Doet iedereen mee in LV?

Van zorgdenken naar mensenrechten

vrijdag 19 mei 2017

Raadzaal van Huize Swaensteyn Herenstraat 72-74

Voorburg

Opening door de Voorzitter van de Participatieraad, mevrouw Adri de Grijs-Langestraat

Dames en heren mijn naam is Adri de Grijs, voorzitter van de

Participatieraad. Ik heet u, in het bijzonder de dagvoorzitter de heer Jan

Troost, van harte welkom. Fijn dat u gekomen bent.

Richting wethouder: er is wel geconcludeerd dat er weinig invalide

parkeerplaatsen in de omgeving van Swaensteyn zijn. Dat ter zijde.

In het kader van de Innovatieagenda van de Participatieraad is het weer

gelukt om in samenwerking met de gemeente en dit keer met de

medewerking van de Adviescommissie Wonen en het Platform

gehandicapten een bijeenkomst te organiseren.

Het thema van de bijeenkomst is “Doet iedereen mee in Leidschendam-

Voorburg, van zorgdenken naar mensenrechten”. Waarom hebben wij

voor dit thema gekozen?

In 2016 is het VN-verdrag geratificeerd en met ingang van 1 januari 2017

geldt dit verdrag voor iedereen in Nederland, zo ook voor de gemeente

Leidschendam-Voorburg. Het kabinet verwacht van gemeenten dat zij op

lokaal niveau het verdrag uitwerken en zo gaan toewerken naar een

inclusieve samenleving.

Meedoen op voet van gelijkheid, regie over eigen leven en toegang

hebben tot dezelfde voorzieningen en diensten als mensen zonder

beperking. Een inclusieve samenleving is niet in een dag bereikt.

Maar er ligt op lokaal niveau wel de uitdaging om de praktijkervaringen

van mensen met een beperking centraal te stellen en te werken aan het

opheffen van belemmeringen op gebied van wonen, onderwijs, openbare

ruimte, gebouwen, werk, enz.

We zullen misschien nieuwe methodes en manieren moeten en kunnen

ontwikkelen om de participatie en betrokkenheid van mensen met een

beperking vorm te geven. Dat is een gezamenlijk leerproces. Inclusief

beleid is beleid voor iedereen. Het begint bij bewustwording.

Inclusief beleid ontstaat ook als er bij het ontwikkelen van nieuw beleid

direct goed nagedacht wordt over welke gevolgen die maatregelen hebben

voor mensen met een beperking.

We moeten ons goed kunnen verplaatsen in mensen met een beperking.

Dat is lastig, daarom is het belangrijk dat deze burgers ook direct

betrokken worden bij het maken van beleid, bij het nadenken over hoe wij

tot een inclusieve samenleving kunnen komen.

De Participatieraad heeft daarom ook deze bijeenkomst, in samenwerking

met het Platform gehandicapten en de Adviesraad Wonen, georganiseerd.

Onze gemeente staat nu voor de opgave in haar beleid rekening te

houden met dit verdrag. In de gemeente moet toegankelijkheid de

norm worden!

Met het amendement Van der Staaij zijn bepalingen opgenomen in de

Jeugdwet, Participatiewet en de Wmo. De gemeenten worden opgeroepen

een integraal plan op te stellen, bijvoorbeeld in de vorm van een

inclusieagenda. Daarom kan het VN –verdrag ook een mooi

toetsingskader zijn bij de uitvoering van de decentralisaties. Maar goed!!

Terug naar het thema van deze bijeenkomst “Doet iedereen mee in LV?”

Kunnen wij al spreken van een inclusiesamenleving, waarin iedereen

gelijkwaardig kan functioneren, in het bijzonder gehandicapten? We willen

vanmiddag proberen hierover een helder beeld te krijgen. Aan de hand

van voorbeelden uit de lokale praktijk kijken wij naar de knelpunten en

kansen.

Om tot voorbeelden uit de praktijk te komen, is de inbreng van

ervaringsdeskundigen van groot belang; daarom is bij de voorbereiding

ook gekozen voor een samenwerking met het Gehandicapten Platform met

onze dagvoorzitter de heer Jan Troost bekijken en hoe kunnen wij daar

mee om gaan. Wat betekent dat voor het ontwikkelen van nieuw beleid, of

een inclusieagenda?

Ik heb de naam van onze

dagvoorzitter al genoemd,

maar: Wie is Jan Troost?

Acht jaar voorzitter

geweest van het Landelijk

Gehandicapten Platform,

voorzitter geweest van de

CG-raad Chronische zieken

en Gehandicapten en

eigenaar van Inclusie

Verenigt.

Over zichzelf zegt hij: “ik

ben een levensgenieter,

levenskunstenaar. Als

bruggenbouwer breng ik

onze werelden bij elkaar.

Kritisch, oplossingsgericht

en bevlogen. Ik ben een professionele bemoeial en pragmaticus, creatief,

met humor en veel levenswijsheid.”

Creativiteit, vernieuwing en gebruikmaken van ieders kwaliteiten zijn zijn

credo’s. Fijn dat u hier bent als ervaringskundige en deskundige van het

VN-verdrag om vanmiddag met ons het avontuur aan te gaan:

“Doet iedereen mee in Leidschendam-Voorburg

Van zorgdenken naar mensenrechten”

Maar voordat ik het woord geef aan Jan Troost wil ik graag uw aandacht

vragen voor mevrouw Carine Schaap, voorzitter van het Platform

Gehandicapten.

Opening door de Voorzitter van het Platform Gehandicapten,

mevrouw Carine Schaap-de Bruijn:

Ontwikkelingen in de maatschappij:

Inclusieve samenleving: iedereen moet erbij horen;

Participatie: iedereen doet mee. Er wordt ook eigen verantwoordelijk

en zelfstandigheid verwacht, met name op het gebied van wonen en

werken;

VN-Verdrag: sinds 1 januari 2017 in werking. Mensen met een

handicap zijn gelijkwaardig, hebben dezelfde rechten en zijn waardig

zoals alle burgers. Rechten zijn zo nodig afdwingbaar.

Bij behandeling van Ratificatie in de Tweede Kamer heeft Otwin van Dijk,

zelf in rolstoelgebonden na een ongeluk en nu burgemeester van Oude

IJsselstreek, zich voor 2 punten ingezet:

– toegankelijkheid in de breedste zin;

– samenwerken met ervaringsdeskundigen

De toegankelijkheid moet realistisch zijn, zowel in uitvoering als in

kosten. Geen Amerikaanse toestanden met rechtzaken als men ergens

niet naar binnen kan. Goede toegankelijkheid in VS is een gevolg van veel

soldaten die gewond/in rolstoel uit de Vietnamoorlog terugkwamen.

Goed voorbeeld van toegankelijkheid in eigen land is 'Ongehinderd'. Een

maatschappelijke onderneming opgezet door Gerard de Nooij, zelf met

een dwarslaesie rolstoelgebonden na een ongeluk, op 23-jarige leeftijd.

Hij maakte zelf mee waar hij niet naar binnen kon gaan en kwam met een

actieplan.

Per stad/dorp kunnen gebouwen, winkels, horeca beoordeeld worden door

keurmeesters en ervaringsdeskundigen. Ook kunnen winkels en bedrijven

aan de hand van lijsten zichzelf keuren en aanmelden. Deze informatie is

te vinden op een app of de website van de stad. Een goed voorbeeld is

Den Haag, hierover zijn 1200 beoordelingen te vinden.

De website toegankelijkheid van Leidschendam-Voorburg is, ten gevolge

van bezuinigingen, gestopt. De gemeente wil zich profileren, dan ook zich

middels een nieuwe toegankelijke app/website aansluiten bij Ongehinderd.

Ook een kans voor de gemeente om samen met ervaringsdeskundigen te

keuren.

Dit sluit aan bij het tweede aandachtspunt: samenwerken met

ervaringsdeskundigen.

Betrek deze groep vanaf het eerste moment van planning bij nieuwbouw

en/of renovatie. Toegankelijkheid is een voorwaarde. Goed samenwerken

kan latere obstakels voorkomen; dit scheelt irritatie en geld. Betrek deze

groep ook bij nieuwe of aanvullingen Wmo, voorzieningen, onderwijs en

vervoer. Vanmiddag bespreken er aan de hand van een aantal casussen of

iedereen wel meedoet of mee kan doen. Dat is de strekking van het VN-

verdrag.

Jan Troost neemt ons mee in het verdrag

Zie bijgevoegde presentatie, bijlage 1

Terugkoppeling workshops

Groep 1: Wonen

Deelnemers: Mevrouw F.J.R.de Boer - Stichting arm in arm, schuldhulpverlening

Mevrouw F. de Boer - ergotherapeute Koninklijke Visio Mevrouw M. Van Kesteren - cliëntenraad Leidschendam – Voorburg

De heer S. Bontenbal – Rogue design, toegankelijkheidsraad gemeente Zoetermeer

De heer B. Bos - gemeenteraad Leidschendam-Voorburg

De heer P. van der Meer - ambtenaar gemeente Leidschendam-Voorburg

Mevrouw Schaap - gespreksleider, Platform Gehandicapten Mevrouw den Hoed – notulist, Platform Gehandicapten

Casus 1: Aanpassingen aan een bestaande woning na het krijgen

van een handicap

Deze casus betrof het aanpassen van de eigen woning. Algemeen

gebruikelijke voorzieningen worden al lang niet meer vergoed. Voor alle

andere aanpassingen wordt een eigen bijdrage gevraagd, afhankelijk van

het inkomen. Voor de gemeente geldt dan het primaat verhuizen als

zijnde de goedkoopste en meest adequate oplossing. Maar zijn er wel

geschikte woningen te vinden? Hoe past het beleid van onze gemeente bij

de intentie om mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen?

Wat zijn mogelijke oplossingen voor de gemeente en zijn inwoners?

Casus 2: Voorwaarden voor nieuw te bouwen/renovatie van

woningen

Deze casus betrof het bouwproject aan de Weidestraat bij de sluisjes in

Leidschendam waar 16 aangepaste appartementen zijn gebouwd. Een

aantal aanpassingen kloppen niet maar de gemeente en de

woningbouwvereniging verwijzen naar elkaar en ondertussen gebeurt er

niets. Dit probleem komt ook bij andere projecten of renovaties voor.

Moet de gemeente een ruimhartiger beleid voeren bij het aanpassen van

een woning? Moet de gemeente bij grond- of bouwafgifte een duidelijker

programma van eisen opstellen en deze bij oplevering controleren?

De groep kwam tot de volgende uitkomsten/suggesties:

Woningen moeten voldoen aan drie voorwaarden:

je moet de woning goed kunnen bereiken (openbare buitenruimte);

je moet de woning binnen kunnen komen;

de woning zelf moet toegankelijk en bruikbaar zijn (voldoende draairuimte rolstoel, aangepast toilet en idem badkamer).

Bij een woning met meerdere etages is soms een traplift nodig om boven

te komen. Bij de aanschaf van een traplift en kleine andere aanpassingen is 6000 Euro de bovengrens. Hierover moet de gebruiker jaarlijks

gedurende 10 jaar een eigen bijdrage betalen. Na afloop (afbetaling) is de traplift alsnog eigendom van de gemeente. Wanneer er meer

aanpassingen nodig zijn worden de vergoedingen hoger of wordt

aangeraden te verhuizen. De vraag is dan of er dan wel voldoende

geschikte woningen zijn.

Voorgesteld wordt om:

huisvesting op te nemen in het zorgplan;

maatwerk te leveren en de toewijzing van woningen aan te passen;

huisvestingsverordening aan te passen;

de toewijzing te laten uitvoeren door zorgcoördinatoren in dienst

van de gemeente;

te letten op "design for all" bijvoorbeeld een woning met veel licht voor slechtzienden;

woningcorporaties en gemeente moeten meer onderling overleg

plegen;

innovatiebijeenkomsten beleggen als aanjager voor aanpassingen;

geen gelimiteerde vergoedingen, maar kijken wat nodig is;

gemeenten moeten minder aan regeltjes denken en flexibeler

optreden (denk aan de hart, wet, euro balans);

aan huizenbezitters een blijverslening verstrekken voor de nodige aanpassingen (traplift, badkamer) met lage rente.

x

Groep 2. Reizen

Deelnemers:

Klaske Nijland - Wijkmanager gemeente Annemarie Hol - ervaringsdeskundige

Fred Steutel – raadslid GBLV De heer C. Verschoor- raadslid CU/SGP

Coos de Jong – notulist Noëlle Nefs-Arts – gespreksleider

Casus: tussen wal en schip?

De casus betrof een vrouw die geen aanspraak kon maken op de

Regiotaxi, niet kon lopen naar de halte van de bus van Woej en daardoor

in een isolement raakte.

De groep kwam tot de volgende uitkomsten/suggesties:

Geef bij het keukentafelgesprek aandacht aan de volgende zaken:

Pas wet- en regelgeving niet rigide toe, in deze casus zou mevrouw

heel goed geholpen zijn met de Regiotaxi;

Heb oog voor de hart-wet-euro-balans;

Aanvraagster moet als onafhankelijk persoon geholpen worden; er

mag niet van uitgegaan worden dat er een mantelzorger

beschikbaar is om de vrouw te vervoeren;

Dat betekent dat de politiek knelpunten moet oplossen, zoals die er

zijn;

Zorg dat de aanwezigheid van een auto in een gezin geen obstakel

is voor het verkrijgen van een WMO-pas;

Zorg voor meer opstappunten van de Woej-bus zodat mensen

gemakkelijker gebruik kunnen maken van deze

vervoersvoorziening;

Maak een slimmer systeem voor de ophaaltijden van de Regiotaxi;

Mogelijk kunnen bussen van verpleeghuizen, die nu op slechts

enkele uren per dag worden ingezet, breder ingezet worden en

effectiever benut worden;

Misschien is er een match te maken tussen aanvraagster en een

vrijwilliger van de Vrijwilligersvacaturebank.

Groep 3. Onderwijs

Deelnemers:

Sanja Duyvensteijn – van Leusden – raadslid

Susan Ketner – Participatieraad Geert van Rhijn – gemeente Leidschendam-Voorburg (Stadsbeheer)

Lia de Ridder – wethouder Mieke Hoeve -Mulder – gespreksleider

Gino Langer – notulist

Casus: wanneer kan een kind niet meer mee met het reguliere onderwijs?

De casus betrof een kind met een vorm van autisme en dyslexie die op een gewone school zit. Wanneer tevens slechthorendheid geconstateerd

wordt besluit zijn school dat hij naar speciaal onderwijs moet.

De groep kwam tot de volgende uitkomsten/suggesties:

Wat doen we in deze situatie? Erkenning voor het probleem van de school en van het kind en zijn

ouders, ga in gesprek en probeer in goed overleg tot een oplossing te komen, heb aandacht voor verschillen tussen leerlingen (maatwerk).

Wanneer is het rugzakje te vol? Waar ligt de grens? Afhankelijk van de klas waarin het kind met een beperking zit, (extra)

zorgvragen in de klas tellen op voor de docent en de leerlingen, er zou een wegingsfactor toegepast kunnen worden (meer zorgvragen -- >

minder leerlingen), ook zouden onderwijsassistenten kunnen worden ingezet die zijn gespecialiseerd in de begeleiding van leerlingen met

een beperking.

Casus: zit inclusie al tussen de oren?

Bij het opstellen van het plan voor de huisvesting van het voortgezet onderwijs wordt geen aandacht besteed aan de (fysieke) toegankelijkheid.

Ambtelijk wordt verwezen naar de school als verantwoordelijke.

Hoe zorgen we ervoor dat de gemeenten en scholen zich betrokken en verantwoordelijk gaan voelen?

Bestaande initiatieven binnen de gemeente uitbreiden en de expertise op dit gebied bundelen;

Omdenken: niet alleen bijhouden welke kinderen in een rolstoel zitten maar ook welke ouders;

Scholen krijgen van de wethouder (Lia de Ridder) het verzoek om de PRLV in te schakelen en zich te laten adviseren.

Groep 4. Ondersteuning (Wmo)

Deelnemers:

de heer M.A. Bouten – gemeente Leidschendam – Voorburg de heer J. Philips – GGZ Rivierduinen

de heer Heufke – Kantelaar – Stichting cliëntenraad sociale zaken Leidschendam – Voorburg

de heer L. van Ewijk – Stichting Duivenvoorde Helga Dulfer - Reumabond

mevrouw Guite Hansma – Participatieraad de heer Rob Wagemans – Platform Gehandicapten

mevrouw Marie-Thérèse Ford – Platform Gehandicapten, notulist

Casus: Een nieuwe hulpmiddel

Deze casus ging over een inwoner die een elektrische rolstoel nodig heeft en na advies van een ergotherapeut een aanvraag indient bij de

gemeente. De gemeente is bereid een elektrische rolstoel toe te kennen, maar stelt een aantal eisen.

Deze casus illustreert wat mis kan gaan bij het aanvragen van een hulpmiddel (hier: rolstoel). Na het verkrijgen van toestemming van de gemeente verwacht je snel het gevraagde te krijgen. In de werkelijkheid

is het hele proces vaak een lijdensweg. Het duurt te lang en de klant/gebruiker wordt vergeten. De vraag is, hoe het proces beter kan. De

groep kwam tot de volgende uitkomsten/suggesties:

Allereerst is geconstateerd dat er bij de gemeente een omslag in het

denken moet komen: een rolstoel is altijd maatwerk. De gemeente dient daarom rekening te houden met de wensen van de gebruiker.

(Para)medische adviezen moeten door de gemeente zo veel mogelijk

worden opgevolgd. Nu gaat de gemeente te veel aanbodgericht te werk. Overigens: de WMO gaat ook uit van maatwerk!

De aankoop moet volgens de wet lopen via een openbare aanbesteding.

Hierbij dient naar de mening van de groep het volgende te gelden:

Bij de aanbesteding moet een zorgvuldig programma van eisen worden

opgesteld. Vanwege hun specifieke deskundigheid dient de gemeente zich daarbij te laten adviseren door ervaringsdeskundigen. Kwaliteit moet hoog

op de prioriteitenlijst staan, ook al heeft dat zijn prijs. Ook verdient het aanbeveling in de aanbesteding afspraken over service op te nemen.

Een knelpunt is dat de gemeente naar de leverancier toe de klant is. Dit

zet de gebruiker meteen al op achterstand. In de contacten met de leverancier mag de gemeente de gerechtvaardigde behoeften van de

aanvrager niet uit het oog verliezen. In geval van afwijking van de vraag moet de gemeente dit terugkoppelen naar de aanvrager.

Tot slot: de gemeente Leidschendam-Voorburg past op diverse beleidsterreinen de Driehoek hart – wet – euro toe (de driehoek van

Kuiter). Dat zou de gemeente ook bij het behandelen van aanvragen van voorzieningen voor gehandicapten moeten toepassen. De ‘extra‘

toevoegingen voor de gebruiker bevorderen de inclusiviteit en daar worden we allemaal beter van.

Groep 5: Openbare ruimte

Deelnemers

Michel Grimbergen – gemeente Leidschendam – Voorburg beleidsadviseur

Wonen

Jenifer Dorival – Adviescommissie wonen, VAC

Cristine Kramer – coördinator stichting Duivenvoorde – 410 woningen

R. den Uijl – coördinator Schuldmaatjes

Rob Hageraats – ambtenaar/projectmanagement gemeente, werkgroep

Toegankelijkheid Openbare Ruimte

Shere Janssen – cliënt GGZ Rivierduinen, vrijwilliger, ervaringsdeskundige

Nelleke van den Bosche – werkt op zorgafdeling

Jan Hendriks – gespreksleider Participatieraad, vakgroep Werk & Inkomen

Marjon Rijnders – Participatieraad, vakgroep Jeugd + notulist)

Nelleke merkt op dat er weinig hulp is voor ouderen, die thuis wonen; veel

eenzaamheid.

Casus: Toegankelijkheid van openbare gebouwen, zoals scholen of

de bibliotheek die gebouwd is.

De casus betrof een situatie waarbij geconstateerd werd dat het ontwerp

van een gebouw geen rekening hield met de toegankelijkheid voor

gehandicapten.

De groep kwam tot de volgende uitkomsten/suggesties:

Er is nu regelmatig samenwerking met Rob Wagemans, voorzitter van de

werkgroep Toegankelijkheid openbare ruimte van het Platform

Gehandicapten. Hij zit in een rolstoel en is ervaringsdeskundige. De

werkgroep heeft daarnaast nog slechts 1 lid. De gemeente heeft samen

met de werkgroep een notitie geschreven: Vooral de bewustwording moet

vergroot worden.

Het proces rondom de nieuwbouw van de bibliotheek is van 4 jaar

geleden. Toen is de werkgroep Toegankelijkheid niet tijdig ingeroepen. En

achteraf aanpassen kost veel geld en frustraties. Jan vertelt over de

nieuwbouw van een VMBOschool; deze moest met zo’n lage m2 prijs

gebouwd worden, dat voorzieningen voor gehandicapten niet gerealiseerd

konden worden.

Het gaat nu zo, dat er een vergunning wordt afgegeven als het bouwplan

voldoet aan het Bouwbesluit. Hierin is geen rekening gehouden met

gehandicapten. Echter, het Bouwbesluit gaat veranderen; er komen

andere normen, die recht doen aan de toegankelijkheid.

Al bij het ontwerp van nieuwbouw moet rekening gehouden worden met

toegankelijkheid. Altijd! Ook oudbouw moet aangepast worden. Echter de

kosten voor de aanbouw van een lift bij een flat met portieken kunnen wel

een rol spelen om het niet te doen.

Volgens Rob Hageraats wordt nu wel een ervaringsdeskundige

ingeschakeld bij nieuwbouw.

De deelnemers vragen zich af of dit ook bij particuliere projecten zoals de

Mall of the Netherlands (Leidsehage) gebeurd. Er schijnt een toezegging

van Rodamco te zijn dat de toegankelijkheid voor een breed publiek

geschikt zal zijn. De Adviescommissie wonen VAC is niet benaderd om

mee te denken en heeft geen plattegronden gezien. Zij heeft een

checklijst met fysieke toegankelijkheidseisen voor openbare gebouwen.

Wat betreft commerciële openbare gebouwen (projectontwikkelaars); zij

hoeven zich alleen te houden aan het Bouwbesluit. Meer kun je niet

afdwingen als gemeente. Maar soms kun je als gemeente de

projectontwikkelaar ervan overtuigen dat er meer voorzieningen moeten

worden aangebracht. De Welstandscommissie doet niets met

toegankelijkheidseisen.

In de basisopleiding van een architect zit geen informatie over

toegankelijkheid voor gehandicapten. Een architect kan er in de opleiding

zelf voor kiezen een extra module toegankelijkheid te volgen.

Het nieuwe zwembad De Fluit ligt iets lager dan het parkeerterrein. De

opgang voor rolstoelen moest aangepast worden omdat deze te steil was.

De deelnemers vragen zich af of het Platform Gehandicapten nog

schouwen houdt en constateren dat het gebruiken van de werkgroep

Toegankelijkheid kwetsbaar is; er zitten maar 2 leden in; de kennis is niet

binnen de gemeente belegd.

Een goed idee zou zijn om in Leidschendam-Voorburg een ambtenaar

Toegankelijkheid aan te stellen, die gemeentebreed en handicapbreed

plannen beoordeeld op hun toegankelijkheid. Misschien kan dit idee terug

gebracht worden naar de uitgangspunten van het Sociaal Kompas.

Geert van Rhijn van Stadsbeheer is ook aanwezig. Dat is mooi, dat ook

iemand als hij naar deze bijeenkomst komt. Toegankelijkheid lijkt dus wel

breder te worden gedragen binnen LV. Er is al veel geleerd binnen de

gemeente; er zijn al keuzes gemaakt voor materialen en straatmeubilair

dat gehandicaptenvriendelijk is.

Hellingen, richels, drempels: het advies van een ervaringsdeskundige is

enorm belangrijk.

Hartelijk dank voor uw komst naar “Doet iedereen mee in LV? “

Graag werken wij samen met u aan een inclusieve samenleving

Participatieraad Leidschendam – Voorburg

www.prlv.nl

@Participatie_LV