mısır’da değişim süreci ve anayasa arayışı

7/29/2019 Msrda Deiim Sreci ve Anayasa Aray

1/28

setaAnaliz

.

S E T A | S y a s e t , E k o n o m v e T o p l u m A r a t r m a l a r V a k | w w w . s e t a v . o r g | u b a t 2 0 1 3

MISIRDA DEM SREC

VE ANAYASA ARAYIIABDULLAH AYDOAN KALABALIK


2/28

ABDULLAH AYDOAN KALABALIK

Say: 66 | uba t 2013

S E T AA N A L Z

MISIRDA DEM SREC VE

ANAYASA ARAYII

2 0 1 3 Y a y n h a k l a r m a h f u z d u r

setaAnaliz

.

NDEKLER

1. ANAYASA HKMNDEK KARARNAMENN LANI VE TEPKLER | 4

2. ANAYASA HKMNDEK KARARNAME LANININ NEDENLER | 5

3. KRZN ORTAYA IKII VE ZM ARAYILARI | 10

4. MISIR MUHALEFET VE ULUSAL KURTULU CEPHES | 18

5. 21 KASIM VE 8 ARALIK 2012 TARHLERNDE LAN EDLEN

ANAYASA HKMNDEK KARARNAMELER | 19

7. ANAYASA REFERANDUMU VE SONUCU | 21

SONU | 23


3/28

M I S I R D A D E MS R E C V EA N A Y A S A A R A Y I I

3

ZET

Msrda Cumhurbakan Muhammed Mursi tarandan, 22 Kasm 2012de yeni anayasal dzenle-melerin ilan, beraberinde byk tartmalar da getirmitir. Dnya kamuoyunun Gazzede salananatekes ile ilgilendii bir dnemde hazrlanan ve kamuoyuna duyurulan yeni kararlar, beklentilerinok stnde bir tepkiyle karlanmtr. Anayasa Mahkemesinin Msr Parlamentosunun alt kanadura Meclisi ve Anayasa Komisyonunu esh edecei ynndeki istihbarat bilgileri erevesinde ya-pld aklanan yeni dzenlemelerin, genel itibarla kabul grmesi beklenirken, tam tersi etki yap-m ve bir araya gelmesi asla mmkn grlmeyen muhaleetin btn unsurlarn bir at altnda bir-letirmitir. Buna karlk Selei slami cemaatlerin dzenlemelere destek vermesi, lkede toplumsalayrmaya, kutuplamaya ve zt grlerin kar karya gelmesine neden olmutur.

Yaplan anayasal dzenlemelerden Mursinin en yaknndaki isimlerin bile haberdar olmamas,Msr kamuoyunda Cumhurbakanl karar alma mekanizmasnda ciddi sorunlar olduu kanaati-ni uyandrmtr. Mslman Kardelerin Cumhurbakanl makam zerindeki etkisi de bu sretegndeme gelmi, muhaleetin Msr Mslman Kardeler rad Brosu ynetiyor iddias enine-bo-

yuna tartlm ve iki bal bir ynetim anlayyla azla baarl olunamayaca eklinde genel birkanaat olumutur.

5 Aralk 2012de yaanan kanl atmalarn ardndan, Msr Silahl Kuvvetlerinin taraara diyalogarsnda bulunmas ve diyalog dnda hi bir alternatie izin verilmeyeceine vurgu yapmasnnardndan olaylarn durulmas, askerin Msr siyasetindeki devam eden etkisini gstermesi bakmn-dan nem arz etmektedir. Bu noktada Msr halknn da askerin bu tr bir giriimde bulunmasntemenni etmi olmas dikkat ekicidir.

Bu almada, yaplan anayasal dzenlemelerin nedenleri analiz edilmekte ve CumhurbakanMursinin greve geldii 30 Haziran 2012den beri izledii politika deerlendirilmektedir. Analizinikinci blmnde Mursinin kararndan nceki sre ele alnmakta, yargnn seimle ibana gelmiolan milletvekillerinden oluan parlamentoyu eshedii ve yasama yetkisini lkenin iili yneticisi

durumundaki Yksek Askeri Konseye verii incelenmektedir. Krizden k iin zm araylarnndeerlendirildii nc blmn ardndan, 22 Kasm 2012den bu yana yeniden ekillenen ve Ulu-sal Kurtulu Cephesi ats altnda birleen, Msr muhaleeti ve medyann gelimeler karsndakitutumu ele alnmaktadr. Sonu blmnde ise, bu tr krizlerin hem Msrdaki demokrasinin ge-liimini ve hem de Arap dnyasnn bel kemii konumunda olmas nedeniyle, dier lkeleri nasletkilediine iaret edilmektedir.


4/28

S E T AA N A L Z

4

1. ANAYASA HKMNDEK KARARNAMENN LANI VETEPKLER

Msr Cumhurbakan Muhammed Mursi, 22 Kasm 2012de anayasal dzenlemeler

erevesinde ald yeni kararlar ieren bir kararname yaynlamtr.1 Kararnameninkamuoyuna aklanmasnn ardndan, muhaleet Mursi ynetimine kar byk bir

protesto dalgas balatmtr. Liberaller, solcular, laik grller, Nasrclar, 6 Nisan ve

Kiaye Hareketleri gibi devrim ve deiim hareketleri ve ull olarak iade edilen M-

barek yandalarnn tamamnn tepkisini eken kararlar protesto etmek iin harekete

geen gstericiler, Tahrir Meydannda tekrar toplanarak adrlar kurmu ve oturma

eylemi balatmtr.2 te yandan, kararlarn aklanmasndan yaklak iki saat nce

Mursiyi desteklemek iin yzlerce gsterici Yksek Mahkemenin nnde toplanm

ve gece ge saatlere kadar, Mursi ve kararlar lehinde slogan atmtr.3 Eylemcilerin,

kararlarn ilan edildii geceden itibaren harekete gemesi zerine, blgede gerekli

gvenlik nlemlerini alan polis, ileri Bakanl, Msr Halk ve ura Meclisinin bu-lunduu blgeleri dikenli tellerle evirerek, giri- k yasaklamak zorunda kalmtr.4

Anayasa hkmndeki kararnamenin ilan edildii gecenin sabah, 23 Kasm Cuma

gn Amr Musa, Hamdin Sabahi gibi Cumhurbakanl adaylarnn yan sra, Dustur

Partisi Bakan Muhammed el Baradey, Yarn Devrim Partisi Bakan Eymen Nur ve Ki-

aye Hareketinin kurucusu George Ishak gibi lkenin btn sekler siyasi hareket-

1. Murs tarandan lan edlen Anayasa Hkmndek Kararnamen bkz, Mursnn Yen Anayasa Kararnames

( .. ), Youm7, 22 Kasm 20122. Tahrir Meydannn Btn Girileri Milyonluk ke ve Uyar Gsterisi in Kapatld

( ), El Msri El Yevm, 23 Kasm 20123. Mursi lehinde ve aleyhinde gsteriler,El Cezira, 23 Kasm 2012, http://aljazeera.net/news/pages/6406872b-311-479e-a315-49e8248ed0e5

4. ileri ve Halk Meclisi nnde Milyonluk Gsteri in Gvenlik nlemleri

( ), E uruk, 23 Kasm 2012

MISIRDA DEM SREC VE

ANAYASA ARAYII


5/28


5

leri ve partilerinin liderleri Tahrir Meydannda, Mursinin kararlarn protesto etmek

iin toplanmtr. Kararlara kar kanlar, zellikle de Cumhurbakannn kararlar

balaycdr, hi bir yarg organ tarandan askya alnamaz ya da iptal edilemez ek-lindeki 2. maddenin Mursiyi diktatrletireceini iade etmilerdir. Mursinin kararla-

rna Msr yargsn temsil eden organizasyonlar iinde en azla tepki Msr Yarglar

Kulbnden5 gelmitir. Yarglar Kulb Bakan Ahmed Zend, Mursinin Msr kanun

devleti olmaktan kardn iddia etmitir.6

Tahrir Meydannda toplanan gstericilerin, talepleri konusunda tay, ilk gnden

yksek tutmay hedeedii gzlenmitir. Eylemciler, ilan edilen anayasa hkmndeki

kararnamenin geri ekilmesi, Anayasa Komisyonunun datlmas ve ileri Bakanl-

nn tekrar dizayn edilmesi gibi Mursinin son kararlarnn iptali dnda da bir takm

isteklerde bulunmulardr.

Protesto gsterileri srasnda gvenlik gleri ile gstericiler arasnda atmalar k-m ve yaanan tal-sopal arbede esnasnda onlarca kii yaralanmtr. Msr Salk

Bakanl, Tahrir Meydan ve lkenin dier blgelerindeki gsteriler esnasnda, 297

kiinin yaralandn aklamtr.7 Muhaleet yaanan olaylar nedeniyle, Mslman

Kardeler ve Hrriyet ve Adalet Partisini eletirerek, barl yntemlerle gsteri d-

zenleyen eylemcilere polisin sert mdahale ettiini belirtmi ve ynetimi halkn istek-

lerini dikkate almamakla sulamtr.

2. ANAYASA HKMNDEK KARARNAME LANININ

NEDENLERCumhurbakan Mursinin Anayasa Hkmndeki Kararnamesierevesinde ilan etmiolduu kararlar, parlamento seimlerinin ardndan ortaya kan seilmilerle atanm-

lar arasndaki g mcadelesinin bir uzants olarak alglanmaktadr. Bar yntem-

lerle ve askeri bir mdahale olmadan yaplm olmas nedeniyle, Tunus Devrimi gibi

Msr Devrimi de bar devrim8 olarak nitelendirilmektedir. Devrim, rejim zerinde

deiim saladysa da yarg gibi nemli kurumlarda kkl bir etki gsterememitir.

Anayasa Mahkemesi gibi ynetimi dorudan etkileyebilen nemli bir kurumda ka-

rarlar, devrimin zerinden geen iki yla ramen, hala Mbarek tarandan atanan

yarglar tarandan verilmektedir. Bu srete Cumhurbakan Muhammed Mursi,

zellikle asker ve yarg erki ile ciddi bir siyasi mcadeleye girmitir. lan ettii anayasahkmndeki kararnameyle,60 yllk askeri ynetimi sonlandrm ve orduyu klas-na gndermeyi baarm olan seilmi Cumhurbakan, yargya kar mcadelesinde

ayn sonucu alamamtr. Yarg ile devrim sonrasnda i bana gelen ynetimin ilk

5. Msrda yarg mensuplar sendika kuramadklar iin yarg dernekleri ats altnda toplanmaktadr. MsrYarglar Kulb, skenderiye Yarglar Kulb, Savclar Kulb gibi dernekler oluturmaktadrlar. Msr YarglarKulb en azla yesi olan lkedeki en byk derneklerden birisidir.

6. Yarglar Konseyi Bakan Ahmed ez Zend: Mursinin kararlar Msr kanun devleti olmaktan karm,hukukun stnl ve yargnn bamszlna zarar vermitir., El Arabia, 23 Kasm 2012, http://www.alarabiya.net/articles/2012/11/23/251264.html

7. Salk Bakanl: Anayasa Kararnamesi Protestosu Gsterilerinde 297 Kii Yaraland, Muhit, 25 Kasm 2012,http://www.moheet.com/2012/11/25/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A9-%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%8A-%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%83/

8. Bar Devrim( ), Vikipedia.

Arap dnyasnnomurga kem vebeyn olarak blnenMsrda svlleme,normalleme vedemokratklemeynndeneml admlaratlmaktadr.Yaanan gelmeler,asay dorudan

etklemed srecedemokratklemeyolumluetkleyecektr.


6/28

S E T AA N A L Z

6

kar karya gelii, Birinci Anayasa Komisyonunun dari Mahkeme tarandan askya

alnmas kararyla olmutur.

a. Anayasa Komisyonunun dari Mahkeme Tarafndan Askya

Alnmas

Msr dari Mahkemesi, 10 Nisan 2012 tarihinde Anayasa Komisyonunu askya alm-tr.9 %50sinin Hrriyet ve Adalet ile Nur Partileri milletvekillerinden olumasndandolay, Komisyon slamclar tarandan istila edildi eletirileri getirilmi, ardndan

komisyon yeleri arasnda anlamazlklar yaanmtr. lkedeki sekler (muhali) ke-simlerin temsilcileri ile slami partilerin temsilcileri arasnda balayan gr ayrlklarve anlamazlklarn ardndan liberal, laik, Hristiyan ve solcu gruplarn temsilcileri ko-

misyondan ayrlmtr. dari Mahkemenin kararn eletiren slami partiler, kuvvetlerayrl prensibinin ihlal edildiini belirtirken, sekler parti ve siyasi hareketler, kararmemnuniyetle karlamlardr.

Msrllar, Ahrar, el Ved ve Sosyalist Demokratik Parti, mahkeme kararn Bir anayasazaeri olarak nitelendirmitir. Komisyonun askya alnmas kararna destek verenlerarasnda yer alan Avukatlar Sendikas Bakan Semih Aur, mahkeme kararnn isabetliolduunu sylemi ve komisyonun kastn atn dile getirmitir. Aur, Hrriyet veAdalet Partisini kastederek; Baz siyasi hareketlerin, lke ynetmenin parti ynet-mekten arkl olduunu anlamalar gerekir eklinde eletiride bulunmutur. Komis-

yonda slami akmlarn ounluu oluturduunu dile getiren Aur, komisyondan

ayrlmayanlarn hatal olduklarn iddia etmitir. lkedeki dier liberal, laik ve solcukesimlerin temsilcileri gibi Aur da komisyonu terk ettiini aklam ve komisyonunalmalarna katlmaya devam edenler, lkeyi bir siyasi akma teslim etmek isteyen-lerdir10 demitir.

b. Anayasa Mahkemesinin Msr Parlamentosunu Fesih Karar

Msr Anayasa Mahkemesi, demokratik seimlerle greve gelen milletvekillerindenoluan Msr Halk Meclisini, 14 Haziran 2012 tarihinde esh ettiini aklamtr.11 By-lece %71i slami partilere mensup milletvekillerinden oluan Devrim parlamento-

su sadece ay grevde kalabilmitir. Anayasa Mahkemesinin karar aslnda, dahance dari Mahkeme tarandan alnan Parlamento seimleri Anayasaya aykrdrhkmnn onay niteliindedir. Anayasa Mahkemesi tarandan kararla ilgili yaplanaklamada, kararn parlamentonun te birini oluturan bamsz milletvekilleri iledorudan ilgili olduu belirtilmekte ve Halk Meclisi kanun kuvvetiyle eshedilmitir12denilmekteydi. Kararn ardndan polis, parlamento binasnn giri kaplarna barikatlar

kurmu ve milletvekillerinin parlamento binasna giriini engellemitir.

9. Yzde 50si slamclarn elinde getii iddia edilen anayasa komisyonu mahkeme tarandan askya alnd.Baknz: http://www.ahram.org.eg/Al-Mashhad-Al-Syiassy/News/142636.aspx

10. Semih Aur: Anayasa Komisyonunu Bu Haliyle Reddediyoruz,Semih Aur: Anayasa Komisyonunu Bu Haliyle Reddediyoruz, Masres, 03 Nisan 2012, http://www.masress.com/alnahar/74177

11. Anayasa Mahkemesi Parlamentonun ptali Hkm Kararn AkladAnayasa Mahkemesi Parlamentonun ptali Hkm Kararn Aklad El Msr el Yevm, 14 Haziran 2012,http://www.almasryalyoum.com/node/917501

12. Parlamentonun Akibeti Mcadelesi,Parlamentonun Akibeti Mcadelesi,El Arabia, 14 Haziran 2012 http://www.alarabiya.net/articles/2012/06/14/220648.html

dar Mahkemennkararn eletren

slam partler,kuvvetler ayrl

prensbnnhlal edldn

belrtrken, seklerpart ve syas

hareketler, kararmemnunyetle

karlamlardr.


7/28


7

Msr Anayasa Mahkemesi ayn gn, lkenin siyasi geleceini yakndan ilgilendiren bir

dier nemli konudaki nihai kararn da aklamtr. Anayasa Mahkemesi, Mbarek

rejimi kalnts ulul olarak isimlendirilen Ahmed eikin siyasi yasakl olmadna dakarar vermitir. Bu karar, Cumhurbakanl seimlerini dorudan etkileyecektir. Ah-med eik ikinci turda 12.347.380 oy alrken, Muhammed Mursi 13.230.131 oy alm

ve rakibine ancak 882.751 oy ark atabilmitir. eikin oy oran yzde 48,27, Mursinin

ald oy oran ise, 51,73 olarak aklanmtr. 25 Ocak 2011 tarihinde balayan halk

ayaklanmasnn 3. gnnde Mbarek tarandan babakanlk grevine getirilen Ah-med eikin ve haliyle eski rejimin tekrar iktidar olmas az bir oy ark ile nlenmitir.13

Demokratik seimlerle oluturulan ilk parlamentoyu iptal eden Anayasa Mahkemesi,

Mbarek rejiminin temsilcisi Ahmed eikin Cumhurbakanl adaylnn nn de

bu ekilde amtr.

Anayasa Mahkemesinin seimleri iptal kararna gre, bamsz milletvekillerinin sei-minde anayasaya uygunsuzluk tespit edilmitir. Selim el Avva gibi baz hukuk adamla-

r mahkemenin kararn; parlamentonun tamam deil, te birini oluturan bamszmilletvekillerinin seiminin tekrar yaplmasn gerektirdii eklinde yorumlamlardr.

Ancak bu yorum, o tarihte lkenin iili yneticisi durumundaki askeri ynetim taran-

dan kabul edilmemitir. Bylece Anayasa Mahkemesi, Cumhurbakanl seimlerinin

ikinci turunun yaplaca tarih olan 16-17 Haziran 2012den 2 gn nce parlamentoyueshetmitir.

Anayasa Mahkemesinin srece mdahalesinin ardnda, Mslman Kardelerin hem

Cumhurbakanl makamn ve hem de parlamentoyu ele geirmesini engelleme

giriimi yatmaktadr. Dnemin Babakan Kemal Genzurinin, Msr Halk Meclisi veCumhurbakanlnn Mslman Kardelerin eline geme tehlikesine kar, Yksek

Askeri Konseyi temin ettii ve bir toplantda generallere; Parlamentonun esih karar

ekmecede14 dedii bilinmektedir.

Anayasa Mahkemesinin sz konusu kararndan bir ay nce, parlamento ile Yksek

Seim Kurulu arasnda kriz yaanmt. Msr Parlamentosunun, devrimden sonra ree-

randumla kabul edilen Yksek Seim Kurulu kararlarna itiraz edilemeyeceini hkme

balayan, geici anayasann 28. Maddesinin deitirilmesi iin grmelere balamaskrizin balangcdr. Hrriyet ve Adalet ve Nur Partisi gibi slami akmlar temsil eden

partiler, Yksek Seim Kurulunun kararlarna itirazn nn aabilmek iin 28. Madde-

de deiiklik yapmay nermilerdir. Parlamentoda konu ile ilgili grmelerde bazvekiller, Yksek Seim Kurulunun meruiyetinin olmadn, ve daha nce seimlerehile kartran yetkililerin Kurulda yer aldn sylemilerdir. Mslman Kardeler Ce-

maati tarandan da ayn dnemde, Cumhurbakanl seimlerine hile kartrlabile-

cei iddia edilmitir.

Parlamentoda, seim kanununda dzenlemeler yaplmas konusundaki nerinin ka-

bul edilmesi zerine, Yksek Seim Kurulu Cumhurbakanl seimleri ile ilgili al-

malar sonlandrdn 9 Mays 2012 tarihinde kamuoyuna duyurmutur.15 Konu ile

ilgili Yksek Seim Kurulu tarandan yaplan aklamada, ilerine mdahale edildii,almalarnn engellendii ve aaliyetlerine phe ile yaklald iade edilerek, 23 ve

13. Baknz: http://www.ahram.org.eg/The-First/News/157038.aspxBaknz: http://www.ahram.org.eg/The-First/News/157038.aspx

14. Abdullah Aydoan Kalabalk, Msrdaki Kavgann Arka Plan,Abdullah Aydoan Kalabalk, Msrdaki Kavgann Arka Plan, Dnya Blteni, 02 Aralk 2012

15. Yksek Seim Kurulu ve Parlamento Arasnda Kriz,Yksek Seim Kurulu ve Parlamento Arasnda Kriz, El Halic, 09 Mays 2012, Bkz: http://www.alkhaleej.ae/portal/42673561-3e8e-47ac-890e-464c418c19b5.aspx

AnayasaMahkemesnnsrecemdahalesnnardnda, MslmanKardelern hemCumhurbakanlmakamn ve hemde parlamentoyuele germesnengelleme grm

yatmaktadr.


8/28

S E T AA N A L Z

8

24 Mays 2012 tarihlerinde Cumhurbakanl seimlerinin ilk turunun gerekletirile-bilmesi iin Yksek Askeri Konseyin duruma mdahale etmesi istenmitir. Aklamada

ayrca, Parlamentoda konu ile ilgili tartmalar esnasnda, Yksek Seim Kuruluna so-rumsuzca saldrld sylenmi ve bu durumun halkn Kurula olan gvenini zedele-dii belirtilmitir.

Parlamentonun eshi kararnda, sadece seim kanununda deiiklik giriimi deil n-cesinde yaanan bir takm gelimeler de etkili olmutur. Bu noktada, Msr Halk Mec-lisinin daha nce Genzuri hkmetinin grevden alnmas iin gensoru nergesi ve-receini aklam olmas unutulmamaldr. Ordunun Meclisi eshetme16 imas zerineMeclis bakanl geri adm atmt. Ayrca Parlamentonun eshi kararndan 10 gnnce, 4 Haziran 2012 tarihinde baz milletvekilleri, delillerin eksik olmasna ramen,yargcn Mbarek davasnda karar vermesini eletirmitir. Milletvekillerinin, Mbarek

ve arkadalarnn zel yetkili mahkemelerde tekrar yarglanmasn istemeleri, eski re-jim taratarlarn rahatsz etmitir. .17

Yksek Seim Kurulunun almalar durdurma karar halk, siyasi partiler ve STKlartarandan eletirildi. Bar zgr Deiim Cephesi bir aklama yaparak, Devrimsonras elde edilen kazanmlara kar Kurulun komplo hazrl iinde olduu akla-masnda bulunmutur.

c Yksek Askeri Konseyin Cumhurbakannn Yetkilerini

Kstlamas

Yksek Askeri Konsey, Cumhurbakanl seimi ikinci turunda oy verme ilemininbitiminin hemen ardndan, 17 Haziran 2012 tarihinde, 30 Mart 2011de yaplan re-erandumla kabul edilen Geici Anayasaya baz maddeler eklemi ve seilecek olanCumhurbakannn yetkileri snrlanmtr. Yeni kararname, 17 Haziran 2012 tarihindeyaynlanm ve sz konusu kararlar, Geici Anayasann 30. Maddesinin 3. Bendinin 53,56 ve 60 maddelerine eklemeler yaplmas yoluyla yrrle girmitir. Yksek Aske-ri Konsey tarandan ilan edilen Anayasa Hkmndeki Kararname u dzenlemeleriiermektedir:

30. Maddenin 3. Bendi: Meclisin eshedilmesi durumunda Cumhurbakan Anaya-sa Mahkemesi nnde yemin eder.

53. Madde: Askeri Yksek Konsey tayinler ve komutanlarn grev sreleri ve ordu ileilgili btn ilerini sz konusu geici anayasa mucibince idare eder. Yeni anayasailan edilene kadar ordu ile ilgili btn yetkiler Genel Kurmay Bakan ve SavunmaBakanna aittir. (Bu dzenleme ile Cumhurbakanndan bakomutanlk sat aln-mtr)

53. madde 1- Cumhurbakan Yksek Askeri Konseyin onayndan sonra sava ilaneder. 53. madde 2-Herhangi bir anari ortam yaanmas durumunda Cumhurba-kan, Yksek Askeri Konseyin onayndan sonra silahl kuvvetlerin lkede gvenliisalamas ve stratejik blgeleri korumas iin karar karr.

56 Madde: Yksek Askeri Konsey, 30 Mart 2011 tarihinde ilan edilen Geici Anaya-sann 56. Maddesi 1. Bendinde belirtilen grevleri yeni Halk Meclisi Seilene kadar

16. Parlamento ve Ysek Seim Kurulu Arasnda Kriz,Parlamento ve Ysek Seim Kurulu Arasnda Kriz, El Halic, 09 Mays 2012, Bkz: http://www.alkhaleej.ae/portal/42673561-3e8e-47ac-890e-464c418c19b5.aspx

17. Milletvekilleri Mbarek ve Arkdalarnn zel Yetkili Mahkemede Tekrar Yarglanmasn stiyorMilletvekilleri Mbarek ve Arkdalarnn zel Yetkili Mahkemede Tekrar Yarglanmasn stiyor

( ), El Ahram, 04 Haziran 2012.

Yksek SemKurulununalmalar

durdurma kararhalk, syas

partler ve STKlartarandan

eletrlm; Barzgr Dem

Cephes braklama yaparak,

Kurulun devrmsonras elde edlenkazanmlara kar

komplo hazrlnde olduunu

savunmutur.


9/28


9

yerine getirir. (Yksek Askeri Konsey Parlamentonun grevlerini stlenmekte, Gene-raller yasama yetkisini ellerine almaktadr)

60 Madde: Anayasa Komisyonunun grevini tamamlayamamas durumunda As-keri Konsey, bir hata iinde toplumun btn katmanlarn iine alan bir komisyonoluturur ve yeni komisyondan 3 ay ierisinde anayasa tasla hazrlamasn ister.Askeri Konseyin anayasa taslan onaylamasndan sonraki 15 gn iinde taslakhalk oyuna sunulur.

60. Madde 1- Cumhurbakan, Yksek Askeri Konsey Bakan, Babakan, Yksek Yar-g Heyeti veya Anayasa Komisyonu yelerinin bete biri yeni anayasa taslanda,devrimin hedeferi ve prensiplerine, lkenin yksek karlarna veya daha ncekianayasalarnda var olan prensiplerine aykr madde veya maddeler grrse eer,anayasa komisyonundan en ge 15 gn iinde sz konusu maddeleri gzden geir-mesini ister. Komisyon bu madde veya maddeler konusunda srarl davranrsa, konuAnayasa Mahkemesine intikal ettirilir ve Anayasa Mahkemesi 7 gn iinde kararverir.

Halk ve ura Meclisleri seim ve adaylk eklini tanzim eden kanunlar koyma hakk-n belirleyen, 30 Mart 2011 tarihinde ilan edilen Geici Anayasann 38. Maddesi, ilanedilen Tamamlanm Geici Anayasann 2. Maddesiyle deitirilmitir.

3. Madde: Bildiri ile duyurulan Tamamlanm Geici Anayasa Hkmndeki Karar-name resmi gazetede yaynlanma tarihinden bir gn sonra yrrle girer.18

Cumhurbakan Mursi greve geldii 30 Haziran 2012 tarihinden itibaren yetkileri kst-lanm bir cumhurbakan olarak grevine balamtr. zellikle de 5 Austos 2012 tari-hinde Sinada kar maskeli ahslar tarandan yaplan saldrda 15 Msr polisinin hayatnkaybetmesi, asker ve Mursi arasnda ciddi gr ayrlklarnn ortaya kmasna sebepolmutur. Asker Sina Yarmadasnda olaanst hal ilan edilmesini isterken, Mursi y-netimi bu duruma gerek olmad grn iade etmitir. Sina saldrsn da rsat bilenMursi, lkedeki asker-sivil iki balln gidermek iin nemli bir adm atmtr.

Cumhurbakan Mursi, 12 Austos 2012 tarihinde lke ynetiminde etkili olan gene-ralleri emeklilie sevketmi19, Yksek Askeri Konsey tarandan geici anayasaya ekle-nen Ek Anayasa Kararnamesini iptal etmi ve Anayasa Mahkemesinin Parlamentoyuiptal etmesinden sonra Yksek Askeri Konseye geen yasama yetkisini de eline al-mtr. Mursi bu kararlarla, 1952 ylnda Cemal Abdunnasr ve arkadalar tarandan,Kral Faruka kar yaplan askeri darbe ile ibana gelen 60 yllk askeri ynetime20 sonvermi ve lkenin demokratiklemesi ve sivillemesi adna ok nemli bir adm atm-

tr. Mursinin asker ile ilikilerde Babakan Erdoann Trkiyedeki uygulamalarndanesinlendii, Erdoann asker ile ilikilerini iyi bir ekilde inceledii ve tecrbelerindenaydaland Arap dnyasnda konuulmutur. 21

18. Askeri Konsey Yeni Cumhurbakannn Yetkilerini Kstlayan Ek Anayasa Beyannamesi YaynlyorAskeri Konsey Yeni Cumhurbakannn Yetkilerini Kstlayan Ek Anayasa Beyannamesi Yaynlyor

( ), ebab el Ahram, 17 Haziran 2012.19. Mursi, bu kararla Genel Kurmay Bakan Sami Anan ve Mbarek dneminden Hiam Kandil kabinesineMursi, bu kararla Genel Kurmay Bakan Sami Anan ve Mbarek dneminden Hiam Kandil kabinesineayn grevle intikal eden tek bakan olan Savunma Bakan Maraal Hseyin Tantavi ve da emeklilii sevk etmitir.

Tantavi ve Anan Emeklilie Sevkedildi( ), El Ahram, 12 Austos 2012.

20. Bu dnemde ibana gelen cumhurbakanlarnn tamam askerdir. 60 yllk dnemde valiler veBu dnemde ibana gelen cumhurbakanlarnn tamam askerdir. 60 yllk dnemde valiler vekaymakamlarn tamamna yakn ve asker emeklilerinden olumaktayd. Bu tr nedenlerden dolay bu sre askeriynetim olarak isimlendirilmektedir. Bkz: Hiam Kandil, 60 Yllk Askeri Ynetimde Msr kt

( 60 : ), El Ved, 27 Eyll 2012.21. Bir karikatrde, Mursinin Erdoann kitabn okuduktan sonra Tantaviyi kap dna koymasBir karikatrde, Mursinin Erdoann kitabn okuduktan sonra Tantaviyi kap dna koymasresmedilmektedir. Baknz: http://www.akhbaralaalam.net/?aType=caricature&carID=584

CumhurbakanMurs grevegeld 30 Hazran2012 tarhndentbaren yetklerkstlanm brcumhurbakanolarak grevnebalamtr.


10/28

S E T AA N A L Z

10

d. Basavcnn Grevden Alnmas ve Yarg ve Muhalefetin Tepkisi

Cumhurbakan Mursi 12 Ekim 2012 tarihinde Basavc Abdulmecid Mahmudun g-

revinden alndn ve Vatikana bykeli olarak atandn aklamtr.22 Haberin

duyulmasndan ksa bir sre sonra zellikle de Mbarek taratar yarg mensuplarn

iinde barndran, Yarglar Kulbnden ve dier baz muhali hareketlerden karara

sert tepki gelmitir. Basavc Abdulmecid Mahmud ise yapt aklamada, Msr ka-

nunlarnn, kendisinin yrtme organlarnn kararyla grevinden alnmasn engel-

lediini, Cumhurbakannn kendisini grevinden alma yetkisinin bulunmadn ve

haliyle iini yapmaya devam edeceini aklamtr.

Mursinin sz konusu kararnn, Cemel Hadisesi olarak bilinen ve devrim esnasnda

Tahrir Meydanna develer ve atlarla yaplan saldrlarla ilgili davada, btn sankla-

rn beraat etmesinin ardndan aklanmas dikkat ekicidir. Cumhurbakannn, M-

sr sokann karara ve lke ynetimine tepkisini azaltmak iin byle bir karar alm

olabilecei konuulmutur. Ancak Mursi 48 saat sonra sz konusu kararn geri almak

durumunda kalmtr. Bu geri adm, Msr halk tarandan lke ynetimiyle ilgili byle

nemli bir karardan nce Cumhurbakannn danmanlar ve yardmclaryla gere-

ken deerlendirmeleri yapmad veya yanl bilgilendirilmi olabilecei eklinde an-

lalm ve eletirilmitir. Cumhurbakan Mursi, bu ekilde yargya kar yapt ikinci

atanda da baarsz olmutur. Mursinin ilk karar Anayasa Mahkemesi tarandan

lavedilen parlamentonun tekrar toplanmasyla ilgilidir. Cumhurbakan Muhammed

Mursi, Msr Halk Meclisinin eshi kararn, greve balamasndan 8 gn sonra iptal et-

mi ve parlamentonun tekrar toplanmasna karar vermiti. Baz uzmanlar Geici Ana-

yasann 37. Maddesine gre parlamentonun varlnda Askeri Meclis yasama yetkisinielinde bulunduramad iin parlamentonun toplanmasnn ardndan Askerin kla-

sna dneceini ngrmlerdir.23 Ancak muhaleet ve yarg mensuplar tarandan

gsterilen tepkiler zerine Mursi, bu kararndan da vazgemek durumunda kalmtr.

3. KRZN ORTAYA IKII VE ZM ARAYILARI

a. Mursinin Kararlarna Tepkiler

Cumhurbakan Muhammed Mursi tarandan 21 Kasm 2012 tarihinde imzalanan,

ancak kamuoyuna 22 Kasm 2012 tarihinde duyurulan anayasal dzenlemeler, siyasievreleri ikiye blmtr. Mursinin destekileri, bu kararlarn Austos 2012de askeri

klasna gnderen kararlar kadar devrimin hedeerinin gereklemesine ynelik ol-

duu grndedir.24 Dier taratan muhaleet ise, Mursinin sz konusu kararlarnn

demokrasiye ve lke istikrarna zarar verdiini, kuvvetler ayrl prensibini hie sayd-

n ve yeni bir diktatrln olumasna kap araladn savunmulardr. Muhaleete

gre bu kararlar, lke ekonomisini de olumsuz etkileyecektir, borsadaki d bu tes-

pitin en nemli kantdr.

22. Basavc Grevinden Alnarak Vatikana Bykeli Olarak AtandBasavc Grevinden Alnarak Vatikana Bykeli Olarak Atand

( ), El ark el Avsat, 12 Ekim 2012.23. Kararlar Askerin Klasna Dnmesini Gerektiriyor, 08 Temmuz 2012, Bkz: http://www.alarabiya.net/Kararlar Askerin Klasna Dnmesini Gerektiriyor, 08 Temmuz 2012, Bkz: http://www.alarabiya.net/articles/2012/07/08/225254.html

24. Beir Abdulettah, Mursinin Kararlar Msr Devrimini Zora Soktu(Beir Abdulettah, Mursinin Kararlar Msr Devrimini Zora Soktu( ), ElCezira, 27 Kasm 2012

CumhurbakanMurs 12 Ekm 2012

tarhnde BasavcAbdulmecdMahmudungrevnden

alndn veVatkana bykel

olarak atandnaklamtr.


11/28


11

Aslnda Mursinin kararlarnn tamam tepkiye yol amamtr. Nitekim Halk ayaklan-mas esnasnda ilenen cinayetlerle ilgili olarak, soruturma ve yarglamalarn tekrar

balatlacak olmasn ngren Anayasa hkmndeki kararnamenin birinci maddesi,devrimci hareketler ve halkn byk bir blm tarandan kabul grmtr. Devrimsonrasnda yaanan Muhammed Mahmud Caddesi, Msr Televizyonu n ve PortSaid olaylar gibi Yksek Askeri Konsey ynetimi dneminde yaanan gsteriler esna-snda lenlere de devrim ehidi sat verilerek, ailelerine aylk balanmas ve yarallarada ayn haklarn tannmas memnuniyetle karlanmtr. Basavc Abdulmecid Mah-mudun grevinden alnarak, yerine Talat brahimin atanmas da genel olarak olumlubir gelime olarak alglanmtr.

Krize neden olan maddelerin banda Cumhurbakannn yetkilerini artrmas ve ka-rarlarn yeni parlamento kurulana kadar askya alnamaz ve iptal edilemez oluu yer

almaktadr. Liberal, laik ve solcu gruplarn yan sra, Abdulmunim Ebul Futuhun ba-kan bulunduu Gl Msr Partisi ve Kilise de bu karara sert tepki gstermilerdir.Muhaleet ayrca, Hi bir yarg organ ura Meclisi ve Kurucu Meclisi (Anayasa Komis-yonu) eshedemez eklindeki 5. madde ve Cumhurbakan, lke btnl ve bar-nn tehlikeye girmesi veya devlet birimlerinin almasnn engellenmesi durumunda,25 Ocak Tahrir Devriminin amalarn korumak iin gerekli nlemleri alr iadesininyer ald 6. maddeye de itiraz etmitir.

ki yl ncesine kadar diktatrlk ile ynetilen lkede, halkn medyann da etkisindekalarak Cumhurbakannn kararlarna bu derece sert tepki gstermesinin, lke y-netimi tarandan tam olarak anlalamad gzlenmitir. lke asayiini bozacak veCumhurbakanl gibi devletin en yksek derecede temsil edildii kamu binalarnamoloto kokteylli saldrlar dzenlenmesi ve taraarn birbirini ateli silahlarla ldr-mesi, demokrasi ve zgrlk kavramlarnn Msrda henz iyi anlalamad eklindeyorumlanmtr.

Mursinin kararlar, iki yl nce Mbareki deviren devrim ve deiim hareketleriyle,ulul olarak iade edilen Mbarek yandalarn ortak tepki altnda birletirmitir. Budurum Mursi ynetimi adna, tecrbe eksiklii, ileriyi grememe ve tepkilerin iyi he-saplanmamas olarak deerlendirildi. Msrl akademisyen Beir Abdulettah gibi gz-lemciler, Mursiyi devrimcileri Mbarek yandalarnn kucana itmekle sulamlardr.Abdulettaha gre; stratejik vizyon eksiklii, kendini halka iyi anlatamama ve rejimlertarandan Mslman Kardeler aleyhinde yaplan 80 yllk propaganda gibi baz un-

surlar, devrimcilerin Mbarek sanca altnda Tahrirde toplanmasna neden olmutur.Ayrca Mursinin son tutumu, Muhammed el Baradey gibi baz siyasilerin, askerin m-dahale edebilecei eklinde aklamalar yaparak, askere davetiye karmasnn nnamtr.25

Mbarek yandalar tarandan tepki eken bir dier madde, Mbarek ve arkadala-rnn tekrar yarglanmasnn nn aan birinci madde olmutur. Tepkiler zerine bumaddeye yeni delillerin ortaya kmas halinde eklinde bir erh dlmtr. kincimaddede yer alan Cumhurbakannn kararlarnn balayc olduu hibir yarg organtarandan askya alnamayaca ve iptal edilmeyecei eklindeki maddeye de muha-leetin tepkileri zerine, egemenlikle ilgili kararlar aklamas eklenmitir. Tartmalar

srasnda lkedeki baz siyasilerin ABD ve Avrupa lkelerine Mursiyi ikayet etmesi de

25. Beir Abdulettah, Mursinin Kararlar Msr Devrimini Zora Soktu(Beir Abdulettah, Mursinin Kararlar Msr Devrimini Zora Soktu( ), ElCezira, 27 Kasm 2012

Krze nedenolan maddelernbandaCumhurbakannnyetklern artrmasve kararlarnyen parlamentokurulana kadaraskya alnamazve ptal edlemezoluu yer

almaktadr.


12/28

S E T AA N A L Z

12

dikkat ekicidir. Bu durum, sz konusu siyasilerin, yllardan beri blgede diktatrleridestekleyen Batnn, demokratik ynetimlerle i bana gelmi bir Cumhurbakanna

kar tavr taknmasnn veya taknacak olmasnn kendi lkeleri zerinde oluturacanegati etkileri gremediklerini ortaya koymas bakmndan nemlidir.

Bu srete Mbarek rejimi yanllar, devrimcilerin iine szarak, onlar ynlendirmi vedevrimi tersine evirmeye almlardr. Devrim sonrasnda istikrarn yeni olumayabalad bir ortamda Kahire, Suvey, slamiliyye ve Mansura gibi ehirlerde Msl-man Kardelerin oislerinin atee verilmesi26 de eski rejim yanllarnn iini kolaylatr-maktadr. Eski rejim yanllar, olaylar rsat bilerek baltac gruplar olarak iade edilen,eteleri bu tr saldrlar iin kullanmtr. Reerandumun yapld 15 Aralk 2012 gn-nn gecesi Ved Partisine yaplan saldr ile Mslman Kardelerin oislerine yaplansaldrlarn ayn mihraklar tarandan dzenlendii dile getirilmitir.27

Cumhurbakan Mursinin Yksek Yarg Konseyi Bakan ile 24 Kasm 2012de bir arayagelerek, kararlarn korunmaya alnmasn grmesi ve Mursinin yukarda iade etti-imiz iki noktada geri adm atmas tepkiyi azaltacak olumlu bir gelime olarak alglan-mtr. Bu durum Yksek Yarg Konseyi Bakan ile muhaleet taranda yer alan yargmensuplar arasnda da yeni bir problemin ortaya kma ihtimalini gndeme getirmi-tir. Ancak Mursinin iki maddede yaplmasn kabul ettii dzenlemeler, muhaleetintepkisini dindirmeye yetmemitir.

b. Adalet Bakan ile Bina ve Kalknma Partisinin Giriimleri

Cumhurbakan Mursi, Anayasa Hkmndeki Kararnamesini savunmakta ve kararlarngeici olduunu iade etmektedir. Adalet Bakan, Bina ve Kalknma Partisi ve Cumhur-bakanl stiare Heyeti, muhaleet ile uzlamann salanabilmesi iin ilk gnlerdenitibaren giriimlerde bulunmulardr. Yarglar Kulb, yarg mensuplarnn i brak-mas arsnda bulunurken, Yarglar Konseyi daha arkl bir tavr taknarak, Yargtayve Temyiz Mahkemeleri alanlar ve yargnn dier mensuplarndan grevlerine de-vam etmelerini istemitir. 28

Cumhurbakan Mursi, mstearlar ile bir araya gelerek atlacak admlar deerlendi-rirken, kararlarn ilanndan iki gn sonra Adalet Bakan Ahmed Mekki, taraar arasndauzlama salanabilmesi iin giriimlere balamtr. te yandan Cemaatl slamiyenin

siyasi kanad Bina ve Kalknma Partisi de uzlama iin harekete gemitir. Uzlamagrmelerinde kuvvetler ayrl prensibine vurgu yapld akland. Grmeleresnasnda, Mursinin kararlarnn ura Meclisi ve Anayasa Komisyonunun AnayasaMahkemesi tarandan eshedilecei eklindeki duyumlarn ardndan alndnn ko-nuulduu kamuoyuna yansmtr.

Yarglar Kulb, kararlarn ilan edilmesinin ardndan mahkemelerde grev yapanyarglara greve kma arsnda da bulunmutur. Ancak genel olarak ar yarglartarandan kabul grmemitir. Sz konusu arya ramen, Kahire Yargtay Mahkeme-si ve Gney Kahire Cinayet Mahkemesi almalarn srdrrken, Garbiyye, el Minye

26. Mansurada Gstericiler Hrriyet ve Adalet Partisinin Oisini Atee Verdi,Mansurada Gstericiler Hrriyet ve Adalet Partisinin Oisini Atee Verdi, Youm7, 28 Kasm 2012, http://www1.youm7.com/News.asp?NewsID=860158&SecID=296&IssueID=0

27. Mslman Kardeler Resmi Szcs Mahmud Gazlan,Mslman Kardeler Resmi Szcs Mahmud Gazlan, Mihver Televizyonu, 16 Aralk 2012.

28. Krizin Sona Erdirilebilmesi in Yeni Giriimler,Krizin Sona Erdirilebilmesi in Yeni Giriimler, El Cezira, 25.11.2012, http://www.aljazeera.net/news/pages/86511377-d5d1-4ee1-953a-9d6e0de07555?GoogleStatID=1

Mursnn kararlar,k yl nce

Mbarek devrendevrm ve dem

hareketleryle,ulul olarak ade

edlen Mbarekyandalarn ortak

tepk altndabrletrmtr.


13/28


13

ve Asyut vilayetleri mahkemelerinde ise czi bir i brakma grlmtr. skenderiyeMahkemeler Birlii ise, almalarn tamamen askya almtr. Yarglar Kulb Bakan

Ahmed Zendin i brakma kararna ilk tepki avukatlardan gelmitir. Avukatlar Sendi-kasnn nnde toplanan avukatlar, Yarglar Kulbnn mahkemelere yapm oldu-u ary protesto etmitir. skenderiyede de avukatlar, Mursinin kararlarn destekle-mek iin gsteri dzenlemilerdir. Yarglar Kulb Bakan Ahmed Zend ve AvukatlarSendikas Bakan Semih Aur aleyhinde sloganlar atan avukatlar, sendika bakannntutumunun avukatlar balamadn iade etmilerdir. ki avukat ise, Avukatlar Sendi-kas zgrlkler Komisyonuna, Ahmed Zend aleyhinde lkede itne ve esat karmakve mahkemeleri siyasete alet etmek gerekesiyle su duyurusunda bulunmulardr.

Mursinin kararlarna tepki gsteren Dustur Partisi Bakan Muhammed el Baradeyinaklamalar dikkat ekicidir. El Baradey, Batl iki haber ajansna yapt aklamalarda,lkede kaosun artmas ve durumun kontrolden kmas durumunda, ordunun mda-

hale edebileceini daha krizin ilk gnlerinde iade etmitir.29

c. Msr in Yarglar Hareketi Dengesi

Yarglar Kulb bakan ve grevinden alnan basavc Abdulmecid Mahmudun yol-suzluklar ve halk ayaklanmas esnasnda ilenen cinayetlerin rtbas edildiinin dilegetirildii bir ortamda, Msr in Yarglar Hareketi30 arkl bir tavrla ne kmtr.Cumhurbakanl seimlerinde objekti kalmay baaran Msr yarglarnn nemlibir blmn bnyesinde barndran Hareket, yargnn temizlenmesi arsnda bu-lunmu ve Cumhurbakann ve kararlarn desteklemitir. Konu ile ilgili bir aklama

yaynlayan Msr in Yarglar Hareketi, Yarglar Kulb tarandan alnan kararlarnkendilerini balamadn ilan etmitir. Hareket, Cumhurbakan Mursiyi desteklen-diklerini 6 maddelik bir bildiri ile kamuoyuna deklare etmitir.31 Aklamada u iade-lere yer verilmitir:

1. lkede istikrar ve devrimin hedeferinin gerekletirilmesine aran, 21 Kasm2012 tarihli Anayasa Hkmndeki Kararnamedesteklenmektedir.

2. Hareket, Cumhurbakannn lke bar ve gvenliini salamak ve devrimi ko-rumak hedeiyle istisnai kararlar almasnn hakk olduunu hatrlatmaktadr.Normal artlar altnda kabul edilemeyenler baz kararlar, istisnai durumlardakabul edilir.

3. Msr in Yarglar Hareketinin, yargnn deerli yelerinin lkede adaletin

nnde engel olmayacaklar ve adaletin uygulanmasna yardm edeceklerinegveni tamdr.

4. Hareket, Anayasa Hkmndeki Kararnamelerinin korunmu olduu ve hi birkurumun, hakl olsa bile, anayasal gerekelerle baka bir kurumu ortadan kald-ramayacan teyid eder.

5. Hareket, Anayasa Komisyonundan bir an nce halk ve devrimin istekleri dorul-tusunda, yeni anayasa yapma konusundaki almalarn, bitirmesini sonulan-drmasn talep eder.

29. Muhammed el Baradey Associated Press ve Routerse yapt aklamada ordunun mdahale etmeMuhammed el Baradey Associated Press ve Routerse yapt aklamada ordunun mdahale etmeihtimalinin uzak olmadn iade etti

( ), El Cezira, 11 Kasm 2012, http://www.aljazeera.net/news/pages/86511377-d5d1-4ee1-953a-9d6e0de07555?GoogleStatID=1

30. Yarglar tarandan oluturulmu derneklerden birisidir. Musri tarandan ilan edilen anayasal dzenlemeleriYarglar tarandan oluturulmu derneklerden birisidir. Musri tarandan ilan edilen anayasal dzenlemeleridesteklemilerdir.

31. Msr in Yarglar Hareketi Anayasa Beyannamesini Destekliyor,Msr in Yarglar Hareketi Anayasa Beyannamesini Destekliyor, El mucez, 24 Kasm 2012, http://almogaz.com/news/politics/2012/11/24/595004

Mursnnkararlarna tepkgsteren DusturParts BakanMuhammedel Baradey,Batl k haberajansna yaptaklamalarda,lkede kaosunartmas ve

durumunkontrolden kmasdurumunda,ordunun mdahaleedeblecendaha krzn lkgnlernde adeetmtr.


14/28

S E T AA N A L Z

14

6. Yarglar Kulb tarandan yaplm olan toplantya katlanlardan oununyarg olmadn, Hareket tekrar kamuoyuna hatrlatr. Yarglar Kulb top-lantsna eshedilmi olan Ulusal Parti (Mbarekin partisi)nin yeleri ve devrim-cileri ldrmekle sulananlar katlmtr. Sz konusu toplant, yarglar geneltoplants deildir ve kararlar Hareketi balamaz.

d. Anayasa Komisyonunun Anayasa Taslan Acilen Onaylamas

Krizden bir an nce kmak iin Msr ynetimi yeni anayasay halkoyuna acilen sun-may kararlatrmtr. ura Meclisi binasnda almalarn srdren Msr Anayasa Ko-misyonu (Kurucu Meclis) 29 Kasm 2012de balad anayasa taslann onaylanmasalmalarn, gece boyu devam ettirerek, bir sonraki gnn sabah saatlerinde sonu-landrmtr. 234 maddeden oluan yeni anayasa tasla oy ounluu ile kabul edil-

mitir. Taslan Cumhurbakan Mursiye takdim edilmesinin ardndan Cumhurbaka-n, 15 Aralk 2012 tarihinde taslan halkoyuna sunulmasn kararlatrmtr. Msl-man Kardeler ynetimi de bu ekilde krizin sona ereceini ngrmtr. Hrriyet veAdalet Partisi Bakan Saad el Ketetni, 15 Aralk 2012de yaplacak olan reerandumdahalkn anayasay kabul etmesinin ardndan krizin sona ereceini dile getirmitir.32

Msr Cumhurbakan Mursi, anayasa taslann onaylama almalarnn devam ettii29 Kasm 2012 tarihinde, Msr Devlet Televizyonuna konuk olmu ve ilan edilen ka-rarlarn gerekelerini anlatmtr. Mursinin aklamalar zel televizyon kanallarndanda ayn anda yaynlanmtr. Mursi konumasnda, her devriminin dmanlar oldu-u gibi 25 Ocak Tahrir Devriminin de dmanlar olduunu ve devrimi koruyacan

sylemitir. Msrdaki devrimin hibir d etken tarandan mdahale edilmeden ger-ekletiini hatrlatan Mursi, Msr halknn lkede istikrar, zgrlk ve ekmek istedi-ini, ekmeksiz bir zgrln hibir aydasnn olmayacan sylemitir. Ekonominingelimesi ve retimin srdrlmesinin gereine iaret eden Mursi, Genler gndzalsn gece gelip gsteri yapsnlar, ben onlarn gsteri yapmalarndan memnunlukduyuyorum, bu olumlu bir sre eklinde konumutur. Baz istihbarat bilgilerininkendisine ulat konusundaki cmlelerine aklk getiren Mursi, Anayasa Mahke-mesi tarandan 2 Aralkta aklanacak Anayasa Komisyonu ile ilgili kararn kendisineulatn, Anayasa Mahkemesinin Msr Parlamentosu alt kanad olan ura Meclisinide kapataca ynnde bilgi aldn sylemitir. Bu durumda devrimin ncesine,sr noktasna tekrar dnlm olacan dile getirmitir. Mursi, gereken istiareleri

yaptktan sonra kararlar aldn ve Cumhurbakan olarak grevini yerine getirdiinisylemitir.33

Cumhurbakan Mursinin aklamasna ramen, o gecenin sabahndan itibaren TahrirMeydan on binlerce gstericiyle tekrar dolmutur. Gstericilerin saysnda azalma ya-anmamas, Mursinin gstericileri ve muhaleeti ikna edemedii eklinde yorumlarayol amtr.34 Gstericilerin iine szan Mbarek yandalarnn olaylar tetiklemek veprovoke etmek istedii ynndeki kanaatler ile birlikte gsteriler esnasnda yakala-

32. El Ketetni: 15 Aralkta Halkn Anayasa Taslan Kabul Etmesi Krizi Bitirir,El Ketetni: 15 Aralkta Halkn Anayasa Taslan Kabul Etmesi Krizi Bitirir, El Msri el Yevm, 05 Aralk 2012,http://www.almasryalyoum.com/node/1288766

33. Mursi: Cumhurbakan Olarak Grevimi Yerine Getirdim. Kararlarn Sorumluluu Bana Aittir,Mursi: Cumhurbakan Olarak Grevimi Yerine Getirdim. Kararlarn Sorumluluu Bana Aittir, Msr DevletTelevizyonu 1. Kanal, 30 Kasm 2012.

34. Mursi Kartlarn kna Edemedi,Mursi Kartlarn kna Edemedi, Dnya Blteni, 30 Kasm 2012, http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=237012

Krz esnasndaanayasa taslann

Kurucu Meclstarandan kabul

edlmes veCumhurbakanna

sunulmas vereerandum kararzerne muhaleetanayasa taslana

kar da mcadele

etmeye balamtr.


15/28


15

nan baz baltaclarn stnden silah kmas endieleri artrmtr.35 Televizyon kanal-larna konuan eylemciler, Mursinin kararlarn geri almamas durumunda, ynetimin

deimesi ve Mursinin gitmesi ynnde sloganlar atacaklarn sylemilerdir.Kriz esnasnda anayasa taslann Kurucu Meclis (Anayasa Komisyonu) tarandan ka-bul edilmesi ve Cumhurbakanna sunulmas ve reerandum karar zerine muhaleetanayasa taslana kar da mcadele etmeye balamtr. Bu durum iki ayr konununbirbirine karmasna ve kamuoyunun yanl bilgilendirilmesine neden olmutur. M-srn tannan yazarlarndan ikir adam Fehmi Huveydi, Anayasa Hkmndeki Karar-nameve Anayasa Taslann bir keeye konulmamas arsnda bulunmutur. Huvey-dinin satrlar bu noktada nemlidir;

Gelecek endiesinden dolay yaplan eletirileri anlayla karlyorum. Ancak,dosyalarn birbirine kartrlmamas gerekir. Anayasa taslan bu kargaann d-nda tutmamz lazm. Tapna ieridekilerin bana ykma arsnda bulunanla-

rn seslerine kulak vermemeliyiz. Tasla hazrlayan Anayasa Komisyonunun halatartma konusu olduunun arkndaym. Kilise temsilcileri ve dier baz ahsiyetlerKomisyondan ekilmitir. Bu konuda iki noktay kaydetmek istiyorum. Birincisi: Ana-yasa Komisyonunun kuruluu kanuna uygundur, itiraz edenlerin tutumu siyasidir.kincisi, kedinin siyah veya beyaz olmas nemli deil, are tutup tutamayacanemlidir eklindeki in ataszn hatrlatmak istiyorum. nemli olan sonutur.Ortaya kan taslak Msr halk ve Devrimin isteklerini karlyor mu, nemli olanodur. Komisyondan ekilmeler eklidir, iin zn etkilememitir. Komisyondan e-kilenler anayasa tasla maddelerine kar itirazlarndan dolay deil, siyasi gerek-elerle ekilmitir.36

e. Cumhurbakanl Saray nndeki atmalarMsrda en kt senaryo 5 Aralk 2012 tarihinde hayata geirilmitir. Akam saatle-rinde Cumhurbakanl ttihad Saraynn nnde kurulan adrlarn sklmesininve gstericilerin tartaklanmasnn ardndan, iki tara kar karya gelmitir. Gece gevakitlere kadar taraar birbirine ta, sopa ve moloto kokteyllerle saldrm, gvenlikgleri ise mdahale etmemitir. zellikle de bir gstericinin vurulu an ve dier bireylemcinin silah atelerken ekilen grntler, lke kamuoyunu ayaa kaldrmtr.Olaylar sonunda 8 kii hayatn kaybetmi ve 650den azla insan yaralanmtr. Msl-man Kardeler olayda ilk etapta hayatn kaybeden 6 kiinin kendilerine mensup oldu-unu aklamtr. Devrim Mtevelli Heyeti Genel Sekreteri Saet el Hicazi de hayatnkaybedenlerin tamamnn Mslman Kardeler ve Mursi taratarlarndan olduunu

sylemitir.37 Olaylar esnasnda muhalierin blgeyi terk ettii ve baltac gruplarnnblgeye gelerek Mslman Kardelere saldrd iddia edilmitir. Mslman Karde-ler, atmalardan muhaleeti sorumlu tutmutur.38 Olaylarn ardndan Msr MslmanKardeler Cemaati (hvan), bir aklama yaparak, Yasal olan devirmek iin kurduklarkomployu etkisiz hale getirdik39 demitir.

35. Muhammed el Baltac: Gstericilerin Arasnda Silahl Provokatrler Bulunmu ve Yargya Teslim Edilmitir,Muhammed el Baltac: Gstericilerin Arasnda Silahl Provokatrler Bulunmu ve Yargya Teslim Edilmitir,El Cezira Msr Mbarir, 06 Aralk 2012.

36. Fehmi Huveydi, Beyanname ve Anayasa Taslan Bir Birinden Ayralm (Fehmi Huveydi, Beyanname ve Anayasa Taslan Bir Birinden Ayralm ( ), E uruk,02 Aralk 2012.

37. Hizcazi: Cumhurbakanl Saray ehitlerinin Hepsi Mslman Kardeler (Hizcazi: Cumhurbakanl Saray ehitlerinin Hepsi Mslman Kardeler (

), ElBeayir, 06 Aralk 2012.

38. Mslman Kardeler El Baradey, Amr Musa ve Hamdin Sabahiyi Sorumlu Tuttu, 07 Aralk 2012, http://Mslman Kardeler El Baradey, Amr Musa ve Hamdin Sabahiyi Sorumlu Tuttu, 07 Aralk 2012, http://www.dawlanews.com/?z=pr&sc=HDgGgzN131S4&L=A

39. Msr da Mursi Meydan Okudu,Msrda Mursi Meydan Okudu, CNNTrk, 06 Aralk 2012.

Msrda en ktsenaryo 5 Aralk2012 tarhndehayata gerlmtr.Olaylar sonunda8 k hayatnkaybetm ve650den azla nsanyaralanmtr.


16/28

S E T AA N A L Z

16

Yaanan gelimelerle birlikte Cumhurbakan Mursinin meruiyeti tartma konu-su yaplm ve sloganlar daha da sertlemitir. Msr muhaleeti yaanan atmalara

kadar, demokratik seimlerle ibana gelen Cumhurbakan Muhammed Mursininmeruiyeti konusunu gndeme getirmemitir. Cumhurbakanl nndeki atma-larn ardndan, Mursi iin de halk ayaklanmas esnasnda Mbarek iin sylenen irhal(deol) slogan atlmaya balanmtr. atmalarn yaand gece Mursinin halka hi-tap etmesi ve olumlu mesajlar vermesi Msrllar tarandan beklenmi, ancak Mursio gece konuma yapmamtr. Bir sonraki gnn gecesinde halka hitap eden Mursi,konumas esnasnda geri adm atmam ve meydan okumutur. Mursinin lkeyi ka-rtrmak iin silah kullanan eski rejim kalntlar hibir ekilde yeniden Msr toprakla-rna dnemeyecek eklindeki szleri dikkat ekmitir. Btn Msrllarn eit durumdaolduuna dikkati eken Mursi, lkedeki lm ve saldrlara msaade etmeyeceklerini,silah ve moloto kullanarak insanlar ldren ve yaralayanlarn cezasz kalmayacan

sylemitir. Mursi szlerini yle srdrmtr: Cumhurbakanl aracna saldrdlar,bir or ar ekilde yaraland. Barl gsteri demek kamu binalarna saldrmak m-dr? Milletin iradesi, iddetle deil diyalogla ortaya kar. Gsterileri kartrmak iste-yen 80 kii silahla yakaland. Yakalananlar, eski rejimle balantl kiiler. Onlara parave silah temin ediyorlar. Hem Msr ierisinden hem Msr darsndan para desteigeliyor. Olaylarla ilgili savclk soruturmaya devam ediyor. Yakalananlarn iadeleridorultusunda her ey ortaya kacak.

Mursi konumasnda, Cumhurbakan, lke btnl ve barnn tehlikeye girmesiveya devlet birimlerinin almasnn engellenmesi durumunda, 25 Ocak Tahrir Devri-

minin amalarn korumak iin gerekli nlemleri alr. eklindeki 6. maddede srarc ol-

madn ve muhalierle diyalog grmesinin ardndan, varlacak karara gre sz-konusu maddeyi iptal edebileceini sylemi ve muhaleeti diyaloa armtr. M-srdaki siyasi muhaleeti, hukukular, simge isimleri ve devrimci genlik hareketleriniUlusal Diyalog Toplantsna davet eden Mursi, 15 Aralktaki reerandumun tam tari-hinde yaplacan szlerine eklemitir. Muhammed El Baradey, Amr Musa ve HamdinSabahi gibi isimleri iinde barndran Msr Ulusal Kurtulu Cephesi, Mursinin diyalogarsn reddetmitir.40

Mursi taratarlar ve Mslman Kardelerin nemli bir blm Mursinin ilan ettiikararlar konusunda geri adm atmas ve kararnameyi tamamyla iptal etmesinin Mur-sinin meruiyetine glge dreceini ngrmlerdir. Bu grte olanlar, Mursinin

geri adm atmasnn muhaleetin daha azla stne gelmesine ve ayrca halk nezdindeMursinin itibarn kaybetmesine neden olacan dnmektedir.41

f. Silahl Kuvvetlerin Diyalog ars ve Anayasa Hkmndeki

Kararnamenin ptali

lkede artan gerginliin ardndan Msr ordusu bir bildiri yaynlamtr. Bildiride ta-raar diyalog iin tevik edilmi ve diyaloun salanmas durumunda, iddet ortam-nn ortadan kalkacana dikkat ekilmitir. Msr Devlet Televizyonunda yaynlananbildiride; Silahl Kuvvetler, uzlamann salanabilmesi, vatan ve yurttalarn karlar-

40. Msr da Mursi Meydan Okudu,Msrda Mursi Meydan Okudu, CNNTrk, 06 Aralk 2012.

41. Muhammed Abbas Naci, Anayasa Beyannamesi Ve Dar kili Krizler (Muhammed Abbas Naci, Anayasa Beyannamesi Ve Dar kili Krizler ( ), ElCezira, 02 Aralk 2012.

Yaanangelmelerle

brlkteCumhurbakan

Mursnnmeruyet tartmakonusu yaplm ve

sloganlar daha dasertlemtr.


17/28


17

nn korunabilmesi iin diyaloun en uygun yntem olduunu vurgular. Aksi takdirde

sonu acia ile sonulanacak karanlk bir tnele gireriz ki, byle bir eye asla msaade

etmeyiz denilmitir.Silahl Kuvvetlerin yaynlad bildiri yle devam etmektedir; Silahl Kuvvetler herzaman halkn yannda yer almakta ve lkede birliin salanmasna nem vermekte-

dir. Silahl Kuvvetler, vatan ve vatann mukaddes topraklarnn bir parasdr. Msrdayaanm olan byk olaylarda da bunu gstermitir. Bu erevede vatann btnunsurlarn yaknlatracak milli diyalog ve demokratik sreci desteklediimizi vurgu-luyoruz. Yanl deerlendirmelerden kanmak iin i gelimeleri, blgesel ve ulusla-

raras arenada yaananlar dikkatlice izliyoruz. Krizin zm ynndeki talepleri, m-essesenin sabit stratejileri, kanuni meruiyet ve toplum olarak zerinde anlatmzdemokrasi kurallar erevesinde deerlendiriyoruz. Msr Silahl Kuvvetleri, vatan ve

milletin gvenliini tarihini boyunca olduu gibi bilinli ve disiplinli bir ekilde koru-maya devam edecektir.42

Askeri kaynaklar, Msr ordusunun siyasete karma niyetinde olmad eklinde ak-lamalar yaparak bu yndeki endieleri gidermeye alrken, Mslman Kardeler Ce-maati ordunun bildirisini dengeli ve tarasz olarak nitelendirmitir.

Cumhurbakan Mursinin 6 Aralk Perembe gecesi yapt konumada muhaleeti ve

lkenin ileri gelenlerini diyaloa armasnn ardndan Ordu da benzer bir ardabulunmutur. Toplantdan nce Silahl Kuvvetlerin bir bildiri yaynlayarak, zm iindiyalogdan baka bir alternatie izin vermeyeceklerini sylemesi tevik edici bir etkenolarak yorumlanmtr. 8 Aralk 2012 tarihinde Msr toplumunun arkl gruplarndan

54 temsilci Cumhurbakanl Saraynda toplanmtr. Toplantya Servet Bedri, AhmedKemal Ebul Mecd, Muhammed Mahsub, Eymen Nur, Menal orbac, Muhammed Ca-ballah, Selim el Avva, Mahmud el Hudari, Ebu Ala Madi, Isam Sultan, Amr Halid, FehmiHuveydi, Cemal Cibril, Muntasar el Zeyyad ve brahim Muallim gibi lkenin nde ge-

len kanaat nderleri katlmtr.43 Muhammed el Baradey, Hamdin Sabahi, Amr Musave Seyyid el Bedevi gibi Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda bir araya gelen partiliderleri toplantya katlmamlardr. Dokuz saatlik bir toplant sonunda, lkede bykbir krize neden olan 21 Kasm 2012 tarihli Anayasa Hkmndeki Kararnameniniptaledildii ve yeni bir kararnamenin ilannn kararlatrld kamuoyuna aklanmtr.

Ancak zmn ordunun bildirisinin ardndan gelmesi, askerin siyasi hayata mda-

hale etme niyetinde olmad eklindeki aklamasna ramen, baz gzlemciler ta-randan ordunun mdahalesi olarak yorumlanmtr. Msrl yazar Hamdi Kandil, Kriz

diyalogda deil balkl yazsnda Silahl Kuvvetler tarandan yaynlanm olan bildiri,gerek mdahale ncesi bir uyardr44 demitir. Olaylarn ilk gnnde Muhammed elBaradey gibi baz isimler zaten ordunun mdahale edebileceini dile getirmiti. An-cak nemli bir ikir adam olan maduddin Edib, Msr ordusunun siyasete mdahale

etmek gibi bir hedeinin olmadn iade etmitir. Edip; Msrda bugn askeri darbezerine bahis oynayanlar, Msr ordusunun egemen unsurlarn tam anlamyla bilmiyorlar

demektir. nk Mehmet Ali Paa dneminde kurulan proesyonel Msr ordusu, milli bir

42. Msr Ordusu Diyalog arsnda Bulundu (Msr Ordusu Diyalog arsnda Bulundu ( ), 08 Aralk 2012, El Arabia, http://www.alarabiya.net/articles/2012/12/08/253971.html43. Anayasa Beyannamesi ptal Edildi Ve Yenisi Duyuruldu, Anayasa Beyannamesi ptal Edildi Ve Yenisi Duyuruldu, El Ahram, 08 Aralk 2012, http://www.ahram.org.eg/The-First/News/187494.aspx

44. Kriz Diyalogda Deil, (Kriz Diyalogda Deil, ( ), El Msri el Yevm, 09 Aralk 2012.

Mursnn 6 AralkPerembe gecesyapt konumadamuhaleet velkenn lergelenlern dyaloaarmasnnardndan Ordu dabenzer br ardabulunmutur.zmn ordunun

bldrsnnardndan gelmes,baz gzlemclertarandan ordununmdahales olarakyorumlanmtr.


18/28

S E T AA N A L Z

18

gemie sahiptir. Firavunlar dneminden bu yana ordunun ilk grevi lkesini ve vatan-dalarn harici dmanlardan korumak olmutur45 demitir.

4. MISIR MUHALEFET VE ULUSAL KURTULU CEPHES

Resmi Gazetede 21 Kasm 2012 tarihinde yaynlanan ve 22 Kasmda kamuoyuna du-yurulan Anayasa Hkmndeki Kararnamezerinde ynetimin gerektii gibi alma-d grlmektedir. Gazzede ilan edilen atekesin hemen ardndan yaynlanyor olma-s sebebiyle, Mursi ynetimi ve Mslman Kardeler Cemaati, muhaleetin bu derecesert tepki gstereceini hesaplayamamtr. Kararlar arasnda halk ayaklanmas esna-snda gstericilere kar su ileyenlerin tekrar yarglanacak olmas ve Askeri Konseyynetimi dneminde yaanan olaylarda hayatn kaybedenlere ehit sat verilmesi veyaralananlara da aylk balanmasnn, dier maddelerdeki tek kiilik ynetimin nn

aan ibareleri rtecei ngrlmtr.

Bir Msr atasznn dedii gibi rzgar gemilerin istedii ynden esmemi ve muhaligruplar 6 Nisan ve Kiaye gibi deiim hareketlerini de bnyesine katarak tepki gster-mitir. te yandan eski rejim taratarlarnn medya kanallaryla yapm olduu Msl-man Kardeler aleyhindeki karalama kampanyalar ve aleyhte propaganda, sokaktakivatandalar da etkilemitir. Yargnn byk ounluunun kar kt anayasal d-zenlemeler, anayasa taslann hazrlanmasnda nemli bir katk salayan Cemal Cibrilgibi anayasa uzmanlarnn da tepkisini ekmitir.46 Yargnn da yeni anayasal dzen-lemelere sert tepkisi, zellikle de Yarglar Kulbnn kararlardan gn sonra, 25Kasm itibariyle yarg alanlarna grev arsnda bulunmas ve yarg mensuplarnn

i brakmas Mursi ynetimini zor durumda brakmtr. Mursi kartlarnn 27 Kasmdahalk devrimi himaye eder slogan altnda Tahrir Meydannda gsteri dzenlemesi vegsterilere beklenmedik orandaki katlm, Mslman Kardeleri Kahire niversite-sinin nndeki Nahda Meydannda byk bir gsteri dzenlemeye zorlamtr.

Mursinin 21 Kasm 2012 tarihli Anayasa Hkmndeki Kararnameyi ilan, 6 Nisan gibiCumhurbakanl seimlerinde Mursiyi destekleyen deiim ve devrim hareketleri-nin de kar taraa gemesine neden olmutur. Mbarek taratarlar Mursiye kar ba-ndan bu yana zaten cephe alm durumdadr. Yarglar Kulb de kararlara ok serttepki gstermitir. Bylece Msr muhaleeti, Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda bir-lemitir. Kurtulu Cephesinde Muhammed el Baradeyin bakan bulunduu DusturPartisi, Amr Musa tarandan kurulan Kongre Partisi ve Seyyid Bedevi bakanlndakiVed Partisi liberal kesimi temsil etmektedir. Cumhurbakanl adaylarndan HamdinSabahi, Avukatlar Sendikas Bakan Semih Aur ve Hasan Abdulani gibi isimler Na-src grubun temsilcisidir. 25 Ocak Tahrir Devrimini ateleyen 6 Nisan ve Kiaye hare-ketleri ise, devrim ve deiimci gruplarn temsilciliini yapmaktadr. Ulusal KurtuluCephesi ats altnda birleen btn bu siyasi akmlar, sadece Anayasa HkmndekiKararname ve Anayasa Reerandumuna kar deil, Nur Partisi ve Hrriyet ve AdaletPartilerinden oluan slami harekete kar siyasi mcadele vermitir.

Ulusal Kurtulu Cephesideki partilerin anayasa reerandumu konusunda kendi arala-rnda ikir ayrl yaad grlmtr. Ved Partisi ve Amr Musa, Cumhurbakannakar muhaleetin dozunun drlmesi grn savunurken, Hamdin Sabahinin

temsil ettii Nasrc grubun, slami hareketlerle ve Cumhurbakanl ile gerginlii

45. Imaduddin Edib, Msr Ordusu(Imaduddin Edib, Msr Ordusu( ), ark el Avsat, 05 Aralk 2012.46. El Aira Mesaen,El Aira Mesaen, Dream 2 Televizyonu, 22 Kasm 2012.

Ulusal KurtuluCephes ats

altnda brleensyas akmlar,

sadece AnayasaHkmndek

Kararnameve Anayasa

Reerandumunakar del,

Nur Parts ve

Hrryet ve AdaletPartlerndenoluan slam

harekete karsyas mcadele

vermtr.


19/28


19

daha da artrma ynnde ikir beyan ettii gzlenmitir. Muhammed el Baradey vepartisi ise, bir sre karar vermekte zorlanm ve kararsz kalmtr.47

Ulusal Kurtulu Cephesi 8 Aralk 2012de Ved Partisi binasnda bir araya geldi. Toplan-tda ok sert tartmalar yaand. Toplantda sz alan Amr Musa, Yarn Devrim PartisiEymen Nur ile grtn, Nurun kendisine son ilan edilen kararnamenin lkedekayglar giderdiini belirttiini sylemitir. Bu haliyle yeni kararnameye kar kma-nn Mslman Kardeler ve dier slami hareketlerin durumunu glendireceini ila-ve etmitir. Musa, Msr halknn Cepheyi hi bir diyaloa yaklamamakla sulama-mas iin reeranduma katlma tekliinde bulunmutur. Nitekim Amr Musa daha nceyapt bir aklamada da anayasal dzenlemeler erevesinde alnan kararlarn ipta-lini istediklerini belirterek, amalarnn Mursiyi devirmek olmadn48 iade etmiti.Musann szleri karsnda Msr Demokratik Partisi bakan Muhammed Ebu el ar,Musay geri adm atmak ve siyasi alan slamclara terk etmekle sulamtr. Bu szler

zerine Amr Musa salonu terk etmitir. Buna karn, Ved Partisi bakan Seyyid el Be-devi, Musann grlerinin dikkate alnmas gerektiini dile getirmitir.

5. 21 KASIM VE 8 ARALIK 2012 TARHLERNDE LANEDLEN ANAYASA HKMNDEK KARARNAMELER

a. 21 Kasm 2012 Tarihli Anayasa Hkmndeki Kararname

1. Madde:

Devrim srasnda eski rejimin ynetici ve siyasi kadrolar tarandan gerekletirilmi

ya da gerekletirilmeye teebbs edilmi ldrme ve yaralama olaylar ile devrimci-lere kar giriilen terr sular davalarnn devrimi koruma kanunu erevesinde yeni-den almas ve incelenmesi.

2. Madde:

Cumhurbakannn 30 Haziran 2012de greve balamasndan itibaren ald kanun,beyanname ya da kanun hkmnde kararnameler anayasa yrrle girene ve halkmeclisi seilene kadar deimez ve balaycdr. Ayn ekilde bu kanunlarla ilgili davalareshedilene kadar hibir yarg organ tarandan askya alnamaz ya da iptal edilemez.

3. Madde:

Ba savc yarg yeleri arasndan Cumhurbakan tarandan 4 yllna atanr. 40 yan-dan kk olmamaldr. Hakim olarak atanma artlarna tabidir. Bu hkm u anda basavclk pozisyonunu tutan kii iin geerlidir.

4. Madde:

30 Mart 2011de Anayasa Meclisini oluturan Anayasa meclisi kurulduu andan iti-baren 6 ay ierisinde anayasay hazrlamal hkm Anayasa meclisi yeni anayasa tas-lan kurulduu andan itibaren 8 ay amayacak ekilde oluturulmaldr hkm iledeitirilir.

47. Reerandum Konusunda Ulusal Kurtulu Cephesindeki Blnmln AyrntlarReerandum Konusunda Ulusal Kurtulu Cephesindeki Blnmln Ayrntlar

( ), El Msriyyun, 09 Aralk 2012.48. Amacmz Mursiyi Drmek Deil,Amacmz Mursiyi Drmek Deil,Anadolu Ajans, 05 Aralk 2012.

Ulusal KurtuluCephesdekpartlern kendaralarnda fkrayrl yaadgrlmtr.Ved Partsve Amr Musa,Cumhurbakannakar muhaleetndozunun

drlmesnsavunurken, Nasrcgrubun, slamhareketlerle veCumhurbakanlle gergnlartrma ynndefkr beyan ettgzlenmtr.


20/28

S E T AA N A L Z

20

5. Madde:

Hibir yarg organ ura Meclisi ve Kurucu Meclisi (Anayasa Komisyonu) eshedemez.

6. Madde:

Cumhurbakan, lke btnl ve barnn tehlikeye girmesi veya devlet birimleri-nin almasnn engellenmesi durumunda, 25 Ocak Tahrir Devriminin amalarn ko-rumak iin gerekli nlemleri alr.

7. Madde:

Bu kararname resmi gazetede basmndan itibaren geerlidir. Cumhuriyet Divan tara-ndan 21 Kasm 2012 tarihinde yaynlanmtr.

Muhammed Mursi

b. 08 Aralk 2012 Tarihli Anayasa Hkmndeki Kararname

13 ubat 2011, 30 Mart 2011, 11 Austos 2012 ve 21 Kasm 2012 tarihlerinde yaynla-nan Anayasa Hkmndeki Kararnameleri incelendikten sonra kararlatrlmtr:

1. Madde:

Bugn itibariyle 21 Kasm 2012 tarihinde yaynlanan Anayasa Hkmndeki Kararna-me iptal edilmi, sonu ve etkileri geerliliini korumutur.

2. Madde:

Yeni delillerin ortaya kmas durumunda, 25 Ocak 2011 ila 30 Haziran 2012 tarihleriarasnda 25 Ocak Devrimi ve erevesinde cinayet, cinayete teebbs, gstericileri ya-ralama, vatandalara kar terr sular hakknda soruturma yeniden balatlacaktr.Soruturma sonucunda delillerin ortaya kmas durumunda, haklarnda berat kararverilmi olsa bile, sank ilgili mahkemeye savclk tarandan sevkedilir.

3. Madde:

15 Aralk 2012 tarihinde yaplacak olan reerandumda semenlerin anayasa tasars-na hayr demesi durumunda, Cumhurbakan en azla ay iinde yeni bir kurucu

meclis (anayasa komisyonu) oluturulmas arsnda bulunur. Kurucu Meclis, 100 ki-iden oluur ve yeleri seimle belirlenir. Kurucu Meclis grevini yelerin seimindenen azla alt ay sonra tamamlar. Cumhurbakan anayasa taslann kendisine teslimedilmesinden en azla 30 gn sonra halk reeranduma arr. Btn artlar altnda,oy verme ileminin sona ermesinin ardndan, oylar saylr ve reerandumun sonucubtn sandklarda, sandk bakannn imzasnn ardndan aslarak ilan edilir.

4. Madde:

Bu Kararname de dahil olmak zere, Anayasa hkmndeki kararnameler hibir yargbirimi tarandan iptal edilemez. Bu konuda alan btn davalar durdurulur.

5. Madde:

buKararname, Resmi Gazetede yaynlanr ve yaynlanma tarihinden itibaren yrr-le girer.

Anayasahkmndek

kararlarn lanedld, 22 Kasm

2012 tarhndelkede balayan

syas krz, 22 Aralk2012de yaplan

reerandumunknc ayann

ardndan, tam br

ay sonra bykoranda sonaermtr.


21/28


21

Cumhurbakanl tarandan, Hicri 24 Muharrem 1434, Miladi 8 Aralk 2012 tarihindeyaynlanmtr.49

Muhammed Mursi

7. ANAYASA REFERANDUMU VE SONUCU

Anayasa hkmndeki kararlarn ilan edildii, 22 Kasm 2012 tarihinde lkede bala-yan siyasi kriz, 22 Aralk 2012de yaplan reerandumun ikinci ayann ardndan, tambir ay sonra byk oranda sona ermitir.

Mslman Kardeler ve Selei gruplarn yan sra, Vasat Partisi de reerandumda evetdiyeceini nceden aklamt. lke muhaleetinin ats altnda topland Ulusal

Kurtulu Cephesi ise, yeni anayasa taslana hayr dedi.Mslman Kardelerin devrimden sonraki srete Cumhurbakanlna aday kar-mama kararnn ardndan, Cumhurbakanl iin aday olacan ilan eden ve akabin-de cemaatten ayrlan Abdulmunim Ebul Futuh ve haliyle partisi Gl Msr da hayrdiyenler arasnda yer almay tercih etmitir.

Mbarekin lavedilen Ulusal Demokratik Parti eski yeleri ve tekilat da hayr oyukullanm ve halk bu ynde tevik etmitir. Msrn nde gelen davet adamlarndanAmr Halid de hayr diyen cephede yer almtr. Amr Halid, zellikle de liberal ve maddigelir olarak orta snn stndeki genleri slama davet etme ynnde nemli hiz-metlerde bulunmu, Mbarek dneminde lkeyi terk etmek zorunda kalm bir da-

veti olarak bilinmektedir.Reerandumda hangi oylarn daha azla olacan tahmin etmek olduka zor olmutur.lkede allm bir saha almasnn olmamas, salkl tahmin yaplmasn zorla-trmtr. Mbarek zamannda bu tr almalar, Msr istihbarat ve ordu muhabarattarandan yaplmaktayd. Kamuoyu ile paylalmayan bu bilgiler, El Ahram Siyasi veStratejik Aratrmalar Merkezi tarandan yaynlandnda ise, gerekli dzenlemeleryapldktan sonra yaynlanmaktayd.

Reerandum sonular iin deerlendirme yaplmasn salayacak sadece iki veri vard.Bunlar Parlamento ve Cumhurbakanl seimleriydi. 2011 ylnn sonu ve 2012 ba-larnda yaplan ve ay sren Msr Halk ve ura Meclisleri seimleri nemli bir veri

taban olarak grlmtr.Parlamento Seimlerinde Mslman Kardelerin siyasi kanad Hrriyet ve Adalet%47, Seleilerin Partisi Nur ise %24 orannda oy almt. ki slami siyasi hareketin oyoran toplam yzde 71e tekabl etmekteydi.

Ancak parlamento seimlerinden alt ay sonra yaplan Cumhurbakanl seimle-ri ikinci turunda Muhammed Mursi, rakibi Mbarek taratar Ahmed eike ancak 3puan ark atabilmitir. Cumhurbakanl seimlerinde Mursiyi, Mslman Kardeler,Selei Hareketler, Abdulmunim Ebulutuh, Vasat Partisi, Amr Halid ve 6 Nisan Deiimhareketi desteklemiti. Ayrca baz solcular, laikler, Hristiyanlar da Mbarek rejiminingeri dnmesini engelleyebilmek iin Mursiye destek vermiti. Buna ramen Mursi ra-

kibi eike ancak 3 puan ark atabilmitir.

49. Anayasa Beyannamasi,Anayasa Beyannamasi, El Msri El Yewm, 08 Aralk 2012.

Eldek somutverlere dayanarakdeerlendrmeve tahmnyapldnda, hayroylarnn daha azlakaca lkedegenel kanaat olarakalglanmtr.


22/28

S E T AA N A L Z

22

Parlamento seimlerinden Cumhurbakanl seimlerine kadarki 6 aylk srete,Mslman Kardeler ve Selei hareketler en iyi ihtimalle 18 puan birden gerilemitir.

Anayasa Reerandumu srecine gelindiinde ise, sadece Mslman Kardeler ve Sele-ilerin yan sra Vasat Partisi evet diyeceini aklad. Eldeki somut verilere dayanarakdeerlendirme ve tahmin yapldnda, hayr oylarnn daha azla kaca lkede ge-nel kanaat olarak alglanmtr.

Ancak sonucu etkileyebilecek nemli 3 aktr daha vard. Bunlar: stikrar kaygs, hayrdiyecek semenin sandk bana gitmeme eilimi ve medyann tek tara tutumu.

1. stikrar kaygs: Msr halk son iki yldr yaanan gsteri ve gerginliklerden epeycemuzdarip oldu. Halkn bu gidiata son vermek ve istikrarn tekrar salanmas vesr noktasna geri dnlmesini engellemek iin evet deme ihtimali.

2. Semenin sandk bana gitmeme eilimi: Hayr diyecek olan semenin nemli bir

blm sandk bana gitmeme eilimi ierisindeydi. Bu grup oy kullanmad za-man da hayr demi olacan dnmtr. Bunda gvenlik endiesi ve muhalee-tin ilk bata boykot kararnn da etkisi olmutur.

3. Medyann tek tara yayn: Msr medyas, Mursi, anayasa hkmndeki kararnameve anayasa tasla aleyhinde youn bir propaganda yapt. Bu duruma halkn terstepki gstermesi ihtimalinden de reerandum ncesi sz edilmi, evet ve hayrarasnda bak srtnda bir reerandum olduu eklinde yorumlar yaplmtr.50

Siyasi hareketler ve partiler arasndaki gr ayrl,51 halkn da sandk bana gidenekadar karar vermesini zorlatrm, baz semenler son ana kadar karar vermemitir.10 vilayette semenlerin sandk bana gittii reerandumun ilk ayanda oy vermeileminden sonra yaplan saym sonucunda, Kahire ve arbiye vilayetlerinde hayr

oylar daha azla, dier 8 vilayette ise, evet oylar daha azla kmtr. 15 Aralk 2012tarihinde gerekletirilen reerandumun birinci ayann sonucu; %56,9 evet, %43,41hayrdr.52

Reerandumunun 2. Aya 22 Aralk 2012 tarihinde gerekletirildi. Semenler 17 vila-yette sandk bana gitti. 25 milyon 495 bin 237 kaytl semenin bulunduu 17 vilayet-te, 6724 seim blgesinde halk oy kulland. kinci blgede: Giza, Kalyubiyye, Menuiy-ye, Buhayra, Ker el eyh, Dumyat, smailiyye, Port Said, Suvey, Matruh, Bahr el Ahmar,Vadi el Cedid, Feyyum, Beni Suvey, El Minye, Luksor, Gna vilayetleri yer almtr.

Anayasa Komisyonu tarandan yapl, kabul edilii, cumhurbakanna sunuluu vereerandum sreci sancl bir ekilde seyreden Msr anayasas serveni, 25 Aralk 2012

tarihinde Msr Yksek Seim Kurulu Bakan Semir Ebulmaati tarandan resmi sonu-larn aklanmasnn ardndan sona ermitir.

Resmi sonular: 17 milyon 58 bin 317 semen sandk bana gittii Msrda, geerli oy-larn says 16 milyon 755 bin 12, geersiz oy ise 303 bin 395 olarak akland. Reeran-duma katlm oran %32,9, Evet oylarnn says 10 milyon 693 bin 919. Hayr oylarnnsays ise, 6 milyon 61 bin 101dir. ToplamdaEvet oylarnn oran %63,8, hayr oylar ise%36,253 olarak aklanmtr.

50. Msrllar Bu Gn Evet ve Hayr Arasnda (Msrllar Bu Gn Evet ve Hayr Arasnda ( ), El ark el Avsat, 15 Aralk 2012.

51. Siyasi Hareketler ve Partiler Evet ve Hayr Arasnda (Siyasi Hareketler ve Partiler Evet ve Hayr Arasnda ( ), El Ahram, 15

Aralk 2012.52. Msrllarn Yzde 57s Yen Anayasaya Evet Ded (. % 57 : ), El ark, 16 Aralk 2012.53. Yksek Seim Kurulu Bakan Reerandum Sonularn Aklad, Anayasa % 63.8lik Oy Oranyla KabulYksek Seim Kurulu Bakan Reerandum Sonularn Aklad, Anayasa % 63.8lik Oy Oranyla Kabul

Edildi ( ) %36.2 % 63.8 )), El Ahram, 16 Aralk 2012.

AnayasaKomsyonu

tarandan yapl,kabul edl,

cumhurbakannasunuluu ve

reerandum srecsancl br eklde

seyreden Msranayasas serven,

25 Aralk 2012de

Msr Yksek SemKurulu BakanSemr Ebulmaattarandan resm

sonularnaklanmasyla

sona ermtr.


23/28


23

Reerandumun 2. ayanda da oy verme ilemi normal bir ekilde seyretti, herhangibir iddet olay kaydedilmedi. Hayr oylar 27 vilayetten sadece Kahire, arbiyye ve

Menuiyede azladr. Dier 24 vilayetin tamamnda halkn ounluunun yeni anaya-saya evet demitir.

SONU

Bir lke ynetiminin sokaklar karsna almas, siyasi atma ve kutuplamay da ha-liyle beraberinde getirmektedir. Cumhurbakan Mursi tarandan ilan edilen anayasahkmndeki kararname sonucunda, mensubu bulunduu Mslman Kardeler Ce-maati de bu kutuplamann tara olmutur. Tahrir Meydanda gsterilerin barl birekilde yaplmas, lkenin ve bakent Kahirenin dier blgelerinde hayatn normal

seyrini ilk etapta azla etkilememitir. Gstericiler, Tahrir Meydanna kan Kasr el Aynive Muhammed Mahmud caddelerinin yan sra Meydann traie kapanmas dndasosyal hayata ve vatandan mal ve canna zarar vermemitir.

On binlerin topland Tahrir Meydannda ve yzbinlerin topland Kahire niversite-sinin nndeki Nahda Meydanndaki mitingler esnasnda meydana gelen olaylarda ya-rallarn says, Suriye ve Libya gibi lkelerdeki devrimlerde bir gnde hayatn kaybeden-lerin saysndan daha azdr. ktidar ve muhaleetiyle Msrl siyasilerin, lkedeki son politikekimelerin asayii ihlal etmemesi konusunda duyarl davrand gzlemlenmitir.

Msrda hibir tara, siyasi mcadele dna taacak, lkede anari ortamnn kaplarnzorlayacak herhangi bir gerginlik istememektedir. Msr Cumhurbakanl ve Hrriyet

ve Adalet Partisi ynetimi de bu durumu gayet iyi bildii iin, olas sonular ve risklerigz nnde bulundurarak Anayasa Hkmndeki Kararnameyi ilan etmitir.54 Msrdahi kimse gerginlik istemediinden polis, Mbarek ve Yksek Askeri Konsey dne-mine gre ok daha soukkanl davranarak, gstericilere kar gz yaartc bombadnda herhangi bir silah kullanmamtr. Gsterilerin balad 22 Kasm 2012 tari-hinden, Cumhurbakanl Saray olaylarnn yaand 5 Aralk 2012ye kadar, Mursive muhaleetin ats altnda topland Ulusal Kurtulu Cephesini geri adm atmayazorlayacak herhangi unsur grlmemitir.

Byle bir ortamda, Mursinin kararlarndan dnmesini beklemek gereki deildi. Budurumda, geri adm zaiyet gsterisi olarak alglanacak ve muhaleeti daha azla bask

iin tevik edecektir. Byle bir zaiyet gsterisi Mursinin halk nezdindeki itibarn sars-makla kalmayacak, ayn zamanda Cumhurbakanl sresinde nne ciddi engelle-rin karlmasna neden olacaktr. Btn bunlar iyi hesaplayan Mursi ve MslmanKardeler, Cumhurbakanl ttihad Saray nnde 5 Aralk 2012deki atmalara ka-dar, taviz vermemi ve geri adm atmamtr.

5 Aralk aramba gecesi yaananlar, hem Msr ve hem de Mslman Kardeler iktida-r iin nemli bir dnm noktas ve snav olmutur. 693 kiinin yaraland, biri gazete-ci 8 kiinin de hayatn kaybettii olaylardan sonra provokasyonun boyutlar daha iyianlalmtr. Mslman Kardelerin ileri gelen yneticilerinden Muhammed el Balta-c, Cumhurbakanl Sarayna tekrar baskn yaplmas durumunda, Saray korumaya

54. Yahya el Emir, Msr...Olas htimaller Daha Kt Deil (Yahya el Emir, Msr...Olas htimaller Daha Kt Deil ( .. ), la, 27 Kasm 2012

ktdar vemuhaleetyleMsrl syaslern,lkedek son poltkekmelern asayhlal etmemeskonusundaduyarl davrandgzlemlenmtr.


24/28

S E T AA N A L Z

24

ve tekrar ehit vermeye hazr olduklarn55 iade etmitir. Olaylara gvenlik glerininMursinin emri mucibince mdahale etmedii eklindeki aklamalar, Mursinin Cum-

hurbakanlnn sorgulanmasna neden olmutur.Cumhurbakanl Saray nnde yaanan kaos, bazlar tarandan Mursinin ve Ms-lman Kardeler iktidarnn sonu olarak deerlendirilmitir. Msrl yazar ve senaristBilal Fadl, Cumhurbakan ttihad Saraynn nnde 5 Aralkta taraarn birbiriyle a-tmasnn ardndan Mursinin meruiyetini kaybettii ve devrildiini56 iade etmitir.El Hayat Gazetesi yazarlarndan Hazim Saye ise, olaylarn siyasi kazanmla sonula-naca ve Mslman Kardelerin devrilme ve sosyal hayat etkileyecek olan anayasaprojelerinin sona erme ihtimalinden57 bahsetmitir.

Arap dnyasnn ileri gelen gazetelerinden ark el Avsat Genel Yayn Ynetmeni Ta-rk el Hamid Msr bizim mcadelemizi veriyor balkl makalesinde; Msr dzelirse

Arap dnyas dzelir. Msr bozulursa blgenin tamam bozulur eklinde bir deer-lendirmede bulunmutur. Msrda devlet anlayn ykmak isteyenlere kar mcadeleverildiini iade eden Hamid yle devam ediyor: Msrda bugn yaanan Devrimin

yolunun dzeltilmesi veya iravuna kar bir bakaldr deildir. Bilakis, bu son yaananlar

devletin yklma tehlikesini sezenlerin ayaklanmasdr. Bunda Mslman Kardelerin ce-

saretinin byk etkisi olmutur. Askeri oyun dna iten Ihvan, medya organlarna da bas-

k yapm ve imdi sra yargya gelmitir. Mursi Ben devletim, devlet benim demektedir.

Msrda yaananlar sadece Msrllarn mcadelesi deil, btn Arap dnyasnn, devlet

anlay olan insanlarn mcadelesidir.58

Mursinin son kararlar, Mslman Kardelere yaknl ile bilinen Msr Cumhurbaka-

n adaylarndan Gl Msr Partisi Lideri Abdulmunim Ebul Futuh ve 6 Nisan Hareketigibi siyasi akmlarn da muhaleet saarna gemesine neden olmutur. Ebul Futuh;Basavcnn grevden alnmasn ve gstericilerin katillerinin tekrar yarglanmasnmemnuniyetle karladklarn, ancak Cumhurbakannn kararlaryla oluan tek kiilikotoriteyi kabul etmediklerini59 aklamtr. Futuh ile Mslman Kardeler arasndakiince izgi son olaylarda daha da belirginlemi, devrim ncesine kadar Mslman Kar-delerin yneticileri arasnda yer alan Albdulmunim Ebul Futuh, yeni bir siyasi vizyonve parti ile yoluna devam etmeyi kararlatrmtr. Hrriyet ve Adalet Partisi ile EbulFutuh liderliindeki Gl Msr Partisinin parlamento seimlerinde ayn blokta yeralma ihtimali de olduka zaytr. Tek kii ynetimine kar balayan halk ayaklanmassonucunda baarlan devrimin ardndan yaanan srete, demokratik ynetimlerle

ibana gelmi olan bir Cumhurbakannn btn yetkileri elinde toplamasn Msrhalknn kabul etmeyecei gzlenmektedir. 1 Aralk 2012 tarihinde Kahire niversi-tesinin nndeki Nahda Meydannda Mursiye destek vermek iin Selei hareketlerinde katlmyla dzenlenen milyonluk mitingde slami Hareketin slogan Meruiyet veeriat idi. Bu tr sylemlerin Mslman Kardelere oy kaybettirme ihtimali kuvvetlemuhtemeldir. Mslman Kardeler ve Hrriyet ve Adalet Partisi ynetimleri, Selei ha-

55. Muhammed el Baltac, Cumhurbakanl Sarayn Korumak in ehit Vermeye Hazrz,Muhammed el Baltac, Cumhurbakanl Sarayn Korumak in ehit Vermeye Hazrz, El Cezira MbarirMsr, 06 Aralk 2012.

56. Bilal Fadl, Mursi Devrilmitir,Bilal Fadl, Mursi Devrilmitir, ON TV Ahr Kelam Program, 06 Aralk 2012, Grnt iin Bkz: http://elbadil.com/news-in-videos/2012/12/07/80358

57. Hazim Saye, Msrdaki htimaller (Hazim Saye, Msrdaki htimaller ( ), El Hayat, 08 Aralk 201258. Tark el Hamid, Msr Bizim Mcadelemizi Veriyor (Tark el Hamid, Msr Bizim Mcadelemizi Veriyor ( ), ark el Avsat, 27 Kasm 201259. Gl Msr Partisi Basavcnn Grevinden Alnmasn Memnuniyetle Karlad Ancak Diktatrle HayrGl Msr Partisi Basavcnn Grevinden Alnmasn Memnuniyetle Karlad Ancak Diktatrle Hayr

Diyor( ), El uruk, 23 Kasm 2012.

Futuh leMslman

Kardelerarasndak

nce zg sonolaylarda daha

da belrgnlem,devrm ncesnekadar Mslman

Kardelernynetcler

arasnda yer alanAlbdulmunmEbul Futuh, yenbr syas vzyon

ve part le yolunadevam etmey

kararlatrmtr.


25/28


25

reketler izgisine yakn politikalar retmenin kendilerine art ve eksilerini byk ihti-mal deerlendirecek ve daha arkl bir tutum izleyeceklerdir. Msrda bu tr sloganlara

ihtiya bulunmamaktadr. Dindar bir halka sahip olan Msrn anayasasnn 2. Maddesi1971 ylndan beri, Yasamann temel kayna slam eriati prensipleridir eklindedir.Msr Cumhurbakanlnda karar alma sre ve mekanizmasnda ciddi bir problemolduu grlmektedir. Msrda Cumhurbakanl vekili nemli bir grevdir. EnverSedat Cemal Abdunnasrn vekili, Mbarek de Enver Sedatn vekiliydi. Mursinin vekiliMahmud Mekki, Cumhurbakan tarandan ilan edilen anayasal dzenlemelerle ilgilibilgisinin olmadn, Pakistanda televizyondan rendiini sylemitir. Mursinin 4yardmcsndan biri olan Bakinam arkavi de yine ayn ekilde 21 Kasm 2012 tarihindeResmi Gazetede yaynlanan ve 22 Kasmda kamuoyuna duyurulan anayasal dzenle-me ile ilgili bilgisinin olmadn iade etmitir.

ki yl ncesine kadar Mbarek taratarlarna kar savaan, 6 Nisan ve Kiaye gibi dev-rim hareketlerini, eski rejimle birlikte Tahrir Meydannda toplayan dzenlemeler, okolumlu ynlerinin olmasna ramen, gerei gibi iyi deerlendirilmemi ve lke bykbir alkantnn iine srklenmitir.

Mursi yapt anayasal dzenlemelerle, Anayasa Mahkemesinin Anayasa Koalisyo-nunu ve ura Meclisini iptal etmesini engellemi, 25 Ocak Tahrir Devrimi esnasndagstericilere kar cinayet ileyenlerin tekrar yarglanmasnn nn am ve basav-cy grevden almtr.

lkenin corai konumu, nus yaps ve stratejik nemi gze alndnda, 60 yldraskeri kkenli cumhurbakanlar tarandan, demir yumrukla ynetilen bir lkenin de-

mokrasiye gei srecinin sancl olmas normal karlanmaldr.Arap dnyasnn omurga kemii60 ve beyni61 olarak iade edilen Msrda sivilleme,normalleme ve demokratikleme ynnde nemli admlar atlmaktadr. Yaanan ge-limeler, asayii dorudan etkilemedii ve halk kutuplatrmad takdirde, demokra-tikleme srecini olumlu etkileyecektir.

60. Nebil as: Msr Arap Dnyasnn Omurga Kemiidir,Nebil as: Msr Arap Dnyasnn Omurga Kemiidir, Muht, 26 Eyll 2012.

61. Trkiye Dileri Bakan Ahmed Davutolu Msr Araplarn Beynidir( Trkiye Dileri Bakan Ahmed Davutolu Msr Araplarn Beynidir( : ), ElAhram, 3 Temmuz 2012.

lkenn corafkonumu, nusyaps ve stratejknem gzealndnda, 60yldr asker kkenlcumhurbakanlartarandan, demryumrukla ynetlenbr lkenndemokrasye ge

srecnn sanclolmas normalkarlanmaldr.


26/28


27/28


28/28

Msrda Cumhurbakan Muhammed Mursi tarandan, 22 Kasm 2012de yeni anaya-sal dzenlemelerin ilan, beraberinde byk tartmalar da getirmitir. Dnya kamu-oyunun Gazzede salanan atekes ile ilgilendii bir dnemde hazrlanan ve kamu-oyuna duyurulan yeni kararlar, beklentilerin ok stnde bir tepkiyle karlanmtr.Anayasa Mahkemesinin Msr Parlamentosunun alt kanad ura Meclisi ve AnayasaKomisyonunu esh edecei ynndeki istihbarat bilgileri erevesinde yapldaklanan yeni dzenlemelerin, genel itibarla kabul grmesi beklenirken, tam tersietki yapm ve bir araya gelmesi asla mmkn grlmeyen muhaleetin btn un-surlarn bir at altnda birletirmitir. Buna karlk Selei slami cemaatlerin dzenle-melere destek vermesi, lkede toplumsal ayrmaya, kutuplamaya ve zt grlerinkar karya gelmesine neden olmutur.

Yaplan anayasal dzenlemelerden Mursinin en yaknndaki isimlerin bile haberdarolmamas, Msr kamuoyunda Cumhurbakanl karar alma mekanizmasnda ciddisorunlar olduu kanaatini uyandrmtr. Mslman Kardelerin Cumhurbakanlmakam zerindeki etkisi de bu srete gndeme gelmi, muhaleetin Msr Msl-man Kardeler rad Brosu ynetiyor iddias enine-boyuna tartlm ve iki bal birynetim anlayyla azla baarl olunamayaca eklinde genel bir kanaat olumutur.

5 Aralk 2012de yaanan kanl atmalarn ardndan, Msr Silahl Kuvvetlerinin taraa-ra diyalog arsnda bulunmas ve diyalog dnda hi bir alternatie izin verilmeyece-ine vurgu yapmasnn ardndan olaylarn durulmas, askerin Msr siyasetindeki devameden etkisini gstermesi bakmndan nem arz etmektedir. Bu noktada Msr halknnda askerin bu tr bir giriimde bulunmasn temenni etmi olmas dikkat ekicidir.

Bu almada, yaplan anayasal dzenlemelerin nedenleri analiz edilmekte ve Cum-hurbakan Mursinin greve geldii 30 Haziran 2012den beri izledii politika de-erlendirilmektedir. Analizin ikinci blmnde Mursinin kararndan nceki sreele alnmakta, yargnn seimle ibana gelmi olan milletvekillerinden oluan par-lamentoyu eshedii ve yasama yetkisini lkenin iili yneticisi durumundaki YksekAskeri Konseye verii incelenmektedir. Krizden k iin zm araylarnn deer-lendirildii nc blmn ardndan, 22 Kasm 2012den bu yana yeniden ekille-nen ve Ulusal Kurtulu Cephesi ats altnda birleen, Msr muhaleeti ve medyanngelimeler karsndaki tutumu ele alnmaktadr. Sonu blmnde ise, bu tr kriz-lerin hem Msrdaki demokrasinin geliimini ve hem de Arap dnyasnn bel kemiikonumunda olmas nedeniyle, dier lkeleri nasl etkilediine iaret edilmektedir.

S E T A | S Y A S E T, E K O N O M V E T O P L U M A R A T I R M A L A R I V A K F IN e n e h a t u n C a d d e s N o : 6 6

G O P a n k a y a 0 6 7 0 0 A n k a r a T R K Y ET e l : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 0 0 | F a k s : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 9 0

w w w . s e t a v . o r g | n o @ s e t a v . o r g

S E T A | W a s h n g t o n D . C . O f f c e1 0 2 5 C o n n e c t c u t A v e n u e , N . W . , S u t e 1 1 0 6

W a s h n g t o n , D . C . , 2 0 0 3 6T e l : 2 0 2 - 2 2 3 - 9 8 8 5 | F a k s : 2 0 2 - 2 2 3 - 6 0 9 9

|

Abdullah Aydoan KALABALIKSETA Kahre Koordnatrln yrten Abdullah Aydoan Kalabalk, El Ezher nverstesslam Hukukunda etmn tamamlad. Krgzstan Sosyal Blmler nverstes GazeteclkBlmnde Haber alannda yksek lsans yapt. Krgzstan Devlet nverstes Poltologya(Poltka) Blmnde Orta Asya lkeler arasnda syas entegrasyon konusunda doktoraalmalarna balad. 1997 2008 yllar arasnda Azerbaycan Kakas nverstes, Moskovaslam nverstes ve Krgzstan O Devlet nverstelernde dersler verd. Orta Asya,Kakaslar ve Arap lkeler le lgl arkl derg ve gazetelerde yazlar yazan Kalabalk, Yenaak ve Dnya Blten gb yazl medyada alm ve br sre hlas Haber Ajans Kahrebro e yapmtr. Dnya Bltennn Arapas Ahbar el Alemn yaz ler mdrlgrevnde de bulunmu olan Kalabalk, Kahrede baslp Arap alemne datlan InsghtTurkeyn Arapas Ruye Turkyenn yaz ler mdrln de yapmaktadr.

mısır’da değişim süreci ve anayasa arayışı

Documents