T.C.MERSİN ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

GÜRÜLTÜ VE DENETİMİ

EĞLENCE MERKEZLERİNDEKİ GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ

Hazırlayan:

Sezer kara

Prof. Dr. Halil KUMBUR

Mayıs, 2016

GÜRÜLTÜ NEDİR?

Günümüzde yaşadığımız çevrenin kalitesini ve insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen önemli faktörlerden biri de gürültüdür. Gürültüyü, “hoşa gitmeyen, istenmeyen, rahatsız edici ses” olarak tanımlayabiliriz.

Ses, nesnel bir kavramdır. Yani ölçülebilir ve varlığı kişiye bağlı olarak değişmez. Gürültü ise öznel bir kavramdır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere bir sesin gürültü olarak nitelenip nitelenmemesi kişilere bağlı olarak değişebilir. Kimilerinin severek ve eğlenerek dinlediği müzik diğerlerini rahatsız edebilir.

Özellikle hızlı büyüyen şehirlerde, mesken ve sanayi alanlarının plansız ve iç içe gelişmesi, trafik yoğunluğunun artması, elektrik, elektronik ve mekanik aletlerin günlük hayatımıza daha çok girmesiyle birlikte gürültüden rahatsızlık artmakta ve giderek insanlarımızın dinlenebilecekleri, çalışabilecekleri kısaca huzurlu şekilde yaşayabilecekleri mekânlar azalmaktadır. Diğer taraftan, başkalarının istirahat hakkına saygının ve çevre hassasiyetinin yeterince gelişmediği durumlarda, eğlence ve diğer günlük faaliyetlerden kaynaklanan gürültü, yoğun şikayetlere ve başta işitme kaybı ve uyku bozukluğu olmak üzere ciddi fiziksel ve ruhsal rahatsızlıklara sebep olmaktadır. 

Gürültü Değerlendirme Ölçüsü, ses basıncı seviyesine dayanan desibel (dB)’dir. Gürültü seviyesinin ölçüsü, kullanılan ağırlık eğrisine göre dBA ya da dBC’dir. İnsan kulağının frekansa bağlı olarak sese olan duyarlılığını en iyi A ağırlık eğrisi temsil eder.

Bu nedenle genelde dBA olarak ölçülmektedir. Darbe gürültüsünün ölçüm ve değerlendirilmesinde ise C ağırlık eğrisi kullanılmaktadır. dBC

olarak ölçülmektedir.

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMÜBulunulan ortamda gürültü birimi olan desibel olarak gürültü düzeyinin ölçülme işlemine verilen isimdir. Gürültü ölçümlerinin temel amaçları şunlardır:  Yasalara uyum, bulunulan ortamdaki gürültü yoğunluğunu ölçme ve haritasını çıkarma. gürültü konusunda araştırma yapma, doğrulama çalışmaları, bulunulan ortamda gürültüye maruz kalan kişi sayısını ve gürültünün sonuçlarını belirleme ve inceleme buna bağlı olarak değerlendirme yapma, gürültüden dolayı alınan bir şikâyet var ise bunu değerlendirecek çalışmalar yapma, çevresel etki değerlendirme (ÇED) için gerekli analizi yapmak gibi gürültü ölçümü amaçları vardır.

Gürültü ölçümleri yapılması için uygulanan yöntemler ise şu şekildedir: Öncelikle gürültü ölçümleri, ses ölçerler (sonometre), sürekli ölçüm/izleme sistemleri, dozimetreler ilegerçekleşir. En çok kullanılan ses ölçüm cihazı genelde sonometredir.

Ölçüm yapılmadan dış faktörler ve buna bağlı gürültü ölçümünü etkileyecek faktörler göz önüne alınmalıdır. Örnek vermek gerekirse, yağmur, rüzgâr gibi şartlar ya da dış ortamdan gelen yüksek sesli müzik vb. durumlar gürültü ölçümlerinde sağlıklı sonuçlar ölçülmesini etkiler. Bunlarda desibel olarak uzmanların bildiği değerler vardır. Bu değerlerin aşıldığı saptandığında gürültü ölçümlerinin bulunulan ortamda yeniden yapılması gerekmektedir.  Ölçüm yapıldığı gün rüzgâr yönünde ölçüm yapılmalıdır ve ayrıca olabildiğince dingin hava koşullarında ölçümler yapıldığında sağlıklı sonuçlar alınacaktır. Ölçüm yaptıran firmaların tüm bunlara dikkat etmesi gerekmektedir.

Gürültü ölçümü öncesinde ilk yapılan çalışma yani ilk adım gürültünün hangi sıklıkla, ne zaman ve hangi amaçla değerlendirileceğine dair bir planlama yapılması gerektiğidir. Doğru bir planlama doğru gürültü ölçüm sonuçları alınmasını sağlayacaktır.

İnsan kulağı 20-20000 Hz ya da 0-140 db. arasındaki sesleri duyabilmekte bu seviyenin altında ve üstünde yer alanları duyamamaktadır. Gürültü ölçüm cihazı ile gürültü ölçümleri yapılırken bulunulan ortamda yer alan cihazların aynı anda çalışma sırasında ortaya çıkan seviye ölçülmektedir.

Eğer gürültü ölçümü sonucunda gürültü seviyesi belirlenen düzeyin üstünde çıkarsa, o zaman gürültü seviyesini düşürmek için filtreleme vb çalışmaların yapılması gürültü ölçümü çalışmaların kapsamında yapılan işlemlerdir.

GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI

Gürültü kaynakları değişik yönlerden gruplandırılabilir. Seslerin doğuş biçimlerine göre havada ve katı ortamlarda doğan gürültüler, akustik yönden noktasal, çizgisel ve düzlemsel kaynaklardan yayılabilirler.

Akustik kirlilik oluşturan gürültüler; kaynak ve alıcıların bir çevredeki konumuna ve yayılma yollarına bağlı olarak iki grupta incelebilir: Açık alanda mevcut olan gürültü kaynakları: Yapıların dışında yer alankaynaklardan üretilen ve gerek yapı içindeki hacimleri ve gerekse yapı dışındaki açık alanları kullanan kişileri etkileyen gürültülerdir. (Endüstri gürültüleri, ulaşım gürültüleri, yapım (şantiye) gürültüleri, insan etkinliklerine ilişkin gürültüler, eğlence ve ticari amaçlı gürültüler)Yapı içi gürültü kaynakları: Yapıların içinde yer alan kaynaklardan doğan seslerdir. (Konuşma sesleri, adım sesleri, ev araçlarının gürültüleri, yükseltilmiş müzik sesleri, kapı çarpmaları, büro gürültüleri )

GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ

Gürültünün etkisine karşı insan davranışları iki grupta toplanmaktadır. Birincisi, ancak duygu ve duyuların açıklanmasıyla belirlenebilen psikolojik rahatsızlık, ikincisi ise; çeşitli ölçme metotlarıyla belirlenebilen fizyolojik rahatsızlıktır. Bu sebeple, insan sağlığı ve konfor şartları açısından mimari tasarım aşamasında gürültü kontrolü yapılması gerekir.

Gürültünün insan üzerindeki etkileri incelenirken üç önemli etken göz önüne alınabilir:• Can sıkması,• İletişimi engellemesi,• Devamlı duyma bozukluğu riski,Bunlarla beraber, hacmin kullanımı, hangi zamanda kullanıldığı, gürültünün süresi ve tipi gibi dikkate alınması gereken birçok etken bulunmaktadır.Gündüz (Leq) (dBA) Etki55-60 Gürültü rahatsız eder60-65 Rahatsızlık belirgin bir şekilde artar65 üzeri Davranış biçiminde engellemeler oluşur, gürültü kaynaklı zararlı semptomlar oluşur

Gürültü Derecesi Etkilenme Aralığı (dBA) Sağlık Üzerine Etkileri1.Derecedeki gürültüler 30-65 Konforsuzluk, rahatsızlık, öfke, kızgınlık, uyku düzensizliği ve konsantrasyon bozukluğu.2.Derecedeki gürültüler 65-90 Fizyolojik reaksiyonlar; kan basıncı artışı, kalp atışlarında ve solunumda hızlanma, beyin sıvısındaki basıncın azalması, ani refleksler3.Derece gürültüler 90-120 Fizyolojik reaksiyonlar, baş ağrıları.4.Derece gürültüler 120-140 İç kulakta devamlı hasar, dengenin bozulması5.Derece gürültüler >140 Ciddi beyin tahribatı, kulak zarının patlaması

EĞLENCE YERLERİ

Mevzuat ve Mevcut

Durum Ülkemizde gürültü konusundaki şikayetlerin başında eğlence sektöründen kaynaklanan gürültü gelmektedir. Yaz sezonunun başlaması ile birlikte sahil kentlerimizde özellikle açık ve yarı açık eğlence mekanlarından kaynaklanan çevresel gürültü problem olmaktadır. Eğlence yerlerinden kaynaklanan gürültünün önlenmesi ve kontrol altına alınması için mevzuat oluşturulmuştur.

2872 Sayılı Çevre Kanunu ve Bu Kanuna istinaden yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 5393 sayılı Belediye Kanunu 2803 Sayılı Jandarma Teşkilat Görev ve Yetkileri Kanunu 2559 Sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu 2634 Sayılı Turizm Teşvik Kanunu, Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmelik, Turizm Yatırım İşletme ve Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Yönetmelik, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik Diğer taraftan, birden fazla eğlence yerinin bulunduğu alanlarda, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü veya yetki devri yapılan belediye başkanlığı tarafından gerekli görülmesi halinde çevresel gürültü seviyesinin kontrol altına alınması maksadıyla gürültü seviyesinin sürekli ölçülmesine yönelik sistem kurulması veya kurdurulması mecburiyeti Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ile getirilmiştir.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, birden fazla eğlence yerinin bulunduğu ve yoğun şikayetlerin geldiği İstanbul Boğazı Beşiktaş Mevkiinde gürültüyü sürekli ölçmek ve izlemek üzere bir sistem kurulmuştur. Özellikle en çok gürültüye neden olan eğlence yerleri ile etkilediği alanların bulunduğu istasyonlar olan; Beylerbeyi, Raddison Hotel, Sapphire, Kuruçeşme Arena, Reina ve Sortie, istasyonları dikkate alınarak, Bakanlığımızca 2008-2009 yılı yaz dönemi sürekli gürültü ölçme ve izleme sonuçları incelenmiş ve değerlendirilmiştir.

Şekil 1: İstanbul Boğazı ve eğlence yerleri

Sürekli gürültü ölçme ve izleme sisteminden 2008-2009 yaz dönemleri (Haziran-Temmuz-Ağustos) itibarı ile bazı istasyonların ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi neticesinde elde edilen grafikler ve değerlendirme sonuçları aşağıda verilmektedir. Değerlendirmelerde, eğlence yerlerinin faaliyette olduğu 23:00-04:00 saatleri arası ve insanların uykuda olduğu eğlence yerlerinin faaliyetinin sona erdiği gündüz aktivitelerinin henüz yoğun olarak başlamadığı 04:00-06:00 ve 05:00-06:00 saatleri arası dikkate alınmış ve kaynak (eğlence yeri) gürültüsü ve arka plan (eğlence yerleri faaliyette olmadığı zaman) gürültüsü belirlenmiştir.

İstasyonların yeri ve özellikleri:

• Reina İstasyonu; Hemen yanında mesken bulunmaktadır.

• Sortie İstasyonu; Hemen yanında park bulunmaktadır.

• SapphireBosphorus İstasyonu;Sapphir‟in arka kısmında solda konut, hemen karşısında sol tarafta park bulunmaktadır.

• Kuruçeşme Arena İstasyonu; Kıyıda bulunuyor. Hemen yanında park var.

• Raddison Hotel İstasyonu; Hemen yanında otel bulunmaktadır.

• Beylerbeyi İstasyonu; Yakınında herhangi bir eğlence yeri bulunmamaktadır. Avrupa yakasında bulunan eğlence yerlerinden yayılan gürültüden etkilenmektedir.

Şekil 2:Gürültü Değerleri 23:00-04:00(toplam gürültü seviyesi) 85,79

Yaz Sezonu Ort. Gürültü Değerleri 04:00-06:00(arka plan) 74,48

Yaz Sezonu Ort. Gürültü Değerleri 05:00-06:00(arka plan) 61,94

Şekil 3:Gürültü Değerleri 23:00-04:00 (toplam gürültü seviyesi) 75,42

Yaz Sezonu Ort. Gürültü Değerleri 04:00-06:00(arka plan) 62,38

Yaz Sezonu Ort. Gürültü Değerleri 05:00-06:00(arka plan) 56,62

2008-2009 YAZ DÖNEMİ KAYNAK VE ARKA PLAN GÜRÜLTÜ SEVİYESİ KARŞILAŞTIRMASI

4 Haziran 2010 tarihli ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” nin „Rekreasyon ve eğlence yerlerinin çevresel gürültü kriterleri‟ başlıklı 24. Maddesi birinci fıkrasının (ç) bendi hükmü gereği çevresel gürültü seviyesi, Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dBA‟dan ve 7 dBC‟den daha fazla aşılamaz. Çok ve orta derecede hassas kullanımların içinde ise arka plan gürültü seviyesinin sağlanması gerekir. Birden fazla eğlence yerinin etkilediği alanlarda ise (d) bendi hükmü gereği eğlence yerlerinin bulunduğu alandan çevreye yayılan toplam gürültü seviyesi, çok hassas kullanım alanı dışında arka plan gürültü seviyesini Leq gürültü göstergesi cinsinden 7-10 dBA aralığından fazla aşılamaz.

SOKAK EĞLENCELERİ (Nişan, Düğün, Kutlama, Havai Fişek v.b.)

Mevzuat ve Mevcut Durum

Özellikle yaz sezonunda sokaklarda ve mahalle aralarında düğün, nişan, eğlence, kutlama gibi organizasyonlar düzenlenmekte, bu organizasyonlarda davul-zurna veya elektronik olarak ses yükseltici kullanılarak müzik yayını yapılmakta, maytap, havai fişek vb. patlayıcı maddeler kullanılarak kişilerin huzur ve sükunu bozulmaktadır. Bu konuda gerek Bakanlığa gerekse İl Çevre ve Orman Müdürlükleri ve yetki devri yapılan belediye başkanlıklarına çok sayıda şikayet intikal etmektedir. Şikayetleri ortadan kaldırmak için, 2009 yılından başlamak üzere toplu merasimler için bildirimde bulunulan ve bu merasimlerde ve merasimler dışında havai fişek atımlarına izin veren, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığını da içine alan bir çalışma başlatılacaktır.

KAYNAKLAR

http://www.hbsmuhendislik.com/gurultu-olcumu-nedir-ve-nasil-yapilir

http://www.bursa.bel.tr/4-gurultu-kirliligi-kontrolu-ve-denetimleri/sayfa/ 1364

http://gurultu.cevreorman.gov.tr/gurultu/Files/Gurultu/Dokumanlar/G %C3%BCr%C3%BClt%C3%BC%20Kontrol%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmalar%C4%B1.pdf

http://www.cygm.gov.tr/CYGM/Files/EylemPlan/Cevresel_%20Gurultu_ %20Eylem_Plani.pdf