ortaöğretim kimya 9.sinif 1.Ünite; kimya bilimi

8/11/2019 Ortaretim Kimya 9.Sinif 1.nite; Kimya Bilimi

1/460

ORTARETM KMYA9.SINIF

1.NTE: KMYA BLM

1


2/460

NTENN BLM

BALIKLARI 1.BLM: SMYADAN KMYAYA

2.BLM: KMYA DSPLNLER VEKMYACILARIN ALIMA ALANLARI

3.BLM: KMYANIN SEMBOLK DL

4.BLM: KMYA UYGULAMALARINDA SALII VE GVENL

2


3/460

KMYA NEDR?

3


4/460

KMYANIN TANIMIKimya; maddenin i yapsn, birbiriyle uyumunu,ilikisini, intizamn, ahengini, bizimle ilikilerini,ierdikleri fayda, nem ve gereklilikleri inceleyen;

dzenliliklerdeki perdeyi kaldrarak kanun olarakifade eden ve buradan elde ettii bilgileri insanlnfaydasna sunan, zamanla deime ihtimali

olmayan gerek teoriler reten, elde ettii kimya

bilgi ve kazanmlaryla insanl doruya, varlnhakikatini kefetmeye gtren ve insana kendi

zn tanttran bir ilim daldr.

4


5/460

Kimyager, her eyi yerli yerine

koyandr.

5


6/460

KMYA NE E YARAR?

Kimya, maddenin birbiriyle uyumunu,ilikisini, intizamn, ahengini, bizimleilikilerini, ierdikleri fayda, nem vegereklilikleri fark etmemize yarar.

Kimya ilmi bize doal dengenin kimyasnniyi bilinmesi gerekliliini retir.

6


7/460

Maddenin emrimizde olduunu anlama,duyma ve grmemize yarar.

Evrendeki nizamn taycs olan ve arzedicisi olan fizik tesi varlklarn saflndaolmamza yarar.

Maddenin srlarn aklmzla grmemizeyarar. Her ey belli bir hesap ve planla yerli

yerine konmutur, bu yerli yerinde olutanhibirisini tesadfe vermek mmkndeildir, kimya bilimi bize bunu retir.

7


8/460

Her bir fen dal gibi kimya ilmi de kendikonularndaki dzenlilii ve intizamgsterir; her eyin hikmet zerekonulduunu, faydaszlk ve abesolmadn bize retir.

Kimyann kendine zg dilini dinlenirseondaki hikmetler abese dnmektenkurtulur.

nandmz deerleri bozacak eylerimthi feraset ve marifetimizle hemenayrt edebilmemizi retir.

8


9/460

Bakalarna ait yanl bilgi krntlar ilezihnimizi ve hafzamz kirletmememizgerektiini retir.

Zihnimizin temiz, duru ve diri olmasnsalar.

Anlama ve yorumlama konusunda temelkaynaklardan faydalanmay, baka yanlkaynaklara mracaat etmemek gerektiiniretir.

Merak duygumuzu gelitirir. Merak ilminhocasdr. Merak karlksz kalmaz.

9


10/460

KMYA LMNN AIKA

GSTERD GEREK Her ey, belli bir hesap ve planla yerli

yerine konmutur. Zaten kimyager, her eyi yerli yerinekoyandr.

Bu yerli yerinde olutan hibirisinitesadflere vermek mmkn deildir. Kimya ilmi bize bu gerei aka gsterir.

10


11/460

KMYA FENN Kimya dili ile evrene baklmal ve evrenin

sayfalar okunmaldr. O zaman akllarhayrette brakan yksek nizam grlr.

Tek bir kimyacnn fikri ve bak yksek

nizam bulmakta yetersiz kalr. Zaten birtek ahs, kimyann her alannda ihtisassahibi de olamaz.

Kimya fenni de her fen gibi fikirlerinbirlemesinden ortaya km, zamanngemesiyle de gelimitir.

11


12/460

Kimya fenni, gzlemlediimiz nizamn bir

ksmn ierir. Kimya fenni de her fen gibi evrendeyksek bir nizamn bulunmasna bir

delildir. Kimya fenninin rapor ettii nizammaddedeki fayda ve menfaatle ilgilidir.

12


13/460

Kimyann lisan bizi bylemelidir.

rendiklerimiz bize cazip ve orijinalgelmelidir. Bu konulardaki konsantremiztam olursa, srekli huzurlu oluruz. Bylecehem stres yenilmi hem de kinetik enerjidengelenmi olur.

13


14/460

HER BR FEN DALI GB

KMYA LM DE BZE NEYRETR?

Her bir fen dal gibi kimya ilmi de kendinevindeki dzenlilii ve intizam gsterir;her eyin hikmet zere konulduunu,

faydaszlk ve abes olmadn bize retir.

14


15/460

Kimya tanmlar; efradn (btnfertlerini) cami (kapsayan),ayarna (kendinden baka

olanlarn) mani (engel)olmaldr.

15


16/460

BAARILI BR KMYACININZELLKLER

16


17/460

KMYANIN GELM N

KMYA DLN OKUMAK VEDORU ANLAMAK GEREKR

17


18/460

Bilimsel almalardaki ilk art; baktakiderinlik olduundan, kimyac bir eyler

kefedeceine itimat ederek, tam birinanmlk iinde maddeye bakmaldr.Bylece ilim hazinesi alr; srlarpaylalr. Gerek bir kimyacnn kimyayayaklam, natralistler gibi deildir.Baarl bir kimyac, kimya ilmine zemintekil edecek kanunlarn; doru

okunmasnn, doru anlalmasnn vearka planlarnn ne gsterdiininbilinmesinin ok nemli hususlarolduunun bilincindedir.

18


19/460

nsan gerek kimya ilmini, evreni okuyarakelde eder. Elde ettii bu ilim neticesinde

de kendini tanr (tmevarm). Veya deiikbir yolla nce kendini tanr. Sonra evreniokuyarak gerek kimya ilmini elde eder(tmdengelim).

Kimya tanmlar; efradn (btn fertlerini)cami (kapsayan), ayarna (kendindenbaka olanlarn) mani (engel) olmaldr.

Kimyann kendine zg dili dinlenmelidir.Bu sayede kimya ilmi evham olmaktan,ondaki hikmetler de abese dnmektenkurtulur.

19


20/460

Zihnin darlamamas, akln gze inmemesiiin kimya ilmi ruhlu olmal, ruha da

bilimsel olgunluk kazandrlmaldr.Bylece kimya ilminden beklenen gayeyerine gelmi olacaktr.

Hedefi ve gayesi belli olan kimya bilgi vekazanmlar; insan doruya, varlnhakikatini kefetmeye gtrr ve insannkendi zn tanmasna yardmc olur. Bu

nedenle bilmenin ne anlama geldiini vene demek olduunu anlayarak, kendizmz kefedip, potansiyelimiziustalkla harekete geirmeliyiz.

20


21/460

nsanlk, her geen gn biraz daha fazlailim ve fenne dklecektir. Btn kuvvetiniilimden ve fenden alacaktr. Kararmekanizmalar, g ve kuvvet; ilmin elinegeecektir. Bu sebeple ilme sahip kmal;

ilmin hikmet olarak kalmas, zulmet veabesiyete dnmemesi iin okalmaldr.

Vicdan kltr de dediimiz marifet,bilginin tabiata mal edilmesiyle kazanlr.

21


22/460

Meseleleri srekli olaanstlklere

balamak kinat kitabn anlayamamannifadesidir.

22


23/460

KMYA LM GELECEKTE

DAHA DA GELECEKTR Gelecekte kimya ilmi ok geliecektir.

nsanlar, her geen gn, kimya ilminedaha ok nem vereceklerdir.

leride kimya ilminde daha da inkiafolduka, insanlar her eyi daha net, daha

ak ve seik greceklerdir.

23


24/460

1.BLM: SMYADAN

KMYAYA

24


25/460

SMYA VE SMYACININTANIMI

Simya, kimyann bilim olmadan nceki hliolarak da kabul edilebilir.

Simya; bata kimya olmak zereastronomi, astroloji, mitoloji, felsefe, tp,eczaclk, din vb. birok alandan pratiklaboratuvar uygulamalarna kadar olan

geni bir aral kapsamaktadr. Simya, modern bilimin temelini atan

disiplinlerden biridir.25


26/460

Simya alimi, simyac da alimist adyla dabilinir.

26


27/460

KMYANIN BLM OLMASREC

Kimya biliminin douu, M 3000 yllarnakadar dayanmaktadr. Bu dnemdeyaplan ilemler ve retilen maddelerteoriye dayanmayp tamamen snamayanlmaya dayaldr.

Bir uran bilimsel olaraknitelendirilebilmesi iin teorik temelleriolmas, sistematik bilgi birikimi salamasgerekir.

27


28/460

Simya, snama yanlmaya dayal olduu,teorik temelleri olmad ve sistematik bilgi

birikimi salamad iin bilim deildir. Simyada elde edilen kazanmlar teorik

temellere oturtulup bilimsel aratrmalara

ynelip deneyler ile dorulanmassonucunda kimya bilimi domutur.

28


29/460

SMYACILARI ARATIRMAYAPMAYA YNELTEN K

KONU 1)lmszlk iksiri: Simyaclar insana

lmszlk salayp sonsuz hayatsalayacak sanal bir su hayal etmiler vebuna ab- hayat (hayat suyu) veyalmszlk iksiri adn vermilerdir. Bazsimyaclar ab- hayat tabirini mecazolarak kullanlmlardr.

29


30/460

2)Deersiz metallerden altn elde etmehayali: Simyaclar, deersiz metalleri

altna dntrmek iin uramlardr.Simyaclarn bazs bu dnmgerekletirecek bir ta hayal etmiler ve

bu taa filozof ta (felsefe ta) adnvermilerdir. Deersiz metallerden altnelde edilmesi gnmzde radyoaktif

tepkimeyle gerekletirilebilecek birkonudur.

30


31/460

SMYA LE KMYA BLMARASINDAK FARK

Simyann teorik temelleri yoktur, deneme-yanlma ve snamaya dayanr.

Simyaclar teorik dncelerini, gzlemdeneyle test etmemilerdir.

Simya, gnmzdeki anlamyla bilimsel

metotlar kullanlmadan yaplan almalarolduundan bilim dal kabul edilmez.Simyaclara da bilim insan denilmez.

31


32/460

KMYA BLMNE KATKISALAYAN SMYACILARINYAYGIN OLDUU YERLER

Mezopotamya, Orta Asya, Msr, ran,

Hindistan, in, Yunanistan, Romamparatorluu ve Anadoluda simyaya ilgiduyulmutur.

32


33/460

KMYANIN BLM SRECNE

SMYACILARIN KATKILARI Simyaclar deneysel metodun gelimesinebyk katk salamlardr.

Gnmzde kimya laboratuvarndakullanlan baz deney ve ara gerelerininilk hllerini simyaclar kefetmi vekullanmlardr.

Yanmaya ilikin Flogiston Kuram ennemli katklardan birisidir.

33


34/460

Gnmz kimya endstrisinde kullanlanbirok madde ve ilem, simyaclarnkefidir.

Simyaclar baz doal element ve doalbileikleri kefetmilerdir.

Simyaclar baz bitkilerden ilayapmlardr.

34


35/460

SMYADAN KMYA BLMNE

AKTARILANLARLABORATUVAR TEKNKLER Damtma

Szme Kristallendirme

Kavurma

Eritme

Buharlatrma

35


36/460

ktrme

Sblimletirme

zme

tme

Kartrma

Istma

Mayalama

ztleme (ekme, ekstraksiyon)

36


37/460

KEFEDLEN MADDELERDEN BAZILARI

Doal ipek retimi

Seramik ve cam retimi

Kk boya, safran vb. doal boya retimi(Mordan maddesi)

Doal esans retimi

Doal sabun

Kostik, niadr, gherile, sirke asidi, soda,amar sodas, snm kire, al, harvb. birok madde

37


38/460

Mumya

Zeytinya

Mrekkep

Altn

Gm

Kkrt

Cva

akmak ta Bakr

Demir38


39/460

Arsenik

Antimon

Barut

Emaye

elik retimi Tun (Bakr-kalay karm) vb. alamlar

Etil alkol

Bazlar eitli kimyasal maddelerin sentezlenmesi

39


40/460

H2SO4 formlyle gsterilen slfrik asit(za ya)

HCl formlyle gsterilen hidroklorik asit(tuz ruhu)

HNO3 formlyle gsterilen nitrik asit(kezzap)

3 hacim deriik HCl ile 1 hacim deriikHNO

3karmndan oluan kral suyu

40


41/460

ARA-GERELER

Frnlar mbik (damtma aleti) vb. damtmadzenekleri

Su banyosu Kroze

El kantar

Su terazisi Beher, erlen, mezr

41

MODERN KMYANIN


42/460

MODERN KMYANINBALANGICI

18. yzyln sonlarna doru deneylerinsistematik bir ekilde yaplmas, terazininyaygn olarak kullanlmas, deneyde

kullanlan maddeler arasnda nicelilikilerin kurulmas ve teorilerin dorudandeney sonular ile ilikilendirilerek test

edilmesi modern kimyann balangcolarak dnlebilir.

Esas balang budur.42


43/460

17. yzyln ikinci yarsnda Robert Boyleelement tanmn yapmtr. Bu tanmnyaplma zaman da modern kimyann ilkbalangc kabul edilebilir.

43


44/460

SMYADAN KMYAYA GESRECNE KATKI SALAYAN

SMYACILARDANBAZILARININ KMYA BLMNELKN ALIMALARI

44


45/460

EMPEDOKLES (M 490-430)

Sokrates ncesi dnrlerden biridir.Sicilya'da yaamtr.

ki zgn dncesi vardr. Birincisi; 4

temel e, sevgive nefret(iticilik) gc ilebirleip ayrlrlar. Bir baka deyile sevgive nefretde, maddeyi meydana getiren

temel gelerdendir ve deiimleriaklamak iin kullanlmlardr. Sevgi,eleri birletirir, nefretise bunlar ayrr.

45


46/460


47/460

Sadece kuramlarla deil ayn zamandapratikle de ilgilidir. Bir kenti kasp kavuran

veba salgnn, o kenti evreleyenbataklklar kurutarak nlemitir. Doduukent olan Agrigentum'un havasn salkl

klmak amacyla, kuzey rzgarna yolaabilmek iin ehri kuzeyden evreleyenkayalar paralatmtr.

47

DEMOCRTUS (M 460 370)


48/460

DEMOCRTUS (M 460-370)

Trakyada domu ve yaamtr.

"Blnmeyen z" teorisi ile nlenmitir.

Democritus (Demokritus) her maddenin

blnemeyen yap talar olduunu nesrm, bu yap talarna da atom adnvermitir.

Atomos kelimesi Yunanca olupblnmeyen en kk parack demektir.

Nkleer santralde atom blnmektedir.

48


49/460

ARSTO (M 384-322) Makedonyal olup Aristoteles adyla da

bilinir. Zamanna gre var olan her bilgiyiedinmeye alan bir filozoftur.

Aristo'ya gre drt ana element; hava, su,ate ve topraktr.

Aristoya gre havann zellii scak-slak(gaz), suyun zellii souk-slak (sv),

atein zellii scak-kuru (yakc), topranzellii ise souk-kuru (kat) olmasdr.

49


50/460

CABR BN HAYYAN (721-805)

Horasanda dodu. Kufede vefat etti.Kimya ilminin babasdr. Trk bilimadamdr. Byk dhidir. Dnemin en

byk ilim merkezlerinden Harranniversitesinin rektrdr. Ad LatinceyeGeber diye gemitir. Cabir bin Hayyannbata kimya olmak zere tp, eczaclk,fizik, astronomi, matematik, felsefe veeitim alanlarnda ok hizmetleri olmutur.

50


51/460

Bunlarn iinde en nemlisi atomla ilgilibuluudur. Democritus maddenin en kk

parasna, blnemeyen en kkparack anlamna gelen atom demiti.slam bilginleri, bu kelimeyi o zamann

bilim dili olan Arapaya evirirken cz-layetecezza dediler. Cz- layetecezzanndier ad cz- ferttir.

Cabir bin Hayyan, Democritusun teorisinekar karak atomun paralanabileceinibelirtti.

51


52/460

Gnmz dnyasnda, atomla ilgili ilkalmalarn ngiliz kimyager John Dalton

(1766-1844) tarafndan yapld, atomunparalanabileceinin de 1944 Nobel Kimyadl sahibi Alman kimyac Otto Hahn

(1879-1968) tarafndan sylendii fikriyaygndr.

Hlbuki onlardan 1000 yl nce yaam

Cabir Bin Hayyann u szleri asrmznilim adamlarn dahi hayrete drecekmahiyettedir:

52


53/460

Maddenin en kk parasczlayetecezzada younenerji vardr. Yunanbilginlerinin iddia ettii gibibunun paralanamayacasylenemez, paralanabilir.Paralannca ylesine bir enerjimeydana gelir ki Badatnaltn stne getirebilir. Bu,Allahn bir kudret niandr.

53


54/460

Cabir bin Hayyan kalay, kurun, demir vebakrdan altn elde edilebileceinidnyordu. Ancak bunun yolununatomlarn kontrol altnda paralanpdeerlerinin deitirilmesiyle olacan

belirtmekteydi. Gnmzde nkleer laboratuvarlarda

kontroll ekirdek reaksiyonuyla yeni

yapay element veya mevcut elementlerinyapay izotopu elde edilebilmektedir.

54


55/460

leride altn da elde edilebilir.

Simyaclar, fiziksel veya kimyasal yollaelementleri altna evirmek istedikleri iinbouna urayorlard.

Gnmzde kontrolsz ekirdekreaksiyonlarnn atom bombas, kontrollekirdek reaksiyonlarnn ise nkleersantrallerdeki enerji olduu bilinmektedir.

Cabir bin Hayyan, ok eski yllarda btnbunlardan sz etmiti.

55


56/460

Kimya ilminin hem teorik hem de pratikalanda byk geliimine sebep olmutur.

En bariz vasf deneyciliidir, kimyalaboratuvarn ilk kuran kiidir.

Cabir bin Hayyan, Lavoisierden nce

Lavoisier kanununu (ktlenin korunumukanunu); Newtondan nce Newtonkanununu (yer ekimi kanunu); Gay

Lussacdan nce Gay Lussac kanununu(gazlarda basn-scaklk ilikisi)bulmutur.

56


57/460

Cabir bin Hayyann kimyadaki dierhizmetlerini yle sralayabiliriz:

HCl formlyle gsterilen hidroklorik asidi(tuz ruhu) elde etmitir.

HNO3 formlyle gsterilen nitrik asidi

(kezzap) elde etmitir. H2SO4 formlyle gsterilen slfrik asidi

(za ya) elde etmitir.

3 hacim deriik HCl ile 1 hacim deriikHNO3 karmndan oluan, gnmzdede btn dnyada kullanlan kral suyunu

kefetmitir.57


58/460

Altn, yalnz kral suyuyla kimyasalreaksiyona girer; baka hibir elementle

reaksiyona girmez. Kral suyu, hem altnnsaf olup olmadnn anlalmasnda hemde altn alamlarndaki altnn yzdebileim miktarnn bulunmasnda kullanlr.

Altnn saflnn belirlenmesi vesahteciliin nlenmesinde bugn dekullanlan en yaygn yoldur.

retilen asitler sayesinde, hem Cabir binHayyan hem de gnmze kadar btnkimyaclar baz metal bileiklerini eldeedebildiler.

58


59/460

Cabir bin Hayyann elde ettii bazbileikler unlardr: ap [KAl(SO4)2],

niadr (NH4Cl), gm nitrat (AgNO3) vb. Cabir bin Hayyan kristalizasyon, szme,

eritme, buharlatrma, sblimletirme,

damtma, zme vb. metotlar gelitirdiveya kimya ilmine kazandrd. George Sarton (Corc Srtn), Fen Bilimleri

Tarihine Giri adl nemli almasnda

750 ile 800 yllar arasndaki dnemin ennemli ilim adam olarak Cabir binHayyann adn vermitir.

59

Bir ksm tabirler vardr ki Cabir bin


60/460

Bir ksm tabirler vardr ki Cabir binHayyan ve dier kimyaclar sayesinde Batdillerine gemitir. Bunlardan bir ksmunlardr:

Alcohol (Arapa asl el kuhl) Alkali (Arapa asl el kali-gnmzdeki

adyla baz) Kimya (Arapa asl kimie) Alembic (Arapa asl el imbik)

Grlyor ki Cabir, gnmzn modernilminin dayanm olduu gzlem ve deneymetotlarn, asrlarca nce kullanmtr.

60


61/460

nl Fransz bilim tarihisi MarcellinBerthelot (1827-1907) Cabir bin Hayyan

hakkndaki dncelerini yleaklamtr: "Aristo'nun mantk ilmindekiyeri neyse, Cabir bin Hayyan'n kimya

ilmindeki yeri de odur. Aristo, mantnkurucusu ve stad olarak kabul edildiigibi Cabir bin Hayyan da kimyannkurucusu ve staddr.

Cabir bin Hayyan, gne enerjisindenfaydalanma rn amtr.

61


62/460

Alman oryantalist ve fen bilimleri tarihisiJulius Ruska da (1867-1949), kimyann

temellerinin Yunanca tercmelerleatlmadn, Arapa eserlerintercmeleriyle atldn belirtmektedir.

Ortaa felsefecilerinin nemliisimlerinden olan ve felsefenin grevini;insan Tanr bilgisine gtrme ve insanonun hizmetine koturma olarak dile

getiren Roger Bacon (1214-1294), Cabirbin Hayyan' ustalarn ustas olarakanmaktadr.

62


63/460

EBU BEKR ER-RAZ (864-925)

Ebu Bekir er-Razinin nemi byktr.Asrlar boyunca Avrupaya ders verenArap kimyager ve doktordur. Tahrana

yakn Reyde dodu, Badatta vefat etti.Asl ad Ebu Bekir Muhammed binZekeriyadr. skit Trklerindendir. Doum

gn olan 27 Austos randa her sene TpBayram olarak kutlanr. Devrinin en bykbilginidir.

63


64/460

Kroze, frn gibi laboratuvar aragerelerini gelitirmitir.

Etil alkol, antiseptik, kostik, soda,gliserin vb. kimyasal maddelerikefetmitir.

Alkol antiseptik olarak tpta kullanm,karncalardan damtma yolu ile formikasidi elde etmitir.

Petrol damtm ve gnmzdeki adolan nafta ismiyle kullanmtr.

64


65/460

Simyada kullanlan maddeleri bedenler(metaller), ruhlar (kkrt, arsenik, cva,

niadr), talar (pirit, magnezya), vitrioller(metal slfatlar), borakslar (boraks, soda),tuzlar (kaya tuzu, potasa, gherile) olarak

snflandrmtr. Maddenin atom ve boluktan olutuugrne dayanarak, uzayda atomlarne kadar skk olursa, oluturduklarmaddenin de o kadar youn olacan,hava, su ve toprak rneiyle aklamtr.

65


66/460

Kimyay tbbn hizmetine sunmutur. Enbyk hizmeti tp sahasnda olmutur.

Bbrek mesanedeki talar ilalaparalam veya cerrahi mdahale ilekarmtr.

Hayvan barsandan ameliyat iplii(katgt) yaplarak cerrahide kullanmtr,onunla tp tarihine girmitir.

Bitkiden ila yapmay ilk gelitirendir. Birila terkibi yaparken onu nce hayvanlarzerinde denerdi.

66


67/460

lk kez iek ve kzamk hastalklarnntedavisini salayp kimyay tp ileilikilendiren bilim insandr.

George Sarton, An Introduction to theHistory of Sciences (Fen Bilimleri TarihineGiri) adl kitabnda 750 ile 1100 yllararasnda geen 350 senelik ilim tarihininher birini 50 yllk 7 dneme ayrm ve her

bir dneme o dnemdeki en nemli ilimadamnn ismini vermitir. 850 ile 900yllar arasn da Razinin adyla anmtr.

67


68/460

230 kitab vardr. Bu kitaplardan 12 adedikimya eseridir. Kitab-l Esrar (Srlarn

Kitab) adndaki en mehur kimya kitab,14. asra kadar kimya ilminin ba eseriolarak Batda okutulmutur.

68


69/460

ROBERT BOYLE (1627-1691)

En ok matematik ve fen alannda yaptalmalarla hatrlanmaktadr.

Aratrmalarnn ve de kiisel

dncelerinin ak bir ekilde simyaclklabalants olsa da, genellikle, ilk modernkimyager olarak grlr. almalarnn

arasndan en nls, The ScepticalChymist(Kukucu Kimyager), kimyaalannda bir dnm noktas olarak grlr.

69

Boyle; havann fiziksel zellikleri ile


70/460

Boyle; havann fiziksel zellikleri ileilgilenmi, havann sktlabilirbir

nesne olduunu ve yanma olayndakiroln belirtmitir.

Boyle, vakum pompas gelitirmi ve bu

vakum pompasn kullanarak bir gaznhacmi ile basnc arasndaki ilikininbelirlenmesine katkda bulunmutur.Gazlar konusundaki hacim-basnilikisini anlatan bu yasa BoyleYasasolarak bilinir.

70

Robert Boyle elementi kendinden daha


71/460

Robert Boyle, elementi kendinden dahabasit maddelere ayrlmayan saf madde

olarak tanmlamtr. lk kez kimyasal bileiklerle karmlararasnda ayrm yapmtr.

Kimyasal bileiklerde maddeninzelliklerinin tamamyla deitiinisylemitir.

Karmlarda ise karmn kendisinioluturan maddelerin zelliklerinigsterdiini sylemitir.

71


72/460

Galilei Galileo (Geliley Gelileyo)yuetkilemi, Isaac Newton (AyzikNivtn)dan ise etkilenmitir.

72


73/460

Antoine Lavoisier (1743-1794)

Modern kimyann ncs olan AntoineLavoisier yapt deneyde, bir miktar kalaymetalini ii hava dolu bir cam balonakoyup azn kapatarak tartmtr. Cambalonun azn amadan sttndabalonda beyaz bir toz olutuunugzlemlemitir. Bu cam balonu tekrar

tarttnda balangtaki arlndeimediini grmtr (KtleninKorunumu Kanunu).

73


74/460

Yzyllar boyunca simya ad altndasrdrlen almalarn kimya biliminednmesinde en nemli rol oynayanbilim insandr.

Lavoisier, oksijenin havada bulunan veyanmaya neden olan bir gaz olduunuve yanan madde ile birleerek oksitlerioluturduunu bulmutur.

Lavoisier yanma iin gerekli olanhavadaki gaza, oksijen adn vermitir.

74

Yi i


75/460

Yirmi bir yana yeni bastnda, Paris'insokaklarn aydnlatma proje yarmasnda

birincilii alr, Fransz Bilim Akademisi'ncealtn madalya ile dllendirilir. 25 yanageldiinde, zellikle kimya alanndaki

almalar gz nne alnarakAkademi'ye ye seilir.Ayrca lkesininsavunma ihtiyac iin caydrc unsurolarak barutun retimini stlenir.

75


76/460

51 yanda iken kafas giyotinle kesilir.

Lavoisier, boynunun vurulmasnbeklerken kitap okuyordur. Cellat yannageldiinde, Lavoisier nerede kaldnunutmamak iin okuduu kitabn arasnabir kitap ayrac koymutur.

Fransz kimyacdr.

76


77/460

OKUMA PARASI:

ATATRKN BLMEVERD NEM

77


78/460

NUTUKU DKKATLEOKUYANLAR ONUN HEM

DNNE SAHP IKTIINI HEMDE BLME VERD NEMAPAIK GRRLER

78


79/460

Atatrk Kltr, Dil ve Tarih YksekKurumu Atatrk Aratrma Merkezi

yaynlarndan, 2006 yl bask tarihliAtatrkn Sylev ve Demeleri I-IIIkitabnn Atatrkn Sylev veDemeleri I blmnn 98. sayfasnda

Atatrk yle demektedir:

79


80/460

Bizim dinimiz iin herkesin elinde bir l

vardr. Bu l ile hangi eyin bu dineuygun olup olmadn kolayca takdiredebilirsiniz. Hangi ey ki akla, manta,

amme menfaatine uygundur; biliniz ki o,bizzat dinimize uygundur. slamiyet son vekmil dindir. Akla, manta ve hakikateuymaktadr.

GAZ MUSTAFA KEMAL

80

ATATRK AKIL LE DN


81/460

ATATRK AKIL LE DNMEZCETMTR

Atatrk, akl ile dini mezcetmi asker,siyasi ve idari bir dhidir.

Atatrk, hurafelere ve din istismarnakardr; bu ise gerek dindarlktr. Laiklik;dinsizlii Atatrk istismara vesile

yapanlara frsat vermedii gibi,hurafecilere ve din istismarclarna dafrsat tanmaz.

81


82/460

Atatrkn en nemli zelliklerinden biribilimsel ve aklc dnceyi her alanda

egemen klma isteidir. Atatrke gre bilimsel dnceden

uzaklamak bir toplumun yok olma

sebeplerinin banda gelir. Bunedenle destans bir mcadele verilerekkazanlm istiklal mcadelemizin bilimsel

gelimilikle de talandrlmas gerekir.

82

stiklal mcadelemizin bayraktarln


83/460

stiklal mcadelemizin bayraktarlnyapp bugnlere ulamamzda vesile

olmas bakmndan Atatrk ok nemlidir. Trkiye iin hayati bir meseleyi baarmve bykle sramamzn nn

amtr. anl ve kahraman bir millet, I. DnyaSava yenilgisi zamannda MustafaKemal gibi anl, baarl bir kumandanbulduundan onu zellikle kahramanlkdamaryla alklam, bana koymutur.

83


84/460

Cumhuriyetin ilk yllarnda her trl yoklukve imknszla ramen yurt dnarenci gnderilir.

Yurt dna renci gndermedeki ama,bilimsel ve teknolojik gelimenin burenciler sayesinde lkemizetanmasdr.

Atatrk onlara gnderdii telgrafta: Sizi bir

kvlcm olarak gnderiyorum; alevlerolarak geri dnmelisiniz. demitir.

84

G i M t f K l At t k T ki d


85/460

Gazi Mustafa Kemal Atatrk Trkiyedebilimsel almalarn balamasna da

nclk etmitir. 1925 ylnda TrkiyeCumhuriyeti'nin ilk yksekokulu AnkaraHukuk Mektebi, 1933te stanbul

niversitesi, 1936da Ankara Dil-Tarih veCorafya Fakltesi, 1935te Etibank,Maden Tetkik Arama Enstits ve YksekZiraat Enstitsnn kurulmas bualmalarn sadece birkadr.

85

Gazi Mustafa Kemal Atatrk 27 Ekim


86/460

Gazi Mustafa Kemal Atatrk, 27 Ekim1922 ylnda Bursada yapm olduu bir

toplantda Milletimizin siyasi, sosyalhayatnda, milletimizin dnce eitimindede rehberimiz ilim ve fen olacaktr. Okul

sayesinde, okulun verecei ilim ve fensayesindedir ki Trk milleti, Trk sanat,Trk ekonomisi, Trk iiri ve edebiyatbtn gzellikleriyle geliir. demesibilimsel eitime verdii nemingstergesidir.

86

UYGARLIKLARIN KMYA


87/460

UYGARLIKLARIN KMYA

BLMNE KATKILARI(KMYA BLMNE KATKISALAYAN DER BAZISMYACILAR VE BLM

NSANLARI)

(ETL OKUMAPARALARI)

87

HPOKRAT (M 460 370)


88/460

HPOKRAT (M 460-370)

Hipokrat (M 460 - 370) atelihastalklarn tedavisi iin staacnn yaprak ve kabuklarndan elde

ettii tozu, ar kesici ve ate drcolarak kullanmtr.

Modern dnem kimyaclar, aspirin olarakbilinen bu maddeyi (asetil salisilik asit)sentetik olarak laboratuvarlardaretmilerdir.

88

EBU'L VEFA (940 988)


89/460

EBU'L VEFA (940-988)

Matematik ve astronomi limidir.

Younluk lmeye yarayan piknometre

veya dier ad ile pikometre aletini ilmekazandrmtr.

89

BN SNA (980 1037)


90/460

BN SNA (980-1037)

slam hkemasnn Eflatunudur.Filozoflarn staddr.

Eserleri Avrupa niversitelerinde 600 senetemel kitap olarak okutulmutur.

Kimya ilmini tbbn hizmetine sokmada,

Raziyi rnek almtr; bu konuda dnyadaRaziden sonra ikincidir diyebiliriz.

Zamannn en byk dhisidir.90

D kt l lt l l t E


91/460

Doktorlarn sultan unvanyla anlmtr. Enbyk hizmeti tp sahasndadr. alarn

en byk tp aratrmacsdr. Tpnoktasnda Tp ilmini iki satrdatopluyorum. Szn gzellii

ksalndadr. Yediin vakit az ye.Yedikten sonra drt, be saat kadaryeme. ifa hazmdadr. Kolaycahazmedecein miktar ye. Nefse vemideye en ar ve yorucu hl, taamtaam zerine yemektir. demitir.

91


92/460

Yemek konusunda vcuda en zararl

olan, drt, be saat ara vermedenyemek yemek veyahut lezzet iin eitliyemekleri birbiri stne mideyedoldurmaktr.

Tp ve kimya ilminden baka felsefe,jeoloji, corafya, fizik, matematik, botanik,zooloji, mzik dallarnda da ok aratrmave keifleri vardr.

92


93/460

Is ve gaz basnc konularnda keifleriolmutur. Torielliden nce ak havabasncn lmtr.Sularn temizlenmesiyle ilgili almalaryapmtr. me suyunun, salk zerindeki

etkisini aratrarak suyun kalitesininnemini belirtmitir.

Farkl branlardaki 29 meselede Avrupal

bilim adamlarna nclk yapmtr.

93

T l d l h t l ilk t hi


94/460

Tp alannda onlarca hastal ilk tehis vetedavi etmitir. rnein; eker

hastalnda, idrarda eker bulgusununvarln ilk kefeden odur. Bulachastalklara kk mikroorganizmalarn

sebep olduunu tespit etmitir.Ameliyatlardan nce hastaya anestezikila yapmak da onun buluudur. Damar

iine yaplan rnga da bni Sinannicaddr.

94


95/460

Koruyucu hekimlik ve tedavide bniSinann belirttii 780 ilacn istisnasz hepsignmzde kullanlmaktadr.Batllar ona Avicenna derler.

95

EBUL HEYSEM (965 1051)


96/460

EBU L HEYSEM (965-1051)

Atmosfer basncyla ilgili ncalmalar yapmtr.

96

VAN HELMONT (1580 1644)


97/460

VAN HELMONT (1580-1644)

Hekim ve kimyac bilim adamdr. Havann bileiminde eitli gazlarn

varln saptad.

Deneylerde teraziyi kullanarak kimya ileilgili almalara nicelik kazandran ilkbilim insandr.

97

Maddenin en kk paras olan cz-


98/460

Maddenin en kk paras olan cz layetecezzada youn bir enerji vardr. Yunan

bilginlerinin iddia ettii gibi bununparalanamayaca sylenemez. O daparalanabilir. Paralannca da ylesine bir

enerji meydana gelir ki Badatn altnstne getirebilir. Bu, Allahn bir kudret

niandr.Cabir bin HAYYAN*

(721-805)

* Kimya ilminin babas, Trk bilim adam, byk dhi,Harran niversitesi rektr.

98


99/460

Ben gerek dnr diye kimyailmini bilene derim.

Razi*

* Arap kimyager, Tahrana yakn Reyde 864tedodu, 925te Badatta vefat etti, asl adEbubekir Muhammed bin Zekeriyadr, doumyerinden dolay Razi denmitir. H2SO4, etil alkol,

antiseptik vb. kimyasal maddelerin mucididir.Doum gn olan 27 Austos randa her seneTp Bayram olarak kutlanr. 230 kitab vardr.

99


100/460

Maddenin ii, dolu gzkthlde aslnda botur.

mam Rabbani*

(1563-1624)

* kinci bin ylnn mceddididir, temsilcisidir.

Trkistanl mutasavvftr. Evren ve nesnelerinoluumuyla ilgili dnceleri gnmze ktutmaktadr.

100


101/460

Madde, sonsuz deneceklde paralanabilir.

Nazzam*

(792-845)

* slam limi, Basrada dodu, Basradayaad, hayatnn son devresini Badattageirdi. Maddenin tanecikli yaps bakabir deyimle partikl teorisi dnyada ilkolarak Nazzam tarafndan belirtilmitir.

101

NAZZAM MADDE, SONSUZ


102/460

,DENECEK LDE

PARALANABLR. DEMEKLENELER SYLEMTR?

1. Atomun paralanabileceini belirtmitir. 2. Atom alt paracklara iarette

bulunmutur. 3. Maddenin bir balangtan itibaren var

olduunu ifade etmitir. 4. Yar mrden sz ettii dnlebilir.

102

Kimya Mslmanlar tarafndan


103/460

ya s a a ta a dakurulmutur. Mslmanlar binlerce

keif ve metotlaryla kimya ilmininkuruluuna yardm etmilerdir.

William James Durant*(Vilym Ceyms Drant)

(1885-1981)

*Amerikal filozof, tarihi, yazar.

103

Orta ada bni Sina tp


104/460

Orta ada bni Sina tpyazarlarnn en by, Razi enbyk doktor, Beyruni en byk

astronom, bni Heysem en byk

optik limi, Cabir bin Hayyan enbyk kimyagerdi.William James Durant*(Vilym Ceyms Drant)

(1885-1981)

* Amerikal ilim tarihi aratrmacs.104

Ki b i Si b l l l


105/460

Kimya bni Sinann bulularyla

bugnk seviyesineulaabilmitir.

Berthold Schwartz*(1318-1384)

*Barutu bulan Alman kimyager.

105


106/460

Kimyann babas Cabir bin

Hayyandr.Britannica Ansiklopedisi

106


107/460

Razi modern kimyannkurucusudur.

Eric John Holmyard*(Erik Caan Homyard)

(1891-1959)

*ngiliz bilim adam, kimya tarihisi.

107


108/460

Cabirden sonra yaayan Razikimya ilminin bykkurucularndandr.

Eilhard Wiedemann*

(1852-1928)

*Alman fiziki.108


109/460

slam kimyaclarnnkendilerinden sonra gelenlerebraktklar miras saymakla

bitmez.ROGER GARAUDY*

(1913-2012)

* Fransz filozof ve yazar, 1982de Mslman oldu, Mslmanolmadan nce Marksizmin nemli savunucularndand.

109


110/460

Gerek kimyager Razidir.

Dr. Sigrid Hunke*(1913-1999)

* Alman felsefeci, Avrupa zerine Doan slam Gnei kitabnnyazar.

110


111/460

Mslmanlardan nce kimyann

mevcut olmadn sylersekmbalaa etmi olmayz.

Haydar Bammat*(1890-1965)

* Dastanda dodu, Pariste yaad, devlet adam, diplomat, yazar.

111

imdiki kimyay deney


112/460

imdiki kimyay deney

malzemeleriyle ilk defa kuranlarMslmanlar olmutur.

Corci Zeydan*(1861-1914)

*Hristiyan Arap tarihi, Beyrut doumlu.

112

Mslmanlarn ayr bir mesai


113/460

ygsterip gelitirdikleri slamda ilk

ele alnan disiplinlerden birikimyadr.

Dr. Philip K. Hitti*(1886-1978)

*Arap tarihisi.

113

Kimyaya deneycilii kazandran


114/460

Kimyaya deneycilii kazandranMslmanlardr. Cabir bin Hayyan

kimya ilmine buharlatrma, szme,saflatrma, eritme, damtma,

kristalizasyon metotlarn kefederekuygulamaya soktu.

Max Meyerhof*(1884-1951)

*Alman bilim adam.

114

BATIDA BLMSEL GELMEYE ZEMNHAZIRLAYAN BALICA DRT FAKTR


115/460

HAZIRLAYAN BALICA DRT FAKTRVARDIR:

1. HAZRET SANIN GETRD MESAJ2. RNESANSTAN (XVI. YZYIL LE XVII.

YZYIL) SONRA BZM LM TARHMZDEK

BYK LM ADAMLARIMIZI RNEK ALMALARI3. FRANSIZ HTLALNDEN (1789) SONRALAKLN DOUUNUN BLME KATKISI

4. BATI DNYASINDA BLMSEL

ALIMALARDA KULLANILAN TETKK, TAHKKVE ARATIRMA METOTLARININ DORULUULE BATI NSANINDAK LM VE HAKKAT AKI

115

HAZRET SANIN GETRD


116/460

HAZRET SA NIN GETRDMESAJ

Hazreti sann getirdii mesaj, Batmedeniyetinin en gl, en salam ve en

nemli temelini oluturur. Bat medeniyetibylece varlk sahnesine kmtr; nkBat medeniyetinin esas Grek felsefesi

(matematiksel dnce), Roma hukuku vegerek Hristiyan dinine dayanmaktadr.

116

RNESANSTAN (XVI YZYIL


117/460

RNESANS TAN (XVI. YZYIL

LE XVII. YZYIL) SONRABZM LM TARHMZDEKBYK LM ADAMLARIMIZI

RNEK ALMALARI Batdaki bilimsel gelimeye Rnesansla

beraber zemin hazrlayan, aslnda bizimilim tarihimizdir.

117

RNESANSTAN VE FRANSIZ


118/460

HTLALNDEN SONRA

BATININ BLMDELERLEMES

Rnesans; bata bilim olmak zere eitlidallarda Batnn ilerlemesidir.

Rnesans, XVI. ve XVII. yzyllarda

yaanmtr. Fransz htilali 1789 ylnda olmutur.

118

Batnn Rnesanstan ve Fransz


119/460

Bat nn Rnesans tan ve Franszhtilalinden nceki problemi dinle deil;

bozulmu din adamlaryla ve dininemirlerini kendi kiisel karlar iinkullanan o gnk kilise tekilatylayd.Laiklikten nce ruhban snf ne sylersedoruydu, asla sorgulanamazlard.Ruhban snfn basksna kar laiklikdomutu. Eski sisteme teokratik dzen

deniyordu. htilalden sonraki sisteme laikdzen denildi.

119

Hristiyanlk tahrif olduundan


120/460

(bozulduundan) ve tam hayatn iinde

olmadndan dolay kilise tekilat ilmekaryd. Gerek Hristiyanln dinleatmas dnlemezdi. Kilisenin buyanll, bilim adamlarnda tepkioluturdu. Bilim adamlarnn ounluuDescartes (1596-1650) (Dekart)nMetafizik, bilim olmaz; bilgi ancak

llebilirdir. szn esas ald. Descartesaklc insand, Allah vardr. diyordu.

120


121/460

Gnmzde, niversitelerimizdebenimsenen de budur


122/460

benimsenen de budur. Batda; hem laikliin douundan sonra

hem de Rnesanstan sonra Galileo,Newton, Einstein, Pascal gibi dindar vedinin ilimden kopuk hline zlen insafl

Bat bilim adamlar da kmtr. Bunlarniinde en mehuru Pascald. Pascal(1623-1662) ve dier bilim adamlarHristiyanlk ile bilimin beraber

olabileceine inanyorlard; birletirmekiin gayret gsterseler de belirtilensebeplerden dolay baarl olamadlar.

122

Byle bir ayrlk Mslmanlar olarak bizim


123/460

inan sistemimizde de, ilme bakmzda

da, tarihimizde de yoktur. Bilim zihnin, din ise kalbin olarak

grlmtr.

Din ile bilim, bizim tarihimizde hibir zamanatr grlmemitir, birbiriyle i ie yeralmtr.

Bu konuda Mslmanlar olarak, ok anslsaylrz.

123

Mslmanlarn imdiye kadar ilim adna


124/460

ykefettikleri ok ey vardr ve bundan

sonra da pek ok ey olacaktr. bni Sina, Cabir bin Hayyan, Razi hembyk birer kimyac hem de ok iyi birdindardlar.

Dier branlarda da durum aynyd vedaha bunlar gibi on binlercesi vard.

slam dininin ilme kar olmad aktr.

Nutuku dikkatle okuyanlar Atatrkndinine sahip ktn apak grrler.

124

Sylev ve Demeler 2. cilt 94. sayfadaAtatrk yle demektedir: Bizim dinimiz


125/460

Atatrk yle demektedir: Bizim dinimiziin herkesin elinde bir l vardr. Bu lile hangi eyin bu dine uygun olupolmadn kolayca takdir edebilirsiniz.Hangi ey ki akla, manta, amme

menfaatine uygundur; biliniz ki o, bizzatdinimize uygundur. slamiyet son ve kmildindir. Akla, manta ve hakikate

uymaktadr. Atatrk bu szleriyle,dinimizin Hristiyanlkla mukayeseolunamayacan belirtmitir.

125

Btn bilimsel bulular dinimiz daha


126/460

nceden sylemitir. demek aalk

kompleksini hatra getiren bir cmleolabilir. Bu nedenle byle bir yaklamdabulunmamaldr. Fakat ilim adna ortayakonan hususlarn hibirinin dinimizleelimeyeceini bilmek gerekir.Gnmzdeki bilimsel gelimelerincelendiinde her bir gerein dinimizle

rttn ve uyum iinde bulunduunugrmek mmkndr.

126

slam dinini Hristiyan dinine kyas edip


127/460

Avrupa gibi dine lakayt olmak, ok byk

bir hatadr. Birincisi; Avrupa, dininesahiptir. Bata Wilson, David LloydGeorge (Deyvid Loyd Corc), Venizelos gibi

Avrupa bykleri dindardlar. Bu

byklerin bir papaz gibi dinlerinemutaassp olmalar, Avrupann dininesahip olduunun gstergesidir.

slamiyeti Hristiyan dinine kyas etmek,yanl kyastr; nk Avrupa, dininebaldr.

127

MSLMANLAR DNE KARI


128/460

LAKAYT OLUNCA FEN VE

TEKNOLOJDE PERANOLMULARDIR

Ne vakit Mslmanlar dine ciddi sahipolmularsa, ilimde o zamana gre okyksek ilerleme kaydetmilerdir. Ne vakit

dine kar lakayt vaziyeti almlar, fen veteknolojide perian vaziyete derektedenni etmilerdir.

128

Baka dinin aksine dinimize bal olma


129/460

Baka dinin aksine, dinimize bal olmaderecesinde milletimiz ilerlemi; ihmalinispetinde de geri kalmtr. Bu, tarihsel birgerektir.

129

BATI DNYASINDA BLMSELALIMALARDA KULLANILAN


130/460

ALIMALARDA KULLANILANTETKK, TAHKK VE ARATIRMA

METOTLARININ DORULUU LEBATI NSANINDAK LM VE HAKKAT

AKI Bilimsel almalarnda Batllarn bykbir ounluu, pozitivist ve natralist

sonulara ulama niyetiyle almalarnsrdrmlerdir. Bu niyet, dini ilimdenayran bir niyettir.

130

Batllarn pozitivist ve natralist amalar


131/460

Batllarn pozitivist ve natralist amalarolumsuz bir ama olsa bile bu olumsuz

amaca ulama ynnde kullanldklarvesileleri, hak vesilelerdir. Aslnda buvesileler, Mslmanlarda olmas gereken

vasflardr. Mslmanlarda olmas gerekendavranlar Batllara gemi, Mslmanise dinine ters olumsuz vesilelere

sarlmtr.

131

Batllarda olan onlarn ilimde ilerlemelerini


132/460

salayan hak vesileler arasnda unlar

sayabiliriz: Mesainin tanzimi, i blm,alkanlk, az uyuma, yardmlama,bilimsel almalarda kullanlan tetkik

metotlarnn doruluu, tahkik metotlarnndoruluu, aratrma metotlarnndoruluu vb. vasflar.

nsan iin, almasndan baka bir eyyoktur. hakikatine Batllar uyduklar iin

Allah onlar bilimde baarl klmtr.132

Pozitivist ve natralistlerin hakk temsil


133/460

Pozitivist ve natralistlerin hakk temsiledenlere galip gelmelerinin nedeni,

kullandklar vesilelerin hak olmasdr.Bundan dolay kazanan, pozitivist venatralistler deil; yine de haktr.

133


134/460

KMYA BLMNE KATKIDABULUNAN BATILI

BLM ADAMLARINDAN

BAZILARININ HAYATI VEMEHUR OLMU

ZDEYLER

134

Bana bir dayanma noktas


135/460

Bana bir dayanma noktas

gsteriniz. Dnyay yerindenoynataym.

Arimet** Yunan matematiki, fiziki, astronom,

filozof ve mhendistir. Milattan nce 287ylnda domutur. Milattan nce 212

ylnda lmtr. Hamamda ykanrkensuyun kaldrma kuvvetini bulmutur. Bilimeen byk katks bu kefidir.

135

nsan, hangi fen dal ile fazlal l d f i l


136/460

megul olursa onda fani olur.

Prof. Dr. Sir James Jeans*(Sr Ceyms Jiyns)

(1877-1946)

* Sir James Jeans ikinci Einstein olarak bilinir.

Esrarl Kinat ve Etrafmzdaki Kinat isimlieserleri Milli Eitim Bakanl tarafndan tercmeettirilip yaynlanmtr.

136

Modern ilimlere gre snn deimesil kt l d ildi


137/460

olay son noktasna ulam deildir.

ayet byle bir ey olmu olsaydbugn biz yeryznde bulunup bu konuzerinde dnemezdik. Bu olay

zamanla atba yrmektedir. Busebeple evrenin bir balangc vardr.

Prof. Dr. Sir James Jeans*(Sr Ceyms Jiyns)

(1877-1946)

* ngiliz fiziki ve gk bilimci, en ok termodinamik ve s konular ile ilgilendi.Etrafmzdaki Kinat kitab, termodinamik ve s konularyla zellikleilgilidir. 137


138/460

Szn ksas evrenin ezeliolmas imknszdr.

Prof. Dr. Sir James Jeans*

(Sr Ceyms Jiyns)(1877-1946)

* ngiliz fiziki ve gk bilimci, en ok termodinamik ve skonular ile ilgilendi. Etrafmzdaki Kinat kitab,termodinamik ve s konularyla zellikle ilgilidir.

138

Grdmz alev alev yanangne prl prl parldayan yldzlar


139/460

gne, prl prl parldayan yldzlar

ve eitli hayat sahipleriyle doluptaan dnyamz btnyle evreninbelirli bir noktadan baladn,

muayyen bir zamanda varolduunu aka gstermektedir.

Prof. Dr. Frank Allen*

(Firenk Elln)(1908-2001)

* Kanadal fiziki, skoyada yaad.139

Evren sonradan meydana


140/460

gelmi bulunmaktadr. Eermaddenin balangc olmasayd

(madde ezeli olsayd)

termodinamik kyametin oktankopmu olmas lazmd.

Prof. Dr. Frank Allen*

(Firenk Elln)(1908-2001)

* Kanadal fiziki, skoyada yaad.140

BLAISE PASCAL


141/460

(1623-1662)IN HAYATI Mehur Fransz matematikisi, fizikisi ve

kimyacsdr. Ayn zamanda filozof ve

yazardr. Maddenin boluklu yaps zerinde

almalar yapt. 1647 ylnda bu

almalarn Bolukla lgili Yeni Deneylerve Boluk ncelemesine Giri adlkitaplarnda yaynlad.

141


142/460

1652de manastra kapanarak kendini ilme


143/460

pverdi. 1654te yaad bir vecd hlindensonra kesin kararlar ald. Bundan sonraPascal, btn varlyla Tanrya yneldi.Hayatndaki bu kararndan sonra youn bir

ekilde bilimsel aratrmalarna da devametti.

Descartes (Dekart), bilimin konusunu

maddeyle snrlandrmt.

143

Hristiyanlk tahrif olduundan


144/460

(bozulduundan) ve tam hayatn iinde

olmadndan kilise tekilat ilme karyd.Kilise tekilatnda ilme kar olmayan,aznlk baz kiiler de az da olsa mevcuttu.

Tahrif olmu din ile bilim arasnda Batdauzun sren atmalar yaand. Sonundabilim adamlarnn bir ksm yanl olarak

din ile bilim arasnda ayrlk var sandlar.Bylece din-bilim ayrmas gerekleti.

144

Aslnda kilisenin yanllna karn bilim


145/460

adamlarnda oluan tepki, dine kar

olduklarndan deildi, zaruretten ilerigeliyordu. Descartes (Dekart) bu tepkiyigsterenlerin banda gelen, aklc insan

olmasna ramen Allah vardr. diyordu. Dekart dnceye, Kartezyen dncebaka bir ifade ile Kartezyenizm denir.

Kartezyen felsefe, din ile ilim ayrlmasnnetice vermitir.

145

O dnemde Kartezyenizm, pansuman


146/460

tedavi olarak mecburiyetten dolay ortaya

atlmt. lerici ve gerici deyimleri ilk olarak Batda

kullanlmtr. Kilisedekilere ve kilise

taraftarlarna gerici, kiliseye kargelenlere de ilerici denilmitir.

146

BLAISE PASCALIN MEHUROLMU SZLER


147/460

OLMU SZLER

Between us and heaven or hell there isonly life, which is the frailest thing in theworld.

Bu dnya ile br dnya arasnda okince bir perde vardr, her an oraya dageebiliriz veya burada da kalabiliriz.

Blaise Pascal

147

Faith certainly tells us what the senses do


148/460

Faith certainly tells us what the senses donot, but not the contrary of what they see;it is above, not against them.

man bize kesinlikle aklmzn zddndeil; akln gereini hatta daha da stnsyler.

Blaise Pascal

148

If you gain you gain all If you lose you


149/460

If you gain, you gain all. If you lose, you

lose nothing. Wager then, withouthesitation, that He exists.

Kazanrsan, her eyi kazanrsn.

Kaybedersen, hibir ey kaybetmezsin.Tereddt etmeden, bahse gir, ki O var.

Blaise Pascal

149

Galilei Galileo (Geliley Gelileyo)(1564 1642)nun Hayat


150/460

(1564-1642) nun Hayat talyan astronom, matematiki ve fizikidir. Dinamik ilminin kurucusudur. Svl termometrenin mucididir.

lk mikroskobun kaifidir. Drbn bulmutur. En ok gk cisimleri zerine almtr.

evresine ramen bilimsel mcadelesindeHer eye ramen dnya dnyor.demesiyle mehurdur.

150

Dnyann yuvarlak olduunu kefeden


151/460

bilim adamdr. 1633te Dnya

yuvarlaktr. dediinden engizisyonmahkemesine karlmtr. Sylemindenvazgeti gibi gzktnden giyotindenkurtulmu; fakat bundan sonraki hayat,mrnn sonuna kadar gz hapsindegemitir.

Bunun iki nedeninden birincisi kilisenin

ilme kar oluudur. kincisi ise Galileoninilimle dini birletirmek isteyen gerekteninanl biri olmasdr.

151

Galilei Galileo (GelileyGelileyo)nun Mehur Sz


152/460

Gelileyo) nun Mehur Sz

I do not feel obliged to believe that sameGod who endowed us with sense, reason,and intellect had intended for us to forgo

their use. Allah bize verdii bu akl, akldan istifaetmemiz (vazgememiz) iin vermemitir;

Allah akl bize idrak edelim, muhakemelive mantkl olalm diye vermitir.

Galilei Galileo (Geliley Gelileyo)152

ISAAC NEWTON (AYZIKNVTIN) (1642-1724)IN


153/460

NVTIN) (1642 1724) IN

HAYATI ngiliz fizikisi, matematikisi ve

astronomudur. Newton ekim kanununu

(evrensel ekim teorisi) bulmutur. Newtonekimi veya Newton kanunu olarak daadlandrlan bu kanun yle ifade edilir:

Gezegenler arasnda ktleyle doru,aradaki uzakln karesiyle ters orantlolan bir ekim vardr.

153

Ayn ekim atomda da grlr.


154/460

Tarih ve dinle ilgili kitaplar da vardr.

Dinle ilgili eserleri, iki tanedir.

Simya zerine almalar vardr.

Yere den bir elma gibi nemsiz bir olay,Newtonda byk ilhamlara kaparalamtr.

154

ISAAC NEWTON (AYZKNVTIN)IN MEHUR SZ


155/460

NVTIN) IN MEHUR SZ

Nature and nature's laws lay hid in night;God said "Let Newton be" and all waslight.

Tabiattaki Allahn kanunlar karanlktayd(insanlar tarafndan bilinmiyordu); AllahNewton'a emretti ve her ey aydnland

(insanlar kanunlardan haberdar oldu).ISAAC NEWTON (AYZIK NVTIN)

155

Albert Einstein(Elbrt Aynsstayn)n Hayat


156/460

(Elbrt Aynsstayn) n Hayat

(1879-1955) 1905 ylnda izafiyet (rlativite=grelilik)

teorisini ortaya koydu.

1921de Nobel dl ald. Yapay einsteinium elementine Albert

Einsteinn adna izafeten bu isim

verilmitir. Einsteinium elementinin atom numaras99dur ve Es sembolyle gsterilir.

156

Einstein atomu bir canavara kaptrdnancak Hiroima ve Nagazakinin yerle bir


157/460

ancak Hiroima ve Nagazaki nin yerle bir

olmasndan sonra anlayabilmitir.Alayarak Japonyal bilgin dostundan zrdilemitir. Nkleer enerji, Batllarn elindeakl ve vicdann kontrolnden kt iin

Japonyada dev ehirlerin yerle birolmasna, binlerce insann lmesine sebepolmutur.

Gnmzde de atom bombas, tehdit vetedbir unsuru olarak deiik ellerdetutulmaktadr.

157

Bu bakmdan insan unsurunun iyieitilmesi gerekir Akl ve dnce


158/460

eitilmesi gerekir. Akl ve dnce

prensipleri zerine oturtulan fen ve teknik;beraberinde, insanl dnme ile kalp vevicdan duyarlln da getirebilmelidir.

Maddenin dalga zellii ile ilgili spersicim teorisi veya uluslararas ismiylesuperstring teorisi 1915 ylnda Einstein

tarafndan kefedilen bir teoridir.

158

Albert Einstein (ElbrtAynsstayn)n Mehur Olmu


159/460

Aynsstayn)n Mehur OlmuSzleri

Dinsiz ilim kr, ilimsiz din de topaldr.

(limsiz din topal, dinsiz ilim ise krdr.)

Albert Einstein

159

Kinatn yaratcsna olan inan, ilmi


160/460

yaratrmann en kuvvetli ve en asilmuharrik (tahrik eden, harekete geiren)gcdr."

Albert Einstein

Tanr zar atmyor. Buna ikna oldum."

Albert Einstein

160

Joseph Priestley (1733-1804)


161/460

ngiliz kimyac olup karbon dioksit veoksijenle ilgili nemli almalar vardr.

Priestley 1774 ylnda krmz renkteki HgOcva (II) oksit bileiini starakayrtrmtr. Bu maddeden kan gazyanmakta olan bir muma yollamtr,mumun daha iddetle yandn

gzlemlemitir. Bu gaz, oksijen gazdr.

161


162/460

DN LE LM BERABER ELEALAN BATILI DNRLER

162


163/460

AKILCI NSANLAR ALLAHVARDIR. DYORLARDI

163

METAFZK AKLA TERSDELDR


164/460

DELDR

Descartes, Gottfried Wilhelm Leibniz,Nicholas Malebranche aklc insanlardAllah vardr. diyorlard.

Shakespeare ve Goethe Allahainanyorlard.

Bunlar gibi baka Batl dnrler deiman hakikatlerinin akla ters olmadnrahatlkla her ortamda belirtebiliyorlard.

164

Cehalet Tanrnn laneti


165/460

olduuna gre, bilgi gklereuabileceimiz kanatlardr.William Shakespeare *

(1564-1616)

* ngiliz tiyatro yazar ve dnrdr.

165

Mezardakilerin piman olduklar


166/460

eyler iin dnyadakilerbirbirlerini yiyor.Johann Wolfgang von Goethe *

(1749-1832)

* Alman romanc, oyun yazar, air,

hmanist, bilim adam, filozof vepolitikacsdr.

166

Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716)


167/460

1716)

nl Alman filozofudur. Bilim dnyasnn en nemli sistemci

dnrlerindendir. Matematik, metafizik ve mantk alanlarndaileri srd yeni dnce ve grleriyletannr.

Aklc insandr Allah vardr. demektedir.

167

Nicholas Malebranche (1638-1715)


168/460

1715)

Nicholas Malebranche, Fransz filozofudur.

Malebranche, zihinle beden arasndaki

gzle grlr ban Tanr'nnmdahalesiyle kurulduunu ifada edenokkasyonalist gr gelitirmitir.

Aklc insandr Allah vardr. demektedir.

168

Malebranche; Tanr, gcn insanaaktarm deildir. Bir eyi bildiimiz zaman


169/460

aktarm deildir. Bir eyi bildiimiz zaman

Tanr'nn bildirmesiyle biliriz. Tanrzihnindeki idealar bilir. Bizi aydnlatmaksuretiyle insana herhangi bir eyi bilmeolana veren Tanr'dr. demitir.

169


170/460

AVRUPA BYKLERDNDARDI(BATILI DNDAR BAZI

DEVLET ADAMLARI VESZLER)

170

Sana muasr bir vcut olamadmdan dolaymteessirim ey Muhammed. Muallimi ve nairi

olduun bu kitap senin deildir; o ilahi bir kitaptr


171/460

olduun bu kitap, senin deildir; o ilahi bir kitaptr.

Bu kitabn ilahi olduunu inkar etmek, mevcutilimlerin batl olduunu ileri srmek kadar

glntr. Bunun iin, insanlk senin gibi mmtazbir kudreti bir defa grm, bundan sonra da

gremeyecektir. Ben, heybetli ve azametlihuzurunda tam ve sarslmayan bir hrmetle

eilirim.

Prens Otto von Bismarck(1815-1898)*

*Alman babakan.171

Thomas Woodrow Wilson(1856-1924)


172/460

(1856 1924)

Thomas Woodrow Wilson (1856-1924),Amerika Birleik Devletleri'nin 1913-1921tarihleri arasndaki 28. Bakandr.

1919 ylnda Nobel Bar dl'ne laykgrlmtr. ABD Bakan Wilsonun sanki bir papaz

gibi dinine kar ar bal olmasAmerikann dinine sahip olduunugsterir.

172

David Lloyd George (1863-1945)


173/460

1945)

1916-1922 tarihleri arasnda arasndangiltere babakandr.

ngiltere babakan David Lloyd Georgeunpapaz gibi dinine kar ar sevgigstermesi ngilterenin dinine sahip

olduunun ahididir.

173

Elefterios Venizelos (1864-1936)


174/460

1936)

Yunanistan'n 1910-1915 tarihleriarasndaki babakandr.

Yunanistan babakan Venizelosun dinineifrat derecede banazl Avrupanndinine kar bir ynyle mutaasspolduunu ispat eder.

174


175/460

BATILI DNRLERDENBAZILARININ NEML

SZLER

175

Zaman getike Kur'ann ulvi


176/460

Zaman getike Kur an n ulvi

srlar inkiaf ediyor.

Doktor Maurice (Moris)*

(1564-1616)

*Mehur slam aratrmacs, oryantalist veArap edebiyat mtehasss.

176


177/460

Mslmanlk teslis akidesini


178/460

Mslmanlk teslis akidesini

reddeder.Edward Gibbon (Edvor Gibon)*

(1737-1794)

* ngiltere'nin en mehur ve en byk tarihyazarlarndandr. ngiliz milletvekilidir.

178

Kuran, btn iyilik ve fazilet


179/460

esaslarn ihtiva eder; insan hertrl sapknlktan korur.

Sedio*

*Oryantalist.

179

Yaratcnn hukuku ile yaratlanlarn hukuku,ancak Mslmanlk tarafndan mkemmel bir

tt t if l t B l


180/460

surette tarif olunmutur. Bunu yalnzMslmanlar deil, Hristiyanlar da Museviler

de itiraf ediyorlar.

Marmaduke William Pickthall

(Marmadk Piktol)*

(1795-1881)

*skoyal mehur yazar ve tarihi.

180

Kuran yle bir peygamber sesidirki, onu btn dnya dinleyebilir. Bu


181/460

ki, onu btn dnya dinleyebilir. Bu

sesin aksi saraylarda, llerde,ehirlerde ve devletlerde nlar.

Samuel Johnson

(Dr. Johnson)*

( 1709-1784)

*ngiliz yazar ve air.

181

Kuran, dnyada en byk hakikatl All h' bi lii i k


182/460

olan Allah'n birliine inanmakhakikatini dnya apnda ilan eder.

Doktor City Youngest

(Siti Yangest)*

*ngilizce-Arapa ve Arapa-ngilizce szlkyazar.

182

Kur'an'n lisan her ynyleb i di


183/460

benzersizdir.Kur'an muhteem bir mucizedir.

Corsele (Korsel)*

* Kuran'n mutaassp mnekkidi vemtercimi.

183

Kuran beeriyete ilahi bir ltuftur.Kuran muzaffer cumhuriyetler


184/460

Kur an muzaffer cumhuriyetler

meydana getirmitir.John Medows Rodwell

(Radvel)*(1808-1900)

*Kuran ayetlerini ini tarihine gre 1876 ylndangilizceye tercme ve tertip eden, ngiltere'ninslam bilimiyle uraan papazlarndan.

184

Mslmanlk gnmz dnyas iinen uygun bir dindir. Cihan


185/460

en uygun bir dindir. Cihan

medeniyetlerinin dayand btntemelleri ihtiva eder.

Gaston Care(Gaston Kar)*

*Fransa'nn en mehur oryatalistlerinden.185

Kur'an btn din kitaplardan


186/460

p

stndr.

Jochahim Du Rulph

(Yoahim D Raf)*

*Alman limlerinden ve oryantalistlerinden.

186

MUMYALAMA

M l b d i bi l l


187/460

Mumyalama, cansz bedenin binlerce ylrmeden saklanabilmesini salayan birilemdir.

arap ve baharatla ykanan vcudun iorganlar karlp burundan beyin alnr.

Vcut natron denilen doal karbonat tuzuile sarlp 40-70 gn bekletilir. Bylece

vcuttaki nem emilip, organik yapantibiyotik korumaya alnm olur.

187

Sonra natron vcuttan karlp kol vebacaklar amur veya kumla doldurulur.


188/460

y

Ardndan reineye batrlm ketenle,tarn ve kokulu sar sakzla sarlr. Bireit merhemin vcuda srlmesindensonra da vcut, ince bir keten tlle rtlr.

188

ARATIRMA


189/460

1. Simyaclarn snama yanlma yoluylabulduu maddelerin neler olduunu ve bumaddeleri hangi amala kullandklarn

aratrarak poster hazrlaynz. 2. Kimya bilimine katk salayan biliminsanlarnn yapt almalar posterhline getirerek okulunuzun duvarlarndapaylanz.

189


190/460

2.BLM: KMYADSPLNLER VEKMYACILARIN ALIMA

ALANLARI

190


191/460

KMYANIN VE KMYACILARIN

URA ALANLARI

191


192/460

BALICA KMYA DSPLNLER

192

BALICA KMYA DSPLNLER(KMYANIN ALT DALLARI)


193/460

(KMYANIN ALT DALLARI)

Analitik kimya

Biyokimya Fizikokimya

Polimer kimyas

norganik kimya (Anorganik kimya) Organik kimya (Karbon kimyas)

193

Endstriyel kimya

Adli kimya


194/460

y

Farmastik kimya Nkleer kimya

194

ANALTK KMYA Kimyasal bileiklerin tannmasn (nitel


195/460

analitik kimya veya kalitatif analitik kimya)ve miktarlarnn belirlenmesi ilemlerinikapsayan (nicel analitik kimya veyakantitatif analitik kimya) kimya disiplinidir.

Analitik kimya boya, ila, kozmetik, yakt,gda, evre endstrisi gibi birokendstriyel alanda; tpta, arkeolojide, adli

kimyada kullanlan ok nemli kimyasaltan ve lm bilimidir.. 195

Kan, idrar, su, toprak, hava gibi madderneklerinin yapsnda bulunan


196/460

kimyasal maddelerin tr ve miktarnnsaptanmas analitik kimyann ilgialandr.

196

BYOKMYA Canl organizmalarn kimyasal yapsn


197/460

Canl organizmalarn kimyasal yapsn

ve bu yapda meydana gelen kimyasaldeiiklikleri inceleyen kimyadisiplinidir. Canl organizmann yap

talar olan proteinleri, nkleik asitleri vb.birok organik molekl inceler.

Klinik biyokimya ve teorik biyokimya olmak

zere iki alt dal vardr.

197

Kan, doku, idrar gibi rneklerin yapsnnincelenmesi, ilalarn vcuttaki etkimekanizmalarnn incelenmesi gibi konular


198/460

mekanizmalarnn incelenmesi gibi konularbiyokimyann ilgi alanna girer.

198

FZKOKMYA

Scaklk basn deriim (zeltilerde


199/460

Scaklk, basn, deriim (zeltilerdebirim hacimdeki madde miktar) gibifiziksel faktrlerin kimyasal tepkimelereetkilerini inceleyen kimya disiplinidir.

Kimyasal tepkimelerde molekllerinhz, hareketi, birbirleriyle etkileimisrasndaki enerji deiiminin

incelenmesi fizikokimyann uraalanlarna rnektir.

199

POLMER KMYASI


200/460

Petrol ya da doal gazdan tamamen ya daksmen tretilen kimyasal maddeler ileilgilenen kimya alt dal polimer kimyasdr.

ok sayda kk birimin (monomer)birbirine eklenmesiyle oluan bykmoleklleri (polimer) inceler.

Polimerlerin incelenmesi polimerkimyasnn ilgi alandr.

200

Polimerler doal ve yapay olabilir.Proteinler, karbonhidratlar doal


201/460

polimerlere, naylon, plastik, teflon, orlon,kauuk ise yapay polimere rnektir.

201

ANORGANK KMYA(NORGANK KMYA)


202/460

Organik olmayan bileiklerin yaplarn,zelliklerini ve tepkimelerini inceleyenkimya disiplinidir.

Asit, baz, tuz, su, mineral gibimaddelerin doada nasl bulunduunu,zelliklerini, kimyasal tepkimelerini

incelemek anorganik kimyann ilgialanna girer.

202

ORGANK KMYA (KARBONKMYASI)


203/460

Organik bileiklerde bulunan ana elementkarbon (C) olduundan dolay organikkimyaya karbon kimyas da denir.

Karbon bulunduran bileiklerinyaplarn, zelliklerini ve tepkimeleriniinceleyen kimya disiplinidir. Proteinler,

yalar, karbonhidratlar karbonierdiklerinden organik kimyannkonularndandr.

203

Petrol ve petrol rnleri, boyalar,ilalar, plastikler, patlayclarn eldeedilmesi tepkimeleri ve zelliklerinin


204/460

edilmesi, tepkimeleri ve zelliklerininincelenmesi organik kimyann ilgialanna girer.

204

ENDSTRYEL KMYA


205/460

Sanayide kullanlan ham maddelerinimalatyla ilgilenir.

Sanayide kullanlan organik ve

anorganik maddelerin retimi ilgialandr.

205

ADL KMYA

Su ve sulular ortaya karmada birtakm


206/460

Su ve sulular ortaya karmada birtakmkimyasal analizler kullanlr.

Sporcular, performanslarn arttrmak iinvcudun normal ileyiini hzlandran

maddeler (doping) alrlar. Bu maddelersporcu sal asndan zararldr.Sporcularn doping yapp yapmadklar

kan ve idrar analizleri gibi birtakmkimyasal analizlerle ortaya karlr.

206

Zehir ve patlayc gibi bilinmeyen birmaddenin adnn konulmas kimyasal


207/460

analizlerle belirlenir. Krmz bir lekenin sala m yoksa kan m

olduu kimyasal analizlerle ortaya konulur.

Kimyann bu alanna adli kimya denir.

207

FARMASTK KMYA


208/460

Eczacln kimya ile ilgili konularn ierir.

208

NKLEER KMYA


209/460

Atom ekirdei ile ilgilenen kimyadisiplinidir.

209


210/460

BALICA KMYA

ENDSTRLER

210

LA ENDSTRS, GBRE


211/460

ENDSTRS, PETROKMYAENDSTRS, ARITIM

ENDSTRS, BOYA-TEKSTLENDSTRSALANLARININKMYA LE LKS

211

LA ENDSTRS


212/460

la ham maddesinin retimi ve bumaddelerin vcutta oluturduutepkimelerin incelenmesinde kimyabiliminden yararlanlr.

Ayrca ilacn aratrma gelitirme,denetleme, onaylama, kalite kontrol,ambalajlama, rn piyasaya ktktansonra inceleme aamalar da kimyabiliminin alanna girer.

212

lalar, doal kaynaklardan veya sentezyoluyla elde edilen kimyasal maddedir.


213/460

213

GBRE ENDSTRS


214/460

Tarmda rn verimini ve kalitesiniarttrmak iin topraa verilen maddeleregbre denir. Bitkiler yaayp gelimek iinyaklak 60 kadar elemente ihtiya duyar.Topran ihtiyac olan elementleri ierenyapay gbrenin imalat, topraa verilmesive toprak analizi kimyann ilgi alanna

girer.

214

PETROKMYA ENDSTRS


215/460

Petrol, doal gaz ve bunlardan elde edilenrnlerle ilgilenen endstri alandr. Petrolve petrol rnleri baka rnlere fiziksel vekimyasal yntemler kullanlarakdntrlr. Bu dnmler srasndasv ve gaz yaktlar, gaz ya, zcler,makine-motor yalar, asfalt-zift, parafin,

hidrokarbonlar gibi rnler elde edilir.

215

ARITIM ENDSTRS


216/460

Havann, suyun ve topran eitlikirleticilerden temizlenmesi ilemine artmdenir. Su, toprak ve hava analiz edilerekierdikleri zararl kimyasallar belirlenir. Buzararl kimyasallarn uzaklatrlmasndakimya biliminden yararlanlr. Bu alandakialmalar kimyann bir alt disiplini olan

evre ve su kimyasnn da domasnsalamtr.

216

BOYA-TEKSTL ENDSTRS


217/460

Boyalar; inaat, tekstil, gda, ahap, metalgibi ok eitli alanlarda kullanlmaktadr.Boyalarn kullanldklar alanlara grekimyasal yaplar farkllk gsterir. Bukimyasallarn elde edilmesi, uygulanmasve bulunduu ortamdan uzaklatrlmasilemlerinde kimya biliminden yararlanlr.

217


218/460

KMYA ALANI LE LGLBALICA MESLEKLER

218

KMYA ALANI LE LGL


219/460

KMYA MHENDSL,METALURJ MHENDSL,ECZACILIK, KMYAGERLK,

KMYA RETMENLMESLEKLERNN

TANITILMASI219

KMYA RETMENL


220/460

MEB tarafndan onaylanan retimprogramlar erevesinde, kimya konusuile ilgili bilgi, beceri, tutum vedavranlarn, renci ya dzeyine uygunolarak eitli yntemlerle kazandrldkimya ile ilgili eitimin verildiimeslektir.

Kimya retmeni bu alanda alan kiidir.

220

KMYA MHENDSL


221/460

Kimyann yannda matematik, fizik,biyoloji, ekonomi, mhendislik bilimlerinibirletirerek endstri, teknoloji ve evreproblemlerinin zmne ynelikalmalarn yapld mhendislik alandr.Sanayide kimyasal maddenin ekonomikbiimde retilmesi, gelitirilmesi,

tesislerin tasarlanmas, kurulmas veiletilmesi alanlar kapsar.

221

METALURJ MHENDSL

Maden filizleri ile ilgilenir. Maden


222/460

gfilizlerinden metal elde edilmesi ennemli konusudur.

Metalin eitli sanayi dallarnda teknik

ihtiyalara uygun olarak tasarlanmas,gelitirilmesi, retilmesi metalrjimhendisliinin alanna girer.

Metalrji mhendisi bu alanda alankiidir.

222

KMYAGERLK


223/460

Organik kimya, anorganik kimya,analitik kimya, biyokimya, fizikokimyagibi dallarda ileri dzeyde eitim verilenkimya alandr. Maddenin atom vemolekl yaps, kimyasal zellii, farklmaddelerle etkileimi, yeni maddelerinoluumu, kullanm olanaklarnn bulunmas

ve kimyasal analizi konusunda ileridzeyde laboratuvar almalar yaplr.

223

ECZACILIK Eczaclkta ila retimi, gelitirilmesi,


224/460

datm, insan vcudundaki etkileimi,ham maddesinin elde edilmesi, ilalarnkimyasal, fiziksel, ve biyolojik

zelliklerinin incelenmesi, kullanm,laboratuvarda hazrlanmas, analizininyaplmas ve hastaya temin edilmesigibi hususlarda eitim verilir.

Eczac, bu alanda alan kiidir.

224


225/460

3.BLM: KMYANINSEMBOLK DL

225


226/460

ELEMENT-SEMBOL

226

KARIIM NEDR?


227/460

Karm, birden fazla maddenin kimyasalzellikleri deimeyecek ekilde bir arayagelmesiyle oluan madde topluluudur.Saf maddeler element ve bileiklerdenoluur. Fakat maddelerin ou ne tek birelementtir; ne de tek bir bileiktir.Maddelerin ou saf madde olmayan

karmlardr.

227

SAF MADDE NEDR?


228/460

Baz maddeler ayrma yntemleriyle kendiyap tandan baka maddeye ayrlamaz,bu tr maddelere saf madde denir.

Saf maddeler element veya bileikolabilir.

228

REAKSYON ETLER


229/460

KMYASAL REAKSYON FZKSEL REAKSYON

NKLEER REAKSYON

229

KMYASAL REAKSYONYERNE KMYASAL TEPKME


230/460

DENEBLR M? Kimyasal tepkime ile kimyasal reaksiyon

e anlamldr.

Eskiden kimyasal reaksiyon denirdi, bir arakimyasal tepkime tabiri kullanld,gnmzde yine kimyasal reaksiyondeniyor.

230

Trkemizde reaksiyon, tepki gstermekdemektir. Bu nedenle de reaksiyon ile


231/460

tepki gstermek ayn anlama gelir. Trkede ayn anlam tayor diyekimyasal reaksiyon szcnden tepki

gstermek, kar koymak gibi anlamlarkarlmamaldr. Anlam bakadr.

Kimyadaki reaksiyon, bat dillerindenTrkemize getiinden bat dillerindekianlamn tamaktadr. Bu anlam yledir:

231

Re, yeniden demektir.

Reaksiyon, yeniden aksiyon manasnadr.


232/460

Reaksiyondan nce de aksiyon vard.Reaksiyondan sonra da aksiyon var.demektir.

Kimyasal reaksiyona, kimyasal tepkimedediimizde; btn bu anlamlar aklmzagetirmeliyiz. Sonra syleyebiliriz.

232

BLEKLERN SA ALTINAYAZILAN, FZKSEL HLDR


233/460

NaCl(k), NaCl(s), NaCl(g) ve NaCl(suda) olmakzere drt farkl yazm vardr.

Hller parantez iinde, kk harfle, kk

puntoyla, ksaltlarak yazlr. NaCl(k), kat yemek tuzu; NaCl(s), erimiyemek tuzu; NaCl(g), gaz hlindeki yemektuzu, NaCl

(suda)ise suda hazrlanm

yemek tuzu zeltisi demektir.

233

NaCl(suda) ,NaCl(aq) eklinde de yazlabilir. Aqua, Latincede su demektir; (aq), (aqua)

kelimesinin ksaltlmdr.


234/460

zc, hangi maddeyse o yazlr.

rnein; iyot, suda znmez. Alkoldeznr. Bu nedenle I2(alkolde) eklinde

yazlr. Kastedilen hl, oda scaklndaki hl ise

malumu ilam olmamas iin yazlmayabilir.

rnein; suyu belirtmek iin H2Oyazlabilir; su buhar kastediliyorsakesinlikle H2O(g) diye yazlmaldr.

234

Bazen de hller yazlmam olsa da,reaksiyon denkleminden anlayabilmelidir:


235/460

AgNO3+ NaCl AgCl(k)+ NaNO3Girenlerdekilerin oda scaklndaki hllerikatdr. Ancak kat olduklarnda reaksiyona

girmeyecekleri malumdur. Bu nedenlezeltidirler. yonik bileiklerin svhlleriyle bir tepkime kimyada zaten

yoktur.AgNO3(suda)+NaCl(suda)AgCl(k)+NaNO3(suda)

235

Bununla ilgili bir dier husus daha vardr:

H2 denilince 1 tane H2 molekl anlalr.


236/460

H2(g) denilince ise 1 mol H2 anlalr.

236

MSLMANLARIN BULDUUELEMENTLER


237/460

Alkali kelimesi, Arapa el kali kkndentremitir. Arapada lgat manas bazikolan madde demektir. Kalevi de denir.

Cabir bin Hayyan, potasyuma zelliineuygun kalium adn vermitir. Potasyum,bazik zellikte bir elementtir. Kalium,kalevi zellie sahip madde anlamndadr.

Kalevi kelimesinin Latincesi olan kaliumszc Arapadan Latinceye gemitir.

237

Mslmanlarn bulduu elementler 800lyllara rastlar.


238/460

10 kadar elemente ismini Mslmanlarkoymutur.

238


239/460

1 un 2 bi


240/460

3 tri 4 quadr 5 pent

rnein; 205 atom numaral elementin adbinilpentium olacak.

240

IUPAC


241/460

Uluslararas Temel ve UygulamalKimya Birlii

The International Union of Pure andApplied Chemistry

241


242/460


243/460

BLEK-FORML

243

BLEKLERN TANIMI


244/460

Farkl cinsteki atomlarn belirli oranlarlakimyasal zelliklerini kaybederekbirlemeleriyle oluan yeni saf maddeyedenir.

244

BLEK TANIMIYLA LGLSYLEM HATALARI


245/460

Her bileiin yap ta molekl deildir.Yap ta forml-birim olan bileikler devardr.

Bileik diyebilmemiz iin farkl cinsatomlarn kimyasal yolla birlemesigerekir. Ayn cins atomlarn kimyasal yolla

birlemesinden oluan elementmoleklleri, elementtir; bileik deildir.

245

BLEKLERN ZELLKLER


246/460

1-Ayn cins molekl ve farkl cins atomdanolumulardr.

2- Saftrlar (Ar).

3- Homojendirler. 4- Younluk, erime ve kaynama noktalarkarakteristiktir.

5- Kimyasal yolla bileenlerine ayrrlar. 6- Formlle gsterilirler (CO, H2O, HNO3).

246

MADDENN YAPISINDAVURGULANMASI GEREKEN


247/460

BALICA GELER

Maddenin yaps taneciklidir.

Maddenin yaps bolukludur. Maddenin tanecikleri hareketlidir.

Tanecikler arasnda ekim kuvveti vardr.

Tanecikler arasndaki mesafeler farklfarkldr.

247

Taneciin fiziksel zellii yoktur; tanecikhl deitirmez.


248/460

248

MADDENN TANECKL YAPISIGZLEMLENEBLR M?


249/460

30 milyon defa bylten STM (tarayctnel mikroskobu) ile atom ve molekllergrlebilmektedir.

Bilgisayardaki renklendirme dnda,grlen gerek grntdr.

Kitaplardaki molekl modelleri yanltr,gerek grnt deildir.

249

Atomlar yuvarlak model olarak, molekllerde birbirine geme modeli eklinde


250/460

grlrler. Atom ap 108 cm olduuna gre, atommikroskopta 0,3 cm byklnde grlr.Gnmzde ekirdek, proton, ntron,elektron zaten grlemezler. Esirin degrlmesi mmkn deildir. Ancakbelirtilen ispat yollaryla varlna delil

getirilmektedir.

250

Gremediimiz, mikroskop veya Xnlaryla bile tespit edemediimiz maddede vardr. Bunlara ancak gnmzn


251/460

teknolojisi ile ulalmaktadr.

251


252/460

GELENEKSEL BLEK

ADLARI

252

AMAIR SUYU amar, bulak, fayans, slak zemin,


253/460

tuvalet, banyo temizliinde kullanlr. amar ve bulakta; 2 litre suya 1 yemek

ka amar suyu katlr.

Dier temizliklerde; saf olarak kullanlabilir. amar suyunun forml NaClOdir.Sodyum hipoklorr veya sodyum hipokloritdiye okunur.

Saf (% 100lk) svdr; zelti deildir.

253

TUZ RUHU RETMH2(g) + Cl2(g) 2HCl(g)

HCl( ) HCl( d )


254/460

HCl(g) + su HCl(suda)Temizlikte dorudan kullanlan % 36lkderiik HCl (hidroklorik asit), tuz ruhu

adyla bilinir. Doymu HCl zeltisidir.Fayans, ta vb. slak zemindeki arkirlerin temizlenmesinde kullanlr.zellikle tuvalet temizliinde yaygn olarak

yararlanlr. Sala zararl olduundankullanlmamasnda fayda vardr.

254


255/460

Van glndeki amar sodas, dnyannihtiyacn karlayacak kadar okluktadr.

Forml Na2

CO3tr.


256/460

2 3 leride sabun ve deterjann yerini alacakkymette bir kaynamzdr.

Soda denildiinde amar sodasanlalr, yemek sodas anlalmaz.

256

As (Arsenik): ZIRNIK

H lk d k d l bili dd


257/460

Halk arasnda zrnk adyla bilinen maddearseniktir.

257

BORAKS

N 2B4O7 10H2O (SODYUM


258/460

Na2B4O7 x 10H2O (SODYUMTETRABORAT DEKAHDRAT): FormlNa2O.2B2O3.10H2O eklinde de yazlabilir.Tabiattaki boraks bileiidir. Cam

yapmnda ve sularn sertliiningiderilmesinde kullanlr.

258

KATI PET

ortaöğretim kimya 9.sinif 1.Ünite; kimya bilimi

Documents