rulolu konveyör

8/7/2019 rulolu konveyr

1/14

BLM 9.

RULOLU KONVEYRLER

9.1. GR VE RULOLU KONVEYRLERN ANA TRLER

Rulolu konveyrler; ingotlar, levhalar, dkm-potalar, rulo halindeki mallar, borular,ktkler ve sandklar gibi para mallan yatay ve aa veya yukar doru hafif eimli ruloluyollar zerinde tamaya yararlar. Mallar, konveyr asisi zerine dzgn aralklarlayerletirilmi rulolar zerinde iletilirler. Tanacak mallarn dzgn bir tabana, boyuna ve dzbir kaburgaya sahip olmalar gereklidir. Bu tip konveyrlerde keli veya silindirik mallar datanabilir. Yumuak kaplardaki, dzgn olmayan ekilli ve kk boyutlu mallar, ancaktablalar veya sandklar iine konarak tanabilirler. Bu durumlarda, bo kap yklemenoktasna geri getirilir.

Dr smail [email protected] MAK534 - Srekli Transport Sistemleri


2/14


3/14

Rulolu Konveyrler 149

sra rulolu ve yukar doru eimli (3) konveyrne geerler. Bu konveyrde boyuna hareket,kenetlerle donatlm (4) zinciri araclyla salanr.

ekil 9.2 Rulolu konveyr sistemi

9.2.2. Avara Rulolu Konveyrlerin Paralar

Avara konveyrlerin silindirik rulolar genellikle elik borulardan yaplr ve dkm veyapreste baslm flanlarla donatlr (ekil 9.3a). Rulolarda genel olarak bir mil ve bu milin ikibana geirilmi szdrmaz bilyeli yataklar bulunur. zel V-tipi rulolar (ekil 9.3b); eimliboru veya tekerlek rulolar, (ekil 9.3c) borular ve yuvarlak elikler gibi silindirik mallarklavuzlamaya yararlar.

(a) (b) (c)

ekil 9.3 Rulolu konveyrler iin rulo tipleri



4/14

Srekli Transport Sistemleri150

Boru rulolarn yzeyleri kaba veya ilenmi olabilir. Yzeyleri ilenmi rulolar yk dzgnbir ekilde tarlar. Bu bakmdan, dkm kalplar gibi sarsntya kar duyarl mallarntanmasnda kullanlmalar nerilir. lenmemi rulolar 65, 76, 108 ve 159 [mm] aplarndayaplrlar. Tanacak yk arlatka, rulo aplan da bytlr. Bylece, rulolarn dayanmykseltilmi ve harekete kar direnleri drlm olur. Yzeyleri ilenmi rulolarn

nitelikleri Tablo 9.1de verilmitir.

Tablo 9.1 Avara konveyr rulolarnn zellikleriRulo Tipi

Rulo ParametreleriOrta Ar ok Ar

Rulo bana max. yk [kg] 600 1200 2500

Tavsiye edilen max. yk [kg] 300 600 1200

Rulo ap [mm] 73 105 155

Yataklarda mil ap [mm] 20 30 45

Rulo Uzunluu [mm] Dnen Paralar

nArl [kg]

300 3.4 6.4 15.8

400 4.2 7.8 19.8

500 5 9.2 21.5

600 5.7 10.6 24.4

700 6.5 12 27.3

800 7.3 13.4 30.2

1000 8.8 16.3 35.9

1200 - - 41.7

Rulolarn boylan, tanan mallarn geniliine bal olup ayn genilikte veya 50 - 100 [mm]fazla olarak imal edilirler.

Rulolu konveyrlerin asileriuygun elik kebent ya da U profilden (ar tiplerde) yaplr(ekil 9.4a). Rulo milleri kebent flannda alan yarkta tutulur ve bir kilitleme pimi ilednmeleri engellenir. Bu kilitleme pimleri yuvarlak tellerden yaplr ve komu rulo milinindeliine sokularakasiye kenetlenirler (ekil 9.4b).,



5/14


(a)

(b)ekil 9.4 Konveyr rulolar

Rulo adm, iki komu rulo ekseni arasndaki uzaklk olarak tanmlanr ve tanan yknboyuna ve arlna baldr. Konveyr boyunca hareket eden yk, her an en az iki rulozerine binmesi gerekir. Pratikte rulo adm, yk uzunluunun 1/3 olarak alnr. Sarsntyadayankl olmayan yklerde bu deer, yk uzunluunun 1/4 - 1/5 i kadardr. Rulo banamaksimum tasarm yk, ykn 0,7 si olarak alnr.

Sehpalar genellikle boru veya elik profilden yaplr. Ykseklik, uygun bir tama yapacakbiimde, yani tanan maln yksekliine ve boyutlarna bal olarak seilir. Arlkkonveyrlerinin sehpalar dzgn ykseklikte deildir; konveyre gerekli eimi verecekekilde seilmilerdir (ekil 9.5). Tanabilir konveyrler ou kez teleskopik sehpalarasahiptirler.

ekil 9.5 Sehpal rulolu konveyrler

Bunlar, konveyrasisinin uygun eime ayarlanmasn salarlar. Geni ve ar ykler iin tek

ya da ift asili ve ift sra rulolu konveyrler kullanlr (ekil 9.6).



6/14


ekil 9.6 ift sral bir rulolu konveyrn enine kesiti

Konveyrlerin erisel blmlerindeki rulolar radyal olarak yerletirilirler. Yk bu b-lmlerde, rulolarn ek radyal kaymasnn dourduu artan dirence kar hareket eder. V-rulolarda bu ek srtnmenin dourduu ek diren daha azdr. Ancak, bunlarn imali g ve

a

r olduundan seyrek olarak kullan

l

rlar. Borudan yap

lma rulolardaerisel blmlerdekiek direnci azaltmak iin genellikle bu blgelere yer alan rulolar ift s ral yaplrlar (ekil9.7). Dardaki rulolar ierdekilerden daha yksek asal hzl bir ykn altnda dnerler vebu nedenle ykn radyal kaymas azalr.

ekil 9.7 Avara rulolu konveyrler

Ykn birbiriyle a yapan iki masura yolundan birinden dierine geirilmesi iin dnertablalar kullanlr (ekil 9.7). Bir konveyr hattndan geit amak iin kaldrlabilir menteelibir blm yaplr. Yk birok dorultuda hareket ettirmek gerektiinde tekerlek makaralarkullanlr (ekil 9.8). Bu makaralar kolaylkla ykn dorultusunu alrlar, ayrca dner tablayerine de kullanlrlar.



7/14


ekil 9.8 Dner kafal tekerlek makaralar

9.2.3. Avara Rulolu Konveyrlerin Hesab

Bir ykn, sabit eksenler evresinde dnen masuralar zerindeki hareketi, bir yuvarlanmahareketidir. Harekete kar diren, ykle rulolar arasndaki srtnme ve bilyal yataklardakikayma veya yuvarlanma srtnmesinden meydana gelir. Rulolar zerindeki yklere kardiren katsays

D

kdw

2+

= (9.1)

olarak ifade edilir. Burada: Rulonun D [cm] apndaki muylusuna indirgenmi srtnme katsaysk Rulolar zerindeki ykn yuvarlanma srtnme katsays [cm]D Rulo ap [cm]

Daha sonra, yatay bir konveyrde yk rulo yata (kzak) boyunca gtrecekWkuvveti ilebir arlk konveyrnde gerekli eim asn hesaplanr.



8/14


Konveyr rulolar, zerlerinden geen yk tarafndan dndrlrler. Yk ruloyu geergemez -eer bir ikinci yk hemen arkasndan onu izlemiyorsa- yataklardaki srtnme,dnmeyi yavalatacak ve ikinci yk gelinceye kadar durduracaktr.

Rulonun bu durum iin evresel ve dolaysyla asal hzn gsteren diyagram ekil 9.9da

verilmitir. t'1 balang annda, yani evresel hzn henz ykn teleme hzna v varmambulunduu zaman iinde (v yk teleme hz sabit kabul edilirse) yk, rulo zerinde hemkayar hem de yuvarlanr.

v()

tt1

V()

E

DC

BA

H

t /36001 =

F

ekil 9.10 Avara rulolu konveyrde dnme hz diyagram

zerinde yryen ykn yaratt dzgn kayma srtnme kuvvetinin etkisi altnda rulonunivmesi, OA dorusu ile gsterilebilir (ekil 9.9). Bundan sonra yk masuray sabit vevreselhzyla evirmee balar (AB izgisi). Bundan sonraki evrede, yani ykn rulo zerindengemesinden sonra, rulo yavalar (BC) ve en sonunda hareketsiz kalr. Bu hareketsizlikizleyen ykn ayn hareketi tekrarlamasna kadar srer (CD) ve sonra evrim yeniden balar.Bir saatte tanan yk saysZise evrim sresi t1 = 3600 / Z[s] dir.

Masura zerindeki ykn arlG've kinetik srtnme katsays oise; rulonun hzlanmassrasnda, yk ile rulo arasnda doan srtnme kuvveti G' o, bu kuvvetin ald yol v t1(ekil 9.8 OEAF alan) ve yapt i G' o v t1 olacaktr. Bu periyot boyunca, ruloevresindeki herhangi bir noktann ald yol 2/1tv (OAFalan), kayma kuvvetinin yolu ise

yine dir (OEA alan). Buradan, yaplan iin yarsnn srtnmeyi yenmeye dier

yarsnn da ruloya kinetik enerji vermeye harcanmakta olduu anlalmaktadr. Bir baka

deyimle; ykn yapt i, rulo kinetik enerjisinin 2 katdr (2A). Dnen paralarnn arlPolan (Tablo 9.1) bir rulo iin:

2/1tv

g

PVKA

2

2

= [kgm] (9.2)

dir. Burada:g Yerekimi ivmesi [m/s2]K Rulonun hareketli paralarnn tmnn evrede olmamasn dikkate alan

katsay < 1. Pratikte K= 0.8 0.9 arasnda alnr.



9/14


G arlndaki bir ykn rulolu konveyr zerindeki hareketine kar direncin tm ublmlerden olumaktadr:

(1) Ykn rulolar zerindeki yuvarlanmasna kar diren:

DkGW 21 = (9.3)

(2) Rulo muylularndaki srtnme direnci. Yk z' rulo tarafndan tanyorsa srtnmekuvveti:

( )D

dzpGW +=2 (9.4)

(3) Ykn rulolar zerinde kaymasndan doan diren ve rulolara kinetik enerjininaktarlmas. Bir rulo iin yaplan i [kgm] olduundan zrulolu bir konveyrde toplam i

olacaktr. L uzunluundaki (tama yolu uzunluu) bir konveyrde srtnme kuvveti:

A2

zA2

gL

pzvK

L

AzW

2

3

2== (9.5)

Ykn hareketine kar toplam diren veya avara rulolu bir yatay konveyrde ykntanabilmesi iin gerekli kuvvet:

=++= 321 WWWW +D

kG

2( ) ++

D

dzpG

gL

pzvK

2

(9.6)

olur. (9.6) eitliinden, ykn hareketine karw diren katsaysn (arlk konveyrlerindegerekli eim asnn tanjant) elde edilir.

===G

Ww tan +

D

k2+

+D

dzp

G

11

gLG

pzvK

2

(9.7)

9.3. G ALAN RULOLU KONVEYRLER

9.3.1. G Alan Rulolu Konveyrlerin Konstrksiyonlar ve levleri

G alan rulolu konveyrlerin, avara rulolu konveyrlerden balca fark; rulolarn motor veaktarma organlar araclyla dndrlmesidir (ekil 9.10).



10/14


ekil 9.10 G alan rulolu konveyr

G alan rulolu konveyrler en ok haddehanelerde kullanlrlar. Bitmemi mal haddelerebeslemek ya da haddelerden makaslara, testerelere, soutma ve dzeltme makinalarna vebitmi mallar ambarlara iletmek gibi ileri yaparlar. Bu tr konveyrlersre ya da tamailemleri iin kullanlrlar. Sre ilemleri iin kullanlanlar dorudan doruya haddetezgahnn nne yerletirilmilerdir. parasn, haddeler arasnda tama ilemleriniyaparlar. Tama ilemleri iin kullanlanlar konveyrler ise mal atlye iinde tarlar.

Sre konveyrleri, hareket yn deien geri dnl haddelerde ok sk kullanlrlar.Tama konveyrlerinde ise masuralarn hareketi uzun bir sre iin tek ynldr.

9.3.2. G Alan Rulolu Konveyrlerin Paralar

Hadde makinalarnn, g alan konveyr rulolar byk lde darbeli yklerle ve yksekscaklklarla maruzdurlar (zellikle sre konveyrlerinin rulolar). Bu nedenle, avarakonveyrlere gre daha dayankl yaplmaldrlar. Yani daha byk aplar ve et kalnlklargerekmektedir. Ayn zamanda, hareketi ve durdurmay kolaylatrmak iin, ataletmomentlerinin kk olmas istenir. Bu da ap ve et kalnl uygun snrlar iinde tutulmasngerektirir.

Yass malzeme, ktk ve kaln levha haddelerinin sre konveyrlerinde rulo ap 400 - 600

[mm] ve daha fazla, ta

ma konveyrlerinde ise 350 - 400 [mm] dir. Orta ve alak dzeydekilevha malzeme haddelerinde rulo aplan 250 - 350 [mm] olarak imal edilirler.

Rulo adm, yk en az iki rulo tarafndan tanacak ve tanan maln arlndan meydanagelen sarkma en aza indirilecek biimde ayarlanr. Bunu, g alan rulolar arasna avara rulolaryerletirerek salamak mmkndr. G alan konveyrler oklu veya bamsz bir dndrme(tahrik) dzeniyle donatlabilirler.

oklu dndrmede hareket, genellikle boyuna bir mil ile konik dili ifti araclyla rulolaraaktarlr. Hafif hizmet tipi g alan rulolu konveyrlerin rulolar hareketi rulo muylularnayerletirilmi zincir dilileri zerinde dnen bir zincirden alrlar. ok hafif hizmet tipi

konveyrlerde ise hareketin iletimi, bir dndrme kaynn srtnmeyle harekete geirdii eksrtnme rulolar araclyla olur.



11/14


Bir ktk haddesine ait tama konveyrnn, kapal bir dkm hcreye yerletirilmi konikdili aktarma dzeni araclyla dndrlen ii oyuk merdanesi ekil 9.11de grlmektedir.Merdane, rulo bilyal yataklar zerinde dner. Milin bir ucunda yivli silindirik rulolu biryatak, dier ucunda ise eksenel ykleri alan konik rulolu ift sral yatak vardr. Konveyr

asisi, yksek dayanml elik dkmdendir.

ekil 9.11 Dndrmeli dvme merdane

oklu dndrmeli ar hizmet tipi ve dvme merdaneli bir tama konveyrnn grnekil 9.12de verilmitir. Burada (1) motor milini, (2) redktr, (3) boyuna mili, (4) konikdili g aktarmasn ve (5) merdaneleri gstermektedir.

ekil 9.12 oklu tahrikli tama konveyr

9.3.3. G Alan Rulolu Konveyrlerin Hesab

9.3.3.1. Tama konveyrnn hesab

ekil 9.13de grlen g alan bir konveyrn rulolar, zerlerinden bir yk geipgememesine bal olmakszn srekli olarak dnerler. D apndaki bir yksz rulonundnerken karlat diren katsays,



12/14


D

dw

=1 dir. (9.8)

Burada , dmuylu apna indirgenmi yatak srtnme katsaysdr.

ekil 9.13 G alan rulolu konveyr

Q [t/saat] tasarm kapasitesinde (besleme dzensizlii dikkate alnmyor); L metre boyunda

(yatay izdm Lyat), H[m] kaldrma yksekliinde, dnen paralarn her birinin arlg[kg] olan zrulodan meydana gelen ve zerindeki ykv [m/s] hzla yryen bir rulolu tamakonveyr iin gerekli motorun gc

g

yat vwzpwQLQHN

1

1023673671

+

+= [kW] (9.9)

dir. Buradaw' Tanan G arlndaki yke kar diren katsays. Denklem (9.1)w' Rulonun p1arlndaki dnen paralarna kar diren katsays.

Denklem (9.8)g Dndrme mekanizmasnn verimi

Konveyrn eim as, daima rulolar zerindeki ykn srtnme asndan kk olacaktr.Yatay bir konveyr iin H= 0 ve Lyat= L alndnda

g

vwzpwQLN

1

1023671

+

= [kW] (9.10)

elde edilir. Eer ykn G arl [kg] ile saatte geen Zpara says verilmise (9.10) eitlii



13/14


g

vwpzwGZLN

1

10210003671

+

= (9.11)

eklini alr. Dzgn olarak beslenen ykler arasndaki aralk,

Zt

3600= [s] (9.12)

dir. Ykn konveyr zerinde yrme zaman,

v

LT= [s] (9.13)

dr. Konveyr zerinde ayn anda yryen yk says ise,

v

ZL

t

TZo

3600== [para] (9.14)

olur. Yatay bir konveyr iin gerekli motor gc,

( )

g

o vwzpwGZN102

1+= [kW] (9.15)

olur. Bazen saatte tanan yk birimi saysZo< 1 olabilir. Bu durumda gerekli g (9.15)denkleminden, Zo= 1 alnarak hesaplanr.

Birruloya aktarlan maksimum moment, eer yk ayn zamanda zorulo tarafndan tanyorve ykn arl bu masuralar zerinde bir K1 (K1 > 1) dzgnszlk katsays iledatyorsa,

21

1 Dwpz

wGKM

o

+

= (9.16)

ile hesaplanr.

9.3.3.2. Manevra yapan sre konveyrnn hesab

Geri dnl bir levha haddesindeki sre konveyrlerinin rulolar en yksek hzla dnynn deitirmek (scak madene mmkn olan en abuk biimde manevra yaptrmak)zorunda bulunduklarndan, dinamik kuvvetlerden ileri gelen ek diren hesaba katlmaldr.Ayn zamanda, rulo evresindeki j maksimum ivmesi de belli snrlar iinde tutulmaldr.Bylece srtnmeyle hareket eden G yknn, rulolar zerinde kaymadan yuvarlanmassalanm olur. Ykle rulo arasndaki statik srtnme katsaysoise bu durumda,

j

g

GG o (9.17)



14/14


dir. Rulo evresindeki maksimum ivme gj o=max alndnda rulonun maksimum asal

hz

D

g

D

jr o

22 maxmax == (9.18)

deerini alr. Rulonun, mili zerine yerletirilmi bir motorla bamszolarak dndrlddurumda D maksimum asal ivme rmax ise ve yarapl her rulo zerindeki ykktlesinin atalet momentini [denklem (9.16)] olarak alrsak, motor mili zerindeki

maksimum moment:

2/DgzGK o/1

max

21

4r

D

gz

GKJJMMMM

o

mrdinst

+++=+= (9.19)

olarak hesaplanr. Burada

Jrve Jm Rulo ve motorun atalet momentleriMst= M' (9.16) denklemden hesaplanan statik moment

oklu dndrmeli bir konveyrn btn z rulolar, ayn anda harekete geirilirler. Rulomilindeki statik moment [Denklemler (9.15), (9.8) ve (9.1)]:

( ) ( )22

1

dzpGGk

DwzpwGMrst ++=+= (9.20)

dir. Motor mili ile rulo arasndaki hz deitirme oran i ve g aktarma dilisinin verimi gise motor milindeki statik moment,

g

rstmst

i

MM

= (9.21)

olacaktr. Atalet kuvvetlerini hesaba katan dinamik moment ise [denklem (9.19)]:

CJig

GDZJM mm

g

rrmdin

+

+=

1

4

2

(9.22)

dir. Burada m = i er alnr. C> 1 ise g aktarma organnn ktlesini hesaba katan bir kat-saydr. Genellikle C 1 alnmaktadr. Motor gcnn maksimum kalk deeri onun kalkkarakteristiine baldr.

Kalk periyodu sresince ivmenin sabit kald, yani asal ivmenin dorusal olduu kabuledilirse, nm [d/dak] ile dnen bir motorun maksimum kalk gc, (9.21) ve (9.22)denklemlerinden hesap edilen srasyla Mmstve Mmdinmomente deerleri yazldnda

( )30*102

maxmmdinmst nMMN

+= [kW] (9.23)

ile hesaplanr.


rulolu konveyör

Documents