İnsan kaynaklar İnsan kaynakları yönetimi… yönetiminin kapsam · İnsan kaynaklari...

İİNSAN KAYNAKLARI NSAN KAYNAKLARI YYÖÖNETNETİİMMİİ

ÖÖğğrr. . GrvGrv. Dr. M. Volkan . Dr. M. Volkan TTüürkerrkerT.C. Marmara T.C. Marmara ÜÜniversitesiniversitesi

İİİİBF BF -- İşİşletme Bletme BööllüümmüüYYöönetim ve Organizasyon Anabilim Dalnetim ve Organizasyon Anabilim Dalıı 22

İİnsan Kaynaklarnsan KaynaklarııYYöönetimine Girinetimine Girişşİİnsan Kaynaklarnsan Kaynaklarıı YYöönetimi Nedir?netimi Nedir?

ÖÖrgrgüüttüün verimlilin verimliliğğini ve etkenliini ve etkenliğğini arttini arttıırmak rmak amacamacıı ileile, , ççalalışışan insanan insanıın kapasitesinin ve n kapasitesinin ve motivasyonunun artmotivasyonunun artıırrıılmaslmasıınnıı sasağğlamaya lamaya ççalalışışan, an, bunu yaparken de insanbunu yaparken de insanıı öörgrgüüttüün n en en öönemli denemli değğeri olarak kabul edeneri olarak kabul eden bir bir

bilim ve uygulama alanbilim ve uygulama alanııddıır.r.

33

İİnsan Kaynaklarnsan KaynaklarııYYöönetiminetimi……

Ne yapar ? Ne yapar ? ÇÇalalışışan insanan insanıın kapasitesinin ve n kapasitesinin ve motivasyonunun artmotivasyonunun artıırrıılmaslmasıı……Neden yapar ? Neden yapar ? ÖÖrgrgüüttüün verimlilin verimliliğğini ve ini ve etkenlietkenliğğini arttini arttıırmak irmak iççinin……NasNasııl yapar ? l yapar ? En baEn başşta insanta insanıı öörgrgüüttüün en n en öönemli denemli değğeri olarak kabul ederekeri olarak kabul ederek……Ne zaman yapar ? Ne zaman yapar ? SSüüreklilik arz etmelidirreklilik arz etmelidir……Ne kadar yapar ? Ne kadar yapar ? Vizyon, Stratejiler, Vizyon, Stratejiler, AmaAmaççlar, Hedefler dolar, Hedefler doğğrultusunda gerektirultusunda gerektiğği i kadarkadar……Kim yapar ?Kim yapar ?

44

İİnsan Kaynaklarnsan KaynaklarııYYöönetiminin Kapsamnetiminin Kapsamıı

1.1. İİdari Kapsamdari Kapsam2.2. Teknik KapsamTeknik Kapsam3.3. DavranDavranışışsal Kapsamsal Kapsam

55

İİdari (Bdari (Büürokratik) kapsamrokratik) kapsamA. A. İşİşççii--İşİşveren (Endveren (Endüüstri) stri) İİlilişşkilerikileri

1. Bireysel 1. Bireysel İİlilişşkilerkilera. a. İşİşe Girie Girişş İşİşlemlerilemlerib. b. ÇÇalalışışma Dma Düüzeninin Sazeninin Sağğlanmaslanmasııc. Hizmet Sc. Hizmet Söözlezleşşmesinin Sona Ermesimesinin Sona Ermesi

2. Toplu 2. Toplu İİlilişşkilerkilera. Sendikalara. Sendikalarb. Toplu b. Toplu İşİş SSöözlezleşşmesimesi

B. Personel SaB. Personel Sağğllığıığı ve ve İşİş GGüüvenlivenliğğii1. 1. İşİş KazalarKazalarıı2. Meslek Hastal2. Meslek Hastalııklarklarıı

C. ArC. Arşşiv ve Dokiv ve Doküümantasyonmantasyon66

Teknik KapsamTeknik Kapsam

1.1. İşİş AnaliziAnalizi2.2. İİnsan Kaynaklarnsan Kaynaklarıı PlanlamasPlanlamasıı3.3. Personel Bulma, SePersonel Bulma, Seççme ve me ve İşİşe Yerlee Yerleşştirmetirme4.4. Personel EPersonel Eğğitimi; Yetiitimi; Yetişştirme ve Gelitirme ve Gelişştirmetirme5.5. Performans YPerformans Yöönetiminetimi6.6. Kariyer YKariyer Yöönetiminetimi7.7. İşİş DeDeğğerlemeerleme8.8. ÜÜcret Ycret Yöönetiminetimi9.9. İİnsan Kaynansan Kaynağığı Bilgi SistemiBilgi Sistemi

77

DavranDavranışışsal Kapsamsal Kapsam

1. 1. ÖÖrgrgüüt Kt Küültltüürrüü2. 2. İİletiletişşimim3. Motivasyon3. Motivasyon4. 4. İşİş TatminiTatmini5. Grup Dinami5. Grup Dinamiğğii6. De6. Değğiişşim Yim Yöönetiminetimi7. 7. ÇÇatatışışma Yma Yöönetiminetimi8. Yarat8. Yaratııccııllıık Yk Yöönetiminetimi9. Stres Y9. Stres Yöönetimi netimi

İİnsan Kaynaklarnsan KaynaklarııYYöönetiminin netiminin

ggüünnüümmüüz z iişşletmeleri iletmeleri iççin in

ööneminemi

99

21. Y21. Yüüzyzyıılda Rekabetin lda Rekabetin DinamikleriDinamikleri

KKüüresellereselleşşme me Teknolojideki GeliTeknolojideki Gelişşmeler meler –– ÜÜretim Teknolojilerindeki Geliretim Teknolojilerindeki Gelişşmeler meler –– BiliBilişşim (Bilgi + im (Bilgi + İİletiletişşim) Teknolojilerindeki im) Teknolojilerindeki

GeliGelişşmelermeler

Rekabetin DeRekabetin Değğiişşen Yen Yüüzzüü

1010

KKüüresellereselleşşmeme

Küresel Pazar Küresel İşgücü

Küresel Kültür

Küresel İşletmeKüresel Rekabet

Küresel Ürün

Küresel ⇒ Bütün dünyayı kapsayan demektir.

1111

KKüüresellereselleşşmeme

Bu sayede toplumlar arasında bulunan sosyal, kültürel ve ekonomik sınırların ortadan kalkmasıgibi bir sonuç ortaya çıkmıştır.

İletişim ve ulaşım teknolojilerindeki ilerlemeler fiziksel uzaklıkların önemini azaltmış, farklı kültürel yapıya sahip toplumların birbirlerine yakınlaşmasını kolaylaştırmıştır.

Küreselleşme, sosyal anlamda benzer kültürel yapılara sahip olma, ekonomik anlamda da paranın küresel boyutta tam dolaşım serbestisi kazanmasıgibi sonuçlar doğurmuştur.

1212

Toplumsal dToplumsal döönnüüşşüüm m kaynakaynağığı olarak teknolojiolarak teknoloji

““Devrim niteliDevrim niteliğği tai taşışıyan teknolojik bir yan teknolojik bir ilerleme ilerleme üüretimde kullanretimde kullanııldldığıığında, bnda, büüyyüük k ççapta sapta süürdrdüürrüülebilir balebilir başşararıı sasağğlarsa, larsa, toplumun sosyal, ktoplumun sosyal, küültltüürel, ekonomik, siyasi, rel, ekonomik, siyasi, hukuki, alanlarhukuki, alanlarıında kalnda kalııccıı dedeğğiişşimler imler meydana getirir.meydana getirir.””AlvinAlvin TofflerToffler, 3. Dalga kuram, 3. Dalga kuramıı..

1313

Teknolojik buluşlarla birlikte bir yandan insan hayatı kolaylaşmakta diğer yandan toplumsal yapıda önemli değişikler meydana gelmektedir.

teknoloji

Tarım toplumu Sanayi toplumu Bilgi toplumu

teknoloji

Teknolojideki GeliTeknolojideki Gelişşmelermeler

2. DalgaSanayi Devrimi

3. DalgaBilgi Devrimi

1414

1765

1776Milletlerin Zenginliği

1789Fransız Devrimi

SANAYİDEVRİMİ

Teknolojideki GeliTeknolojideki Gelişşmelermeler

1515

Rekabetin DeRekabetin Değğiişşen Yen Yüüzzüü

Üretim Üstünlüğü ile Rekabet Gücü

1960

Maliyet Üstünlüğü ile Rekabet Gücü

1970

Kalite Üstünlüğü ile Rekabet Gücü

1980

Hız Üstünlüğü ile Rekabet Gücü

1990

Yenilik ve Yaratıcılık Üst. ile Rek.Gücü

2000

1616

YYöönetim Dnetim Düüşşüüncesinin ncesinin GeliGelişşiminde iminde İİnsan nsan KaynaklarKaynaklarıı

1717

YYöönetim Dnetim Düüşşüüncesinin ncesinin GeliGelişşiminde iminde İİnsan Kaynaklarnsan Kaynaklarıı

Klasik YKlasik Yöönetim Dnetim Düüşşüüncesinde ncesinde İİnsan nsan KaynaklarKaynaklarııKlasik yKlasik yöönetim dnetim düüşşüüncesinde insan ncesinde insan kaynaklarkaynaklarıı, makinenin bir par, makinenin bir parççasasıı gibi gibi ggöörrüülmlmüüşş; standartla; standartlaşşttıırrıılmlmışış ve asgari ve asgari ddüüzeyde ezeyde eğğitimle yapitimle yapıılabilecek ilabilecek işşlerde bir lerde bir didiğğerinin yerine erinin yerine gegeççebilirebilir niteliktedir. niteliktedir. Bireysel farklBireysel farklııllııklar gklar gööz z öönnüüne ne alalıınmamaktadnmamaktadıır. r. 1818

Klasik YKlasik Yöönetim Dnetim Düüşşüüncesinde ncesinde İİnsan Kaynaklarnsan Kaynaklarıı

AkAkıılclcıı--İİktisadi ktisadi İİnsan Modelinsan ModeliDiDiğğer er üüretim faktretim faktöörlerinden farksrlerinden farksıız z ggöörrüülmesilmesiİİnsannsanıın ve n ve öörgrgüüttüün sosyal varln sosyal varlığıığınnıın gn gööz z ardardıı edilmesi.edilmesi.

1919

Klasik YKlasik Yöönetim Dnetim Düüşşüüncesinde ncesinde İİnsan Kaynaklarnsan Kaynaklarıı

““uyaruyarıımm--tepkitepki”” modelimodeli

Uyarım(Teşvikli ücret

sistemi)

Tepki(Verimlilik

artışı)

2020


NeoNeo--klasik Yklasik Yöönetim Dnetim Düüşşüüncesinde ncesinde İİnsangnsangüüccüüİİnsan nsan İİlilişşkileri Yaklakileri Yaklaşışımmıı ((HawthorneHawthorne) ) EndEndüüstri stri İİlilişşkilerinin Artan kilerinin Artan ÖÖnemi ve nemi ve YYöönetim (Bnetim (Büüyyüük Buhran)k Buhran)ÇÇalalışışma Hayatma Hayatıınnıın Kalitesi (n Kalitesi (MaslowMaslow, , McGregorMcGregor,..),..)

2121

!! ParanParanıın tek motivasyon aracn tek motivasyon aracıı olarak golarak göörrüüldldüüğğüüklasik teorilerde, insan da diklasik teorilerde, insan da diğğer er üüretim retim faktfaktöörleriyle bir olarak drleriyle bir olarak düüşşüünnüülmlmüüşşttüü..

X Y


2222


““uyaruyarıımm--organizma (birey)organizma (birey)--tepkitepki”” modeli modeli

Uyarım(Teşvikli ücret

sistemi)

Tepki(Verimlilik

artışı)Organizma

(Birey)

2323


Modern YModern Yöönetim Dnetim Düüşşüüncesinde ncesinde İİKYKYSistem KuramSistem Kuramıı ve ve İİnsan Kaynaklarnsan KaynaklarııYYöönetimi: Sistem, Alt sistem netimi: Sistem, Alt sistem -- AAççıık sistem k sistem –– Geri BildirimGeri BildirimDurumsallDurumsallıık Teorisi; en iyi tek bir k Teorisi; en iyi tek bir yyöönetim binetim biççimi yoktur.imi yoktur.19801980’’li Yli Yııllar: Rekabetllar: Rekabetççi Strateji ve i Strateji ve RekabetRekabetççi Avantaji Avantaj

2424

Personel YPersonel Yöönetiminden netiminden İİnsan nsan KaynaklarKaynaklarıı YYöönetimine Genetimine Geççiişş

Personel Yönetimi

İnsan Kaynakları Muhasebesi

İnsan Kaynakları Yönetimi

İnsangücü Yönetimi

Entelektüel Sermaye

2525

Personel YPersonel Yöönetiminetimi’’nden nden İİnsan nsan KaynaklarKaynaklarıı YYöönetiminetimi’’ne Gene Geççiişş

1970'li y1970'li yııllardan itibaren illardan itibaren işşggüüccüünnüün n niteliniteliğğinde yapinde yapıısal desal değğiişşimin ve geliimin ve gelişşimin imin yayaşşandandığıığınnıı ssööylemek mylemek müümkmküündndüür.r.ÖÖzellikle zellikle "mavi yakal"mavi yakalıı" " olarak olarak nitelendirdinitelendirdiğğimiz beden gimiz beden güüccüüne dayalne dayalııççalalışışma kompozisyonuna sahip insan ma kompozisyonuna sahip insan kaynaklarkaynaklarıından, daha ndan, daha ççok zihni ok zihni ççalalışışma ma potansiyelini kullanan potansiyelini kullanan "beyaz yakal"beyaz yakalıı" " bilgi ibilgi işşççisine doisine doğğru bir dru bir döönnüüşşüüm m yayaşşanmanmışışttıır. r.

2626

Bilgi toplumunda birçok kavram yeniden şekillenmiştir;

Bilgi toplumunda yeni işçi kavramı; BBİİLGLGİİ İŞİŞÇÇİİLERLERİİ

Bilgi işçisi niteliklidir ve geleneksel işçiye nazaran;

• farklı üretim araçlarına sahiptir,• ikame edilmesi oldukça güçtür,• değişime, belirsizliğe ve esnek örgütlenmeye yatkın ve bireyselliği daha fazladır.

Personel YPersonel Yöönetiminetimi’’nden nden İİnsan nsan KaynaklarKaynaklarıı YYöönetiminetimi’’ne Gene Geççiişş

2727

İnsan Kaynakları Yönetiminin Tarihçesi

DÖNEMLER

TEKNİKLER İŞVERENLERİN BAKIŞI TEMEL KRİTER

1899 öncesi

Disiplin Sistemleri Çalışanların ihtiyaçlarıönemli değildir.

Üretim teknolojileri

1900-1910

Güvenlik ve Yaratıcılık Programları

Çalışanlar güvenliğe ve fırsatlara ihtiyaç duyarlar.

İşyerinde fiziki koşulların iyileştirilmesi

1910-1920

Zaman ve hareket etüdü araştırmaları

Çalışanlar yüksek verimlilikle birlikte yüksek ücretler isterler.

Görev verimliliği

1920-1930

Psikolojik testler, danışmanlık prog.

Çalışanların kişisel farklılıkları göz önünde bulundurulmalıdır.

Kişisel farklılıklar

1930-1940

İletişim programları

Çalışanların ihtiyaçlarıkurum içerisinde tatmin edilmelidir.

Sendikalaşma

1940-1950

Emeklilik ve sağlık gibi ek yararlar

Çalışanlar ekonomik güvenliğe ihtiyaç duyarlar.

Ekonomik güvenlik

2828

1950-1960

Süpervizöreğitimleri

Çalışanlara baskı unsuru az olan bir denetim uygulanmalıdır.

İnsan İlişkileri

1960-1970

Katılımcı yönetim teknikleri, eşit fırsatlara dayanan şirket kuralları

Çalışanlar görevleri ile ilgili kararlara katılmak isterler. Tüm çalışanlara eşit davranılmalıdır.

Katılım,İş Kanunları

1970-1980

Görev zenginliği, entegre çalışma grupları

Çalışanlar becerilerine uygun ve kendilerini zorlayacak görevler ister.

Görevlerin zorluğu ve çalışma hayatının kalitesi

1980-1990

İşten çıkarma, işten çıkartılanlara işbulma çabaları

İşlerini ekonomik koşullardan dolayı kaybedenlerin yeni işlere ihtiyacı vardır.

Zorunlu İşten ayrılmalar

1990-2000

Yetkinlikleri, eğitim, etik, küreselleşme gibi olgularıbütünleştirme

Çalışanlar iş ve iş dışıdünyalarını dengelemeli ve katkıda bulunmalıdır.

Üretkenlik, kalite, değişime uyum sağlayabilme

2929

Personel YPersonel Yöönetimi ile netimi ile İİnsan Kaynaklarnsan KaynaklarııYYöönetimi Arasnetimi Arasıındaki Farklar ndaki Farklar

Personel Yönetimi İnsan Kaynakları Yönetimiİş odaklı İnsan odaklıOperasyonel faaliyet Danışmanlık hizmetiKayıt sistemi Kaynak anlayışıStatik bir yapı Dinamik bir yapıİnsan maliyet unsuru İnsan önemli bir girdiKalıplar, normlar Misyon ve değerler

Klasik yönetim Toplam kalite yönetimi

İşte çalışan insan İşi yönlendiren insanİç planlama Stratejik planlama

3030

Stratejik Stratejik İİnsan Kaynaklarnsan KaynaklarııYYöönetimi Yaklanetimi Yaklaşışımmııİşİş yayaşşamamıınnıın n öözellikle son yzellikle son yııllarda yollarda yoğğun un bir bibir biççimde yaimde yaşşadadığıığı dedeğğiişşim sim süürecinde recinde insan kaynaklarinsan kaynaklarıı yyöönetimi alannetimi alanıındaki ndaki evrim, evrim, kaykayııt tutuculuktan, stratejik t tutuculuktan, stratejik ortaklortaklığığa gea geççiişş, i, işşletmenin rekabet letmenin rekabet ggüüccüünnüün ve kârln ve kârlııllığıığınnıın arttn arttıırrıılmaslmasıında nda insan kaynaklarinsan kaynaklarıı yyöönetiminin artan netiminin artan dedeğğer ve er ve öönemini ortaya koymaktadnemini ortaya koymaktadıır.r.

3131

Stratejik Stratejik İİnsan Kaynaklarnsan KaynaklarııYYöönetimi Yaklanetimi Yaklaşışımmıı

ÖÖRNEK; RNEK; PorterPorter’’ıınn Jenerik StratejileriJenerik Stratejileri1.1. Maliyet Maliyet ÖÖnderlinderliğği Stratejisi; En di Stratejisi; En düüşşüük k

maliyetle, uygun kalitede mal ve maliyetle, uygun kalitede mal ve hizmet sunmak.hizmet sunmak.

2.2. FarklFarklıılalaşşma Stratejisi; Piyasaya ma Stratejisi; Piyasaya ““farklfarklıı””(yeni) bir (yeni) bir üürrüün sunmak.n sunmak.

3.3. Odaklanma Stratejisi; En uygun pazar Odaklanma Stratejisi; En uygun pazar kesimini tespit edip, bu alanda kesimini tespit edip, bu alanda yoyoğğunlaunlaşşmak.mak.

TeTeşşekkekküür ederimr ederim……

Dr. M. Volkan Tü[email protected]

İnsan kaynaklar İnsan kaynakları yönetimi… yönetiminin kapsam · İnsan kaynaklari...

Documents