yayıncılık kİmya bİlİmİ...
TRANSCRIPT
KİMYA BİLİMİ
Esans Altın
Maddeler�n �ç yapısını ve �ç yapısındak� değ�ş�mler� �nceleyen b�l�m dalıdır.
Cam Tuz (NaCl)
S�myadan K�myaya Aktarılan Bulgular
Sabun Zaç yağı ( )
Savaş aletler� Göztaşı ( ) Seram�k Alaşımlar
Sonsuz zeng�nl�ğe ulaşmak.
Ölümsüzlük �ks�r�n� bulmak.
S�myacıların Hedefler�
Barut Tuz ruhu (HCl)
Ateş Kıbrıs taşı ( )
S�mya (Alş�m�)
Gümüş C�va
Mayalama Süzme
K�mya
Değers�z madenler� altına dönüştürmek.
S�myacıların Buluşlarında Kullandıkları Tekn�kler
KİMYA BİLİMİ
Damıtma Özütleme Kaynatma Çözme Kavurma Kr�stallend�rme
İlkel b�r uğraş alanı olup deneme - yanılmaya dayalı çalışmalar �çer�r. Bu �şle uğraşanlara s�myacı (alş�m�st) den�r.
Mürekkep Kezzap ( )
S�mya Neden B�l�m Dalı Değ�ld�r?
Deneysel ve b�l�msel yöntemler�n kullanılmaması.
Ünlü S�myacılar
Deneme - yanılmaya dayalı olması.
Cab�r B�n Hayyan
Empedokles Democr�tus Kleopatra Thales
Teor�k b�lg� �çermemes�. S�stemat�k b�lg� b�r�k�m�n�n olmaması.
İbn-� S�na Ebubek�r Er-raz�
Lokman Hek�m Ar�sto
N�tr�k as�t (kezzap), h�drojen klorür (tuz ruhu),
İranlı hek�m, b�l�m �nsanı ve filozoftur.
Maddeler� b�r araya get�ren neden sevg� (çekme), b�rb�r�nden ayıran �se nefrett�r. (�tme)
Democr�tus
Her şey�n atomlardan ve boşluktan oluştuğunu �fade etm�şt�r.
Damıtmada kullanılan �mb�ğ� gel�şt�rm�şt�r.
Atomun parçalanab�leceğ�n� �fade etm�şt�r.
Kroze, fırın g�b� laboratuvar araç gereçler�n� gel�şt�rm�şt�r.
Kost�k soda ve gl�ser�n� keşfetm�şt�r.
etm�şt�r.
Ebu Bek�r Er-Raz�
Karıncaları damıtarak form�k as�t� elde etm�şt�r.
Madden�n dört öğeden oluştuğunu ortaya atan �lk düşünürdür.
Empedokles
Cab�r B�n Hayyan
K�mya’nın babası olarak b�l�n�r.
sülfür�k as�t (zaç yağı) ve kral suyunu elde
Alkolü ant�sept�k olarak tıpta kullanmıştır.
Madde; hava, su, toprak ve ateş olmak üzere dört elementten meydana gel�r.
Atom fikr�n� ortaya atan �lk s�myacıdır.
İbn-� S�na
S�mya deneme-yanılmaya dayalı �ken k�mya s�stemat�k ve b�l�msel çalışmalar �çer�r.
S�myanın çalışmaları teor�k b�r temele dayanmaz �ken k�myanın çalışmaları deneyseld�r.
S�mya �le K�mya Arasındak� Farklar
S�mya b�r b�l�m dalı değ�ld�r, k�mya b�l�m dalıdır.
S�myada s�stemat�k b�lg� b�r�k�m� yok �ken, k�myada s�stemat�k b�lg� b�r�k�m� vardır.
Tıp b�l�m�n�n öncüsüdür.
Maddeler�n bölünemeyen en küçük parçacığına atomos (atom) adını verm�şt�r.
“K�tab el-Ş�fa” adlı k�tabında m�neraller� taşlar, ateşte er�yen maddeler, kükürtler ve tuzlar d�ye dört gruba ayırmıştır.
4
¨¨¨¨¨¨
¨¨¨¨¨¨
¨¨¨
¨¨¨
¨ ¨¨¨¨
¨¨¨
¨¨¨
¨¨¨¨
¨¨¨¨¨¨¨¨
¨¨¨
¨
¨¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨¨
¨
¨
3HNO
2 4H SO
4FeSO
4CuSO
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
¨
Astronom� Tıp Felsefe
Ekonom� Metalurj�
Astroloj� D�n F�z�k
Araç-Gereçler
Fırınlar Kroze Damıtma düzenekler� Su banyosu
Su teraz�s�
K�mya’nın B�l�m Olma Sürec�nde Öneml� Katkıları Olan Uygarlıklar
S�myanın İlg�l� Olduğu B�l�m Dalları
Mezopotamya Mısır Ç�n Yunan
S�myacıların Uğraşları Sonucu Elde Ett�kler�
H�nt Orta Asya İslam uygarlıkları
M�toloj� B�yoloj� K�mya
El kantarı İmb�k
Joach�m Becher; F�loj�ston (ateş ruhu) kavramının tanımını yaptı. Yanma sırasında uçup g�den nesne filoj�stondur.
Ar�sto’ya Göre Element Kavramı
Van Helmont; Deneyler�nde teraz�y� kullanarak k�myaya n�cel özell�k kazandırmıştır.
Berzel�us; Elementlere lat�nce �s�mler�ne göre harfl� semboller verd�.
Pr�estly; HgO ‘yu ısıtarak gazını keşfett�.
Lavo�s�er; Yanma olayı sırasında kütlen�n korunduğunu açıkladı.(Modern k�myanın babası)Robert Boyle; B�l�nen h�çb�r yöntemle kend�s�nden daha bas�t parçalara ayrışmayan saf maddeler elementt�r.(Kuşkucu K�myager)
Ar�sto’ya göre doğada dört element vardır.
Ar�sto’nun element kavramı aşağıdak� g�b� göster�leb�l�r.
Bunlar; hava, ateş, su ve topraktır.
Bazı B�l�m İnsanları ve Buluşları
III. Tuz : Toprak
Buna göre bazı maddelerle �lg�l� yapılan,
Ar�sto’ya göre madde dört temel elementten oluşmuştur.
I. Benz�n : Su II. gazı : Hava
N�telend�rmelerden hang�ler� doğrudur?
Örnek
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Çözüm
Tüm gazlar hava,
Buna göre,
gazı → hava element�ne, (II. doğru) Benz�n → su element�ne, (I. doğru)
Tüm sıvılar su,
Tüm katılar toprak olarak n�telend�r�l�r.
Ar�sto’ya göre;
Cab�r B�n Hayyan �le �lg�l�;
Cevap E
Tuz → toprak element�ne örnek ver�l�r.(III. doğru)
Örnek
D) I ve III E) II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
I. K�mya’nın babası olarak b�l�n�r
III. N�tr�k as�t ve tuz ruhunu elde etm�şt�r.
Karıncaları damıtarak form�k as�t� elde eden s�myacı Ebubek�r Er-Raz�’d�r. (II. yanlış)
K�mya’nın babası olarak b�l�n�r. (I. doğru)Çözüm
N�tr�k as�t ve tuz ruhunu elde etm�şt�r. (III. doğru)
Cevap D
II. Karıncaları damıtarak form�k as�d� elde etm�şt�r.
KİMYA BİLİMİ
¨¨¨¨
¨¨¨¨
¨¨¨
¨¨¨¨
¨¨¨
¨¨¨¨
¨¨¨
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
Hava ( gaz )
Ateş ( yanıcı ) Su ( sıvı ) Toprak ( katı )
2O
2CO
2CO
¨¨¨
¨¨
¨
75
¨¨¨
1-D 2-D 3-E 4-A
Aşağıdak�lerden hang�s� s�myadan k�myaya aktarılan bulgulardan b�r� değ�ld�r?
A) Tuz
Çözümlü Soru 1.
D) Kezzap C) Sabun B) Deterjan
E) Mürekkep
Çözüm S�myadan k�myaya aktarılan bulgular; Tuz
Elektrol�z k�myacıların kullandığı b�r yöntemd�r.
s�myacıların Aşağıdak�lerden hang�s� buluşlarında kullandıkları tekn�klerden b�r� değ�ld�r?
Barut
Cevap B
Mürekkep
S�myacıların buluşlarında kullandıkları tekn�kler;
Kavurma
Deterjan k�myacıların buluşudur.
Damıtma
Kaynatma
Çözüm
Mayalama
Kr�stallend�rme
Zaç yağı g�b�.
A) Mayalama
Sabun
Çözümlü Soru 2.
B) Kaynatma C) Elektrol�z D) Süzme
Süzme
Kezzap
E) Çözme
Çözme
Özütlemed�r.
Cevap C
1. s�myacıların Aşağıdak�lerden hang�s� buluşlarından b�r� değ�ld�r?
D) PVC
A) Ateş
2. s�myanın b�l�m Aşağıdak�lerden hang�s� olmayışının nedenler�nden b�r� değ�ld�r?
C) Cam
D) Deneysel ve b�l�msel yöntemler�n kullanılması
3. I. Cab�r B�n Hayyan
III. Ebubek�r Er-Raz�
V. Democr�tus Yukarıdak�lerden kaç tanes� s�myacıdır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) Deneme - yanılmaya dayalı olması
E) Gel�ş�güzel çalışmalar �çermes�
II. İbn-� S�na
B) Teor�k b�lg� �çermemes�
E) Kıbrıs taşı
IV. Ar�sto
B) Tuz ruhu
C) S�stemat�k b�lg� b�r�k�m�n�n olmaması
A) Van Helmont
E) Lavo�s�er
C) Berzel�us D) Joach�m Becher
4. Deneyler�nde teraz�y� kullanarak k�myaya n�cel�k kazandıran b�l�m �nsanı aşağıdak�lerden hang�s�d�r?
B) Pr�estly
KİMYA BİLİMİ
¨¨¨¨¨¨¨
¨¨¨¨¨¨¨¨¨
XYZ Yayıncılık TEST
6
MADDELERİN ÖZELLİKLERİ
Ortak özell�kler Ayırt ed�c� özell�kler Tüm maddelerde Maddeler� b�rb�r�nden
bulunan özell�klerd�r. ayırmaya, tanımaya Madde m�ktarına bağlıdır. yarayan özell�klerd�r.
Madde m�ktarına 1. Kütle 2. Hac�m bağlı değ�ld�r. 3. Eylems�zl�k 4. Tanec�kl� yapı
Tabloda oda şartlarında madden�n katı, sıvı ve gaz haller� �ç�n ayırt ed�c� özell�kler ( + ), ayırt ed�c� olmayan özell�kler ( - ) �le �şaretlenm�şt�r.
Ortak Özell�kler Değ�şmeyen madde m�ktarıdır.1. Kütle: Madden�n uzayda kapladığı yerd�r.2. Hac�m: Madden�n konumunu koruma �steğ�d�r.3. Eylems�zl�k: Tüm maddeler atom, molekül veya 4. Tanec�kl� yapı: �yon den�len tanec�klerden oluşur.
Ayırt Ed�c� Özell�kler
1. Özkütle ( Yoğunluk ) Sab�t sıcaklık ve basınçta b�r madden�n b�r�m
d =
Aynı şartlarda ( P ve T aynı ) saf b�r madde �ç�n özkütle sab�tt�r.
Saf maddelerde sıcaklık artırılırsa; hac�m artar. kütle değ�şmez. özkütle azalır.
2. Öz Isı ( Isınma ısısı ) B�r madden�n 1 gramının sıcaklığını 1ºC artırmak �ç�n gerekl� olan ısı m�ktarıdır. ‘’ c ‘’ �le göster�l�r. 3. Çözünürlük Bel�rl� sıcaklık ve basınçta 100 gram çözücüde çözüneb�len maks�mum madde m�ktarıdır. Madden�n üç hal� �ç�n ayırt ed�c�d�r.
Özell�kMaddeler�n hal�
Katı Sıvı Gaz
Özkütle
Öz ısı
Çözünürlük
Özhac�mGenleşme
İletkenl�k
Er�me
Kaynama
Esnekl�k
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
++
++
++
+
+
-
-
-
-
-
-
-
-
Vm kütle
hac�m (cm )3
(gram)
m
V
d
m
d
V
V d d
t(ºC) t(ºC)V
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
4. Özhac�m Bel�rl� sıcaklık ve basınçta b�r madden�n b�r�m
kütles�n�n hacm�d�r. Madden�n üç hal� �ç�n ayırt ed�c�d�r.
İyon�k b�leş�kler; sıvı ve sulu çözelt�ler�nde �yon hareket� �le elektr�ğ� �let�rler.
Örnek Na, Fe, Zn, leh�m g�b�.
Örnek
Sab�t basınçta saf katıların sıvı hale geçt�ğ� sıcaklıktır.
5. Genleşme Katsayısı Bel�rl� sıcaklık ve basınçta maddelere ısı
ver�ld�ğ�nde hac�mler�nde meydana gelen değ�ş�md�r. Katı ve sıvılar �ç�n ayırt ed�c�d�r. Bütün gazlar aynı oranda genleşt�ğ�nden genleşme gazlar �ç�n ayırt ed�c� değ�ld�r.
Örnek , As�t, baz ve tuzların sulu çözelt�ler� elektr�ğ� �yon
hareket� �le �let�r.
9. Kaynama Noktası
6. İletkenl�k Metal ve alaşımlar; katı ve sıvı haller�nde elektr�ğ�
elektron hareket� �le �let�r.
Bel�rl� sıcaklık ve basınçta katılara kuvvet uygulandığında c�sm�n şekl�n�n değ�şmes�, kuvvet kaldırıldığında c�sm�n �lk hal�ne gelmes�d�r.
8. Er�me Noktası
Sab�t basınçta saf sıvıların gaz hal�ne geçt�ğ� sıcaklıktır.
7. Esnekl�k Katsayısı
d = Vm kütle
hac�m (cm )3
(gram)
KİMYA BİLİMİ
(s)NaCl
(suda) (suda) (suda)HCl , NaOH , KBr
¨
¨
¨
2 (k) 2 (s)H O H O®
2 (s) 2 (g)H O H O®
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
(suda)NaCl
hacm�n�n kütles�d�r. “d” �le göster�l�r.
15
katsayısı
katsayısı
noktası
noktası
11
Çözümlü Soru 1. Aşağıdak�lerden hang�s� maddeler� ayırt etmede kullanılamaz?
A) Özkütle B) Genleşme katsayısı C) Kaynama noktası D) Kütle E) Çözünürlük
1. I. Er�me olayıdır II. Sıcaklık sab�tt�r III. K�net�k enerj� artar
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I ve II
Çözüm Ayırt ed�c� özell�kler; Özkütle İletkenl�k Özısı Esnekl�k Çözünürlük Er�me Özhac�m Kaynama noktasıdır. Genleşme katsayısı Kütle ortak özell�kt�r.
Cevap D
2. Saf b�r katı �ç�n;
I II III
Ç�z�len grafiklerden hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
4. madde m�ktarına bağlıdır? Aşağıdak�lerden hang�s� A) Hac�m B) Genleşme katsayısı C) Öz ısı D) Er�me noktası E) Esnekl�k katsayısı
Çözüm katı sıvı gaz İletkenl�k + + - Kaynama - + - noktası
Ayırt ed�c� özell�kler�n katı, sıvı ve gaz hal�ndek� durumları yukarıdak� g�b�d�r.
Cevap D
1-E 2-C 3-E 4-A
Çözümlü Soru 2. I. İletkenl�k II. Kaynama noktası III. Genleşme katsayısı
Yukarıdak� ayırt ed�c� özell�klerden hang�ler� maddeler�n sadece katı ve sıvı haller� �ç�n ayırt ed�c�d�r?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
3. Saf X sıvısı �ç�n ç�z�len grafiğe göre; I. Kaynama noktası 78 ºC’d�r.
II. I. bölgede k�net�k enerj� artar. III. II. bölgede madde heterojen
görünümlüdür.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
m
v
d d
v mt=sab�tt=sab�t t=sab�t
Sıcaklık (ºC)
Zaman(dk)
III
III78
KİMYA BİLİMİ
¨¨¨¨
¨ ¨¨¨
¨ ¨
2 (k) 2 (s)H O H O için;®
XYZ Yayıncılık TEST
16
Genleşme + + - katsayısı
Farklı elementler b�r araya gelerek b�leş�kler� oluşturur.
K�myasal tepk�melerde atom türü ve sayısı korunur.
Atomda bulunan poz�t�f yükler atom kütles�n�n yaklaşık yarısını oluşturur.
Atomlar çapları yaklaşık cm olan kürelerd�r.
Dalton atom model�n�n günümüze göre eks�kl�kler�
2. Thomson Atom Model�
Atomdak� poz�t�f (+) ve negat�f (-) yükler atomda homojen olarak dağılmıştır.
Atomdak� poz�t�f yükler çok küçük b�r hac�mde toplanmışken, negat�f yükler çok büyük hacme sah�pt�r.
Atomlar parçalanamaz.
Atomun büyük b�r kısmı boşluktur.
Atomdak� (+) yük sayısı (-) yük sayısına eş�tt�r.
Elektronların kütles� çok küçük olduğundan atomun kütles�n� poz�t�f yükler oluşturur.
İlk atom model�d�r.
Farklı element atomları b�rb�r�nden farklıdır.
Atom radyoakt�f tepk�meler sonucunda parçalanab�l�r.
Atomlar �ç� dolu kürelerd�r.
Dolayısıyla atom nötrdür. (+) yükler kek�n hamur kısmını, (-) yükler
üzümler� tems�l eder.
Üzümlü kek model�d�r.
eks�kl�kler�
Kütlen�n korunumu, sab�t oranlar ve katlı oranlar kanunu bu modelle açıklanır.
B�r element�n tüm atomları aynı değ�ld�r. Aynı element�n farklı kütlel� �zotopları vardır.
B�r element�n tüm atomları aynıdır.
Thomson atom model�n�n günümüze göre
Atomda, poz�t�f (+) ve negat�f (-) yükler homojen olarak dağılmaz.
¨
¨¨¨¨
¨¨
¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
ATOM VE YAPISI
ATOM MODELLERİ1. Dalton Atom Model�
Elektronun davranışını açıklamada yeters�z kalmıştır.
4. Bohr Atom Model�
Atomda (+) ve (-) yükler�n dışında başka tanec�kler de vardır.
3. Rutherford Atom Model�
eks�kl�kler�
Nötronu keşfedemem�şt�r.
Rutherford, �nce altın levhaya alfa (α) ışınlarını gönderm�şt�r. Bu çalışması sonucunda ışınların büyük b�r kısmının levhadan geçt�ğ�n� bel�rtm�şt�r. Işınların çok az b�r kısmının levhadan sapmaya uğradığını ya da ger� yansıdığını �fade etm�şt�r.
Çek�rdektek� (+) yük m�ktarı b�r element�n tüm atomlarında aynıdır, farklı element�n atomlarında farklıdır.
Atomun hacm� çek�rdek hacm�nden çok büyüktür.
Atomun büyük b�r kısmı boşluktur. Atomun çok küçük b�r bölges�nde (+) yükler
toplanmıştır.
Elektronlar atom çek�rdeğ�n�n çevres�ndek� boşlukta dönmekted�r.
İlk çek�rdekl� atom model�d�r.
Bu deneye göre;
Atomun kütles�n�n yaklaşık yarısını (+) yükler oluşturur.
Nötronların varlığını �spatlayan b�l�m �nsanı Rutherford’un öğrenc�s� James Chadw�ck’t�r.
Rutherford atom model�n�n günümüze göre
Çek�rdek etrafında dönen elektronların çek�rdeğe neden yapışmadığını veya düşmed�ğ�n� açıklayamamıştır.
Bohr atom model�ne göre; İlk yörüngel� atom model�d�r. Atom çek�rdek ve katmanlardan oluşur. Elektronlar çek�rdek etrafında bulunan (yörünge)
üzer�nde hareket eder.
¨
¨¨
¨
¨
¨
810-
¨
¨¨
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨¨¨
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
40
Çözüm I. öncül günümüz atom model�nde yer
almaktadır. (I. doğru) II. öncülde günümüz atom model�ne göre
elektronlar orb�tal den�len bölgelerde yer alır ve sürekl� dönme hareket� yaparlar. (II. yanlış)
III. öncül günümüz atom model�nde yer almaktadır. (III. doğru)
Cevap E
Yukarıda ver�len atom modeller�nden hang�ler�nde nötron bulunmamaktadır?
W. Crooks, gel�şt�rd�ğ� vakumlu tüp �le gazların elektr�kle etk�leş�m�n� �nceleyerek katot ışınlarını bulmuştur. Stoney, katot ışınlarına “elektron” adını verm�şt�r. J.J. Thomson �se katot ışınlarının elektr�ksel ve manyet�k alandak� sapmalarını �nceleyerek elektronların yük / kütle oranını ölçmüştür. M�ll�kan yağ damlası deney� �le elektronların yük ve kütles�n� bulmuştur.
Örnek I. Dalton atom model� II. Bohr atom model� III. Rutherford atom model�
Çözüm
Örnek
Dalton, Thomson, Rutherford ve Bohr atom modeller�nde nötrondan bahsed�lmez.
Cevap B
Rutherford atom model�nde yer alan, I. Atomun büyük b�r kısmı boşluktur.
D) II ve III E) Yalnız III
Sadece modern atom model�nde nötronlar bulunmaktadır.
III. Atomun çok küçük b�r bölges�nde (+) yükler toplanmıştır.
II. Elektronlar atom çek�rdeğ�n�n çevres�ndek� boşlukta dönmekted�r.
İfadeler�nden hang�ler� günümüzdek� atom model�nde de bulunmaktadır?
A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve II
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
Orb�tal: Elektronların bulunma �ht�mal�n�n en yüksek olduğu yerlerd�r. s, p, d, f g�b�.
He�senberg bel�rs�zl�k teor�s�ne göre elektronların aynı anda yer� ve hızı tesp�t ed�lemez.
Bu modelde elektronların yer�n�n tesp�t ed�lemeyeceğ� doğru �fade ed�lm�şt�r. Ancak elektronların bulunma olasılıklarının yüksek olduğu bölgeler olan orb�tal veya elektron bulutundan bahsed�lmem�şt�r.
Atom çek�rdek ve elektron bulutlarından oluşur.Modern atom model�ne göre;
Çek�rdekte proton (+) ve nötronlar (yüksüz) bulunur.
tanec�kler�n davranışını açıklamıştır. Ancak çok elektronlu tanec�kler�n davranışını açıklayamamıştır.
Bohr atom model�n�n günümüze göre eks�kl�kler�
Elektronlar �se orb�tallerde bulunur.
1. Modern Atom Model�
Bohr atom model� tek elektronlu
şekl�nde göster�l�r. Elektronlar en düşük enerj� sev�yes�nde bulunmak
�ster. Bu durumda elektronlar kararlıdır. Buna temel hal adı ver�l�r.
Her katmanın bel�rl� b�r enerj� düzey� vardır.
Atomdak� elektronlardan b�r�n�n enerj� alarak üst katmanlara yükselmes� durumuna uyarılmış hal den�r.
Uyarılmış atom kararsızdır. Temel hale dönerken enerj� ve ışıma yayar.
Çek�rdek etrafında olan katmanlar;
Yüksek enerj� düzey�nde bulunan b�r elektron daha düşük enerj� düzey�ne geç�nce fotonlar hal�nde ışın yayar. Buna em�syon den�r.
Temel enerj� düzey�nde bulunan b�r elektron yüksek enerj� düzey�ne geçeb�lmes� �ç�n dışarıdan enerj� ver�lmel�d�r. Bu duruma absorbs�yon den�r.
¨¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨¨
¨¨
¨
ATOM VE YAPISI
) ) ) ) ) 1 2 3 4 5
K L M N O
çek�rdek
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
Proton
Nötron
Elektron bulutu
Elektron
41
Çözümlü soru 1. Dalton atom model� �le �lg�l�;
I. Atom �ç� dolu küred�r. II. Atom parçalanamaz III. Elementler b�r araya gelerek b�leş�kler� oluşturur.
Yargılarından hang�ler� günümüz atom model� �le çel�şmekted�r?
A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
1. Bohr atom model� �le �lg�l� aşağıdak�lerden hang�s� yanlıştır?
A) Elektronlar orb�tallerde yer alır.B) Her katmanın bel�rl� b�r enerj� düzey� vardır.C) Tek elektronlu tanec�kler�n davranışını açıklamıştır.D) Elektronlar çek�rdekten uzaklaştıkça enerj� düzey� artar.E) Atomun en kararlı nötr hal�ne temel hal den�r.
Çözüm Günümüz modern atom model�ne göre; Atomun büyük b�r kısmı boşluktur. Atom parçalanab�l�r. Elementler b�r araya gel�p molekül veya b�leş�kler� oluşturab�l�r.
CEVAP : C
2.
Yukarıda ver�len kavram har�tasındak� b�lg�lerden hang�ler� Thomson Atom Model� �ç�n yanlıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
4. Modern atom model�ne göre; I. Çek�rdekte proton ve nötronlar bulunur. II. Elektronlar orb�tallerde bulunur. III. B�r element�n tüm atomları aynıdır.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) I ve II E) II ve III
Çözüm Rutherford atom model�ne göre; Atomun büyük b�r kısmı boşluktur. Her atomda çek�rdek bulunur. Çek�rdekte ( + ) yükler bulunur. Elektronlar çek�rdek etrafındadır. Bu modelde katmanlardan bahsed�lmem�şt�r.
CEVAP : D
1-A 2-B 3-B 4-D
Çözümlü soru 2. Rutherford atom model�ne göre;
I. Atomun büyük b�r kısmı boşluktur. II. Her atomun b�r çek�rdeğ� vardır. III. Elektronlar katmanlarda hareket eder.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
3. ‘’Elektronların aynı anda yer� ve hızı tesp�t ed�lemez. ‘’ F�kr�n� öne süren b�l�m �nsanı aşağıdak�lerden hang�s�d�r?
A) Thomson B) He�senberg C) Dalton D) Rutherford E) Bohr
Atomdak�(+) yük sayısı(-) yük sayısınaeş�tt�r.
Thomson Atom Model�
Atomunmerkez�ndeçek�rdek vardır.
Üzümlü kek model�d�r.
I II
III
ATOM VE YAPISI
¨
¨¨
¨
¨¨¨
XYZ Yayıncılık TEST
42
¨ J. Lothar Meyer ve Mendeleyev elementler� atom ağırlığına göre sınıflandırarak benzer tablo oluşturmuşlardır.
Tar�hçes�
¨ Henry Moseley, -X ışınları �le yaptığı deneyde elementler�n atom numaralarını bulmuştur. Bu buluştan sonra per�yod�k tablo elementler�n atom numarasına göre düzenlenerek (proton sayısı)yen�den ç�z�lm�şt�r.
¨ Günümüz per�yod�k s�stem�ne en yakın tabloyu ç�zen b�l�m �nsanları J. Lothar Meyer ve Mendeleyev’d�r.
L� Be
Na
H Element S�mges�
PERİYODİK SİSTEM
Alkal� Metaller
Ametaller
Toprak Alkal� Metaller
Ge� Metaller�
D�ğer Metaller
Metaller ve Ametaller (Yarı Metaller)
Halojenler
Soy Gazlar
Lantan�tler
Akt�n�tler
Fr Lr
Cs Ba Lu Hf Ta W Ir Pt
Sr Y Zr Tc Pd
K Sc T� V Cr Fe N� Zn
H
1A
2A 3A 4A 5A 6A 7A
8A
3B 4B 5B 6B 7B 8B 8B 8B 1B 2B Mg
Ca
Ra
Nb
Mn
Re
Ru
Os
Co
Rh
Cu
Rg
Cd
Hg
Cn
B
Al
Ga
In
Tl
Nh
C
S�
Ge
Sn
Pb
Fl
N
P
As
Sb
B�
Mc
O
S
F Ne
He
Cl Ar
Se
Te
Po
Lv
Br Kr
I Xe
At Rn
Ts Og
La
Ac
Ce
Th
Pr Nd Pm
Pa U Np
Sm
Pu
Eu
Am
Gd Tb Dy Ho
Cm Bk Cf Es
Er
Fm Md No
Tm Yb
Lantan�tler
Akt�n�tler
1. grup
2. grup
3. g
rup
4. g
rup
5. g
rup
6. g
rup
7. g
rup
8. g
rup
9. g
rup
10. g
rup
11. g
rup
12. g
rup
13. g
rup
14. g
rup
15. g
rup
16. g
rup
17. g
rup 18
. gru
p
¨ 1. per�yotta 2,
6. ve 7. per�yotta 32'şer element bulunur.
¨ 8 tane A grubu (baş grup) ve 8 tane B grubu
2. ve 3. per�yotta 8'er,
Per�yod�k S�stem�n Genel Özell�kler�
¨ Per�yod�k tablo 7 per�yot ve 18 gruptan oluşur.
¨ Yatay sıralara per�yot, düşey sütunlara grup den�r.
4. ve 5. per�yotta 18'er,
(yan grup) bulunur.
¨ 3 tane düşey sütunlu 8B grubu vardır.
1 Atom Numarası
1
3 4
11 12
19
37
55
87
Rb
20
38
56
88
21
39
71
103
22
40
72
104
23
41
73
24
42
74
25
43
75
26
44
76
27
45
77
Rf
Mo
28
46
78
29
47
79
30
48
80
31
49
81
Ag
Au
13
5
32
50
82
14
6
33
51
83
15
7
34
52
84
16
8
35
53
85
17
9
36
54
86
18
10
2
105 106 107 108 109 110 111 112 113 115 116114 117 118Db Sg Bh Hs Mt Ds
57 58 59 60 61 62 63 64 66 65 67 68 69 70
89 90 91 92 93 94 95 96 98 97 99 100 101 102
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
58
1. P
2. P
3. P
4. P
5. P
6. P
7. P
PERİYODİK SİSTEM
4. ve 5. per�yotta 18'er tane element bulunur. (III. yanlış)
Cevap C
II. IUPAC’a göre 18 grup vardır.
IV. Aynı gruptak� elementler�n k�myasal özell�kler� genell�kle benzerd�r. V. Geç�ş metaller� A grubu elementler�d�r.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Per�yod�k s�stemle �lg�l�, I. Elementler�n artan proton sayısına göre düzenlenm�şt�r.
Yargılarından kaç tanes� doğrudur?
Çözüm Per�yod�k s�stemle �lg�l� ver�len
Çözümlü soru 1.
I, II ve IV. yargılar doğrudur.
III. 4. ve 5. per�yotta 8'er tane element bulunur.
Geç�ş metaller� B grubu elementler�d�r. (V. Yanlış)
I. Kolay e ver�rler. II. Isı ve elektr�ğ� �y� �let�rler.
�ç�n doğru ametaller �ç�n yanlıştır?
D) I ve II E) I ve III
III. Yüzeyler� mattır.
Çözüm Metaller kolay e ver�rken ametaller kolay e alır.
(I. doğru) Metaller ısı ve elektr�ğ� �y� �let�rken ametaller ısı
ve elektr�ğ� �letmez (II. doğru) Metaller�n yüzeyler� parlak, ametaller�n k� �se
mattır. (III. yanlış)
Yukarıda ver�len b�lg�lerden hang�ler� metaller
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Cevap D
Çözümlü Soru 2.
- -¨
¨
¨
¨
¨
¨
XYZ Yayıncılık
Y, ısı ve elektr�ğ� �y� �letmekted�r.
D) Y, Z, X E) Y, X, Z
X, tek atomlu b�r gazdır.
aşağıdak�lerden hang�s�nde doğru ver�lm�şt�r?
A) Z, Y, X B) X, Y, Z C) X, Z, Y
X, Y ve Z elementler� �le �lg�l� aşağıdak� b�lg�ler
Z, elektron almaya yatkındır.
II. Değerl�k elektron sayıları 7'd�r.
4. Per�yod�k s�stemde aynı yatay sırada bulunan
s�stemde proton sayılarına göre artış sıralaması
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
D) Yalnız II E) II ve III
ver�l�yor.
Buna göre X, Y ve Z elementler�n�n per�yod�k
III. Oda koşullarında tamamı gazdır.
II. Kolay e alırlar.
1. atomları �le �lg�l�,
D) Z, toprak alkal� metal�d�r.
Per�yod�k s�stemle �lg�l� yerler� bel�rt�len elementlerle �lg�l� aşağıdak�lerden hang�s� yanlıştır?
3. Halojenlerle �lg�l�, I. H�drojenl� b�leş�kler� as�d�k özell�k göster�r.
Yargılarından hang�ler� doğrudur? III. Tel ve levha hal�ne get�r�leb�l�rler.
I. K�myasal özell�kler� benzerd�r.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I ve II
2.
B) X, alkal� metald�r. C) T, b�leş�kler�nde sadece -1 değerl�k alır.
E) Y, oda koşullarında tek atomlu ve gazdır.
A) Y ve Z’n�n değerl�k elektron sayıları eş�tt�r.
X
Z
T
Y
-
7 15X ve Y
¨¨¨
1-E 2-B 3-B 4-D
TEST
61
-
PERİYODİK SİSTEM TEST 2
A) B) C) D) E)
12. Aynı grupta bulunan X, Y ve Z elementler� �ç�n;
Buna göre elementler�n gruptak� göster�m� aşağıdak� seçenekler�n hang�s�nde doğru ver�lm�şt�r?
- Atom numarası en büyük olan Z ‘d�r. - İyonlaşma enerj�s� en büyük olan Y ’d�r.
b�lg�ler� ver�l�yor.
9. atom hacm� en Aşağıdak� atomlardan hang�s�n�n büyüktür?
III. Halojen
11. Element Grup Adı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) E)
I. Alkal� metal
A) Atom numarası 3 ‘tür.
D) Kararlı b�leş�kler�nde -1 değerl�k alır.
D) I ve III E) II ve III
A) B) C)
C) Oda şartlarında katı halde bulunur.
II. Toprak alkal� metal
B) Alkal� metal grubundadır.
E) Bulunduğu per�yodun en solunda bulunur.
10. aşağıdak� 2. per�yot 1A grubu element� �ç�n b�lg�lerden hang�s� yanlıştır?
Yukarıda atom numarası ver�len elementler�n hang�ler�n�n karşılarındak� grup adı doğrudur?
A) Atom çapı en büyük olan K ‘dır.
II. Elektron �lg�ler� Z > X > Y ‘d�r.
D) Z en akt�f ametal atomudur.
III. İyonlaşma enerj�s� genell�kle artar.
Per�yod�k s�stemde yerler� bel�rt�len elementlerle �lg�l� olarak aşağıdak� b�lg�lerden hang�s� yanlıştır?
D) II ve III E) I, II ve III
13.
14. Per�yod�k cetvel�n b�r kes�t�nde ver�len, X, Y ve Z baş grup elementler�yle �lg�l�,
Yargılarından hang�ler� doğru olab�l�r? III. Katman sayıları X = Y < Z ‘d�r.
B) X ve T aralarında �yon�k bağlı b�leş�k oluşturur.
C) Y ‘n�n değerl�k elektron sayısı 8 ‘d�r.
E) T ve K katı halde elektr�k akımını �let�r.
I. Atom çapları Y > X > Z ‘d�r.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
15. Per�yod�k s�stemde aynı per�yotta sağa doğru g�d�ld�kçe,
I. Elektronegat�fl�k artar.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
D) II ve III E) I ve III
II. Metal�k akt�fl�k azalır.
16. Aşağıda katman elektron dağılımı ver�len elementlerden hang�s� b�leş�kler�nde sadece -1 değerl�k alır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III
A) B) C) D) E)
9-E 10-D 11-D 12-B 13-C 14-B 15-C 16-A
6 C7 N 9 F
12 Mg 19 K
11X
13Y
17 Z
X
Y
Z
X
Y
Z
X
Y
Z
X
Y
Z X
Y
Z
T
K
Z
X Y
X
Y
Z
2 7
) )2 5
) )2 8 7
) ) )1
)2 8 1
) ) )
XYZ Yayıncılık
69
Tanec�ğ�n türü bel�rlen�rken önce �yon olup olma-
KİMYASAL TÜR
Maddeler� oluşturan farklı tanec�klere k�myasal tür den�r.
Örnek
İyon :
Molekül :
Atom : Na, Mg, Kr, He...
dıkları bel�rlen�r. Daha sonra atom veya molekül olup olmadığına karar ver�l�r.
III c) İyon
Çözüm
Tanec�k K�myasal Tür
Yukarıda ver�len tanec�kler� k�myasal türler�ne göre eşleşt�r�n�z?
I. c
II b) Atom
II. a
İyon
III. b
Atom
I a) Molekül
Örnek
Molekül
K�myasal türler; atom, �yon ve molekül olarak sınıflandırılır.
Li+
KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER
Çözümlü Soru 1.
Aşağıdak�lerden hang�s� k�myasal türlere örnek ver�lemez?
A) Anyon B) Katyon C) Proton
D) Molekül E) Atom
ÇözümK�myasal türler; atom, �yon ve molekülden oluşur. İyon kend� �çer�s�nde anyon ve katyon olarak sınıflandırılır. Proton, atom altı tanec�kler arasında yer alır. K�myasal türlere örnek olarak ver�lemez. Cevap C
Çözümlü Soru 2.
III. İyon
: Atom
K�myasal Tür Örnek
Cevap E : Anyon (�yon)
: Element molekülü
II. Atom Na I. Molekül
Çözüm
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
Yukarıda k�myasal türler�n karşılarında ver�len örneklerden hang�ler� doğrudur?
D) II ve III E) I, II ve III
K�myasal Tür
Atom
İyon
Molekül
Anyon
Katyon
Element molekülü
B�leş�k molekülü
2 2 3Na , Mg , O , N ...+ + - -
2 2 2 3O , H , CO , NH ...
Li+
2CO
Mg
2O
F-
2ONaF-
2COMg
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
76
9. K�myasal türler arası etk�leş�mler �le �lg�l�;
D) II. tepk�mede enerj� değ�ş�m� 40 Kj/mol’den fazladır.
II. Atomlar arasında sadece k�myasal etk�leş�mler meydana gel�r.
I. Moleküller arasındak� tüm etk�leş�mler fiz�kseld�r.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) III. tepk�mede zayıf etk�leş�mler kopmuştur.
III.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
II.
A) I. tepk�me fiz�ksel değ�ş�md�r.
D) I ve II E) II ve III
10. I.
E) III. tepk�mede madden�n k�ml�k özell�ğ� değ�şmem�şt�r.
III. İyonlar b�r araya gelerek b�leş�kler� oluşturamaz.
Yukarıda ver�len değ�ş�mler �le �lg�l� aşağıdak�lerden hang�s� yanlıştır?
B) II. tepk�mede güçlü etk�leş�mler kopmamıştır.
11. Molekül yapılı b�leş�klerle �lg�l�; I. Polar veya apolar kovalent bağ �çer�r. II. Tümü suda çözünmez.
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
D) II ve III E) I, II ve III
III. Moleküller� arasında London etk�leş�m� gözlen�r.
KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER
9-A 10-B 11-C 12-E 13-B 14-B 15-E
Yargılarından hang�ler� doğrudur?
moleküller�yle �lg�l�, I. 2. zayıf etk�leş�md�r. II. 1. k�myasal bağdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
15.
III. 2. H�drojen bağıdır.
12. hang�s�n�n suda Aşağıda ver�len b�leş�klerden çözünmes� beklenmez?
III. Dem�r atomlarını b�r arada tutan kuvvetler
14. sadece Aşağıdak� moleküller�n hang�s�nde London etk�leş�m� gözlen�r?
A) B) C)
D) E)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Yukarıdak� yargılardan hang�ler� fiz�ksel bağ tanımına uyar?
13. I. b�leş�ğ�ndek� ve �yonlarını b�r arada tutan kuvvetler
D) HCl E) H S
A) B) C)
II. Soygaz atomlarını b�r arada tutan kuvvetler
TEST 3
(k) (suda) (suda)NaCl Na Cl+ -® +
2H S NaCl
2 5C H OH Na3BF
3CH Cl
2CaCl
4CCl3CH OH
2 (k) 2(g)MgF Mg F® +
(k) (s)Al Al®
1 2
H C O H F H- - - -
XYZ Yayıncılık
2Ca+ Cl-
H
H
2
93
Çözümlü Soru 1.
Çözümlü Soru 2.
P = 1,6 atm olur.
Çözüm
3.2 + 2.5 + 0.3 = P .(2 + 5 + 3)
Sab�t sıcaklıkta M musluğu açılırsa son basınç kaç atm olur?
ve He tepk�me vermeyen gazlardır. Karışım formülünden;
16 = 10.P
Cevap C
A) 0,6 B) 1,2 C) 1,6 D) 2 E)
B�r�nc� kaptak� gazın tamamı musluk açılıp b�r kuvvetle II. kaba aktarılırsa, II. kaptak� son basınç kaç atm olur?
Gazın tamamı kaba aktarıldığı �ç�n son hac�m 2L olacaktır.
A) 2 B) 5 C) 8 D) 11 E) 15
Çözüm
30 = 2P P = 15 atm
8.3 + 3.2 = P .(2)
Cevap E
1.
2. 2 atm basınç yapan b�r gazın hacm� 8 ml �ken basıncı 38 cmHg ‘ye düşürüldüğünde hacm� kaç ml olur?
A) 16 B) 32 C) 64 D) 128 E) 152
Sab�t sıcaklık ve kütledek� gaz I. durumdan II. duruma get�r�l�rse son basınç kaç cmHg olur?
A) 1 B) 2 C) D) E)
Yukarıdak� kaplar arasında musluklar sab�t sıcaklıkta açıldığında son basınç kaç atm olur?
A) 0,6 B) 1 C) 3 D) 45,6 E) 456
3.
4. I. Kütle arttıkça hac�m artar. II. Mol sayısı ve basıncı sab�t �ken hac�m �le
sıcaklık doğru orantılıdır.
Yargılarından hang�ler� Boyle-Mar�otte kanunu �ç�n doğrudur?
III. Mol sayısı ve sıcaklığı sab�t olan gazın basınç ve hac�m çarpımı sab�tt�r.
D) I ve II E) I, II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
1-D 2-B 3-D 4-C
MADDENİN HALLERİ
16
7
2LH3atm
I II
III
M5LHe2atm
Boş 3L
II. Kap
I. Kap
8atm3 LNe
3atm2 LNe
H1L3atm
H2L2atm
H3L1atm
5
6
5
3
10
3
3atm1 L
P5 L
II.I.
2
2H
(g) (g)
2 2 2
2
XYZ Yayıncılık TEST
115
1 1 2 2 3 3 S TP .V P .V P .V P .V+ + =
S
S
S
1 1 2 2 S TP .V P .V P .V+ =
S
S
S
Çözelt�ler�n Karıştırılması
B�rden fazla çözelt�n�n karıştırılması, çözücü eklenmes� çözünen eklenmes� durumunda çözelt�n�n kütlece yüzde der�ş�m� değ�ş�r.
+ =
Çözünen eklenmes� durumunda çözünen�n yüzdes� yüz alınır.
Çözüm Çözelt�ler�n karıştırılması durumunda; % .m + % .m = % .m
30.200 + 10.300 = x.500 60 + 30 = x.5 90 x.5
x = 18
% .m + % .m = % .(m + m )
A) 15 B) 18 C) 20 D) 22 E) 25
Örnek
Çözelt�ye çözücü eklenmes� durumunda çözücünün yüzdes� sıfır alınır.
bağıntısı kullanılarak çözelt�n�n son durumdak� kütlece yüzde der�ş�m� bulunab�l�r.
5 5
Kütlece %30'luk 200 gram HCl çözelt�s� �le kütlece %10'luk 300 gram HCl çözelt�s� karıştırılıyor. Buna göre, oluşan çözelt�n�n kütlece yüzde der�ş�m� kaçtır?
m m m + m
Cevap B
KARIŞIMLAR
% .m + % .m = % .m
Çözüm
Çözelt�ye saf çözünen�n eklen�lmes� durumunda yüzdes� 100 alınır.
20.400 + 100.m = 36.(400 + m)
Çözüm
Kütlece %20'l�k 400 gram NaOH çözelt�s�ne b�r m�ktar daha NaOH katısı eklenmekted�r. Son durumda oluşan çözelt�n�n kütlece yüzde der�ş�m� 36 olduğuna göre ,kaç gram NaOH eklenm�şt�r?
64.m = 6400
A) 25 B) 40 C) 50 D) 70 E) 100
Örnek Kütlece %30'luk 700 gram NaCl sulu
çözelt�s�n�n yarısı başka b�r kaba aktarılıyor. Kalan çözelt�ye 100 gram saf su ve 50 gram NaCl eklenmekted�r. Buna göre, oluşan çözelt�n�n kütlece yüzde der�ş�m� kaçtır?
30.350 + 50.100 = x.500 30.350 + 100.0 + 50.100 = x.500
105 + 50 = x.5
m = 100 gram
8000 + 100.m = 14400 + 36.m
Örnek
Cevap E
A) 20 B) 25 C) 31 D) 37 E) 40
Çözücünün yüzdes� sıfır, çözünen�n yüzdes� 100 alınır.
% .m + % .m + % .m = % .m
x = 31 Cevap C
¨
% % %
¨
¨
¨
XYZ Yayıncılık XYZ Yayıncılık
1 2 son
1 2 21
1 1 2 2 son 1 2
1 1 2 2 son Toplam
=
1 1 2 2 son Toplam
1 1 2 2 son Toplam3 3
201
¨
¨