UE. Brak jednolitej definicji usługi. - świadczenie wykonywane za wynagrodzenie CECHY USŁUUGI:

czasowość usługi  jest odpłatna transgraniczność  jest niematerialna zmienność

TYPY USŁUGI PODLEGAJĄCE POD REGULACJE wykonywanie wolnych zawodów działalność rzemieślnicza

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 6/16

GATT – układ ogólny ws. handlu usługami. Część WTO, wynegocjowany podczas rundyurugwajskiej. Obowiązuje w skali międzynarodowej

Wspólnota funkcjonuje w ramach GATS – reprezentowane przez KE. Po traktacie z nicei państwa przekazały wspólnocie prawo do negocjowaniaa umów o handlu usługami.wyjątki toedukacja, kultura, zdrowie. KE negocjuje ale państwa podejmują decyzje.

ZASADY SPOSOBY TRANSFERU:

usługa sama się przemieszcza – usługodawca i usługobiorca pozostają w swoich krajach usługodawca się przemieszcza. Trzeba mieć pozwolenie nie dot. UE. Osoby fizyczne usługobiorca się przemieszcza  przemieszcza się usługi za pomocą obecności handlowej – filia za granicą 

kraj sam decyduje jakie będą udogodnienia dla zagranicznych usługodawców

układ GATS obowiązuje WE w stosunkach z krajami trzecimi.

BARIERY W PRZYPADKU SWOBODNEGO PRZEPŁYWU USŁUG: okresy przejściowe  protekcjonistyczne traktowanie własnych obywateli monopole państwowe np. telekomunikacyjne każdy kraj ma odrębne regulacje prawne nieuznawanie kwalifikacji obowiązkowe członkostwo w konkretnym stowarzyszeniu obowiązek używania lokalnych produktów

ZASADY SWOBODNEGO PRZEPŁYWU OSÓB: kraju pochodzenia - przedsiębiorca musi świadczyć usługi zgodnie z prawem

obowiązującym w kraju z którego się wywodzi to samo dot. płacy podatków itp. kraju przeznaczenia – obowiązują nas prawo podatki stawki przyjęte w kraju w jakim

świadczymy usługę.

DYREKTYWA USŁUGOWA: częściowa liberalizacja rynku usług – likwidacja barier  zwiększenie komercyjności zasada swobody świadczenia usług działalność – na własny rachunek, za wynagrodzenie WYJĄTKI:

nieekonomiczne – edukacja finansowe – banki

usługi sieci łączności elektronicznej transport agencje pracy tymczasowej system opieki zdrowotnej hazard audiowizualne opieka nad dziećmi.

Europejski Obszar Gospodarczy, EOG 

• strefa wolnego handlu i Wspólny Rynek obejmujące kraje Unii Europejskiej i Europejskiego

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 7/16

Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) (z wyjątkiem Szwajcarii)

• EOG opiera się na czterech fundamentalnych wolnościach:

o swobodzie przepływu ludzi

o kapitału

o towarówo usług.

utworzeniu EOG podpisano w Porto 2 maja 1992 roku.

Wejście w życie układu opóźniało się z powodu odrzucenia go w referendum w Szwajcarii w grudniu1992 roku. Po wykluczeniu odniesień do Szwajcarii z umowy, ostatecznie weszła ona w życie 1stycznia 1994 roku.

•  Na mocy umowy z Porto obywatele wszystkich państw należących do EOG mogą się 

swobodnie przemieszczać, osiedlać i nabywać nieruchomości na ich terenie.• W zamian EFTA łoży na unijny Fundusz Spójności

• Kraje EFTA przyjęły do swojego ustawodawstwa dużą część szczegółowych przepisówwspólnotowych (nie dotyczy to jednak m.in. polityki rolnej czy walutowej).

• Ważną cechą EOG jest to, iż realizuje swoją działalność na poziomie pierwszego i trzeciegoetapu integracji, strefy wolnego handlu i Wspólnego Rynku, wyłączając drugi etap, unię celną.

Struktura Instytucjonalna

• Rada - organ decyzyjny i ustawodawczy (członkowie Rady Unii Europejskiej, Komisji

Europejskiej i po 1 ministrze danego resortu z 3 państw EFTA).• Wspólny Komitet - organ wykonawczy i arbitrażowy (członkowie Komisji Europejskiej i

 przedstawiciele rządów 3 państw EFTA w równej liczbie).

• Wspólny Komitet Parlamentarny - organ doradczy (delegaci Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych 3 państw EFTA w równej liczbie).

• Komitet Konsultacyjny - organ doradczy (członkowie Komitetu Ekonomiczno-SpołecznegoUE i Komitetu Konsultacyjnego EFTA w równej liczbie).

Kraje tworzące Europejski Obszar Gospodarczy

Kraje EFTA Kraje UE

SWOBODNY PRZEPŁYW KAPITAŁU – SPK  nie ma żadnych wyjątków dzięki niej istnieją inne swobody

 powszechna liberalizacja przepływów kapitałowych  bez niej nie istniało by UGW swobodny import i eksport kapitałuu w każdej postacii – lokaty kredyty papiery w itp. DYREKTYWY:

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 8/16

lata 60 – zniesienie ograniczeń dewizowych  podział kapitału na listę A i B – uwolniony, C – warunek uwolniony [po destabilizacji

ryku można wrócić do ograniczeń] i D – zniewolony[kapitał krótkoterminowy]. SPEKULACJE:

od 68 do 80 zastój – kryzysy naftowe upadek bretton woods dyrektywa z 1986 r. uwolniono nowe formy kapitału – papiery wartościowe i kredyty

dyrektywa z 1988 r. - pełna liberalizacja przepływów kapitałowych. OKRESPRZEJŚCIOWY DLA gRECJI DO 93 HISZPANII portugalii i irlandii do 1992 r.. OD 1.01.1999 ZACZĄŁ FUNKCJONOWAĆ WSPÓLNY RYNEK 

SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB – SPO oznacza możliwość osiedlania, pracy i nauki na terenie UE na początku objęło tylko pracowników. Później ich rodziny, emerytów uczniów i z dz. gosp. REGULACJE PRAWNE:

 prawa ubezpieczeń – przyjeżdżając gdzie jesteśmy objęci prawem socjalnym nowego państwa. Wracając wypracowane pieniądze są nam przesyłane do kraju.

Uznawanie dyplomów i kwalifikacji obywatelstwo ue daje prawa wyborcze, opiekę dyplomatyczną  strefa schangen z 1985 r. konwencja wykonawcza – wprowadza środki kompensacyjne w celu wyrównania deficytu

 bezpieczeństwa SiS. Każdy kraj ma swój umieszcza tu przedmioty skradzione itp. obecnietrzeba należeć do systemu aby wejść do schangen. Jest to dorobek unii,.

Cypr bułgariaa i rumunia nie należą do schangen norwegia irlandia szwajcaria lichenstein należą – nor i irl należa bo są stowarzyszeni w

EOG więc są na nich rozciagniete 4 swobody.

SWOBODA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI:  jest uzupełnieniem rynku 4 swobód  prawo do prowadzenia działalności gospodarczej char. Transgraniczny KTO MOŻE KORZYSTAĆ:

 przedsiębiorstwa obywatele

WYŁĄCZENIA: - odmowa prowadzenia dział gosp w danym kraju  porządek publiczny działalność dot. władzy publicznej utrata zdrowia przez obywateli – zagrożenie

STRATEGIA LIZBOŃSKA:  plan uchwalony w 2000 r.w lizbonie wspólny rynek nie wystarczył. W ten sposób chciano przyśpieszyć rozwój gospodarczy,

społeczny i ekologiczny – 3 filary – wzrost gosp na poziomie 3 %, 2005 r. NOWA STRATEGIA LIZBOŃSKA – należy skupić się na wzroście gospodarczym i

miejscami pracy , gosp oparta na wiedzy, nowe technologie wzrost wydatków na badania,zwiększenie zatrudnienia do 70%

WSPÓLNA POLITYKA HANDLOWA: AUTONOMICZNA I TRAKTATOWA POLITHANDLOWA wprowadzona od 1970 r. dotyczy relacji UE z państwami trzecimi.

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 9/16

AUTONOMICZNA POLITYKA HANDLOWA – APH – środki jednostronne (akty prawnez większością kwalifikowaną) WE dot taryf celnych liberalizacji rynku wew. ochrony rynku

instrumenty protekcji są regulowane przez WTO muszą być spełnione warunki by je zastosować.np. Wystąpienie szkody dla rynku

wewnętrznego

ZAKRES INSTRUMENTÓW: środki antydumpingowe – zaniżanie wartości towaru na wniosek 25% przesiębiorców do

KE spr różnicy na ryn pierwotnym itp. - cła tymczasowe, cłą dumpingowe, zobowiązaniacenowe. Rocznie jest ich ok 30

antysubsydyjne - państwo dla przedsiębiorstw, cięzko wykryć, nie są w pełni zakazane przez Wto, rocznie ok 5. KE na wniosek stosuje cła tymczasowe w trakcie ii cławyrównawcze

nadmierny import – na wniosek państwa. Narzędzia ochrony to nadzór nad importerem,wydawanie licencji, wprowadzenie kontyngentów, , polityka eksportowa, środkiodwetowe. OD 95 r. baza danych dla eksporterów – pomoc w wysyłaniu towarów do

 państw trzecich. Tymczasowe ograniczenia eksportu przy deficytowych środkach,

militarnych itp. TRAKTATOWA POLITYKA HANDLOWA -

regulowana przez KE – negocjuje i RADĘ – daje mandat negocjacyjny rodzaje umów – handlowe i mieszane charakter umów – niepreferencyjnu [oparte na KNU] i preferencyjne [jednostronne i

wzajemne] do tego dochodzą jeszcze umowy o stowarzyszeniu z państwami europejskimi i nie. Umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu z bałkanami umowy mieszane – zgoda PE i jednomyślność.

PIRAMIDA PREFERENCJI HANDLOWYCH1. EOG2. unia celna z turcją, san marino i andorą 3. strefa wolnego handlu z meksykiem szwajcarią RPA – dot. towarów przemysłowych4. GSP 176 państw – generalny system preferencji celnych5. KNU – klauzula największego uprzywilejowania.

UNIA CELNA:•

 powstająca w wyniku umowy międzynarodowej forma ugrupowania integracyjnego dwu lubwięcej państw, polegająca na całkowitym zniesieniu ceł i innych ograniczeń we wzajemnychstosunkach handlowych państw należących do unii celnej.

• Unia celna została powołana w 1968 przez kraje EWG na podstawie zapisów TraktatuRzymskiego. Unia celna jest jednym z etapów integracji gospodarczej.

Strefa wolnego handlu, ugrupowanie integracyjne, w którym kraje uczestniczące znoszą cła i inne bariery w wymianie handlowej, ale zachowują autonomię w kształtowaniu stawek celnych w

stosunku do krajów trzecich. Oznacza to, że cła, które nakłada każde państwo członkowskie na dobra i usługi sprowadzane z innych państw nie należących do strefy wolnego handlu, są ustalanesamodzielnie przez kraj do niej należący.

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 10/16

Strefa wolnego handlu jest jednym z etapów integracji ekonomicznej. Przykładem strefy wolnegohandlu jest Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (CEFTA).

AKP, Kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku• określenie grupy krajów – byłych kolonii Francji, Belgii, Holandii i Włoch, które mają 

 podpisane umowy stowarzyszeniowe ze Wspólnotami.• Pierwsze tego typu zapisy znalazły się w Traktatach Rzymskich.• W miarę rozwoju procesu dekolonizacyjnego umowy podpisywano już z niepodległymi

 państwami (traktaty z Jaunde – 1963 i 1969). Rozwój umów preferencyjno-handlowychnastąpił po wstąpieniu Wielkiej Brytanii do EWG (1973), co zaowocowało stowarzyszeniemkrajów Brytyjskiej Wspólnoty Narodów z terenów Afryki, Karaibów i strefy Pacyfiku.

•

•

Podpisano 4 tzw. konwencje z Lomé (1975, 1979, 1984, 1989), z których ostatnia wygasła w2000. W czerwcu 2000 podpisano ostatnią z serii umów, tzw. umowę z Cotonou, którejważność mija w 2008.

W 2002 do grupy AKP zaliczało się ponad 70 niepodległych państw, większość to krajeAfryki.

AKP (ang.  ACP ) – Afryka, Karaiby, region Pacyfiku.

Grupa państw – głównie byłych kolonii krajów EWG – zrzeszonych na mocy porozumienia z

Georgetown (1975) w celu koordynacji polityki względem EWG (obecnie WE). Pierwotnie grupaskładała się z 46, a obecnie z 79 krajów członkowskich.

 Najwyższą instytucją grupy jest Rada, Komitet Ambasadorów, Sekretariat Generalny i Wspólna RadaUE-AKP

Stosunki handlowe pomiędzy państwami AKP a Unią Europejską zostały ustalone w konwencjach zLome (stolica Togo, 1975, 1979, 1984, 1989) i Kotonu (miasto w Beninie, 2000, zawarta na 20 lat).Umowy te regulują również zasady pomocy gospodarczej udzielanej krajom AKP przez UE (do 2000r. ich istotną częścią były mechanizmy STABEX i SYSMIN).

GSP GENERALNY SYSTEM PREFERENCJI

 powstał 1.01. 1970 r. z inicjatywy WE

 państwa GATT zgodziły się na GSP

system dobrowolny nie jest taki sam dla wszystkich

Unijny system GSP przyznaje produktom importowanym z krajów najmniej rozwiniętych(LDC) bezcłowy dostęp do rynków UE dla wszystkich towarów z wyjątkiem broni, amunicji,

 bananów, cukru i ryżu.

 Natomiast dla wszystkich pozostałych krajów przewiduje obniżki stawek celnych, opierającsię na wrażliwości (sensitivity) produktów oraz szczegółowych porozumieniach tzw.„premiach” w ramach GSP. Specjalnymi obniżkami stawek celnych objęte są kraje, które:

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 11/16

 przestrzegają przepisów dotyczących prawa pracy zdefiniowanych przez konwencjeMiędzynarodowej Organizacji Pracy lub

stosują się do zaleceń w zakresie ochrony środowiska oraz zwalczają produkcję i przemyt narkotyków.

GSP WE WSPÓLNOCIE: preferencje ogólne – dostępne dla wszystkich, na niektóre towary stawka 0% cła obniżone o

30 %, od ilości o 20%

preferencje GSP+ - dotyczą dodatkowych grup towarowych w zamian za podpisanie 27umów dodatkowychnp. Dot. praw człowieka demokratyzacji, ochr środowiska – BOLIWIAEKWADOR GRUZJA.

Środkiem wspierający kraje rozwijające się w walce z ubóstwem poprzez umożliwienieuzyskiwania przychodów z handlu międzynarodowego, tj. umożliwienie krajom

 beneficjentom eksportu towarów na własny rynek Wspólnoty. instrument wsparcia GSP nie jest oparty na wzajemności Pierwszy wspólnotowy Generalny System Preferencji Celnych wprowadzony został w 1971

roku,

Do 1995 rozporządzenia zawierały system kwot i pułapów, później zastąpiony zmiennością stawki taryfowej

Podstawowe rozwiązanie rozporządzenia przewiduje preferencyjne zniesienie stawek celnych

Marże preferencji na towary objęte systemem GSP to:• zawieszenie cła - wyroby niewrażliwe (np. paliwa mineralne,• redukcja cła ad valorem 3,5 punktu - wyroby wrażliwe (np.: wiele artykułów rolnych,

samochody, redukcja cła 20 % - tekstylia i odzież• specyficzne cła WTC, inne niż maksymalne i minimalne (obliczane od wagi, ilości, sztuki lubzawartości procentowej składnika, np. od każdego procenta gęstości soku) - redukcja stawek 

celnych 30 % (ponad 80-cio % alkohol etylowy o 15%).

• Generalny System Preferencji Celnych Unii Europejskiej został stworzony w 1968r.

• Obecnie obowiązujący system GSP UE został wprowadzony rozporządzeniem Rady Nr 2501/2001 z dnia 10 grudnia 2001 r.

• Lista krajów, którym Unia Europejska przyznaje GSP (tzw. beneficjentów systemu GSP)zawarta jest w Aneksie I do wspomnianego rozporządzenia. Lista ta obejmuje obecnie 179krajów, spośród których 49 uważanych jest za najbiedniejsze (tzw. LDC). Kraje LDCwymienione są w kolumnie H Aneksu I do rozporządzenia Rady 2501/2001.

Unia Gospodarcza i Walutowa, UGW, UGiW• określenie złożonego systemu współpracy państw Unii Europejskiej, dotyczącego

swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału, a także ustabilizowania kursówwalutowych

• Cele:o wprowadzenie wspólnej walutyo ujednolicanie polityki monetarnejo koordynacja działań ekonomicznych i gospodarczych

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 12/16

o Pomysł UGW pojawił się już na szczycie w Hadze w 1969, rok późniejszy planWernera zakładał powołanie UGW w ciągu 10 lat, nie zrealizowane)

o Po powstaniu Europejskiego Systemu Walutowego w 1979 stworzenie rynkuwewnętrznego zakładał Jednolity Akt Europejski. Decydujące były tzw. pakietyDelorsa, których wprowadzenie oznaczało realizację drogi do UGW w trzech etapach.

I etap realizowany w latach 1990–1993 znoszenie barier w przepływie kapitałowym (banki, firmy ubezpieczeniowe), włączenie walut państw członkowskich do ESW silniejsza koordynacja polityk gospodarczych.

II etap (1994–1998) zakładał osiąganie kraje tzw. kryteriów konwergencji uniezależnianie się banków centralnych od rządów

utworzenie Europejskiego Instytutu Walutowego  przekształconegonastępnie w Europejski Bank Centralny

wyrównywanie różnic w poziomie rozwoju poszczególnychgospodarek narodowych.

Ostatni, III etap realizowany w latach 1999–2002 doprowadził do funkcjonowania Europejskiego Systemu Banków Centralnych wprowadzenia do obiegu euro i wycofania walut narodowych w 12 spośród 15

krajów Unii.

Główne cechy wprowadzonej w życie UGW to: stabilna waluta stabilne ceny kontrola i współpraca w dziedzinie polityki gospodarczej unikanie wysokiej inflacji i zadłużenia budżetowego państw członkowskich, utrzymanie niezależności Europejskiego Banku Centralnego wprowadzenie wspólnej waluty.

Unia Gospodarcza i Walutowa (UGW) – jeden z elementów współpracy w ramach UniiEuropejskiej, ustanowiony w 1992 roku Traktatem z Maastricht. Jej głównym przedsięwzięciem jestutworzenie wspólnej waluty europejskiej euro oraz przeniesienie polityki pieniężnej na szczebelwspólnotowy.

Do Unii Gospodarczej i Walutowej należą wszystkie  państwa Unii Europejskiej, jednakże w III etapieUGiW uczestniczy 17 z nich:

Spośród europejskich krajów nieczłonkowskich wspólną walutę stosuje sześć państw. W porozumieniu z Unią na euroizację zdecydowały się [1]:

•   Watykan[2];•   San Marino[2];•   Monako[3].

Z kolei trzy inne państwa wprowadziły euro bez porozumienia ze Wspólnotami[1]:

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 13/16

•   Andora;•   Czarnogóra;•   Kosowo. 

Geneza współpracy walutowej

  Osobny artykuł: Plan Wernera.

Pierwsze sformułowania dotyczące współpracy walutowej pojawiły się już w traktacieustanawiającym EWG[4]. Priorytetem były jednak wówczas prace nad wspólną polityką rolną ,utworzeniem unii celnej oraz - docelowo - wspólnego rynku[4]. Ponadto funkcjonowanie systemu zBretton Woods gwarantowało wówczas stabilność walut, co nie rodziło potrzeby zacieśnieniawspółpracy w tym zakresie[4]. Dopiero stopniowe załamywanie się dotychczasowego systemuwalutowego, które odbiło się negatywnie na handlu w ramach EWG, skłoniło jej członków dowypracowania własnej koncepcji integracji walutowej[4].

Pierwszy projekt w tym zakresie powstał jeszcze przed ostatecznym załamaniem się system z BrettonWoods w 1971 - był to tzw. raport Barre'a z 1969 roku[5]. Jego następcą był plan Wernera, w którym

zaprezentowano projekt utworzenie unii ekonomicznej i walutowej[4]. Oba projekty nie były jednak w pełni realizowane, m.in. z uwagi na kryzys naftowy oraz rozszerzenie EWG do dziewięciu

 państw[5].

Budowa Europejskiego Systemu Walutowego[edytuj]

  Osobny artykuł: Europejski System Walutowy.

W 1972 roku utworzony został mechanizm tzw. węża w tunelu[6]. Szerokie pasmo wahań ustalono na4,5%, zaś dopuszczalny przedział wahań pomiędzy poszczególnymi dwiema walutami określono na2,25%[6]. Jednocześnie zapoczątkowano budowę systemu instytucjonalnego wspólnej polityki

kursowej - w 1973 powołany został Europejski Fundusz Współpracy Walutowej[6]. 18 grudnia 1978 Rada Europejska, na wniosek Francji i RFN, podjęła decyzję o utworzeniu Europejskiego SystemuWalutowego[4]. System zaczął obowiązywać 13 marca 1979[4]. Powołany został umową zawartą 

 pomiędzy bankami centralnymi państw członkowskich EWG[4]. Istotę systemu stanowiły trzyelementy[7]:

• Mechanizm Kursów Walutowych (ERM) - w ramach niego dopuszczalne wahania kursówokreślono na +/- 2,25%, zaś dla lira włoskiego na +/-6%[6]. Szersze pasmo wahań uzyskałytakże kraje dołączające do ERM - Hiszpania (1989), Wielka Brytania (1990) i Portugalia(1992)[8];

• ECU - europejska jednostka walutowa ustalona jako ważony średni koszyk walut państw

EWG[7]. Procentowy udział danej waluty zależał od udziału państwa w handlu wewnątrzEWG oraz w wytwarzaniu PKB Wspólnoty[7]. ECU stało się jednostką rozliczeniową woperacjach finansowych, nie weszło jednak nigdy do obiegu[7];

• wsparcie kredytowe - mechanizm w ramach Europejskiego Funduszu WspółpracyWalutowej[7].

Raport Delorsa i Traktat z Maastricht[edytuj]

W czerwcu 1988 roku szczyt UE w Hanowerze zapoczątkował prace komitetu pod przewodnictwemPrzewodniczącego Komisji Europejskiej Jacques'a Delorsa. Zadaniem komitetu było zaproponowaniewprowadzenia ścisłej unii gospodarczo-walutowej.

Raport Delorsa  przewidywał wprowadzenie unii w trzech etapach. Na jego podstawie Szczyt Unijnyw Madrycie zdecydował 1 czerwca 1989 o rozpoczęciu pierwszego etapu unii gospodarczo-walutowej 1 lipca 1990 roku.

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 14/16

W grudniu 1989 roku szczyt w Strasburgu zwołał konferencję międzyrządową w celu ustalenia,niezbędnych do utrzymania unii gospodarczo-walutowej, poprawek do Traktatu. Wspomnianakonferencja doprowadziła do powstania Traktatu o Unii Europejskiej, ostatecznie podpisanego wMaastricht w 1992 roku. Traktat postanowił o wprowadzeniu unii w trzech etapach:

• Zgodnie z planem pierwszy etap rozpoczął się 1 lipca 1990 roku. Zniesiono wszelką kontrolę wymiany walut i tym samym wprowadzono pełną swobodę przepływu kapitału. Wzmocnionokooperację pomiędzy bankami centralnymi dotyczącą unii monetarnej, jak równieżwprowadzono zakaz uprzywilejowanego dostępu instytucji publicznych do wsparciafinansowego banku.

• Drugi etap rozpoczął się 1 stycznia 1994 roku. Powstał Europejski Instytut Walutowy ( EMI – 

 European Monetary Institute), odpowiedzialny za pogłębienie współpracy pomiędzyniezależnymi bankami centralnymi krajów członkowskich. 16 grudnia 1995 roku ustalononazwę nowej waluty Euro. W czerwcu 1997 roku Rada Europejska uzgodniła Pakt Stabilnościi Wzrostu oraz nowy mechanizm wymiany walut (ERM II). Ustanowiono też systemTARGET – system automatycznych przeliczeń walut narodowych na euro. 3 maja 1998 roku

 postanowiono o 11 krajach, które oficjalnie utworzą unię gospodarczo-walutową 1 stycznia

1999 roku. W czerwcu roku 1998 powstał Europejski Bank Centralny. • Etap trzeci zamrażając narodowe kursy wymiany wobec euro rozpoczął się 1 stycznia 1999

roku. Powołano do życia Europejski System Banków Centralnych ( ESCB – the European

System of Central Banks), który przejął obowiązki Europejskiego Instytutu Monetarnego iodpowiedzialność za politykę walutową Unii Europejskiej. 1 stycznia 2001 do uniigospodarczo-walutowej przyłączyła się Grecja. W styczniu 2002 do obiegu wprowadzonomonety i banknoty euro.

Do unii walutowej nie przystąpiły Dania, Szwecja i Wielka Brytania.

Traktat lizboński a UGiW[edytuj]

  Osobny artykuł: Traktat lizboński.

Wejście w życie traktatu lizbońskiego w grudniu 2009 roku wprowadziło pewne zmiany także wodniesieniu do UGiW. Przede wszystkim wzmocniona została pozycja państw strefy euro - przyznanoim większą autonomię w dziedzinie koordynacji polityki gospodarczej oraz dokonanoinstytucjonalizacji eurogrupy[9]. Ponadto EBC stał się formalnie jedną z głównych instytucji UE,wprowadzono podstawy traktatowe dla funkcjonowania Eurosystemu, wzmocniono rolę KE przyEDP oraz ustanowiono nowy element procedury uchylenia derogacji - uzyskanie zalecenia od państwstrefy euro[6].

Warunki uczestnictwa[edytuj] UGW (2011)

  Osobny artykuł: Kryteria konwergencji.

Warunkiem pełnego uczestnictwa w UGiW jest wypełnienie przez państwo członkowskie kryteriówkonwergencji[6]. Wyróżnia się kryteria konwergencji nominalnej oraz kryteria konwergencji

 prawne j[6]. Do pierwszej grupy zalicza się:

• kryterium stabilności cen (inflacyjne) - zgodnie z nim inflacja mierzona wskaźnikiem HICP wciągu roku poprzedzającego badanie nie może przekroczyć 1,5 pkt. procentowego inflacji wtrzech państwach Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach[6][10];

• kryterium fiskalne - państwo w momencie badanie nie może być objęte procedurą nadmiernego deficytu[6];

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 15/16

• kryterium kursu walutowego - państwo przez minimum dwa lata musi uczestniczyć wMechanizmie Kursów Walutowych - w tym czasie nie może dochodzić do poważnych napięćoraz nie wolno samowolnie przeprowadzać dewaluacji[6];

• kryterium stóp procentowych - w ciągu roku od momentu badania średnia długoterminowastopa procentowa nie może przekroczyć o więcej niż 2 pkt. procentowe średniej zanalogicznych stóp procentowych trzech państw Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych

cenach[6].Z kolei zgodnie z kryteriami konwergencji prawnej należy zapewnić zgodność prawodawstwakrajowego z art. 130 i 131 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ze StatutemEuropejskiego Systemu Banków Centralnych i Statutem Europejskiego Banku Centralnego[6].

Kryteria konwergencji 

(również kryteria konwergencji nominalnej, kryteria zbieżności, kryteria z Maastricht ) - są towprowadzone przez Traktat o Unii Europejskiej wskaźniki ekonomiczne i zasady, jakie powinnospełniać państwo aspirujące do pełnego uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej. Są to zatemwarunki konieczne do wypełnienia dla państw członkowskich Unii Europejskiej, które dążą dowprowadzenia euro i zobowiązały się nie przeprowadzać jednostronnej euroizacji. Początkowokryteria te zapisane były w traktacie o Unii Europejskiej[1], jednak w wyniku wejścia w życietraktatu lizbońskiego znalazły się one głównie w artykule 140 traktacie o funkcjonowaniu UniiEuropejskiej (dawny Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą)[2] oraz w

 Protokole nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji[3]. W zakresie warunków koniecznych do przyjęcia euro, oprócz niezależności banku centralnego, kraje zobowiązane są wypełnić czterykryteria: stabilności cen, fiskalne, kursowe i odnoszące się do stóp procentowych[4].

Kryteria

Inflacja[edytuj]

W odniesieniu do osiągnięcia wysokiego poziomu trwałej zbieżności traktat głosi, że jednym zwarunków jest[2]:

„osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to wynikało ze stopy inflacji zbliżonej doistniejącej w co najwyżej trzech Państwach Członkowskich, które mają najlepsze rezultaty wdziedzinie stabilności cen

Sytuacja fiskalna

 

Zgodnie z treścią traktatu kolejne kryterium dotyczy sytuacji finansów publicznych danego państwaczłonkowskiego. W myśl artykułu 2 Protokołu państwo członkowskie nie może być:

„objęte decyzją Rady zgodnie z artykułem 126 ustęp 6 wspomnianego Traktatu, stwierdzającą istnienienadmiernego deficytu

5/17/2018 RYNEK EUROPEJSKI - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/rynek-europejski 16/16

”

Kurs walutowy

  Osobny artykuł: ERM II.

Drugim kryterium o charakterze monetarnym jest kryterium kursu walutowego. Zgodnie z artykułem3 Protokołu państwa członkowskie zobowiązane są do uczestnictwa w europejskim mechanizmiekursowym przez minimum dwa lata, bez poważnych napięć. Ocena pomyślności pozostawania wmechanizmie wydawana jest przez Europejski Bank Centralny. W okresie przebywania w ERM IIzakazana jest samowolna dewaluacja waluty krajowej względem euro. Obecnie maksymalnedopuszczalne pasmo wahań kursowych wynosi +/- 15% odchylenia względem wyznaczonego kursucentralnego[4].

Stopy procentowe

Ostatnim kryterium związanym z polityką monetarną jest kryterium stóp procentowych, ściśleokreślone w artykule 4 Protokołu[3]. Przy ocenie jego wypełnienia brane są te same trzy państwa, co

 przy kryterium inflacyjnym. Kryterium głosi, że w ciągu roku przed badaniem średnia nominalnadługoterminowa stopa procentowa nie może przekraczać stopy procentowej wspomnianych państw owięcej niż 2 pkt. procentowe. Przy ocenie brane są pod uwagę obligacje skarbowe[4].