Razvoj timusa

Timus se formira u periodu od četvrte do šeste nedjelje, od endoderma ventralnog dijela trećeg faringealnog špaga, ektoderma trećeg faringealnog usjeka i ektomezenhima trećeg faringealnog luka. Ektodermni sloj trećeg faringealnog usjeka proliferiše u unutrašnjost prema endodermu obuhvatajući endodermne ćelije koje oblažu treći faringealni špag. Ektoderm formira cervikalnu vezikulu tako što zatvara i odvaja faringealnu invaginaciju. U sredini vezikule ostaje centralni lumen okružen tkivom sastavljenim od epitelnih ćelija. Centralni lumen se komprimuje zbog širenja epitelnih ćelija. Epitelne ćelije se razmiču, dobijaju produžetke i obrazuju svojevrstan citoretikulum.Epitelne retukularne ćelije kore timusa nastaju od ektoderma, dok retikularne ćelije medule i Hassalova tjelašca nastaju od endoderma. Ektomezenhim, koji učestvuje u formiranju membrane trećeg faringealnog luka, stvara vezivnotkivnu kapsulu, septe, krvne i limfne sudove timusa. Kapsula i septe okružuju proliferišući epitelni endodermnoektodermni začetak timusa i dijele ga na nepotpune lobuluse. Timus je podijeljen na koru i medulu u 10. sedmici razvića. Hassalova tjelašca nastaju agregacijom epitelnih ćelija, u periodu od 15. do 16. sedmice, sedmicu dana nakon urastanja krvnih sudova u timus. Broj Hassalovih tječašaca postepeno se povećava do puberteta.Timus pokazuje funkcionalnu aktivnost od četvrtog mjeseca razvoja i nastavlja je u djetinjstvu, sve do puberteta. Poslije puberteta, timus podliježe involuciji i zamjenjuje se masnim tkivom. Za vrijeme fetusnog života timus sadrži limfocite koji u njega dospijevaju iz jetre. Limfociti-timusni prekursori (budući timociti), koji nastaju od stem ćelija iz koštane srži, dendritične ćelije i makrofazi dospijevaju u timus putem krvnih sudova. Limfociti naseljavaju epitelnu stromu timusa u desetoj sedmici razvića. Po dolasku u koru, koja predstavlja njihov primarni centar proliferacije i diferencijacije, T-limfociti, uz učešče epitelnih retikularnih ćelija, dobijaju na svojoj površini receptore i postaju imunokompetentni, ali ostaju „nativni“ sve do susreta sa antigenom.

Razvoj slezene

Slezena se razvija u petoj sedmici, tako što na lijevoj strani dorzalnog mezogastrijuma dolazi do kondenzacije splanhnopleuralnog mezenhima (primordia splenica). Mezenhimske ćelije će se u unutrašnjem dijelu primordijuma slezene diferencirati u retikularne ćelije strome, koje obrazuju mrežu, i slobodne retikularne ćelije, a na površini u vezivnotkivnu kapsulu i septe. Limfociti koji dospijevaju u slezenu uglavnom se grupišu oko arterijskih ogranaka obrazujući bijelu pulpu. To je stadijum limfne kolonizacije. Potpuna diferencijacija crvene pulpe dešava se tek postnatalno. U fetusnom periodu, sve do rođenja, slezena ima ulogu i u hematopoezi. Nju naseljavaju prekursori hematopoetskih ćelija, koji dospijevaju iz zida žumanjčane kese i jetre, ili se mezenhimske ćelije u slezeni diferenciraju u stem ćelije hematopoeze.