raporti i zhvillimit hapësinor për sektorin e kulturËs

1

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR

IPVQ RAPORT SEKTORIAL - KULTURA

2

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


3

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


Draft / dokument pune Raporti sektorial i zhvillimit hapësinor për sektorin e kulturës

Zhvillimi i kulturës Hartues të draftit / dokumentit punues Gjejlane Hoxha, Ing. Dip Ark., MKRS, DK, DTK Kamuran Goranci, Mr. Artit MKRS, DK, DASPM Fetah Bakija, jurist, MKRS, DK, DP Festa Nela, Planer Profesional MMPH, IPH Faton Deva, Planer Profesional MMPH, IPH Kadrush Cani, Ekonomist MMPH, DPH Prishtinë, shtator 2004

4

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


5

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


HYRJE Me qëllim të promovimit të zhvillimit racional hapësinor, arritjes së drejtpeshimit në mes të zhvillimit dhe ruajtjes së sipërfaqeve të hapura dhe mbrojtjes së mjedisit është miratuar Ligji për planifikim hapësinor. Plani hapësinor i Kosovës është plan strategjik multisektorial, i cili bazohet në raportet e sektorëve të rëndësishëm nga Ministritë tjera në bashkëpunim me MMPH-në, merr parasysh strategjitë zhvillimore për sektorë të ndryshëm, në rastin tonë sektorin për kulturë. Në bazë të udhëzimit administrativë ligjit PH mbi elementet themelore të përmbajtjes së planit hapësinor të Kosovës është punuar drafti mbi profilin e zhvillimit hapësinor që është hap i parë që kërkohet nga dispozitat themelore të udhëzuesit dhe përshkruan analizën e gjendjes ekzistuese. Me identifikimin e sfidave si rrjedhojë e draftit të profilit, janë organizuar konsultimet publike për sfidat e zhvillimit hapësinor. Nga takimet që janë organizuar në shtatë qendrat e Kosovës është punuar “Raporti përmbledhës nga konsultimet publike – 08-29.06.04.” Ky material do të ndihmojë hartimin e vizionit si hap i ardhshëm në procesin e planifikimit. Raporti sektorial është hap paraprak për hartimin e vizionit dhe qëllimi i tij është marrja e informatave kyçe të raporteve dhe strategjisë (në këtë rast të MKRS - Departamenti i kulturës) që do të mundësonte shtrirjen hapësinore, vlerësimin e gjendjes, prioritetet, projektet specifike dhe orientimet politike në të ardhmen.

6

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


PROFILI SEKTORIAL, ÇËSHTJET, SFIDAT Në Kosovë dhe shoqëri të saj, kultura është një ndër elementet më të vjetra dhe term që përkufizohet me vështirësi. Në kuptimin e saj madhor, është një magazinë që përfshinë realitetet jetësore që nga parahistoria në vijim deri më sot, duke përkufizuar identitetin dhe imazhin e shoqërisë kosovare. Gjatë zhvillimit historik pranë shumë perandorish të huaja dhe lëvizje të ndryshme ideologjike, potenciali popullor-shoqëror ka dhënë energji intelektuale dhe oportunitet krijues artistik-kulture. Ky fakt ilustrohet me diversitetin e pasur të trashëgimisë kulturore, në variacione të ndryshme por në gjendje shumë të amortizuar fizike dhe të rrezikuar deri në zhdukje. Në periudhë pesëdhjetëvjeçare kultura është zhvilluar në një linjë institucionale me numër jo të vogël institucionesh që ende sot i trashëgojmë. Gjatë kësaj periudhe, ka faza të lulëzimit të kulturës në linjë institucional, duke veçuar periudhën gjatë njëzet viteve të fundit, që për arsye të njohura, sektori i kulturës pësojë dekadencë dhe trashëgojë situate jo te lakmueshme. Në situatën e pasluftës, sektorët e kulturës, ndonëse në gjendje të vështirë, nuk mbetet vetëm bashkësi statike burokracish të palëvizshme por vepruan me aktivitete te tyre intensive me qellim te zhvillimit te jetës kulturore. Në këtë kontekst, Administrata e UNMIK-ut në vitin 2000, themelon Departamentin e Kulturës – Autoritet Qeveritar Qendror. Ky autoritet, që nga viti 2002 funksionon në kuadër të MKRS. Departamenti I Kulturës administron, promovon dhe mbështetë zhvillimet ne kulture me përmbajtje dhe spektër të gjerë. Realizimin e programeve e zhvillon të grupuara në tri Divizione: I. Trashëgimia Kulturore II. Artet Pamore, Skenike dhe Muzikore III. Promovimi gjeneral. VLERËSIMI DHE ORIENTIMET, UDHËZIMET POLITIKE Kosova, në periudhën e tranzicionit, më shumë se kurrë ka nevojë për zhvillimin e kulturës së gjallëruar dhe cilësore. Investimet ne këtë sektor kanë rëndësi të madhe në ndërtimin e shoqërisë demokratike duke ofruar kontribut në mirëqenien ekonomike dhe sociale. Zhvillimi i kulturës është industri e edukimit humanist, që bën kohët e këndshme duke kthyer imazhin e mjerimit në imazh prosperiteti dhe ka rol thelbësor për integrimin e komuniteteve në vend, rajon dhe më gjerë. MKRS, mbi gjendjen ekzistuese te identifikuar në sektorët e kulturës, ka iniciuar dhe zhvilluar sërë aktivitetesh në plane vendore dhe ndërkombëtare. Qëllimi i aktiviteteve fokusohet planifikimin e zhvillimit te kulturës duke përfshirë te gjitha bashkësitë qe jetojnë ne Kosove dhe ndryshimin si dhe përmirësimin e sistemit administrativ, institucional, infrastrukturës ligjore dhe ndërtesave, kapaciteteve menaxhuese dhe buxhetore ne :

• Përkujdesjen, mbrojtjen dhe prezantimin e trashëgimisë kulturore, • Zhvillimin dhe promovimin e arteve skenike, muzikore dhe pamore • Zhvillimin e veprimtarisë botuese dhe bibliotekave

Në vijim të praktikës bashkëkohore janë hartuar : ,, Strategjia e Zhvillimit të Kulturës” dhe ,, Paket Ligje për sektor të ndryshëm në kulturë Departamenti i Kulturës, veprimtarinë e kulturës e zhvillon përmes tri kaptinash-programesh themelore: I. Trashëgimia kulturore II. Përkrahja Institucionale III. Promovimi

7

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


Organizimi administrative është i shtrire ne përbërje prej tri divizionesh, strukturës se tij sektoriale dhe 33 institucionesh qendrore dhe ndërkomunale. TRASHËGIMIA KULTURORE Ne Kosove, trashëgimia kulturore është një nder elementet me te rëndësishme dhe pjese përbërëse e mjedisit te saj jetësor. Ne kuptimin e saj madhor përfshinë veprimtarinë e shoqërisë neper shekuj, te zhvilluara ne harkun kohor mbi shtate mije vite qe nga parahistoria ne vijim deri me sot, duke qene e paluajtshme, apo ndërtimore dhe e luajtshme lëndore apo shpirtërore. Gjate zhvillimit historik, pranë shume perandorish te huaja dhe lëvizjesh te ndryshme ideologjike, politike, ekonomike dhe sociale, potenciali popullor-shoqëror kosovare ka dhënë energji intelektuale dhe krijime me vlera artistike, estetike, historike etj. Ky fakt ilustrohet me:

• Diversitetin e pasur te trashëgimisë kulturore materiale dhe jomateriale, ne variacione te ndryshme, por ne gjendje shume te amortizuar fizike dhe e rrezikuar deri ne zhdukje.

Gjendja Përkundër trajtimit jocivilizues ne te kaluarën, trashëgimia kulturore është e përfshirë dhe e integruar ne jetën tone por ne gjendje fizike shume te amortizuar dhe alarmante. Kjo gjendje e trashëguar alarmante, është pasoje e krijuar nga aktor dhe faktor te ndryshëm duke veçuar arsyet e njohura, ish pushtetin monist gjysmëshekullor dhe luftës, duke lënë ne trashëgim:

- Mijëra tërësi dhe ndërtesa kulturore historike me vlera arkitekturore dhe arkeologjike, te shkatërruar dhe te devastuara

- Sistem dhe mekanizma te padefinuar për vlerësim dhe konservim dhe prezantim te trashëgimisë kulturore, me përbërjen e saj te limituar ne aspekte: ligjore, administrative, specialistike, planifikuese, politike dhe buxhetore

- Infrastrukture institucionale me ndërtesa dhe teknologji te amortizuar

Struktura dhe Parimet MKRS, ne kuadër te Qeverise se Kosovës, qe nga viti 2002, ka ne përgjegjësi trajtimin dhe administrimin e veprimtarisë për përkujdesje ndaj trashëgimisë kulturore ne tere territorin e Kosovës. Realizimin e kësaj veprimtarie e zhvillon përmes strukturës se saj, ne përbërje te Departamentit te Kulturës, Divizionit te Trashëgimisë Kulturore/DTK dhe njësive te tij sektoriale / Institucioneve Instituti i Kosovës per Mbrojtje te Monumenteve dhe Rjeti i Tij, Instituti Arkeologjik, Muzeu i Kosovës, Arkivi i Kosovës dhe Arkivat Nderkomunal. DTK, si qelulë Qendrore për koordinime vertikale dhe horizontale ne këtë fushe, zhvillon veprimtari mbi parime:

- Trashëgimia kulturore e Kosovës është vepër dhe pasuri e mbare brezave te shoqërisë kosovare, përfaqësuese e identitetit te vendit dhe ka rol thelbësor ne integrime ne vend, Rajon, Evrope dhe me gjere. - Trashëgimia kulturore e Kosovës, parësisht duhet ruajtur pavarësisht

prej perkatesis

8

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


- etnike, fetare, ndërtuesve, tipologjisë, kohës se ndërtimit dhe gjendjes se pronësisë, dhe

- Përgjegjësi për krijimin sistemit funksional ne përkujdesje te trashëgimisë kulturore është obligim i shtetit dhe kolektiv.

Edhe pranë faktit qe janë zhvilluar shume aktivitete nga nivele vendore dhe ndërkombëtare ne lidhje me parandalimin e dëmtimeve dhe konsolidimin e gjendjes, situate nuk është avancuar ne nivel te duhur. Kjo dukuri është si pasoje e kapaciteteve dhe përkrahjes se limituara : buxhetore, ligjore, specialistike, teknike, teknologjike, planifikuese, mekanizmave te pa definuar institucional etj Duke konsideruar rendësin dhe gjendjen e trashëgimisë kulturore, Qeveria e Kosovës, ne Programin Qeveritar për vite ne vijim, Përkujdesjen ndaj Trashëgimisë Kulturore dhe Standardet i ka sistemuar PRIORITET PRIORITETET STRATEGJIKE DHE ZONAT E VEPRIMIT Sot Kosova, ne Mileniumin e Ri, po zhvillohet pranë mekanizmave parashtrues te një vendi ne tranzicion, andaj është e rëndësishme te sqarojmë: Nga vijmë ? Kush jemi ? Si te trasojmë ardhmërinë humane? Mbi këtë rishikim, trajtimi i trashëgimisë kulturore është detyre madhore me domosdoshmëri për:

- Te penguar dukuritë aktuale te cilat rrezikojnë trashëgiminë kulturore ne tere territorin e Kosovës

- Ridefinoje rolin dhe përfshirjen e trashëgimisë kulturore ne te gjitha proceset e rindërtimit dhe zhvillimit te vendit, me qendrushmeri dhe dobishmëri shoqërore dhe ekonomike.

- Te ridefinoje strukturën dhe mekanizmat institucional, ligjore, administrative, politike dhe buxhetore për përkujdesjen ndaj trashëgimisë kulturore me vlera arkitekturore, arkeologjike, mjedisore, te luajtshme, arkivore dhe shpirtërore ne konceptin e integruar

- Krijimin e sistemit për dokumentim dhe inventarizim si dhe informimi

- Funksionalizimin e Ligjit për trashëgimi kulturore ne koncepte bashkëkohore

Si ne shume vende te Evropës Juglindore, edhe ne Kosove, sistemi i përkujdesjes ne perberesit e saj për vlerësim dhe konservim te trashëgimisë kulturore me vlera: arkitekturore, arkeologjike, te luajtshme, arkivore dhe shpirtërore, nuk është ne nivel te duhur dhe ne harmoni me parimet dhe kërkesat bashkëkohore. DTK, gjate vitit 2004, duke konsideruar gjendjen , ka zhvilluar, koordinuar, inicuar dhe zbatuar aktivitete ne harmoni me nevoja urgjente për avancimin e situatës ne lidhje me përkujdesjen ndaj trashëgimisë kulturore ne Kosove. Për këtë qellim është hartuar : Programi :Trashëgimia Kulturore për vitin 2005. Objektivat specifike dhe prioritare Lartesynimi i programit, paresisht fokusohet ne zhvillimin e veprimtarisë për përkujdesje ndaj trashëgimisë kulturore ne konceptin e :

- Konservimit te integruar - Parimit te qendrushmerise, si dhe - Ne harmoni me Planin e zbatimit te Standardeve për Kosovën.

9

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


Zhvillimi i proceseve ne këtë koncept është kompleks dhe përfshinë game te gjere detyrash. Programi bashkërendit trajtimin e cështjeve thelbësore , ne harmoni me Planin e Zbatimit te Standardeve dhe me qellim ne : •Identifikimin dhe definimin e rolit te trashëgimisë kulturore ne te gjitha proceset e zhvillimit te vendit. • Parandalimin e dukurive aktuale qe kërcënojnë trashëgiminë kulturore. •Përmirësimin – ristrukturim - sa me te shpejt te gjendjes se: sistemit dhe mekanizmave ekzistues ligjor, institucional, politik, specialistik dhe buxhetor konform parimeve bashkëkohore dhe planit te zbatimit te standardeve për Kosove. •Integrimin e programeve dhe institucioneve te trashëgimisë kulturore ne te gjitha proceset e rindërtimit dhe zhvillimit te vendit. •Integrimi veprimtarisë dhe institucioneve te Kosovës ne te gjitha institucionet dhe programet ndërkombëtare ne lidhje me trashëgimi kulturore. •Miratimi urgjent I ligjit për trashëgimi kulturore dhe kompletimi I rregulloreve •Themelimi i sistemit - Qendrës për Inventarizim dhe Konservim te Integruar •Inventarizimi dhe dokumentimi I trashëgimisë arkitekturore, arkeologjike, ne tere territorin e Kosovës te luajtshme si dhe informimi •Identifikimi i tërësive kulturore historike ne rrezik •Themelimi i komisionit për vlerësim dhe konservim te integruar te trashëgimisë kulturore si dhe definimi i kritereve •Ngritja e kapaciteteve profesionale ne aspektin e menaxhimit, administrimit, teknike, dhe shkencore •Realizimi I planeve preventive dhe konservimi i tërësive kulturore te dëmtuara nga lufta dhe ngjarjet e marsit 2004 •Konsolidimi I arkivave ne Kosove Elaborimi i objektivave te lartshënuara do te zhvillohet përmes hartimit te: Strategjisë dhe Politikave për trashëgimi kulturore, duke përfshirë trashëgiminë me vlera: arkitekturore, arkeologjike, luajtshme, arkivore dhe shpirtërore, për periudhe pese vjeçare dhe i shoqëruar me Plane Veprimi për vitin 2005 . Përbërja e programit dhe realizimi Programi ,,Trashëgimia Kulturore’’, kulturore shtjellohet përmes katër kaptinash ne përbërje prej gjashte politikash programore si ne vijim: I. Trashëgimisë Kulturore me vlera LENDORE Pol.1. Trashëgimia ndërtimore 1.a. Trashëgimia arkitekturore 1.b. Trashëgimia arkeologjike Pol.2. Trashëgimia e luajtshme Pol.3. Trashëgimia arkivore II. Trashëgimisë Kulturore me vlera SHPIRTERORE Pol.4. Kultura Tradicionale III. Trashëgimisë kulturore me vlera MJEDISORE Pol.5. Trashëgimia urbane dhe rurale IV. Program Special Qeveria Pol. 6. Sanimi i dëmeve ne tërësi kulturore historike dhe ndërtesa te religjionit ortodoks Zhvillimi i detyrave te bashkërenditura ne program janë shume kompleks dhe ne varësi direkte specialistike specifike ndërkombëtare. Për këtë qellim është kërkuar përkrahje me përvojë specialistike specifike. Procesi i realizimit te objektivave dhe detyrave te përshkruara me larte, do t’i zhvilloje ne bashkëpunim me aktor dhe ekspert relevant, nga institucione vendore dhe

10

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


ndërkombëtare. Gjate tere kohës, procesi do te përkrahet nga Këshilli i Evropës (CoE), Drejtoria për Kulture dhe trashëgimi kulturore dhe natyrore, përkatësisht Komisioni I Pavarur Ndërkombëtar për Trashëgimi Kulturore, formuar nga CoE, EC ne muajin shtator, 2004 dhe miratuar formalisht nga MKRS dhe UNMIK. Plani i veprimit preliminar për vitin 2005 do te zhvillohet sipas fazave ne vijim:

1. Hartimi i raportit mbi analizën gjithëpërfshirëse te situatës aktuale ne lidhje me trashëgiminë kulturore , ne sektor veç e veç, deri ne fund te muajit dhjetor 2004.

2. Hartimi i propozimeve udhëzuese dhe potencialet për avancim te fushave te trashëgimisë kulturore, gjate muajit shkurt 2005.

3. Hartimi i Politikave programore për trashëgimi kulturore ne periudhe pese vjeçare 2005-2010 dhe miratimi nga Autoritete relevante, deri ne fund te marsit 2005.

4. Hartimi i planit te veprimit për vitin 2005, ne lidhje me nismën e realizimit te proceseve dhe miratimi, ne periudhe janar-mars, 2005

Prioritetet për Arkiva:

- kthimi i lëndës arkivore në Kosovë. - renovimi i ndërtesave arkivore. - përmirësimi i kritereve të konservimit dhe të inventarizimit në nivelin

evropian. - riorganizimi i rrjetit të arkivave konform strukturës funksionale të

tyre.

- Prioritetet arkeologjike - Identifikimi dhe inventarizimi i trashëgimisë arkeologjike. - Përpilimi i hartave të gjetjeve arkeologjike. - gërmimi në lokacionet parahistorike, antike, mesjetare dhe paleo-

kristiane. - kërkime apo hulumtime arkeologjike.

- Prioritetet për Muzetë dhe trashëgiminë e LUAJTESHME: - kthimi i thesarit arkeologjik dhe etnografik nga Beogradi. - hetimi i mundësisë për kthimin e thesareve (që nuk dihet se ku janë). - përmirësimi i kritereve të mbledhjes, përkujdesjes dhe konservimit. - integrimi i të gjitha zbulimeve dhe gjetjeve arkeologjike në kuadrin e

shërbimit muzeal. - themelimi i muzeve të reja në nivelin local dhe rajonal. - ngritja e cilësisë së punësimit dhe të trajnimit të stafit profesional në

menaxhimin e koleksioneve arkeologjike dhe të trashëgimisë së tundshme.

- të vendoset lidhja dhe bashkëpunimi në mes të shërbimeve muzeore dhe arsimuese, me qëllim që muzetë dhe shkollat të kenë informim të ndërsjellë.

- të themelohet qendra për kulturë tradicionale.

- Prioritetet ne trashëgimi arkitekturore

11

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


- Promovimi I vlerave kulturore historike si pasuri e përbashkët e

shoqërisë ne Kosove si dhe detyrimi ne përgjegjësi kolektive e shtetërore.

- Ngritja e vetëdijes përmes informimit dhe edukimit publik ne përkujdesje dhe respekt ndaj trashëgimisë kulturore, si vlere e pakthyeshme duke përfshire trashëgiminë arkitekturore, arkeologjike, te luajtshme, arkivore dhe mjedisore.

- Ridefinimi i kornizës institucionale për ruajtjen, përkujdesjen dhe konservimin e tërësive kulturore historike ( monumente, grupe ndërtesash, zona, artifake te luajtshme, mjediseve dhe peizazheve kulturore.

- Zhvillimi i sistemit te inventarizimit dhe dokumentimit te tërësive kulturore historike me vlera arkitekturore, arkeologjike dhe te luajtshme, si dhe vënia e tij ne funksion te planeve për konservim, si pjese integrale e planeve zhvillimore ne zona urbane dhe rurale

- Harta identifikuese dhe definimi i zonave, tërësive dhe ndërtesave me vlera kulturore historike përfshirë 30 komuna

- Harta dhe definimi i zonave kulturore historike te rrezikuara - Hartimi i kritereve dhe procedurave për përzgjedhje dhe vuarje nen

mbrojtje te tërësive kulturore historike - Hartimi i Listave prioritare dhe planeve preventive për tërësi

kulturore historike te rrezikuara. - Hartimi i propozime listave për venje nën mbrojtje. - Hartimi i planeve për konsolidim, mirëmbajtje dhe revitalizim te

tërësive kulturore historike – monumente kulture - Ndërlidhja ndërmjet autoriteteve qendrore dhe komunale për

planifikime urbane dhe rurale, ndërtim dhe zhvillim. - Ngritja e kapaciteteve specialistike te stafit vendor ne aplikimin e

parimeve dhe kritereve bashkëkohore ne aspektin e menaxhimit, administrimit, mirëmbajtjes, planifikimit, metodologjisë, teknikave dhe zanateve ne konservimin dhe promovimin e vlerave te trashëgimisë kulturore.

- Themelimi i fondeve për ndërhyrje emergjente në konsolidimin e tërësive dhe ndërtesave me vlera kulturore historike të rrezikuara .

- Funksionalizimi ne parandalimin e dukurive qe cenojnë dhe rrezikojnë integritetin e tërësive kulturore historike

- Realizimi I planeve ne sanimin e dëmeve ne tërësi kulturore historike nga ngjarjet e marsit 2004.

- Prioritetet e sfondit kulturor - identifikimi i strategjive për zhvillimin dhe mbrojtjen e peizazhit

natyror dhe inkurajimin e turizmit kulturor. LISTA E PROJEKTEVE NË ZBATIM Ne vijimësi, janë zhvilluar dhe realizuar aktivitete te shumta ne lidhje me përkujdesjen dhe konservimin e trashëgimisë kulturore me vlera arkitekturore, arkeologjike dhe te luajtshme. Aktivitetet janë realizuar ne bashkëpunim me aktor te ndryshëm vendor dhe ndërkombëtar dhe është mbështetur puna sistematike ne 18 institucione te trashëgimisë kulturore. Duke aplikuar kritere dhe praktika metodike ne linjën e integruar, Programi është zbërthyer/prezantuar përmes gjashte politikash programore, ne mbështetje te buxhetit shume te limituar. Përmes këtij programi, dhe ne bashkëpunim me dy organizata ndërkombëtare janë realizuar restaurime dhe konservime ne tërësi kulturore historike si ne vijim:

12

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


PLANI PER ZBATIMIN E PUNEVE RESTAURUESE KONSERVUESE NE OBJEKTE –MONUMETE KULTURORE HISTORIKE • Zbatimi i punëve restauruese konservuese ne kompleksin Kulturor Historik,, Isa Boletini’’ , Boletin / MKRS& CHËB, Suedi • Studimi dhe ekspertiza për restaurimin dhe revitalizimin e zonave historike ,,Rruga e vjetër’’ Decan dhe Isniqn, Sida, CHËB • Restaurimi i Xhamisë se Hadumit, Gjakove, zbatues CHWB, Sued / donacion nga Amerika/ • Restaurimi i shtëpisë se vjetër për prodhim te venës ne Hocen e Madhe/CHËB, Suedi& AER/ • Rikompozimi i objektit ,,Shtjefën Gjeçovi” monument kulturor historik/ MKRS/ • Kurshumli Xhamia Peje, INTERSOSI, Itali • Restaurimi I Freskave ne Patriarkane, Peje/INTERSOSI, Itali/ • Rehabilitimi I konakut ne Manastirin e Deçanit, Deçan/ INTERSOS, Itali/ • Restaurimi I ,,Mullirit te Vjeter’’, Decan,/INTERSOS, Itali/ • Restaurimi I Hamamit te vjetër ne Peje/ INTERSOSI, Itali • Themelimi i qendres për restaurim dhe konservim njësia ne Peje/INTERSOSI, Itali • Finalizimi I studimit dhe projekteve për restaurimin e Xhamise Sinan Pashes, Prizren, ,,Sulltan Mehmet Fatihut, Prishtine, MKRS& MKT, Turqi • Hartimi i studimit tekniko shkencor per integrimin e teresise arkeologjike ne jetën bashkëkohore ,, Kalaj”” Prizren? MKT, Turqi • Restaurimi dhe Konservimi i objektit monument kulturor historik,,Tyrbja Sulltan Muratit, Prishtine, MKT, Turqi • Rregullimi I oborrit dhe finalizimi I enterierit ne objektin ,,Xhamija e Vjeter’’ ne Decan, Komuna Decan/ Faza e dyte/Komuna Decan& MKRS • Konsolidimi i urës se vjetër ne Gjakove, Komuna Gjakove • Rregullimi i Muzeut etnografik, Gjakove, Komuna • Rregullimi i muzeut Historik dhe Arkivit Gjakove, Komuna • Përfundimi i objektit te IMMK, Gjakove • Programi I UNESKO-s(ende I pa definuar) • Trajnimi I kuadrit dhe specializime –kurs katërmujor • Konsolidimi i ,,Hamamit te vjetër ne Prizren’’/MKRS&Komuna/ • Konsolidimi I Muzeut Arkeologjik, Prizren/MKRS&Komuna/ • Konsolidimi I Hamamit ne Prishtine/MKRS& Komuna • Konsolidimi I Hamamit ne Mitrovice/MKRS&Komuna • Konsolidimi I ,,Xhamisë se Llapit’’Prishtine/MKRS&BI • Konsolidimi dhe restaurimi i objektit,,Kulla Mushkolaj’’ Deçan- • Konsolidimi dhe restaurimi i objektit ,,Kulla e Ali Bajraktarit ne Vranoc • Definimi i zonës historike ne Vranoc • Pilot Projekti ,,Zhvillime Rajonale’’ bazuar ne vlerat e trashëgimisë kulturore dhe natyrore.

13

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


Artet skenike - muzikore dhe pamore PREZANTIMI I ELEMENTEVE TË VIZIONIT TË EDUKIMIT DHE ZHVILLIMIT KULTUROR NË TË ARDHMEN Përmbajtja e prezantimit: I - IDENTIFIKIMI I SFIDAVE KRYESORE NË RRUGËN PËR ZHVILLIMIN E KULTURËS II – ANALIZA E SWOT-it III – PROBLEMI RRETH ZHVILLIMIT POLICENTRIK APO MONOCENTRIK TË KULTURËS IV - IDETË E MUNDSHME PËR ZHVILLIMIN E KULTURËS Sigurimi i objekteve (infrastrukturës), të kulturës Sigurimi i kuadrit menaxhues për kulturë Zhvillimi dinamik i kulturës V – ELEMENTET PËR NDËRTIMIN E VIZIONIT I - IDENTIFIKIMI I SFIDAVE KRYESORE NË RRUGËN PËR ZHVILLIMIN E KULTURËS 1. Rreziku nga izolimi ndërkombëtar kulturor i Kosovës, me pasoja të dobësimit, zhvillimit të përgjithshëm të kulturës, dhe dekurajimi i investitorëve të jashtëm; a) Statusi i padefinuar i Kosovës, ekonomia e pazhvilluar dhe varfëria indikatorë negativ për zhvillimin e kulturës në Kosovë; b) Dinamika e rritjes së popullsisë dhe nevojat për hapësirë, duke siguruar optimumin e kushteve të mundshme në mënyrë që qytetarët e Kosovës të kenë jetë humane, cilësore dhe edukim kulturor:

• Banimin, • Transportin; • Edukimin, • Shëndetin, • Infrastrukturën e objekteve kulturore, • Rekreimin, • Elektricitetin, • Ujin, • Telekomunikimin.

c) Duke pasur parasysh dendësinë e popullsisë dhe trendet e deritanishme, shfrytëzimi racional dhe human i hapësirës është një ndër sfidat kryesore;

ç) Niveli jo i kënaqshëm i kulturës në Kosovë dhe në relacion ndërkombëtar; d) Mungesa e infrastrukturës (objekteve), kulturore në tërë territorin e Kosovës; dh) Niveli i lartë i varfërisë;

14

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


II. ANALIZA E SWOT-it Duke u nisur nga gjendja aktuale e zhvillimit të kulturës në Kosovë, në krahasim me zhvillimin e kulturës në vendet e rajonit dhe të Evropës, mund të prezantohet kjo analizë e SWOT-it:

III – Problemi rreth zhvillimit policentrik apo monocentrik të Kulturës

1. Zhvillimi i kulturës në Kosovë në të kaluarën është shprehur dukshëm joproporcional në aspektin rajonal;

2. Me zhvillimin joproporcional të kulturës deri në vitet e 80-ta, janë favorizuar disa qendra rajonale, si: Prishtina, Mitrovica, Peja, Gjakova, Prizreni, Ferizaji dhe Gjilani;

3. Kjo dukuri ndikoi në zhvendosjen e popullatës me koncentrim të veçantë në qendrat rajonale, sidomos në Prishtinë;

4. Nga moszhvillimi policentrik i kulturës në të ardhmen në Kosovë do të rrezikohet zhvillimi harmonik dhe i drejtpeshuar në aspektin rajonal, e cila do të favorizonte zhvillimin monocentrik;

a). Mirëmbajtja dhe ristrukturimi i objekteve ekzistuese të kulturës në Kosovë; b). Ndërtimi i qendrave të kulturës nëpër vendet urbane dhe rurale, aty ku mungojnë; c). Kultivimi dhe ruajtja e pasurisë natyrore të kulturës në Kosovë, për zhvillimin sa më të suksesshëm të turizmit kulturor; d). Ndarja proporcionale e lokacioneve në tërë territorin e Kosovës për infrastrukturë (objekte), të kulturës;

Përparësitë / Mundësitë

Dobësitë / Rreziqet

1. Resurset njerëzore –

popullatë e re me energji krijuese dhe me iniciativë pozitive ndaj reformave dhe zhvillimit të kulturës;

2. Krijimi i ligjeve moderne dhe

zhvillimi stabil i kulturës;

3. Angazhimi i faktorit ndërkombëtar në asistencë teknike dhe financiare për zhvillimin e kulturës;

4. Pasuritë natyrore dhe

trashëgimia kulturore;

5. Integrimi kulturor në rajon dhe në Evropë;

1. Niveli jo i kënaqshëm i zhvillimit të kulturës në Kosovë; 2. Mungesa e ligjeve dhe menaxhmentit kulturor; 3. Niveli i ulët i zhvillimit të infrastrukturës kulturore dhe transportit urban dhe rural; 4. Mungesa e projekteve për investime; 5. Lokacionet e pamjaftueshme për infrastrukturë të kulturës; 6. Bashkëpunimi i pamjaftueshëm ndërkulturor i Institucioneve të kulturës me rajonin dhe Evropën; 7. Shfrytëzimi joracional dhe i pakontrolluar i hapësirës; 8. Marrëdhëniet ndëretnike dhe situatë e ndjeshme në rajon;

15

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


IV - IDETË E MUNDSHME PËR ZHVILLIMIN E KULTURËS

• Sigurimi i objekteve (infrastrukturës), të kulturës • Sigurimi i kuadrit menaxhues për kulturë • Zhvillimi dinamik i kulturës

Objektivat

Rrethanat dhe faktorët ndikues

Efektet

1. Implementimi i

strategjisë së zhvillimit të kulturës në Kosovë;

Respektimi i implementimit të strategjisë së zhvillimit të kulturës nga të gjitha institucionet qeveritare të Kosovës dhe institucionet tona kulturore;

Zhvillimi pozitiv dhe menaxhimi i kulturës kosovare, sipas standardeve evropiane;

2. Hartimi i ligjeve të reja dhe rregullativave për zbatimin e ligjit;

Ngecja serioze në formimin dhe zbatimin e standardeve të shtetit ligjor. Hartimi sa më i shpejtë i ligjeve të reja;

Infrastruktura ligjore pozitive në aspektin kulturor;

3. Ndërtimi i shtëpisë së Operës dhe Baletit si kërkesë e domosdoshme kohore;

Mungesa e lejes së ndërtimit, duke përcaktuar lokacionin (truallin), për ndërtimin e shtëpisë së Operës nga Drejtoria e Urbanizmit në Prishtinë. Vënia e gurëthemelit dhe fillimi sa më i shpejtë i punëve për ngritjen të shtëpisë së Operës;

Prishtina, si kryeqendër e Kosovës me objekt bashkëkohor dhe kulturor me standarde evropiane;

4. Themelimi i Muzeut të Artit Bashkëkohor në objektin e ish-Unionit në Prishtinë;

Sigurimi i lejes për ristrukturim dhe rehabilitim të objektit të Unionit nga Drejtoria e Urbanizmit dhe organet e komunës së Prishtinës.

Kosova me Muze bashkëkohor, sipas standardeve evropiane;

5. Ristrukturimi i institucioneve ekzistuese të kulturës me format më bashkëkohore

Ristrukturimi i objekteve kulturore në nivel të Kosovës, sipas standardeve evropiane;

Kosova me objekte kulturore bashkëkohore të nivelit evropian;

6. Arsimimi dhe edukimi kulturor;

Trajnimi për menaxher të kulturës, marketing të kulturës dhe agjend- profesionist për prezantimin profesional të artistëve dhe institucioneve;

Institucionet e kulturës në Kosovë me infrastrukturë njerëzore me nivel ndërkombëtar;

7. Ruajtja e identiteteve kulturore dhe promovimi i llojllojshmëri-së kulturore të të gjithë individëve dhe bashkësive;

Zhvillimi i partneriteteve kulturore në mes të niveleve qendrore, lokale dhe rurale dhe në mes të artistëve krijues publik dhe privat; Zhvillimi i jetës lokale dhe rurale kulturore nëpërmjet rehabilitimit dhe ndërtimit të ri të infrastrukturës kulturore në tërë Kosovën;

Zhvillimi pozitiv dhe i drejtpeshuar kulturor në tërë territorin e Kosovës, si indikator pozitiv në ruajtjen e identitetit kulturor të të gjithëve;

16

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


ELEMENTET PËR NDËRTIMIN E VIZIONIT

1. Kosova të ndërtojë infrastrukturë ligjore dhe të zbatueshme për menaxhimin dhe zhvillimin e drejtë dhe të drejtpeshuar të kulturës;

2. Kosova të caktojë lokacione të urbanizuara për ndërtimin e objekteve kulturore, sipas prioriteteve në nivel urban dhe rural;

3. Ruajtja, kultivimi dhe rehabilitimi i trashëgimisë kulturore dhe ngritja në nivel të duhur e pasurisë natyrore të kulturës për një zhvillim sa më të shpejtë dhe të suksesshëm të turizmit kulturor në Kosovë.

DIVIZIONI I PROMOVIMIT KULTURES Promovimi i kulturës ka një rol të rëndësishëm në ambientin kulturor të Kosovës. Përderisa Divizioni i Trashëgimisë kulturore ka për qëllim ruajtjen, restaurimin dhe konservimin e krijimtarisë njerëzore,kurse Divizioni i Arteve Skenike –Muzikore dhe Pamore ka për qëllim krijimin e vlerave kulturore, Divizioni i Promovimit detyrë prioritare e ka zhvillimin dhe promovimin e krijimtarisë kulturore në vend dhe jashtë vendit. Promovimi i kulturës si forcë dinamike, nxitëse dhe e pavarur, ka një rol qendror në zhvillimin e jetës kulturore të Kosovës. Poashtu luan rol strategjik në përforcimin e institucioneve vendore dhe në promovimin e iniciativave kulturore ndërmjet bashkësive të ndryshme në Kosovë dhe ndërmjet Kosovës dhe pjesës tjetër të botës.

Gjendja

Për shkak të rrethanave të vështira historike, kultura, e në veçanti promovimi i kulturës, për një kohë të gjatë ka qenë prioritet i ulët në Kosovë. Në të kaluarën promovimi i kulturës nuk i ka plotësuar prioritetet e saj, në veçanti në afirmimin e vlerave kulturore dhe shkëmbimin e tyre ne nivel vendor e më gjerë. Infrastruktura edhe ashtu e paktë promovuese kulturore gjatë viteve, sidomos gjatë luftës, u dëmtuan dhe u shkatërruan :

• Shumica e shtëpive të kulturës • Mbi 170 biblioteka • Sallat e kinemave • Më shumë se 1660 000 libra • Mbyllja e mediave • Zvogëlimi i resurseve materiale dhe humane të krijuesve kulturorë • Pamundësimi i promovimit të krijimtarisë në vend, dhe jashtë vendit,

etj. Struktura dhe Parimet Në kuadrin e MKRS – Divizioni i Promovimit të Kulturës zhvillon veprimtarinë e vet nëpërmjet njësive sektoriale: • Sektori i Promovimit • Sektori i Publikimeve • Sektori i Bibliotekave • Sektori i edukimit joformal • Diversiteti & Dialogu Kulturor • Bashkëpunimi Ndërkombëtar & Integrimet

17

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


Koordinimi i programeve dhe të institucioneve që ka në varësi: – Bibliotekat Publike Kombëtare – Tetë Bibliotekave ndërkomunale : 1. “Hivzi Sylejmani “-Prishtinë 2. “Latif Berisha” - Mitrovicë 3. “Azem Shkreli” -Pejë 4. Biblioteka e Prizrenit 5. “Asim Vokshi”- Gjakovë 6. “Anton Çetta”- Ferizaj 7. “Fan S. Noli “- Gjilan 8. “Shën Sava”- Albanik dhe Biblioteka e të Verbërve “ Syri Ynë”-Prishtinë Edicioni i publikimeve “Rilindja”- Prishtinë Mbetet përkushtim i përhershëm zhvillimi i mëtejmë i aktivitetit në përmirësimin dhe avancimin e strukturës si në përmbajtje ashtu dhe në formë. Parim është që të krijohet sistemi funksional profesional kualitativ në përkujdesjen e vazhdueshme të shoqërisë demokratike dhe të shtetit. Promovimin e vlerave të mirëfillta kulturore dhe multikulturalizmin si begati dhe shkëmbimin kulturor si domosdoshmëri. Për këtë arsye në vitin 2002 u hartua programi Divesiteti & Dialogu Kulturor dhe Integrimet. Prioritetet në përgjithësi

• Të mbështesë dhe zhvillojë ato aktivitete që kanë vlerë dhe traditë në promovimin e kulturës në vend dhe jashtë..

• Për interesa të të gjithë anëtarëve të shoqërisë, diversiteti kulturor duhet ruajtur dhe nxitur përmes dialogut të hapur dhe bashkëveprimeve drejtë një kornize të përbashkët të kuptimit, respektit të ndërsjellë, tolerancës, paqes dhe prosperitetit.

• Të promovojë praninë e kulturës në mediat elektronike dhe të

shkruara. • Një panel i ri duhet të mbështetet dhe të formohet me trajnime gjatë

tërë kohës, për arritjen e profesionalizmit në fushat e veçanta si dhe të promovohen vlerat kulturore të veprave të kulturës.

• Të inkurajohet të shprehurit e ndryshëm të kualiteteve të bukura. • Të nënshkruhen marrëveshjet, jo vetëm në planin bilateral, por edhe

në atë rajonal dhe më gjerë. Marrëveshjet e nënshkruara duhet të jetësohen dhe përditësohen (përtërihen- begatohen).

• Të gjenerohen të ardhurat financiare vetanake përmes aktiviteteve të shumta promovuese.

• Të ndërtohet infrastuktur për zhvillimin e krijimtarisë kulturore promovuese.

Prioritetet sipas programeve – sektorëve për 2005

• Divizioni i Promovimit për vitin 2005 si prioritet të politikave të veta programore do të ketë plotësimin e standardeve dhe promovimin e kulturës në përgjithësi në vend dhe jashtë vendit, stabilizimin e aktiviteteve tradicionale, përforcimin e institucioneve vendore dhe zhvillimin e mëtejmë të politikave programore:

• Diverzitetit dhe Dialogut Kulturor dhe & Integrimet. • Bashkëpunimi Ndërkombëtar Kulturor & Integrimet.

18

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


1. Sektori i Promovimit (Manifestime dhe Projektet)për vitin 2005 me politikat programore si prioritet parasheh :

• Mbështetjen e Manifestimeve tashmë tradicionale në nivel vendor. • Mbështetjen e atyre projekteve që realizojnë aktiviteteve në nivel të

lartë profesional dhe artistik. • Të realizojmë projekte në bashkëpunim me institucione dhe shoqata

kulturore, OJQ vendore dhe ndërkombëtare. • Promovimin e krijimtarisë dhe vlerave artistike në vend dhe jashtë

vendit • Promovimi i krijimtarisë dhe vlerave artistike të vendeve të ndryshme

të botës në vendin tonë. • Të mbështetën projektet e përbashkëta me institucionet e vendeve

me të cilat kemi nënshkruar marrëveshjen mbi bashkëpunim kulturor • Të realizohen ditët e Kulturës Kosovare në: Gjermani, Austri,Turqi,

Francë dhe SHBA. 2. Sektori i Publikimeve – për vitin 2005 parasheh si prioritet të aktivitetit të vet :

• Dhënia e ndihmës në përpilimin e ligjit, rregulloreve dhe standardeve mbi veprimtarinë botuese dhe distributive.

• Promovimi i krijimit të Këshillit të Librit dhe eventualisht Këshillave tjerë për vlerësimin e librave dhe krijuesve.

• Rehabilitimi Trashëgimisë Kulturore - ruajtja e librave dhe dorëshkrimeve me vlerë të veçantë për kulturën kosovare.

• Krijimi i fondeve të veçanta për përkthimet në gjuhën shqipe dhe anasjelltas.

• Përkthimi i librave kosovarë dhe promovimi jashtë Kosovës dhe përkthimi i librave ndërkombëtarë që duhet të promovohen brenda Kosovës.

• Përkthimi i letërsisë së huaj me rëndësi dhe lidhje të veçantë për zhvillimin e kapitalit njerëzor kosovar.

• Promovimi i librit përmes një serie të nismave plotësuese si: Konkursi i hapur për të gjitha gjinitë letrare, Muaji i librit, Dita kombëtare e leximit, panairet e librave, marketingu dhe ekspozitat, etj.

• Ku është e mundshme të mbështeten publikimet e veçanta siç janë ato të publikuara nga Ministria, ose mbështetja e revistave me rëndësi kombëtare si “Fjala” dhe “Jeta e re”. Fonde adekuate duhet të identifikohen për atë qëllim.

• Rivlerësimi i statusit të institucionit gjysmë-qeveritar të shtëpisë botuese “Rilindja”.

3. Sektori i Bibliotekave 2005 si prioritet të politikave programore do të ketë :

• Harmonizimi i standardit të shërbimeve në biblioteka. • Të zbatohen kriteret e deklaratës së IFLA-së për bibliotekat • Shëndrrimi i bibliotekave në qendra informative për promovimin e

kulturës kosovare dhe botërore. • Ndërtimi i infrastrukturës së përshtatshme elektronike (digjitalizimi,

softveri, rrjetat).

19

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


• Formimi i këshillit Kombëtar për Librin në kuadër të MKRS dhe të

definohet prioriteti botues dhe letrar. • Në harmoni me ligjin, bibliotekat, bëjnë menaxhim dhe shërbime

informuese për lexuesit , menaxhim të bibliotekave speciale, për fëmijë, menaxhim të hapësirës, personelit dhe kohës në biblioteka, automatizimi në biblioteka, përzgjedhje të materialit për biblioteka.

• Sigurimi i një programi kompjuterik nga bibliotekaria për formimin e sistemit

• informativ unik bibliotekar në Kosovë. • Hapja e Web-faqeve në të gjitha bibliotekat ndërkomunale dhe

formimi i rrjetit • të Web-faqeve. • Ndërtimi dhe rindërtimi i objekteve të bibliotekave. • Në bashkëpunim me Bibliotekën Kombëtare analizimi i programeve

më të mira –shpenzim/përfitim me qëllim, krijimin e një rrjeti funksional të bibliotekave duke marrë në konsideratë lidhjen e saj me Bibliotekën Kombëtare dhe të tjerat në Shqipëri dhe me sistemin bibliotekarë në Evropë.

• Krijimi i kushteve për punë të bibliobusëve për ato vende ku nuk kanë qasje në informata dhe libra në territorin e Kosovës.

• Mbështetja e arsimimit dhe trajnimit përkatës në vendet perëndimore.

• Bashkëpunimi, shkëmbimi i përvojës dhe programet e binjakëzimit ndërmjet bibliotekave vendore dhe të tjerave jashtë vendit.

• Rritja e numrit të punonjësve në biblioteka për funksionimin normal të tyre.

• Krijimi i kushteve për funksionimin e Bibliotekës speciale “Syri Ynë” në Prishtinë.

• Botimi i revistës “Biblioteka”. 4. Sektori i Edukimit Joformal – Trajnimet: Me politikën programore për vitin 2005, ky sektor synon realizimin e projekteve të cilat kanë për qëllim ngritjen dhe vetëdijesimin e punonjësve si dhe aftësimin e tyre për punë dhe jetë më të mirë në :

• • lëmin e bibliotekarisë; • artit skeniko muzikor; • lëmin e trashëgimisë kulturore; • për të rinj; • klube letrare; • tryeza të rrumbullakëta • promovime të librit,

• Për realizimin e këtij Programi nevojitet një bashkëpunim më

i mirë me OJQ-; Ministrinë për Arsim, Shkencë dhe Teknologji dhe institucionet tjera ndërkombëtare.

• Në fushën arsimimit të verbërve mëtojmë botimin e alfabetit të BRAJT-it.

20

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


Diversiteti dhe Dialogu Kulturor Respekti ndaj diversitetit kulturor përmes dialogut dhe bashkëveprimit dukshëm kontribuon për paqen dhe stabilitetin në shoqërinë kosovare, ku kultivimi i solidaritetit po ashtu rezulton në përmirësim e kushteve jetësore. Për më shumë diversiteti dhe dialogu do të ndihmojnë për ta mbajtur një lidhje më të qëndrueshme në mes të komuniteteve të ndryshme dhe sikur që thuhet në Kornizën Kushtetues të Kosovës të promovohet bashkëjetesa dhe të përkrahet pajtimi në mes komuniteteve si dhe të krijohen kushtet që do t`u ndihmonin komuniteteve ta ruajnë, mbrojnë dhe zhvillojnë identitetin e vet. Në kuadër të kësaj kornize specifike komunitetet konsiderohen të gjitha grupet linguistike, etnike, kulturore dhe religjioze. Si politikë programore e re mëtojmë që ta zhvillojmë dhe ta avansoimë. Diversiteti dhe Dialogu kulturor do t`i ketë këto qëllime:

• Promovimin, vetëdijesimin,ruajtjen dhe nxitjen e diversitetit kulturor në Kosovë;

• Promovimin dhe nxitjen e dialogut dhe bashkëveprimit multi dhe ndër kulturor;

• Promovimi i diversitetit kulturor si burim për tërë strukturën e shoqërisë kosovare posaçërisht në mbajtjen e stabilitetit dhe paqes dhe në kontribuimin e procesit të zhvillimit;

• Promovimin e diversitetit kulturor si kornizë e përbashkët e kuptimit, besimit dhe tolerancës së krijuar në mes të komuniteteve të ndryshme në Kosovë;

• Promovimin dhe integrimin e diversitetit kulturor në Kosovë brenda kontekstit më të gjerë evropian dhe ndërkombëtar.

• Zbatimi i pilot projektit mbi vetëdijesimin, ruajtjen dhe nxitjen e diversitetit kulturor;

• Sa herë do që është e mundshme të inkurajohet themelimi i shoqatave dhe rrjetit multikulturor;

• Sa herë është e mundshme të organizohen tryezat e rrumbullakëta ose forumet kulturore mbi çështjet e diversitetit kulturor;

• Krijimi i një hapësire të përbashkët(urave) ndër kulturore për dialog dhe bashkëveprim mbi diversitetin kulturor përmes mediave, artit, teatrit, muzikës, literaturës, gjuhëve dhe formave tjera shoqërore;

• Shkëmbimit të përvojës, njohurisë dhe kulturës në mes komuniteteve të ndryshme;

• Organizimi i takimeve të punës dhe seminareve mbi kulturën dhe diversitetin kulturor;

• Themelimi i rrugëve të diversitetit kulturor.

5 Bashkëpunimi ndërkombëtar kulturor & Integrimi

Kohët e fundit shumë shtete në Evropë po kërkojnë forma të reja të shkëmbimit dhe prezantimit të llojllojshmërisë së kulturave që është orientim i drejtë kah demokracia dhe joizolimi kulturor. Për Kosovën bashkëpunimi kulturor ndërkombëtar është një ndër prioritetet e para, në pajtim me politiken kulturore të UNESCO-s e cila mozaikun kulturor dhe pluarizmin në kulturë e ka shpallë si qëllim kryesor në strategjinë e vet për vitin 2000 – 2010 e cila po implementohet nga shumë shtete si formë e integrimeve gjithkombëtare.Kosova të vetmin prodhim të gatshëm me të cilin mund të identifikohet si subjekt i mëvetësisë në familjen e

21

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


madhe ndërkombëtare është opusi krijues i artistëve, tash më të afirmuar si në vend ashtu edhe jashtë vendit. Strategjia për implementimin e një politike të re dhe sfiduese mbi bashkëpunimin ndërkombëtar dhe integrimit kulturor duhet të përqendrohet në vetëdijesimin dhe kuptimin e konceptit se bashkëpunimi ndërkombëtar kulturor paraqet të drejtën fundamentale të krijimtarisë humanitare të bashkësisë dhe multikulturalizmit në përgjithësi. Zhvillimi dhe nxitja e bashkëpunimit ndërkombëtar dhe integrimit duhet të jetë synim permanent i forcave progresiste dhe demokratike. Në këtë kontekst politika “Bashkëpunimi Kulturor & Integrimi” duhet të luaj rolin e demokratizimit dhe zhvillimit të përgjithshëm të shoqërisë kosovare, si pjesë e bashkësisë ndërkombëtare dhe do të ketë për qëllim :

• Të zhvillohet bashkëpunim kulturor me botën në të gjitha fushat e kulturës;

• Të promovoj krijimtarinë multikulturore të vendit dhe anasjelltas , krijimtarinë e vendeve të ndryshme të botës në Kosovë.

• Të promovoj dhe nxisë këmbimin e përvojave të krijuesve dhe krijimtarisë kulminante në të gjitha fushat e kulturës botërore;

• Të ndihmoj demokratizimit të shoqërisë në përgjithësi si dhe shtendosjes së marrëdhënieve multietnike në vend rajon e më gjerë.

• Të promovoj të arriturat në të gjitha fushat e jetës kulturore si ura lidhëse në bashkëpunimin ndërkombëtar multikulturor.

• Promovoj bashkëpunimin rajonal ndërkombëtar më qëllim të decentralizimit edhe në këtë fushë.

• Ndërkaq, synimi i kësaj politike programore edhe mërej do të jetë: • Zbatimi i plotë i marrëveshjeve të bashkëpunimit kulturor të

nënshkruara nga Ministria e Kulturës, Rinisë , Sportit dhe ÇJR me ministritë homologe.

• Nënshkrimi i marrëveshjeve për bashkëpunim kulturor me ministri të vendeve të ndryshme dhe implementimi i tyre.

• Avancimi dhe mbështetja e ngjarjeve kulturore dhe manifestimeve të ndryshme ndërkombëtare në Kosovë të krijuare pas luftës.

• Sa herë që të jetë e mundshme të krijohen manifestime të reja me karakter rajonal e më gjerë.

• Krijimi i hapësirës së përbashkët për bashkëpunim ndërvendor kulturor rajonal e më gjerë.

• Të kërkohet sa më parë prej institucioneve ndërkombëtare të kulturës që Kosova të ndihmohet me pjesëmarrje në manifestime ndërkombëtare,ku do të jetë e barabartë me vendet e tjera;

• Të kërkohet nga fondacionet ndërkombëtare të cilat i financojnë projektet kulturore që të hapin zyra në Kosovë, sikurse kanë hapur në vende të tjera të Ballkanit.

• Në mungesë të ministrisë të punëve të jashtme, bashkëpunimi kulturor duhet të lidhet edhe me sferat tjera, siç është arsimimi dhe ngritja kulturore e të rinjve dhe fëmijëve si bartës të trashëgimisë kulturore dhe si inovatorë e krijues të ardhmërisë; turizmi, mbrojtja e ambientit, etj.;

• Në vendet e huaja ku ka koncentrim të popullatës sonë duhet të hapen:

• Qendra informative kulturore • Në Departamentin e kulturës të caktohet koordinatori për

bashkëpunim kulturor ndërkombëtar; • Të formohet sa më parë Qendrat e informimit dhe e komunikimit në

formë të Kosova Culture Network (KOSKULNET)), e cila përmes

22

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


internetit do të lidhet me botën e jashtme (psh. Instituti Servantes i Spanjes ose Arti Internacional i Welsit).

• Përmes lidhjeve dhe kontakteve të ndryshme duhet të bisedohet me donatorët e huaj për financimin e projekteve të përbashkëta - turneve, koproduksioneve,

• seminareve profesionale, udhëtimeve studiuese, programeve për bashkëpunim, etj.;

OBJEKTIVAT SPECIFIKE DHE PRIORITARE

Të sigurojë një mbështetje të vazhdueshme për aktivitetet dhe manifestimet kulturore si dhe vlerat kulturore në të gjitha fushat e kulturës. Të mbështesë krijimtarinë kulturore dhe shprehjen e saj nëpërmjet të gjitha institucioneve kulturore, shoqatave, bashkësive dhe individëve. Të mbështesë promovimin e artistëve vendorë. Të mbështes dhe të promovoj, të organizoj dhe të ndihmoj shkëmbimet ndërkulturore në Kosovë dhe jashtë. . Respekti ndaj diversitetit kulturor përmes dialogut dhe bashkëveprimit dukshëm kontribuon në paqe dhe stabilitet të shoqërisë kosovare ku kultivimi i solidaritetit po ashtu rezulton në përmirësim e kushteve jetësore. Të rrisë dhe të forcojë kapacitetin për promovimin e artit dhe kulturës kosovare në nivel ndërkombëtar. Të rrisë efikasitetin dhe përhapjen e promovimit të kulturës në Kosovë dhe jashtë. Të promovojë imazhin e përtërirë të kulturës vendore në Kosovë dhe jashtë. Lista e projekteve të planifikuara për realizim gjatë vitit 2005

• Manifestimi “Epopeja e Prekazit”

• “600 vjetori i vdekjes së Skënderbeut”

• “Ditët përkujtimore për Nën Terezen”

• “Muzike e re”-festival ndërkombëtar i muzikës serioze

• “Kamerfesti”-festivali ndërkombëtar i muzikës së dhomës

• “Mitingu i poezisë në Gjakovë”

• “Kepi i shpresës së mirë”-takimet poetike ndërkombëtare

• “Karavani i shkrimtarëve për fëmijë

• Seminari ndërkombëtar për gjuhën dhe letërsinë shqiptare

• “Pëllumbat e paqes”-bienalja artistike në Bruksel

• Shfaqjet e teatrit “Oda”në Prishtinë

• “Fotomaratona”-manifestim i fotografisë artistike

• “Takimet e Shtjefën Gjeçovit”-Zym

• “Java e kulturës kosovare në Gjermani,Amerikë dhe Turqi

23

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


Tabela e përmbajtjes

Lista e shkurtesave dhe akronimeve

I. Hyrje

II. Profili sektorial – sfidat dhe qëllimet

II.1. Profili sektorial

II.2. Aktivitetet

II.3. Zhvillimi i Strukturës Qeveritare për Energji

II.4. Qëllimet sektoriale

III. Prioritetet strategjike dhe fushat e veprimit

III.1. Strategjia dhe Politika e Energjisë “Letra e Bardhë”

III.2. Vlerësimet dhe orientimet strategjike për fushat e veçanta

III.2.1. Efikasitetin e Energjisë

III.2.2. Sistemi Informativ i Energjisë (SIE) dhe Libraria Teknike

III.2.3. Standardet Teknike dhe Inspektorati i Energjisë

III.2.4. Certifikimi profesional i kuadrove nga fusha e Energjisë dhe Minierave

IV. Projektet në zbatim

IV.1. Zhvendosja e fshatit Hade

IV.2. Përgatitjet për hapjen e minierës së re të thëngjillit në Sibovc

IV.3. Memorandumi i Mirëkuptimit i Athinës

IV.4. Hartimi i Ligjeve dhe akteve nënligjore

V. Objektivat për të ardhmen

V.1. Mbrojtja e ambientit

V.2. Ristrukturimi i sektorit të energjisë elektrike dhe zhvillimi i mëtejshëm i KEK-ut

V.2.1. Synimet

V.2.2. Participimi regjional - procesi i Athinës

V.3. Objektivat e Ministrisë pas bartjes së përgjegjësive

V.3.1. Investimet e parashikuara

V.3.2. Studimi i qëndrueshmërisë për një termocentral të ri

V.3.3. Linja prej 400 kV për në Shqipëri

24

MIN

IST

RIA

E M

JED

ISIT

DH

E P

LAN

IFIK

IMIT

HA

PË

SIN

OR


Lista e shkurtesave dhe akronimeve KREE Këshilli i Rregullatorëve Evropian të Energjisë KEN Kombinimi i Eneergjisë dhe Ngrohjes CIDA Agjensioni Ndërkombëtarë Kanadez për Zhvillim NJQRR Njësia Qëndrore Rregullative DANIDA Agjensioni Danez Ndërkombëtarë për Zhvillim NQ Ngrohje Qëndrore DMM Departamenti i Minierave dhe Mineraleve AER AgjensioniEvropian për Rindërtim BEZHR Banka Evropiane për Zhvillim dhe Rindërtim SIE Sistemi i Informimit për Energji SME Sistemi i Menagjimit për Energji ZeE Zyra e Energjisë EPS Elektro-Privreda Srbije (Kompania për Energji Elektrike e Serbisë) ZRE Zyra Rregullative e Energjisë ESM Elektro-Stopanstvo na Makedonija (Kompania për Energji Elektrike

e IRJM-së) SPE Strategjia dhe Politika për Energji OESB Operatorët Evropian për Sistem të Bartjes BE Bashkimi Evropian PNTSE Projekti i Ndihmës Teknike për Sektorin e Energjisë EUROSTAT Zyra Evropiane për Statistikë IRJM sh Republika Jugosllave e Maqëdonisë GTZ Gesellschaft für Technischezusammenarbeit (Agjencia Gjermane

për Zhvillim) ANE Agjencia Ndërkombëtare për Energji KNE Komisioni

Ndërkombëtar Elektroteknik INF Institucioni Ndërkombëtar Financiar PPRR Prodhuesi i Pavarur i

Rrymës ISO Organizata Ndërkombëtare e Standardit JUS Jugoslovenski Standard (Standardi i ish Jugosllavisë) AKEE Agjencioni Kosovar për Efikasitetin e Energjisë KEK Korporata Enegjetike e Kosovës KfW Kreditanstalt für Wiederaufbau (Gjermani) AKM Agjencioni Kosovar i Mirëbesimit MAPH Ministria e Ambientit dhe Planifikimit Hapësinor MiM Memorandumi i Mirëkuptimit OJQ Organizata Joqeveritare OBZHE Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik ZKL Zyra për Këshillim Ligjor (UNMIK) ZK Zyra e Kryeministrit TRRR Tregu Rajonal i Rrymës IPVQ Institucionet e Përkohshme të Vet-Qeverisjes KMMDH Kontrolli Mbikëqyrës dhe Mbledhja e të Dhënave IBEJ Iniciativa për Bashkëpunim e Evropës Juglindore KEJPTSE Komiteti i Evropës Juglindore për Përkrahje Teknike i Sistemit

Elektrik OSBEJ Operatorët e Sistemit të Bartjes së Evropës Juglindore (Z)PSSP (Zëvendës) Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm (të KB-

së) KTP Konsumimi Total Përfundimtar MGFT Marrëveshja për Grant nga Fondi i Trustit FTPE Furnizimi Total Primar i Energjisë KB Kombet e Bashkuara UNMIK Misioni i Përkohshëm i Administrativ i Kombeve të Bashkuara në

Kosovë RKSKB Rezoluta e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara

BB Banka Botërore K&ZH Kërkim dhe zhvillim

raporti i zhvillimit hapësinor për sektorin e kulturËs

Documents