pppn durmitorsko podrucje nacrt februar 2013

7/25/2019 Pppn Durmitorsko Podrucje Nacrt Februar 2013

1/301

VLADA CRNE GORE

PROSTORNI PLAN POSEBNE NAMJENE ZA DURMITORSKO PODRUJE

NACRT PLANA

Podgorica, jun 2012. god.


2/301

NARUILAC: VLADA CRNE GOREMINISTRSTVO ZA ODRIVI RAZVOJ I TURIZAM

OBRAIVA: IBI GROUPCAU CENTAR ZA ARHITEKTURU I URBANIZAM

PLAN: PROSTORNI PLAN POSEBNE NAMJENE ZA DURMITORSKO PODRUJE

FAZA: NACRT PLANA

R A D N I T I M

Rukovodilac radnog tima i vodei planer

Phil Levin, dipl. pr. planerKoordinator radnog timaNeno Kovaevi , dipl. ing. pejz.arh

Ui radni timKevin Harper, dipl. pr. planerAmy Shephard, dipl. pr. planerKsenija Vukmanovi, dipl. ing. arh.Predrag Babi, dipl. ing. gra.Audrey Jacob, dipl.eccAsish Ghate, dip. ing. arh

iri radni timUranela Radovani, dipl. ing. arh. analiza postojeeg stanjaTrevor McIntyre, dipl. ing. pejz. arh. organizacija i ureenje prostoraSonja Radovi Jelovac, dipl.ing.arh. odrivo i ekosistemsko planiranjeTessa Forest, dipl. pr. plan. iv. sred.Zorica Babi, dipl.ecc. demografija, drutvene djelatnostiGojko Nikoli, dipl. geograf, kartograf prirodne karakteristike prostoraeljka urovi, dipl. ing. pejz. arh. tipologija i planiranje predjelaVasilije Bukovi, dipl.biol. zatita prirodeRistan Stijepovi, dipl.ecc. privredaMike Robins, dipl. ecc. turizamMr. Dragana Radunovi, dipl. ing. agr. poljoprivredaStuart Jones, dipl. ing. pejz. arh. planinski sportovi

Radenko Ostoij, dipl. ing. gra. saobraajna infrastrukturaZdenka Ivanovi, dipl. ing. gra. hidrotehnika, vodoprivredaIgor Strugar, dipl.ing.el elektroenergetikaeljko Mara, dipl. ing. el. telekomunikacijePredrag Bulaji, dipl. ing. el. GIS baza podataka

SaradniciAleksandar Aanin, dipl. ing. arh. organizacija i ureenje prostoraLazar evaljevi, dipl. ing. gra. saobraajna infrastruktura

KonsultantiFrederick Steiner, dipl. pr. planer odrivo i ekosistemsko planiranjeTom Emody, dipl. ing. arh. odrivi razvoj i sistemi upravljanja


3/301

Mileta Bojovi, dipl. ing. arh. organizacija i ureenje prostoraMitra Cerovi, dipl. arheolog kulturno nasljeeMr. Nevena Vasiljevi, dipl. ing. pejz. arh. planiranje predjelaBlao Jokanovi, dipl.ing. um. umarstvo, lovstvoJohn Bolen, dipl. ing. gra. infrastrukturni sistemiBrian Hollingworth, dipl. ing. saobr. saobraajna infrastrukturaPaul Young, dipl. ing. gra. hidrotehnika infrastrukturaPeter Spal, dipl. ing. gra. vodoprivredaWilliam Pol, dipl. pr. planer elektroenergetikaFrenk Spitzer, dipl. ing. el. telekomunikacijePavle Bandovi, kartograf pjeake i biciklistike staze

Koordinator izrde planske dokumentacijeMladen Vuksanovi, B.App.man.

Obradjiva bazne studije

Studija odrivog turizma i stanovnitvaDurmitorskog podruja do 2020.g. Tourism company, Canada

Tehnika obrada i grafiki priloziIvan Toi, dipl. ing. arh.Kyle Young, dipl. ing. pejz. arh.

D I R E K T O R

PREDRAG BABI, d.i.g.

Podgorica, jun 2012.


4/301

SADRAJ:

OPTA DOKUMENTACIJA

Rjeenje o registraciji preduzea "CAU Centar za arhitekturu i urbanizam" d.o.o.Licenca za izradu planske dokumentacije preduzea "CAU Centar za arhitekturu i

urbanizam" d.o.o.Rjeenje o registraciji preduzea "IBI Group" TorontoLicenca za izradu planske dokumentacije preduzea "IBI Group" TorontoLicence odgovornih planera za izradu planske dokumentacijeOdluka o izradi Prostornog plana posebne namjene za Durmitorsko podrujeProgramski zadatak za izradu Prostornog plana posebne namjene za Durmitorsko podruje

1. UVOD11. Vizija1.2.Uvodne napomene 1

1.3. Pravni osnov 11.4. Metodoloki pristup 2

2. POSTOJEE STANJE 3

2.1. OPIS ZAHVATA I POLOAJ 32.2. DOKUMENTACIONA OSNOVA2.2.1. Izvod iz Prostornog Plana Crne Gore do 2020g.(2008g.) 62.2.2. izvod iz Prostornog plana podruja posebne namjene NP

Durmitor (1996g.) 92.2.3. izvod iz Plana upravljanja NP Durmitor (2011-2015g.) 112.2.4. Izvod iz Prostorno urbanistikog plana optine abljak (2011g.) 12

2.2.5. Izvod iz Prostorno urbanistikog plana optine Pluine (2009g.) 142.2.6. Izvod iz Prostorno urbanistikog plana optine avnik (2009g.) 152.2.7. Izvod iz Prostorno urbanistikog plana optine Mojkovac (2011g.) 162.2.8. Izvod iz Prostorno urbanistikog plana optine Pljevlja (2011g.) 172.2.9. Izvod iz Nacionalne strategije odrivog razvoja Crne Gore (2007g.) 182.2.10. Izvod iz Strategije razvoja turizma u Crnoj Gori do 2020.godine (2008g.) 182.2.11. Izvod iz Programa integralnog razvoja Durmitorskog podruja (2002g.) 192.2.12. Izvod iz Programa razvoja planinskog turizma u Crnoj Gori (2005g.) 202.2.13. Izvod iz DPP za koridor dalekovoda Crnogorsko primorje Pljevlja (2011g.) 212.2.14. Izvod iz Strategije razvoja energetike do 2015g. (2007g.) 222.2.15. Izvod iz Studije izvodljivosti za reviziju granica NP Durmitor (2010g.) 242.2.16. Izvod iz DPP Vienamjenske akumulacije na rijeci Komarnici ( nacrt plana, 2012g.) 252.2.17.Ocjena planske dokumentacije 252.3. POSTOJEE KORIENJE PROSTORA 272.4. PRIRODA DURMITORSKOG PODRUJA 292.4.1 Prirodne karakteristike 29Geografske karakteristike 29Geoloke karakteristike 33Tektonika 37Inenjersko - geoloke karakteristike 38Geomorfoloke karakteristike 40Mineralne sirovine 42Klimatske i vremenske karakteristike 43


5/301

Hidrogeoloke i hidroloke karakteristike 45Pedoloke karakteristike 492.4.2. Bioloke karakteristike durmitorskog podruja 50

Biodiverzitet 51Flora i fauna 512.4.3. Zatiena prirodna dobra 582.4.4. Izdvajanje cjelina i procjena strukture predjela 60

2.5. KULTURNO-ISTORIJSKO NASLJEE 65

2.6. STVORENI USLOVI 682.6.1. Stanovnitvo 682.6.2. Drutvene djelatnosti 75 Obrazovanje i predkolsko vaspitanje 75 Kultura 77 Zdravstvo 78

2.6.3. Privredne djelatnosti 79 Poljoprivreda 79 umarstvo 83 Industrija 87 Turizam 872.6.4. Infrastruktura 98Saobraaj 98Hidrotehnika infrastruktura 99Elektroenergetika 102Telekomunikacije 104Komunalna infrastruktura 1062.6.5. Ocjena stanja prostornog uredjenja 107

3. SWOT ANALIZA3.1. Analiza nedostataka 1113.2. Slabosti i prijetnje 1113.3. Prednosti i mogunosti 1123.4. Principi ureenja prostora: ivotna sredina, stanovnitvo i ekonomija 1143.5 Predlog koncepata prostornog razvoja 1143.6. Odabrani koncept prostornog razvoja 119

4. PLAN

4.1. KONCEPT ORGANIZACIJE, UREDJENJA I KORIENJE PROSTORA

4.1.1. Planski kontekst 1234.1.2. Ciljevi razvoja 1244.1.3. Razvojna strategija 1244.1.4 Prostorna organizacija 1254.1.5. Naselja i lokaliteti 1284.1.6. Struktura povrina u zahvatu durmitorskog podruja 1384.1.7. Projekcija demografskog razvoja 1394.1.8. Drutvene djelatnosti 1444.1.9. Razvoj privrednih djelatnosti 146Turizam 146Poljoprivreda 155umarstvo 159Lovstvo 160


6/301

Obnovljivi izvori energije 160Primjena mjera energetske efikasnosti 163

4.2. INFRASTRUKTURA 1654.2.1. Saobraaj 1654.2.2. Elektroenergetska infrastruktura 1714.2.3. Hidrotehnika infrastruktura 1774.2.4. Telekomunikacije 1864.2.5. Uvoenje / korienje tenog prirodnog gasa 1874.2.6. Komunalna infrastruktura 188

4.3 MJERE ZATITE 1904.3.1. Mjere zatite od elementarnih nepogoda 1904.3.2. Mjere zatite prirode i pejzaa 1914.3.3. Zatita ivotne sredine 1954.3.4. Zatita graditeljskog i kulturnog nasljea 198

5. EKONOMSKO TRINA PROJEKCIJA 201

6. SMJERNICE ZA SPROVOENJE PLANA 2076.1. Faze i dinamika realizacije 2076.2. Smjernice za izradu prostorno planske i urbanistike dokumentacije 2086.3. Smjernice za utvrivanje podruja i lokacija od opteg interesa 2096.4. Smjernice za utvrivanje koncesionih podruja 2106.5. Smjernice za izgradnju objekata 2106.6. Smjernice za korienje i zatitu prostora 2116.7. Smjernice za zelenu gradnju 2116.8. Smjernice za tretman neformalnih objekata i naselja 2126.9. Smjernice za ureenje prateih turistikih sadraja 212

6.10.Smjernice za pejzano oblikovanje prostora 213

7. SMJERNICE ZA UREENJE LOKALITETA7.1. Opte smjernice za ureenje lokaliteta divlje ljepote 2147.2. Smjernice za uredjenje loklaiteta tuoc 2157.3. Smjernice za uredjenje lokaliteta Slatina 2217.4. Smjernice za uredjenje lokaliteta rafting selo urevia Tara 2237.5. Opte smjernice za uredjenje Ulaza u nacionalni park 224

PRILOZIPrilog br.1 Prirodni osnov (kartografski prikaz) 226Prilog br.2 Stanovnitvo i indeksi po naseljima 227

GRAFIKI PRILOZI:

Postojee stanje:1a. Granice planskog podruja 1:500001b. Izmijenjene granice planskog podruja 1:500002. Izvod iz PPCG

1:2000003. Postojee korienje prostora 1:500004. Postojea mrea infrastrukturnih sistema 1:500005. Tipologija predjela 1:50000

Plan:6. Generalna namjena prostora 1:50000


7/301

7. Prostorni koncept djelatnosti i veza sa okruzenjem 1:500008. Namjena povrina - plan 1:500009. Mree infrastrukturnih sistema - plan 1:5000010. Zatita kulturnog i prirodnog nasljea 1:5000011. Turistiki sadraji 1:50000


8/301

OPTA DOKUMENTACIJA


9/301


10/301


11/301


12/301


13/301


14/301


15/301


16/301


17/301


18/301


19/301


20/301


21/301


22/301


23/301


24/301


25/301


26/301


27/301


28/301


29/301


30/301


31/301


32/301


33/301


34/301


35/301


36/301


37/301


38/301


39/301


40/301


41/301


42/301


43/301


44/301


45/301


46/301


47/301


48/301


49/301

1

PROSTORNI PLAN POSEBNE NAMJENE ZA DURMITORSKO PODRUJE NACRT OBRAIVA: IBI CAU

1. UVOD

1.1. VIZIJA

Obezbijediti koordinisan i balansiran pristup razvoju koji e omoguiti valorizaciju prirodnih, drutvenih,graevinskih i kulturnih potencijala Durmitorskog podruja, sa ciljem odrivog ekonomskog rasta, a uskladu sa Crnogorskim prostorno-planskim razvojnim okvirom.

1.2. UVODNE NAPOMENE

Na osnovu l. 21 i 31 stav 1 Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG 51/08) VladaCrne Gore je, na sjednici od 29. januara 2009.g., donijela Odluku o pristupanju izradi Prostornogplana posebne namjene za Durmitorsko podruje.Sastavni dio Odluke o pristupanju izradi je i Programski zadatak za izradu PPPN Durmitorskopodruje.Nakon postupka javne nabavke za odabir Obraivaa Plana, Ugovor o izradi Plana je potpisanizmedju:

Naruioca VLADA CRNE GORE - MINISTRSTVO ODRIVOG RAZVOJA I TURIZMA, iObraivaa IBI GROUP & CAU CENTAR ZA ARHITEKTURU I URBANIZAM

Prostorni Plan Posebne Namjene za Durmitorsko podruje se radi za period do 2020. godine.Prema Odluci i Programskom zadatku za izradu PPPN, zahvat Prostornog plana obuhvata povrinu od1.118,2 km2i zahvata djelove pet optina: abljak, Pljevlja, Pluine, avnik i Mojkovac.Plan je uraen sa ciljem da prepozna kljune razvojne anse Durmitorskog podruja, ali i da istaknepotekoe i izazove sa kojima ono trenutno suoava, kao to su depopulacija i iseljavanje, degradacijaprirodnog okruenja, eksploatacija prirodnih resursa, stvaranje neformalnih naselja, potencijalnitrendovi masovnog turizma nasuprot stvaranju odrivog / eko-turistikog iskustva visokog kvaliteta,ekonomska zavisnost i ogranienja u privlaenju investicija, nedostatak ljudskih resursa, nedovoljnikapaciteti tehnike infrastrukture, nedostatak regionalne prepoznatljivosti i brendiranja i dr.Na osnovu analize prostornih karakteristika zahvata predmetnog podruja uraenih u toku izradePrednacrta plana, kao i analiza izmjene granica Nacionalnog parka Durmitor koja je predloena uStudiji izvodljivosti za reviziju granica Nacionalnog parka Durmitor (novembar 2010. g.), uraenoj odstrane Zavoda za zatitu prirode, Obraiva je predloio korekciju granice zahvata Prostornog plana,tako da povrina zahvata iznosi 1314.55 km2. Istovremeno, u skladu sa smjernicama pomenuteStudije, predloena je i izmjena granice Nacionalnog parka. Povrina zahvata Nacionalnog parka uizmijenjenim granicama iznosi 362.02km2.

1.3. PRAVNI OSNOV

Pravni osnov za izradu Prostornog plana posebne namjene sadran je u odredbama:Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata (Slubeni list Crne Gore, br. 51/08), kojim sepropisuje da se Prostorni plan posebne namjene izrauje i donosi za podruje nacionalnog parka,odnosno teritoriju koja je od posebnog znaaja za Crnu Goru, koja zahtijeva poseban reim ureenja ikorienja;i drugih zakona i pravilnika:Zakona o zatiti prirode (Slubeni list Crne Gore, br. 51/08), kojim je propisano da se planiranje,ureenje i korienje prostora i prirodnih resursa i dobara moe vriti samo na osnovu prostorno-planske i projektne dokumentacije, osnova i programa upravljanja i korienja prirodnih resursa idobara, u skladu sa mjerama i uslovima zatite prirode koji su odreeni u svrhu ouvanja prirodnihvrijednosti;


50/301

2


Zakona o nacionalnim parkovima(Slubeni list Republike Crne Gore, br.47/91), kojim su definisanegranice, upravljanje parkom, zone posebne zatite i mjere ureivanja i unapreenja prirodnih dobara,kao i neka druga pitanja od znaaja za korienje prirodnih dobara;Zakona o ivotnoj sredini(Slubeni list Crne Gore, br. 48/08);

Zakona o stratekoj procjeni uticaja na ivotnu sredinu (Slubeni list Republike Crne Gore,br.80/05);Zakona o procjeni uticaja na ivotnu sredinu (Slubeni list Republike Crne Gore, br. 80/05);Zakona o zatiti spomenika prirode (Slubeni list Republike Crne Gore, br. 47/91);Zakon o spomen- obiljejima (Sl. List Crne Gore br.40/08)Zakona o poljoprivrednom zemljitu(Slubeni list Republike Crne Gore, br. 15/92 i 59/92);Zakona o putevima (Slubeni list Republike Crne Gore, br. 42/04);Zakona o turizmu(Slubeni list Republike Crne Gore, br. 32/02, 38/ 03 i 31/05);Zakona o energetici(Slubeni list Republike Crne Gore, br. 39/03);Zakona o umama(Slubeni list Republike Crne Gore, br. 55/00);Zakona o integrisanom sprjeavanju i kontroli zagaenja(Slubeni list Republike Crne Gore, br.80/05);Zakona o upravljanju otpadom(Slubeni list Republike Crne Gore, br. 80 /05 I Slubeni list CrneGore, br. 73/08);

Zakona o vodama(Slubeni list Republike Crne Gore, br. 27/07);Zakona o divljai i lovstvu (Slubeni list Crne Gore br. 52/08);Zakona o rudarstvu (Slubeni list Republike Crne Gore br. 28 / 93);Zakona o geolokim istraivanjima(Slubeni list Republike Crne Gore br. 28/93, 42/94 i 26/07);Zakona o odbrani(Slubeni list Republike Crne Gore br. 47/07);Pravilnika o sadrini studije o procjeni uticaja na ivotnu sredinu(Slubeni list Crne Gore br.14/07).

Planski osnov za izradu Plana sadran je u Prostornom planu Crne Gore do 2020. godine, kojim seutvrdjuju osnove za dugoronu organizaciju i ureenje prostora.Prostornim planom Crne Gore do 2020. su odreeni dravni ciljevi kao i mjere prostornog razvoja uskladu sa ukupnim ekonomskim, socijalnim, ekolokim i kulturno-istorijskim razvojem. Prostorni planCrne Gore predstavlja planski dokument vieg reda sa kojim Prostorni plan posebne namjene zaDurmitorsko podruje treba da bude usklaen. Ovo obavezuje na potovanje osnovnih opredjeljenja i

utvrenih politika u PPCG, uz mogunost njihove dalje razrade kroz planove nieg reda.Prostorni plan Crne Gore je u svojim odrednicama identifikovao prostor Durmitora kao turistikopodruje za razvoj planinskog turizma, a glavni turistiki centar ovog podruja treba da bude abljak.Prostorni plan za Nacionalni park Durmitor, iji zahvat ulazi u obuhvat plana za Durmitorsko podruje,sagledae se sa aspekta opredjeljenja novog Prostornog plana posebne namjene.

1.4 METODOLOKI PRISTUP

Prednacrt PPPN za Durmitorsko podruje zahtijevao je etapni pristup i dui vremenski period za izradudokumenta.Planski dokument je izraen u sljedeim fazama:I faza analiza postojee planske dokumentacije, analiza postojeeg stanja, ocjena postojeeg stanjaII faza definisanje potencijala, ogranienja i konflikata u prostoru (SWOT- analiza), granice zahvataPlanaIII faza izrada Stratekog izvjetaja o turizmu Durmitorskog podruja i Studije prihvatnih kapacitetaodrivog turizma i naseljenosti Durmitorskog podruja do 2020. godineIV faza izrada tri prostorno-planska rjeenja i odabir eljenog modela prostornog razvojaVI faza izrada Prednacrta PPPN


51/301

3


Prednacrt plana je izraen u saradnji sa optinama, Vladinim agencijama, institucijama, lokalnomjavnou, drutvenim organizacijama, vlasnicima preduzea i ostalim konsultantima koji su ueemna organizovanim radionicama i javnim raspravama doprinijeli identifikovanju kljunih problema,prioriteta, rjeenja i konane vizije razvoja Durmitorskog podruja.

VII faza izrada Nacrta PPPNNacrt planaje izradjen u periodu januar maj 2012. godine.Prednacrt PPPN je doraen i dopunjen u skladu sa Miljenjem Savjeta za prostorno ureenje iseizmike rizike na Prednacrt PPPN Durmitorsko podruje, dostavljenog 21.12 2011. godine, kao idopisa Ministrstva odrivog razvoja i turizma, dostavljenog 20.02.2012. godine, kojim je Obraivauplana sugerisano da u postupku izrade Planova za Durmitorsko podruje i Nacionalni park Durmitoruzme u obzir granice koje su predviene Studijom izvodljivosti za reviziju granica Nacionalnog parkaDurmitor.Studija izvodljivosti za reviziju granica Nacionalnog parka Durmitor uraena je od strane Zavoda zazatitu prirode u novembru 2010. g. na osnovu Ugovora o izradi Strune podloge - Studije izvodljivostiza reviziju granica NP Durmitor, koji je zakljuen izmeu Ministarstva zatite ivotne sredine i Zavodaza zatitu prirode u septembru 2009. g. Podaci i rezultati dobijeni Studijom ine strunu podlogu zaauriranje gubljenja svojstva zatienog prirodnog dobra NP Durmitor u zoni grada abljaka, i

proglaenje zatite u zoni sliva Komarnice, kao kompenzacije za izuzeto podruje iz NP-a. U Studjiizvodljivosti za reviziju granica Nacionalnog parka Durmitor ukljuivanje kanjona Nevidio u NP je datoopciono zbog izraenog interesa Optine avnik da upravlja kanjoningom u tom podruju, u komsluaju bi ovo podruje imalo status turistiko rekreativnog podruja.Koncept budueg statusa zatienog prirodnog dobra NP Durmitor u PPPN Durmitorsko podrucjepromijenjen je u odnosu na postojei koncept (kategorija zatite NACIONALNI PARK, odnosno IIKATEGORIJA ZATIENOG PRIRODNOG DOBRA) samo u dijelu njegove prostorne primjene -proirenje u slivu rijeke Komarnice(kanjon Nevidio, Draginica, Grabovica) i iskljuenje prostoragrada abljaka i njegove okoline (Razvrje, Motiki gaj, Poenski kraj, Poljane i dr.). Postojeikoncept statusa kategorije zatite, proistie iz ranijih strunih podloga za taj NP ukljuujui njegovofunkcionalno ekoloko povezivanje sa Regionalnim parkom Piva (ranije Bio'Magli'Volujak) i NPSutjeska (Bosna i Hercegovina), shodno odredbama PPCG 2020.

2. POSTOJEE STANJE2.1. OPIS ZAHVATA I POLOAJ

Zahvat Prostornog plana posebne namjene za Durmitorsko podruje obuhvata prostor na sjeveroza-padu Crne Gore.To je drugi, centralni niz (zona) visokih planina i povri, ije su osnovne odlike: da ga ine najvie pla-nine Crne Gore (zajedno sa Prokletijama) koje se uzdiu sa planinskih povri, da su vrlo strmih sub-vertikalnih strana i skoro sve teko prohodne, da imaju otru kontinentalnu planinsku klimu, da sudosta umovite i da su isprosijecane dubokim rijenim dolinama koje ih razbijaju na manje prostornecjeline. Ovo podruje okruuju planine: Magli i Volujak na zapadu, Ljubinja na sjeveru, Lola na jugo-istoku, Vojnik i Golija na jugozapadu.U zahvatu Plana se nalazi Nacionalni park Durmitor, podruja dva predloena regionalna parka -Magli, Bio i Volujak i Sinjajevina sa arancima, zatim teritorija optine abljak, i djelovi teritorija 4optine: Pljevlja, Pluine, avnik i Mojkovac.


52/301

4


Slika 1 - poloaj Durmitorskog podruja u administrativnim granicma Crne Gore

Povrina zahvata PP za Durmitorsko podruje obuhvaena korigovanom granicom Plana iznosi 1314.55 km2, od ega u okviru teritorije optine abljak 447.24km2, optine Mojkovac 47.79km2,optine Pljevlja 161.87km2, optine Pluine 272.55km2i optine avnik 385.1km2.Povrina zahvata Nacionalnog parka u izmijenjenim granicama iznosi 362.02km2,a povrina zatitnezone Nacionalnog parka 563.34km2.Povrina Regionalnog parka prirode PIVA, ije je proglaenje predloeno ovim Planom, iznosi174.95km2.


53/301

5


Slika 2 - zahvat PPPN Durmitorsko Podruje i administrativne granice optina

Polazna taka granice Durmitorskog podruja poinje u Nozdruu, odakle ide sjeveroistonodravnom granicom do sela Dernjatica (kota 2238m). Odatle granica skree na jugoistok i prekotrigonometara 1967m, 1862m (Kokot), 1571m (Razvrje), 1559m, 1685m, 1634m, 1652m, 1838m,1712m, 1617m (Vis), 1389m (Lokvice), 1554m, i 1196m ispod sela Kosanica, te kota 1207m i 1232mizlazi na trigonometar 1351m, 1337m, 1311m (ejtan kula), 1300m do kote 1445m Borje (seloVakovo). Odavde granica skree na jug i preko trigonometra 1648m, 1646m izbija na Ljeljeni vrh(kota 1856m), pa se preko kote 1762m sputa na kotu 978m (Gostilovina), a odatle u korito rijeke Taredo kote 882m, i preko sela Bistrica nastavlja prema zapadu, preko kote 1415 (Vinova loza) i kote 1734(Ivanov vrh), trigonometra 1759m (Javorje) ide do kote 1865 (Divjak). Dalje granica ide jugozapadnopreko kota 1703m, 1704m do kote 2027m, a dalje administrativnom granicom izmedju optina avnik iMojkovac do vrha Mali Starac (kota 1903m).Odatle granica ide administrativnom granicom izmedju optina avnik i Kolain, ispod etale glavice,kroz Potrk Mandia i iznad Katuna Skono i zapadno do Oble glave (kota 1599m), a dalje preko kote1290m do Raenovog brda (1499m). Odavde granica ide sjeverozapadno preko kota 1184m, 1255m(Stanina gl.), 1288m (Visoka glav.) do vrha Gradac (kota 1233m), i dalje u pravcu sjevera prekoGavrilove grede, presijeca stari put avnik abljak i ide do kote 1502m. Dalje granica nastavljasjeverno preko kote 1603m (Boania brdo), do vrha Strmac (kota 1579m), odakle preko kote 1673mizlazi na trigonometar 1750m Veliko brdo, a dalje ide preko kote 1625m (Vjetrenjaa), kote 1373m(Jabukovac) do trigonometra 982m u kanjonu Komarnice i trigonometra 1383m (Jarita). Od ovetake granica nastavlja prema sjeverozapadu preko trigonometara 1366m, 1593m, 1748m (Mlijenobrdo), 1868m (Somina), 1853m (Leakovac), 1842m, 1781m (Vodeni vrhovi) i izbija na trigonometar1681m Lisiija glava. Odavde granica skree prema sjeveru preko trigonometara 1759m, 1452m,1545m i sputa se na kotu 1486m (Brvno) i istono od sela Borije presijeca kolski put abljak Trsa ipenje se na trigonometar 1696m i preko kote 1726m nastavlja do na kotu 1820m. Preko trigonometara1675m, 1754m, 1452m, 1469m (Gradac) u pravcu sjeverozapada granica presijeca put Pluine Trsa abljak, i ide do kote 1549m. Odatle granica u pravcu zapada ide do kote 1555m, pa pjeakomstazom ispod Ograde i Kutijea do kote 1276m, obilazei branu PIVA, ide dalje juno preko Krivihstrana, ispod vrha Razvrje i iznad Mratinja, preko kote 910m putem ispod trbine i Omara, i ispodvrha Gradina do kote 1504m. Granica dalje opisuje budui Regionalni park Bio, Magli I Volujak,preko kota 2300m, 1410m (Mratinjske jezerine), 1696mm (Gladita) do Gradca (kota 1636m). Dalje


54/301


55/301

7


6. Argumentovanost zahtjeva za investiranje u vee turistike objekte procjenama oekivanih uticajana ivotnu sredinu, procjenom efekata na regionalnu ekonomiju, procjenom seizimikog rizika iprocjenom socijalnog uticaja.

Stanovnitvo i naselja

U sistemu razvoja i ureenja naselja Pljevlja su planirana kao centar regionalnog znaaja, a ostaleoptine kao centri optinskog znaaja.Lokalni centri su manja naselja sa najosnovnijim snabdijevanjem stanovnitva, a na teritorijiDurmitorskog podruja to su: Njegovua i Boan.

Prostorni koncept razvoja privrednih i drutvenih djelatnosti

Industrija i rudarstvo:Eksploatacija i rudarske djelatnosti preporuuju se u sljedeim optinama:Pljevlja ugalj, cink, olovo, antimon, barit, gips, kvarc, opekarske gline, laporac i dr;Pluine graevinski kamenavnik graevinski i ukrasni kamen

Mojkovac graevinski kamen i pijesakabljak graevinski kamen i ljunak

Poljoprivreda i umarstvo:Ukupno, u Sjevernom regionu za potrebe intenzivne poljoprivredne proizvodnje treba sauvati oko47.000ha najkvalitetnijeg zemljita. Od toga na Pljevaljskoj povri i podruju Kosanice, oko 9000ha. Zaostalu poljoprivrednu proizvodnju (zdrava hrana i organska poljoprivreda) pored ostalih, treba sauvatii zemljite na podruju gornje Tare.Potencijalni konflikti izmeu komercijalnog umarstva i buduih nacionalnih i regionalnih parkova(proirenje NP Durmitor, Sinjajevina, Magli Bio Volujak) koji se nalaze u zoni privrednih umamoraju se razmatrati u detaljnoj definiciji granica i upravnih planova zatienih podruja.

TurizamNa podruju Durmitora i Sinjajevine treba posebno razvijati sljedee segmente turizma: pjeaenje i

planinarenje, skijaki turizam (Sljeme, Ivica, Mali tuoc, Savin Kuk, Javorovaa), planinski biciklizam,lov i ribolov (oblast avnika), agroturizam (podruje Pive Komarnice), obilazak autentinih prirodnihvrijednosti, Activ & Extreme, (NP Durmitor i rijeka Tara) i vjerski turizam.Razvoj turistikog smjetaja treba paljivo planirati zbog ogranienog kapaciteta nosivosti u ovomekoloki osjetljivom podruju. Potrebno je dati prioritet razvoju smjetajnih kapaciteta srednjeg ivisokog standarda na raun postojeih smjetajnih kapaciteta niskog standarda. Obim i rasporedkapaciteta po optinama definisae se prostorno-planskom dokumentacijom i planovima razvojaturizma.

Zdravstvene institucije, socijalna i djeija zatita naajni lokalni centri moraju imati domove zdravlja (tj. zdravstvene ambulante); Centri optinskog znaaja moraju imati domove zdravlja i apoteke; Centri regionalnog znaaja moraju imati opte bolnice; Svaka optina i naselje moraju imati ustanove za socijalnu i djeju zatitu;

Smjernice za izradu planske dokumentacije dravnog i optinskog nivoa

Politika za planiranje sjevernog regiona- Pljevlja treba da ojaaju kao rudarski i industrijski centar, ali je, isto tako, neophodan

sveobuhvatni razvoj grada. Udaljenost od ostalih centara zahtijeva ubrzan razvoj poslovnihfunkcija, trgovine, kulturnih, obrazovnih i naunih aktivnosti. Zapoinjanje izgradnje eljeznikepruge prema Bijelom Polju i magistralnog puta prema Bijelom Polju i abljaku, odnosno Nikiu,od posebne je vanosti.

- Gradove oko masiva Durmitora, Pluine, avnik i abljak, treba funkcionalno integrisati. Osnovuprivrednog i drutvenog razvoja treba stvarati razvojem turizma na abljaku, poljoprivrede ienergetike u avniku i Pluinama, u kombinaciji sa razvojem male privrede.

- Intenziviranje poljoprivrede, posebno stoarstva, treba da bude glavni pravac razvoja ovogregiona. Ve razvijeno stoarstvo u oblasti Pive treba promovisati, i nastaviti sa procesom razvoja


56/301

8


u oblastima Jezerske povri i Sinjajevine, gdje bi vee farme bile osnova za ovu aktivnost. Uostalim oblastima regiona, sa manjim panjacima, treba podrati razvoj malih farmi.

- Konsolidacija kompleksa uma i poumljavanje, koje ima za cilj zatitu uma, treba da buduglavni pravac razvoja u oblasti umarstva. Poumljavanje i poboljanje degradiranih uma je

neophodno, kako sa aspekta reprodukcije, tako i sa aspekta zatite od erozije i klizita.- Integralni razvoj regiona kroz korienje energetskih potencijala, prije svega u Pljevaljskom

basenu i rijeci Komarnici, uz korienje malih vodotokova za mini hidroelektrane, u skladu saStrategijom razvoja energetike.

- Dobra ouvanost ekolokog koridora jugoistonih Dinarida koji obuhvata zone nacionalnihparkova Durmitor, Biogradska gora i Prokletije, i regionalnih parkova Ljubinja, Sinjajevina saarancima, Komovi i Visitor sa Zeletinom.

- Razvoj turizma tokom itave godine treba da bude usmjeren ka osnivanju centara, dovoljnosnanih da privuku turiste i da im prue odgovarajui nivo usluga. Razvoj treba usmjeriti na triglavna centra, jedan na abljaku, za oblast Durmitora, drugi u Kolainu za oblast Bjelasice iKomova i trei u Plavu za oblast Prokletija.

Prioritet u NP "Durmitor":- Ouvanje prirode, razvijanje nauno-edukativnog i izletnikog turizma koji mora biti kontrolisan i

organizovan;- Oplemenjivanje i ureivanje postojeih stacionarnih, servisnih, uslunih i drugih kapacitetaprvenstveno u granicama postojee zauzetosti prostora, usklaeno sa interesima zatite prirode;

- Uklanjanje ili promjena sadraja koji su u konfliktu sa zatitom prirode i okolinom, i lociranje novihizvan parkova u cilju podsticanja razvoja naselja van granica NP;

- Ouvanje prirodnih karakteristika kontaktnih podruja uz zatiene cjeline

Razvojne zone sjevernog regiona:

Podzona avnikU resurse i potencijale ove podzone spadaju: hidroenergetski potencijal Komarnice i njenih pritoka;visokoplaninski panjaci i umski kompleksi u irem podruju zone; Nacionalni park Durmitor;izgraeni turistiki kapaciteti, kvalitetna izvorita pitke vode i kapaciteti za flairanje vode.Prioriteti razvoja su: poljoprivreda orijentisana na stoarstvo; planinski turizam; korenje

hidropotencijala Komarnice i flairanje vode.

Podzona PluineResursi i potencijali Pluina su: hidroenergetski potencijal gornje Pive i njenih pritoka; izgraenaakumulacija i Hidroelektrana Piva; kulturno-istorijsko nasljee; planirani regionalni park Magli, Bioi Volujak; visokoplaninski panjaci; umski kompleksi; Nacionalni park Durmitor, izgraeni turistiki iindustrijski kapaciteti, kvalitetna voda za uzgoj ribe.Prioritete razvoja ine: poljoprivreda orijentisana na stoarstvo i ribarstvo; tranzitni i planinski turizam;preraivaka industrija; korienje hidropotencijala sliva Pive.

Razvojna zona: Podruje DurmitoraU resurse i potencijale Durmitorskog podruja ubrajaju se: Nacionalni park Durmitor, sa kanjonomTare; izgraeni turistiki kapaciteti, tradicija i renome abljaka kao centra za dvosezonsko korienje;znaajni kompleksi uma i panjaka.

Prioriteti razvoja su: turizam (ukljuujui i specifinu ponudu seoskog turizma); poljoprivredaorijentisana na razvoj stoarstva; industrija prerade drveta.

Pljevaljska zonaResursi i potencijali: formirani industrijski kapaciteti, graevinski materijal i flairanje vode; drutvenefunkcije, servisi i opremljenost zone; utvrene rezerve uglja, hidroenergetski potencijal, rudapolimetala i nemetala; velike rezerve laporca; poljoprivredno zemljite; kulturno istorijsko nasljee;umski kompleksi i podruja pogodna za planinski turizam.Prioriteti razvoja: rudarstvo, proizvodnja energije i cementa; poljoprivreda, turizam, drvoprerada,opekarska proizvodnja i druga preraivaka industrija sa orijentacijom na vii nivo finalizacije izapoljavanja radne snage, toplifikacija Pljevalja.

Podzona MojkovacObuhvata podruje doline gornje Tare, dijela NP Biogradska gora i dijela kanjona Tare u podruju


57/301


58/301

10


Biljnom proizvodnjom treba obezbijediti dovoljne koliine kabaste stone hrane. Treba zapoeti iproizvodnju jare penice, jema, rai i heljde za proizvodnju specijalnih vrsta hljeba bez upotrebevjetakih djubriva i pesticida. Od povra naglasak je na krompiru (naroito sjemenski), kao i kupus,cvekla, argarepa. Mogue je poeti i sa gajenjem jagodastog voa.

Izuzetno su znaajni mlijeko i mlijene preraevine sir i skorup, meso i mesne preraevine.Pored ostalog, predlae se gajenje pela, skupljanje ljekovitog i umskog bilja i njegova prerada,podizanje mini farmi, formiranje distributivnog centra za pakovanje zdrave hrane sa zatitnim znakomDurmitora.Predlae se izgradnja jednog sabirno-distributivnog centra zdravstveno bezbjedne hrane, koji biposebno aktivirao poljoprivredne kapacitete.

IndustrijaPredlog daljeg razvoja industrije treba da bude oslonjen na prirodnu i sirovinsku osnovu podruja.Predlau se mali pogoni tzv. mala privreda.Mogui su pogoni- na bazi finalizacije drveta (proizvodnja drvne galanterije, rekvizita za zimske sportove, elemenata zanamjetaj, predmeta od drveta.- na prirodnoj osnovi (suenje i konfekcioniranje umskih plodova, prerada i konfekcioniranje

peuraka)- na bazi poljoprivrede (proizvodnja i pakovanje sira, proizvodnja na bazi krompira).

umarstvoOva djelatnost obuhvata podizanje novih uma, unapreenje, zatitu i otvaranje uma.ume i njihove funkcije u Nacionalnom parku imaju primarni i prioritetan znaaj u odnosu na ostalefunkcije i vidove korienja i o tome je neophodno voditi rauna u svim fazama razvoja Nacionalnogparka i meusobnom usklaivanju razliitih funkcija.Gazdovanje umama u umskim gazdinstvima se sprovodi na osnovu Izvoakog projekta koji sedonosi za svaku godinu posebno.Koncept gazdovanja umama se bazira na njihovoj zatiti ili odrivoj eksploataciji zavisno odkategorije zatite. Sortimenti koji se dobijaju su: trupci, jamsko drvo, celulozno drvi i otpaci.Potrebno je izraditi koncepciju multidisciplinarnog istraivanja, kao naune osnove za trajnija rjeenjazatite i obnove umskih ekosistema.

TurizamKao privredna osnova predloen je koncept ekoturizma i odrivog razvoja, sa brojnim dodatnimfunkcijama, medju kojima je posebno znaajna edukativna.Najvei dio smjetajnih kapaciteta, naroito novoplaniranih, predloen je u zatitnoj zoni NP, kako se uabljaku ne bi stvorila prevelika koncentracija. Tanije, predvia se da se u zoni NP ne grade novismjetajni kapaciteti. Turistiki kapaciteti u NP se odnose na povremeni komplementarni smjetaj kojipodrazumijeva planinarske domove i kue, planinarska sklonita i bivake, te kampove i logorita.Njihov broj se ne mijenja u odnosu na postojee stanje. Predloeno je da se u selima unutar NPomogui formiranje skromne ponude seoskog turizma u rasponu od 30-50 leaja po naselju. U Parkuse zadrava, bez mogunosti rekonstrukcije i proirenja kompleks vojno odmaralite. Zadrava semotel na Djurdjevia Tari.Nepogodnost za razvoj smuarske infrastrukture je ta to se potencijalni tereni za smuarske stazenalaze u Nacionalnom parku, a neki su u zonama kvalitetnih uma i u neposrednoj blizini zona sa

najstroim reimom zatite. Tehnoloki povezane i razvojno perspektivne zone alpskog skijanja su:sjeverne padine Razvrja (Velika skakaonica Razvrje i Vojno odmaralite Razvrje), Mio poljana Struga Mala i Velika previja, Savin kuk ljemena Iijeva granica i Ranisava Gornja Bukovica.Pored smuanja, kupanja, raftinga, biciklizma, alpinizma i ostalih aktivnosti u turistiku ponudu seuvodi i speleoloki turizam.

Zatita i unapreenje prirodne sredineSpomenici prirode durmitorskog podruja su kanjon rijeke Tare i kanjon rijeke Komarnice. Posebno jezatiena i zona bora krivulja. Prostornim planom Nacionalnog parka Durmitor predloeno je da sepokrene postupak za proglaavanje prirodnim rezervatom odnosno spomenicima prirode sljedeihpodruja: 1) umski kompleks Draginica, 2) kanjon Nevidio i 3) jezera na jezerskoj povrini(Riblje,Vraje i Zminiko sa povremenim barama).


59/301

11


2.2.3. IZVOD IZ PLANA UPRAVLJANJA NP "DURMITOR" (2011 2015g.)

Planom upravljanja definisane su mjere zatite prirodnih i kulturnih vrijednosti podruja Nacionalnogparka, njihovo unapreivanje i racionalno korienje u skladu sa principima odrivog razvoja. Na ovaj

nain ostvaruje se ekonomska valorizacija prostora.Koncept Plana upravljanja za petogodinji period zasniva se na polaznim opredjeljenjima kojima trebada se ostvare definisani strateki ciljevi koji se odnose na: ouvanje, unapreivanje i zatituposebnih prirodnih vrijednosti Nacionalnog parka, i obezbjeivanje stabilnosti ekosistemapoboljanjem njihovog sastava, strukture i kvaliteta; ouvanje, unapreivanje i zatitu prirodnihdobara Nacionalnog parka (flore, faune, gljiva, zemljita, voda, vazduha, uma, panjaka, livada i dr.);ouvanje pejzanih i ambijentalnih vrijednosti prostora kao prepoznatljivog estetskog izrazapodruja; ouvanje kulturnih vrijednosti kroz podsticanje njihove revitalizacije i ouvanjatradicionalne arhitekture i edukacije i podizanja svijesti o znaaju kulturne batine; unapreivanjesaradnje sa korisnicima prostora parka i nosiocima privrednih i ostalih djelatnosti u cilju podsticanjarazvoja turizma, organske poljoprivrede i proizvodnje tradicionalnih proizvoda sa podruja parka, kaoosnove za odrivi razvoj; unapreivanje i odravanje stvorenih informativno-prezentaciono-

edukativnih sadraja parka; unapreivanje saradnje sa inostranim i domaim organizacijama idonatorima.Plan upravljanja naroito sadri: mjere zatite, ouvanja, unapreivanja i korienja dobaraNacionalnog parka; razvojne smjernice, smjernice i prioritete za zatitu i ouvanje dobara Nacionalnogparka uz uvaavanje potreba lokalnog stanovnitva; nain sprovoenja zatite, korienja i upravljanjaNacionalnim parkom; ciljeve zatite i odrivog razvoja; analizu i ocjenu uslova za ostvarivanje ciljevazatite; prikaz prirodnih resursa i korisnika dobara Nacionalnih parkova; prioritet aktivnosti naouvanju, odravnju i monitoringu prirodnih i drugih vrijednosti i segmenata ivotne sredine; ocjenustanja Nacionalnog parka; smjernice za nauno istraivaki rad; planirane aktivnosti na odrivomkorienju prirodnih resursa, razvoju i ureenju prostora; prostornu indentifikaciju planskih namjena ireim korienja zemljita; aktivnosti na promociji i valorizaciji dobara Nacionalnog parka; oblikesaradnje i partnerstva sa lokalnim stanovnitvom, vlasnicima i korisnicima nepokretnosti; dinamiku isubjekte realizacije plana i nain ocjene sprovonja; finansijska sredstva za realizaciju plana

upravljanja; druge elemente od znaaja za upravljanje Nacionalnim parkom u skladu sa relevantnimZakonom.U uvodnom dijelu je dat pravni i planski osnov, cilj, metodoloki pristup i odnos prema drugim pla-novima, programima, strategijama, konvencijama, direktivama i sl.U analizi postojeeg stanja je dat osvrt na prirodne vrijednosti i rijetkosti, stvorene vrijednosti, mjerezatite, unapreivanja i ouvanja, analiza i ocjena uslova za ostvarivanje ciljeva zatite, institucionalnastruktura i ocjena stanja NP.U planskom dijelu dokumenta definisano je strateko opredeljenje i strateki ciljevi, sa posebnimakcentom na: zatitu i unapreenje prirodnih vrijednosti; zatitu i unapreenje stvorenih vrijednosti;unapreenje saradnje sa korisnicima parka; unapreenje saradnje sa inostranim i domaim organi-zacijama i donatorima; unapreenje prekogranine saradnje; poboljanje i unapreenje institucionalnihkapaciteta.

Planom upravljanja su definisane smjernice zatite vrijednosti za 3 zone:- prva zona zatite rezervati- druga zona zatite- trea zona zatite zona liberalne zatite

Zatita prirodnih vrijednosti sprovodie se kroz fiziku zatitu slubi zatite, i strunu zatitu slube zarazvoj i unapreenje, uz podrku drugih strunih institucija u dravi.Za upravljanje prostorom Nacionalnog parka zadueno je Javno preduzee za nacionalne parkoveCrne Gore.


60/301

12


2.2.4. IZVOD IZ PROSTORNO URBANISTIKOG PLANA OPTINE ABLJAK (2011g.)

U posebne ciljeve razvoja optine abljak spadaju:

- Oivljavanje i unapreivanje seoskih naselja koji imaju uslove za razvoj, kao i ukljuivanjestanovnitva u aktivnosti vezane za osnovne namene (turizam, usluge i servisi, zdrava hrana,stoarstvo, prikupljanje i prerada umskih proizvoda i dr.);

- Osposobljavanje lokalne samouprave (sekretarijata, odelenja, slubi) da odgovori zahtevimaefikasne administracije;

- Unapreivanje razvoja meuoptinske, regionalne, meuregionalne i meunarodne ekonomskesaradnje na razvoju trita;

- Stvaranje uslova za ekonomsku valorizaciju osnovnih turistikih motiva, posebno brojnih prirodnihdobara (planine, jezera, rijeke), putem formiranja biznis centara, razvijanja malih pogona;poboljanja sistema otkupa (poljoprivrednih i umskih proizvoda), izgradnje potrebnih usluga iservisa (veterinarske stanice i sl.), izgradnje mini hidroelektrana i ribnjaka; Unapreivanje sistematuristike organizacije i prezentacije turistikog potencijala; Razvoj partnerstva javnog i privatnogsektora;

- Edukacija lokalnog stanovnitva u funkciji proizvodnje (zdrave hrane, specifinih proizvoda i sl.),

pruanja turistikih usluga (boravak, ishrana, vodii i dr.) i ouvanja ivotne sredine (ekolokasvest, odnos prema prirodi i korienja resursa);- Revitalizacija infrastrukturne mree, posebno putne, izgradnja parkinga, mobilijara i drugih prateih

sadraja (specijalizovanih prodavnica i usluga);- Zaustavljanje neplanskog korienja zemljita za vikend i drugu izgradnju, posebno na podruju

NP, gde vai poseban reim korienja, kao i neplanskog korienja umskog potencijala.

Pored daljeg razvoja grada abljaka, predvia se dinamian razvoj i drugih naselja - centara u optini,naroito onih ija demografska odrivost garantuje uspjean ekonomski rast. Shodno tome, planira senastavak razvoja grada abljaka kao optinskog i glavnog turistikog centra sa jedne, i intenzivnijeureenje i razvoj ostalih optinskih naselja sa druge strane. Pod tim se, prije svega, podrazumijevanjihovo adekvatno komunalno opremanje i uvoenje dodatnih nestambenih sadraja. Optimizacijamree naselja konkretno podrazumijeva sljedee nivoe opremljenosti:

Optinski centar abljak- uprava aministracije i sudstvo: skuptina optine, optinski sud, tuilatvo i

pravobranilatvo, sluba unutranjeg obezbjeenja.- finansijske i sline ustanove: filijala banke, zavod za osiguranje imovine i lica, zavod za

socijalno osiguranje, i druge finansijske i poslovne usluge- obrazovanje i kultura: srednja kola, osnovna kola, dom za smetaj uenika, dom kulture,

biblioteka, bioskop.- zdravstvena zatita: dom zdravlja sa apotekom i stacionarnom slubom, dispanzerska sluba,

laboratorija i dr.- socijalna zatita: zavod za socijalnu zatitu, jasle, obdanite i deji vrti.- trgovina: samousluga, robna kua, specijalizovane prodavnice (prehrambenih i

neprehrambenih proizvoda, nametaja, bijele tehnike, knjiare, kiosci... )- zanatstvo: raznovrsne zanatske usluge (za line potrebe, za domainstvo, privredu, saobraaj

i odravanje stambenog fonda).

- turistiko-ugostiteljski objekti: hotel, restoran, kafana, poslastiarnica i dr.- ostali komunalni objekti: glavna pota, policijska i benzinska stanica i dr.

Suboptinski centar Njegovua

- mjesna zajednica, samostalni objekat sa kancelarijom mjesne zajednice, manje sale.- potanski punkt, ispostava banke.- dom kulture i podruna biblioteka (moe biti i u sklopu kole).- prodavnice prehrambene i neprehrambene proizvodnje.- zdravstvena stanica sa apotekom.- osmorazredna osnovna kola, sa prostorom za predkolsku grupu dece.- otkupna stanica poljoprivrednih proizvoda, poljoprivredna zadruga, veterinarska stanica,

stona pijaca- ugostiteljsko-turistiki objekti (hotel, motel, restoran, kafana).- raznovrsne zanatske usluge namenjene zadovoljenju linih usluga i uslunih kapaciteta.


61/301

13


Centri zajednica naselja Virak, Borje i sezonski centar zajednice naselja Kr

- zdravstveni punkt- mjesna zajednica sa kancelarijama

- nepotpuna osnovna kola sa bibliotekom- veterinarska ambulanta, otkupna stanica, osnovni servis za popravku- prodavnica mjeovite robe- dom kulture kao vienamenski objekat- mjesna kancelarija

Primarno seosko naselje

- prodavnica mjeovite robe- podruno odjeljenje kole- ostali objekti prema potrebi

Plan daje koncept razvoja turizma koji podrazumeva razvoj najatraktivnijih zona i lokaliteta, sadefinisanim maksimalnim dozvoljenim kapacitetima za svaku razvojnu zonu.Projekcija razvoja turizmaza optinu abljak do 2020 godine je ukupno 6000 leajeva, od ega 3250 u osnovnom smjetaju, a2750 u komplementarnom smjetaju. Od toga je u razvojnim zonama van optinskog centra

maksimalno dozvoljena izgradnja novih kapaciteta tako da zbir postojeih i novih kapaciteta ne pree750 leajeva u osnovnom smjetaju i 950 leajeva u komplementarnom smjetaju. Distribucijadozvoljenih kapaciteta po razvojnim zonama u kojima je dozvoljena izgradnja je:

Razvojne turistike zone:- Virak - Motiki Gaj: manji hotelski i apartmanski smjetajni kapaciteti i kapaciteti u okviru domae

radinosti, do 300 leajeva u osnovnom smjetaju- Borje - Tepako Polje: lokalni smjetajni objekti i sadraji, do 250 leajeva u komplementarnom

smjetaju- Vrela:lokalni smjetajni objekti i sadraji, do 200 leajeva u komplementarnom smjetaju- Njegovua:novi turistiko - stambeni kompleks u podnoju Kuajevice, sa hotelima, apartmanima

ukupno do 350 leajeva u osnovnom smjetaju- Uskoci, ardak i Poljane: lokalni smjetajni objekti i sadraji, do 200 leajeva u

komplementarnom smjetaju

- Paina Voda: lokalni smjetajni objekti i sadraji, do 150 leajeva u komplementarnom smjetaju

Manje turistike zone:- Podgora:mogu je razvoj smjetajnih kapaciteta do 50 leajeva u kompatibilnom smjetaju- Tepca - Begovo Polje:razvoj manje turistike zone ukupno do 100 leajeva u osnovnom smjetaju- Turistika naselja: na lokaciji Borje 2, Carsko Selo na lokaciji Borje 2 i kompleksno naselje u

mjestu Juna Do, sa ukupno do 150 leajeva u komplementarnom smjetajuPored gore navedenog, Plan dozvoljava izgradnju smjetajnih kapaciteta u svim zonama kako uorganizovanom seoskom smjetaju, tako i u drugim objektima koji se mogu izgraditi u turistikesvrhe, a dozvoljava i dodatne turistike kapacitete u sklopu eko poljo etno turistikih gazdinstvau katunskim naseljima Durmitora, Sinjajevine i Podgore.U gradu abljaku planiraju se aktivnosti na adaptaciji i modernizaciji postojeih hotelskih kapaciteta,uz dalju realizaciju privatnih inicijativa u izgradnji smjetajnih i ugostiteljskih kapaciteta, sa viimnivoom usluga i brojnijim sadrajima ugostiteljskog i zabavnog karaktera.

U poglavlju Smjernice za izradu detaljnih urbanistikih planova, urbanistikih projekata i studijalokacije, utvrena su naselja, centri i prostori za detaljnu urbanistiku razradu. Propisuje se obavezaizrade detaljnih urbanistikih planova za sve, prethodno utvrene razvojne zone: Virak Motiki Gaj,Borje Tepako polje, Vrela, Njegovua, Uskoci ardak Poljane, Paina Voda.Takoe, propisuje se obaveza izrade detaljnih urbanistikih planova i za manje turistike zone:Podgora, Tepca Begovo Polje, Borje 2, Carsko Selo (na lokaciji Borje 2) i Juna do.Na ostalim prostorima ostavlja se mogunost izrade studije lokacije, i to: Dravna studija lokacije, za podruja koja se nalaze u zahvatu PPPPN NP "Durmitor", a koja nisu

detaljno razraena tim planom Lokalna studija lokacije za podruja koja se nalaze u zahvatu PUP-a optine abljak, a za koja nije

predviena izrada detaljnog urbanistikog plana i urbanistikog projekta ili oni jo nisu uraeni


62/301


63/301

15


Turizam

zoneukupno

1 2 3 4 5 6

Osnovni kapacitet(mali hoteli, pansioni, gostionice, sela kolibe i eko kolibe)

- - 200 800 800 200 2000

Komplementarni kapaciteti (domainstva i vikendice) - 200 400 200 200 - 1000Kampovi (specijalizovani vidovi turizma) 75 75 150

Ukupno 3150Tabela 1: Pregled ukupnog broja smjetajnih kapaciteta na podruju optine

lokaliteti 2014. godina 2021. godina

1 sredinja zona kanjona PivePluine turistiko naselje 200 600turistika sela 100 100Ukupno 300 700

2 visoko planinska zona Bioa i MagliaTrnovako jezero - kamp 50 -Carev do - kamp 25 -Ukupno 75 -3 povr Vuevaturistika sela 100 100Ukupno 100 1004 Zona Ledenica

Brezna - vizitor centar 100 100turistika sela 200 200Ukupno 300 300

5- Zona Pivske planineVojinovia katuni - turistiko naselje 400 400turistika sela 100 100Ukupno 500 500

6- Zona kotline krkih jezera kotline Suiceepan polje vizitor centar 100

Komarnica - kamp 25ue Suice u Taru - kamp 25epan polje - kamp 25Ukupno 175

UKUPNO 1275 1775

Tabela 2: Razmjetaj turistikih kapaciteta po zonama i prioritetnim lokacijama

2.2.6. IZVOD IZ PROSTORNOG PLANA OPTINE AVNIK (2006. g.)

Prioriteti razvoja optine: turizam, poljoprivreda i industrija.Sistem centara: optinski centar - avnik, suboptinski centri - Boan i Gornja Bukovica.

Prostorno-planski ciljevi razvoja

Osnovni potencijali: bogatstvo voda, veliki hidroenergetski potencijal (Visoki Lonci, minihidroelektrane), prirodne ljepote planina i rijeka sa izuzetnim pogodnostima za sve oblike ljetnjeg izimskog turizma, sauvan tradicionalni nain uzgoja goveda, ovaca i konja, mogunost proizvodnjezdrave hrane i razvoja etno turizma, bogatstvo panjaka od preko 24.000ha, bogatstvo livada(6.431ha), ekoloki nezagaena priroda kao osnov odrivog turizma, rezerve umskog fonda, rezerve


64/301


65/301

17


Osnovni koncept namjene prostora podrazumijeva racionalno korienje zemljita u skladu sanjegovim prirodnim pogodnodstima, odnosno, prvenstveno, medjusobni uskladjeni raspored povrinapogodnih za razvoj stoarstva, voarstva i ratarstva, umarstva, izgradnje naselja i turistikihkapaciteta, rudarstva, prouizvodnih objekata, infrastrukturnih i komunalnih sistema i objekata.

U zatienom podruju Nacionalnog parka Durmitor zatita prostora se sprovodi u skladu sasmjernicama Prostornog plana koji je utvrdio reime ouvanja, unapredjenja, zatite, uredjenja ikorienja povrina i objekata. U prvu zonu su svrstani posebni rezervati prirode Crna poda i Zabojskojezero.

2.2.8. IZVOD IZ PROSTORNO URBANISTIKOG PLANA OPTINE PLEVLJA (2011g.)

Opti strateki ciljevi razvoja optine Pljevlja su:- intezivnije ukljuenje optine Plevlja u privredne, saobraajne i drutvene tokove Crne Gore- ravnomjeran, racionalan, efikasan i odriv prostorni razvoj na bazi racionalnog i osmiljenogkorienja prirodnih resursa- razvoj ruralnih podruja Pljevalja- razvoj grada Pljevlja kao vanog regionalnog centra Sjevernog regiona Crne Gore- ouvanje i unaprjeenje kulturnog naslea kao osnove nacionalnog prostornog identiteta

- ouvanje i unaprjedjenje prirode i bioloke raznovrsnosti- ouvanje ivotne sredine.S obzirom da prostor optine Plevlja raspolae izuzetno vrijednim prirodnim resursima (energetske,metaline, nemetaline mineralne sirovine, hidropotencijal, poljoprivredno zemljite, ume, prirodneljepote), ciljevi odrivog korienja prirodnih uslova i potencijala javljaju se kao usmjeravajue odred-nice za prostorni razvoj.

Osnovni strateki pravci prostornog razvoja optine su:- razvoj, ureenje i funkcionisanje mree naselja, optinskog centra Pljevlja, suboptinskih centaraGradac, Vrulja i Kosanica, i centara zajednica sela Kovaevii, Boljanii, Bobovo, pogotovo perspek-tivnih naselja ula i Odak, revitalizacija sela i poveanje njihove atraktivnosti i agroturistike valor-izacije, uz racionalno korienje zemljita u naseljima i poboljanje komunalne opremljenosti i oprem-ljenosti objektima drutvenog standarda- razvoj podruja na bazi korienja prirodnih i stvorenih resursa u skladu sa principima odrivog

razvoja, kao i ureenje pejzaa, radi formiranja i jaanja znaaja podruja sa aspekta prirodnih i kul-turnih vrijednosti, u okviru ega se istiu: razvoj industrije i proizvodnog sektora u okviru malih i sred-njih preduzea na bazi korienja prirodnih resursa i poljoprivrednih proizvoda, razvoj eksploatacijemineralnih sirovina prvenstveno uglja, rude olova, cinka, bakra, graevinskog kamena, razvoj ener-getike kroz proizvodnju energije na bazi rezervi uglja, hidropotencijala i energije vjetra, razvojgraevinarstva na bazi korienja graevinskih sirovina kamena i drva, razvoj poljoprivrede na bazipanjakih i livadskih povrina, sa akcentom na proizvodnji zdrave hrane i njenoj primarnoj preradikoja se bazira na planinskom stoarstvu, voarstvu, proizvodnji krompira i planinskim itaricama,razvoj umarstva na bazi odrivog gazdovanja umama i unapreenja umskog fonda, razvoj turizmana bazi neiskorienih potencijala ovog podruja, netaknute prirode, terena pogodnih za zimski turi-zam, bogatstva flore i faune, prirodnih vrijednosti, kulturno istorijskih spomenika i tradicionalnog nainaivota na selu i katunima.- razvoj infrastrukture u kontekstu potreba lokalnog stanovnitva, ali i u pogledu saobraajnogpoloaja prema Srbiji, BiH, mogunosti za izvoz proizvoda sa ovog podruja, posebno energije

- sveobuhvatna zatita ivotne sredine i kulturno istorijskih spomenika, zatita od elementarnihnepogoda, tehnikotehnolokih nesrea i drugih katastrofa, kao preduslov ukupnog razvoja, anaroito eko poljoprivrede i eko turizma.Osnovni koncept namjene prostora podrazumijeva racionalno korienje zemljita u skladu sa njego-vim prirodnim pogodnostima, odnosno, prvenstveno, meusobno usklaeni raspored povrina pogod-nih za razvoj soarstva, voarstva i ratarstva, umarstva, izgradnje naselja i turistikih kapaciteta,rudarstva, proizvodnih objekata (ukljuujui i energetske), infrastrukturnih i komunalnih sistema i ob-jekata.Prirodne vrijednosti na podruju optine u zoni Nacionalnog parka Durmitor zahtijevaju veoma paljivokorienje i planiranje prostora. U zatienom podruju Nacionalnog parka Durmitor zatita prostorase sprovodi u skladu sa smjernicama Prostornog plana koji je utvrdio reime ouvanja, unaprjeenja,zatite, ureenja i korienja povrina i objekata. Zona Nacionalnog parka obuhvata atare naseljaurevia Tara i Lever Tara, sa kojim prirodnu cjelinu ine atari nasleja Ograenica, Bobovo, Glibai,Lever Tara, Kosanica, Premani, Vakovo, koji formalno ne pripadaju Parku.


66/301

18


2.2.9. IZVOD IZ NACIONALNE STRATEGIJE ODRIVOG RAZVOJA CRNE GORE(2007. g.)

U Nacionalnoj strategiji odrivog razvoja Crne Gore (NSOR CG) definisano je opredjeljenje premakome je turizam pokretaka snaga ekonomije i novog razvojnog ciklusa. To je zasnovano na injenicida Crna Gora raspolae resursima bitnim za razvoj turizma i da ova djelatnost generie razvoj drugihkomplementarnih djelatnosti kao to su saobraaj, trgovina, bankarstvo, poljoprivreda, graevinarstvo idr.Prioritetni zadaci NSOR u oblasti odrivog turizma su:a) stvaranje raznovrsnije turistike ponude (razvoj seoskog, agro, eko, planinskog, kulturnog,sportskog, zdravstvenog i drugih vidova turizma, posebno na sjeveru drave) u funkciji produenjasezone, kvalitetnije ponude i privlaenja gostiju vee platene moib) integrisanje kriterijuma odrivosti prilikom odobravanja razvojnih turistikih projekata (odnosno koddonoenja i ocjene planova), posebno kod primorskog i zimskog planinskog turizma.U dijelu urbanog razvoja prioritetni zadatak NSOR je zaustavljanje nelegalne gradnje i legalizacijaobjekata uz potovanje principa i ciljeva Beke deklaracije i korienje pozitivnih iskustava drugihzemalja u suzbijanju nelegalne gradnje. Mjere koje je neophodno sprovesti radi ostvarivanje toga

zadatka jesu: izrada nacionalne strategije za rjeavanje problema nelegalne gradnje, priprema bazepodataka o nelegalno sagraenim objektima i sprovoenje legalizacije (uz potovanje unaprijedutvrenih kriterijuma i ljudskih prava).Generalna preporuka NSOR CG jeste da prostorno lociranje velikih razvojnih kapaciteta iprojekata ne smije biti u koliziji sa ouvanjem integriteta zatienih podruja prirode, posebnoonih koja imaju meunarodni znaaj.Pod pojmom odrivost u turizmuNSOR podrazumijeva razvoj koji:

- potuje ekonomske, ekoloke i socijalne principe u meusobno uravnoteenomodnosu;

- ne iscrpljuje prirodne resurse, nego ih koristi samo u mjeri koja obezbjeuje da ostanuna raspolaganju i buduim generacijama;

- uva kulturnu raznovrsnost i identitet, a pritom stimulie sklad drutva;- ima u vidu zadovoljstvo turista

Polazei od te vizije, NSOR odreuje pet konkretnih ciljeva:

1. Ubrzanje privrednog rasta i razvoja prije svega, zalea Crne Gore kao i smanjenje regionalnihrazlika.

2. Smanjenje siromatva i obezbjeenje ravnopravnog pristupa stanovnitva uslugama i resursima.3. Redukcija zagaenja ivotne sredine, obezbjeenje djelotvorne zatite ivotne sredine i efikasno

upravljanje prirodnim resursima.4. Poboljanje sistema upravljanja, ukljuivanje javnosti, kao i strunjaka na svim nivoima.5. Zatita kulturnih razlika i identiteta.

2.2.10 IZVOD IZ STRATEGIJE RAZVOJA TURIZMA U CRNOJ GORI DO 2020.GODINE (2008. g.)

Crna Gora moe se podijeliti na est klastera: tri na primorju, tri u kontinentalnom dijelu, kao i dvavezivna, koji povezuju obalu sa planinama preko Nikia i Podgorice. Granice klastera nisunepropusne, nego su otvorene radi to boljeg umreavanja i saradnje, ime obogauju ponudu,stvaraju destinaciji bolju cijenu i poboljavaju odnos trokova i dobiti.

2008. 2020. Planinski

regionUkupnoCGBrojkreveta

%uee

Planinskiregion

UkupnoCGBrojkreveta

%uee

Hotelskikreveti

2,300 40,000 15,000* 125,000

Kategorija % # % #5 zvjezdica(*****)

0 900 2.25% 10 19,000 15.20%

4 zvjezdice(****)

26.3 7,400 18.50% 35 43,750 35.00%

3 zvjezdice (***) 22.4 7,450 18.63% 35 42,750 34.20%


67/301


68/301

20


1) infrastruktura, 2) unapreenje drutvenih slubi i servisa, 3) razvoj poljoprivrede i revitalizacija sela,4) razvoj umarstva, 5) turizam, 6) razvoj malih i srednjih preduzea, 7) svojinska i tehnolokatransformacija postojeih preduzea, 8) afirmacija znanja 9) trajno ouvanje i unapreenje ivotnesredine

Planirani kapaciteti su dati u tabeli ispod.

Podruje-vrste smjetaja

Prostorni planJuni jadran

1976*

Prostorni planRepublikeCrne Gore1986

Program razvojaDurmitorskog podruja

2002

ABLJAKukupanosnovnikomplement.

500026001800

400022001800

600032502750

PLUINEukupanosnovni

komplement.

2000950

1050

12001000

200

20001200

800AVNIKukupanosnovnikomplement.

300150150

600450150

1000584416

UKUPNODURMITORukupanosnovnikomplement.

730037003600

580036502150

900050893911

Tabela 4:PIRDP, Planirani turistiki kapaciteti

2.2.12. IZVOD IZ PROGRAMA RAZVOJA PLANINSKOG TURIZMA U CRNOJ GORI(2005. g.)

Turistika destinacija DURMITOR (abljak, avnik i Pluine)

Turistiki potencijali abljakaSkijaki potencijal na uem podruju Durmitora abljaka imaju: Gornja Bukovica, Savin Kuk,Razvrje Kalica, Lokvice i tuoc. Procjenjuje se da je ukupan kapacitet ovih zona 29.298 skijaa.Najperspektivnija je svakako zona Razvrje Kalica. Izgradnjom skijakih sadraja ove zone (iare)rjeavaju se osnovne sanaciono-razvojne pretpostavke abljaka, kao perspektivne planinske turistikedestinacije:- abljak se tehnoloki, skijaki povezuje sa svojim skijalitima;- on postaje, ne samo prirodni, ve i praktino operativno skijaki grad. Iz abljaka e turisti ii na ski-janje skijakom iarom a vraati se sa skijanja skijama skijakom stazom, to predstavlja osnovni

skijaki standard;- on dobija ansu da postane jedina turistika destinacija u Evropi, juno od Alpa, koja e imati i ljetnjeskijanje (gleer debeli namet u Kalici).Agro-turistiki potencijal imaju sela: Junev do, Razvrje, Motiki gaj, Virak, Javorje, Poanski kraj,Paina voda, Kovica i Gornja Bukovica. Zimi su ovo klasina skijaka sela, a ljeti pitome turistikedestinacije u kojima bi se boravilo i ilo na dnevne izlete.

Turistiki potencijali avnikaSkijaki potencijal na podruju avnika imaju: Ostrvica, urim Kapetanovo jezero, Strug - Javorje.Ukupan kapacitet ovih zona je procijenjen na 70.055 skijaa.Potencijali za ljetnji turizam postoje na relativno malom prostoru i posjeduju nesvakidanje turistikevrijednosti: rijeke Bukovica, Komarnica i Bijela. Najizrazitiji komplementarni agro-turistiki potencijaline sela: Bijela, Miloevii, Malinsko i Strug, dok su Kruevice prvo razvojno polazite ovog prostora.


69/301

21


Turistiki potencijali PluinaSkijake potencijale imaju sjeverne padine Golije (Smrijeno, Muratovica, Lisina), a ukupan procjenjenikapacitet je 5.831 skijaa.Osnovni potencijali za ljetnji turizam su: Pivsko jezero (ribarenje, kupanje, kajak, jedrenje), Stabanska

jezera (ribarenje, kupanje), Trnovako jezero i krka jezera; rijeke: Komarnica, Piva, Tara i njihovikanjoni.Najvee agro-turistike komplementarne razvojne potencijale imaju sela na sjevernim padinamaGolije: Smrijeno, Kovai, Orah i Lisina.

Napomena: Kao fundamentalna slabost Programa navodi se predlog za ekspanzijom skijakihkapaciteta, posebno u podruju Durmitora, uz opasku da je budunost Crne Gore po pitanju skijanjanacionalno, a ne inostrano trite. Pored ovog, navodi se niz propusta prilikom odabira skijakih terena(ekoloki konflikti, neprouenost klimatskih promjena, nepodobnost terena, nedovoljni infrastrukturnikapaciteti i dr.)Pored ovog, istie se da dokument promovie razvoj proizvoda masovnog turizma, te da bi posljedicevelike koncentracije stanovnitva, eksternih radnika i turista (oko 28.000) na ekoloki osjetljivomprostoru bile veoma negativne. Radikalna, mehanika pomjeranja stanovnitva se ocjenjuju kaoneprihvatljiva.

2.2.13. IZVOD IZ DPP ZA KORIDOR DALEKOVOD CRNOGORSKO PRIMORJE PLJEVLJA

Koridor kabla i dalekovoda sa optikim kablom prolazi kroz osam optina : Budva, Kotor, Cetinje,Niki, pluine, avnik, abljak i Plevlja.U procesu definisanja infrastrukturnog koridora za podvodni kabl i dalekovod izvrena je detaljnaanaliza planirane namjene povrina u prostorno planskoj dokumentaciji.Uzeta su u obzir sva razvojnakoncepcijska opredjeljenja na podrujima optina u zoni zhvata DPP-a. Koridor je definisan uznastojanje da se u to manjoj mjeri vri promjena namjene povrina.Duina koridora - 194,9 kmPodmorski dio koridora 38,9 kmPodzemni dio koridora 5,6 kmNadzemni dio koridora (dalekovodi) 150,4 kmDalekovod kroz optine u zahvatu Durmitorskog podruja:

Pluine 5.3 kmavnik 17,7 kmabljak 17.8 kmPlevlja 24,4 kmirina koridora 1 km.Planskim konceptom definisani su segmenti infrastrukturnog koridora:

- jednosmjerni podmorski kabal od crnogorske obale do Italije- jednosmjerni podzemni kabal izmedju konvertorskog postrojenja i morske obale- konvertorsko postorjenje i trafostanica- nadzemni 400 kv vod izmedju Pljevalja i budue trafostanice- nadzemni 400 kV vod izmedju postojeeg 400 kV dalekovoda Podgorica Trebinje i budue

trafostaniceTrasa dalekovoda podijeljena je u tri glavne dionice:

- Lastva evo

- evo avnik- avnik - Pljevlja

Dionica avnik Pljevlja dio predloene varijante ) prelaz preko Djurdjevia TareUzimajui u obzir Skuptinsku deklaraciju o zatiti rijeke Tare, kojom se zabranjuju graevinski zahvatiu podruju kanjona Tare, uvaavajui takodje kriterijum polaganja novih dalekovoda u koridor spostojeim dalekovodima, kao konana opcija trase novog 400 kV dalekovoda na ovom podrujuodabrano je polaganje u koridoru sa postojeim 110 kV dalekovodom abljak Plevlja, u najveojmoguoj mjeri, uz nuno odmicanje od istog zbog udaljavanja od stambenih objekata. To se posebnoodnosi na podruje oko naselja Aluga, Rasova, Djurdjevia Tara i Kosanica Oranice, gdje jemjestimice trasa udaljena od postojeeg dalekovoda i do 600m. U toku izrade projektnedokumentacije, u tom podruju, moe se oekivati potreba za dodatnim izmjetanjem trase prilikommikrolociranja lomnih taaka, unutar koridora definisanog ovim Planom, radi odabira optimalnogodnosa trase i stubnih mjesta prema postojeim stambenim, sakralnim i drugim objektima, kao i


70/301

22


konfiguraciji terena, infrastrukturi, te eliminisanju mogueg negativnog vizuelnog efekta uz maksimalnouklapanje dalekovoda u prirodno okruenje.

Glavne karakteristike ove trase predstavlja maksimalno korienje zajednikog koridora sa postojeim

DV 110 kV Pljevlja abljak, izbjegavanje naselja i pojedinanih stambenih objekata u najveojmoguoj mjeri, prirodnih i kulturnih vrijednosti, kao i izbjegavanje veine planiranih turistikih podruja isadraja (ski staze i iare u podruju naselja Donja i Gornja Bukovica), aerodroma, te veliki brojpostojeih lokalnih puteva nunih za izvodjenje radova i odravanje objekta.Potrebno je dodatno istai da odabrana trasa i predloena tehnika rjeenja predstavljaju optimalnorjeenje, ak i u dijelu prolaska trase kroz podruja NP Loven i Durmitor. Naime, eventualnopolaganje podzemnih kablova nije tehniki opravdano i prihvatljivo, na ovom naponskom nivou,zbog:

- potrebe za izradom dodatnih postrojenja na mjestima prelaza iz nadzemnog voda u podzemnikabal, koja e dodatno zauzeti znaajan prostor

- viestruko dueg trajanja sanacije kvara na podzemnom kabluu odnosu na nadzemni vodto na ovom naponskom nivou i interkonekcijskoj vezi moe imati znaajne posljedice nastabilnost sistema, kao i na znaajne negativne ekonomske efekte zbog neisporueneelektrine energije

- zahtjevne konfiguracije i karaktera terenavezano za iskop i polaganje kablova- viestruko vee cijene podzemnog kabla.Uticaj dalekovoda na ekoloke resurse i biodiverzitetZahvaljujui sloenim i kompleksnim fiziko geografskim faktorima na Durmitoru je formiranraznovrsni vegetacijski pokriva s obzirom da visinska razlika od dna kanjona pa do najviih planinskihvrhova se kree oko 2000 m nadmorske visine. Zastupljeno je oko 1600 predstavnika vaskularne florei skoro sve fizocenoze koje se mogu nai na sjevernoj hemisferi. Podruje obiluje velikim brojemendeminih, rijetkih, zatienih i na drugi nain korisnih i znaajnih biljnih vrsta.Uticaj dalekovoda na pejza i ambijentalne vrijednostiUzimajui u obzir karakteristike zahvata Nacionalnog parka, procijenjen je mogui uticaj predmetnogdalekovoda na obiljeja pejzaa zatienih podruja.Ukoliko nije mogue izbjei prolezak dalekovoda kroz zatiena podruja, planirana izgradnjadalekovoda moe moe prolaziti zonama sa reimom posebne zatite u kojima je dozvoljenantropogeni uticaj na pejza. U zonama stroge zatite u zatienim podrujima nije mogua izgradnja

dalekovoda, jer moe doi do uticaja na fiziku strukturu pejzaa.Oekuje se i promjena vizuelnog kvaliteta i prenamjena zemljita, to predstavlja trajnu degradacijupejzaa.

2.2.14. IZVOD IZ STRATEGIJE RAZVOJA ENERGETIKE DO 2015. g. (2007g.)

Strategija e se realizovati kroz projekte investicionih ulaganja u proizvodne i energetskeinfrastrukturne objekte. Razni oblici saradnje sa meunarodnim institucijama i realizacija ugovora sastratekim korporacijama iz oblasti energetike, program privatizacije i privatno javnog partnerstva,nesumnjivo su pouzdani naini za postizanje efekata na ukupan razvoj drave Crne Gore.U okviru postojeih stratekih usmjerenja u elektroenergetskom sistemu predvieno je da sestabilizuje rad elektroenergetskog sistema Crne Gore (EES CG), uz smanjenje deficita elektrineenergije, to e se ostvariti

- revitalizacijom postojeih proizvodnih, prenosnih i distributivnih objekata- izgradnjom novih izvora elektrine energije koji ukljuuju najefikasnije tehnologije zatransformaciju energije i samim tim najmanje ugroavaju okolinu s ciljem eliminisanja deficita.

Vodni resurs Crne Gore je njen kljuni resurs, koji ima potencijal da bude noslilac cjelokupnog razvojadrave.Mjere efikasnije proizvodnje EE uzete su u obzir kod predvienih rekonstrukcija i sanacija postojeihelektroenergetskih objekata (HE Peruica, HE Piva, TE Pljevlja), kao i zahtjevi za primjenu visokihtehnikih standarda u industriji (KAP, eljezara Niki, i eljeznica CG) i kod gradnje svih novihobjekata. Prioritet se daje sljedeim sektorima:

- EPCG i glavni potroai (KAP i eljezara Niki) treba tretirati kroz posebne programeenergetske efikasnosti

- Sektor zgrada (stambene, komercijalne i javne zgrade) treba biti prioritet za sprovoenjeefektnih mjera energetske efikasnosti

- Ostala industrija


71/301

23


Korienje hidropotencijalaNa osnovu dosadanjih istraivanja povrinskih vodotokova u Crnoj Gori, moe se govoriti o vrloizraenoj vodnosti, a time i o naelnoj raspoloivosti znaajnog hidropotencijala za energetskokorienje.

U strunim osnovama je analiziran cjelokupan hidroenergetski potencijal, meutim kao energetski iekonomski najatraktivnije za izgradnju do 2025g. predviene su HE na Morai i HE Komarnica.

Korienje ugljenih resursaUgalj je, pored hidropotencijala, najznaajniji energetski resurs u CG. Rezerve uglja nalaze se upljevaljskom i beranskom basenu. Stepen istraenosti uglja je visok u pljevaljskom podruju, anedovoljan u beranskom.Strategijom se predvia korienje uglja iz pljevaljskog podruja, uz dominantnu upotrebu utermoenergetskim postojenjima za proizvodnju elektrine energije i eventualno toplotne energije.Nakon 2009. i do 2025. godine proizvodnja uglja bi se odvijala na PK Potrlica, ukljuujui i lokalitetCementara. Zakljueno je da su rezerve uglja u pljevaljskom basenu dovoljne za snabdijevanje TEPljevlja do kraja vijeka eksploatacije bloka ( nakon ega se planira njegova kapitalna rekonstrukcija) iza snadbevanje TE Pljevlja 2 za vijek od 40 godina. Ulazak TE Pljevlja 2 u pogon se predvia do2011g.

U gradu Pljevlja postoji oko 40 kotlarnica u kojima se koristi ugalj. Sa uvoenjem centralne toplifikacijegrada, obim korienja uglja u decentralizovanim kotlarnicama znaajno bi se smanjio, a time itrenutno negativan uticaj na ivotnu sredinu.Strategija predvia mogunost izgradnje TE Berane.

Lokalna energetika, kogeneracija i snabdijevanje toplotomZa Crnu Goru su predviene industrijske kogeneracije (kod veih potroaa koji imaju konstantantoplotni konzum) i male kogeneracije u uslunom sektoru (bolnice, hoteli, trgovinski centri) i veimstambenim blokovima. Gorivo za kogeneracije e biti TNG i tena goriva ukoliko nema prirodnog gasa.U periodu do 2025. godine predvieno je da se dio industrijskih kotlarnica na ugalj ili tena gorivazamijeni industrijskim kogeneracijama na teni naftni gas (TNG) i tena goriva.Potencijalna trita za sistem daljinskog grijanja su gradovi Pljevlja, Niki, zatim Bijelo Polje, Cetinje iBerane u prvom koraku, i manje lokalne zajednice Kolain, abljak i Pluine, ali samo u sluajukorienja otpadne toplote iz industrijskih procesa, spaljivanja otpada ili korienja biomase.

Strategijom se planira toplifikacija Pljevalja.

Snabdijevanje tenim gorivimaPrema uraenim analizama potencijalne rezereve nafte u podmorju Crne Gore iznose 7 milijardibarela, a rezerve prirodnog gasa 425 milijardi m3.Procjenjuje se da bi se sa veim obimom istraivnja, uz pretpostavku da dodje do skorog otkrivanjakomercijalnih leita, mogla ostvariti znaajna proizvodnja.

Snabdijevanje tenim gasom (TNG), tenim prirodnim gasom (TPG) i prirodnim gasomStrategijom se predvia Srednji scenario razvoja trita TNG-a s nivoom prikljuenja od 30%potencijalnih potroaa. TNG se predvia kao prethodnica prirodnom gasu u veim gradovima(Podgorica, Niki, Cetinje) te u crnogorskom primorju (Tivat, Bar, Budva, podruje Kotora, HercegNovi, Ulcinja).

Strategija uvoenja obnovljivih izvora energijeCrna Gora ima mnogo neiskorienog potencijala obnovljivih izvora, koje moe valorizovati uzrazumna investiciona ulaganja.

Male HE da bi se u potpunosti procijenio realno ostvariv potencijal malih HE potrebno je uraditidodatna istraivanja. Energija vjetra postoji dobar potencijal na lokacijama du Jadranskog mora,kao i interesantno podruje oko Nikia. Suneva energija znaajan potencijal posebno u priobalju icentralnom podruju Crne Gore. Biomasa i biljni otpaci podatke o raspoloivoj biomasi je potrebnousaglasiti i uraditi dodatna istraivanja za dobijanje pouzdanih pokazatelja. Komunalni otpad procjenjuje se godinje formiranje vrstog otpada koje omoguava izgradnju 3 do 5 industrijskihpostrojenja za njegovo spaljivanje. Potencijalne lokacije su u blizini Podgorice i Nikia.


72/301

24


2.2.15 IZVOD IZ STUDIJE IZVODLJIVOSTI ZA REVIZIJU GRANICA NACIONALNOG PARKADURMITOR (2010g.)

Granice NP Durmitor, kao jednog od 5 nacionalnih parkova u Crnoj Gori, opredijeljene su l. 8. Zakona

o nacionalnim parkovima (SL.list CG br. 56/09). Na osnovu Studije koju je uradio Zavod za zatituprirode predlae se promjena granica Parka i to suavanjem granica na jednom i njihovimproirivanjem na drugom podruju. Suavanje istone granice Parka kod grada abljaka predlae sezbog izrazitog negativnog uticaja antropogenog faktora na prirodne vrijednosti Parka, i znaajnoizmijenjenih prirodnih vrijednosti i prirodnih resursa u odnosu na stanje kada je to prirodno dobrostavljeno pod zatitu kao zatieno umsko podruje.Sa druge strane, proirivanje granica NP Durmitor, kao ne-finansijska kompenzatotna mjera, predlaese na podruju sa izuzetnim prirodnim vrijednostima.NP Durmitor je upisan u Listu svjetske prirodne batine, pa se u sprovoenju njegove zatite morajupotovati odredbe Konvencije o zatiti svjetske kulturne i prirodne batine i Smjernice za primjenu oveKonvencije. Promjena granica svjetskog prirodnog dobra ne znai i izmjenu njegovog meunarodnogstatusa, ali je zbog izmijenjenog stanja prostorne zauzetosti NP Durmitor potrebno podnijetiobavjetenje o promjeni granica tog dobra Birou za svjetsku batinu sa odgovorajuim kartama inacrtima.

Stanje prirodnih resursa i njihova evaluacija (vrednovanje) za zatituPanjaka i livadska vegetacija sa fragmentima umske vegetacije (bukva, smra, jela) u zoni gradaabljaka (Razvrje, Virak, Motiki gaj, Poenski kraj, Poljane i dr.) pretrpjele su velike direktne iindirektne antropogene uticaje (stihijna urbanizacija, bespravna gradnja vikendica, kua, vila i drugihprateih objekata) radi ega su u znaajnoj mjeri prorijedjeni / fragmentisani i izmijenjeni. Napreostalim slobodnim, sada polu-prirodnim terenima, i dalje je prisutna gradnja vikendica, kua i drugihobjekata. Na gubljenje vegetacije i konverziju prirodnih u izgraena stanita uticala je i intenziviranaizgradnja puteva i drugih infrastrukturnih objekata. Ove promjene prepoznate su kao kljuni razlog dase ta zona prdloi za iskljuivanjeiz granica NP.Imajui u vidu potrebu prostorne kompenzacije za zonu NP koja je izgubila svojstva zatienogprirodnog dobra, za ukljuivanje u zonu NP predloena je zona Komarnice, ukljuujui kanjon Nevidio,Grabovicu, umski kompleks Draginice i Bolja.

Status i kategorija zatiteStudijom se predlae da zatieno prirodno dobro NP Durmitor zadri isti status i kategoriju zatienogprirodnog dobra, s tim to e mu se za izuzeta i pridodata podruja detaljno utvrditi granice. Kategorijazatite ovog podruja odgovara zatiti iz odredbi datih u lanovima 39 i 50 Zakona o zatiti prirode,kategorija zatite NACIONALNI PARK, odnosno II KATEGORIJA ZATIENOG PRIRODNOGDOBRA.

Zoniranje i reim zatite zatienog prirodnog dobraShodno prethodno odredjenim / utvrdjenim zonama zatite unutar administrativnih granica predmetnogzatienog prirodnog dobra (PPPPN NP Durmitor) dio podruja u iroj zoni Komarnice koji se predlaeza ukljuivanje u NP bie pridodat postojeoj I zoni zatite NP-a.

Odredjivanje znaaja zatienog prirodnog dobraU skladu sa prisutnim i do sada viestruko potvrdjenim vrijednostim NP Durmitor, kao utvrdjenog

statusa i kategorije njegove zatite, odredjeno je da zatieno prirodno dobro NP Durmitor imanacionalni i medjunarodni znaaj.

Pregled preraunatih povrina NP DurmitorPostojea povrina NP Durmitor 34.158,1 haPreraunata povrina NP sa novom izmijenjenom granicom 35.332,7haPreraunata povrina koja se predlae za iskljuenje 1.199,9haPreraunata povrina koja se predlae za ukljuenje 2.374,5Preraunata povrina zone kanjona Nevidio 196,1ha.


73/301


74/301

26


izmeu abljaka i Njegovue prema predisponiranosti za turizam odnosno djelatnosti) koji bi u svakojetapi predstavljali zaokruenu cjelinu i generator daljeg razvoja.Medjutim, izgradnja objekata se najveim dijelom odvijala mimo planskih uslova, disperzno, uz posto-jee putne pravce u Nacionalnom parku i u naseljima, neracionalno, bez odgovarajue infrastrukture,

bez arhitektonskih kriterijuma. Korienje prostora je nenamjensko, pa su se esto na pozicijama pla-niranim za poljoprivredu ili vieporodino stanovanje gradile vikendice I individualni objekti. Planiranicentralni sadraji su djelimino realizovani.Realizacija turistikih kapaciteta nije ila predvienim tokom. Naprotiv, broj leaja u osnovnimsadrajima se smanjio pa je broj od 1133 leaja (iz 1988g. ) pao na 1034 (stanje 2004g.), umjesto dase povea na 3300 koliko je bila planska projekcija za 2000. godinu.U domenu infrastrukturnog opremanja djelimino su realizovana putna mrea i dio vodovodne mree.Nije realizovano povezivanje abljaka i Njegovue preko Junev dola, Jezera i Suvodola to je bilaokosnica planskog rjeenja. Nijesu realizovani aerodrom, plan toplifikacije, kao ni proirenje jezerskihpovrina sa parkom. Planirane su bile tri zone sa ski liftovima i stazama a djelimino su realizovanedvije. Nije realizovano postrojenje za preiavanje otpadnih voda za abljak kao ni kanalizacionamrea Njegovue.

- Istim faktorima prouzrokuovano je i nerealizovanje PPO i GIP avnik. Usljed nepovoljneprivredne i socijalne situacije, podruje optine avnik smatra se i emigracionim, a najvei odliv

stanovnitva zabiljeen je osamdesetih. Nedovoljna razvijenost podruja u skoro svim sektorimadjelatnosti, negativno se odraava i na postojeu mreu naselja koja se ve dui period susree samnogobrojnim problemima. Kao izraz loeg ekonomskog stanja imamo: mali drutveni proizvod, nizakstandard, nisku zaposlenost, te na osnovu toga migraciju stanovnitva ka drugim, ivotnoperspektivnijim odreditima Nikiu i Podgorici u prvom redu.Znaajan problem danas, a i u narednom periodu bie erozija zemljita, usled djelovanja kompleksahidrolokih, klimatskih, pedolokih, morfolokih procesa na podlogu.Znaajan razvojni prag u sjeverozapadnom, istonom i sjeveroistonom dijelu optine (zone naseljaDui, Dubrovsko, Strug, Malinsko, u zoni Krnovske povri, Sinjavine) u narednom periodu, bienedostatak vode za pie, s obzirom da su ovo kraki tereni, povrinski bezvodni. Najvee potrebe zavodom javljaju se u ljetnjem periodu. Putna infrastruktura, kao uslov za razvoj, ne zadovoljavastandarde i potrebe stanovnika.

Ocjena programskih postavki ostalih planskih dokumentata:

Analizom programskih elemenata drutveno ekonomskog razvoja planskih dokumentata za optineabljak, avnik i Pluine, zakljueno je da su prioriteti razvoja i sistem centara naelno saglasni saosnovnim postavkama PPCG, dok su stanovnitvo, zaposlenost i turistiki kapaciteti u odreenomdebalansu kako u meusobnom odnosu, tako i u relaciji sa PPCG, Nacionalnom strategijom odrivograzvoja, te Strategijom razvoja turizma Crne Gore.

Demografska projekcija do 2020g. za optine abljak i Pluine je data u PPCG, odakle je u PUP-uabljaka integralno i preuzeta. Njom se predvia porast stanovnika u optini abljak na 4229 stanov-nika do 2020. godine, od ega 3190 u gradskim a 1039 u ostalim naseljima.

Turistiki kapaciteti planirani PUP-om abljaka iznose oko 6000 kreveta to predstavlja odreeno pov-eanje u odnosu na kapacitete iz prethodnih planova. Meutim, ova projekcija je u potpunoj saglas-nosti sa Baznom studijom turizma, uraenom za potrebe PPCG, koja je turistike kapacitete abljakaograniila na upravo 6000 kreveta. S druge strane, Program razvoja planinskog turizma za cijeli Dur-

mitor opredjeljuje 12000 kreveta, a Strategija razvoja turizma CG (SRT) za cijeli sjever Crne Gorepredvia maksimalno 15000 hotelskih leaja (koji bi inili 37.1% od ukupnog broja leaja). Sve ovoukazuje na znaajno razliite i u mnogom suprotstavljene projekcije razvoja turizma u razliitim plan-skim i stratekim dokumentima.Pored svega, kao kljuni problemi PUP-a abljaka u dijelu koji se odnosi na planirane turistike ka-pacitete ostaju1. Visok broj planiranih turistikih leaja (6000) u odnosu na planirani broj stanovnika (4229) - Jasno

je da je za ostvarenje ovog broja leaja u planskom periodu neophodna znaajna radna snaga kojase moe obezbijediti iskljuivo mehanikim pomjeranjem stanovnitva (dovoenjem sezonskih ilistalnih radnika iz drugih mjesta), to bi svakako iziskivalo i dodatna znaajna ulaganja u infra-strukturu

2. Relativna nedefinisanost parametara za izgradnju na prostorima koji ne pripadaju nekoj od utvre-nih razvojnih zona - Fleksibilnost planskog rjeenja koja daje mogunost izgradnje razliitih turis-tikih kapaciteta i sadraja, bez definisanih maksimuma u pogledu bruto graevinske povrine i


75/301


76/301


77/301

29


2.4. PRIRODA DURMITORSKOG PODRUJA

2.4.1. PRIRODNE KARAKTERISTIKE

Geografske karakteristike

U zahvatu Plana se nalazi planinski masiv Bioa, Maglia i Volujaka sa Pivskom planinom (predloenza stavljanje pod zatitu kao Regionalni park Piva1), Masiv Durmitora (pod zatitom u okviruNacionalnog parka Durmitor), optinski centar abljak, Sinjajevina sa arancima (prema PPCG do2020. ovo podruje je predloeno za stavljanje pod zatitu kao regionalni park), Ljubinja i Proenskeplanine.Masiv Magli (2.386mnm), Volujak (2.337mnm) i Bio (2.396mnm) predstavlja homogenuvisokoplaninsku prostornu cjelinu u sjeverozapadnom - graninom dijelu Crne Gore (prema Bosni iHercegovini). Granie je duboke doline Vrbnice, Pive, Drine i Sutjeske, a povrine je oko 200 km 2. Odtog 2/5 pripd slivu Pive, osttk ostlim slivovim. U sredini, izmeu ovih planinskih masiva, jeprostrana uvala Urdeni dolovi sa najniim dijelom Trnovakim jezerom (1.517mnm). Bioje dinarskaplanina sa najviim vrhom Veliki Vitao (2397mnm), zatim Gledite (2.273mnm), Vrsta (2.321mnm) iTeljevi lstv (2.195mnm). Nalazi se izmeu Volujaka i Pivskog jezera, a jednim dijelom se oslanja

na masiv Maglia. Lednikom dolinom Suvodol, koji se s istok zvli u centrlni dio Bio,podijeljen je n sjeverni vii i juni, nii dio. Ov dolin se prem zpdu dlje nstvlj prekoJezerine, Bljuturnog dol, Urdenog dol u dolinu Suhe, dijelei ovu plninsku skupinu n sjevernu(Bio s Mgliem) i junu (Kruic, Vlsulj i Volujk). S jug u Vlsulju prodire Stbnski vlov sstbnskim jezerim i prostrnim izduenim cirkom Smrekovc. Od Bio se prem sjeveru odvjjugrebeni Mgli, koji je regresivnim rdom Mrtinjske rijeke suen n uski greben. Premsjeverozpdu iznd izvorinih krkov se pru greben Volujk, dlje prem izvoritu Munice iNeretve uski greben Lebrnik.Volujak je prostrana i visoka planinska oblast koja se prua smjerom sjeverozapad-jugoistok, a odMaglia ga na sjeveru odvaja Suki potok koji tee dolinom Suve. Najvii vrh nalazi se na samojgranici Crne Gore sa BiH (Volujak, 2336 m.n.v.).Maglije takoe dinarska planina na granici Crne Gore i BiH, sa Magliem kao najviim vrhom (2386mnm). Izgraen je od permskih stijena, mezozojskih krenjaka, dijabaza i malafira, a vidljivi su iledniki tragovi. Obrastao je bukovom i crnogorinom umom. Gornja umska granica je na 1600

m.n.v., a iznad te visine je plato sa panjacima i brojnim grebenima i visovima. Najpoznatije visoravnisu Vuevo i Mratinjska gora.Pivska planina je prostrana krenjaka zaravan prosjene visine 1450m. Protee se pravcemsjeverozapad-jugoistok na duini od 40 km, a irine je 12km. Znatan dio Pivske planine izgraen je odmezozojskih krenjaka, posebno sredinji dio sa koga se uzdie niz uzvienja: Radoviica(1.851mnm), V. Burukovac (2.093mnm), Lojanik (1.889mnm), Suvi klek (2.092mnm), Planinica(2.004mnm), Milogora (1.763mnm) i Treteno brdo (1.772mnm).Masiv Durmitora ine tri morfoloki veoma ralanjene cjeline: povri, kanjonske doline i planinskigrebeni koji se uzdiu sa povri u prosjeku za 800 do 1000mnm. Ove morfoloke cjeline nijesukontinuirane, ve se sastoje od segmenata, koji se u metodologiji istraivanja analiziraju kaomorfoloke i morfogenetske jedinice. Planinski greben Durmitora sastoji se od pet prepoznatljivihuporednih planinskih lanaca, koji u osnovi zadravaju dinarski pravac pruanja. Na krajnjem sjeveru,uz kanjon Tare su Pirlitor (Crni Vrh 1.635mnm), urovac (1.625mnm) Nadgora, Mali (1.953mnm

pppn durmitorsko podrucje nacrt februar 2013

Documents