ocena wstępna zanieczyszczenia powietrza pyłem pm2,5 w

Ocena wstępna zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 w województwie śląskim _________________________________________________________________________________________________________________

2

Spis treści

DEFINICJE........................................................................................................................................................... 3 1. WSTĘP............................................................................................................................................................... 4 2. PODSTAWA KLASYFIKACJI STREF POD KĄTEM ZAPLANOWANIA SYSTEMU OCEN ROCZNYCH PYŁU PM2,5 ................................................................................................................................. 5

2.1 Określenie wartości górnego i dolnego progu oszacowania ................................................................... 5 2.2 Wymagane metody oceny rocznej ............................................................................................................ 6 2.3 Strefy w województwie śląskim................................................................................................................ 8

3. ZAKRES I ŹRÓDŁA INFORMACJI WYKORZYSTANE W OCENY WSTĘPNEJ............................. 10 3.1 Wyniki pomiarów................................................................................................................................... 10 3.2 Badania składu chemicznego i ziarnowego pyłu ................................................................................... 12 3.3 Rezultaty obliczeń modelowych i prognozy ........................................................................................... 16 3.4 Dotychczasowe oceny jakości powietrza ............................................................................................... 18 3.5. Inwentaryzacja emisji ........................................................................................................................... 20

4. DOKUMENTACJA I RAPORTOWANIE WYNIKÓW OCENY WSTĘPNEJ....................................... 27 5. BIBLIOGRAFIA............................................................................................................................................. 32

Dyrektywy ...................................................................................................................................................... 32 Ustawy i Rozporządzenia ............................................................................................................................... 32 Normy ............................................................................................................................................................ 32 Wskazówki...................................................................................................................................................... 32 Opracowania analityczne .............................................................................................................................. 32


3

Definicje • ocena oznacza każdą metodę stosowaną do pomiaru, obliczania, przewidywania lub osza-

cowania poziomów zanieczyszczeń; • poziom dopuszczalny oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony na podstawie

wiedzy naukowej, w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziały-wania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany;

• poziom docelowy oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, za-pobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowi-sko jako całość, który ma być osiągnięty tam gdzie to możliwe w określonym czasie;

• margines tolerancji oznacza procentowo określoną część poziomu dopuszczalnego, o którą poziom ten może zostać przekroczony, zgodnie z warunkami ustanowionymi w Dy-rektywie 2008/50/WE;

• górny próg oszacowania oznacza poziom substancji w powietrzu, poniżej którego do oceny jakości powietrza może być stosowana kombinacja pomiarów stałych i technik mo-delowania lub pomiarów wskaźnikowych;

• dolny próg oszacowania oznacza poziom substancji w powietrzu, poniżej którego do oceny jakości powietrza wystarczające jest stosowanie technik modelowania lub obiek-tywnego szacowania;

• udział zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł naturalnych oznacza emisję zanie-czyszczeń, która nie jest spowodowana bezpośrednio lub pośrednio działalnością czło-wieka, w tym zjawiska naturalne, takie jak wybuchy wulkanów, aktywność sejsmiczna, aktywność geotermiczna, pożary nieużytków, gwałtowne wichury, aerozole morskie lub resuspensja lub transport w powietrzu cząstek pochodzenia naturalnego, lub ich przeno-szenie z regionów suchych;

• strefa dla PM2,5 - za strefę należy uważać aglomerację lub miasto o liczbie mieszkań-ców przekraczającej 100 tys. lub resztę województwa nie wchodzącą w skład aglomeracji oraz miasta o liczbie ludności powyżej 100 tys.;

• aglomeracja oznacza miasto lub grupę miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 250 tys.;

• PM2,5 oznacza pył przechodzący przez otwór sortujący, zdefiniowany w referencyjnej metodzie poboru próbek i pomiaru PM2,5 , EN 14907, przy 50 % granicy sprawności dla średnicy aerodynamicznej do 2,5 µm;

• pomiary stałe oznaczają pomiary przeprowadzane w stałych punktach pomiarowych, za-równo w trybie ciągłym, jak i na zasadzie wyrywkowych prób, w celu określenia pozio-mów substancji w powietrzu zgodnie z założonymi stosownymi celami dotyczącymi jako-ści danych;

• pomiary wskaźnikowe oznaczają pomiary, dla których wymagania dotyczące jakości da-nych są mniej restrykcyjne w porównaniu z pomiarami stałymi;


4

1. Wstęp Dyrektywa 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 w sprawie jakości powietrza i czystszego powie-trza dla Europy1 rozszerza obowiązek oceny jakości powietrza w państwach członkowskich na pył zawieszony PM2,5. Pył jest substancją różniącą się od pozostałych zanieczyszczeń powietrza ze względu na po-chodzenie. Z jednej strony emitowany jest jako zanieczyszczenie pierwotne podczas różnego rodzaju procesów (antropogenicznych i naturalnych) z drugiej strony powstaje jako zanie-czyszczenie wtórne w wyniku przemian jego prekursorów: dwutlenku siarki, dwutlenku azo-tu, amoniaku i lotnych związków organicznych. Pojawia się również w wyniku procesów resuspensji z powierzchni ziemi. Dyrektywa wprowadza dwie wartości kryterialne stężenia pyłu PM2,5: • poziom docelowy - 25 µg/m3 – termin osiągnięcia 1 stycznia 2010 r. • poziom dopuszczalny – 25 µg/m3 – termin osiągnięcia 1 stycznia 2015 r. Ocena wstępna, jako pierwszy etap oceny jakości powietrza dla tego zanieczyszczenia została wykonana: • dla stref wg nowego podziału województwa dla pyłu PM2,5 – pięciu stref, w tym dwóch

aglomeracji; • w oparciu o „Wskazówki do oceny wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5

opracowane w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska – lipiec 2009; • z uwzględnieniem, stanowisk pracujących na potrzeby obliczania Wskaźnika Średniego

Narażenia (AEI) Zasadniczym celem oceny wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 jest zaplano-wanie metod, jakimi będą dokonywane roczne oceny jakości powietrza w odniesieniu do pyłu PM2,5.

1 Dyrektywa 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, (Dz. U. L 152/1 z dnia 11.06.2008)


5

2. Podstawa klasyfikacji stref pod kątem zaplanowania systemu ocen rocznych pyłu PM2,5 Podstawę klasyfikacji stanowią stężenia pyłu w rejonach o najwyższych poziomach na terenie danej strefy. Z klasą związane są określone wymagania dotyczące systemów ocen rocznych:

− metody oceny stężenia pyłu PM2,5, określone dla systemu rocznych ocen jakości po-wietrza (pomiary, modelowanie, metody szacunkowe itp.),

− minimalna liczba stanowisk pomiarów stężenia pyłu PM2,5 na terenie strefy (z uwzględnieniem rozproszonych źródeł emisji oraz oddziaływania istotnych źródeł punktowych).

Klasyfikacji stref według górnego i dolnego progu oszacowania

Kryteriami pozwalającymi na powiązanie systemów oceny z poziomem zanieczysz-

czenia powietrza pyłem są dolny i górny próg oszacowania. Dla potrzeb niniejszej oceny wstępnej przyjęto następujące założenia dotyczące klas zanie-czyszczenia:

• Klasa 1 – strefa o najniższych stężeniach pyłu PM2,5 • Klasa 2 – strefa o umiarkowanych stężeniach pyłu PM2,5 • Klasa 3 – strefa o najwyższych stężeniach pyłu PM2,5

2.1 Określenie wartości górnego i dolnego progu oszacowania Górny i dolny próg oszacowania stanowią określoną część poziomu dopuszczalnego, wyrażo-ną w procentach (tabela 1, rys. 1) Tabela 1. Górny i dolny próg oszacowania dla pyłu PM2,5

Poziom dopuszczalny (1)

Górny próg oszacowania 70% poziomu dopuszczalnego 17 µg/m3

Dolny próg oszacowania 50% poziomu dopuszczalnego 12 µg/m3

(2) Górny próg oszacowania i dolny próg oszacowania nie mają zastosowania do pomiarów w celu oceny zgodności z docelowym ograniczeniem stopnia narażenia na działanie PM2,5 dla ochrony zdrowia ludzkiego

Średnie roczne stężenie PM2,5 (2)

25 µg/m3

(1) Na dzień 1 stycznia 2015 r.


6

Rys. 1. Klasyfikacja według górnego i dolnego progu oszacowania

2.2 Wymagane metody oceny rocznej System ocen rocznych wykorzystuje metody wynikające z odniesienia poziomu stęże-

nia pyłu PM2,5 do wartości kryterialnych, którymi są górny i dolny próg oszacowania. Meto-dy te zostały przedstawione w tabeli 2. Tabela 2. Klasyfikacja aglomeracji i stref na potrzeby ocen rocznych jakości powietrza dla pyłu PM2,5

Najwyższe stężenia zanieczyszczenia w aglomeracji/strefie

Klasa aglomeracji/strefy Wymagania dotyczące metod ocen rocznych

Powyżej poziomu dopuszczalnego 3b

Obowiązek lub priorytet prowadzenia pomiarów stałych na obszarach przekroczeń poziomu dopuszczalnego w strefie

Powyżej górnego progu oszacowania 3a

Pomiary stałe, wysokiej jakości . Wyniki pomiarów mogą być uzupełniane technikami modelowania lub pomiarami

wskaźnikowymi w celu zapewnienia odpowiedniej informacji na temat przestrzennego rozkładu stężen PM2.5 w

powietrzu.

Pomiędzy górnym i dolnym progiem oszacowania 2

Pomiary (obowiązkowo) stałe mogą być kombinowane z pomiarami wskaźnikowymi lub technikami modelowania,

lub obiektywnego szacowania.Poniżej dolnego progu

oszacowania 1Wystarczajace sa techniki modelowania lub obiektywnego

szacowania

Najwyższe wymagania stawiane są systemowi monitoringu w aglomeracjach i strefach kla-sy 3b, w których stężenia pyłu PM2,5 przekraczają poziom docelowy/dopuszczalny PD=25µg/m3. Obowiązkowe lub priorytetowe pomiary powinny być realizowane na stałych stanowiskach i powinny być wysokiej jakości. Na stanowiskach powinny być wykorzystywane


7

pyłomierze pracujące według metody referencyjnej lub posiadające świadectwo równoważno-ści z tą metodą 2;

Wysokie wymagania stawiane są systemowi monitoringu w aglomeracjach i strefach klasy 3a, w których stężenia pyłu PM2,5 przekraczają górny próg oszacowania GPO=17µg/m3. Obowiązkowe pomiary powinny być realizowane na stałych stanowiskach i powinny być wy-sokiej jakości. Na stanowiskach powinny być wykorzystywane pyłomierze pracujące według metody referencyjnej lub posiadające świadectwo równoważności z tą metodą. Wyniki tych pomiarów mogą być uzupełniane wynikami modelowania rozkładów stężeń w strefie lub po-miarami wskaźnikowymi.

Jeżeli stężenie pyłu PM2,5 w aglomeracji lub strefie wyznaczone na podstawie dostępnych danych mieści się między górnym progiem oszacowania GPO=17µg/m3 a dolnym progiem oszacowania DPO=12µg/m3 (klasa 2) system monitoringu może mieć nieco złagodzone wy-magania. W aglomeracjach i strefach muszą być prowadzone pomiary stężenia pyłu PM2,5 ale pomiary te mogą być mniej intensywne niż w strefach o klasie 3.

Najniższe wymagania dotyczą systemu monitoringu w aglomeracjach i strefach, w których stężenia pyłu PM2,5 w powietrzu określone na podstawie dostępnych danych mieszczą się poniżej dolnego progu oszacowania DPO=12µg/m3. W takich przypadkach pomiary nie muszą być prowadzone, a dla ocen rocznych jakości powietrza wystarczą wyniki modelowania roz-kładów stężeń pyłu lub metody obiektywnego szacowania.

Dyrektywa określa minimalną liczbę stanowisk do pomiarów stałych pyłu PM2,5 w celu oceny zgodności z poziomem docelowym/dopuszczalnym w strefach i aglomeracjach, w których stały pomiar stanowi jedyne źródło informacji. Liczba stanowisk dla rozproszo-nych źródeł emisji zależy od klasy aglomeracji/strefy oraz od liczby mieszkańców w aglome-racji/strefie (tab. 3). W odniesieniu do stref i aglomeracji, w których informacje pochodzące ze stałych pomiarów będą uzupełniane informacjami z modelowania lub pomiarów wskaźni-kowych, całkowita liczba punktów pomiarowych może zostać zmniejszona maksymalnie o 50 %, pod warunkiem, że zostaną spełnione następujące kryteria:

a) metody uzupełniające dostarczą danych wystarczających do oceny jakości powietrza w odniesieniu do poziomu docelowego/dopuszczalnego, jak również zapewnią właściwą informację dla społeczeństwa;

b) liczba stanowisk, które mają zostać założone oraz przestrzenne rozmieszczenie stano-wisk stosujących inne metody będą wystarczające do ustalenia stężenia pyłu PM2,5 zgodnie z celami dotyczącymi jakości danych (Załącznik I sekcja A w dyrektywie) oraz umożliwią uzyskanie wiarygodnych wyników oceny (spełniających kryteria określone w Załączniku I sekcja B w dyrektywie).

2 Jakość powietrza atmosferycznego – Standardowa, grawimetryczna metoda oznaczania frakcji masowej PM2,5 pyłu zawieszonego, PN-EN 14907:2006h; IV.2006


8

Tabela 3. Minimalna liczba stanowisk pomiarowych do pomiarów stałych pyłu zawieszonego w celu oceny zgodności z poziomami dopuszczalnymi oraz z progami alarmowymi(PM10) w strefach i aglomeracjach, w których stały pomiar stanowi jedyne źródło informacji. Źródła rozproszone

Jeżeli maksymalne stężenia przekraczają górny próg

oszacowania (1)

Jeżeli maksymalne stężenia znajdują się między górnym i dolnym progiem oszacowania

PM(2) (suma stanowisk dla PM10

i PM2,5)PM(2) (suma stanowisk dla PM10

i PM2,5)0 - 249 2 1

250 - 499 3 2500 - 749 3 2750 - 999 4 2

1000 - 1499 6 31500 - 1999 7 32000 - 2749 8 42750 - 3749 10 43750 - 4749 11 64750 - 5999 13 6

>=6000 15 7

Liczba mieszkańców aglomeracji lub strefy (w

tysiącach)

(1) Dla pyłu zawieszonego (oraz NO2, benzenu i tlenku węgla) należy uwzględnić przynajmniej jedną stację pomiarową do pomiarów tła miejskiego i jedną w rejonie oddziaływania ruchu drogowego (stacja komunikacyjna), pod warunkiem że nie spowoduje to zwiększenia liczby stanowisk pomiarowych. Całkowita liczba stacji do pomiarów tła miejskiego i całkowita liczba stacji komunikacyjnych w państwie członkowskim wymaganych na potrzeby ocen rocznych nie mogą różnić się o współczynnik większy niż 2. Należy utrzymać stanowiska pomiarowe, na których nastąpiło przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla PM10 w ciągu ostatnich trzech lat, o ile nie jest konieczna zmiana umiejscowienia ze względu na szczególne okoliczności, zwłaszcza rozwój przestrzenny aglomeracji/miast. (2) W przypadku gdy PM2,5 i PM10 są mierzone w tej samej stacji pomiarowej, są one liczone jako dwa oddzielne stanowiska pomiarowe. Łączna liczba stanowisk pomiarowych dla PM2,5 i PM10 w kraju wymagana do ocen rocznych nie może różnić się o współczynnik większy niż 2. Stanowiska pomiarów pyłu PM2,5 służące do ocen rocznych jakości powietrza mogą pokrywać się ze stanowiskami do pomiarów stałych w celu oceny zgodności z krajowym celem redukcji narażenia na działanie pyłu PM2,5 . Jeżeli w strefie zaplanowano dwa stanowiska pomiarów stężenia pyłu PM2,5, jedno powinno zostać zlokalizowane na obszarze tła miejskiego, a drugie jako stanowisko komunikacyjne. Jeżeli w strefie jest więcej stanowisk niż dwa, stosunek liczby stanowisk obydwu typów (tła miejskiego i komunikacyjnych) nie powinien być większy niż 2. W przypadku oceny zanieczyszczenia w pobliżu źródeł punktowych (mających istotny wpływ na jakość powietrza na terenach zamieszkałych strefy) należy obliczyć liczbę punktów po-miarowych dla pomiarów stałych, biorąc pod uwagę zagęszczenie źródeł emisji, prawdopo-dobną strukturę rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń powietrza i potencjalne narażenie lud-ności. Jeżeli pył PM2,5 w strefie jest emitowany z dużych instalacji, rozumianych jako instalacje mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których wymagany jest raport o oddziały-waniu na środowisko bądź obowiązek posiadania pozwolenia zintegrowanego, przynajmniej jeden punkt pomiarowy powinien być zlokalizowany w miejscu największego oddziaływania tych instalacji w taki sposób, aby można było monitorować zastosowanie najlepszych dostęp-nych technik (BAT.

2.3 Strefy w województwie śląskim

W województwie śląskim dla potrzeb oceny wstępnej zostało wydzielonych pięć stref: aglomeracja górnośląska, aglomeracja rybnicko-jastrzębska, miasto Bielsko-Biała, miasto Częstochowa oraz strefa śląska PM2,5. Wykaz stref dla celów oceny jakości powietrza przed-stawia tabela 4.

Dane dotyczące obszarów i ludności stref dla pyłu PM2,5 przedstawia tabela 5.


9

Tabela 4 . Lista stref w województwie śląskim, w których dokonuje się ocen jakości powietrza, w tym pod kątem zawartości pyłu PM2,5

Nazwa i kod strefy dla celów oceny jakości powietrza pod

kątem zawartości ozonu

Nazwa i kod strefy dla celów oceny jakości powietrza pod kątem

zawartości pyłu zawie-szonego PM2,5

Nazwa i kod strefy dla celów oceny jakości powietrza pod kątem zawarto-ści dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, tlenku węgla i benzenu, pyłu zawieszonego PM10 oraz zawar-tego w tym pyle ołowiu, arsenu, kad-

mu, niklu i benzo(a)pirenu Nazwa Kod Nazwa Kod Nazwa Kod

Obszar strefy

Bytom - miasto na prawach powiatu

Chorzów - miasto na prawach powiatu Dąbrowa Górnicza - miasto na prawach powiatu

Gliwice - miasto na prawach powiatu

Jaworzno - miasto na prawach powiatu

Katowice - miasto na prawach powiatu

Mysłowice - miasto na prawach powiatu Piekary Śląskie - miasto na prawach powia-tu

Ruda Śląska - miasto na prawach powiatu Siemianowice Śląskie - miasto na prawach powiatu

Sosnowiec - miasto na prawach powiatu Świętochłowice - miasto na prawach po-wiatu

Tychy - miasto na prawach powiatu

Aglomeracja górnośląska PL.24.01.a.14 aglomeracja

górnośląska PL2401 aglomeracja górnośląska PL.24.01.a.14

Zabrze - miasto na prawach powiatu Jastrzębie Zdrój - miasto na prawach powiatu

Rybnik - miasto na prawach powiatu

Aglomeracja rybnicko-jastrzębska

PL.24.02.a.03 aglomeracja rybnicko-jastrzębska

PL2402 aglomeracja rybnicko-jastrzębska

PL.24.02.a.03

Żory - miasto na prawach powiatu miasto Biel-sko-Biała PL2403 miasto Bielsko-

Biała PL.24.03.m.01 Bielsko-Biała - miasto na prawach powiatu miasto Czę-stochowa PL2404 miasto Często-

chowa PL.24.04.m.01 Częstochowa - miasto na prawach powiatu

powiat bielski

powiat cieszyński strefa bielsko-żywiecka PL.24.05.z.03

powiat żywiecki

powiat bieruńsko-lędziński strefa bieruń-sko-pszczyńska PL.24.06.z.02

powiat pszczyński

powiat częstochowski

powiat kłobucki

powiat lubliniecki

strefa często-chowsko-lubliniecka

PL.24.07.z.04

powiat myszkowski

powiat gliwicki strefa gliwicko-mikołowska PL.24.08.z.02

powiat mikołowski

powiat raciborski

powiat rybnicki strefa racibor-sko-wodzisławska

PL.24.09.z.03

powiat wodzisławski

powiat będziński

powiat tarnogórski

Strefa śląska PL.24.00.b.19

strefa śląska PM2,5 PL2405

strefa tarnogór-sko-będzińska PL.24.10.z.03

powiat zawierciański


10

Tabela 5. Liczba mieszkańców i obszar stref PM2,5 w województwie śląskim Aglomeracja Obszar strefy

Lp. Nazwa strefy Kod strefy [tak/nie] [km2] Liczba mieszkań-

ców w strefie 1 Aglomeracja górnoślaska PL2401 tak 1218 19739002 Aglomeracja rybnicko-jastrzębska PL2402 tak 298 2968943 miasto Bielsko-Biała PL2403 nie 125 1754764 miasto Częstochowa PL2404 nie 160 2414495 strefa śląska PM2,5 PL2405 nie 10533 1961242

3. Zakres i źródła informacji wykorzystane w oceny wstęp-nej

Podstawowym źródłem informacji dla oceny są wyniki pomiarów stężenia pyłu, pozwala-jące na ocenę jego całkowitej zawartości w powietrzu, niezależnie od źródeł pochodzenia (pył pierwotny i wtórny).

Metodami uzupełniającymi są inwentaryzacja emisji, dotychczasowe oceny jakości po-wietrza i obliczenia modelowe rozprzestrzeniania pyłu.

3.1 Wyniki pomiarów W pierwszej kolejności do wykonania oceny wstępnej wykorzystano wyniki pomia-

rów stężenia pyłu PM2,5. Ponieważ wyników pomiarów stężenia pyłu PM2,5 w latach 2004-2008 jest niewiele ok.10%, przy wykonywaniu oceny wstępnej posłużono się wynikami po-miarów stężenia pyłu PM10. W tabeli 6 podano liczbę stanowisk pomiaru pyłu PM2,5 i PM10 w latach 2004 - 2008. Tabela 6. Liczba stanowisk pomiarowych pyłu PM2,5 i PM10 w województwie śląskim w la-tach 2004-2008 stanowiska

pomiarowe 2004 2005 2006 2007 2008

manualne 12 15 16 15 13 automatyczne 10 17 17 16 15 PM10 razem 22 32 33 31 28 manualne 0 1 1 3 4 automatyczne 1 1 1 1 2 PM2,5 razem 1 2 2 4 6

Przy wykorzystywaniu wyników pomiarów stężenia pyłu PM10 uwzględniono udział

frakcji <2,5 µm w pyle PM10. Wykorzystano do tego celu wyniki obliczeń modelowych wy-konanych przez Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA3. Dla poszcze-gólnych stref przyjęto minimalne współczynniki udziału pyłu PM2,5 w pyle PM10 (tabela 7), uzyskane w ramach wyznaczenia przestrzennych rozkładów stężeń przy użyciu w skali kraju i województw Modelu CAMx, a do obliczeń w aglomeracjach i miastach - Modelu CALPUFF. Wartości współczynników przeliczeniowych dla województwa śląskiego wg rozkładów mo-delowych (rys. 2 i 3) są zawarte w przedziale od 0,694 do 0,749.

3 Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych „EKOMETRIA” Sp. z o.o. Opracowanie prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drob-nym w Polsce na lata 2010, 2015, 2020 wraz z analizą uwarunkowań i oceną kosztów osiągnięcia standardów dla pyłu określonych projek-towaną dyrektywą w sprawie jakości powietrza atmosferycznego i czystszego powietrza dla Europy. 2009. Praca wykonana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska


11

Rys. 2. Udział pyłu PM2,5 w PM10 (EKOMETRIA 2009 rok)

Tabela 7. Udział pyłu PM2,5 w pyle PM10

Nazwa strefy Współczynnik PM2,5/PM10

MIN

Współczynnik PM2,5/PM10

MAX

Aglomeracja górnośląska 0.694 0.766


0.706 0.739

miasto Bielsko-Biała 0.728 0.794

miasto Często-chowa 0.749 0.773

strefa śląska PM2,5 0.709 0.815

Rys.3. Udział PM2,5 w PM10, aglomeracja górnośląska, 2005 rok (EKOMETRIA 2009 rok)


12

3.2 Badania składu chemicznego i ziarnowego pyłu Ze względu na specyficzne warunki tworzenia pyłu PM2,5 – bezpośrednio w proce-

sach, w których jest emitowany jako pył pierwotny oraz w wyniku przemian chemicznych prekursorów (które mogą być emitowane w tych samych procesach) należy się spodziewać, że w jego składzie chemicznym w pobliżu źródeł emisji dominuje pył pierwotny, a w miarę oddalania od źródeł emisji rośnie udział pyłu tworzonego w procesie transformacji i rozprze-strzeniania prekursorów.

Proces tworzenia pyłu determinuje jego skład frakcyjny – im bliżej źródeł emisji tym większy udział większych frakcji oraz skład chemiczny – w miarę oddalania od źródeł maleje udział składników bezpośrednio emitowanych, a rośnie udział składników będących produk-tem przemian fizyko-chemicznych prekursorów pyłu.

Na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Moni-toringu Środowiska na przełomie lat 2007 i 20084 prowadzone były badania składu chemicz-nego pyłu w trzech miejscach o różnej antropopresji – Diablej Górze (tło regionalne), Wro-cławiu (aglomeracja) i Dąbrowie Górniczej (miasto o znaczącym oddziaływaniu źródeł prze-mysłowych). Prawdopodobne źródła pochodzenia badanych składników są następujące:

− siarczany i azotany głównie pochodzą z „dalekiego transportu”, a ich stężenia są pro-porcjonalne do emisji energetycznej rozprzestrzeniającej się w skali kontynentalnej,

− źródłem jonu amonowego może być rolnictwo (uprawy, nawożenie gleb uprawnych) w obszarach sąsiadujących z punktem pomiarowym, a w rejonach silnie uprzemysło-wionych – działalność przemysłowa związana z emisją amoniaku,

− węgiel elementarny to substancja pochodząca w powietrzu głównie z procesów nie-pełnego spalania, w szczególności paliw w silnikach wysokoprężnych i paliw kopal-nych lub biomasy w celach energetycznych,

− węgiel organiczny to substancja, której źródła stanowi spalanie biomasy, komunika-cja, daleki transport oraz tworzenie wtórnego aerozolu organicznego (oprócz źródeł antropogenicznych dużą rolę odgrywa emisja lotnych związków organicznych z la-sów),

− specyficzne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne mogą pochodzić m.in. z emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych,

− benzo(a)piren pochodzi w głównej mierze ze źródeł komunalnych, − metale ciężkie emitowane są z hut stali i różnych procesów przemysłowych, ze skła-

dowisk surowców i odpadów hutniczych, − chlorki mogą być elementem aerozolu morskiego transportowanego w głąb lądu, a w

rejonach miejskich mogą pochodzić ze spalania paliw lub ze stosowania środków do usuwania gołoledzi w zimie.

Badania porównawcze składu pyłu PM10 i PM2,5 w Dąbrowie Górniczej wykazały, że

udział poszczególnych pierwiastków w PM2,5 jest zbliżony do ich udziału w PM10, co wyni-ka, z wysokiego stosunku PM2,5/PM10. Istnieje wysoka korelacja między stężeniami po-szczególnych substancji w obu frakcjach pyłu zawieszonego. Badania PM10 i PM2,5 w punk-cie pomiarowym w Dąbrowie Górniczej prowadzono w sposób równoległy. W tabeli 8 przedstawiono sumaryczne dane dotyczące udziału PM2,5 w PM10 dla poszcze-gólnych serii pomiarowych oraz poszczególnych okresów badań. W ocenie wykorzystano 236 par stężeń PM2,5 i PM10 pokrywających 83,7 % czasu prowadzenia badań. 4 „Analiza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu, w tym metali ciężkich i WWA. Raport końcowy”. 2008. Praca zrealizowana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska


13

Tabela 8. Statystyka stosunku stężeń pyłu PM2,5/PM10 w punkcie pomiarowym w Dąbrowie Górniczej, ul. 1000-lecia 25a (stacja pomiarowa WIOŚ w Katowicach), w okresie od 15 lipca 2007 r. do 21 kwietnia 2008 r. Seria 1 Seria 2 Seria 3 Seria 4 Seria 5 Seria 6 Seria 7 Seria 8 Seria 9

Wyszcze-gólnienie

15.07-14.08.2

007

15.08-14.09.2

007

15.09-14.10.2

007

15.10-14.11.2

007

15.11-14.12.2

007

15.12.2007 -

14.01.2008

15.01-14.02.2

008

15.02-14.03.2

008

15.03-21.04.2

008

Liczba par stężeń do-bowych

31 27 24 22 21 29 21 25 36

Udział waż-nych danych [%]

100,0 87,1 80,0 71,0 70,0 93,5 67,7 86,2 94,7

Minimum 0,24 0,37 0,49 0,39 0,26 0,23 0,56 0,42 0,48 Mediana 0,64 0,67 0,75 0,80 0,92 0,91 0,95 0,85 0,96 Maksimum 1,10 0,93 1,03 0,97 1,27 1,26 1,20 1,33 1,26 Średnia 0,65 0,67 0,75 0,79 0,89 0,91 0,94 0,89 0,95 Odchylenie standardowe

0,13 0,12 0,12 0,14 0,20 0,17 0,13 0,21 0,15

Wyszcze-gólnienie

Okres badań 15.07.2007-21.04.2008

Sezon letni 15.07-14.10.2007

Sezon jesienno-zimowy

15.10.2007-14.01.2008

Sezon zimowo-wiosenny

15.01-21.04.2008

Liczba par stężeń do-bowych

236 82 72 82

Udział waż-nych danych [%]

83,7 89,1 78,3 83,7

Minimum 0,23 0,24 0,23 0,42 Mediana 0,83 0,67 0,89 0,94 Maksimum 1,33 1,10 1,27 1,33 Średnia 0,82 0,68 0,86 0,93 Odchylenie standardowe 0,19 0,13 0,18 0,17

Średni stosunek PM2,5/PM10 dla 9 serii pomiarowych wynosił 0,82. W okresie sezo-

nu letniego zwiększa się zwartość frakcji >2,5µm i stosunek PM2,5/PM10 wynosił wówczas 0,68. W podokresach pory chłodnej odpowiednio PM2,5/PM10 wynosił 0,89 i 0,94.

W ocenie wstępnej wykorzystano średnie roczne stężenia pyłu PM10 z 43 stanowisk pomiarów manualnych (rys. 4).Obliczone średnie roczne stężenia pyłu PM2,5 wg współczyn-ników przeliczeniowych udziału frakcji <2,5 średnich z okresów badań przedstawiono na rysunku 5. Dla współczynnika 0,68 wartości niższe niż 17 µg/m3 uzyskano jedynie na 3 sta-nowiskach pomiarowych w strefie śląskiej PM2,5 (Cieszynie, Lublińcu, Raciborzu). Na pozo-stałych stanowiskach wartości stężeń były wyższe niż górny próg oszacowania. Ponad 67% stanowisk przekroczyło poziom dopuszczalny pyłu PM2,5.


14

Rys. 4. Średnie roczne stężenia pyłu PM10 w latach 2005-2008 - pomiary manualne (GPO – górny poziom oszacowania PM2,5, PD – poziom dopuszczalny PM2,5)

0

10

20

30

40

50

60

70

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a -2

005

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a -2

006

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a - 2

007

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a - 2

008

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

005

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

006

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

007

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

008

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2005

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -2

006

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2007

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2008

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

5

Ryb

nik

ul. B

orki

- 20

06

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

7

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

8

Bie

lsko

Biała

ul.

Koss

ak-S

zczu

ckie

j - 2

005

Bie

lsko

Biała

ul.

Koss

ak-S

zczu

ckie

j -20

06

Biel

sko

Biał

a ul

. Kos

sak-

Szcz

ucki

ej -

2007

Biel

sko

Biał

a ul

. Kos

sak-

Szcz

ucki

ej -

2008

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

005

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o - 2

006

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

007

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

008

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

-200

5

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

-200

6

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

- 200

7

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

- 200

8

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

5

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

6

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

7

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

- 20

08

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2006

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2007

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2008

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

5

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

6

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

7

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

8

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

005

Lub

linie

c ul

. Pia

skow

a -2

006

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

007

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

008

Aglomeracja górnoślaska Aglomeracjarybnicko-jastrzębska

Miasto Bielsko-Biała Miasto Częstochowa Strefa śląska PM2,5

µg/m3

PM10 GPO PD

Ryc. 5. Obliczone stężenia pyłu PM2,5 dla współczynników przeliczeniowych - 0,68, 0,82, 0,86, 0,93 (GPO – górny poziom oszacowania PM2,5, PD – poziom dopuszczalny PM2,5)

0

10

20

30

40

50

60

70

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a -2

005

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a -2

006

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a - 2

007

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a - 2

008

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

005

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

006

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

007

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

008

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2005

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -2

006

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2007

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2008

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

5

Ryb

nik

ul. B

orki

- 20

06

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

7

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

8

Bie

lsko

Biała

ul.

Koss

ak-S

zczu

ckie

j - 2

005

Bie

lsko

Biała

ul.

Koss

ak-S

zczu

ckie

j -20

06

Biel

sko

Biał

a ul

. Kos

sak-

Szcz

ucki

ej -

2007

Biel

sko

Biał

a ul

. Kos

sak-

Szcz

ucki

ej -

2008

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

005

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o - 2

006

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

007

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

008

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

-200

5

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

-200

6

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

- 200

7

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

- 200

8

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

5

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

6

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

7

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

- 20

08

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2006

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2007

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2008

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

5

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

6

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

7

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

8

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

005

Lub

linie

c ul

. Pia

skow

a -2

006

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

007

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

008



µg/m3

0.68 0.82 0.86 0.93 GPO PD


15

Wobec dużej zmienności współczynników z badań porównawczych w Dąbrowie Górni-czej od 0,68 do 0,93, do oceny wstępnej zastosowano współczynniki z prac modelowych Biu-ra Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA wynoszące odpowiednio:

− aglomeracja górnośląska - 0.694, − aglomeracja rybnicko-jastrzębska -0.706, − miasto Bielsko-Biała - 0.728, − miasto Częstochowa - 0.749, − strefa śląska PM2,5 - 0.709. Obliczone średnie roczne stężenia pyłu PM2,5 przedstawiono na rys. 6, a na rys.7 stęże-

nia uzyskane podczas prowadzonych badań pyłu PM2,5. Zestawienie parametrów minimal-nych i maksymalnych przedstawiono w tabeli 9.Wartości minimalne uzyskanych danych, poza strefą śląską PM2,5, przekraczają poziom 17 µg/m3, są wyższe od górnego progu osza-cowania. Tabela 9. Zestawienie obliczonych i pomierzonych średnich rocznych stężeń pyłu PM2,5

Obliczona średnia roczna PM2,5 [µg/m3]

Średnie roczne stężenia pyłu PM2,5 [µg/m3] Nazwa strefy

min max średnia min max średniaAglomeracja górnośląska 28 40 34 24 45 34,5 Aglomeracja rybnicko-jastrzębska 36 45 40,5 41 Miasto Bielsko-Biała 26 31 28,5 - - Miasto Częstochowa 25 39 32 32 Strefa śląska PM2,5 8 35 21,5 - -

Ryc. 6. Obliczone stężenia pyłu PM2,5 dla współczynników przeliczeniowych w strefach

05

101520253035404550

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a -2

005

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a -2

006

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a - 2

007

Dąb

row

a G

órni

cza

ul. 1

000-

leci

a - 2

008

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

005

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

006

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

007

Kato

wic

e ul

Kos

suth

a - 2

008

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2005

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -2

006

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2007

Zabr

ze u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2008

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

5

Ryb

nik

ul. B

orki

- 20

06

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

7

Ryb

nik

ul. B

orki

-200

8

Bie

lsko

Biała

ul.

Koss

ak-S

zczu

ckie

j - 2

005

Bie

lsko

Biała

ul.

Koss

ak-S

zczu

ckie

j -20

06

Biel

sko

Biał

a ul

. Kos

sak-

Szcz

ucki

ej -

2007

Biel

sko

Biał

a ul

. Kos

sak-

Szcz

ucki

ej -

2008

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

005

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o - 2

006

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

007

Czę

stoc

how

a ul

. Bac

zyńs

kieg

o -2

008

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

-200

5

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

-200

6

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

- 200

7

Cie

szyn

ul.

Doj

azdo

wa

- 200

8

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

5

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

6

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

-200

7

Żyw

iec

ul. K

oper

nika

- 20

08

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2006

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2007

Zaw

ierc

ie u

l. Skło

dow

skie

j-Cur

ie -

2008

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

5

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

6

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

7

Rac

ibór

z St

udzi

enna

-200

8

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

005

Lub

linie

c ul

. Pia

skow

a -2

006

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

007

Lubl

inie

c ul

. Pia

skow

a -2

008



µg/m3

Obliczona średnia roczna PM2,5 [µg/m3] GPO PD


16

Ryc. 7. Wyniki pomiarów stężeń pyłu PM2,5 w latach 2004-2008 w aglomeracji górnoślą-skiej, aglomeracji rybnicko-jastrzębskiej (A. R-J) oraz mieście Częstochowa (M.Cz.)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50Za

brze

ul. Skłodo

wsk

iej-C

urie -

2004

Zabr

ze u

l. Skłodo

wsk

iej-C

urie -

2005

Zabr

ze u

l. Skłodo

wsk

iej-C

urie -2

006

Zabr

ze u

l. Skłodo

wsk

iej-C

urie -2

007

Zabr

ze u

l. Skłodo

wsk

iej-C

urie 2

008

Kato

wice

ul. K

ossu

tha

6 - 2

007

Kato

wice

ul. K

ossu

tha

6 -2

008

Dąb

rowa

Gór

nicz

a ul. 1

000-

lecia

- 200

7

Dąb

rowa

Gór

nicz

a ul. 1

000-

lecia

-200

8

Żory

ul. Si

kors

kieg

o 52

-200

8

Czę

stoc

howa

ul. R

ząsa

wsk

a - 2

005

Aglomeracja Górnośląska A. R-J M. Cz.

µg/m3średnie roczne stężenia pyłu PM2,5 GPO PD

3.3 Rezultaty obliczeń modelowych i prognozy

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach nie dysponuje własnymi rezultatami obliczeń modelowych dla pyłu PM2,5, dlatego też poniżej przedstawiono mapy rozkładu stężenia pyłu PM2,5 dla Polski oraz aglomeracji górnośląskiej (rys. 8 i 9), uzyskane w ramach „Opracowania prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym w Polsce na lata 2010, 2015, 2020 wraz z analizą uwarunkowań i oceną kosztów osiągnięcia standardów dla pyłu określonych projektowaną dyrektywą w sprawie jakości powietrza atmosferycznego i czystszego powietrza dla Europy – etap II. Praca ta została wykonana na zlecenie Główne-go Inspektoratu Ochrony Środowiska przez Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA. Obliczenia modelowe objęły obszar całej Polski w siatce 10x10 km oraz aglomeracje w siatce 1x1 km.

Do wyznaczenia przestrzennych rozkładów stężeń w skali kraju i województw wyko-rzystano Model CAMx, a do obliczeń w aglomeracjach i miastach - Model CALPUFF.

Na podstawie map zawartych w tym opracowaniu można stwierdzić, że obszar woje-wództwa śląskiego należy do regionów Polski, w których przekraczane są wartości górnego progu oszacowania dla pyłu PM2,5.


17

Rys. 8. Średnie stężenie pyłu PM2,5 w 2005 roku w Polsce na podstawie obliczeń modelo-wych (EKOMETRIA 2009 rok)

Rys. 9. Średnie stężenie pyłu PM2,5 w 2005 roku w aglomeracji górnośląskiej (EKOMETRIA 2009 rok)


18

3.4 Dotychczasowe oceny jakości powietrza Oceny jakości powietrza wykonywane przez WIOŚ wykazują utrzymywanie się prze-

kroczeń poziomów dopuszczalnych pyłu PM10 (strefy klasy C) w części centralnej i połu-dniowej województwa oraz mieście Częstochowa.5 Maksymalne wartości stężenia pyłu PM2,5 występują prawdopodobnie w tych samych miejscach, w których notowane są naj-większe stężenia zanieczyszczeń pochodzących z tych samych źródeł emisji (rys. 10).

Rys. 10. Wyniki klasyfikacji stref dla pyłu zawieszonego PM10 – kryterium ochrona zdrowia, 2008 rok

5„Siódma roczna ocena jakości powietrza w województwie śląskim, obejmująca 2008 rok”, WIOŚ w Katowicach 2009


19

Uzyskane obszary przekroczeń, w ramach prac modelowych prowadzonych pyłu za-wieszonego PM10 przez Instytut Ekologii i Terenów Uprzemysłowionych6, dla stężeń 24-godzinnych (percentyl 90,4) obejmują obszar prawie całego województwa a przekroczeń stę-żeń średnich rocznych aglomerację górnośląską, rybnicko-jastrzębską, strefę raciborsko-wodzisławską i częściowo strefę tarnogórsko-będzińską (kolor żółty rys. 11 i 12). Rys. 11. 24-godzinne (percentyl 90,4) stężenia pyłu PM10 (IETU 2009 rok)

6„ „Aktualizacja dla lat 2005 - 2007 oceny zanieczyszczenia powietrza w województwie śląskim w oparciu o modelowanie matematyczne ze szczegól-

nym uwzględnieniem wpływu różnych źródeł emisji i zastosowanych parametrów do obliczeń dla dwutlenku siarki, tlenków azotu, pyłu zawieszonego PM10, benzenu, ołowiu i tlenku węgla oraz arsenu, kadmu, niklu i benzo/a/pirenu za 2007 rok”, Katowice, 2009. Praca wykonana na zlecenie Woje-wódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska


20

Rys. 12. Średnioroczne stężenia pyłu PM10 (IETU 2009 rok)

3.5. Inwentaryzacja emisji Wyniki krajowej inwentaryzacji pyłu PM2,5 i jego prekursorów za rok 2007

Według raportu pt. „Inwentaryzacja emisji do powietrza SO2, NO2, CO, NH3, pyłów,

metali ciężkich, NMLZO i TZO w Polsce za rok 2007”7 łączna emisja krajowa PM2,5 wynio-sła 128 227,22 Mg, a udział źródeł z poszczególnych kategorii głównych SNAP przedstawio-no w tabeli 10.

Tabela 10. Emisja pyłu PM2,5 wraz z prekusorami w Polsce ze źródeł w poszczególnych ka-tegoriach; rok 2007 (KCIE IOŚ)

Źródła emisji PM2,5 Mg

SO2 Gg

NO2 Gg

NH3 Gg

NMLZOMg

Ogółem 128 227,22 1 131,03 884,67 291,98 596 372,701. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 10 328,15 795,23 298,72 15 262,5 02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 53 800,71 221,91 76,75 99 696,6 03. Procesy spalania w przemyśle 15 516,41 98,39 138,20 9 807,3

7 „Inwentaryzacja emisji do powietrza SO2, NO2, CO, NH3, pyłów, metali ciężkich, NMLZO i TZO w Polsce za rok 2007”, B.Dębski, K.Olendrzyński, J. Cieślińska, I. Kargulewicz, J.Skośkiewicz, A. Olecka, K. Kania ;Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2009


21

Źródła emisji PM2,5 Mg

SO2 Gg

NO2 Gg

NH3 Gg

NMLZOMg

04. Procesy produkcyjne 9 960,10 13,94 20,76 4,92 70 302,4 05. Wydobycie i dystrybucja paliw kopalnych 1 523,01 36 780,3 06. Zastosowanie rozpuszczalników i innych produktów – 195 414,307. Transport drogowy 18 111,65 1,03 249,34 97 408,1 08. Inne pojazdy i urządzenia 9 376,67 0,53 9925 37 571,3 09. Zagospodarowanie odpadów 6 634,40 1,65 3,20 3 240,4 10. Rolnictwo 587,45 283,85 30 889,6 11. Inne źródła emisji i pochłaniania zanieczyszczeń 2 388,66 301 272,0

Analiza udziału poszczególnych sektorów w całkowitej emisji krajowej PM2,5 pokazuje do-minujący udział procesów spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym (43%) oraz transportu drogowego (14%), trzecim co do wielkości źródłem są aktywności związane z pro-cesami spalania w przemyśle. Emisja pyłu z sektora 06 Zastosowanie Rozpuszczalników i Innych Produktów jest zaniedbywalna i nie jest szacowana. Udział poszczególnych kategorii w emisji całkowitej przedstawiono na rysunku 13. Rys. 13. Udział źródeł według klasyfikacji SNAP97 w emisji krajowej PM2,5 w 2007 roku (KCIE IOŚ)

08. Inne pojazdy i urządzenia

7%

06. Zastosowanie rozpuszczalników i inny ch produktów

0%

04. Procesy produkcy jne

8%

07. Transport drogowy

14%

05. Wy doby cie i dy stry bucja paliw

kopalny ch1%

10. Rolnictwo0%

09. Zagospodarowanie

odpadów5%

11. Inne źródła emisji i pochłaniania

zanieczy szczeń2%

03. Procesy spalania w przemy śle

12%

01. Procesy spalania w sektorze produkcji

i transf ormacji energii

8%

02. Procesy spalania w sektorze

komunalny m i mieszkaniowy m

43%

Analiza trendów krajowych emisji pyłu PM2,5 Na rysunku 14 przedstawiono zmiany emisji pyłów TSP, PM10 i PM2,5 w latach 2000-2007. Wielkość emisji pyłów pozostaje w tym okresie na zbliżonym poziomie, z niewielkim wzrostem w roku 2001 i 2006, spowodowanym wzrostem ilości spalanych paliw. Analiza trendu emisji PM2,5 pokazuje stabilny przebieg.


22

Rys. 14 Zmiana emisji pyłów w latach 2000-2007(KCIE IOŚ)

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

TSP,

PM

10, P

M2.

5 [M

g]

TSP PM10 PM2.5

Analiza zależności między emisjami krajowymi poszczególnych frakcji pyłów: TSP, PM10, PM2,5

Analiza wyników krajowej inwentaryzacji emisji do powietrza pod kątem zależności między emisją TSP a PM10 i PM2,5 pokazuje duże różnice między poszczególnymi sektora-mi. Emisja całkowita TSP stanowi 340% emisji całkowitej PM2,5 i odpowiednio emisja PM10 stanowi 210 % emisji PM2,5. Rozkład zależności pomiędzy emisjami frakcji pyłów pokazuje, że dla takich sektorów jak SNAP 05 Wydobycie i dystrybucja paliw kopalnych, czy SNAP 10 Rolnictwo rozbieżność dla frakcji jest największa. Jedyne sektory, w których emisje różnych frakcji pyłów są zbliżone to SNAP 08 Transport Pozadrogowy oraz SNAP 04 Procesy Produkcyjne. Współczynniki zależności między emisjami krajowymi PM2,5 a pozostałymi frakcjami pyłu zostały przedstawione w tabeli 11. Tabela 11. Współczynniki zależności między emisjami krajowymi pyłu PM2,5 a pozostałymi frakcjami (KCIE IOŚ)

Źródła emisji PM2,5 TSP Mg

PM10 Mg

PM2,5 Mg

Ogółem 3,40 2,10 1,00

01. Procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii 4,35 2,65 1,00

02. Procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym 2,95 2,27 1,00

03. Procesy spalania w przemyśle 3,28 2,03 1,00

04. Procesy produkcyjne 1,86 1,54 1,00

05. Wydobycie i dystrybucja paliw kopalnych 22,17 9,97 1,00

06. Zastosowanie rozpuszczalników i innych produktów

07. Transport drogowy 3,70 1,12 1,00

08. Inne pojazdy i urządzenia 1,00 1,00 1,00

09. Zagospodarowanie odpadów 2,67 1,63 1,00

10. Rolnictwo 54,76 24,78 1,00

11. Inne źródła emisji i pochłaniania zanieczyszczeń 1,11 1,03 1,00


23

Powyższą analizę można w ograniczony sposób wykorzystać do wnioskowania, jaki byłby rozkład emisji przestrzenny PM2,5 w oparciu o dane o emisjach TSP z dużych źródeł spalania (SNAP 01), jednak należy pamiętać, że powyższa analiza obarczona jest dużą niepewnością. Oszacowanie emisji PM2,5 na podstawie danych o rocznych emisjach TSP w roku 2007 w układzie siatki kwadratów EMEP Na rys. 15 przedstawiono graficzną prezentację rozbicia przestrzennego emisji TSP na kwa-draty siatki EMEP 50 na 50 km. Dane wykorzystywane do rozbicia na siatkę pochodzą z rocznej inwentaryzacji na poziomie krajowym, są jednak uzupełnione o informacje o dokład-nej lokalizacji głównych źródeł punktowych objętych Dyrektywą 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania (Dyrektywa LCP)8.

Rys. 15. Emisja pyłu TSP w kwadratach 50x50km; rok 2007 (KCIE IOŚ) (identyfikacja kwadratów wg współrzędnych punktu – www.emep.int; zakładka the EMEP grid)

Analiza powyższego rozkładu emisji wskazuje duże ładunki emisji z terenie województwa śląskiego oraz obszaru aglomeracji Warszawskiej i Poznania. Wyniki wojewódzkiej inwentaryzacja emisji pyłów

Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza z województwa śląskiego wykazuje tendencję spadkową. W 2008 roku, w porów-naniu do 2004 roku, zmniejszyła się o 47% i 54% emisji ogółem i ze spalania paliw (rys. 16). Emisja zanieczyszczeń pyłowych ogółem w strefach pyłu PM2,5 w 2008 roku wynosiła: w aglomeracji górnośląskiej - 7,1 Gg, aglomeracji rybnicko-jastrzębskiej - 1,4 Gg, mieście Bielsko-Biała – 0,3Gg, Częstochowie – 0,5 Gg, strefie śląskiej 4,8 Gg. (rys. 17). 8 Dyrektywa 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalani; Dz. U. WE L390/1 z 27.11.2001


24

Rys. 16. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2004-2008 w województwie śląskim (źródło: GUS) Rys. 17. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2004-2008 w strefach pyłu PM2,5 (źródło: GUS)

12.0

5.8

0.5 1.2

7.17.1

1.4 0.3 0.5

4.8

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

Aglomeracjagórnośląska

Aglomeracjarybnicko-

jastrzębska

miasto Bielsko-Biała

miastoCzęstochowa

Strefa śląskaPM2,5

Gg/

rok

2004 2005 2006 2007 2008

W 2007 roku udział emisji wybranych kategorii źródeł punktowych w emisji ogółem

wynosił: elektrownie i elektrociepłownie - 37%, ciepłownie zawodowe - 19%, kotłownie ko-munalne - 10%, kotłownie przemysłowe - 13%, huty żelaza - 15% (rys. 18).

Na rysunkach 19 i 20 przedstawiono rozkłady emisji z ogrzewania mieszkań oraz z działalności rolniczej uzyskane w ramach prac modelowych prowadzonych przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach9

9„ „Aktualizacja dla lat 2005 - 2007 oceny zanieczyszczenia powietrza w województwie śląskim w oparciu o modelowanie matematyczne ze szczególnym uwzględnieniem wpływu różnych źródeł emisji i zastosowanych parametrów do obliczeń dla dwutlenku siarki, tlenków azotu, pyłu zawieszonego PM10, ben-zenu, ołowiu i tlenku węgla oraz arsenu, kadmu, niklu i benzo/a/pirenu za 2007 rok”, Katowice, 2009. Praca wykonana na zlecenie Wojewódzkiego Inspekto-ratu Ochrony Środowiska w Katowicach w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

26.5

22.420.1

21.8

14.1

19.216.9

14.1 14.4

8.8

0

5

10

15

20

25

30

2004 2005 2006 2007 2008

rok

Gg/

rok

ogółem ze spalania paliw


25

Rys. 18. Emisja zanieczyszczeń pyłowych wg kategorii źródeł w latach 2006 -2007(IETU, 2009) Rys. 19. Roczna emisja pyłu zawieszonego z ogrzewania mieszkań w podziale na kwadraty 0,5 km w województwie śląskim, 2006 rok (IETU 2009 rok)

4999

2624

13181740

2740

339

2020

121 73 56 20

1000

2000

3000

4000

5000

6000El

ektro

wni

e i

elek

troci

epło

wni

e

Ciepło

wni

eza

wod

owe

Kotło

wni

eko

mun

alne

Kotło

wni

epr

zem

ysło

we

Proc

esy

spal

ania

w p

rzem

yśle

Rafin

erie

Kok

sow

nie

Hut

y że

laza

Hut

y m

etal

ini

eżel

azny

ch

Prze

mysł

chem

iczn

y

Proc

esy

wyd

obyc

ia i

Prze

twar

zani

eod

padó

w

[Mg]

PM10 - 2006 rok PM10 - 2007 rok


26

Rys. 20. Roczna emisja pyłu zawieszonego z działalności rolniczej w podziale na kwadraty 0,5 km w województwie śląskim, 2006 rok (IETU 2009 rok)

Sumy emisji dla pyłu PM2,5 uzyskane w ramach inwentaryzacji w różnych pracach badawczych wykazują duże zróżnicowanie (dla źródeł punktowych nawet 100%) (tab. 12, 13). Tabela 12 Sumy emisji ze źródeł punktowych, powierzchniowych i z działalności rolniczej w województwie śląskim w 2005 roku (EKOMETRIA 2009) Rodzaje emisji PM10 [Gg/rok] PM2,5 [Gg/rok]

Sumy emisji ze źródeł punktowych 10.5 3.8 Sumy roczne emisji powierzchniowej 53.3 29.2 Sumy roczne emisji z działalności rolniczej 1.8 0.9

Tabela 13. Emisja pyłów w województwie śląskim [Gg/rok] w 2007 rok (IETU 2008)10

Rodzaj źródeł emisji TSP [Gg/rok] PM10 [Gg/rok] PM2,5 [Gg/rok] Gospodarstwa domowe 21,3 16,6 7,6 Transport 6,1 2,0 1,8 Rolnictwo 0,9 0,5 0,2 Źródła powierzchniowe razem 28,3 19,1 9,6

10 Cenowski M. i inni, Analiza struktury przestrzennej i rodzajowej emitowanych pyłów drobnoziarnistych po-chodzenia antropogenicznego ze źródeł punktowych i powierzchniowych na obszarze woj. śląskiego, IETU, Ka-towice 2008


27

Rodzaj źródeł emisji TSP [Gg/rok] PM10 [Gg/rok] PM2,5 [Gg/rok] Źródła punktowe 30,6 19,6 6,9

4. Dokumentacja i raportowanie wyników oceny wstępnej Wyniki oceny wstępnej zawarte są w tabelach od 14 do 17 oraz przedstawione na rys.

21. Zestawienia te są zgodne z wymaganiami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Śro-dowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza11. Ich układ został dodatkowo dostosowany do wy-magań sprawozdawczości europejskiej. Informacje zostały wprowadzane do przekazanych przez GIOŚ arkuszy Excel.

Wszystkie strefy w województwie śląskim, w klasyfikacji zanieczyszczenia powie-trza pyłem PM2,5 zostały zaliczone do klasy 3b, w której są obowiązkowe pomiary wy-sokiej jakości, realizowane na stałych stanowiskach.

Rys. 21. Wyniki klasyfikacji stref pyłu PM2,5 w województwie śląskim

11 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacjà instalacji lub urządzenia i innych danych oraz terminów i sposobów ich prezentacji (Dz. U. Nr 216 poz.1377)


28

Tabela 14. Zestawienie stref w województwie

Aglomeracja Obszar strefy

Lp. Nazwa strefy Kod strefy [tak/nie] [km2] Liczba mieszkańców w

strefie 1 Aglomeracja górnośląska PL2401 tak 1218 1973900 2 Aglomeracja rybnicko-

jastrzębska PL2402 tak 298 296894

3 miasto Bielsko-Biała PL2403 nie 125 175476 4 miasto Częstochowa PL2404 nie 160 241449

5 strefa śląska PM2,5 PL2405 nie 10533 1961242

Tabela 15. Wykaz stałych stacji pomiarowych PM2,5, z których wyniki wykorzystano w ocenie

Strefa Stacja pomiarowa

Nazwa strefy Kod strefy Nazwa stacji Kod krajowy stacji

Kod międzyna-

rodowy stacji

Właściciel stacji

Czas uśredniania

Metoda pomiaru1) Rok

Średnia roczna [µg/m3]

Kompletność [%]

Współczynnik korekcyjny

Aglomeracja górnoślaska PL2401 Zabrze ul. Skłodowskiej-Curie SlZabrzZabr_sklod PL0242A WIOŚ/IPIŚ

PAN 1 godz. M32 2004 37 96.2 1

Aglomeracja górnoślaska PL2401 Zabrze ul. Skłodowskiej-Curie SlZabrzZabr_sklod PL0242A WIOŚ 1 godz. M32 2005 41 99.5 1

Aglomeracja górnoślaska PL2401 Zabrze ul. Skłodowskiej-Curie SlZabrzZabr_sklod PL0242A WIOŚ 24 godz. M23 2006 30 73%



Aglomeracja górnoślaska PL2401 Katowice ul. Kossutha 6 SlKatowKato_kossu PL0008A WIOŚ 24 godz. M23 2007 32 44%

Aglomeracja górnoślaska PL2401 Katowice ul. Kossutha 6 SlKatowKato_kossu PL0008A WIOŚ 24 godz. M23 2008 24 59%

Aglomeracja górnoślaska PL2401 Dąbrowa Górnicza ul. 1000-

lecia SlDabroDabr_1000L PL0237A WIOŚ 24 godz. M23 2007 35 38%

Aglomeracja górnoślaska PL2401 Dąbrowa Górnicza ul. 1000-

lecia SlDabroDabr_1000L PL0237A WIOŚ 24 godz. M23 2008 45 30%


PL2402 Żory ul. Sikorskiego 52 SlZoryzZory_sikor WIOŚ 24 godz. M23 2008 41 37%

miasto Częstochowa PL2404 Częstochowa ul. Rząsawska SlCzestCzes_rzasa WIOŚ/IPIŚ

PAN 24 godz. M23 2005 32 62%

1) M23 – metoda manualna grawimetryczna, pobornik o niskim przepływie powietrza M32 – metoda automatyczna, mikrowaga oscylacyjna, z przelicznikiem korygującym

Tabela 16. Wykaz stałych stacji pomiarowych PM10, z których wyniki wykorzystano w ocenie



Kod międzynaro-dowy stacji

Właści-ciel stacji

Czas uśredniania



Kom-pletność

[%]


Współ-czynnik PM2,5 /PM10

Aglomeracja górnoślaska PL2401 Dąbrowa Górnicza

ul. 1000-lecia SlDabroDabr_1000L PL0237A WIOŚ 24 godz. M23 2005 35 83 0.694







Aglomeracja górnoślaska PL2401 Katowice ul

Kossutha SlKatowKato_kossu PL0008A WIOŚ 24 godz. M23 2005 34 96 0.694







Aglomeracja górnoślaska PL2401

Zabrze ul. Skłodowskiej-Curie SlZabrzZabr_sklod

PL0242A WIOŚ 24 godz. M23 2005 37 94 0.694



PL0242A WIOŚ 24 godz. M23 2006 40 99 0.694



PL0242A WIOŚ 24 godz. M23 2007 32 100 0.694


29



Kod międzynaro-dowy stacji

Właści-ciel stacji

Czas uśredniania



Kom-pletność

[%]


Współ-czynnik PM2,5 /PM10



PL0242A WIOŚ 24 godz. M23 2008 31 96 0.694


PL2402 Rybnik ul. Borki SlRybniRybn_borki

PL0239A WIOŚ 24 godz. M23 2005 45 86 0.706



PL0239A WIOŚ 24 godz. M23 2006 45 96 0.706



PL0239A WIOŚ 24 godz. M23 2007 36 97 0.706



PL0239A WIOŚ 24 godz. M23 2008 38 97 0.706


PL2403 Bielsko Biała ul. Kossak-Szczuckiej SlBielbBiel_kossa

PL0234A WIOŚ 24 godz. M23 2005 31 88 0.728



PL0234A WIOŚ 24 godz. M23 2006 26 99 0.728



PL0234A WIOŚ 24 godz. M23 2007 29 100 0.728



PL0234A WIOŚ 24 godz. M23 2008 26 100 0.728

miasto Częstochowa PL2404 Częstochowa ul.

Baczyńskiego SlCzestCzes_baczy PL0184A WIOŚ 24 godz. M23 2005 30 74 0.749







strefa śląska PM2,5 PL2405 Cieszyn ul.

Dojazdowa SlCieszCies_dojaz PL WSSE 24 godz. M23 2005 29 82 0.709







strefa śląska PM2,5 PL2405 Żywiec ul.

Kopernika SlZywieZywi_koper PL WSSE 24 godz. M23 2005 30 67 0.709








Zawiercie ul. Skłodowskiej-Curie SlZawieZawi_zawie

PL WIOŚ 24 godz. M23 2006 31 35 0.709



PL WIOŚ 24 godz. M23 2007 30 51 0.709



PL WIOŚ 24 godz. M23 2008 28 74 0.709

strefa śląska PM2,5 PL2405 Racibórz Stu-

dzienna SlRacibRaci_studz PL WSSE 24 godz. M23 2005 29 77 0.709







strefa śląska PM2,5 PL2405 Lubliniec ul.

Piaskowa SlLubliLubl_piask PL WSSE 24 godz. M23 2005 21 73 0.709







Aglomeracja górnośląska PL2401 Dąbrowa Górnicza






1) M23 – metoda manualna grawimetryczna, pobornik o niskim przepływie powietrza


30

Tabela 17. Wyniki klasyfikacji stref

Okres, które-go dotyczyły

pomiary i analizy będą-ce podstawą do wykonania

oceny

Lata, w których stężenie średnie roczne Sa speł-

niało warunek

Nazw

a stre

fy

Kod s

trefy

Symb

ol kla

sy dl

a obs

zaru

stre

fy

Wym

agan

a meto

da co

rocz

nej o

ceny

wy

kony

wane

j zgo

dnie

z art.

89 us

tawy

Wyk

orzy

stana

meto

da (m

etody

) nini

ej-sz

ej oc

eny w

ykon

ywan

ej zg

odnie

z ar

t. 88

ustaw

y

Pier

wszy

rok

Ostat

ni ro

k

Sa<=

DPO

DPO<

Sa<=

GPO

GPO<

Sa<=

Da

Sa>D

a

Minim

alna l

iczba

stan

owisk

(wym

agan

a zg

odnie

z dy

rekty

wą)

Liczb

a stan

owisk

PM2

,5 , z

któr

ych

wynik

i wyk

orzy

stano

do ni

niejsz

ej oc

e-ny

Liczb

a stan

owisk

PM2

,5 , z

któr

ych

wynik

i wyk

orzy

stano

do ni

niejsz

ej oc

e-ny

(odd

ziaływ

anie źró

deł e

misji

niez

or-

ganiz

owan

ej lub

mały

ch źr

ódeł

emisj

i)

Liczb

a stan

owisk

PM2

,5 , z

któr

ych

wynik

i wyk

orzy

stano

do ni

niejsz

ej oc

e-ny

(odd

ziaływ

anie

duży

ch in

stalac

ji)

Liczb

a istn

iejąc

ych

stano

wisk

PM1

0

Liczb

a bra

kując

ych s

tanow

isk P

M2,5

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Agl

omer

acja

gór

nośląs

ka

PL24

01

3b PWJ PA, PM, IW 2004 2008

2004, 2005, 2006, 2007, 2008

7 3 3 6 1

Agl

omer

acja

ry

bnic

ko-

jast

rzęb

ska PL

2402

3b PWJ PM, IW 2005 2008

2005, 2006, 2007, 2008

3 1 1 1 -

mia

sto

Bie

lsko

-Biała

PL24

03

3b PWJ IM, IW 2005 2008

2005, 2006, 2007, 2008

2 1 1

mia

sto

Czę

stoc

how

a

PL24

04

3b PWJ PS, IW 2005 2008

2005, 2006, 2007, 2008

2 1 1 1 1

stre

fa śląs

ka P

M2,

5

PL24

05

3b PWJ IM, IW 2005 2008

2005, 2006, 2007, 2008

7 6 2

− Sa<=DPO - wartość średniej rocznej mieściła się poniżej dolnego progu oszacowania, lub była mu równa, − DPO<Sa<=GPO - wartość średniej rocznej była wyższa od dolnego progu oszacowania i jednocześnie niższa lub równa górnemu

progowi oszacowania, − GPO<Sa<=Da - wartość średniej rocznej była wyższa od górnego progu oszacowania i jednocześnie niższa lub równa war-

tości poziomu dopuszczalnego, Sa>Da - wartość średniej rocznej przekraczała poziom dopuszczalny

Kody wymaganych oraz wykorzystanych metod oceny Kody wymaganych metod oceny

(dot. kolumny 4) Kody wykorzystanych metod oceny

(dot. kolumnie 5) Kod Metoda oceny Kod Metoda oceny

PWJ Pomiary wysokiej jakości PA pomiary automatyczne w stałych punktach


31

PM pomiary manualne w stałych punktach PS Pomiary okresowe w stałych punktach PMI Pomiary mniej intensywne PO Pomiary okresowe mobilne w stałych punktach IP pomiary nie stanowiące wystarczającej podstawy oceny IM wyniki modelowania nie stanowiące wystarczającej podstawy oceny IW obliczenia na podstawie wyników pomiarów PM10 IA analogia do wyników pomiarów/stężeń pomierzonych w innym obszarze

IO analogia do wyników pomiarów/stężeń pomierzonych w danym obszarze w innym okre-sie

I Metody szacunkowe

II inne metody szacowania

Tabela 18. Zestawienie istniejących i projektowanych stanowisk pomiarów PM2,5

Nazwa strefy Kod strefy Miejscowość Adres Typ stacji Typ

pomiaru

Stan

owis

ko będ

zie

wyk

o-rz

ysty

wan

e do

obl

icza

nia

wsk

aźni

ka A

EI

Stanowisko istniejące [tak/ nie]

Aglomeracja górno-ślaska

PL2401 Katowice Katowice ul. Kossutha 6

tła miejskiego M23 tak tak


PL2401 Katowice Katowice ul. Kossutha 6

tła miejskiego M11 nie tak


PL2401 Gliwice Gliwice ul. Mewy tła miejskiego manualny tak nie


PL2401 Gliwice Gliwice ul. Mewy tła miejskiego M11 nie tak


PL2401 Zabrze Zabrze ul. M. Skło-dowskiej-Curie



PL2401 Zabrze Zabrze ul. M. Skło-dowskiej-Curie


komunik. Gliwice PL2401 Gliwice w trakcie uzgodnień stacja komuni-

kacyjna manualny nie nie

Aglomeracja ryb-nicko-jastrzębska

PL2402 Żory Żory Os. Sikorskiego 52

tła miejskiego M23 tak tak

miasto Bielsko-Biała PL2403 Bielsko-Biała ul. Sternicza 4 (w trakcie uzgodnień)

tła miejskiego manualny tak nie

miasto Częstochowa PL2404 Częstochowa ul. Zana 6 ( w trakcie uzgodnień)

tła miejskiego manualny tak nie

strefa śląska PM2,5 PL2405 Złoty Potok gm. Janów

Złoty Potok gm. Ja-nów Leśniczówka Kamienna Góra

tła pozamiej-skiego

manualny nie nie

strefa śląska PM2,5 PL2405 Godów, po-wiat wodzi-sławski

Godów tła pozamiej-skiego

M21 nie nie

strefa śląska PM2,5 Tarnowskie Góry ul. Litewska 6

tła miejskiego manualny nie nie


32

5. Bibliografia Dyrektywy

Dyrektywa 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy; Dz. U. L 152/1 z 11.06.2008 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:152:0001:0044:PL:PDF

Ustawy i Rozporządzenia Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., (Dz. U. Nr 25 poz. 150 z

dnia 23 stycznia 2008) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów

niektórych substancji powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 w sprawie dokonywania

oceny poziomów substancji w powietrzu. (Dz. U. z 2009 r., Nr 5 poz.31) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 roku w sprawie zakresu

i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz. 1377)

Normy Jakość powietrza atmosferycznego – Standardowa, grawimetryczna metoda oznaczania

frakcji masowej PM2,5 pyłu zawieszonego, PN-EN 14907:2006;

Wskazówki Wskazówki do oceny wstępnej zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5. Praca zespo-łowa pod kierunkiem T. Śnieżka wykonana w Instytucie Ochrony Środowiska na zlece-nie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Warszawa 2009

„Wskazówki do określenia Krajowego Celu Redukcji Narażenia na działanie pyłu PM2,5 ”. Praca zespołowa pod kierunkiem T. Śnieżka wykonana w Instytucie Ochrony Środowiska na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Warszawa 2009

„Strategia monitoringu pyłu PM2,5 zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy”. Praca zespołowa wykonana pod kierunkiem T. Śnieżka wyko-nana w Instytucie Ochrony Środowiska na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Warszawa 2009

Opracowania analityczne „Analiza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem

składu chemicznego pyłu, w tym metali ciężkich i WWA”. Raport końcowy, opracowa-ny przez Konsorcjum składające się z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, Ośrodka Badań i Kontroli Środowiska, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej i finansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; Warszawa, 2008. Praca wykonana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w ra-mach Państwowego Monitoringu Środowiska http://www.gios.gov.pl/index7.php?temat=22


33

Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych „EKOMETRIA” Sp. z o.o. „Opracowanie prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym w Polsce na lata 2010, 2015, 2020 wraz z analizą uwarunkowań i oceną kosztów osiągnięcia standardów dla pyłu określonych projektowaną dyrektywą w sprawie jakości powietrza atmosferycznego i czystszego powietrza dla Europy”, Warszawa, 2009. Praca wykonana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

Aktualizacja dla lat 2005 - 2007 oceny zanieczyszczenia powietrza w województwie śląskim w oparciu o modelowanie matematyczne ze szczególnym uwzględnieniem wpływu różnych źródeł emisji i zastosowanych parametrów do obliczeń dla dwutlenku siarki, tlenków azotu, pyłu zawieszonego PM10, benzenu, ołowiu i tlenku węgla oraz arsenu, kadmu, niklu i benzo/a/pirenu za 2007 rok, Katowice, 2009. Praca wykonana na zlecenie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

Cenowski M. i inni, Analiza struktury przestrzennej i rodzajowej emitowanych pyłów drobnoziarnistych pochodzenia antropogenicznego ze źródeł punktowych i powierzch-niowych na obszarze woj. śląskiego, IETU, Katowice 2008

„Siódma roczna ocena jakości powietrza w województwie śląskim, obejmująca 2008 rok”, WIOŚ w Katowicach 2009

ocena wstępna zanieczyszczenia powietrza pyłem pm2,5 w

Documents