mfu connexion: journal of humanities and social sciences...

MFU CONNEXION, 3(2)

วารสาร MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences (ISSN

2286-6477 ฉบบพมพ) เปนวารสารทจดท าขนเพอสงเสรมและสนบสนนใหนกวชาการ นกวจย อาจารย นกศกษาระดบบณฑตศกษา และผสนใจทวไป ไดมแหลงเผยแพรผลงานทางวชาการและผลงานวจย รวมทงไดแลกเปลยนความร ความคดเหนในสาขาวชาดาน สหวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เศรษฐศาสตร / บรหารธรกจและการจดการ และนตศาสตร โดยไดจดท าฉบบพมพมาตงแตป พ.ศ. 2555 และออกเผยแพรปละ 2 ฉบบ (มกราคม-มถนายน และ กรกฎาคม-ธนวาคม) ไดเรมเผยแพรฉบบพมพตงแตปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2555)

ในป พ.ศ. 2558 คณะท างานฯ ไดปรบปรงใหเปนวารสารฉบบอเลกทรอนกส ควบคไปกบวารสารฉบบพมพ เพอตอบสนองความตองการของผใชทตองการเขาถงบทความในรปแบบตางๆ ไดอยางสะดวกและรวดเรว โดยน าบทความจากวารสารฉบบพมพตงแตปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2555) มาปรบปรงใหเปนบทความทเผยแพรผานระบบอเลกทรอนกส โดยใชชอ วารสาร MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences (ISSN 2465-4213 ฉบบออนไลน)

ผสนใจสงบทความเขารบการพจารณาตพมพผานระบบออนไลน โดยบทความจะไดรบ การประเมนคณภาพทางวชาการโดยผทรงคณวฒ หรอผเชยวชาญในสาขาทเกยวของ จ านวน 2 ทาน ทงนบทความตนฉบบทสงมาเพอรบการพจารณาตพมพในวารสาร จะตองไมอยระหวางการพจารณาจากแหลงเผยแพรทอน หรอไดรบการเผยแพรบทความในแหลงเผยแพรอน ไมวาจะเปนวารสารฉบบพมพ วารสารออนไลน หรอในแหลงเผยแพรอนใดทเปนการเผยแพรสสาธารณชนมากอน และกองบรรณาธการขอสงวนสทธในการบรรณาธกร รวมถงล าดบการตพมพกอน-หลง

MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences ปท 3 ฉบบท 2 (กรกฎาคม-ธนวาคม 2557)

Vol.3 No.2 (July-December 2014)

MFU CONNEXION, 3(2)

ก ำหนดกำรตพมพและเผยแพร Publication Frequency ปละ 2 ฉบบ

มกราคม-มถนายน กรกฎาคม-ธนวาคม

2 Issues per Year January-June July-December

บรรณำธกำร Editor in Chief รองศาสตราจารย ดร. ปรชา อปโยคน Assoc. Prof. Dr. Preecha Upayokin

ผชวยบรรณำธกำร Associate Editors อาจารย ดร. พลวฒ ประพฒนทอง Dr. Pollavat Prapattong ผชวยศาสตราจารย ดร. รง ศรสมวงษ Asst. Prof. Dr. Rung Srisomwong ผชวยศาสตราจารย ดร. ณฐพรพรรณ อตมา Asst. Prof. Dr. Nathapornpan Uttama

กองบรรณำธกำร Editorial Board รองศาสตราจารย ดร. ดรณ วฒนศรเวชมหาวทยาลยแมฟาหลวง

Assoc. Prof. Dr. Darunee Wattanasiriwech

Mae Fah Luang University

ผชวยศาสตราจารย ดร. แสงจนทร กนตะบตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Asst. Prof. Dr. Sangchan Kantabutra Mae Fah Luang University

อาจารย ดร. สเทพ นมสาย มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Dr. Suthep Nimsai Mae Fah Luang University

อาจารย ดร. ณฐกร วทตานนท มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Dr. Nuttakorn Vititanon Mae Fah Luang University

อาจารย ดร. ชเกยรต นอยฉม มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Dr. Chukeat Noichim Mae Fah Luang University

อาจารย ดร. วรรณวล อนทรปน มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Dr. Wanwalee Inpin Mae Fah Luang University

อาจารย ปฐมพงศ มโนหาญ มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Lecturer Pathompong Manohan Mae Fah Luang University

อาจารย จตรลดาวรรณ ศรสนทรไท มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Lecturer Jitladawan Srisunthornthai Mae Fah Luang University

อาจารย ธรนช อนฤทธ มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Lecturer Teeranuch Anurit Mae Fah Luang University

MFU CONNEXION, 3(2)

กองบรรณำธกำร Editorial Board ศาสตราจารย ไชยยศ เหมะรชตะ ราชบณฑตสาขานตศาสตร

Prof. Chaiyos Hemarajata The Royal Institute, Thailand

ศาสตราจารย ดร. ธระพนธ เหลองทองค า จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Prof. Dr. Theraphan Luangthongkum Chulalongkorn University

ศาสตราจารย ดร. สมทรง บรษพฒนมหาวทยาลยมหดล

Prof. Dr. Somssonge Burusphat Mahidol University

ศาสตราจารย สายชล สตยานรกษ มหาวทยาลยเชยงใหม

Prof. Saichol Sattayanurak Chiang Mai University

ศาสตราจารย ดร. อรรถจกร สตยานรกษมหาวทยาลยเชยงใหม

Prof. Dr. Attachak Sattayanurak Chiang Mai University

ศาสตราจารย (พเศษ) ไชยวฒน บนนาคบรษททปรกษากฎหมายสากล จ ากด

Prof. Jayavadh Bunnag International Legal Counsellors Limited Thailand (ILCT)

รองศาสตราจารย ดร. จกรกฤษณ ดวงพสตรา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Assoc. Prof. Dr. Chakrit Duangphastra

Chulalongkorn University

รองศาสตราจารย ดร. อภชาต โสภาแดงมหาวทยาลยเชยงใหม

Assoc. Prof. Dr. Apichat Sopadang Chiang Mai University

ศาสตราจารย (พเศษ) ศรศกร วลลโภดม นกวชาการอสระสาขาประวตศาสตร

Prof. Srisak Walliphodom

รองศาสตราจารย ดวงพร ค านญวฒน มหาวทยาลยมหดล

Assoc. Prof. Duangporn Kamnunwat Mahidol University

ศาสตราจารย ส าเรยง เมฆเกรยงไกร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Prof. Samrieng Mekkriengkrai Chulalongkorn University

ผชวยศาสตราจารย ดร. นลน ตนธวนตย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

Asst. Prof. Dr. Nalinee Tantiwanich Thammasat University

อาจารย ดร. ชมนาด อนทจามรรกษ มหาวทยาลยนเรศวร

Dr. Chomanad Intajamornrak Naresuan University

อาจารย ดร. พระพฒน ยางกลาง มหาวทยาลยศลปากร

Dr. Peerapat Yangklang Silapakorn University

MFU CONNEXION, 3(2)

กองบรรณำธกำร Editorial Board อาจารย ดร. จนทมา องคพาณชกจมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Dr. Jantima Angkhapanichkit Thammasat University

Prof. Winnie Cheng Hong Kong Polytechnic University Prof. Barbara Lewandowska-Tomaszczyk University of Lodz, Poland เลขำนกำรกองบรรณำธกำร Secretarial Board นางสาวประภาพร แกวมกดา Ms. Prapaporn Kaewmookda นางสาวธญนนท บงเงน Ms. Thanyanun Bangnguen นายรกเผา เทพปน Mr. Rakphow Theppan นางสาววนวสาข วงคสวรรค Ms. Wanwisa Wongsawan นางคชาภรณ จนทาพน Mrs. Kachaporn Chantapoon

จดท ำโดย Published by ส านกงานบณฑตศกษา มหาวทยาลยแมฟาหลวง

333 ม. 1 ต. ทาสด อ.เมอง จ.เชยงราย 57100 โทรศพท 053 91 6137 อเมล [email protected] เวบไซต http://connexion.mfu.ac.th

Office of the Postgraduate Studies Mae Fah Luang University 333 M.1 T. Tasood A. Mueang, Chiang Rai, Thailand 57100 Tel. 66 53 916137 E-mail: [email protected] Website: http://connexion.mfu.ac.th

MFU CONNEXION, 3(2)

สารบญ

“ผไรเสยง” ในทศนะของ กยาทร จกรวรท สปวค (Gayatri Chakravorty Spivak) สนต เลกสกล

1

การดแลสขภาพแบบองครวมของผสงอายตามแนวคดทางพระพทธศาสนา ปภสสร กมสวรรณวงศ

20

รปแบบการควบคมทางสงคม เพอการเลกสบบหร: การบรณาการความรวมมอระหวางเครอขายชมชนกบระบบการบรการสขภาพของรฐระดบชมชน ปรชา อปโยคน

46

A Critical Literature Review in Conceptualizing a Structural Framework to Position Buddhist Inquiry Paradigms Chai-Ching Tan and Sangchan Kantabutra

69

การคมครองสทธคนพการในสาธารณะรฐประชาธปไตยประชาชนลาว: ศกษาเปรยบเทยบกบประเทศไทยและประเทศอนๆ พงษพนย ไชยสทธ

100

ปญหาการบงคบใชกฎหมายในความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 กรรณการ ทองพนธ

130

มตทางกฎหมายเกยวกบการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว: ศกษาการเปลยนแปลงภายหลงปพทธศกราช 2544 สบน แสงสวาง

150

อ านาจเพกถอนมตการเปนคดพเศษของคณะกรรมการคดพเศษ ตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) แหงพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 สภาวด เจรญไชย

177

หลกสจรตกบความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพง วสนต เทพมณ

195

กฎหมายลมละลาย: ศกษาเปรยบเทยบระหวางสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวกบประเทศไทย บญลอม ศรธรรมวรรณ

218

นตปรชญากบการศกษาวเคราะหรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร ชเกยรต นอยฉม และวรณฐ บญเจรญ

249

MFU CONNEXION, 3(2) || page 1

“ผไรเสยง” ในทศนะของ กยาทร จกรวรท สปวค (Gayatri Chakravorty Spivak)

สนต เลกสกล1

บทคดยอ

บทความนศกษามโนทศน “ผไรเสยง” เพอคนหาวาคอใครกนแนคอผไรเสยง และท าไมพวกเขาไมสามารถพดได จากการศกษางานเขยนของ กยาทร จกรวรท สปวค (Gayatri Chakravorty Spivak) โดยเนนทบทความชอ “ผไรเสยงจะพดไดหรอไม?” การศกษาพบวาผไรเสยงคอผทไมสามารถใช “เสยง” เพอพดถงตนเองและถายทอดความตองการตอผอนได ญาณวทยาแบบความเปนเหตผลซงครอบง าวธคดของตะวนตกเปนปจจยหลกทกดทบและลบเสยงของผไรเสยง อกทงยงพบวาผไรเสยงทแทจรงคอ “ผหญง” และ “ความเปนเพศหญง” ซงหมายถงทงผหญงจากโลกตะวนตกและผหญงโลกทสาม รวมถงผคนในโลกตะวนออกทถกนยามคณลกษณะของความเปนเพศหญง เชน มลกษณะออนแอ เฉอยชา ไมมเหตผล ในโลกแหงปตาธปไตยตะวนตกผวขาว “ผไรเสยง” จะไมมทางพดได เพราะไมมความรแบบเหตผลของตะวนตกมารองรบ “เสยง” ของพวกเขา อกทงภาพแทนของผไรเสยงทถกผลตโดยโลกตะวนตกยงไมจางหายไปไหน ดงนน สปวค (Spivak) จงสรปวา “ผไรเสยง” ไมสามารถพดได และภายใตกระบวนทศนของความรทครอบง าน พวกเขาจะยงคงไมมเสยงตอไป

1 คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม


“The Subaltern” in the Perspective of Gayatri Chakravorty Spivak Abstract This article studies the concept of “the Subaltern” to find out who the subaltern actually are and why they cannot speak. According to the study of a number of works by Gayatri Chakravorty Spivak, in particular her article entitled Can the Subaltern Speak?. It is found that the subaltern people are those who can neither use their “voices” to speak for themselves nor express their needs to others. Epistemic rationality which dominates Western thinking is the main factor that oppresses and obliterates the voice of the subaltern. Also it is found that, the subaltern are “women” and “femininity” which includes both women from the West and Third world women as well as people in the East who have been characterized as feminine – being weak, passive and irrational. In the Western-white patriarchal world the subaltern will never be able to speak since there is no rational knowledge in the West to support their “voice”, including the fact that previous misrepresentations of “the Subaltern” produced by the West have not yet withered away. Spivak, thus, concludes that the subaltern cannot speak, and under the paradigm of knowledge that dominates, they will remain voiceless. 1. พนฐานแนวคด คณคาของความเปนมนษยในโลกยคสมยใหม มกถกนยามอยทการเปนบคคลผมความสามารถใชเหตผลและสตปญญา มอสระและเสรภาพ บวกกบมคณธรรมจรยธรรมสากล ซงชใหเหนถงลกษณะของความเปนมนษยทสมบรณแบบ ทวาไมใชมนษยทกคนจะมคณสมบตเพยงพอทจะถกจดใหอยในหมวดความเปน


มนษยในแบบทกลาวมาไดทงหมด เพราะลกษณะความเปนมนษยทเขาใจกนวามความสมบรณแบบนน ถกนยามหรอใหคาความหมายจากคานยมภายใตกรอบวธคดทจงใจคดเลอกเอาคณสมบตเพยงบางประการมาขบเนน อนเปนลกษณะส าคญของวธการคดแยกอยางเปนระบบของความรทเนนความมเหตผล มากกวาสภาพทแทจรงโดยทวไปของมนษย การกระท าดงกลาวเปนการกดกนคณสมบตอนของผทไมสามารถจดใหเขาขายของคณสมบตขางตนใหสามารถน าเสนอความเปนมนษยของตนเองได จงท าใหตวตนของพวกเขาลบเลอนไป กลายเปน “ผไรเสยง” หรอผทไมสามารถเรยกรอง หรอแสดงความเหนเพออธบายความเปนตวตนผาน “เสยง” ของตนเองไดอยางแทจรง ค าวา “ผไรเสยง” แปลมาจากค าวา Subaltern อนเปนมโนทศนทถกน ามาใชโดยนกคดชาวอตาเลยน อนโตนโอ กรมช (Antonio Gramsci: 1891-1937) ตามดวยกลมนกวชาการ Subaltern Studies และกยาทร จกรวรท สปวค (Gayatri Chakravorty Spivak: 1942– ปจจบน) ซงเปนหนงในบคคลส าคญทท าใหมโนทศนนไดรบการกลาวถงอยางแพรหลายตงแตยค 1980 จนถงปจจบน 2. ประวต กยาทร จกรวรท สปวค กยาทร จกรวท สปวค เปนศาสตราจารยดานวรรณคดชาวเบงกาลแหงมหาวทยาลยโคลมเบย ไดรบรางวล Kyoto Prize ประจ าป 2555 สาขา Arts and Philosophy ในฐานะทเปน “นกทฤษฎวพากษและนกการศกษาทเปนปากเปนเสยงใหกบมนษยศาสตรทตอตานความรจากลทธอาณานคมในยคแหงโลกาภวตน ” (Rosario-Tapan, 2012) และ Padma Bhushan รางวลอนทรงเกยรตล าดบท 3 ทมอบใหพลเมองทประกอบคณประโยชนใหกบประเทศชาตโดยรฐบาลอนเดยในป 2556 สปวค เปนทรจกอยางกวางขวางจากการท างานวชาการวพากษอดมการณจกรวรรดนยมผานการศกษาวรรณกรรมและวฒนธรรมดวยกระบวนวธแบบทฤษฏวพากษอยาง มารกซสต (Marxism) สตรนยม (Feminism) รอสราง (Deconstruction)


และหลงอาณานคม (Postcolonialism) รวมถงงานอนๆ ทเสนอแนวคดล ายคในกรอบคดวาดวยโลกาภวตน โดยท างานเคยงขางไปกบเหลานกวชาการรวมสมยอยาง Edward Said (1935-2003) และ Homi Bhabha (1949–ปจจบน) สปวคส าเรจการศกษาระดบปรญญาตรจาก Presidency College มหาวทยาลยกลกตตา (University of Calcutta) ในป 1959 ดวยเกยรตนยมอนดบ 1 ในสาขาวรรณคดองกฤษ และไดรบรางวลเหรยญทองในสาขาวชาวรรณคดองกฤษและวรรณคดเบงกาล จงถอไดวาสปวคไดรบการศกษาอนเปนมรดกตกทอดมาจากนโยบายระบบการศกษาจากประเทศเจาอาณานคมอยางเตมเปยม ซงเปนระบบการศกษาทถกน าเขามายงประเทศอนเดยในยคจกรวรรดองกฤษชวงครสตศตวรรษท 19 นกประวตศาสตรชาวองกฤษ Thomas Babington Macaulay (1800-1859) บนทกวา ในยคตนครสตศตวรรษท 19 จกรวรรดองกฤษพยายามกระตนชนชนกลางชาวอนเดยใหมการศกษาแบบองกฤษ เพอปลกฝงคณคาทางวฒนธรรมแบบองกฤษเขาไปในหมผมการศกษาเหลาน Macaulay และเจาหนาทปฏบตงานในหนวยงานราชการองกฤษขณะนน เหนวาการเรยนการสอนถงคณคาความเปนองกฤษใหแกชนชนกลางขนสง ในประเทศอนเดยเปนความตงใจทจะปลกฝงความสงสงทางศลธรรมและการเมองของจกรวรรดองกฤษ โดยการบงคบใชนโยบายและการปฏบตการผานสถาบนการศกษาทกอตงขนโดยรฐบาลประเทศจกรวรรด เพอโนมนาวเหลาชนชนกลางอนเดยทมการศกษา ใหเหนถงประโยชนทตนเองไดรบจากการเปนประเทศภายใตการดแลของจกรวรรดองกฤษนนเอง (Morton, 1998) สปวคเหนวา การสอนวรรณคดองกฤษในประเทศอนเดยแฝงไปดวยความจงใจทจะลดทอนความโหดรายของลทธจกรวรรดนยมผานตวบทวรรณกรรมทน าเสนอใหเหนคณคาของความด ความเจรญทงทางจตใจและวตถทถกเลาผานงานวรรณกรรม เพอจะใหแทรกซมเขาไปในความคดของชาวอนเดยทตกอยภายใตการปกครอง ในบทความดานวรรณกรรมเรอง Three Women’s Texts and a Critique of Imperialism (Ashcroft, 1995, pp. 269-272) สปวคตงประเดนวา เปนไปไมได เลยทจะอานวรรณคดองกฤษในยค


ครสตศตวรรษท 19 โดยไมนกถงความเปนจกรวรรดนยมหรอทเรยกอกอยางวาเปน ปฏบตการทางสงคมประเทศองกฤษ (England’s social mission) ซงในความเปนจรงแลวสงตางๆ ในวรรณกรรมเปนภาพแสดงแทนความโหดรายของจกรวรรดองกฤษทแฝงอยในตวงานวรรณกรรมนนเอง สปวคยงเปนผแปลและเขยนบทน าใหแกหนงสอ Of Grammatology ของนกทฤษฎแนวรอสราง (Deconstruction) ชาวฝรงเศสนาม Jacques Derrida (1930-2004) ซงเปนนกคดผมอทธพลอยางมากตอการศกษาวรรณกรรมในประเทศสหรฐอเมรกา และมงานเขยนชนทส าคญชอ Can the Subaltern speak? หรอ ผไรเสยงสามารถพดไดหรอไม? อนเปนบทความหลกทสปวคไดวพากษการศกษาเกยวกบ “ผไรเสยง” ทผานมา รวมถงสาเหตของการถกท าใหไรเสยง และอนาคตของความเปน “ผไรเสยง” อกดวย ในบทความดงกลาว สปวคเสนอวาการสรางมโนทศนหรอการใหคาความหมายแก “ผไรเสยง” เปนสงจ าเปน ส าหรบการสรางองคความรขนมา ทงนนกวชาการเองจะตองตระหนกรวาตนก าลงท าอะไรอย เพยงแปะปายค านยาม “ผไรเสยง” ใหกบอตบคคลจะไมสามารถท าใหกลม “ผไรเสยง” หาหนทางออกมาใชสทธใชเสยงของตนเองไดอยางแทจรง อยางไรกตาม สปวคมองวา ชนกลมนอยหรอชายขอบทเหนไดชดวาขาดความเทาเทยมดานสถานะทางเศรษฐกจและสงคมซงเปนผทถกกดทบ (Oppressed) นน ไมใช “ผไรเสยง” เพราะมนยยะทตางกนอยมาก สปวคกลาววา

. . . ผไรเสยง ไมใชค าทดดทนสมยส าหรบกลมท “ถกกดทบ”, “คนอน” หรอคนทไมไดมสวนไดสวนเสยในผลประโยชนของสวนรวม…หลายคนเอาแตเรยกรองหาความเปนพวกไรเสยง พวกนเปนกลมทไมนาใหความสนใจและเปนกลมทอนตรายมาก ฉนหมายถง เพยงแควาพวกเขาถกเลอกปฏบตใหเปนชนกลมนอยในมหาวทยาลย ไมจ าเปนจะตองเรยกตวเองวาเปนผไรเสยง. . . พวกเขาควรจะไปพจารณาหากลไกของกระบวนการของการเลอกปฏบต กพวกเขาอยในวาทกรรมอ านาจหลกอยแลวบงเอญ


แคไมมสวนไดเสยตอผลประโยชนเทานนเอง กใหพวกเขาพดซะ ใชวาทกรรมหลกของสงคมนนแหละพด แตไมควรจะเรยกตนเองวาเปนผไรเสยง— (จากบทสมภาษณ Spivak โดย Leon de Kock, 1992)

ดวยเหตน ผเขยนจงสนใจคนหาวา ธรรมชาตและความหมายของความเปน “ผไรเสยง” คออะไร และส าหรบสปวค ในฐานะทเปนผวพากษการศกษาเกยวกบ “ผไรเสยง” นน เธอเหนวาใครเปนผทเขาขายและสามารถจดใหเปน “ผไรเสยง” ไดบาง โดยศกษาวเคราะหงานเขยนของ สปวค ผานกรอบแนวคด “เรองเลาขนาดใหญ” ของฌอง-ฟรองซว ลโอตารด (Jean–François Lyotard: 1924-1998) ซง เรองเลาขนาดใหญ ในทนคอทฤษฎและปรชญาเกยวกบโลก ซงเปนประเดนใหญและถกท าใหเปนสากล เชน ความคดทวาวทยาศาสตรคอกญแจไขสความกาวหนาของมนษย และความหมายคอรากฐานในการสรางตวตนของมนษย เรองเลาขนาดใหญทวานท างานผานการผนวก และการคดออก (Exclusion) อนเปนการดงแรงผลกตางๆ ทเกดขนใหเขามารวมอยเปนหนงเดยว พรอมกบจดระเบยบความแตกตางทมใหเปนระบบ อกทงยงจดการกบเสยงของวาทกรรมและเสยงอนๆ ทไมไดเปนหนงในหลกการทถอวาเปนสากลและเปาหมายรวมกนใหเงยบลง (Storey, 1993, p. 174) ซงลโอตารดปฏเสธเรองเลาขนาดใหญเหลาน เพราะเหนวามนไปเกบกดปดกนและกดทบความแตกตางหลากหลาย (ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, 2554) แทนวธการมองทจะเขาใจ “สภาพความเปนมนษย” ทสมพนธกบปรากฏการณทางสงคม ซงระบบวธคดดงกลาว ผเขยนเหนพองวาเปนตนตอของการเบยดขบผทไมมคณสมบต “เพยงพอ” ตอการถกจดใหอยภายในวธคดหรอองคความรนน ใหกลายเปน “ผไรเสยง” ในสงคม เปนการท าใหสภาพของความเปนมนษยพราเลอน ถกลบ หรอลดคณคาใหดอยลงไปดวยน ามอของเพอนมนษยดวยกนเอง


3. จดเรมตนทมาของมโนทศนความเปน “ผไรเสยง” เดม Subaltern เปนค าใชเรยกนายทหารชนผนอยในกองทพองกฤษ ตอมานกคดแนวมารกซสตชาวอตาเลยน อนโตนโอ กรมช ซงขณะนนถกจองจ าอยในคกการเมอง ไดใชค านแทนค าวา Proletariat หรอชนชนใชแรงงาน ในหนงสอของเขาทชอ The Prison Notebooks (1973) แตไมไดอธบายอยางชดเจนวา Subaltern ของเขานนคอใครและมลกษณะเปนอยางไรกนแน เพยงแตเสนอไวอยางกวางๆ วากลม Subaltern คอกลมชนชนทอยนอกโครงสรางอ านาจน า (Hegemonic structure) ซงครอบครองอ านาจนนโดยกลมชนชนสงทมอ านาจทางการเมองและในประวตศาสตรแหงการสรางชาต ดวยความทกรมชไมไดพฒนามโนทศนนใหลกซงและชดเจน Subaltern จงเปนเพยงค าทถกใชเพอเลยงจากการถกตรวจสอบโดยเจาหนาทรฐฟาสซสตภายใตการปกครองของเบนโต มสโสลน (Benito Amilcare Andrea Mussolini: 1883-1945, อางใน วรตา ศรรตนา, 2556) อนง การทกรมชใหความส าคญกบวฒนธรรมอ านาจน า (Cultural hegemony) นนแสดงใหเหนถงความพยายามในการอธบายถงการมอยของชนชน Subaltern ทถกกดทบอยภายใตโครงสรางทางอ านาจน า ตอมาในชวงทศวรรษท 1980 บรรดานกวชาการดาน Subaltern Studies ชาวอนเดย น าโดย รานาจต กฮา (Ranajit Guha: 1922–ปจจบน) ไดตงกลมวพากษวจารณถงการช าระและสรางความเขาใจทางประวตศาสตรอนเดยแบบมารกซสต ทมองวาชนชนน าหรอปญญาชนเทานนทเปนพลงขบเคลอนเปลยนแปลงสงคม ไมใชมาจากคนธรรมดาทวไป (Guha, 1982, p. 8) ดวยความพยายามกอรางสรางรปมโนทศนความเปน the Subaltern ขนมาของกลม Subaltern Studies กฮานยามความเปน the Subaltern วาคอความตางของประชากร ระหวางคนอนเดยทงหมดของประเทศกบคนอกกลมหนงทนยามตวเองวาเปนชนชนสง (Guha, 1982) อยางไรกตาม มมมองพนฐานเกยวกบ the Subaltern ของกฮา กคอ มมมองเกยวกบการเคลอนไหวของกลมชาวนาในอนเดยเปนหลก และเปนมมมองทพยายามเขาใจจตส านกทาง


การเมองของ the Subaltern ผานการเคลอนไหว และผานกรอบการมองเกยวกบวฒนธรรมอ านาจน าของกรมช กลม Subaltern Studies เหนวาการทจะลกขนมาเรยกรองใหกบชนชนลางใหส าเรจไดนน จะตองลบลางจตส านกเกยวกบอตลกษณและขอจ ากดทางชนชนใหหมดไปกอน จากกรมชถงกลม Subaltern Studies ผทถกกระท าดวยระบบโครงสรางทางอ านาจของความรหรอ “ผไรเสยง” นน เปนกลมคนส าคญทเคยถกมองขาม รวมถงกดกนไมใหปรากฏหรอมสวนรวมในประวตศาสตรวฒนธรรม สงคม และการเมอง อนง มโนทศนความเปน “ผไรเสยง” ถกสรางและศกษาอยางตอเนองมาจากพนททางวชาการในแบบหลงอาณานคมศกษา (Postcolonial Studies) ทมความเปนสหวทยาการ (Interdisciplinary) เพออธบายถงกลมคนทถกกดกนใหอยชายขอบหรอนอกขอบพนททางสงคมจากความรของประเทศเจาอาณานคมเหลอเปนมรดกตกทอดแกประเทศอาณานคม ทถงแมปจจบนสวนใหญจะไดรบอสรภาพแลว แตแนวคดแบบหลงอาณานคมนกลบรอเปดท าใหเหนรองรอยของความรจากประเทศจกรวรรดทยงคงฝงแนนและกระท าการตอผคนในประเทศอาณานคมเหลานน โดยเฉพาะอยางยงความรในเชงวฒนธรรม 4. “ผไรเสยง” ในทศนะของ กยาทร จกรวรท สปวค บทความ ผไรเสยงจะพดไดหรอไม? ตพมพครงแรกในหนงสอ Marxism and the Interpretation of Culture (บรรณาธการ Nelson และ Grossberg, 1988) ทรวมบทความของเหลานกวชาการและนกทฤษฏแนวมารกซสตใหม (Neo-Marxist) ในชวงกลางทศวรรษ 1980 โดยเปนบทความส าคญทสปวค แมจะสนบสนนแตขณะเดยวกนกวจารณในความพยายามของกลม Subaltern Studies ทน าเอาค าวา Subaltern มาจาก อนโตนโอ กรมช (ในความหมาย ผไรสถานะทางเศรษฐกจ) เพอจะหาต าแหนงแหงทและให “เสยง” หรอ จดยนใหกบกลมบคคลในยคหลงอาณานคมอนเดย โดยแมสปวคจะยอมรบเกยวกบประเดนทวาม “การแทรกแซงทางความร” (Epistemic


interference) เขาไปกระท าตอผไรเสยงชาวอนเดย แตสปวคกมองวาความพยายามใดๆ กตามทมาจากคนนอกโดยประสงคจะชวยดงสถานะของผไรเสยง ดวยการใหพวกเขาสามารถใชค าพดเดยวกบพวกกลมใหญ เพอพดเผยแสดงตวตนนน จะกอใหเกดปญหาตามมา คอ (1) ปญหาของการสรางขอสรปเหมารวมราวกบวาเปน สจธรรม เกยวกบความเปนหนงเดยวของวฒนธรรมทมความหลากหลาย และ (2) ปญหาทท าให “ผไรเสยง” ตองพงพานกวชาการแบบตะวนตกในการทจะ “พดแทน” ถงสถานะของตนเอง มากกวาการอนญาตใหพวกเขาพดไดดวยตนเอง หวใจของบทความ ผไรเสยงจะพดไดหรอไม? คอการชใหเหนวาการเปลงเสยง และการทวงถาม ถงอตลกษณรวมทางวฒนธรรมของ “ผไรเสยง” ภายใตองคความรแบบตะวนตกนน แทจรงแลวตว “ผไรเสยง” เองก าลงสลกย า (Re-inscribe) ถงสถานะอนดอยกวาของพวกเขาในสงคม และขอสรปทางวชาการเกยวกบขอมลตางๆ ของ “ผไรเสยง” กลบกลายมาเปนชดขอมลสวนหนงของการขยายชดความรดานชาตพนธอนๆ ของวชาการตะวนตกออกไปเรอยๆ และความรเหลานนจะถกท าใหเปนขอมลสนบสนนในการสรางภาพเหมารวม ราวกบ “ปรมปรา” (Myth) พนฐานทมอทธพลตอเรองเลาอนบดเบยวอนๆ เกยวกบ “ผไรเสยง” และโลกตะวนออก ซงนนไมไดแสดงใหเหนถงความหลากหลายทางชาตพนธอยางทเขาใจ แตกลบกลายเปนเรองการเมองของจกรวรรดนยมมากกวา “ผไรเสยงจะพดไดหรอไม?” ของสปวคเผยใหเหนถงความพยายามของวฒนธรรมตะวนตกในการเขาไปสองส ารวจวฒนธรรมอนๆ อยางไมบรสทธใจ สปวค พยายามกอรางสรางความหมายของความเปน “ผไรเสยง” โดยมงวเคราะหผทถกกดกนหรอจ ากดโอกาสไมใหเขาถงความรแบบจกรวรรดนยม หรอในพนททมนษยถกท าใหเปนอน และถกปดบงอตลกษณทแทจรงดวยองคความรแบบเหตผลนยม ทเปนเสมอนเสนแบงส าหรบจดประเภทของคนในสงคม ดงนนเราจะสามารถเหน “ผไรเสยง” ไดกตอเมอแยก “ผไรเสยง” ออกจากเสนแบงระหวางชนชนทางสงคมเสยกอน เพราะ “ความเปนผไรเสยง” กคอพนททเสนแบงระหวางชนชนทาง


สงคมไมอนญาตใหมการกอรางฐานแหงความรทจะกอใหเกดความเขาใจของชนชนลางทถกกดทบขนมาได ผไรเสยงจะพดไดหรอไม? วพากษและตงค าถามกบปรชญาตะวนตกสมยใหมรวมไปถงปรชญาหลงสมยใหมทมตอ “ผไรเสยง” มการวจารณวาบทความของสปวคนนพยายามเรยบเรยงอยางวกวนซบซอน ซงนนกอาจถอเปนกลวธแบบหนงทตองการเสนอปญหาของการกลาวถงความรอนๆ ทไมสามารถเขาใจไดดวยระบบวธคดแบบตะวนตก อยางไรกตามนไมใชเรองของกลวธอยางเดยว แตเปนผลมาจากการทสปวคเขาไปมสวนรวมถกเถยงทางวชาการในยคทศวรรษ 1980 ของกลม Subaltern Studies สปวคเหนแยงในความพยายามทจะสรางทฤษฎขนมาจากงานคนควา งานวจย หรองานศกษาตางๆ ทมอยในโลกวชาการ สปวคปฏเสธการทกลม Subaltern Studies จะคนเสยงใหกบ “ผไรเสยง” โดยอาศยเพยงแคการนยามความเปน “ผไรเสยง” และสรางภาพน าเสนอแบบใหมขนมา ดวยความรแบบจกรวรรดนยมหรอดวยความรหรอภาษาแบบตะวนตก และน าเสนอใหแกผคน (ในโลกตะวนตก) ไดรบร สปวคเหนวาการกระท าดงกลาวจะยงท าให “ผไรเสยง” ถกผลกตกลงไปอยในพนทแหงความโหดรายทางอภปรชญา นนคอสภาวะของความไรตวตน ความทไมมโอกาสนยามความเปนมนษยดวยตวเองหรอความรในแบบตนเอง ซงกคอการมสถานะอนไรตวตนและศกดศรในความเปนมนษยอยเชนเดม สปวคชวามปญหาทางจรยศาสตร และปญหาในการพยายามอธบายวฒนธรรมทแตกตางจากตะวนตกดวยวธการอธบายทมพนฐานมาจากมโนทศนและกรอบความคดแบบสากลนยม หรอเรองเลาขนาดใหญ สปวควพากษบรรดางานเขยนจากนกคดนกเขยนจากตะวนตก ตงแตมารกซ (Karl Marx: 1818–1883) ไปจนถงฟโกต (Michel Foucault: 1926–1984) เดอเลซ (Gilles Deleuze: 1925–1995) และแดรดา (Jacques Derrida: 1930–2004) ดวยมองวา ความคดทางวชาการแบบตะวนตกนน ถกผลตขนมาเพอสนบสนนขออางและผลประโยชนทางเศรษฐกจของตะวนตกเอง สปวคมองวาความรตางๆ นนไมไรเดยงสา และความรในตวมนเองกแสดงใหเหนถงความ


ตองการหาประโยชนของผผลตความร หมายถงความรกเหมอนกบสนคาโภคภณฑทถกสงออกจากประเทศตะวนตกหรอโลกทหนงไปขายยงประเทศโลกทสามเพอใหไดซงเงนตราและผลประโยชนทางรายไดอนๆ ตามมา การคนควาหาความรในแบบของตะวนตกนน สปวคมองวา กคอหนงในวธการแบบลทธลาอาณานคม เพราะมการนยาม “ความเปนอน” หรอสรางระยะหางของพนท ทมนษยในโลกตะวนออกอาศยใหอยในฐานะวตถแหงการศกษาใหเปนความรทถกคนพบและถกน ากลบมาสโลกตะวนตก กระบวนการดงกลาวคอบทสนทนาความรระหวาง “ผชายผวขาว” กบ “ผชายผวขาว” เกยวกบ “ผชาย/ผหญงผวส” ในโลกทสามนนเอง ตอประเดนการน าเสนอภาพความเปนอนของตะวนตกนน สปวคชวาสถาบนทาง วาทกรรมตางๆ ทก าหนดหรอสรางงานเขยนเกยวกบผอนนน มลกษณะปดกน ท าใหการส ารวจตรวจสอบขอสงสยในความรเปนไปอยางยากล าบาก และไมอาจจะกระท าไดอยางแทจรง โดยขอจ ากดน สปวคอธบายวาเปนผลมาจากขอเทจจรงทวา ความคดวพากษเกยวกบ “ผอน” ดเหมอนจ าเปนตองมความสมพนธระหวางตวเองกบ “ผอน” ผานค าศพทของระบบอ านาจน าอยเสมอ ปรากฏการณเชนนคลายกบงานเขยนของนกคดนกเขยนแนวสตรนยมทยงตองขนตอหรออางองอยกบภาษาในระบบปตาธปไตยเพอทจะสรางงานเขยนทางวชาการของพวกตนเองขนมานนเอง ปญหาหลกของระบบความรตะวนตกกคอ “ความปรารถนาตอความเปนองคประธาน” ของนกวชาการตะวนตก มโนทศนวาดวย “การคนควา” หรอ “ความร” นนท าหนาทสนบสนนการเขาไปบกรก และยดครองเปนเจาของวฒนธรรมอนของประเทศตะวนตก หรอประเทศจกรวรรดยโรป นกวชาการตะวนตกน าเสนอตนเองวาเปนผร ราวกบวาความรทพวกเขาผลตเกยวกบวฒนธรรมอนในฐานะวตถแหงการศกษานน มความถกตองราวกบสจธรรม ในฐานะนกวชาการพวกเขาไมไดสนใจเรองของวธการ หรอแมแตจรยธรรมทถกตองเลยในการน าเสนอความรทตนเองผลตออกมา นเปนกรณส าคญทสปวคเปดประเดนขนมาในบทความ ผไรเสยงจะสามารถพดไดหรอไม? นนคอ


ความรเกยวกบประเทศโลกทสามมกจะถกท าใหบดเบอนและแปดเปอนไปดวยประโยชนทางการเมองและเศรษฐกจของโลกตะวนตก จากการนยามโลกตะวนออกใหเปนอนเหมอนดงเพศหญง เพอทจะยนยนสถานะความเปนองคประธานเพศชายของตนทมลกษณะตรงกนขาม นนคอเปนองคประธานทมความสามารถในการใชเหตผล แขงแกรง กระตอรอรน และแนนอนวามความเปนชายแบบอดมคตอยในตวเอง สปวคคอนขางจะไมพอใจกบความพยายามของตะวนตกในการพดถงคนอน และการพยายามน าเสนอ “เสยง” ของตนเอง เธอเชอวาตะวนตกนนหมกมนในการรกษาตนเองไวในฐานะองคประธาน และวาทกรรมใดๆ ทมอยหรอทเกดขนนน กเปนวาทกรรมเกยวกบความเปนหรอความตองการรกษาความเปนองคประธานของตวเองแทบทงสน เธอจงปฏเสธในความพยายามของตะวนตกทจะปกหลกหรอตงตวเองใหอยในฐานะองคประธานทมอ านาจสบเสาะหรอส ารวจผอน การพยายาม “พดแทน” เปนอกสาเหตหนงทท าให “ผไรเสยง” ถกปฏบตราวกบวาเปนวตถทไรความสามารถในการแสดงความเหนหรอความตองการของตนเอง โดยเฉพาะความตองการในเชงวฒนธรรมหรอความเชอทางศาสนาทถกตดสนจากผมอ านาจทางความร วาเปนความปาเถอนหรอเปนความโหดรายของโลกอนไรอารยะอยางประเทศโลกตะวนออกใน ผไรเสยงจะพดไดหรอไม? สปวคยกตวอยางประเดนดงกลาวผานเรองเลาเกยวกบพธสต2เอาไววา

สตรหมายฮนดเดนขนบนกองฟนทศพของสามตนเองก าลงถกเผา และบชายญรางกายตนเองบนกองเพลงนน นเปนการสงเวยรางกายของหญงหมาย พธกรรมดงกลาวมใชพธกรรมทปฏบตโดยทวไป และไมเกยวกบเรองของวรรณะหรอชนชนอนตายตว การลมเลกพธกรรมดงกลาวโดยจกรวรรดองกฤษถกท าใหเขาใจวาเปนกรณ

2 พธสต หมายถง ประเพณการท าศพของชาวฮนด พบในประเทศอนเดย ค าวา “สต”

เปนภาษาสนสกฤต แปลวา “ภรรยาผซอสตย” พธนเปนการบชายญตนเองของหญงหมาย เปนการแสดงออกวาจงรกภกดตอสามอยางสดซง


ของการท “ผชายผวขาว ชวยชวตผหญงผวสจากผชายผวส” และผหญงผวขาวมชชนนารตงแตยคศตวรรษท 19 ไปจนถง Mary Daly3 ไมไดผลตความเขาใจอนใดตอพธกรรมดงกลาวนเลย การโตแยงกนในประเดนนมาจากขอถกเถยงของคนพนถนเอง นกลบกลายเปนเรองตลกรายของการโหยหาอดตถงตนก าเนดของวฒนธรรมอนสญหายของอนเดย เพราะนนคอ “สตรหมายแทจรงตองการทจะตาย” (Spivak, 1988, p. 93) ความขดแยงทเกดขนจากเรองเลาดงกลาว ความจรงแลวไมไดอยในประเดนของความตองการเขาไปชวยเหลอเหยอทถกกระท าอยางโหดรายแตอยางใด แตคอการตอตาน ขดขนกนอยระหวางความรแบบตะวนตกชายผวขาว กบความตองการของผหญงตะวนออก (หรอในกรณเรองเลานคอผหญงฮนดอนเดย) เรองเลาขางตน มประโยคสองประโยคทขดแยงกนอย นนคอ “ผชายผวขาว ชวยชวตผหญงผวสจากผชายผวส” และ “สตรหมายแทจรงตองการทจะตาย” สปวคเหนวาประโยคแรกละเลยไมกลาวถงความตองการหรอส านกในเสยงของผหญง (Women’s voice-consciousness) แนนอนวาความตองการหรอส านกมความเปนอตวสย (Subjective) แตกน าไปสการสรางประโยคขดแยงในประโยคทสอง นนคอจรงๆ แลวจะมใครฟงเสยงของพวกเธอเหลานนบาง การปกปองผหญงของผชายผวขาวหรอรฐบาลจกรวรรดแทจรงกเพยงเพอตองการสรางสงทเรยกวาสงคมทด และภาพลกษณของความเปนสงคมทดอนเปนผลพวงมาจากการเจรญเตบโตของทนนยมจกรวรรดนน กคอการท าใหเพศหญงเปนวตถทตองไดรบการคมครองจากธรรมชาตหรอสงคมของเธอเอง ดงนนเพอรกษาความเปนสงคมทด ผชายผวขาวจงตองปกปองผหญงผวส จากผชายผวสในสงคมวฒนธรรมของพวกเธอนนเอง

3 Mary Daly (1928–2010) เปนนกปรชญาแนวสตรนยมสดขว (Radical feminist)

นกวชาการ และนกเทววทยา Daly เรยกตวเองวาเปน “นกสตรนยมเลสเบยนแบบสดขว” (Radical lesbian feminist)


แตสปวคกลาววา “สตรหมายแทจรงตองการทจะตาย” เพอสนบสนนค ากลาวน สปวค อางคมภรพระธรรมศาสตร4 (Dharmasastra) โดยวเคราะหวาในคมภรดงกลาวมชองวางของกฎอย นนคอ โดยธรรมเนยมแลว การสละชพเปนสงทกระท าไดในคมภรพระธรรมศาสตร แตตองเปนไปเพอพธกรรมศกดสทธเทานน ซงเปนการแสวงบญทางศาสนาอนเปนสทธพเศษทคงไวใหกบผชายเทานน สปวคมองวาการพลชพของหญงหมายเปน “สญญะยกเวน” (Exceptional signifier) นนเพราะการกระท าดงกลาวเปนไปดวยความศกดสทธของพธกรรม อกทงยงสอดคลองกบหลกของการเปนภรรยาทดของผหญงฮนดอกดวย นนคอการปฏบตตนเปนสมบตของสามตลอดไป สปวคมองวาตรงนเกดชองวางและเปนหนทางทสามารถกระท าได การพลชพของหญงหมายบนสถานทศกดสทธหรอบนรางของสามนนมนยยะมากกวาการฆาตวตาย เพราะตามกฎหมายจรงๆ แลวไมอนญาตใหกระท าการฆาตวตาย “พธสต” จงเปนเหมอนทางเลอกหรอชองทางส าคญของผหญงทจะขดขนตอกฎหมายทก าหนดและควบคมรางกายไวตงแตเกด การไดพลชพตนเองในกองเพลง พวกเธอจงไดก าหนดรางกายและชวตของตวเองอยางแทจรง จากความเตมใจในเจตจ านงของตนเอง หรออกนยหนงกคออสรภาพทไดเลอกดวยตนเอง เปนการสลายอ านาจครอบง าของปตาธปไตย และเปรยบเปนโอกาสทแทจรงทพวกเธอจะไดเปลงเสยงของตนเองผานพธกรรมพลชพดงกลาว และการกระท านสปวคเนนย าวามนไมใชการฆาตวตาย สปวคมองวา

“ททเหมาะสมส าหรบผหญงทจะท าใหค าวา ฆาตวตาย เปนโมฆะผานการท าลายรางของเธอเองนนกคอบนแทนฟนของศพสาม” (Spivak, 1988 p.95)

4 คมภรพระธรรมศาสตร เปนกฎหมายทนกปราชญพราหมณผหนงนามวา “มน” ใน

ชมพทวปเปนผแตงไวหลายพนปมาแลว ในทางสากลเรยกกฎหมายนวากฎหมายมน หรอธรรมศาสตรฮนด


แมวาในความเขาใจของโลกตะวนตกอารยะ พธสตหรอการยอมสละชพตนเองในกองเพลงทเผารางของสามเปรยบประหนงการฆาตกรรมอนโหดราย แตส าหรบสปวคแลวนเปนการแสดงออกเชงสญลกษณของผหญงหมายฮนด วาคอเจตจ านงเสรและเปนการประพฤตปฏบตทถกตองของพวกเธอเหลานนในฐานะภรรยาทดของสามในบรบทวฒนธรรมฮนด

“ดวยการผลตทางความคดเกยวกบการเปนวตถทางเพศทมมาอยางตอเนอง ความตายดงกลาวสามารถกลาวไดวาเปนเรองยกเวนในความปรารถนาของพวกเธอเอง อนเปนสงทพวกเธอตองการมากกวากฎของการประพฤตตนของการเปนภรรยาหมายทดโดยทวไป” (Spivak, 1988, p. 96)

ทวาในความคดของรฐบาลจกรวรรดองกฤษในขณะนนและโดยกฎหมายของรฐบาลเอง เหนวาประเดนเรอง “สญญะยกเวน” (Exceptional signifier) เปนเรองทเขาใจไมได หรอไมสามารถทจะแปลความหมายไปสความเขาใจของพวกเขาได ในทางกลบกน “พธสต” สรางภาพอนนารงเกยจและไรซงมนษยธรรมของสงคมฮนด แตดวยการมอง “พธสต” วาเปนพธกรรมอนปาเถอน พวกองกฤษจงมขออางถงภารกจของพวกเขาในการสงผานความอารยะไปสสงคมอนเดย ซงพวกองกฤษเองกเชอวาพวกเขาไดชวยเหลอผหญงอนเดยจากพธกรรมอนชวรายของสงคมปตาธปไตยฮนดโบราณดงเดม หรอทสปวคเรยกวาเปนการท “ผชายผวขาว ชวยชวตผหญงผวสจากผชายผวส” นนเอง อยางไรกตาม พธกรรมดงกลาวถกท าใหผดกฎหมายแลวโดยรฐบาลจกรวรรดในป 1829 จะเหนวาในทศนะของสปวค สาเหตทผหญงอนเดยในฐานะทเปน “ผไรเสยง” ไมสามารถทจะพดไดนน เปน เพราะดานหนง “เสยง” ของพวกเธอถกฝงอยภายใต (1) กฎทางวฒนธรรมแหงการปฏบตในฐานะภรรยาฮนด นนคอในฐานะภรรยาทดพวกเธอจะตองกระโดดเขาไปกองเพลงตายไปพรอมกบสาม อนเปนทางเลอกทพวกเธอถกมอบ


ใหโดยวฒนธรรมชายเปนใหญฮนด แตเมอพวกเธอตองการทกระโดดเขาไปในกองเพลงดวยความตองการทแทจรงของพวกเธอเอง เพอพสจนใหเหนวานเปนทางเลอกจากตวเองจรงๆ ซงมหลกทางความเชอเขามาสนบสนนเกยวของ อกทงยงสอดคลองกบสภาพวฒนธรรมทพวกเธอยดถออย แตพวกเธอกลบไดรบชวยเหลอ และ (2) พวกเธอถกน าเสนอภาพใหเปนเหยอของวฒนธรรมฮนดอนปาเถอน ซงไดกลายเปนภาพแทนความเปนหญงอนเดยทตดอยกบพวกเธออยางยากจะสลดทง ดวยเหตดงกลาว พวกเธอจงเปน “ผไรเสยง” อยางแทจรงทไมสามารถพดไดตอไป ไมวาจะดวยเสยงหรอดวยการกระท า 5. สรป สถานะทไรเสยง ไมไดเปนไปในเชงกายภาพแตเพยงอยางเดยว แตรวมถงในมตทางวฒนธรรมทมอทธพลโดยตรงตอวธคดซงขบเคลอนใหมนษยตดสนใจวาจะกระท าอยางใดตอไป ดวยขอสนบสนนทางความรแบบตะวนตกชายผวขาว ผหญงโลกทสามจงถกกระท าอยางตอเนอง และพวกเธอเหลานกไมมโอกาสแมแตจะเรยกรองใหความรแบบผชายหยดการกระท าช าเรากบพวกเธอได เพราะไมม “เสยง” ทจะสอผานความตองการของพวกเธอ ทหนกหนากวากคอ พวกเธอเหลานถกกระท าอยางซ าซอน และตองจ านนยนยอมนอมรบกบความไมยตธรรมนตอไป ในทายสดของบทความ สปวคใหค าตอบแกค าถาม “ผไรเสยงจะพดไดหรอไม?” วา “ไมได” เธอยนยนวา “ผไรเสยง” จะพดไมไดหากพนททางวชาการตะวนตก ยงไมสามารถเชอมโยงสถานะความเปนอน (Otherness) ของ “ผไรเสยง” ไปยงสงอนๆ ในระบบความร และหากวชาการแบบตะวนตกยงท าการกดทบและปดปากใหพวกเขาไรเสยงอยภายใตกระบวนทศน (Paradigm) ความรของตนในแบบเดมๆ ขอสงเกตส าคญประการหนงตอบทความของสปวคคอ จะเหนวามความคลมเครออยในค าถาม ผไรเสยงจะพดไดหรอไม? วาเปนค าถามจากใคร เพราะเมอ สปวคตงชอหวขอบทความนเปนประโยคค าถาม (แนนอนวาตองการค าตอบ แมจะรวา


ค าตอบคอ “ไมได”) เราไมรวาสปวคตองการใหใครเปนผถาม จะเปนค าถามจากผไรเสยงเอง หรอจากนายทนจกรวรรดนยม หรอจากใครกนแน? หาก “ผไรเสยง” เปนผถามค าถามนดวยตนเอง จะมคนฟงค าถามของพวกเขาแลวเขาใจหรอไม? เพราะเพยงจะอธบายความเปนตวตนของพวกเขา ยงไมสามารถกระท าไดเพราะ “เสยง” ถกท าใหขาดหายไปในความเขาใจของผคน หรอหากค าถามนถกถามโดยนายทนจกรวรรดผซงเคยกระท าการกดขผไรเสยง จะแนใจไดอยางไรวาจะไมมวาระซอนเรน (Hidden agenda) ใดอยเบองหลงการถามค าถามน? หรอสดทายหากค าถามนมคนอน “ถามแทน” นนจะกลายเปนสงทสปวคเรยกวาการ “พดแทน” เทากบการเขาไปปดปากผไรเสยงเสยเองหรอไม? จะดวยตงใจหรอไมกตาม ชอบทความ Can the Subaltern Speak? โนมน าใหไปสค าตอบในทายทสดวา “ผไรเสยง” ภายใตสภาวะทเปนอยนจะยงคงเปน “ผไรเสยง” ตอไป นนเปนเพราะแมแตเพยงเรมตนถามวา “ผไรเสยงจะพดไดหรอไม?” กยงไมอาจจะบอกไดวาใครเปนผถาม อกทงยงไมสามารถบอกไดอกวา ดวยอ านาจหนาทอนใดทจะมาก าหนดวาใครสมควรเปนผตงค าถาม และทส าคญมากไปกวานน ใครจะเปนผตอบค าถามน?

เอกสารอางอง

ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2554) แนะน าสกลความคดหลงโครงสรางนยม, กรงเทพฯ: สมมต.

วรตตา ศรรตนา. (2553) มาเรย คลารา Inang Pilipinas: Subaltern และ เรองราวเบองหลงชดสตรประจ าชาตฟลปปนสทโลกลม, จาก http://prachatai.com /journal/2013/01/ 44691 [คนเมอ 25 ธนวาคม 2556]

Rosario-Tapan, Cindy del. (2012) Professor Gayatri Spivak Selected as 2012 Kyoto Prize Laureate in Arts and Philosophy, Available: http://news.columbia.edu/ oncampus/2818 [Accessed 18 Nov 2013]


Ashcroft, Bill (1995) The Post-colonial Studies Reader, London: Routledge. De Kock, Leon. (1992) ‘Interview with Gayatri Chakravorty Spivak: New Nation

Writers Conference in South Africa.’ A Review of International English Literature, vol. 23, no. 3, pp. 29-47.

De Kock, Leon. (1992) ‘New Nation Writers Conference in South Africa.’ Ariel: A Review of International English Literature, vol. 23, no. 3, pp. 29-47.

Francese, J. (2009) Perspectives on Gramsci: Politics, culture and social theory, Park Square: Routledge.

Guha, Ranajit (ed.) (1982) Subaltern studies: Writings on South Asian society and history Vol. VII. Oxford.

Hoare, Q. and Smith, N.G. Eds. (1971). Selections from the prison notebooks of Antonio Gramsci, London: Lawrence and Wishart.

Landry and MacLean. (1996) ‘Subaltern Talk.’ The Spivak Reader, New York: Routledge.

Louai, El Habib. (2012) ‘Retracing the concept of the subaltern from Gramsci to Spivak: Historical developments and new applications’, African Journal of History and Culture, Vol. 4, no. 1.

Ludden, David (ed.) (2001) Reading subaltern studies. critical histroy, contested meaning and the globalization of South Asia, London.

McEwan, Cheryl. (2008) Postcolonialism and development / Cheryl McEwan, Abingdon, Oxon; New York: Routledge.

Morton, Stephen. (1998) “The Subaltern: Genealogy of a Concept”, in Gayatri Spivak: Ethics, Subalternity and the Critique of Postcolonial Reason (Key Contemporary Thinkers), Cambridge: Polity.


Ransome, P. (1992) Antonio Gramsci: A new introduction. Hemel Hempstead: Harvester Wheatsheaf Press.

Spivak, Gayatri, Chakravorty. (1988) “Can The Subaltern Speak?”, in C. Nelson & L. Grossberg (eds.), Marxism and the Interpretation of Culture, Bassingstoke: McMillan Education.

Spivak, Gayatri, Chakravorty. (1990) The post-colonial critic: Interviews, strategies, dialogues, London: Routledge.

Spivak, Gayatri, Chakravorty. (1999) A critique of post-colonial reason: Toward a history of the vanishing present, Cambridge: Harvard UP.

Storey, John. (1993) An introductory guide to culture: Cultural theory and popular culture, Athens: University of Georgia Press.


การดแลสขภาพแบบองครวมของผสงอายตามแนวคดทางพระพทธศาสนา

ปภสสร กมสวรรณวงศ1

บทคดยอ สภาพการด าเนนชวตและการดแลตนเองของผสงอายในปจจบน พบประเดน

ปญหาผสงอาย คอ ปญหาดานสขภาพ และปญหาดานเศรษฐกจ ประเดนปญหาทงสองอยางลวนสงผลกอใหเกดปญหาทางดานสงคมตามมา พฒนาการแนวคดทางพระพทธศาสนาทมตอการดแลสขภาพแบบองครวม พบวาการทจะดแลสขภาพใหครอบคลมแบบองครวมไดนนการควบคมรางกายและจตใจ สงคมและสงแวดลอมเปนสงส าคญอยางยง โดยแนวคดทางพระพทธศาสนากลาวถงองครวมในการด าเนนชวตทประกอบดวย 3 ดาน คอดานความสมพนธกบสงคมและสงแวดลอม ดานภาวะจตและดานปญญา องครวม 3 ดานดงกลาวจงมชอวา ไตรสกขา ส าหรบการประยกตแนวคดทางพระพทธศาสนากบการดแลสขภาพแบบองครวมของผสงอายสการด าเนนชวตทดงามไดนน หลกไตรสกขาเปนหลกการ ถกน าไปใชพฒนาในดาน 4 ดาน คอ หลกภาวนา 4 โดยบคคลทประยกต หลกภาวนา 4 ไปใชในชวตประจ าวน ผลลพธจากการพฒนาทง 4 ดาน คอความสข เพราะเปนการดแลสขภาพแบบองครวมอยางแทจรง ค าส าคญ: การดแลสขภาพแบบองครวม / ไตรสกขา Abstract

The problems about the elderly’s way of life and self care of themselves at the present time, i.e. the health problem and the economical problem. Both of them caused a further social problem. The development of

1 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตขอนแกน จงหวดขอนแกน


Buddhist concepts that had effect on the holistic health care was found that in the holistic health care the control of mind and body was very important. The Buddhist concepts dealt with a way of life in three factors-the relation to environment, mind and wisdom. These three factors were called Threefold Training. The applied Buddhist concepts and the elderly’s holistic health care were done for a good way of life. The principle of Threefold Training was possibly divided into development for four Bhavanas. These principles could be taken into a real practice. They really brought about good health in the present time under the concept of holistic health care.

Keywords: the holistic health care

บทน า

การด าเนนชวตปจจบนมความเปลยนแปลงวถไปจากอดตทผานมาเปนอยางมาก ทงนเนองจากความเจรญในดานเทคโนโลยตางๆ รวมถงพฒนาการทางการแพทยและการสาธารณสขในปจจบนทมความกาวหนา การพฒนาดงกลาวสงผลใหสามารถปองกนและรกษาโรคตางๆ รวมถงสามารถชะลอความเสอมของโรคนนได สงเหลานลวนสงผลใหประชาชนมคณภาพชวตทดขน และเปนเหตใหประชากรมชวงอายยนยาวมากยงขน จากขอมลวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดกลาวถงสถตผสงอายทมอาย 60 ปขนไปในประเทศไทย ในระหวางชวงป พ.ศ. 2538-2554 พบวา มผสงอายจ านวนทงสน 7,639,000 คน2 จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนถงจ านวนผสงอายทมจ านวนมากขน การทจ านวนผสงอายมจ านวนเพมมากขน

2 www.cps.chula.ac.th/pop_info/thai/nop7/nop5/ N5-WHOLE.HTM. สบคน 1

ธนวาคม 2556


สงผลใหโครงสรางทางประชากรของประเทศเปลยนแปลงไป กลาวคอ ผสงอายมจ านวน 3.5 ลานคน จากจ านวนประชากรทงสน 52.7 ลานคนในป พ.ศ. 2534 และเพมมากขนเปน 4.9 ลานคน และ 6.9 ลานคนในป พ.ศ. 2554 ตามล าดบ3 โดยมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอาย (มส.ผส) Foundation of Thai Gerontology Research and Development Institute (TGRI) กลาววา ประเทศไทยเรมเขาสสงคมคนแก (Aging Society) ไปเรยบรอยแลวและสถตลาสดในป พ.ศ. 2550 พบวามผสงอายเพมขนอยทระดบรอยละ 10.74 การทผสงอายมจ านวนเพมมากขน สงทควรค านงถงคอผสงอายควรมวถการด าเนนชวตอยางไร ทงนเพราะเมอพฒนาการทางดานรางกายมการเจรญขนไปสวยสงอาย พฒนาการทางดานรางกายโดยทวไปจะมลกษณะเสอมถอย ทงทเหนไดชดเจนและไมคอยชดเจน คณภาพการท างานของสมองเสอมลงท าใหจ าไดยากขน5 ทกสงทกลาวมานลวนแตเปนสงทผสงอายตองเผชญ การดแลสขภาพผสงอายจงเปนสงส าคญอยางสงทผสงอายควรไดรบ พรอมกนน ทางแนวคดทางพระพทธศาสนาไดมแนวทางการดแลสขภาพทสอดคลองน าไปสการดแลผสงอายแบบองครวมไดอยางเหมาะสม

3 Phalakornkule, Suchint and Saowalos Tongpan, Elderly in Thailand,

Productive Aging in Asia and The Pacific, Asian Population Studies Series. No. 129, (1992), 100-104.

4 http://tgri.thainhf.org/?module=news&page2=detail&id=162. สบคน 1 ธนวาคม 2556

5 ศรเรอน แกวกงวาน, จตวทยาพฒนาการชวตทกชวงวย, พมพครงท 7, (กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2540), 515.


1. ผสงอายในปจจบน ผสงอายมบคลกภาพทางดานรางกายทเปลยนแปลงไปจากเดม ในดาน

ความหมาย จะกลาวดงน ในสมมาทฏฐสตร6 กลาวถงความแกชราวา “...ชรา เปนอยางไร คอ ความแก ความคร าครา ความมฟนหลด ความมผมหงอก ความมหนงเหยวยน ความเสอมอาย ความแกหงอมแหงอนทรยในหมสตวนนๆ ของเหลาสตวนนๆ นเรยกวา ชรา” จากพทธพจน ดงกลาวแสดงใหเหนวา ความแกชรา คอ สภาพรางกายทเสอมถอยตามกาลเวลา รางกายเสอมสภาพรวมถงอายทมากตามไปดวย พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ไดใหความหมายของค าวาผสงอาย โดยกลาวถงค าวา ชรา หมายถง แกดวยอาย ช ารดทรดโทรม7 แก หมายถง มอายมาก อยในวยชรา เชน คนแก8 สงอาย หมายถง มอายมาก9 สรปไดวา ผสงอาย คอ ผทมสภาพรางกายเสอมถอยลงจากเดม เชน ผมหงอก ผวหนงเหยวยน และมอายมาก แตดวยความแตกตางระหวางบคคลจงท าใหแตละบคคลมสภาพรางกายทเขาสวยสงอายไมพรอมกน

2. พฒนาการผสงอาย

สงมชวตทกชวต เมอก าเนดมาตางตองเจรญเตบโตและมพฒนาการตามชวยวย นบตงแตเกดจนกระทงเสยชวต และในชวงวยสงอายเปรยบเสมอนเปนพฒนาการชวงวยสดทายทจะก าลงด าเนนไปสความเสอมถอยในทกๆ ดานของอวยวะในรางกาย การเรยนรทจะอยกบความเสอมถอยของรางกายจงมความจ าเปนมาก

6 ม.ม. (ไทย) 12/92/87. 7 ราชบณฑตยสถาน, พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542, (กรงเทพฯ:

นานมบคสพบลเคชน, 2546), 347. 8 เรองเดยวกน, 148. 9 เรองเดยวกน, 1209.


เพราะนนหมายถงวถการด าเนนชวตของผสงอายวาจะมบทบาทและด าเนนชวตอยางไร ในดานพฒนาการของวยผสงอายสามารถแบงออกเปน 4 ดาน ดงน10

2.1 พฒนาการดานรางกาย เมอกลาวถงพฒนาการดานรางกายของผสงอายมกเปนจดเดนหรอจดน า

พฒนาการดานอนๆ ทงนเนองจากลกษณะแบบแผนการด าเนนชวต (life style) ลวนอยบนฐานของพฒนาการทางกายทงสน พฒนาการทางดานรางกายโดยทวไปมลกษณะเสอมถอยทงทเหนไดชดเจนและไมคอยชดเจน ความเสอมบางอยางเมอเสอมแลวไมสามารถทดแทนใหดดงเดม ลกษณะความเสอมทางกายมดงน

ก. ผวหนง ไขมนใตผวหนงจะคอยๆ หมดไปพรอมกบกลามเนอฝอลบไปดวย

ผวหนงทไมมความยดหยนเพราะขาดไขมนใตผวหนง ผวหนงจะหยอนยาน เชน ใตทองแขน รอยยนทหนาผาก ตนกาทหางตา บางคนอาจมฝาขนทใบหนาและทอนๆ เมอไขมนใตผวหนงลดลง รางกายจะควบคมความรอนไดไมด จงสงผลใหผสงอายทนความหนาวไมคอยได ผวหนงซดแหงมจดดางมากขน ปลายประสาทรบความรสกเสอมลง เมอไขมนใตผวหนงลดลง อาจมความกดดนทผวหนงจากปมกระดกตางๆ ท าใหมอาการเจบ ณ บรเวณผงหนงทถกกดดน หากผสงอายนอนหรอนงในทาเดมนานๆ จะเกดแผลเรอรงบรเวณปมกระดกไดงาย

ข. กระดกโครงรางและฟน รางกายมการเปลยนแปลงในสวนประกอบของกระดก เชน แคลเซยม

ลดลง กระดกขาดความแขงแรงในการรองรบน าหนก หรอรบน าหนกไดนอยลง จงเปนเหตใหกระดกผสงอายเปราะแตกหกงายโดยเฉพาะในผหญง นอกจากนอาจมแคลเซยมไปจบอยในกระดกออน โดยเฉพาะอาจไปจบทกระดกออนซโครงท าใหจ ากดการเคลอนไหวของกระดกซโครง สงผลใหหายใจไมสะดวก รวมไปถงความยดหยนของ

10 ศรเรอน แกวกงวาน, จตวทยาพฒนาการชวตทกชวงวย, (พมพครงท 7), (กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2540), 514-556.


เอนรอบขอตอและเอนตางๆ ของขอตอเสอมลง ท าใหเคลอนไหวไดไมคลอง ขอจะยงแขงและเคลอนไหวยากขน โรคเกยวกบกระดกทพบมากในผสงอายคอ โรคขอเขาเสอมและโรคกระดกพรน11 กลาวคอ โรคขอเขาเสอมเกดจากการเสอมตามอาย สวนใหญเกดกบขอใหญๆ เชน ขอสะโพก ขอเขา และขอกระดกสนหลง สาเหตเนองมาจากขอเขาถกกดทบ และเอนกลามเนอถกยดมาก ท าใหการหมนเวยนของเลอดไปเลยงเขาไดไมด ประกอบกบการตองแบกรบน าหนกมากๆ จากน าหนกตวหรอการยกของหนก สงผลใหเปนโรคขอเขาเสอมไดงาย สวนในเรองของโรคกระดกพรน เปนภาวะทมการกรอนของเนอกระดก เนองจากมความผดปกตในการสรางสารเนอกระดก ท าใหกระดกออนตวลง ประกอบกบการท างานของฮอรโมนลดลงในผสงอาย โดยโรคกระดกพรน อาจท าใหกระดกยบลง สงผลใหการเคลอนไหวชาลง ปวดหลง หลงคอม สวนสงลดลง กระดกหกงาย สวนในเรองของฟน จะมฟนหลด หก เหงอกรน สงผลระทบตอการรบประทานอาหาร การพดและระบบการยอยอาหาร

ค. กลามเนอลาย ผสงอายจะมก าลงและความเรวของการหดตวของกลามเนอลดลง

เนองจากความยดหยนของกลามเนอและจ านวนกลามเนอลดลง แตมเนอเยออยางอนเขาไปแทรกแทนท ยงสงอายขน จ านวนของเซลลกลามเนอจะยงลดลงไป จนปรากฏลกษณะผอม แหง เหยว ท าใหไมมแรง ไมมก าลง ปวดเมอยตว มอสน ขาสน การหยอนก าลงของกลามเนอหนาทอง ท าใหบคคลนนไมสามารถเกรงกลามเนอเพอเพมความดนในทองได จงเปนสาเหตหนงทท าใหผสงอายทองผก ปสสาวะล าบาก การหยอนก าลงของกลามเนอระหวางซโครงและกลามเนอกระบงลมท าใหหายใจล าบาก ส าหรบผหญงกลามเนอของชองเชงกรานอาจออนก าลง ท าใหปากมดลกโผลออกมาทปากชองคลอดได

11 http://hp.anamai.moph.go.th/soongwai/statics/deseas/psyprob/index.php,

สบคน 1 ธนวาคม 2556.


ง. การเปลยนแปลงของหลอดเลอด ผนงของหลอดเลอดแดงเลกๆ จะหนาขนและมแคลเซยมมาจบทผนง

ท าใหรของหลอดเลอดแคบ ไมยดหยน ขยายตวไดนอย เกดภาวะหลอดเลอดแขง ท าใหเลอดไปเลยงอวยวะตางๆ ไดนองลง ถาหลอดเลอดแขงมากและมเกลดเลอดมาอด อวยวะนนอาจขาดเลอดโดยสนเชง ถาหลอดเลอดแขงเกดทอวยวะตรงไหน กจะเกดความขดของตรงอวยวะนน เชน ถาหลอดเลอดแขงทสมองท าใหสมองเกดพการ ถาเกดทหลอดเลอดเลยงหวใจ จะท าใหหวใจเสอม ท างานไมเตมท อนงเลอดทจบตวเปนลมอาจหลดลอยไปตามกระแสเลอดไปอดตนหลอดเลอดทไปเลยงหวใจหรอสมองกได สงผลใหเปนโรคหวใจ อมพาตและอมพฤกษได

จ. ระบบประสาท ระบบประสาทจะเสอมลง สมองฝอเปนหยอมๆ โพรงน าไขสนหลง

ภายในสมองกวางขน ชวงบนดานนอกของสมองกวางและลกขน สมองเหยวเลกและน าหนกนอยลง เซลลประสาทจ านวนมากเสอม ความเสอมของระบบประสาทท าใหความวองไวตอปฏกรยาตางๆ ชาลง การคด การตดสนใจตองใชเวลานานขน ความจ าดอยลง โดยเฉพาะการจ าเรองใหมไมคอยได แตเรองเกาๆ มกจ าแมนย า

ฉ. อวยวะรบความรสก อวยวะรบความรสกมความเสอมของระบบตางๆ คอ (1) ตา เปนอวยวะ

รบความรสกดานการมองเหน ผสงอาย กลามเนอควบคมรปรางแกวตาออนก าลงลง ท าใหมองเหนไมชดเจน กลามเนอกลอกตาออนก าลงลง รมานตาเลกลง กระจกตาหนาขน ประสาทตาเสอมและฝอลง ไขมนในเบาตาคอยๆ หายไปท าใหเบาตาลก การกระพรบตาชาและนอยลง หนงตาหอยปดลกตาอยางหลวมๆ เพราะกลามเนอตาออนก าลงลง (2) ห เปนอวยวะรบความรสกดานการไดยนเสยง ผสงอาย ประสาทหจะคอยๆ เสอม จะไดยนเสยงต ามากกวาเสยงสง (3) ลน เปนอวยวะรบความรสกดานการรบรส ผสงอายปลายประสาททลนลดจ านวนลง ท าใหการรรส เคม หวาน เผด นอยลง


และ (4) จมก เปนอวยวะรบความรสกดานการรบกลน ผสงอายจะมความไวในการรบกลนนอยลง

ช. ระบบการยอยอาหารและการขบถาย ในวยสงอาย การเคยวอาหารหยอนสมรรถภาพเนองจากปญหาฟน

เสอม มการเสอมของเยอบทางเดนอาหาร ท าใหการหลงน ายอยลดลง การยอยอาหารและการดดซมนอยลงไปดวย แตการเสอมของระบบการยอยอาหารมกนอยกวาการเสอมของระบบอนๆ เมอระบบการยอยเสอม ยอมสงผลไปยงระบบขบถายดวย โดยระบบขบถายปสสาวะ สวนใหญเกยวกบการไหลเวยนของเลอดทมาสไตนอยลง ท าใหไตท าหนาทไมสมบรณ ความจของกระเพาะปสสาวะนอยลง ท าใหปสสาวะบอย กลนปสสาวะไมคอยได12 การหยอนก าลงของกลามเนอหนาทองอาจท าใหผสงอายทองผก เมอผสงอายมสภาพรางกายทเสอมลง ยอมสงผลตอสภาพอารมณของผสงอายได

ดงนนจงพอสรปความเรองพฒนาการดานรางกายของผสงอายไดวา พฒนาการดานรางกายของผสงอายโดยภาพรวมจะมสภาพรางกายทเสอมโทรมลง ไมวาจะเปนผวหนง กระดก กลามเนอ ระบบประสาท และการรบความรสก รวมถงระบบการยอยอาหารและการขบถาย ทกระบบในรางกายทมความเสอมถอยลงลวนสงผลถงสภาพอารมณของผสงอาย

2.2 พฒนาการดานอารมณ สภาพอารมณของผสงอายจะเปนรปแบบเชนใด ยอมขนอยกบลกษณะ

พฒนาการในวยทผานมาและบคลกภาพเฉพาะตน ความเสอมทางอารมณมกเกดควบคกบความเสอมโทรมทางกาย ความเสอมสมรรถภาพทางกายมกสงผลใหผสงอายรสกวาตนเปนบคคลไรคา ตองพงพาผอน ประกอบกบการสญเสยอ านาจ ต าแหนงหนาทการงาน บทบาทในสงคม สงผลใหผสงอายมอารมณกงวล นอยใจ และ

12 วราภรณ ตระกลสฤษด, จตวทยาการปรบตว, (กรงเทพฯ: ศนยหนงสอจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, ม. ป. ป.), 112.


กระทบกระเทอนใจไดงาย ผสงอายมอารมณตางๆ ทกประเภทเชนวยอนๆ แตอยางไรกตาม ผสงอายอาจมอารมณบางลกษณะซงเกดขนมากในชวงวยสงอายยงกวาวยอนๆ ดงน

ก. อารมณเหงา อารมณเหงาและวาเหวเปนอารมณทมกเกดรวมกน โดยมากมกเกดกบ

วยสงอาย เนองจากมเวลาวางมากกวาวยอนๆ ประกอบกบไปพลดพรากจากผใกลชดและบคคลทตนรก อารมณเหงามกมอารมณอนๆ รวมดวย และมกตดตามดวยผลกระทบทางกาย ทางใจหลายประการทเปนไปในทางลบ เชน โรคทตนเปนอย การเบออาหาร นอนไมหลบ โรคประสาท โดยสรปผสงอายมกมอารมณเหงามากกวาวยอนเพราะ (1) สขภาพไมด (2) ขาดกจกรรมทตนเองชอบ ผสงอายหลายคนเมอตองอยคนเดยว ไมไดท ากจกรรมรวมกบผอนเปนเวลานาน สงผลใหเกดอารมณเหงาได (3) สายตาและหไมด ในการประกอบกจกรรมใดๆ หากสายตาดยอมสงผลใหประกอบกจกรรมอยางเพลดเพลน ไมเหงา แตเมอสายตาไมด ท าใหไมสามารถประกอบกจกรรมใดๆ ได รวมถงหไมด ท าใหกระทบความสมพนธกบบคคลรอบขาง ตองปลกตวอยตามล าพง เกดความระแวง กลวผอนนนทาวาราย และเกดความรสกเหงา (4) การสญเสยญาตและเพอนสนท ท าใหขากการท ากจกรรมรวมกบผอน การด าเนนชวตทเปลยนแปลงไปท าใหเกดความเหงาได อารมณเศราโศก เปนอารมณทเกดขนไดมาก นบตงแตวยกลางคนเรอยมาจนถงวยผสงอาย โดยทวไปผสงอายถอวาเปนบคคลทมประสบการณการสญเสยมากกวาใครๆ ความเศราโศกไดกลายเปนสวนหนงของชวตของผสงอาย13 อารมณเศราโศกเปนอารมณปกตธรรมดาของบคคลทวไป อาจเกดขนไดเปนครงคราวแลวกหายไป และสามารถเกดขนไดใหมอก อารมณเศราโศกมความ

13 ศรพนธ สาสตย, การตายและความตายในผปวยสงอาย บทความจากความตายและ

การตาย: มมมองจากศาสนากบวทยาศาสตร, (กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2549), 86.


รนแรงหลายระดบ ในขนรนแรงมาก หมายถงความเศราเสยใจทมรากลกถงขนผดปกต โดยลกษณะของอารมณเศราโศกมกมความรสกทอแท ซม หดห หมดหวง ตามปกตมนษยจะแสดงกรยาโตตอบอารมณเศราโศกดวยกน 3 วธ คอ (1) ตอส เกรยวกราว รนแรง (2) เฉยชา และ (3) หลบหน ซมเศรา ทงนเพราะอารมณเศราเกดจากสาเหตหลายประการ เชน (1) ความเสอมสมรรถภาพทางกาย เชน ความจ าเสอม ประสาทสมผสและการรบรเสอม (สายตาเสอมลง การเคลอนไหวชาลง) การสญเสยอวยวะบางอยางจากอบตเหตหรอการผาตด (2) การใชยา มยาหลายประเภททท าใหผใชเกดอารมณเศราโศก (3) การประสบความพลดพรากสญเสย เชน พลดพรากจากของทตนรก (4) การระลกถงความหลง ผลรายของอารมณเศรามมากมายแตกตางกนออกไปตามความเขมแขงและลกษณะของสาเหต อาจท าใหบางคนเปนโรคประสาทจนถงขนฆาตวตายได

2.3 พฒนาการดานสงคม พฒนาการดานสงคมของผสงอายโดยทวไปจะมสองรปแบบ คอ แบบแรกยง

มความสมพนธกบสงคมเหมอนในวยหนมสาว ผสงอายมกชอบรวมกจกรรมทางสงคมตางๆ โดยมกจะมกลมเพอนทอยในวยเดยวกนหรอวยใกลเคยงกน โดยในการรวมกจกรรมนนมกจะชวนกนไปรวมกจกรรมเปนกลมเพอไดแลกเปลยนความคดเหนรวมถงไประบายความเครยดในจตใจของตนเองอกดวย หรอแบบทสองคอ ตดทอนความสมพนธเกยวของลงหรออาจแยกตวได ผสงอายทมพฤตกรรมแยกตวออกจากสงคมนมกจะมปญหาดานสขภาพจต เกดภาวะเครยด ซมเศรา ทงนอาจเปนเพราะการอยคนเดยวนน ไมสามารถระบายความเครยดหรอแลกเปลยนความคดเหนกบผใดได จงสงผลใหผสงอายเกบสะสมความเครยดไวกบตนเอง เมอนานวนยอมสงผลตอสขภาพจตตามมาได จงเหนไดวาความสมพนธเชงสงคมกบบคคลและกลมสงคมนนมความสมพนธตอพฒนาการทางกาย อารมณ สตปญญา การปรบตวและอนๆ ของผสงอายเปนอยางยง เพราะบคคลไมวาวยใดไมสามารถตดตนออกจากสงคมไดอยางสนเชง แตบคคลในวยสงอายอาจมความสมพนธลง จงจ าเปนอยางยงทตองรจกท าใจ


ยอมรบกบสมพนธภาพทตองเปลยนไป ดงนนแลวการบรหารรางกายและจตใจอยางกระฉบกระเฉงจะชวยเพมคณคาใหชวตและปองกนความรสกแยกตวจากสงคม14 เนองจากไดพบปะผคนจ านวนมากในกจกรรมตางๆ ผสงอายทมความสมพนธกบผอนไมวาจะเปนวยเดยวกน ตางวยกน ลวนสงผลตอสขภาพกายและสขภาพใจเปนอยางยง

2.4 พฒนาการดานสตปญญา วยผสงอายมพฒนาการดานรางกายทมความเสอมถอยลดลงเปนอยางมาก

การเสอมสภาพของรางกายสงผลใหความจ าของผสงอายลดลง ผสงอายมกหลงลมงาย ความจ าเลอะเลอน เมอลกษณะของสตปญญาของผสงอาย มการเปลยนแปลงแลว ยอมสงผลไปสความจ าของผสงอายดวย ส าหรบในดานการจ าของผสงอาย โดยทวไปความเปลยนแปลงในดานความจ า พบวาผสงอายนนระบบความจ าระยะสนจะไดรบความกระทบกระเทอนมากกวาระบบความจ าระยะยาว ซงมผลใหผสงอายเกดความคบของใจและไมสามารถเรยนร สงทตองเกยวของกบการจ าระยะสนได15 ผสงอายมกจะจดจ าเรองราวเกาๆ ไดดกวาเรองราวใหมๆ โดยหนวยของความจ าสามารถแยกออกเปน 3 สวน คอ (1) ความจ าจากประสาทสมผส ผสงอายจะเรมสญเสยความสามารถในดานประสาทสมผสบางชนดไปบาง เชน การรบร กลน รส สมผส ซงในแตละบคคลจะมระดบสมผสไมเทากน (2) ความจ าจากหนวยความจ าระยะสน (short-term memory) เปนการจ าทนททนใดทมตอสงเราตางๆ ซงสงเรานนเพงจะมการรบรเกดขนนนคอมการวเคราะหหรอตความแลววาสงเรานนเปนอะไร16

14 นแลนด, เชอรวน บ, เราตายอยางไร, วเนช แปล, (พมพครงท 2), (กรงเทพฯ: เคลด

ไทย, 2547), 103. 15 เพญพไล ฤทธาคณานนท, พฒนาการมนษย (Human Development), (พมพครง

ท 2), (กรงเทพฯ: ศนยหนงสอแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550), 272. 16 ถวล ธาราโรจน และคณะ, จตวทยาทวไป, (พมพครงท 2), (กรงเทพฯ: โรงพมพทพย

วสทธ, 2541), 106.


ส าหรบผสงอายอาจลดนอยลงแตไมมากนก (3) ความจ าจากหนวยความจ าระยะยาว (long-term memory) เปนการจ าขอมลหรอสงเราบางสงทเพงรบรมาและถาขอมลไดรบการเอาใจใส มนจะถกเกบไวในความจ าระยะยาว ซงมกเกยวกบประสบการณและความรทสะสมไวตลอดชวต จะไมมการเปลยนแปลง ความจ าดานนผสงอายไมลดนอยลงแตไประการใด สวนในดานการแกปญหา ผสงอายมกแกปญหาโดยใชประสบการณสวนตวมาวเคราะหเพอแกปญญา และนอกจากนสงทเกยวของกบความจ าม 2 อยาง คอ การจ าแบบระลกได (Recall) เปนวธการใหบคคลพยายามนกคดสงเราหรอเรองราวตางๆ ทเคยมประสบการณมากอน โดยไมมสงใดเปนแนวทางใหเลย กลาวคอเปนการทบคคลพยายามสรางเหตการณตางๆ จากความจ า โดยไมมเหตการณนนปรากฏตรงหนา เชน สามารถบรรยายรปรางหนาตาคนรายใหต ารวจฟง17 และความจ าแบบจ าได (Recognition) เปนวธการน าเอาสงเราทบคคลไดเคยมประสบการณมาแลวมาใหดใหมอกวาจ าไดหรอไม 18 ไดมการศกษาเปรยบเทยบความสามารถใน 2 ดานนตามอาย พบวาความสามารถในการจ าไดของคนสงอายไมไดลดลงตามอาย แตความสามารถดานระลกไดจะลดลงอยางเดนชด19 ซงแสดงวาผสงอายมปญหาในการน าสงทเกบไวในความทรงจ าออกมาใช จงกลาวไดวาผสงอายทดแลใสใจในสขภาพตนเองแลวสามารถทจะมสตปญญาทไมตางจากวยอนเลย

กลาวโดยสรป พฒนาการดานรางกาย อารมณ สงคมและสตปญญา ของผสงอายโดยภาพรวมจะมสภาพทเสอมโทรมลง การทพฒนาการของผสงอายจะดได

17 จราภา เตงไตรรตน และคณะ, จตวทยาทวไป, (พมพครงท 4), (กรงเทพฯ: โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547), 139. 18 ถวล ธาราโรจน และคณะ, จตวทยาทวไป, (พมพครงท 2), (กรงเทพฯ: โรงพมพทพย

วสทธ, 2541), 106. 19 เพญพไล ฤทธาคณานนท, พฒนาการมนษย (Human Development), (พมพครงท

2), (กรงเทพฯ: ศนยหนงสอแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550), 272.


สวนหนงยอมมาจากการดแลตนเองของผสงอายเอง สามารถอธบายไดดงภาพประกอบตอไปน

รปท 1 แสดงพฒนาการผสงอายสบทบาทผสงอายในปจจบน

3. พฒนาการแนวคดทางพระพทธศาสนาตอการดแลสขภาพแบบองครวม พระพทธศาสนาเปนศาสนาทใหความส าคญกบบคคลเปนอยางมาก

กลาวคอ บคคลทกคนตางมศกยภาพในตนเอง บคคลจะดหรอรายยอมขนกบตนเองเทานน เพราะตนเองเปนผก าหนดบทบาทชวตเอง แนวคดนรวมไปถงการดแลสขภาพของตนเองดวย การดแลสขภาพในแนวคดทางพระพทธศาสนา ทานมองเหนความส าคญของการรกษาสขภาพทางกายเพอด ารงไว โดยถอวาเปนสวนประกอบอยางหนงของชวตทดในระดบทฏฐธมมกตถะ คอ ประโยชนปจจบน20 ดงนนแลวแสดงใหเหนวาพระพทธศาสนาไดใหความส าคญตอการดแลสขภาพเปนอยางมาก

20 พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต), อายยนอยางมคณคา, (กรงเทพฯ: ธรรมสภา,

ม.ป.ป.), 4.


พระพทธศาสนาไดกลาวถงองคประกอบของชวตทตองประกอบดวยธาต 4 ขนธ 5 หรอกลาวโดยยอ คอ รางกายและจตใจนนเอง เมอชวตประกอบดวยปจจยทงสองอยาง และการจะดแลชวตหรอการดแลสขภาพจะตองใหความส าคญของทงสองปจจยน เพราะทงสองปจจยนมความสมพนธและเชอมโยงถงกน หากปจจยดานใดดานหนงบกพรองไปอาจสงผลกระทบตอดานหนงอยางไมอาจหลกเลยงได จงกลาวไดวาพระพทธศาสนาพจารณาการดแลสขภาพแบบองครวม กลาวคอ การเลงเหนความส าคญของความสมพนธทงดานรางกายและดานจตใจ เพราะชวตโดยตวของมนเองเปนองครวมอยแลว ถาองครวมอนใดอนหนงตดขดแปรปรวนไมเปนไปตามปกต องครวมกยอมมความวปรตแปรปรวนไปดวย21 การพจารณาชวตทมองคประกอบเปน ธาต 4 ขนธ 5 หรอ รางกายและจตใจนน สะทอนใหเหนวาการจะด าเนนชวตขนมาไดตองอาศยองคประกอบตางๆ นนคอ ชวตมลกษณะเปนองครวมทมความสมพนธกน พระพทธศาสนาจงเนนระบบความสมพนธ มากกวาจะมงแคแยกแยะองคประกอบ เพราะจากองครวมทสมพนธกนเปนระบบทด กจะเปนองครวมทสมบรณ22 และการจะพฒนาองครวมใหสมบรณไปในการด ารงชวตไดนน ตองค านงถงสามดานทเปนองครวมแหงระบบการด าเนนชวต23 กลาวคอ ดานท 1 เปนการตดตอสอสารกบโลก คอ การสมพนธกบสงแวดลอมทาง ผสสทวาร การดแลสขภาพทดได หมายถงจะตองเกยวพนกบการด าเนนชวตประจ าวนดวย บคคลสามารถกระท าสงทถกตองไดโดยหลกการในการควบคมรางกายและจตใจ และเมอพจารณาใหละเอยดจะพบวา ดานท 1 เปนการสอสารกบสงแวดลอม ดงนนแลวจงตองระวงส ารวมดานรางกายหรอผสสทวาร จงเปรยบเสมอนเปนศล สวนดานท 2 เปนภาวะดานจตใจ การควบคมจตใจใหม

21 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), สขภาวะองครวมแนวพทธ, (พมพครงท 11),

(กรงเทพฯ: สหธรรมก, 2549), 14. 22 เรองเดยวกน, 16. 23 เรองเดยวกน, 37-38.


สมาธรบรและเสพขอมล จงเปรยบเสมอนเปนสมาธ สวนดานท 3 ปญญาคอความรคด คอยชน าสการกระท าทถกตอง จงเปรยบเสมอนเปนปญญา ดงนนแลวทงสามดานทกลาวมาเปรยบเสมอนไตรสกขานนเอง ในทางพระพทธศาสนาไดกลาวถงหลกไตรสกขา ซงเปนหลกทครอบคลมการกระท าทงรางกายและจตใจ กลาวคอ เปนการดแลสขภาพของตนเองแบบองครวม สามารถอธบายดงภาพประกอบตอไปน

รปท 2 แสดงการดแลสขภาพแบบองครวม

ดงนนจะเหนไดวา การทจะดแลสขภาพใหครอบคลมแบบองครวมไดนน การควบคมรางกายและจตใจเปนสงส าคญอยางยง การด าเนนชวตทมองครวม 3 ดาน คอดานความสมพนธกบสงแวดลอม ดานภาวะจตและดานปญญา องครวม 3 ดานดงกลาวจงมชอวา ไตรสกขา กลาวคอ (1) การพฒนาดานความสมพนธกบสงแวดลอม ทงสงแวดลอมดานกายภาพและสงแวดลอมทางสงคม เรยกรวมกนวา ศล (2) การพฒนาภาวะจต และสขภาพใหเปนจตใจทดงาม เขมแขง มความสข โดยมเจตจ านงทเปนกศล และมสภาพเออพรอมตอการใชงานทางปญญา เรยกสนๆ วา สมาธ (3) การ

ไตรสกขา

ปญญา สมาธ ศล

กาย จตใจ

สขภาพแบบองครวม


พฒนาปญญา ใหรเขาใจมองเหนตามเปนจรง ทจะท าใหปรบปรง ทกอยางทกดายอยางถกตองไดผล จนหลดพนจากปญหา ดบทกขได ท าใหเปนอสระ สดใสเบกบาน สขสงบอยางแทจรง เรยกงายๆ วาปญญา24 การด าเนนชวตเปนองครวมนนทง 3 ดาน ตองมความสมพนธและเชอมโยงถงกนอยางตอเนอง เมอทง 3 ระบบมความส าคญและสมพนธกนอยางตอเนอง ศล สมาธ ปญญา จะเปนเกราะปองกนชวต25 ชวยใหมสขภาพทด

หลกไตรสกขา อนประกอบดวยศล เพอควบคม กาย วาจา สวนสมาธ ควบคมจต และสงเสรมจตใหเกดปญญา และในการด าเนนชวตประจ าวนจ าเปนตองมปฏสมพนธกบสงแวดลอม ซงสงคมนบเปนองครวมใหญทบคคลเปนปจจยยอยทสามารถสรางใหองครวมใหญสมดลได กลาวคอ หากบคคลมสขภาพกายและสขภาพจตทด ยอมประพฤตสงทปกต ไมสรางปญหา สงเหลานสงผลตอครอบครวและสงคมตอไป เมอองครวมยอย (บคคล) ด ยอมสงผลใหองครวมใหญ (สงคม) ดไปดวย เพราะทกสงเกยวเนองเชอมโยงถงกนเปนองครวม องครวมแหงความสข สามารถอธบายดงภาพประกอบตอไปน


(กรงเทพฯ: สหธรรมก, 2549), 107-108. 25 พระธรรมสงหบราจารย (หลวงพอจรญ ฐตธมโม), หลกประกนชวต ทกลมหายใจใช

เวลาใหเปนประโยชน, (กรงเทพฯ: สถาบนบนลอธรรม, ม. ป. ป.), 23.


รปท 3 แสดงองครวมแหงความสข

4. การดแลสขภาพแบบองครวม

กระแสการดแลสขภาพไดเปลยนไปจากเดมจากทเคยใหความส าคญเฉพาะรางกายเทานน มาเรมใหความส าคญกบจตใจและเกดความเชอมโยงระหวางการดแลสขภาพกายและการดแลสขภาพใจใหมความสมพนธกน องคการอนามยโลกไดจดตงขน (WHO: World Health Organization ค.ศ. 1984) จงไดใหค าจ ากดความวา สขภาพ (Healthy) ใหมวา สขภาพ หมายถง สภาวะทสมบรณทงรางกาย จตใจและการใชชวตอยในสงคมอยางปกตสข และมไดหมายความเฉพาะแตการปราศจากโรคและทพพลภาพเทานน26 ในปจจบนไดน าเอาค าวาสขภาวะ (Well-being) หมายถง สขภาพองครวมของชวตทงหมด คอ รวมทงรางกาย จตใจ สงคม สงแวดลอมและปญญา27 โดย

26 WWW.WHO.int./about/definition/en/print.html, สบคน 28 กรกฎาคม 2556. 27 พระครภาวนาโพธคณ, ศกษาตความสขภาวะองครวมวถพทธ, วารสารพทธ

ศาสตร-ปรชญาปรทรรศน, 2, 1(2552), 2.

จตด

สมาธ ปญญา

กายด

ศล

ครอบครวด

ครอบครวด

สงคมด

สงคมด


เรองของสขภาพมการขยายความกวางขนไปอกวา ไมเพยงแตรางกาย จตใจ สงคม แตมความหมายครอบคลมถงสงทภาษาองกฤษใชค าวา Spiritual well-being ดวย28 ดงนนวถชวตจะตองเชอมโยงกบทกสงซงพฤตกรรมจะเปนการแสดงออกทสมพนธกบสงแวดลอม29 ในดานมตทางพระพทธศาสนาไดแยกค าวาสขม 2 อยางคอ กายกสข คอ สขทางกาย และเจตสกสข คอ สขทางใจ30 นอกจากน พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) อธบายวา “สขภาวะ” หรอ “สขภาพ” ในภาษาบาลเดมเปนค าเดยวกน และ “สขภาวะ” เปนค าเดมในภาษาบาล เราใชค าในภาษาไทยทแผลง “ว” เปน “พ” เปนค าวา “สขภาพ” เรอยมา31 เมอความหมายของค าวา สขภาพคอ สขภาพทางกาย จต สงคม ปญญา จงสอความหมายใกลความสข ภาวะทปลอดทกข เปนสข เปนภาวะทสมบรณ ค าสมยใหมเรยกวา “องครวม” ความสขแนวพทธ หรอ สขภาพแนวพทธ ประกอบกายลกษณะทเปนวชชา (ความสวางผองใส) วมตต (ความหลดพนเปนอสระ) วสทธ (ความหมดจดไมขนมวเศราหมอง) สนต (ความสงบ ไมรอนรน กระวนกระวาย) ซงเปนอารมณ เปนความดงามของชวต จากความหมายทกลาวมา จงสรปความหมายวา สขภาพ หมายถง การมสขภาพกายและสขภาพจตทด พรอมทจะใชชวตอยกบสภาพแวดลอมรอบตวไดอยางมความสข ปราศจากทกข และหากผทสามารถดแลรกษาสขภาพใหแขงแรงอยเสมอนน ยอมแสดงถงการมสขภาพทด ดงพระพทธภาษต

28 นายแพทยวชย โชคววฒน อธบดกรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทย

ทางเลอก กลาวเรอง สขภาวะองครวมแนวพทธ ณ วดญาณเวศกวน วนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2547. อางถงใน พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), สขภาวะองครวมแนวพทธ, (พมพครงท 11), (กรงเทพฯ: สหธรรมก, 2549), 4.

29 Phra Brahmagunabhorn (P. A. Payutto), Psychology in Human Development the Natural Way, (Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University), 2.

30 ข.ป. (ไทย) 31/173/271-272. 31 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), สขภาวะองครวมแนวพทธ, (พมพครงท 11),

(กรงเทพฯ: สหธรรมก, 2549), 3.


ทวา อาโรคยปรมา ลาภา แปลวา ความไมมโรค เปนลาภอนประเสรฐ32 พทธภาษตนแสดงใหเหนวา การมสขภาพดนนมคายงกวาการไดมาทรพยสนใดๆ

5. ประยกตแนวคดทางพระพทธศาสนาตอการดแลสขภาพแบบองครวม

ของผสงอายสการด าเนนชวตทดงาม พระพทธศาสนาไดกลาวถงแนวคดเกยวกบการดแลตนเอง คอ หลกไตรสกขา

ซงเปนหลกการในการดแลตนเอง และระวงตนเองในเรองของรางกายและจตใจ กลาวคอ หลกไตรสกขาประกอบดวย ศล สมาธ และปญญา โดยหลกของศลชวยใหบคคลส ารวมระวงในเรองของความประพฤตทางรางกาย วาจา ใหมความเปนปกต สวนหลกของสมาธชวยใหบคคลส ารวมพฒนาจตใจ เพอเตรยมพรอมสการพฒนาปญญาตอไป หลกของปญญาชวยใหบคคลเหนทกสงตามความเปนจรง เกดปญญาในการด ารงชวตประจ าวน ดงนนแลวเมอบคคลปฏบตตามหลกไตรสกขา จงนบไดวาบคคลไดส ารวมระวงรกษารางกาย จตใจ สงคมและสงแวดลอม กลาวไดวาเปนการดแลตนเองแบบองครวม หากจะกลาวไตรสกขา กคอการพฒนามนษยใหด าเนนชวตทดงามถกตอง33 และเมอบคคลตองการประยกตน าแนวคดทางพระพทธศาสนา คอ หลกไตรสกขา มาประยกตใชในการดแลสขภาพแบบองครวมของผสงอายเพอการด าเนนชวตทดงามไดนน หลกไตรสกขาเปรยบเสมอนหลกการ โดยหลกการนสามารถน าไปใชพฒนาในดาน 4 ดาน หรอ ภาวนา 4 กลาวไดวา หลกไตรสกขา และภาวนา 4 เปนการดแลดานรางกายและจตใจใหสมพนธเชอมโยงสมดลอยางปกต หรอเปนองครวมของบคคลนนเอง ซงองครวมจะเกดขนไดตองอาศยความสมพนธทงรางกาย จตใจ สงคมและสงแวดลอม จะขาดดานใดดานหนงไปไมได การดแลตนเองแบบองครวม สามารถอธบายไดดงภาพประกอบตอไปน

32 ม.ม.(ไทย) 13/215-216/253-255. 33 พระธรรมปฎก (ป .อ. ปยตโต), ทกขส าหรบเหน แตสขส าหรบเปน (แกนแทของ

พระพทธศาสนา), (พมพครงท 9), (กรงเทพฯ: ธรรมสาร จ ากด, 2546), 50.


รปท 4 แสดงการดแลตนเองแบบองครวม

หลกไตรสกขาเปนหลกการ ถกน าไปใชพฒนาในดาน 4 ดาน คอ หลกภาวนา 4 ภาวนา ในภาษาบาล ใหความหมายวา วฑฒนา คอ วฒนา แปลวา ท าใหเจรญ ท าใหเปน ท าใหมขน34 ภาวนาจงแปลวา การท าใหมขน เปนขน การท าใหเกดขน การเจรญ การบ าเพญ การพฒนา35 การท าใหม ใหเปนขน36 ดงนนภาวนา 4 จงหมายถง


(กรงเทพฯ: สหธรรมก, 2549), 112. 35 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท,

(พมพครงท 12), (กรงเทพฯ: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2551), 286-287. 36 พระธรรมกตตวงศ, พจนานกรมเพอการศกษาพทธศาสน ชด ศพทวเคราะห, (พมพ

ครงท 2), (กรงเทพฯ: เลยงเชยง, 2550), 487.


การพฒนา 4 ดานหรอการท าให 4 ดานมความเจรญขนมา โดยภาวนา 4 มการพฒนา 4 ดาน37 ดงนคอ

5.1 การพฒนาดานรางกาย (กายภาวนา) กายภาวนาหรอการพฒนารางกายใหสมพนธกบทางกายภาพนนเปนสงท

ผสงอายไมควรมองขาม การรจกใชอนทรยอยางมสต เลอกทจะดเปน ฟงเปน กนดวยปญญา เสพปจจย 4 และสงของเครองใชอยางฉลาด ไมมวเมาหรอลมหลง จะสงผลใหผสงอาย มสขภาพแขงแรง ปจจยดานกายภาวนาจงเปนปจจยดานหนงทผสงอายสามารถประยกตใชไดในการด าเนนชวตประจ าวน เพอชวตทดงามตอไป

5.2 การพฒนาดานสมพนธภาพทางสงคม (ศลภาวนา) การพฒนาดานสมพนธภาพทางสงคม หรอ ศลภาวนา เปนการพฒนา

ความสมพนธทางสงคมซ งนบเปนสวนหน งทแสดงออกทางรางกาย การมความสมพนธทเกอกลกบสงแวดลอมทางสงคม มพฤตกรรมดงามในความสมพนธกบเพอนมนษย โดยมวนย สามารถอยกบผอนไดดวยด38 กลาวอกนยหนงคอมการปรบตวเขากบสงคมไดด ดงนนแลวศลภาวนาส าหรบผสงอายจงหมายถง การมปฏสมพนธดกบบคคลรอบขาง ไมวาจะเปนญาตพนอง เพอน การมทศนคตทดตอบคคลรอบขาง ผสงอายทมความสขตองสามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอมทตนเองอยไดอยางเหมาะสม เชน การปรบตวเพอเตรยมรบสภาพรางกายทเรมเสอมโทรมลง การปรบตวยอมรบภาวะความเจบปวยทเกดขน โดยการปรบตวในวยสงอายม 2 ประเภทกวางๆ คอ การปรบตวภายนอก เชนสขภาพอนามย และการปรบตวภายใน เชน การท าใจยอมรบการพลดพราก การสญเสย ซงการปรบตวภายนอกมกงายกวาการปรบตวภายใน เปนความสมพนธทเกอกลกบสงแวดลอมทางสงคม มพฤตกรรมดงามในความสมพนธกบผอน รวมถงการไมเบยดเบยนผอน พรอมกบมวนยในการด ารงชวต

37 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), สขภาวะองครวมแนวพทธ, (พมพครงท 11), (กรงเทพฯ: สหธรรมก, 2549), 112-113.

38 เรองเดยวกน, 112.


เชน การรบประทานอาหาร การออกก าลงกาย การนอนพกผอน สงเหลานลวนเปนสมพนธทางสงคมทสงผลตอสขภาพผสงอายโดยตรง ดงนนหากผสงอายปฏบตตามศลภาวนาจะสงผลใหสขภาพ เพราะศลภาวนาเปนปจจยดานรางกายทสามารถพฒนาดานรางกายใหมสขภาพทดได เมอดานรางกายไดรบการพฒนาแลว สงทควรพฒนาตอไปคอดานจตใจ

5.3 การพฒนาดานจตใจ (จตตภาวนา) การพฒนาดานจตใจหรอ จตตภาวนา เปนการท าจตใหเจรญงอกงาม ดงาม

เขมแขงมความสข เบกบาน จตตภาวนา เปนการท าจตใหเจรญงอกงาม ดงาม เขมแขง ใหผสงอายมความสข เบกบาน การท ผสงอายจะสขใจไดตองเรมทมศรทธาในพระพทธศาสนากอน หลงจากนนศรทธาจะชวยใหผสงอายเจรญเมตตาและปฏบตสมาธตามมา ทงการเจรญเมตตาและปฏบตสมาธจะชวยใหผสงอายมจตใจทสงบมากยงขน รวมถงสามารถแกปญหาดานสขภาพของผสงอายใหบรรเทาลงดวย

5.4 การพฒนาดานปญญา (ปญญาภาวนา) เมอจตไดรบการพฒนาแลว ยอมสงใหเออตอการพฒนาปญญาตอไป การ

พฒนาดานปญญามความส าคญมาก เพราะปญญาสามารถชวยใหบคคลสามารถพจารณาทกสงตามความเปนจรง เกดความเขาใจ และสามารถสงผลใหเกดการแกปญหาทดได การพฒนาดานปญญา หรอปญญาภาวนา คอ การฝกอบรมเจรญปญญา เพอสรางความร ความคด ความเขาใจ ใหรจกคดพจารณา แกปญหาดวยปญญา มจตใจเปนสข ไรทกข ปญญาเปนตวแกปญหาทแทจรง39 การจะพฒนาปญญาจะตองอาศยสมมาทฏฐ เพราะเปนองคประกอบส าคญของมรรคในฐานะเปนจดเรมตนของการปฏบตธรรม ปญญาภาวนา หรอการพฒนาปญญาส าหรบผสงอายจะเกดไดนน ตองอาศยปจจยสองตวคอ ปรโตโฆษะ ซงเปนปจจยภายนอกและ โยนโส

39 พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), ทกขส าหรบเหน แตสขส าหรบเปน (แกนแท

พระพทธศาสนา), (พมพครงท 9), (กรงเทพฯ: ธรรมสาร, 2546), 51.


มนสการ ซงเปนปจจยภายใน ปจจยทงสองเชอมโยงสมพนธกอใหเกดสมมาทฏฐ ซงเปนปญญาชวยใหผสงอายเขาใจความจรง และสงผลใหอยกบความจรงไดอยางมความสข การดแลตนเองแบบองครวมของผสงอายสามารถอธบายไดดงภาพประกอบตอไปน

รปท 5 แสดงการดแลตนเองแบบองครวมของผสงอาย

การดแลสขภาพของผสงอายสการด าเนนชวตทดงามไดวา หลกไตรสกขา เพอการดแลสขภาพตนเอง สามารถแยกยอยลงสการปฏบตเพอวดผลไดนนคอ ภาวนา 4 ประกอบดวย กายภาวนา ศลภาวนา จตตภาวนา และปญญาภาวนา โดยกายภาวนาหรอการพฒนารางกายใหสมพนธกบทางกายภาพ การรจกใชอนทรยอยางมสต เลอกทจะ ดเปน ฟงเปน กนดวยปญญา เสพปจจย 4 และสงของเครองใชอยางฉลาด ไมมว


เมาหรอลมหลง จะสงผลใหผสงอายมสขภาพแขงแรง สวนศลภาวนา หรอการพฒนาศล เปนการพฒนาความสมพนธทางสงคมรปแบบหนงทสามารถแสดงออกทางรางกาย เปนความสมพนธทเกอกลกบสงแวดลอมทางสงคม มพฤตกรรมดงามในความสมพนธกบผอน รวมถงการไมเบยดเบยนผอน พรอมกบมวนยในการด ารงชวต เชน การรบประทานอาหาร การออกก าลงกาย การนอนพกผอน สงเหลานลวนเปนสมพนธทางสงคมทสงผลตอสขภาพผสงอายโดยตรง เมอดานรางกายไดรบการพฒนาแลว สงทควรพฒนาตอไปคอดานจตใจ จตตภาวนา เปนการท าจตใหเจรญงอกงาม ดงาม เขมแขง ใหผสงอายมความสข เบกบาน การทผสงอายจะสขใจไดตองเรมทมศรทธาในพระพทธศาสนากอน หลงจากนนศรทธาจะชวยใหผสงอายเจรญเมตตาและปฏบตสมาธตามมา ทงการเจรญเมตตาและปฏบตสมาธจะชวยใหผสงอายมจตใจทสงบมากยงขน สวนปญญาภาวนา หรอการพฒนาปญญาส าหรบผสงอายจะเกดไดนน ตองอาศยปจจยสองตวคอ ปรโตโฆษะ ซงเปนปจจยภายนอกและ โยนโสมนสการซงเปนปจจยภายใน ปจจยทงสองเชอมโยงสมพนธกอใหเกดสมมาทฏฐ ซงเปนปญญาชวยใหผสงอายเขาใจความจรง และอยกบความจรงไดอยางมความสข

บทสรป

ผสงอายเปนวยแหงความเสอมถอย แนวคดทางพระพทธศาสนาไดกลาวถงองคประกอบในการด าเนนชวตทมองครวม 3 ดานมชอวา ไตรสกขา กลาวคอ (1) การพฒนาดานความสมพนธกบสงแวดลอม ทงสงแวดลอมดานกายภาพและสงแวดลอมทางสงคม เรยกรวมกนวา ศล (2) การพฒนาดานจต และสขภาพใหเปนจตใจทดงาม เขมแขง มความสข โดยมเจตจ านงทเปนกศล และมสภาพเออพรอมตอการใชงานทางปญญา เรยกสนๆ วา สมาธ (3) การพฒนาดานปญญา ซงการด าเนนชวตเปนองครวมนนทง 3 ดานนนตองมความสมพนธและเชอมโยงถงกนอยางตอเนอง และแนวคดหลกไตรสกขา สามารถน ามาพฒนา 4 ดานคอ ภาวนา 4 การดแลสขภาพของผสงอายสการด าเนนชวตทดงามไดนน หลกไตรสกขาเพอการดแลสขภาพตนเอง สามารถน าไปพฒนา


4 ดาน คอ ภาวนา 4 ประกอบดวย กายภาวนา คอ การดแลตนเองดายกายภาพ ศลภาวนา คอ การดแลตนเองดานสมพนธภาพกบผอน จตตภาวนา คอ การดแลสภาวะจตใจตนเอง และปญญาภาวนา คอ การคดพจารณาทกสงอยางรอบคอบ บคคลทปฏบตตามหลกภาวนา4 ยอมสงผลใหมความสขดตามมา เพราะเปนการดแลสขภาพแบบองครวมอยางแทจรง


จราภา เตงไตรรตน. (2547) จตวทยาทวไป (พมพครงท 4), กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

เชอรวน บ นแลนด. (2547) เราตายอยางไร (วเนช แปล) (พมพครงท 2), กรงเทพฯ: เคลดไทย.

ถวล ธาราโรจน และคณะ. (2541) จตวทยาทวไป (พมพครงท 2), กรงเทพฯ: โรงพมพทพยวสทธ.

พระครภาวนาโพธคณ. (2552, มถนายน-ธนวาคม) ศกษาตความสขภาวะองครวมวถพทธ, วารสารพทธศาสตร-ปรชญาปรทรรศน, 2(1), 2.

พระธรรมกตตวงศ. (2550) พจนานกรมเพอการศกษาพทธศาสน ชด ศพทวเคราะห (พมพครงท 2), กรงเทพฯ: เลยงเชยง.

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). (2546) ทกขส าหรบเหน แตสขส าหรบเปน (แกนแทของพระพทธศาสนา) (พมพครงท 9), กรงเทพฯ: ธรรมสาร.

พระธรรมปฎก(ประยทธ ปยตโต). (ม.ป.ป.) อายยนอยางมคณคา, กรงเทพฯ: ธรรมสภา.

พระธรรมสงหบราจารย (หลวงพอจรญ ฐตธมโม). (ม.ป.ป.) หลกประกนชวต ทกลมหายใจใชเวลาใหเปนประโยชน, กรงเทพฯ: สถาบนบนลอธรรม.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), (2551) พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท (พมพครงท 12), กรงเทพฯ: มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.


พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). (2549) สขภาวะองครวมแนวพทธ (พมพครงท 11), กรงเทพฯ: สหธรรมก.

เพญพไล ฤทธาคณานนท. (2550) พฒนาการมนษย (Human Development) (พมพครงท 2), กรงเทพฯ: ศนยหนงสอแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. (2539) พระไตรปฎกภาษาไทย (ฉบบมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย), กรงเทพฯ: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

ราชบณฑตยสถาน. (2546) พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542, กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชน.

วราภรณ ตระกลสฤษด. (ม.ป.ป.) จตวทยาการปรบตว, กรงเทพฯ: ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วชย โชคววฒน. (2547, 26 พฤศจกายน) สขภาวะองครวมแนวพทธ, อางถงใน พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), (2549) สขภาวะองครวมแนวพทธ (พมพครงท 11), กรงเทพฯ: สหธรรมก.

ศรเรอน แกวกงวาน. (2540) จตวทยาพฒนาการชวตทกชวงวย (พมพครงท 7), กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

Phra Brahmagunabhorn (P. A. Payutto), Psychology in human development the natural way, Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University.

Suchint Phalakornkule and Saowalos Tongpan. (1992) Elderly in Thailand, Productive Aging in Asia and the Pacific, Asian Population Studies Series. No. 129, 100-104.

http://www.cps.chula.ac.th. http://www.WHO.int./about/definition/en/print.html. 28 July 2010. http://tgri.thainhf.org http://hp.anamai,moph.go.th.

http://tgri.thainhf.org/?module=news&page2=detail&id=162.%201


รปแบบการควบคมทางสงคมเพอการเลกสบบหร: การบรณาการความรวมมอระหวางเครอขายชมชนกบระบบการบรการสขภาพ

ของรฐระดบชมชน

ปรชา อปโยคน1

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอ ศกษารปแบบกระบวนการควบคมทางสงคม ส าหรบการควบคม ลด ละ และเลกสบบหรในระดบชมชนและเพอสรางกระบวนการเสรมสรางการเลกบหรโดยชมชนกบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) ซงกลมตวอยางคอ อาสาสมครทตองการเลกสบบหร ในต าบลศรค า อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย จ านวน 331 คน โดยใชการวจยแบบมสวนรวมเชงปฏบตการ (Participation Action Research) และกระบวนการควบคมทางสงคม (Intervention) ระหวางอาสาสมครเลกสบบหร และอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลศรค า ผลการวจยพบวา การปรบเปลยนพฤตกรรมโดยใชกระบวนการควบคมทางสงคม คอ การใหความรดานโทษภยของบหร การตดตามกลมเปาหมายอยางใกลชดโดยให อสม. 1 คน ดแลผสบบหร 3 คน อยางใกลชด สามารถท าใหมผเลกสบบหรได 33 คน หรอรอยละ 10.0 และ ผทยงสบอยลดจ านวนการสบลงจากเดมจ านวน 148 คน หรอรอยละ 44.7 และยงคงสบอยจ านวน 150 คน หรอรอยละ 45.3 ซงบคคลทสามารถเลกบหรไดนน มความรสกชนะใจตนเอง มความเชอมนในตนเอง และครอบครวใหการยอมรบและทกคนมความยนดในการลดจ านวนการสบบหรลงและสามารถเลกสบบหรอยางถาวร ค าส าคญ: การควบคมทางสงคม / เครอขายทางสงคม

1 ส านกวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย


Abstract This research explores various methods that volunteer participants employed to control, reduce and quit smoking. The procedure was to formulate the patterns and processes necessary to help smokers quit smoking. The sample population was drawn from 331 volunteers in Srikham Sub-district, Mae Chan District, Chiang Rai Province who wished to quit smoking. The research methodology employed was the Participatory Action Research and Social Controlling Processes (Intervention) between health promoting volunteers and the sample population. The research revealed that the social controlling processes, which involved reeducating smokers about the negative impacts of smoking and the close monitoring by volunteers by a 1 to 3 ratio (1 volunteer monitor to 3 smokers) led to behavioral transformation. 33 smokers (10%) were successful in quitting and 148 (44.7%) are still smoking but they have managed to reduce their number of cigarettes. However, 150 (45.3%) participants did not have any significant behavioral transformation. Those who have successfully quit smoking have expressed that they have gained significant self confidence and are recognized and embraced by their families. It appears that everyone is pleased with the successful campaign for reducing smoking and for the ability of some to permanently quit smoking. Keywords: Social Control / Social network


1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา ความพยายามของภาครฐและภาคเอกชนทไดรณรงค ลด ละ เลก

พฤตกรรมการสบบหรไดประสบความส าเรจในระดบหนง โดยใชวธการดานกฎหมาย การตราพระราชบญญตควบคมการสบบหรในทสาธารณะและการปกปองคมครองผไมสบบหร โดยการจดสถานทจ าเพาะใหในสถานทตางๆ รวมทง การขนภาษบหร และการโฆษณาประชาสมพนธดานตางๆ ผานสอสงพมพ วทย โทรทศน และการจดกจกรรมรณรงคทกรปแบบ หากไมนบผสบบหรในเมอง หรอผสบบหรรายใหมจะเหนวา ผสบบหรสวนใหญอยในชนบท ประกอบอาชพใชแรงงานและมพฤตกรรมการสบบหรทงบหรซอง ยาเสนมวนเอง และบหรขโย เปนตน

การปรบพฤตกรรมใหผสบบหรเลกสบบหรดวยกระบวนการควบคมทางสงคม หรอ การใชมาตรการทางสงคม เปนกระบวนการทางสงคมทกลมตกลงทจะกระท ากจกรรมรวมกน ซงการตกลงน เกดจากการทกลมมความมงหวงกบผลประโยชนทสอดคลองหรอเหมอนกน คอ ตองการใหอาสาสมครเลกสบบหรไดอยางเดดขาด สามารถแบงไดเปน 3 ระดบ คอ (1) ความรวมมอในระดบครอบครว (การรวมมอแบบปฐมภม, Primary Cooperation) การทอาสาสมครเลกบหรจะสามารถเลกบหรไดนน นอกจากตองเรมตนทตนเองแลว ครอบครวมสวนส าคญ ซงกระบวนการทางสงคมทเรมจากครอบครว เชน การทจะใหครอบครวปลอดบหรกเพอประโยชนของสมาชกในครอบครว โดยมผลประโยชนทสอดคลองกนคอการปลอดควนบหรและครอบครวปราศจากความเสยงจากการเกดโรคอนเกดจากควนบหรมอสอง ความรวมมอนนเกดจากความผกพน ความรกและความเคารพนบถอ แตอยางไรกตามความรวมมอกนของสมาชกในครอบครวอาจเกดผลกระทบ เชน การตอตานและไมใหความรวมมอจากผสบบหร ดงนนกอนทจะรวมมอกนควรตกลงรวมกนและตองค านงถงผลจากความรวมมอทเกดขน (2) ความรวมมอในระดบชมชน (การรวมมอแบบทตยภม, Secondary Cooperation) โดยอาศยความรวมมอจากทกฝาย เชน เพอนบาน อสม. พระ และชมรมตางๆ ในชมชน เปนตน (3) ความ


รวมมอในระดบหนวยงาน (การรวมมอแบบตตยภม, Tertiary Cooperation) การไดรบความรวมมอจากหนวยงานภาครฐ คอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลศรค า อาสาสมครเลกบหรไดการยอมรบและการสนบสนนทางสงคม ทงในดานอารมณ ไดแก การใหก าลงใจ การดแลเอาใจใสท าใหรสกมคณคาและมความภาคภมใจในสงคม การสนบสนนดานรปธรรม ซงคอความชวยเหลอโดยตรงคอการรกษา เชน การใหยา หรอการพาไปบ าบด รวมถงการสนบสนนในดานขอมล ไดแก การใหค าแนะน า การใหความรเรองพษภยของบหรและแนวทางการเลกบหร เปนตน

ดงนน การทจะจดการ ควบคมการสบบหรใหไดผลตองเนนทประชาชนทอาศยอยในพนท ซงเปนผสบบหรเปนประจ าทเปนกลมเปาหมายชดเจน การจะจดการกบตนเองในการเลกสบบหรทส าคญทสดนอกจากผสบตองมก าลงใจทด มนคงแนวแน เคารพตนเองแลว สงทส าคญคอความตองการแรงจงใจ การไดรบก าลงใจ การสนบสนนทางสงคม โดยเฉพาะอยางยงครอบครวของผสบบหรทตองใชความพยายามมสวนรวมในการวางแผน การตดสนใจทจะตองเลกบหร ซงเปนการควบคมทางสงคมทมอ านาจเหนอบคคล นอกจากน องคกรภาครฐคอ โรงพยาบาลเสรมสรางสขภาพต าบล (รพ.สต.) ตองมบทบาทรวมกบอาสาสมครหมบาน (อสม.) ทจะเปนแกนน าในกลมบาน การใหความส าคญตอประชาชนทเปนผสบระดบบานและชมชนจะเปนการท างานเชงรกแบบมงเปาทสามารถประเมนผลจากการปฏบตงานได แนวทางหนงทส าคญคอจะพฒนากระบวนการควบคมทางสงคม (Intervention) ทลงไปในกลมประชากรตวอยางไดอยางใกลชด เพราะสามารถตดตามประชากรผสบบหรไดมากกวา โดยเฉพาะอยางยงการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเชงปฏบตการ (Participatory Action Research) ระหวางเครอขายชมชนทกหมบาน และการรวมมอกบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ใหมบทบาทมากขนโดยไมตองพงพาคลนกอดบหรทตงอยในโรงพยาบาลเพยงอยางเดยว การด าเนนงานในลกษณะเชงรกน นอกจากจะไดรปแบบทเหมาะสมแลวยงจะสามารถขยายผลไปยงพนทอนๆ ทยงคงด าเนนการภายใตกรอบการบรการตามโครงสราง


เดม และสามารถน าไปปรบใชใหเขากบสถานการณการควบคมและจดการยาสบเชงนโยบายตอไป 2. วตถประสงคของการวจย

2.1 เพอทราบสถานการณและพฤตกรรมของผสบบหรในต าบลศรค า อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย

2.2 เพอก าหนดรปแบบกระบวนการควบคมทางสงคม ส าหรบการควบคม ลด ละ และเลกสบบหรในระดบชมชน

2.3 เพอสรางกระบวนการเสรมสรางการเลกบหรโดยชมชนกบหนวยงานของรฐในระดบพนท

3. ระเบยบวธวจย วธวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research: PAR) เพอสรางสงคมปลอดบหรในระดบครวเรอน และใหผสบบหรไดเขาใจตอพษภยบหร สรางแบบแผนพฤตกรรมใหกบตนเองและชมชน โดยมวธการศกษาดงน

3.1 กลมประชากร ประกอบไปดวยประชากร 3 กลม คอ

1) กลมเปาหมายคอ ผสบบหร 2) สมาชกในครอบครว เพอนบาน ญาตพนองและชมชน 3) เจ าหนาทจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลศรค าและ

อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ซงเปนผกระตนใหเกดการรบรและตระหนกถงพษภยของบหร

3.2 กรอบแนวคด ในการวจย ไดก าหนดกรอบแนวคดในการศกษา ดงน


รปท 1 กรอบแนวคดในการศกษา

3.3 เครองมอทใชในการศกษา 3.3.1 การใชแบบสอบถาม เพอทราบถงแนวคด ทศนคต และ

พฤตกรรมของผสบบหร โดยม (1) ค าถามปลายปด เชน ลกษณะประชากร ระยะเวลาการสบบหร คาใชจาย ประเภทของบหร เปนตน (2) ค าถามปลายเปด เพอใหกลมเปาหมายแสดงความคดเหนทเกยวกบการสบบหร ทงดานสขภาพ และดานสงคม

3.3.2 การสมภาษณ แบบทางการตามโครงสรางแนวค าถาม และการสมภาษณแบบไมเปนทางการ

3.3.3 การสงเกตการณ โดยสงเกตพฤตกรรมการสบบหรในชมชน 3.3.4 จดเวทแลกเปลยนเรยนร เพอเผยแพรขอมลขาวสารทเปน

ประโยชน และใหความรเกยวกบโทษภยของบหร รวมถงรบฟง ขอคดเหน ขอเสนอ ปญหาและอปสรรคตาง ๆ จากกลมเปาหมาย

รปแบบกระบวนการ Intervention

1. Social

กลม เปาหมาย

กลมเปาหมายเลกสบบหรอยางเดดขาด

ตนแบบต าบลศรค าปลอดบหร เขาใจและตระหนก

ถงพษภยของบหร

ของบหร

ความรวมมอระหวางภาคสงคมและภาครฐ

- ปฐมภม (สาม/ภรรยา/ครอบครว)

- ทตยภม (อสม./เพอนบาน)


4. พนทในการศกษา พนทในการวจย คอ ต าบลศรค า อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย จ านวน 9 หมบาน คอ หม 1 บานเหมองกลาง, หม 2 บานปายาง, หม 3 บานแมค าหลกเจด, หม 4 บานสนสลหลวง, หม 5 บานกลวย, หม 6 บานสนนายาว, หม 7 บานเวยงสา, หม 8 บานแมสลองนอก และหม 10 บานแมค าพฒนา 5. การด าเนนงานและการรวบรวมขอมล

การด าเนนงานและรวบรวมขอมล แบงเปน 3 ระยะ ดงน ระยะท 1 แผนการปฏบตงานขนตน (Initial Stage) ประสานงานกบ รพ.สต.ศรค า และเครอขายชมชนในพนทวจย เพอชแจงโครงการ ประชมรวม 3 ฝาย (อสม., รพ.สต., และทมวจย) เพอก าหนดแผนการปฏบตงานรวมกน และส ารวจจ านวนผสบบหร (Pre-Test) 9 หมบาน เพอเปนขอมลพนฐานของกลมประชากรผสบบหรในต าบลศรค า ระยะท 2 ขนตอนการ (Intervention Stage) คอ การปฏบตงานในพนท โดยทมวจยรวมกบเจาหนาท รพ.สต. และ อสม. ดงน

1. จดอบรม อสม. ทกหมบานเพอใหความรดานบหร เพอใหตระหนกถงพษภยของบหร และสามารถน าความรทไดรบไปถายทอดตอครอบครว และผสบบหร รวมถงสรางความเขาใจทถกตองวา ผสบบหรนนเปนผทตองการก าลงใจจากคนใกลชด จงจะสามารถเลกสบบหรได

2. อสม. และทมวจย ลงพนท เพอปฏบตการเขาถง ผสบบหรรายบคคลและกลมเสยงทกครวเรอน สรางแรงจงใจและก าลงใจเพอใหผสบบหรสามารถเลกสบบหร โดยกระบวนการทางสงคมซงใหความส าคญกบครอบครว คอ คสมรส บตร ญาต เปนตน


3. ตดตามการด าเนนงานในพนททกหมบาน เพอใหทราบถงระยะของการท างานความกาวหนาของการปฏบตงานในพนท รวมถงอปสรรคปญหาทเกดขน และสามารถรวมทบทวนการด าเนนงานและแกไขอปสรรคทเกดขนไดทนท ระยะท 3 สรปผลการด าเนนงาน (Evaluation Stage) โดยวธการส ารวจซ ากลมประชากรอาสาสมครทมความตองการเลกบหร เพอบนทกขอมลในเชงปรมาณ และน ามาวเคราะห เพอเปรยบเทยบผลความเปลยนแปลงทเกดขน หลงจากด าเนนงานวจยขน Intervention แลว 6. ผลการศกษา

6.1 ผลการศกษาตามวตถประสงคขอท 1 เพอทราบสถานการณและพฤตกรรมของผสบบหรในต าบลศรค า อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย

การด าเนนโครงการฯ ไดส ารวจขอมล 2 ครง ทง 9 หมบาน จ านวนกลมตวอยาง 331 ราย เพอเปรยบเทยบผลทเกดขน ซงเปนความเปลยนแปลงของกลมเปาหมายทงดานแนวคด ทศนคต และพฤตกรรมทเกยวของกบการสบบหร พบวา จากการใหความรเกยวกบพษภยบหร และกระบวนการตดตามกลมเปาหมายอยางใกลชด สามารถท าใหมผเลกสบบหรในพนทต าบลศรค า ได 33 คน หรอรอยละ 10 และสามารถท าใหผทยงสบอยสบลดลงจากเดม จ านวน 148 คน หรอรอยละ 44.7 และยงคงสบอย 150 คน หรอรอยละ 45.3

6.1.1 เปรยบเทยบสถานการณของพฤตกรรมการสบบหร พฤตกรรมการสบบหร สวนใหญยงคงสบชวงเวลาหลงอาหารมาก

ทสด โดยมจ านวนลดลงจากครงท 1 เลกนอย จาก รอยละ 67.8 เปน รอยละ 66.5 รองลงมาคอเมอมเวลาวางเพมขนจากรอยละ 30.1 เปน 31.4 และการสบหลงตนนอนตอนเชา เพมขนจาก รอยละ 20.9 เปนรอยละ 29.0 ซงจากการส ารวจทง 2 ครง พบวา ชวงเวลาทสบบหรนนความเปลยนแปลงไมแตกตางไปจากเดมมากนก แสดงใหเหนวาพฤตกรรมของผสบบหรยงคงมความตองการสบบหรในทกชวงเวลา ซง


พฤตกรรมของผสบบหรมความตองการสบบหรมากทสดทง คอเวลาหลงอาหาร เพมขนจากรอยละ 46.1 เปน รอยละ 50.3 รองลงมาคอชวงเวลาหลงตนนอนตอนเชาเพมขนจากเดมรอยละ 10.1 เปนรอยละ 11.5 และมความตองการสบบหรเมอยามเหนอยลาจากเดม รอยละ 9.8 ลดลงจากเดมเปนรอยละ 9.1 ตามล าดบ จะเหนไดวาชวงเวลาทมความตองการในการสบบหรไมมความเปลยนแปลง แสดงใหเหนวาถงแมจ านวนผสบบหรจะลดนอยลงแตพฤตกรรมการสบบหรของผสบบหรยงคงมลกษณะแบบเดม

6.1.2 ประเภทของบหรทสบในปจจบน ประเภทของบหรทสบในปจจบน ทนยมสบมากทสดคอ บหรซอง ยา

เสนมวนเอง และขโย ตามล าดบ ซงจากการศกษาครงท 2 พบวาการสบบหรทง 3 ประเภท มจ านวนลดลง คอบหรซองจากเดม รอยละ 63.8 ลดลงเหลอรอยละ 47.7 รองลงมาคอยาเสนมวนเอง รอยละ 44.1 ลดลงเหลอ 31.1 และขโย จากเดมรอยละ 12.8 ลดลงเหลอ รอยละ 8.8 จากผลดงกลาว พบวา ผสบบหรทสบบหรประเภทใดประเภทหนง ทงผสบบหรซอง ขโย และยาเสนมวน ซงผสบบหรไดเปลยนพฤตกรรมการสบบหรเปนสบควบคไปกน ระหวางบหรซองและยาเสนมวนเอง เชนเดยวกบการสบบหรซองและขโย และยาเสนมวนเองสบคกบขโย สาเหตทเปลยนพฤตกรรมการสบบหรมาสบรวมกบบหรซอง เพราะมราคาถกมากกวาบหรซอง และหาไดงายท าใหผสบบหรนยมในการสบยาเสนและขโยมากขน

เนองจากบหรซองยงคงเปนทนยมอยในกลมผสบบหร ยหอบหรทนยมสบมากทสด คอยหอวอนเดอร รองลงมา คอ กรองทพย และสายฝน ตามล าดบ โดยผสบบหรสามารถหาซอไดจากรานขายของช าในชมชน มากทสดรอยละ 83.7 รองลงมาหาซอไดจากรานสะดวกซอรอยละ 20.2

6.1.3 ความรความเขาใจเกยวกบพษภยของบหร หลงจากทมวจยใหความรความเขาใจเกยวกบพษภยของบหร เกด

ความเปลยนแปลงของจ านวนการสบบหรตอวน จากเดมผลการส ารวจครงท 1


ประชากรสบบหร มากทสด วนละ 6-10 มวน หรอ รอยละ 34.5 ลดลงเหลอรอยละ 29.8 และจากการส ารวจครงท 2 พบวา จ านวนการสบบหรมากทสด วนละ 3-5 มวน รอยละ 36.9 และ 1-2 มวนเพมขนจากรอยละ 18.8 เปนรอยละ 21.1 โดยภาพรวมผสบจ านวนบหรมากมจ านวนลดลง แตผสบบหรนอยมจ านวนเพมมากขน แสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมของการสบบหร ถงแมวาจะมผสบบหรจ านวนหนงทสามารถลดการสบลงไดแตกยงไมสามารถเลกไดอยางเดดขาด

ดานความพยายามเลกบหร พบวา กลมตวอยางไดพยายามเลกสบบหรหรอในชวงระยะเวลา 6 เดอนทผานมา ผสบบหรทงหมดเคยพยายามทจะเลกสบบหรมากกวาครงท 1 จากรอยละ 58.8 เปนรอยละ 69.2 และผทไมเคยพยายามเลกเลยมจ านวนลดลงจากเดม จากรอยละ 41.2 ลดลงเหลอรอยละ 20.8 สวนผทตอบวาไดเลกแลวมจ านวน 33 คน หรอ รอยละ 10.0

6.1.4 เปรยบเทยบปญหาดานสขภาพกอนและหลงการสบบหร ส าหรบความคดเหนดานสขภาพจากการสบบหรพบวาผทสบบหร

สวนใหญ มปญหาดานสขภาพทลดลงจากการสบบหรเมอเปรยบเทยบกบครงท 1 เชน อาการฟนด า ฟนเหลอง ฟนผ จากเดมรอยละ 73.3 ลดลงเหลอรอยละ 65.6 รองลงมาคอ ลมหายใจมกลน มกลนปาก กลนตวเหมน จากเดมรอยละ 67.0 ลดลงรอยละ 62.8 สวนปญหาทมมากขนเพยงเลกนอย คอ คอแหง รอนคอ จากเดมรอยละ 29.3 เพมขนเปนรอยละ 32.2

อยางไรกตาม ผสบบหรมความตระหนกถงพษภยทเกดขนในสงคมรอบขางมากขน ดงนนความเหนในดานการสบบหรไมเปนทยอมรบตอสงคมมคาเพมมากขน จากเดม รอยละ 12.0 เพมขนเปนรอยละ 80.1 และการสบบหรชวยคลายความเครยดและความวตกกงวล จากเดมรอยละ 68.0 ลดลงเหลอรอยละ 54.4 อยางไรกตามยงคงมสวนหนงทเหนดวยตอการสบบหร และเหนไดชดเจนวา ความคดตอการสบบหรนนเปนความตองการทางจตใจ คอ การสบบหรชวยคลายเครยด คลายความวตกกงวล รอยละ 54.4 สบบหรแลวไมรสกหงดหงด รอยละ 53.5


ตองการสบบหร ในสภาพแวดลอมทมคนสบบหร รอยละ 50.8 และการสบบหรเปนการสรางสมาธท าใหจตใจสงบ รอยละ 41.1

จากผเขารวมโครงการฯ จ านวน 331 คน มจ านวน 33 คนทสามารถเลกบหรความรสกของผทสามารถเลกบหรจ านวน 33 คน พบวาผทสามารถเลกสบบหรไดนนมความรสกชนะใจตนเอง มความเชอมนในตนเอง ท าใหครอบครวยอมรบ เพอนๆ ใหการยอมรบ ไมรสกวตกหงดหงดเมอไมไดสบบหรและไมมภาระในการตองหาบหรมาสบในชวตประจ าวน นอกจากนนสขภาพรางกายยงแขงแรงขน น าหนกขน หายใจดขน ไมมกลนเหมนตดตว การเลกสบบหรเปนผลดตอสขภาพในทกหวขอและทกคนตอบวาครอบครวใหการยอมรบและมความยนดในการเลกสบบหร

6.1.5 ผลจากการเลกบหรดานสขภาพ ภายหลงจากการเลกสบบหรพบวา ผทมปญหาสขภาพลดต าลงอยาง

เหนไดชดจากเคยเปนผสบบหรมากอน ตวอยางเชน อาการฟนด า ฟนเหลอง ฟนผ จากเดมรอยละ 73.3 ลดลงเหลอรอยละ 24.2 อาการไอ จามมเสมหะ ลดลงจากรอยละ 60.0 เหลอรอยละ 24.2 และลมหายใจมกลนเหมน-มกลนปาก-กลนตวเหมนแพอากาศ ระคายเคองตอระบบหายใจ จมก ตาคอ มอาการลดลงเชนกน

6.1.6 ประโยชนจากการเลกบหร ส าหรบประโยชนจากการเลกบหรพบวาผสบบหรตอบวาตองการม

สขภาพทแขงแรงอายยนมากทสดรอยละ 84.3 รองลงมาคอตองการเปนแบบอยางทดใหกบคน ในครอบครวและชมชนรอยละ 62.5 และตองการเปนทยอมรบในสงคมรอยละ 52.9

ปจจบนแนวทางการรณรงคไมสบบหร และชใหเหนพษภยของบหรโดยผานสอสาธารณะเปนวธการทยงคงแพรหลายและมบทบาทตอสงคมทจะท าใหการสบบหรลดลงหรอเลกไดในทสด ดานความคดเหนเกยวกบสอประชาสมพนธของกลมเปาหมายทมผลตอการเลกบหร จากการส ารวจขอมลทง 2 ครง พบวาไดรบค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสขมากทสด จากเดมรอยละ 81.2 เพมขนเปนรอย


ละ 89.7 และไดรบทราบจากการดโทรทศน จากเดมรอยละ 81.2 เพมขนเปนรอยละ 83.4 และเครอขายรณรงคตอตานการสบบหร จากเดมรอยละ 78.0 เพมขนเปนรอยละ 81.3 ท าใหเหนวา ค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสขและ อสม. เปนสอบคคลทสามารถเขาถงผสบบหรได

6.1.7 แนวทางการเลกบหร จากการด าเนนโครงการททมวจยและทมพนทไดมสวนรวมกนในการ

จดอบรม ใหขอมลทเกยวของกบพษภยดานบหร รวมถงแนวทางการเลกบหร และแนวทางการปฏบตตนของครอบครวเพอชวยใหผสบบหรเลกสบบหรได ซงในสวนขอมลนแสดงถงความเขาใจ ผลเสยทเกยวของกบของการสบบหรทางสขภาพ สงคม และวฒนธรรมของชมชนศรค า พบวาประชาชนในต าบลศรค ามความรความเขาใจถงผลเสยดานสขภาพ ไดแก โรคถงลมโปงพอง โรคมะเรงปอด ฟนด าฟนเหลองฟนผ

6.1.8 ผลเสยจากการสบบหรดานสงคม วฒนธรรมและเศรษฐกจ ผทสบบหร มความรความเขาใจผลเสยดานสงคมทเกดขนจากการสบ

บหรเพราะเหนวาควนบหรท ารายคนในครอบครวและชมชนรอยละ 96.7 เปนการสรางความร าคาญใหผอน รอยละ 90.9 รวมถงคนในสงคมเกดความรสกทไมดตอผทสบบหร รอยละ 89.4 ซงสอดคลองกบความคดเหนตอการสบบหรทไมเปนทยอมรบของสงคม ท าใหผสบบหรไมตองการสบบหรอยางเปดเผยในทสาธารณะ

ผลเสยดานวฒนธรรม ผสบบหรเหนวาการสบบหรเปนตวอยางทไมดแกเยาวชนมากทสดรอยละ 94.3 เพราะผสบบหรนนเปนผใหญทอยในบานอาจเปน พอ แม ท าใหเดกสามารถเลยนแบบพฤตกรรม รวมถงเปนพฤตกรรมทไมสงางาม รอยละ 78.9 และเปนคานยมทลาสมยคนรนใหมไมสบบหรรอยละ 67.4

ผลเสยดานเศรษฐกจ จากการศกษาพบวาเปนการเพมคาใชจายในครวเรอนมากกวา รอยละ 92.7 เนองจากบหรมราคาแพง และเปนสาเหตใหเสย


คาใชจายในการรกษาพยาบาล รอยละ 71.9 เพราะการสบบหรเปนสาเหตของการเกดโรครายแรง เชน มะเรงปอด ถงลมโปงพอง เปนตน

6.1.9 การรบรดานกฎหมายพระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบและพระราชบญญตคมครองสขภาพ

ดานกฎหมายพระราชบญญตควบคมผลต ภณฑยา สบและพระราชบญญตคมครองสขภาพผไมสบบหร พ.ศ. 2535 ผลการศกษาพบวาทกคนรบรรบทราบทกขอของระเบยบกฎหมาย โดย หามขายบหรหรอยาสบใหกบผทมอายต ากวา 18 ป มากทสด รอยละ 98.2 รองลงมา คอหามสบบหรในปมน ามนและปมแกส รอยละ 97.3 และหามแสดงผลตภณฑยาสบในทเปดเผย แตสามารถตดขอความวา “มบหรจ าหนาย” และหามใหมการโฆษณาบหร รอยละ 97.0 รวมถงผสบบหรมความเขาใจและปฏบตตาม โดยไมสบบหรในทหามสบบหร ในปมแกสและปมน ามน มากทสด รอยละ 96.4 รองลงมาคอ สถานบรการสาธารณสขและสงเสรมสขภาพ 95.5 และสถานศกษา รอยละ 95.2

6.1.10 เหตผลทไมสามารถเลกสบบหรได ผสบบหรสวนใหญทยงไมสามารถเลกสบบหรไดสาเหตมาจากสบเปน

เวลานานมากทสด รอยละ 76.1 รางกายยงแขงแรงดอย รอยละ 51.4 ขาดความเชอมนในตนเอง รอยละ 45.3 ตามล าดบ เมอสอบถามถงความคดเหนของผสบบหรในปจจบน ดานความตองการไดรบการสนบสนนและการยอมรบเพอน าไปสการตดสนใจเลกสบบหรไดอยางถาวร พบวา ผสบบหรตองการก าลงใจจากครอบครวและบคคลอนเปนทรกมากทสด รอยละ 87.0 รองลงมาคอหลกเลยงการไปสถานททกระตนใหอยากสบบหร รอยละ 66.8 และตองการการยอมรบจากสงคม รอยละ 56.8

6.2 ผลการศกษาตามวตถประสงคขอท 2 เพอก าหนดรปแบบกระบวนการควบคมทางสงคม ส าหรบการควบคม ลด ละ และเลกสบบหรในระดบชมชน


การประชาสมพนธโดยสอโทรทศน วทย แผนพบ แผนปลว ปายโฆษณายงไมมผลตอการตดสนใจของผทก าลงสบบหรอย รปแบบทสามารถท าไดและเกดประโยชนคอ ใชวธการควบคมทางสงคม โดยใหสมาชกในครอบครวรบทราบวา แมวาการสบบหรเปนเรองเฉพาะบคคล แตการสบบหรจะมอนตรายตอผอนทอาศยอยรวมกนในครวเรอน ดงนนรปแบบกระบวนการควบคมทางสงคม ส าหรบการควบคม ลด ละ และเลกสบบหรในระดบชมชน ตองด าเนนการดงน

6.2.1 บทบาทของครอบครว การใหสมาชกในครวเรอน เปนผกระตนหรอใหค าแนะน า จะมผลท าใหผสบบหรไดตระหนกวา การสบบหรสงผลกระทบตอผอน ทงดานสขภาพ และสภาพแวดลอม การเรมตนทใหความส าคญกบครวเรอนจะสามารถท าใหผสบบหรมความรสกวาตนเอง เปนตนเหตของความเจบปวยทสงผลท าความเดอนรอน และเปนอนตรายตอคนรอบขาง ผลจากการศกษาครงนพบวา การใหความส าคญกบครวเรอนซงเปนศนยกลาง จะมผลตอการเลกบหรได

6.2.2 บทบาทของ อสม. การศกษาครงน ผทมบทบาทส าคญตอการศกษาคอ อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) หนวยงานภาครฐคอ รพ.สต. ตองมแผนด าเนนงานทชดเจนทจะให อสม. เปนสอบคคล ทสามารถเขาถงตวผสบบหร โดยใชกระบวนการขายตรง (Direct Sales) โดยมอบหมายให อสม. จดท าทะเบยนผสบบหร ในพนทรบผดชอบโดยตงเปาหมายทจะให อสม.เปนผน าสาร ขอแนะน า และชกจง เปนรายบคคล ในรปแบบการควบคมทางสงคม โดยความรวมมอกบชมชน จะท าใหผสบบหรเกดความรสกวาการสบบหรไมเปนผลดตอตนเองและผอน

6.2.3 แนวทางการเลกบหรทเปนไปไดสง ผลจากการศกษาครงน ชใหเหนวา การทจะใหผทสบบหร ซงสบบหร

มานาน เลกโดยทนทนน คอนขางเปนไปไดยาก ดงนน ควรรณรงคใหลดจ านวนการสบบหรลงเสยกอน หากวาลดบหรลงไดจะน าไปสการเลกสบบหรไดอยางถาวร


เพราะผสบบหรยงตดในความรสกวาบหรเปนสงทขาดไมได หรอเปนสวนหนงของชวต ดงนนจงตองด าเนนการแบบคอยเปนคอยไป โดยเฉพาะอยางยงควรมการสนบสนนดานการแพทย และการใชยา ทมอยและน ามาใชไดอยางตอเนอง เพราะจะเปนสงยดเหนยวใหกบผสบบหร จะเปลยนแปลงความเชอมาเชอในประสทธภาพของยา ซงผลจากการศกษาครงน มผลดการสบบหรลงถง รอยละ 44.7 เปนขอมลเชงประจกษชใหเหนวา หากผลดการสบบหรทเขารวมโครงการน ไดรบการสนบสนนทางสงคมอยางตอเนอง คาดวาผทลดการสบบหรจะสามารถเลกสบไดในทสด

6.3 ผลการศกษาตามวตถประสงคขอท 3 เพอสรางกระบวนการเสรมสรางการเลกบหรโดยชมชนกบหนวยงานของรฐในระดบพนท

เพอสรางกระบวนการเสรมสรางการเลกบหรโดยชมชนกบหนวยงานของรฐในระดบพนทการเสรมสรางการเลกบหรตองประกอบดวย ความรวมมอระหวาง 3 ฝาย คอ

6.3.1 ความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน หนวยงานภาครฐ ไดแก รพ.สต. จากการศกษาครงน พบวาการท างานเลก

บหรในชมชน ยงเปนงานฝากชนเลกๆ ซงมนยยะเปนเพยงการสงเสรมสขภาพ โดยทวไปจะยงคงใหความส าคญตอการรกษาพยาบาล มากกวางานบหร ซงจดอยในกลมงานยาเสพตด เนองจาก รพ.สต. ยงขาดเปาหมายทจะก าหนดใหเปนต าบลปลอดบหร ถงแมจะยงไมสามารถปลอดบหรไดทงหมด แตกจะเปนการใหเหนถงเจตนาทจะท าใหการสบบหรในพนทลดลงและหมดไปในทสด มเพยงบางหมบาน เชน หมท 2 บานปายาง ทเรมตนเปนหมบานปลอดเหลา

6.3.2 บทบาทของพนท องคกรทองถน (อบต.) และผน าชมชน ไดแก ก านน ผใหญบาน พระ ควร

ตองมบทบาทเขารวมโครงการ ต าบลปลอดบหร ซงจากการศกษาพบวา ผน าชมชนสวนใหญยงคงสบบหรอย ดงนนการทจะใหประสบความส าเรจ ควรมการอบรมผน าชมชนใหรบรรบทราบเปนเบองตน และเชญเขารวมเปนคณะท างานของต าบล โดยเฉพาะอยางยงหนวยงาน อบต. ตองเปนตวอยาง เพอเปนแบบอยางทดโดยการรณรงค สามารถท าควบค


กบเหลาและบหร ซงพบวาในต าบลศรค า ใหความส าคญกบการรณรงคปลอดเหลามากกวา ท าใหการรณรงคเรองการเลกสบบหรไมไดรบความสนใจเทาทควร

6.3.3 บทบาทของครอบครว ชมชนและสงคม ครอบครว ญาต เพอนบานและชมชน ตองใหความรในฐานะเปนผเฝา

ระวงทส าคญ เพราะเปนผใกลชดกบผสบบหรมากทสด ตลอดจนถงรานคา รานขายของช า ทไมมการขายบหรดงเชน ในหลายจงหวดทไมมการจ าหนายบหรในรานคา เปนการควบคมทางสงคมลกษณะหนงทแสดงการไมสนบสนนการสบบหรในชมชน

ในการด าเนนงาน ส านกงานสาธารณสขจงหวด เปนหนวยงานทมหนาทโดยตรงตอการดแลสขภาพของประชาชน ควรตองมนโยบายและแผนงานทชดเจน ตอการด าเนนงานดานการรณรงคเพอการเลกสบบหร โดยประกาศพนทใหก าหนดหมบาน ต าบล อ าเภอ และจงหวดปลอดบหร การด าเนนการดงกลาวจะเปนสญลกษณและประกาศเจตนา ในการรณรงคใหเกดขนในจงหวด โดยการสงการและขอความรวมมอไปยงพนททมความพรอมในการด าเนนการ เพอเปนตนแบบและเปนตวอยางใหกบต าบลอนๆ ซงเปนภาระหนาทโดยตรงของภาครฐ แตจะมลกษณะเปนการปฏบตงานเชงรก ทจะมประสทธผลมากกวาการรณรงค โดยแผนปาย แผนพบ หรอการรณรงคชนดอน ทไมเขาถงกลมเปาหมายโดยเฉพาะอยางยงในพนทของกลมชาตพนธทอาศยอยบนพนทสง หางไกลการคมนาคม เทคโนโลย มภาษาวฒนธรรม และมแบบแผน และวถชวตทแตกตางไปจากคนไทยทวไปและไมสามารถเขาใจสอประชาสมพนธทเปนภาษาไทยได

7. สรปผลการศกษา

ผลการศกษาครงนอธบายไดวา โครงการนมความส าเรจในระดบหนง คอ 1) สามารถชวยใหผทสบบหรซงเปนกลมเปาหมายเลกสบบหรได รอยละ

10.0 และผทยงคงสบบหรจ านวนหนงสามารถลดปรมาณการสบบหรลง รอยละ 44.7 ผเลกสบบหรไดรบความรดานพษภยของบหร ท าใหเกดความภาคภมใจ


สามารถเปนตวอยางเพอใหผทสบบหรอยเกดแรงกระตน แรงจงใจ และรวมเปนก าลงใจใหกบผทสบบหรสามารถเลกสบบหรไดในทสด

2) สามารถสรางศกยภาพใหกบ อสม. ทท างานในพนท จากการรวมมอของ อสม. จ านวน 115 คน ทรวมใจท างานดวยจตอาสา เพราะเหนวาสขภาพเปนเรองส าคญ และกลมเปาหมายเปนคนในครอบครว ญาตพนอง ท าใหการท างานเปนไปดวยความราบรน รวมถง อสม. เกดความภมใจวาตนเองมสวนในการท างานรวมกบโครงการน ถงแมจะไมสามารถท าใหผสบบหรเลกสบบหรไดทงหมด

3) ภายหลงสนสดการท างานในระยะ เวลา 9 เดอน ทมวจยไดตดตามความตอเนอง พบวา ผทเขารวมโครงการและเลกสบบหรแลว ไดเลกสบบหรอยางถาวรไมกลบมาสบบหรอกและไดสมภาษณอยางไมเปนทางการส าหรบผทลดจ านวนการสบบหรไดนนยงไมสามารถเลกไดแตกไมไดเพมจ านวนการสบบหรขน

4) เกดเครอขายผพยายามเลกสบบหรมาชมนมกน โดยไมมผชกจง แสดงถงการมสวนรวมของชมชน เปนการรวมตวกนเพอท ากจกรรมรวมกน เชนการเลนเกมสคลายเครยดใหลมความตองการในการสบบหร เปนกจกรรมหนงทสามารถลดจ านวนการสบบหรลง เพราะถาอยคนเดยวจะมความรสกเหงาและจะตองหาบหรมาสบ

5) เกดกลไกรปแบบการดแลผทตองการเลกสบบหรเพอเปนแนวทางใหเกดต าบล ศรค าปลอดบหร คอ ใหอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) เปนผดแลผตองการเลกสบบหรอยางใกลชด โดย อสม. 1 คน รบผดชอบ ผสบบหร 3 คน จากการศกษาพบวา จ านวนผสบบหร 3 คน ไมเปนภาระรบผดชอบมากจนเกนไปส าหรบ อสม. และสามารถดแล พดคยสอบถามขอมลไดเปนระยะ เนองจากอยในละแวกหมบานเดยวกน และหลงจากจบโครงการแลว อสม. ยงคงรบผดชอบทจะโนมนาวใหกลมทยงคงสบบหร สามารถเลกสบบหร โดยทมวจยจะลงพนทตดตามผลอยางตอเนอง


8. อภปรายผลการศกษา การด าเนนโครงการฯ เพอปรบเปลยนพฤตกรรมโดยการใชกระบวนการ Intervention ซงเปนการควบคมทางสงคมโดยกลมคนใกลชด เชน ครอบครว เพอนบาน รวมถงการใหความรทเหมาะสมตลอดระยะเวลาการด าเนนงานโครงการสามารถสรปไดดงน

8.1 ดานบคลากร จากการด าเนนงานโครงการรวมกนทง 3 ฝาย ประกอบไปดวยเจาหนาท

อสม. เจาหนาทสาธารณสข และทมวจยมหาวทยาลยแมฟาหลวงซงท างานรวมกนตงแตการวางแผนการด าเนนงานและรวมปฏบตงาน ดงน

ทมวจยมหาวทยาลยแมฟาหลวงด าเนนงานตามแนวคดและกรอบการวจยของโครงการโดยสนบสนนพนทต าบลใหเกดกระบวนการควบคมทางสงคมสงผลใหผสบบหรสามารถเลกสบบหรไดซงงานด าเนนงานเปนรปแบบของการใหความรเยยมบานใหก าลงใจโดยอาศย รวมกบ รพ.สต.ศรค า และ อสม. ศรค า ท าใหการด าเนนงานเปนไปอยางราบรน

เจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลศรค าใหการสนบสนนโดยเปนหลกในการท างานดานสขภาพในพนทเปนศนยกลางในการประสานงานระหวางทมวจย รพ.สต. และ อสม. รวมถงกลมเปาหมายในชมชนสนบสนนการใหความรเพอการเลกสบบหร ยาสมนไพรชวยการลดบหรและเปนทปรกษาใหกบ อสม. ตลอดชวงระยะเวลาด าเนนงานโครงการ

อาสาสมครสาธารณสขต าบลศรค า (อสม.) มความส าคญตอการด าเนนโครงการเนองจากเปนกลไกในการขบเคลอนทมศกยภาพทงดานความรและอยในชมชนโดย อสม. สามารถด าเนนงานไดในรปแบบทงเปนทางการและไมเปนทางการมความสามารถในการชวยใหกลมเปาหมายประสบความส าเรจในการลดและเลกสบบหรไดโดยไมท าใหกลมเปาหมายรสกกดดนหรอตอตานเนองจาก อสม. เปนบคคลทอยในพนทและมความสมพนธกบกลมเปาหมายเปนอยางด


8.2 ดานวธด าเนนการ การใชกระบวนการ Intervention ในรปแบบ การดแลดวยครอบครวคนใกลชด (Social network) และการใหขอมลความร (Social Support) โดยสามารถแบงได ดงน

1) การท างานของ อสม. ของต าบลศรค า 1 คนรบผดชอบกลมเปาหมายผสบบหรจ านวน 3 คนโดย อสม. แตละคนจะมเทคนควธการในการด าเนนงานทแตกตางกนเชนการพดคยสอบถามบอยๆ การใหความร การแสดงความหวงใยใหก าลงใจ ซงเหนวา เปนความเหมาะสมตอการด าเนนงานทใชการควบคมทางสงคมเปนหลก

2) อบรมใหความรเรอง “พษภยของบหรและเคลดลบในการเลกสบบหร” ใหกบ อสม. และผสบบหรทเขารวมโครงการและผทสนใจรวมถงการใหความรเรอง “สงทควรทราบกอนชวยคนใกลชดเลกบหร ” ส าหรบกลมผใกลชดในระดบครอบครวซงการใหความรทเหมาะสมตอกลมเปาหมายท าใหเกดความเขาใจและสามารถปฏบตไดอยางถกตอง

3) ทมวจยไดจดท าซองเอกสารประจ าบคคล ผทอาสาเลกสบบหร โดยในซองไดบรรจเอกสารตางๆ คอ เอกสารแนะน าวธการเลกบหร โปสเตอร แผนพบ ซด ซงไดขอความอนเคราะหจากมลนธรณรงคไมสบบหร ซงอาสาสมครสามารถเปดอานขอมลไดตลอดเวลา ชวยตดสนใจในการเลกสบบหร แตพบวาประชาชนในต าบลศรค าเหนวาสอประชาสมพนธมผลทท าใหตระหนกถงพษภยไดนอยกวาการเขารบการอบรม ฟงบรรยายและไดพบวทยากรเพราะสามารถสอบถามปญหา พดคยและปรกษาได สามารถกระตนใหกลมเปาหมายรบฟงตระหนกถงพษภยและแนวทางในการเลกสบบหรไดจากขอมลทไดถายทอดจาก อสม. ทมวจยและวทยากร

4) จดเวทสนทนา แลกเปลยนความร โดยทมวจยซงเปนพยาบาลจตเวช วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน จงหวดพะเยา เปนวทยากรและใหความรตลอดการด าเนนโครงการ หมนเวยนไปทกหมบานโดยความรวมมอของ รพ.สต. ศรค า


และ อสม. ทอยประจ าพนทนนๆ เปนลกษณะอยางเปนทางการและไมเปนทางการพดคยเรองทวไปโดยแทรกเรองบหรท าใหกลมเปาหมายรสกผอนคลายและเปนมตร

5) การด าเนนโครงวจยรปแบบการควบคมเพอการเลกสบบหร พบวา เกดแรงกระตนท าใหประชาชนในพนทเกดความตนตวและตระหนกถงพษภยของบหรและประชาชนในพนทต าบลศรค าใหความรวมมอเปนอยางด รวมถงเจาหนาทสาธารณสขในพนทเปดพนทใหท างานอยางไดอยางเตมทและชวยสนบสนนดานสถานท ขอมลขาวสาร ความรยาแผนปจจบนและยาสมนไพร

6) การด าเนนงานผทอาศยในต าบลศรค ามบทบาทในการท างานอยางเตมททง อสม. เครอขายครอบครว ซงทมวจยเปนผสนบสนนในเรองขอมลความร การจดกจกรรม และสนบสนนใหการด าเนนงานเปนไปตามวตถประสงค อสม. เหนวาโครงการนไมใชแคเพยงโครงการส ารวจขอมลชมชนแตเปนโครงการทท ากจกรรมและด าเนนการลงพนทอยางตอเนองในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการตดตามกลมเปาหมายกระตนเตอนและเปนก าลงใจท าใหกลมเปาหมายเกดความเชอถอเชอใจและเปดใจรบฟงขอมลและพยายามเปลยนพฤตกรรมมากเพมขน 9. ขอเสนอแนะ

9.1 ขอเสนอแนะดานนโยบาย 1) ในระดบพนท การควบคมดานบหรไมควรแพรกระจายขอมล

ขาวสารโดยไมมเปาหมายเพราะหมายถงการต าน าพรกละลายแมน า ในการด าเนนการควบคมบหรไดตองมเปาหมาย และทราบจ านวนผทสบบหรพน และตงเปาทจะลดจ านวนผสบบหร โดยส ารวจผสบบหรโดยใชวธการใชการส ารวจส ามะโนประชากรผสบบหรทงหมดในพนท เพอเปนฐานขอมลทสามารถตดตามและขนทะเบยนเปนกลมเสยงดานสขภาพ ฐานขอมลเหลานจะทราบ ชนด ประเภทและจ านวนการสบบหรของประชากร ซงจะน าไปสการวางแผนเพอเขาถงกลมเปาหมายไดชดเจนขน


2) เนองจากการสบบหรเปนพฤตกรรมทางสงคมและวฒนธรรมทสบทอดกนมานาน และไมสงผลใหเกดความเจบปวยไดทนทจงขาดความตระหนกในสงทจะเกดขนในอนาคต การรณรงคเลกบหร ไมเพยงพอทจะยบยงการแพรกระจายของการสบบหร ดงนน เปาหมายท 2 คอการปองกนไมใหเกดผสบบหรรายใหม หรอยบยงการรเรมสบบหรของเยาวชน และคนในวยแรงงานทเรมหดสบใหมๆ ดงนน การรณรงคขบเคลอน จงตองมงเปาไปทกลมเสยงทจะกาวเขามาเปนผสบบหร โดยปรบกระบวนการใชสอทมงไปสผทยงไมสบ ใหรบทราบถงพษภยของบหรตงแตตน

3) จากการสงเกตการณในชมชน พบวา ผสบบหรทอาศยในต าบลศรค าเมอมอาการเจบปวยเกดขนจะเดนทางมารบการรกษาท รพ.สต.ศรค า มากกวาโรงพยาบาลแมจน เพราะเปนโรงพยาบาลทตงอยในพนท แต รพ.สต.ศรค า ยงไมมโครงการในการจดตงใหมคลนกอดบหรอยางเปนทางการ เพยงแตมยาสมนไพร เชน หญาดอกขาว ทเจาหนาทไปเบกจากโรงพยาบาลแมจน จงมลกษณะเปนคลนกอดบหรอยางไมเปนทางการ คอใหค าปรกษาส าหรบผทตองการเลกสบบหร ซงผสบบหรสวนใหญยงไมทราบวามการใหความชวยเหลอส าหรบผทตองการเลกบหร ดงนนควรผลกดนใหจดตงคลนกอดบหรใน รพ.สต. อยางเปนทางการ เพอใหมบทบาทในการใหความชวยเหลอแนะน าผทมความสนใจทจะเลกสบบหรมากขน และสามารถเดนทางมารบค าปรกษาไดโดยสะดวก รวดเรว

9.2 ขอเสนอแนะดานการวจย 1) ควรมการวจยเชงลกในระดบชมชน เปนการท างานแบบมสวนรวม

โดยมลกษณะเชงรกแบบมงเปาโดยใหผสบบหรทกคนเขารวมโครงการ เพอน ากระบวนการวจยเชงจตเวช (Psychotherapy) ควบคกบกระบวนการทางสงคม และการแพทยเชงบรณาการ (Integrative Medicine) เพอใหผทตองการเลกสบบหรสามารถเลกสบบหรไดอยางถาวร นอกจากการรณรงคเพอใหความรและกระตนเพอใหเกดความตระหนกถงพษภยของบหรแลว การท างานวจยเชงลกในระดบชมชนลกษณะน สามารถการด าเนนงานได โดยมงเนนดานการดแลสขภาพและ


เปลยนแปลงพฤตกรรมของผสบบหร ซงวธการด าเนนงานดานสขภาพควรมการตรวจระดบนโคตนและประเมนความพรอมในการเลกสบบหรของผรวมโครงการ ซงผวจยสามารถใหความรตามระยะความเปลยนแปลงทประเมนได ผวจย และ อสม. รวมมอปฏบตงานในพนทเพอสรางแรงจงใจ ในการเลกบหร โดยใชกระบวนการทางสงคมกบคสมรส บตรหลานและเพอนผใกลชดทไมสบบหร เพอใหค าแนะน า ก าลงใจแกผสบบหร ผวจยเหนวาการท าวจยเชงลกจะท าใหมผเลกสบบหรเพมมากขน รวมถงสามารถเปนตนแบบของแนวทางการเลกบหร

2) ควรมการศกษาวจยดานการปรบเปลยนพฤตกรรมของการสบบหร เนองจาก พฤตกรรมการสบบหรเกดไดจากปจจยหลายสาเหต เชน ภาวะเสพตดทางใจ ความรสกทมตอการสบบหรวาการสบบหรสามารถชวยคลายความเครยด ท าใหมสมาธ ลดอาการซมเศราหรอเบอหนาย หรอภาวะเสพตดทางสงคมหรอนสยความเคยชน เชน สบตอนเขาหองน าหรอหลงจากรบประทานอาหาร และภาวะเสพตดทางรางกายหรอเสพสารเสพตดนโคตน ทมฤทธกระตนการหลงสารเคมท าใหผสบเกดความรสกสดชน กระปรกระเปรา และมพลงเมอหยดสบบหรท าใหปรมาณสารสอประสาทเหลานลดลง สงผลใหอารมณความสบายใจของผสบหายไป ซงงานวจยดานการปรบเปลยนพฤตกรรมของผสบบหร นอกจากจะเขาใจพฤตกรรมความคดของผสบบหรไดมากขนแลว ยงสามารถน าผลการศกษาไปขยายผลในพนทอนๆ และสามารถน าไปปรบใชใหเขากบสถานการณเพอจดการปญหาดานสขภาพ และการรณรงคเพอการเลกสบบหรในชมชน

9.3 ขอเสนอแนะทวไป 1) ต าบลศรค าเปนพนททยงคงมวฒนธรรมการดแลสขภาพพนบาน

รวมดวยกบการดแลแผนปจจบน ยงคงมการใชยาสมนไพรในชมชน รวมถงยงมขนบธรรมเนยมและพธกรรมทสามารถเชอมโยงดานสขภาพได เชน การสบชะตาตออาย สะเดาะเคราะห สงเคราะห เปนตน


2) นอกจากผเกยวของดานสขภาพแลวการท างานดาน “บหร” ใหประสบความส าเรจจะตองมความรวมมอจากกลมองคกรและชาวบานทอยในชมชน เชน วด โรงเรยนเทศบาล แกนน าชมชน พอหลวง นายก อบต. ก านน ผชวยผใหญบาน เปนตน เพอรวมผลกดนและสนบสนนใหเกด “ชมชนปลอดบหร”

3) ในการด าเนนงานวจยในชมชน การใชการรณรงคเพยงอยางเดยวนน ไมสามารถชวยใหประชาชนเลกสบบหรได การใหบทบาทชมชนรวมดแลกนเองเปนสงทส าคญทชวยใหผสบบหรเลกบหรไดอยางแทจรง เหนไดจากผทสามารถเลกสบบหร จ านวน 33 คน ทสามารถตดสนใจเลกสบบหรได โดยมครอบครวและคนใกลชดเปนผใหก าลงใจ รวมถงความตองการทจะไดรบการยอมรบจากครอบครวและสงคม

เอกสารอางอง ชมนาด วรรณพรศร. (2535) ความสมพนธระหวางเครอขายทางสงคม การ

สนบสนนทางสงคมและสขภาพจตของพยาบาล โรงพยาบาลพทธชนราช จงหวดพษณโลก, วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

สงคมวทยา การจดระเบยบทางสงคม. (2543) จาก http://www.baanjomyut.com/library /social_sciences/17.htmlg [คนเมอ 11 กนยายน 2556]

Cobb, S. (1976) Social support a moderate of life stress, Psychosomatic Medicine, vol. 38, no. 5, pp. 300-314.

Pender, N.J. (1996) Health promotion in nursing practice, 2nd edition, Norwalk: Appleton&Lange.

Schaefer, C., Coyne, J.C., & Lasarus, R.S. (1981) The health related functions of social support, Journal of Behavioral Medicine, vol. 4, pp. 381-406.


A Critical Literature Review in Conceptualizing a Structural Framework to Position Buddhist Inquiry Paradigms

Chai-Ching Tan and Sangchan Kantabutra1 Abstract

Literature presenting the Buddhist inquiry paradigms has vastly lacking the Western versions, prompting an urgent need to perform a critical literature review in order to fill the gap. This research effort culminated in suggesting a structural framework to organize the inquiry paradigms of the Buddhist teachings while also describe the nature of each paradigm from the ontological, epistemological and methodological aspects. This conceptual paper thus provides a critical contribution to the literature of Buddhist studies and their applications in the field of social sciences and management studies. Introduction

In Buddhism, getting to know the reality of phenomenon is of utmost importance as it is acknowledged that a mind knowing the reality is released from the burden or stress of the delusion. In other words, a tranquilized mind is one who knows the ontological nature of reality. How this theory of knowledge or knowing of the reality is developed must thus be made clear. Essentially this is an epistemological question that an observer must address and its outcome is that such an epistemological stance may influence the methodological

1 School of Management, Mae Fah Luang University, Chiang Rai


preference in the Dharma research process. The utility in aiming to understand the reality is peaceful mind and the development of Dharma in the mind as the guiding art of daily living and business operations.

In brief, the Buddhist methodological approach to engage in a research activity must simultaneously embrace an effort to address three inquiry paradigmatic questions, namely the ontological question, the epistemological question and the methodological question. The Buddhists know these three questions as the wisdom aspect, the precept dimension and the mindfulness practice of the Noble Eightfold Path.

Having realized the vitality of these inquiry paradigm positions, the following research questions are raised in which this research article attempts to address based on a critical literature review approach:

What is the structure and nature of the Buddhist inquiry paradigms and how they show the similarity or dissimilarity to the Western versions?

As such a theoretical framework of the Buddhist inquiry paradigm structure would be proposed. Literature Review

A paradigm represents a worldview that “defines, for its holder, the nature of the world, the individual’s place in it, and the range of possible relationships to the world and its parts” (Guba and Lincoln, 1994, p. 107). The term “inquiry paradigm” is used quite loosely in academic research and can mean different things to different people, and to resolve this uncertainty Morgan (1979) suggests that the term be interpreted at three levels (Hussey and Hussey, 1997, p. 47):


At the philosophical level – the ontological question which is raised to seek to understand the nature of reality (Denzin and Lincoln, 1994, p. 99), i.e. how things really are and how things really work.

At the social level – the epistemological question which clarifies the relationship between the inquirer and the known (Denzin and Lincoln, 1994, p. 99) in response to the ontological nature. In the Buddhist Canons, the common relationship to be maintained between the researcher and the researched is considered to take root in an ethical foundation, i.e., by being honest and maintaining in integrity, and having a compassionate or balanced state of mind when seeking to understand the researched. In other words, in an objective worldview perspective, the Buddhist practitioners (as researchers) should remain ethically objective and foster a detached, which is a so-called “distance” attitude towards the researched. Similarly, for a phenomenological position, ethical and detached state of mind and approach still remain as the common guideposts. The only difference now is that the Buddhist practitioner now remains being absorbed within the context of the phenomenon, as having a closer relationship to the researched but still holding tight to a detached state of mind, in the view to enable the researcher to be able to speak from the perspective or meanings of the researched. Thus, while many philosophical or tactical approaches to implement this epistemological question are similar between the academicians and the Buddhist practitioners,


the major difference being that the Buddhist practitioners complement the relationship with Buddhist ethicality and detached state of mind.

At the technical level – The methodological question addresses how can the inquirer (would-be knower) go about finding out whatever he or she believes can be known (Guba and Lincoln, 1994, p. 108). In this case, the Buddhist practitioners fundamentally use the five senses and the mind (its consciousness) for the investigation, which can skillfully exploit the commonly known means of research instruments to address the methodological questions. The methodological means can, for instance, be in experimental, dialogic or dialectical, or hermeneutical nature. The Buddhist practitioners complement these techniques with mindfulness training in response to the researched, the procedure and the knowledge. Thus while focusing on the outside, i.e., a phenomenon, is important, the methodological question addresses as well the inside – the mind, consciousness, the state of verbal, bodily and thought actions and reactions. Ultimately, the mind in dealing with the researched phenomenon should be remained at detached level and tranquility level. It is only at this level that the interpretation is not tainted with the thoughts and idea of the self, which is influenced by the experiences, education, the environment, the needs, wants and desires of the researchers and as such, the research can truthfully reflect the reality as it is. In other words, when human researcher is


involved in the observation, it is important the interpretation which relies heavily on the interpretations of the observer is not invalidly and unreliably influenced by the observer (Sheth and Malhotra, 2011). This methodological approach is highlighted in the Diamond Sutra (a part of the Buddhist Canons) which stated: “… the minds … should be purified of all such concepts as relate to seeing, hearing, tasting, smelling, touching and discriminating. They should use the mental faculties spontaneously and naturally, but unconstrained by any preconceptions arising from the senses.” (Goddard, 1938, p. 94).

It is by now clear that answering these three paradigmatic questions manifests the epistemological commitments. According to Johnson and Duberley (2000), epistemological commitments are a key feature of our pre-understandings which influence how we make things intelligible and the students pursuing social science and management studies are increasingly expected to demonstrate a reflexive understanding of their own epistemological commitments. The reason why epistemological commitment is important because we are all epistemologists or, according to Johnson and Duberley (2000, p. 2), “at least we routinely take certain epistemological conventions to be so self-evident that we rarely feel the need consciously to express, discuss or question them.”

What follows are the paradigm of choices in informing and guiding inquiry into the nature of reality or an observed phenomenon, namely transcendentalism, pragmatism, empiricism, rationalism, positivism, post-positivism, critical theory, phenomenology and constructivism.


Transcendentalism From the Buddhist perspective, transcendentalism is an

unconditioned state of mind that is transcending the influences of the entire spectrum or continuum of the worldviews, morality, the relationship between the mind and the phenomena, and the wide variation of any available methodological approaches. To be exact, an unconditioned state of mind is void of ignorance about the phenomenon (i.e., the mind), greed, hatred and delusion (Kalupahana, 1992), or in short, is transcending the conditioned worlds of phenomena, or Hui neng (638-713), a central figure of Zen Buddhist tradition was quoted as saying, “True seeing is called transcendence; false seeing is worldliness” (Cleary, 2005, p. 25). The danger of false seeing is, for instance, understood by the Dharma practitioners as such:

“With ignorance as condition, volitional formations come to be; with volitional formations as condition, consciousness … Such is the origin of this whole mass of suffering.” (Bodhi, 2000, p. 563) When one is trapped within the phenomenal world, the state of the

mind and its capability of understanding the reality is prevented from being perfect – a theme advocated by critical realism or post-positivism. In the phenomenal world, there are three worlds of desire, form and mind. All created things or beings, both noble and ignoble, both cause and effect, are within the phenomenal world. In one of the later Chinese Buddhist Canons, The Surangama Sutra, it stated that “all conditioned things are as empty as space. Existing as they do under conditions, they are false and fantastic,” (Goddard,


1938, p. 215). Thus, Transcendentalism is beyond the world of both the material and the mind, in reaching the state of emptiness that the mind is purified to a state of complete detachment from the influences of both the material phenomena and the mind states. In this worldview, reality is known as it is, and the mind will never be influenced by it and corrupts the understanding of it. In the language of phenomenology, transcendentalism is the purest awareness or consciousness of the phenomenon possible – in a way the “self” that is conscious of the phenomenon is also diminished and the state of mind is one that is resulted, for instance, from “the purification of the evil out-flowing of the mind which come from clinging to the notions of an objective world” (Lankwavatara Scripture; see Goddard, 1938, p. 325). Pragmatism

The most famous Zen grand master in China, Hui Neng (638-713), once told, “If there were no people in the world, myriad teachings would not originally exist of themselves” (Cleary, 2005, p. 23), “People may be of these two kinds [of better faculties and of lesser faculties], but the truth is not” (ibid, p. 29). Thus venerable Hui Neng was well-known by the Chinese communities as in making popular the compassionate pragmatism concept in the Buddhist Dharma teaching – which is also alternatively known as the expediency philosophy of teaching, practice and learning. This concept shares the same theme of the western counterparts, William James back in 1898 (cf. James, 1977) and Charles Sanders Peirce in his essay “How to make our ideas clear” (1878, cited in Peirce, 1992, p. 131) – that is, “What is tangible and practical unites pragmatists.” (Dewey, 1969-1990). Pragmatism is useful to reduce the


fixation and constraints of sticking to one worldview which is considered by the Dharma practitioners as harmful – which narrows the state of mind and produces egoistic predisposition and unwholesome state of mind i.e., conceit (Tan, 2010). Empiricism

While, epistemologically, the rationalist gives credentials to rationality and the contemplative mind as the reliable foundations for knowledge, the empiricists claim that reliable and valid knowledge can only be established by studying the phenomenon through the five senses empirically (Johnson and Duberley, 2000). Most of the Theravada school of Buddhism, one that most prevails and is popular in Thailand, would argue that empiricism is the only reliable epistemological approach to Buddhist meditations, which reinforces the key emphasis on taking awareness through the six sense channels, like the eye, ear, nose, mouth, body and mind (or, visual, auditory, olfactory, gustatory, tactile, and mind). Because of this strong epistemological preference by the Theravada school, the methodology which follows has skewed towards direct awareness of the reality without much of purposeful cognition. As such, rationality is often ignored or considered by the empiricists as the unnecessary and the wrong epistemological approach. The author would argue that this epistemological reinforcement is a trap which is a direct result of biased or partial understanding on the essence of the Buddha’s teaching. Rationality and empiricism are in fact inseparable, and one without the other could further delay the time needed for emancipation. When sole rationalism is the epistemological theme, it is highly likely that delusion is spirally multiplied and eventually gone


out of control. When sole empiricism is reinforced biasedly, the speed of progress is slowed down because one has to, dogmatically, wait for spontaneous or random occurrence of direct knowledge or wisdom to occur in order to summarize the experienced. Thus, biased reinforcement using the empiricism approach to study and understand phenomenon, although necessary, could actually slow down the entire emancipation process. Nevertheless the balanced use of both rationalism and empiricism could assist Buddhist practitioners to organize their understanding of the empirical senses. In short, empiricism and rationalism resemble the inseparable process of induction and deduction, and their objectives are to establish an organized understanding of a phenomenon. Thus both empiricism and rationalism pervade the entire paradigmatic spectrum, and they represent an approach-oriented aspect of the epistemological philosophy. Rationalism

As asserted in Johnson and Duberley (2000), rationalists give priority to thinking as the primary source for comprehending reality, such as through a systematic rational justification to what is skeptical in the first place, as also advocated by Decartes (1968). However, rationalistic approach as the Buddhist way has to be much cautioned because, by rationality, it often means mind-or-brain dominated, which is often skewed away from the direct first-hand experience needed to develop real wisdom. In a way, rationalism is necessary but it has to be cautioned, and it has to work in parallel with the direct understanding or wisdom development process. This cautionary position is also asserted in Kalupahana (1992) when he illustrated that the four noble truths of


what the Buddha taught are often superficially understood. The four noble truths, which reveal the cause-and-effect principle of our mental and physical experiences, demonstrate the important theme on rationality, stating that mental suffering, for instance, is caused by our delusion or wrong views on the subject of the current experience, which is what it is meant by the epistemological trap. However, rationalism itself is insufficient as it only works at the brain level, and thus, empiricism at the mind-or-consciousness level must be reinforced simultaneously. This point is emphasized by the Buddhist practitioners in general in their practices toward emancipation. Most of the Buddhist Schools consider purposeful rationality as a major source of delusion which brings about all the mental suffering. The reason is that, when the study to understand the phenomenon is undertaken strictly in rationalism, the result is often interpreted subjectively or biasedly in accordance with each of the perceived or rationalized view – a theme often asserted by the academicians and researchers in general (see Hussey and Hussey, 1997). Nevertheless, as Buddhist practitioners aim to establish balanced mode of approach in order to arrive at a balanced and tranquilized state of mind, rationalism should actually not be neglected, as rational thinking is useful to establish points for contemplation at the meditative level.

Positivism

Auguste Comte (1853) coined the word ‘positivism’, which was aimed to rid science of the dogmatic influences of religious beliefs. To Comte, the empirical world is a domain of objective facts and is cognitively accessible (Johnson and Duberley, 2000). As such, four interrelated webs of


epistemological commitments are reinforced by the positivists, namely, (1) the observation of the empirical world through our senses provides the only foundation for knowledge (ibid, p. 23), not the idealistic thoughts or ideas, and (2) anything non-observable is rejected and its discussion is considered as metaphysical speculation (ibid, p. 24), (3) the natural sciences provide the model for all the sciences including the social sciences (ibid, p. 26), and (4) the task of positivists is to predict and control social and natural events (ibid, p. 26).

As argued in Jackson (2000, p. 217), “It often has been argued that, of the world’s religious traditions, Buddhism is uniquely exempt from the challenges of modernity and post-modernity, because of the uncanny match between philosophical perspectives at the heart of its wisdom literature and outlooks developed in the west in the twentieth century… Buddhism was prospectively modernist because of its focus on an impersonal, dynamic, causal, and broadly ecological explanation for the operations of the cosmos, such that the more recent scientific explanation simply have filled out, rather than, conflicted with, Buddhist accounts. ”

The four epistemological commitments as asserted by Comte (1853) on positivism can be argued as follows on Buddhism. Principle 1 is supported because as stated in the empirical epistemology, direct observation based on our available six sense channels is required as our mentality is affected, on palpable basis, by these six sense channels. By direct observation, the Buddhists are recommended to be cautioned about the unnecessary wrong influences by our memory-based or creation-induced inferences and deduction, which could be correct or wrong (Hanh, 2006).


The principle 2 of the positivism is rejected by the Buddhist practitioners, as what is non-observable could be a result of the ability of the researchers or the observers lacking the capacities and capabilities in undertaking empirical observation. At certain point in time, one variable is unobservable and thus, any intellectual discussion over this variable is interpreted as metaphysical at best. However, when, for instance, certain technology is developed, or when the definition of the variable is made clearer or, a suitable methodology is being identified, or when one’s wisdom has improved, then, all of a sudden, what is unobservable becomes observable. Thus, positivism should be approached by not rejecting the view that the mental or religiously tainted issues are often un-measurable (Clinton, 1988). In short, both the materialistic phenomenon and the states of mind are observable from the Buddhist practitioners’ point of view.

Principle 3 is highly applicable. The Buddhist practitioners often approach this through analogies and usage of metaphors – that is to observe, study and understand the nature as it is and then transfer the model of nature to help understand the state of mind and how the mind is stressed by the misunderstanding, or not understanding of it, and essentially to transcend and achieve emancipation.

As such, the four phenomena as depicted by the Four Noble Truths of the Buddhist teaching i.e., the nature of reality, the causes and the dynamics of the phenomena, the complete understanding of the nature of reality and thus the emancipatory state of mind, could be objectively observed and comprehended, both through physical means such as research instruments, measurement devices and even the mind. Having equipped the capability to


do so and actually deliver the result, one gains a better understanding of the nature and his or state of mind, and thus one is in a better position to predict and control the nature through wisdom and wholesomeness in natural manner – albeit the nature exhibits a flux of ceaseless change. To the Buddhist practitioners, to predict and control is to use the knowledge gained about the nature and thus can lend compassionate hands to help, for instance, regenerate the nature, essentially a theme of environmental sustainability (Belal, 2008) and social responsibility (Duckworth and Moore, 2010), or concept of Cradle-to-Cradle dark green strategy (Tan, 2013).

Post-Positivism

According to Healy and Perry (2000) and Guba and Lincoln (1994), critical realism of post-positivism holds an epistemological position that reality is “real” but only imperfectly and probabilistically apprehensible. Realism is used interchangeably with the term “critical realism” or “post-positivism.” The state of imperfect comprehension of a “real” reality is caused by the flawed human intellectual mechanisms and the fundamentally intractable nature of phenomena (Guba and Lincoln, 1994, p. 100). The “critical” aspect of realism could be understood as the degree of efforts that need to be made in order to seek an understanding of the phenomenon towards perfection. In other words, “critical” realists claim that reality must be “subjected to the widest possible critical examination to facilitate apprehending reality as closely as possible” (Guba and Lincoln, 1994, p. 110). The Buddhist practitioners underpin realism or critical realism or post-positivism as an epistemological process of learning, realizing that perfection towards a valid understanding of phenomena and thus


its concomitant emancipatory state of mind is a gradual process. The more one engages mindfully on the observation or research process in examining and studying the phenomenon which the mind engages with, or even a phenomenon of the mind state and the consciousness, the closer the “real” real is made possible. This is however feasible only when both the epistemological (i.e. the nature of relationship between the dharma practitioner and the researched must be conducted in ethical manner, which maintains at as neutral position as possible) maturity is reached while the methodological competency, reflected by the state of the mind i.e. in terms of tranquility, concentration and mindful observation, is improved to the state of perfection. Thus, realism, or its critical degree of it, is well supported by the Buddhist practitioners.

Critical Theory

Critical theory underpins an epistemological effort which aims to achieve emancipation through self-conscious critique and critical epistemology that rejects the self-evident nature of reality so as to prevent from clinging dogmatically to its own doctrinal assumptions (Carr, 2000). In other words, the aim of critical theory is to produce a particular form of knowledge ‘that seeks to realize an emancipatory interest, specifically through a critique of consciousness and ideology” (Carr, 2000, p. 208).

There are many ways for self-conscious critique such as by revealing the ideological, historical and interest influence. Dialectic logic is popularly used by the Frankfurt School (Denzin and Lincoln, 1994). For instance, Marcuse (1993) demonstrates that a distanced or detached relationship between the subject and the object of the positivistic epistemology in the study


of a social world does not valid, as the subject and object are so joined that truth can be determined only within the subject-object totality. As such, the object (i.e. the social phenomenon) itself contain subjectivity in their very structure, and thus, the so-called knowledge that is found is very much mediated through the society itself (Adorno, cited in Spinner, 1975). To free oneself from socially tainted delusion, Marcuse (1964) thus suggested to strike to define the irrational character of the established rationality and to define the tendencies which cause this rationality to generate its own transformation. In other words, critical theory as the epistemological position would fit well in a cultural study as it helps to expose the inherent power disequilibrium and other variables involved that could possibly prevent one from having a valid understanding towards the research topics or the phenomenon under investigation by the Buddhist practitioners.

By carefully reviewing the Buddhist Canons (cf. Bodhi, 2000) it is easily noted that the Buddha often advised his disciples to not simply accept his words literally but to make an effort to examine his words and the implications. Analogically, this critically self-examination effort is like a goldsmith would test the quality of the gold (Tsering, 2006). As such, critical analysis and reasoning, which is rooted in a mixture of empiricism and rationalism, are the two popular means in the study of the mind and its function. Another set of the Buddhist Cannons, Abhidharma Pitaka, which was written down around three hundred years after the Buddha’s passing away (Tsering, 2006), provide a compendium of Buddhist psychological theories and illustration which serve to guide the dharma practitioners to critically examine the state of mind and its quality. However, the conscious approach undertaken by the Buddhists has no


room for critique, and many of the dialectic-logico methods popularly used by the critical theorists could lead to unwholesome state of mind which in turn produces undesirable consequences. Thus critical theory is a well-accepted epistemological position of the Buddhist practitioners but the methodological ideology has to be implemented according to the Middle Path (cf. Bodhi, 2000) by remaining in a balanced state of mind.

However, critical theory as a suitable epistemology from the Buddhist perspective should be used cautiously, although ontologically it agrees that critical examination is needed for emancipation. Nevertheless, critical theory could be used as a first-tier approach in examining the state of lived experience in a society or an organization, and as a second-tier approach targeting at the individual level as the unit of analysis by focusing on the mentality structure and behavior.

In conclusion, critical theory is supported with caution, only as a way of understanding the phenomenological world.

Phenomenology

As illustrated in Hussey and Hussey (1997, p. 52), phenomenology is the science of phenomena, and quoted Allen (1990, p. 893) in describing a phenomenon as “a fact occurrence that appears or is perceived.” To this end phenomenology involves being conscious of one’s state of mind as a preface in understanding the lived experiences of oneself, the community, a group, an organization involving with phenomena of interest. Thus to be able to generate valid research effort, the phenomenological procedure must involve studying the phenomenon through extensive and prolonged engagement to develop


patterns and relationships of meaning about the associated phenomenon as perceived or understood by the participants (Moustakas, 1994). To do that, as suggested by Niewswiadomy (1993), the researchers must fully aware of their historical background and experience and ensure these do not interfere with the interpretation of the meanings and understanding of the phenomenon of the participants. In the social field, it can be stated that any research methodology that is directed at gaining an in-depth understanding of the nature and meaning, and structure of everyday experience, could thus be captured by the phenomenological epistemology that describes how one orients to lived experience (Gibson, 2003). Phenomenological approach is crucial as humans seek meaning from their experiences and from the experiences of others. In order to arrive at a deeper, inter-subjective understanding of the phenomenon, one would have to understand the reality from within a socially and historically bounded context and not by observation of behaviors and actions alone (Gibson, 2003). Phenomenology holds on to an ontological and epistemological view that reality can be understood by direct investigation and description of the phenomena as consciously experienced without theories and presuppositions. This can be further expanded by borrowing the definitions by a number of researchers in the field. Patton (1990) defines a phenomenological study as one that focuses on descriptions of what people experience and how it is that they experience what they experience. Creswell (1998, p. 52) asserts that "researchers search for essentials, invariant structure (or essence) or the central underlying meaning of the experience (hermeneutics) and emphasize the intentionality of consciousness where experiences contain both the outward


appearance and inward consciousness based on memory, image and meaning.”

From the above discussion, Buddhist approach to knowledge generation also fits relatively well to the theme of phenomenological epistemology. The first Noble Truth of the Buddhist teaching delivers a clear acknowledgement that there is suffering and it needs to be understood accurately, in valid and reliable manner. And how do we get to understand how we experience what we experience? From the Buddhist perspective, being mindful of the phenomenon in detached manner, and by knowing its conditioned state and nature, and our emotional reaction to it through the manifestations in feeling, perception, mental activities and consciousness, we can finally have a clear understanding of the essence and nature of the phenomenon, including the meaning and the structure of mechanisms that lead to that phenomenon and our understanding of it. Thus, phenomenology is an applicable epistemology which is equally suited to meditation practices.

In conclusion, phenomenology is supported for the fact that Buddhist approach to learning in understanding reality (i.e. through insight meditation) is very much a direct investigation and description of the phenomena as consciously experienced, without theories and presuppositions, such as in seeing things (i.e. consciousness) themselves. In simple terms, according to Patton (1990), a phenomenological study is one that focuses on descriptions of what people experience and how it is that they experience what they experience. The meditative experience often reflects the definition of a phenomenological study as given by Patton (1990) (cf. Tan, 2009a; Tan, 2009b). Without the a priori support of any necessary theories, the meditators


rely on balanced mindfulness to observe the phenomena (data) through the six channels of senses, which is a methodological approach that shares the similar themes of grounded theory. To be specific, grounded theory is a longitudinal research methodology (Leonard and McAdam, 2001) that examines the processual pattern of change (Wolfgramm et al. 1998) at the state of mind, the consciousness and the nature of understanding of the phenomena under investigation. The theory of a phenomenon or the knowledge of both the materiality and corporeality is developed through grounding the data up (Strauss and Corbin, 1990). Constructivism

Constructivism as a feasible epistemology has gained its momentum due to the influence of cognitivism as a paradigm within psychology (Braddon-Mitchell and Jackson, 2007) and also by the emergence of post-positivism, contextualism and postmodernism in response to the critique and weaknesses embedded in positivism (Denzin and Lincoln, 1994). Constructivism is distinguished by its focus on how the individual cognitively engages in the construction of knowledge which is heavily influenced by the historical and cultural contexts (Young and Collin, 2004). In a way, constructivism stresses on a paradigmatic view which holds that the so-called perceived or understood reality is mentally constructed through cognitive processes, and as such, it has great emphasis on the epistemological aspect of our reality – that is, how we relate to the reality, how we know and develop meaning to our perceived or understood reality. As individuals develop subjective meanings of their experiences, in varied and multiple facets, and to prevent researched rushing


to channel the interpretation of the researched in biased manner, Creswell (2009) recommend researchers to ask questions in their methodological approach that are broad and general so that the participants can construct meaning of a situation in their own space.

While the key focal to constructivism is the individualistically mentally construction of reality, there are various different degrees of individualistic focus, from the so-called radical constructivism to social constructivism. As argued in Young and Collin (2004), radical constructivists interpret that it is the individual mind that constructs reality, whereas social constructivists recognize the influence of social relationships in the individually constructed reality, or as Thorne (2008) puts it, the world is understood by the way we engage in the world. The qualifier that is extended to radical constructivism emerges out of the critique on its sole reliance on an individually sovereign process of cognitive construction in explaining the reality (Martin and Sugarman, 1999).

If the unit of analysis is individual, and from the Buddhist perspective whose ultimate aim is to achieve enlightenment, then radical constructivism is a highly applicable epistemology. What it implies to the use of constructivism is that the world of reality is constructed through the mind, which is why the Buddhist teaching acknowledges that we are living in a deluded world often corrupted or influenced by our own paradigmatic worldview. Thus the deluded or phenomenological reality is constructed, and the path that leads to complete emancipation or enlightenment is accomplished by acquiring a practicing or training process that transcends worldviews or mental formation. In this way the Buddhist practitioners undertake constructivism with the ultimate purpose of de-constructing the originally constructed perception or understanding of the


phenomena. In other words, it is through examining the constructed reality that the nature of that interpretation can be de-constructed towards a state of mind where it can be released of stresses and suffering.

As stated in Tserling (2006), only with thorough understanding of the mind and its function can we hope to transcend disturbing thoughts and emotions that plague us. The two Mahayana Buddhist schools, namely, Vijnanavada and Yogachara, would fit into this epistemology, and they are more commonly referred to as the “Mind Only” or “Consciousness Only” school (Hanh, 2006). In reality, all schools of Buddhism recognize a basic consciousness from which mental formation arise, and acknowledges therefore a core theme in Buddhist teaching, that is, in order to transform woeful reality into nirvana (which is characterized as peaceful, stable, cessation of suffering and the cessation of all the afflictions like greed, hatred and delusion mental states), we need to learn to look deeply and see clearly that both are manifestations of our own consciousness. In other words, the mind is a field in which every kind of mental quality seed is sown, and thus, reality is accordingly constructed. To transcend, we must de-construct what we have constructed.

Thus, radical or social constructivism is supported in the sense that our phenomenological world in which we live in is seen and interpreted from our own mental construction. As a result, cognitive and experiential process, unconscious or unconscious, strengthens our habitual patterns (i.e. through assimilation, acculturation, accommodation, routine experience) and thus, the type of our mental concomitants along with our consciousness. Constructivism can be illustrated in a Buddhist philosophy as quoted by Kaluphahana (1992, p. 32):


Depending upon the visual organ and the visible object, O monks, arises visual consciousness; the meeting together of these three is contact; conditioned by contact arises feeling. What one feels, one perceives; what one perceives, one reflects about; what one reflects about, one is obsessed with. What one is obsessed with, due to that, concepts characterized by such obsessed perceptions assail him in regard to visible objects cognizable by the visual organ, belonging to the past, the future, and the present. From these statements, it can be inferred that all philosophical theories

about the world are dependent on contact (i.e. with the topics of interest, the research phenomenon). Contact thus expresses the idea of familiarity (i.e. our behavior, our persistent support for that particular paradigm), and familiarity further breeds contempt, admiration, or indifference (such as to others’ research works). That is a part of the rationale Immanuel Kant distancing himself from the naïve empiricist epistemology by “arguing that our minds are not passive receivers of sense data. Rather we automatically select, limit, organize and interpret our experience of external reality. We endow the world with meaning… shaped or mediated by our mental structures” (Johnson and Duberley, 2000, p. 65).


Conceptual Framework A critical literature review is like analyzing and synthesizing an

interview script, in which themes are formed i.e. the paradigm position and its epistemological arguments, and the structure that embrace the themes and the relationship of the themes in various dimensions i.e. ontological, epistemological, and methodological, are subsequently taken shape. Based on this concept, the following conceptual framework is derived which is indicated in Figure 1.

Figure 1 The structure of Buddhist Inquiry Paradigm

Specifically Figure 1 presents that Transcendentalism is the ultimate

paradigm position that is aimed and truly valued by the Buddhists. However,


using this paradigm as a platform to study Dharma phenomena is not easy and as such, pragmatism, empiricism and rationalism are recommended as the effective epistemological guides. While empiricism and rationalism capture the needs for induction and deduction, pragmatism provides a skillful convenience to educate awareness to the right perception of truth. In other words, these three guiding epistemological stance pervade in numerous inquiry paradigms ranging from the naïve realism to relativism scale as shown in Figure 1. Relativism connotes that philosophical conception that human personality is of infinite variations, contributable to an interwoven process of form-process, sensation-process, perceptual process, volitional process and consciousness process (Johansson, 1979).

Figure 1 also states the sequential influence of ontological position, epistemological stance and methodological practices, although on practical basis, the reversible sequence or other alternatives are possible. These three inquiry paradigmatic elements also are captured by the Noble Eightfold Path as described with abundant real cases in the Buddhist Canons – that is, right view of the ontological nature of reality would eventually lead to right thought and behavior, and the relationship with the surroundings (epistemological questions), as well as mindfulness based methodology as a part of the state of mind and qualia of consciousness maturity. Conclusion

The structure and the nature of the Buddhist inquiry paradigms were discussed, and the similarities or dissimilarities to the Western research paradigm were also illuminated. In particular the critical literature review has


been exhaustive which covers the Buddhist Canons as well as the Western literature on research paradigm. A critical revelation is that while the Western paradigmatic positions are linear in nature, spanned across a wide spectrum of realist position (i.e. naïve realism, critical realism, historical realism) to relativist, the structure of the Buddhist inquiry paradigms have in addition to the horizontal a vertical nature. Vertically, the Dharma research paradigm is embraced by Transcendentalism, but on the practical treatment to the nature of reality and its relationship between the observer and the observed, three epistemological guiding positions (namely pragmatism, empiricism and rationalism) are commonly mentioned in the Buddhist Canons. These three epistemological guiding positions provide the fundamental philosophical treatments to the key paradigm choices namely positivism, post-positivism, critical theory, phenomenology and constructivism. While the former four paradigm positions exhibit different degrees of realism (i.e. naïve realism, critical realism, historical realism and interpreted realism), the last version is relativism in philosophy.

References Adorno, T. (1984) Against epistemology: A meta-critique, Cambridge, MA:

MIT Press. Allen, R.E. (1990) The concise Oxford dictionary of current english, Oxford:

Charendon Press. Belal, A.R. (2008) Corporate social responsibility reporting in developing

countries: The case of Bangladesh, Burlington: Ashgate Publishing Company.


Bodhi Bhikhu. (2000) The connected discourses of the buddha: A translation of Samyutta Nikaya, Boston: Wisdom Publications.

Braddon-Mitchell, D. and Jackson, F. (2007) The philosophy of mind and cognition, Oxford: Blackwell Publishing.

Carr, A. (2000) ‘Critical theory and the management of change in organizations’, Journal of Organizational Change Management, 13(3), pp. 208-220.

Cleary, T. (2005), Classics of Buddhism and Zen, Volume Three. Boston, MA: Shambhala Publications.

Clinton, S. M. (1988) ‘Realistic theism and the foundation of spiritual life’, Bulletin of the Evangelical Philosophical Society, Vol. 11.

Comte, A. (1853) The positive philosophy of Auguste Comte, London: Chapman.

Creswell, J. W. (1998) Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions, Thousand Oaks: Sage Publications.

Creswell, J.W. (2009) Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches, Thousand Oaks: Sage Publications.

Decartes, R. (1968) Meditations on philosophy, Harmondsworth: Penguine. Denzin, N.K. and Lincoln, Y.S. (1994) Handbook of qualitative research,

Thousand Oaks: Sage Publications. Dewey, J. (1969-90) The collected works of John Dewey 1882-1953 (Early

Works, Middle Works, and Late Works), Carbonale: Southern Illinois University Press.


Duckworth, H.A. and Moore, R.A. (2010), Social responsibility: Failure mode effects and analysis, Boca Raton, FL: Taylor and Francis Group.

Gibson, S.K. (2003) ‘The Contributions of Phenomenology to HRD Research’, Human Resource Development Review, 2(2), pp. 181-205.

Goddard, D. (1938) A buddhist bible, Boston, MA: Beacon Press. Guba, E.G. and Lincoln, Y.S. (1994) ‘Competing paradigms in qualitative

research’, in Denzin. Y.S. (Ed), Handbook of Qualitative Research, Thousand Oaks: Sage Publications, pp. 105-117.

Jackson, R.R. (2000) ‘Chapter eleven: In search of a postmodern middle’, in Jackson, R. and Makransky, J. (Eds), Buddhist theology: Critical reflections by contemporary buddhist scholars, London: Curzon Press, pp. 215-416.

James, W. (Ed.), (1977) The writings of William James: A comprehensive edition, London: University of Chicago Press.

Johansson, R.E. (1979) The dynamic psychology of early buddhism, London: Curzon Press.

Johnson, P. and Duberley, J. (2000) Understanding management research: An introduction to epistemology, Thousand Oaks: Sage Publications.

Kabat-Zinn, J. (2003) ‘Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future’, Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), pp. 144-156.


Kalupahana, D.J. (1992) A history of buddhist philosophy: Continuities and discontinuities, Honolulu: University of Hawaii Press.

Guba, E. and Lincoln, Y. (1994) ‘Competing paradigms in qualitative research’, in Denzin, N.K. and Lincoln, Y. (Eds), Handbook of qualitative research, Thousand Oaks: Sage Publications.

Hanh, T.N. (2006) Understanding our mind, Berkeley, CA: Parallax Press. Healy, M. and Perry, C. (2000) ‘Comprehensive criteria to judge validity and

reliability of qualitative research within the realism paradigm’, Qualitative Market Research: An International Journal, 3(3), pp. 118-126.

Hurt, A.C. (2010) Exploring paradigms of human resource development. Unpublished PhD thesis, Texas A & M University, College Station, Texas.

Hussey, J. and Hussey, R. (1997) Business research: A practical guide for undergraduate and postgraduate studies, New York: PALGRAVE.

Leonard, D. and McAdam, R. (2001) ‘Grounded theory methodology and practitioner reflexivity in TQM Research’, International Journal of Quality and Reliability Management, 18(2), pp. 180-194.

Marcuse, H. (1993) ‘A note on dialectic’, in Aratoand, A. and Gebhardt, E. (Eds), The essential Frankfurt school reader, New York: Continuum, pp. 444-451.

Martin, J. and Sugarman, J. (1999) The psychology of human possibility and constraint, Albany, New York: State University of New York Press.


Moustakas, C. (1994) Phenomenological research methods, Thousand Oaks: Sage Publications.

Patton, M.Q. (1990) Qualitative evaluation and research methods, 2nd edition, Thousand Oaks: Sage Publications.

Peirce, C.S. (1992) ‘The essential peirce: Selected philosophical writings volume 1. (1867-1893)’, in House, N. and Kolesel, C. (eds), Bloomington: Indiana University Press.

Sheth, J.N., Malhotra, N.K., Petterson, R.A. and Kerin, R.A. (2011) Volume 1: Marketing strategy, Wiley, USA.

Spinner, J. (1975) ‘The development of West German sociology since 1945’, in Mohan, R. and Martindale, D. (Eds), Handbook of contemporary developments in world sociology, London: Greenwood.

Strauss, A. and Corbin, J. (1990) ‘Baldrige award winners beat the S & P 500’, Quality Process, April, pp. 45-51.

Takakusu, J. (2002) The essentials of buddhist philosophy, New Delhi: Jainendra Prakash Jain AT Shri Jairnendra Press.

Tan, C.C. (2002) ‘A critical revisit to performance measurement from the spirituality postmodernism and quantum-relativism’. Paper presented at the 2002 Hawaii International Conference on Business, June 18-22, Hawaii.

Tan, C.C., O’pitagchewin, S., Priyawat, P., Arsirapongpisit, S. and Ittichai, T. (2003) ‘Towards a postmodern spirituality-based business strategy’, Euro Asia Journal of Management, 13(1), pp. 9-18.


Tan, C.C. (2009a) ‘A buddhist theory of learning’. Paper presented at the AIB Southeast Asia Regional Conference (Southeast Asia Chapter of the Academy of International Business (AIBSEAR)), Theme: Revitalizing the global economy: Challenges and strategies for sustainable growth. Lingnan University, Hong Kong.

Tan, C.C. (2009b) ‘A buddhist theory of organizational learning, performance measurement and action research’. Paper presented at the AIB Southeast Asia Regional Conference (Southeast Asia Chapter of the Academy of International Business (AIBSEAR)), Theme: Revitalizing the global economy: Challenges and strategies for sustainable growth. Lingnan University, Hong Kong.

Tan, C.C. (2010) ‘Beyond green oceans strategies to a buddhist theory of learning based on mindfulness training at our citta (heart-mind, consciousness) level directly’, Human Resource and Organization Development Journal, The National Institute of Development Administration (NIDA) University, Thailand, 1(2), pp. 19-63.

Tan, C.C. (2013) Business ethics – Strategic perspective, Chiang Rai, Thailand: School of Management, Mae Fah Luang University.

Tsering, G.T. (2005) The fourth noble truths: The Foundation of Buddhist Thought, Vol. 1, Boston: Wisdom Publications.

Tsering, G.T. (2006) Buddhist psychology: The Foundation of Buddhist Thought, Vol. 3, Boston: Wisdom Publications.


Thorne, R. (2008) ‘Introduction: Constructionist approaches to management research’, Management Learning, 39(2), pp. 115-121.

Wolfgramm, S., Boal, K., and Hunt, J. (1998) ‘Organizational adaptation to institutional change: A comparative study of first-order change in prospector and defender banks’, Administrative Science Quarterly, 43(1), pp. 87-127.

Young, R.A. and Collin, A. (2004) ‘Introduction: Constructivism and social constructionism in the career field’, Journal of Vocational Behavior, 64, pp. 373-388.


การคมครองสทธคนพการในสาธารณะรฐประชาธปไตยประชาชนลาว: ศกษาเปรยบเทยบกบประเทศไทย และประเทศอนๆ

พงษพนย ไชยสทธ1

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงค เพอศกษาเปรยบเทยบ ปญหาขอกฎหมาย และมาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบการคมครองสทธคนพการ ของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) กบประเทศไทยและประเทศอนๆ ทงนเพอใหเปนไปตามมาตรฐานสากลทไดก าหนดไวในอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากลป ค.ศ.2006 สมควรทจะไดรบการคมครองสทธภายใตกฎหมายใหเทาเทยมกบบคคลทวไป หากพวกเขาไดรบการคมครองสทธ หรอไดรบสทธพเศษ ซงหลกในการปฏบตเหลาน ถอเปนหลกสากลทก าหนดไวในอนสญญาวาดวยคนพการ แตจะ

เหนไดวา ในปจจบน สปป.ลาว2 ยงไมมกฎหมายเฉพาะคนพการ มเพยงการก าหนด

ไว และบงคบใชในกฎหมายแตละเรองซงมลกษณะทวไป และเนอหายงไมครอบคลมอนจะสามารถยกใหเหนเปนปญหาทางกฎหมายของ สปป .ลาว การศกษาวจยครงน เพอหาแนวทาง และมาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธคนพการใน สปป .ลาว อยางเหมาะสมและมประสทธภาพ โดยท าการศกษาเปรยบเทยบกบมาตรการทางกฎหมายวาดวยการคมครองสทธคนพการของประเทศไทยเปนหลก

ผลการศกษาพบวา การท สปป.ลาว ไดเขาเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากลป ค.ศ. 2006 สปป.ลาว จงควรปฏบตพนธะกรณของตนใหสอดคลองกบเจตนารมณอนแทจรงแหงอนสญญา ดงนนการทรฐบาล สปป .ลาว ไดออกด ารส

1 ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย 2 สปป.ลาว มชอเตมวา “สาธารณะรฐประชาธปไตยประชาชนลาว”


แตงตงคณะกรรมาธการแหงชาตเพอคนพการ (คชพก.) ขนตามด ารสนายกรฐมนตร ฉบบเลขท 061/นย ลงวนท 6 มนาคม ค.ศ. 2009 เพอชวยใหรฐบาล และนายกรฐมนตรรบผดชอบด าเนนการประสานงานกบภาคสวนทเกยวของในการปกปอง คมครองชวยเหลอ บ าบดฟนฟ และพฒนาคนพการลาวทวประเทศทไดก าหนดไวตามภาระบทบาทของตนนน จะเหนไดวายงไมไดมการปฏบตใหเปนไปตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากล จงท าใหการคมครองสทธคนพการภายใตกฎหมาย โดยเฉพาะทางดานโอกาสในการเขาถงสทธตางๆ ทควรจะไดรบในแตละประเภทนน ยงไมสามารถรบประกนไดวาคนพการเหลานน มความเทาเทยมกบบคคลทวไปไดอยางแทจรง เชน สทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมโดยเฉพาะผแปลภาษา ตามกฎหมายวาดวยการด าเนนคดอาญา สทธทางการศกษาวาดวยมาตรฐานของคร และอปกรณสอการสอนในกฎหมายวาดวยการศกษา สทธในการเขาถงบรการสาธารณะ เชน หองน า สทธในการเขาถงขอมลขาวสาร และการบนเทง สทธในการเขาถงวชาชพตามกฎหมายแรงงาน และสทธในการไดรบบรการการฟนฟสมรรถภาพและสาธารณะสขรวมทงกจกรรมทางสงคมทเกยวกบสขภาพ เชน กฬา ซงบรรดาสทธทกลาวมาขางตนนนเปนเจตนารมณทส าคญแหงอนสญญาวาดวยการคมครองสทธคนพการสากล ป ค.ศ. 2006 ค าส าคญ: มาตรการทางกฎหมาย / สทธคนพการ / ความเทาเทยม / กฎหมายคน

พการ /กฎหมาย สปป.ลาว วาดวยสทธคนพการ / อนสญญาสหประชาชาตวาดวยสทธคนพการ / กฎหมายไทยวาดวยสทธคนพการ


Abstract The purpose of this research is to conduct a comparative study on legal problems and measures for the protection of disabled people rights in Lao People’s Democratic Republic (Lao P.D.R.) with Thailand and other countries.This is to ensure that it complies with the standard rules on the International Convention on the rights of persons with disbilities 2006. The disable people should have equality and equal protections like other normal people. They might become one of the important group of people to develop country if they are appropriately protected and offered preferential policy from government that conform with the International Convention of the Rights Persons with Disabilities. It is can be seen that there is currently no specific law for disabled people in Lao P.D.R.There are some general regulations in each law for utilizing into practice, thus it is absolutely uncomprehensive to the protection of disabled people rights, concerning legal problems on these issues in Lao P.D.R. This research is to find suitable measures to solve problems by conducting a comparative study in Thailand because Thailand is a member of the International Convention on the Rights of Persons with Disabilities like LaoP.D.R.

The results reveal that Lao P.D.R. has entered the member of the International Convention on the Rights of Persons with Disabilities 2006. According to its obligation Lao P.D.R. has to implement and amend its legal system in order to get along with each others. Although Lao P.D.R. has established the National Committee for Disabled People by Prime Minister Degree No. 061/PM adopted date 6March 2009 to be as the main regulation guideline of government and the Prime Minister to implement, coordinating with concerning government organizations for protection, administration, supportive,


rehabiltation to disabled people throughout the country.However all regulations adopted by government not able to conform with the Convention on the Rights of Persons with Disabilities as a result of reflection to inaccessability of disabled people. It is also not garantee the equalities occurred with them such as the right to access justic system specificly on interpretor for disabled people under the law of criminal procedure, the right to access education under the law of education specificly on the criteria of teacher and educational materials for disabled people students, the right to access public services specificly on public toilet, public bulding and sidewalks for disabled people, the right to access the mass media and information under the Law of Media, the right to access the opportunities of working under the Labour Law, the right to have rehabilitation and public health care activities such as the sports.Those rights above are absolutely adopted in the Convention on the Rights of Persons with Disabilities 2006.

Keywords: Legal measures / Right / Equality / Law on Disability / Lao law on Disabilities / Convention on the rights of person with disability / Thai law on Disability

1. ทมาและความส าคญของปญหา พลเมองทกคนในสงคมยอมมสทธในการไดรบความคมครองภายใตกฎหมายในรฐของตน ซงคนพการกถอวาเปนพลเมองของรฐมความตองการในการด ารงชวตอยไดดวยตนเองเหมอนคนปกตทวไป ตองการไดรบการคมครองสทธเสรภาพตอหนากฎหมาย ในดานตางๆ มสวนรวมในกจกรรมทางการเมองและสงคม


แตความตองการขนพนฐานเหลานนไดถกความพการขดขวางไมใหคนพการไดรบอยางเตมท ท าใหคนพการมอปสรรคในการด าเนนชวตในหลายๆ ดานจ าเปนทจะตองก าหนดขอกฎหมายทมอยใหสอดคลองกบสภาวะของคนพการเพอใหเกดความเทาเทยมกบบคคลทวไปซงองคการสหประชาชาต ถอวาสทธคนพการนนเปนเรองทมความส าคญมากทจะตองไดรบการคมครองภายใตกฎหมายสากลดวย เชน อนสญญาระหวางประเทศวาดวยสทธคนพการป ค.ศ. 2006 (Convention on the Rights of Persons with Disability, New York, December 2006) ในขณะท บรรดาประเทศตางๆ ในภาคพนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เชน ไทย เวยดนาม หรอประเทศอนๆ ทไดเปนภาคของอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากลฉบบดงกลาวเหมอนกบ สปป. ลาว เหนวาประเทศไทยนน ไดตระหนกถงการคมครองสทธของคนพการโดยไดออกกฎหมายเฉพาะเกยวกบคนพการ ซงสามารถรบประกนในการคมครองสทธของคนพการในดานตางๆ ไดเปนอยางด ผลการศกษาพบวาการคมครองสทธของคนพการของประเทศเหลานนไดกาวหนาไปไกลมากทเดยวเพราะรฐไดมบทบาทในการเอาใจใสคมครองคนพการภายใตกฎหมายอยางเทยบเทากบคนทวๆ ไปในสงคมอยางเทาเทยมกน ในขณะทรฐบาลสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) กไดใหความส าคญโดยไดเขาเปนภาคของอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากล นบตงแต ป พ.ศ. 2550 เปนตนมา แต สปป.ลาว ยงไมมกฎหมายทก าหนดเกยวกบคนพการ ซงแตกตางจากบรรดาประเทศสากลอนๆ ดงทกลาวมา จงไมสามารถรบประกนการคมครองไดทงในภาคทฤษฎ และนโยบายทางกฎหมาย

ดวยเหตทมคณะกรรมการแหงชาตเพอคนพการ (คชพก.) ในปจจบนตามด ารสของนายกรฐมนตร เลขท 061/นย ลงวนท 6 มนาคม ป ค.ศ. 2009 แตยงไมมกฎหมายวาดวยคนพการ จงท าใหสทธของคนพการทควรจะไดรบเทาเทยมกบบคคลทวไปนนเปนปญหาทจ าตองไดรบการแกไขภายใตกฎหมายโดยเฉพาะปญหาในการรบประกนสทธของคนพการในการเขาถงสทธตางๆ ตามอนสญญาวาดวย


สทธคนพการสากลป ค.ศ.2006 อาท สทธในการเขาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาและทางแพง สทธทางการศกษา สทธในการเขาถงบรการสาธารณะ สทธในการเขาถงขอมลขาวสาร การบนเทง สทธในการเขาถงวชาชพ สทธในการคมครองสมรรถภาพและการฟนฟ รวมทงกจกรรมทางสงคมเพอสขภาพเชน กฬา ตามจดประสงคแหงอนสญญาทแทจรง ในปจจบนมเพยงระเบยบการทใชเฉพาะในสมาคมคนพการแหงชาตเทานนทเปน นตกรรมทเกยวของกบคนพการโดยเฉพาะ นอกจากนผวจยยงพบวามบางกฎหมายของ สปป. ลาว ทเกยวของกบสทธดานตางๆ ของคนพการโดยตรงแตละประเภท แตการออกขอก าหนดกฎหมายเหลานน มลกษณะรวมๆ เชน ตวอยางสทธทางการศกษาในกฎหมายวาดวยการศกษา มาตรา 6 ไดก าหนดวา “พลเมองลาวทกคนไมแยกชนเผา เชอชาต ศาสนา เพศ วย และสถานะทางเศรษฐกจ สงคมลวนแลวแตมสทธไดรบการศกษา” ซงพจารณาดแลวเหนวาการก าหนดดงกลาวเปนขอก าหนดแบบรวม แตกลบไมสามารถอ านวยความสะดวกใหแกคนพการเขาถงได อนเนองมาจากไมไดก าหนดในกฎหมายฉบบดงกลาวแตอยางใดเกยวกบครหรออปกรณการศกษาในมหาวทยาลยเพอเตรยมสอนใหแกคนพการ จงกลาวไดวากฎหมายทมอยไมสามารถอ านวยความสะดวกและคมครองสทธคนพการตามอนสญญาระหวางประเทศวาดวยสทธคนพการ ป ค.ศ. 2006 แกคนพการอยางแทจรงได ผวจยเหนวาการคมครองสทธของคนพการของไทยนน มความกาวหนาและสามารถปฏบตไดอยางเปนรปธรรมโดยแทจรง ดงนนจงเหนวาแตกตาง จากการคมครองสทธคนพการของ สปป.ลาว ทมการตงคณะกรรมการระดบชาตเพอคนพการหรอ คชพก. แตยงไมมกฎหมายเฉพาะคนพการจงท าใหการคมครองสทธคน


พการยงไมสามารถ ปฎบตใหเปนรปธรรมเชนดงประเทศไทย และประเทศอนๆ ได โดยรวมแลวผวจยพจารณาปญหาในการคมครองสทธของคนพการภายใตกฎหมายของ สปป.ลาว ไดดงน

1. สทธของคนพการในการเขาถงกระบวนการยตธรรมในกฎหมายวาดวย การด าเนนคดอาญาในมาตรา 34 วาดวยผแปลภาษาในการด าเนนคดอาญา แตไมไดก าหนดเรองผแปลภาษาส าหรบผพการแตอยางใด ท าใหเกดขอสงสยวา ถากรณด าเนนคดกบคนพการจะสามารถรบประกนความยตธรรมแกพวกเขาไดหรอไม เพราะผแปลภาษาส าหรบคนพการนนถอไดวาเปนสวนส าคญทชวยใหคนพการไดเขาถงกระบวนการยตธรรม ไมเพยงแตกระบวนการอาญาเทานน แตยงรวมไปถงกระบวนการทางแพง ทางการคาตางๆ อกดวย

2. สทธในการเขาถงการศกษากฎหมายวาดวยการศกษาในมาตรา 42 วาดวย มาตรฐานของครสอน และอปกรณสอเรยนการสอนส าหรบคนพการ ไมไดก าหนดไวในกฎหมายในมาตราดงกลาว เชน อาจารยทสอนภาษามอ หรอภาษาส าหรบคนตาบอด หหนวก หรอแยกกรณพเศษส าหรบนกเรยนพการในมหาวทยาลย หรอโรงเรยนทถอวาเปนปจจยหลกของการสอน

3. สทธในการเขาถงบรการสาธารณะในรฐธรรมนญมาตรา 35 วาดวยพลเมองลาวทกคนมความเสมอภาค ภายใตกฎหมายแตการบรการดานการจดการของรฐบาล เชน บรการสาธารณะตอคนพการกยงเขาไมถงอยางเปนเอกภาพ อาท หองน าสาธารณะ สถานทท างาน หรอ ทางเดนเฉพาะคนพการทเปนเรองใกลตวและจ าเปนทสดตอคนพการกยงเขาไมถง

4. สทธในการเขาถงขอมลขาวสาร กฎหมายวาดวยการสอมวลชนในมาตรา 16 วาดวยสทธเสรภาพของพลเมองลาวในการเขาถงขอมลขาวสารแตการเขาถงสอและสทธในการรบรขาวสารบนเทงทางสงคม ของคนพการยงจ ากดเพราะไมมกฎระเบยบหรอกฎหมายทก าหนดใหม ผสอขาวรายงานเปนภาษามอหรอหนงสอพมพเพอคนพการแตอยางใด


5. สทธในการเขาถงวชาชพ ในกฎหมายแรงงาน มาตรา 26 การรบเอาแรงงานทพการทไดกลาวถงการคมครองสทธในการไดรบโอกาสเขาท างาน แตไมมอาชพใดยอมรบคนพการเขาท างานในสภาพความเปนจรง ซงเหนวาควรมมาตรการทเหมาะสมแกองคการ แรงงาน หรอบรษททเกยวของทงภาครฐและเอกชนใหเหมาะสม เพอใหมสวนรวมเกยวกบการท างานของผพการ

6. อกปญหาหนงทส าคญทสดทางดานกฎหมายคอยงไมมกฎหมายฉบบใดของ สปป.ลาว ทใหนยามความหมายทชดเจน และแยกประเภทของคนพการแตอยางใด อนเปนประเดนทส าคญทสดในการคมครองสมรรถภาพและการฟนฟคนพการในทางการแพทยไดอยางถกตองและถกวธ รวมไปถงการเขาไปมสวนรวมเกยวกบกจกรรมเกยวกบสขภาพทางสงคม เชน กฬา ตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากล ป ค.ศ. 2006 ซงเปนสาเหตใหคนพการไมสามารถเขาถงการตรวจทางการแพทย เชน การไดรบการรบรค าแนะน า การใหค าปรกษาทางสขภาพแตละกรณจากแพทย เปนตน เมอเหนปญหาทางกฎหมายของ สปป.ลาว ดงทกลาวมาขางตนแลว ผวจยเหนวาสมควรอยางยงทจะยกเอาการคมครองสทธคนพการภายใตกฎหมายของตางประเทศ เชน ไทย เวยดนาม และสหรฐอเมรกา เปนตน มาเปนตวอยางเพอใหเหนแนวทางในการก าหนดกฎหมายใหภาครฐทเกยวของเพอใหเปนแนวทางในการแกไขปญหาเกยวกบ การคมครองสทธตามอนสญญาระหวางประเทศวาดวยสทธคนพการ ป ค.ศ. 2006 ใหเหนแตละประเดนและเปนแนวทางในแตละเรอง ดงน 1) เปรยบเทยบการเขาถงกระบวนการยตธรรม พบวาประเทศไทยมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาแหงราชอาณาจกไทยไดก าหนดชดเจนในมาตรา 13 (ทว 9) วรรค 3 วา “ในกรณผเสยหาย ผตองหา จ าเลย หรอพยาน ไม


สามารถพดหรอไดยน หรอสอความหมายได และไมมลามภาษามอใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลจดหาลามภาษามอให หรอจดใหถามตอบ หรอสอความหมายโดยวธอนทเหนสมควร” นอกจากนในกฎหมายวาดวยการด าเนนคดอาญาของเวยดนามนนไดก าหนดไวในมาตรา 61 วรรค 4 วา “ในบทบญญตวาดวยผแปลภาษานจะตองรวมถงคนพการทใชภาษามอเปนใบ และหหนวกดวย” ดงนนจงสามารถสรปในประเดนดงกลาวไดอยางชดเจนแลววาทงในกฎหมายทเกยวของในการด าเนนคดอาญาของคนพการของทงไทย และเวยดนามนนไดก าหนดใหมผทแปลภาษาใหกบคนพการอนรบประกนไดวาสทธคนพการในการเขาถงกระบวนการยตธรรมในกรณมผพการไปเกยวของกบกระบวนการทางยตธรรมยอมมเครองมอทางดานกฎหมายเปนมาตรการเพอใหมการด าเนนการสอสารระหวางคนพการกบเจาหนาท ทด าเนนการทางกฎหมายเพอใหไดขอมลทถกตอง ชดเจน และเกดความเทาเทยมระหวางผพการและคนปกตทวไปอยางไมมขอสงสย 2) การเขาถงการศกษาในกฎหมายวาดวยการศกษา ภายใตกฎหมายไทยนน ถอเอาการศกษาของคนพการนนเปนเรองทส าคญเปนอยางยงโดยไดก าหนดใหเปนพระราชบญญตวาดวยการศกษาวาดวยคนพการโดยเพาะซงไดก าหนดใหมครการศกษาพเศษแกผพการตามสถาบนการศกษาทวไปในสงคมในมาตรา 3 วรรค 5 วาครการศกษาพเศษหมายถงครทมวฒทางการศกษาพเศษสงกวาระดบปรญญาตรขนไป และปฏบตหนาทในสถานการศกษาของรฐและเอกชน ผวจยจงใหขอสงเกตวาเปนการก าหนดทเหมาะสมเปนอยางยงตอมาตรการดงกลาวภายใตกฎหมายเพราะเปนการตอบสนองบคคลากรทมความเชยวชาญทางดานภาษาของคนพการดวย เหนไดวาเปนมาตรการทส าคญชวยใหคนพการไดรบสทธเขาถงการศกษาทแทจรงได


ในกฎหมายเวยดนามนนไดก าหนดสทธเรองการศกษาไวในหมวดท 4 มาตรา 29 ของกฎหมายวาดวยคนพการอยางชดเจนวา “อาจารยทสอนคนพการนนจะตองไดรบการฝกอบรมความรทางดานวชาการ และความรทางดานภาษาแกคนพการอยางเหมาะสมส าหรบนกเรยนทพการของตน นอกจากนในกฎหมายของเวยดนามยงก าหนดใหบรรดาสถาบนการศกษาทเกยวกบคนพการใหมการเตรยมความพรอมทางดานอปกรณการศกษาทจ าเปนแกคนพการใหเพยงพอ ซงรฐไดมนโยบายพเศษแกบรษท องคกรทผลตอปกรณดงกลาวดวย คอการลดหยอนภาษเพอเปนการสงเสรมและสรางโอกาสใหคนพการไดเขาถงดานการศกษา ผวจยไดเหนความแตกตางของการคมครองสทธทางดานการศกษาของลาวกบประเทศไทย และเวยดนามอยางชดเจนวา

1. ไทยนนมพระราชบญญตวาดวยการศกษาเพอคนพการซงไดก าหนดสทธตางๆ ทางการศกษาไวละเอยดมากโดยเฉพาะมาตรฐานของคร

2. เวยดนามเปนประเทศในระบบสงคมนยมเหมอนลาวแตการก าหนดทางกฎหมายในการคมครองสทธคนพการทางดานการศกษาตางกนเพราะเวยดนามก าหนดใหมมาตรการทางกฎหมายในการรบประกนใหผพการไดมโอกาสเขาถงการศกษาในระดบมหาวทยาลยของรฐและเอกชนโดยเฉพาะมาตรฐานของครผสอนและอปกรณสอการสอนทไดมนโยบายพเศษในการลดผอนภาษใหผทท าหนาทสนบสนนงานดานอปกรณการศกษาแกคนพการ ดงนนถาจะเปรยบเทยบหรอปรบปรงกฎหมายเพอใหมความเทาเทยมกนในดานกฎหมายของ สปป.ลาว กบไทย และเวยดนาม หรอเปนไปตามพนธกรณของประเทศภาคแหงอนสญญาวาดวยคนพการฯ ควรปฏบต สปป.ลาว ตองเพมเนอหาหรอเงอนไขเพมเตมในมาตรฐานของครภายใตกฎหมายในมาตรา 4 คอ สนบสนน


ใหภาคสาธารณะ หรอเอกชนใหมการเตรยมความพรอมทางดานครสอนส าหรบผพการ รวมถงอปกรณสอการสอนในทกระดบของมหาวทยาลยในกฎหมายวาดวยการศกษาดวย 3) การบรการสาธารณะ (หองน า สถานทสาธารณะ ทางเดน ฯลฯ) กฎหมายของเวยดนามทไดก าหนดในกฎหมายวาดวยคนพการหมวดท VII มาตรา 39 วาดวยการสรางทพกอาศย และสถานทท างานสาธารณะคอรฐก าหนดใหมการปรบปรงคอ สถานรถไฟ สถานขนสง สถานทสาธารณะสข สถานทฝกอบรม การศกษา สถานทออกก าลงกายใหมการปรบปรงเพอใหคนพการไดมโอกาสเขาถงดงเชนคนปกตทวไป สวนในกฎหมายไทยนนไดก าหนดไวในพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการในมาตรา 20 วรรค 1 วาคนพการมสทธเขาถงและใชประโยชนไดจากสงอ านวยความสะดวกอนเปนสาธารณะตลอดจนสวสดการและความชวยเหลออนๆ จากรฐอนไดก าหนดภายใตกฎหมายอยางละเอยดไมวาจะเปนสทธในการเขาถงการฟนฟสมรรถภาพกระบวนการทางการแพทยสทธในการเขาถงการศกษา สทธในการเขาถงอาชพตางๆ ซงพระราชบญญตของไทยฉบบนถอไดวาเปนมาตรการทมผลในการคมครองสทธคนพการในหลายๆ ดานซงสอดคลองกบอนสญญาวาดวยคนพการสากลป ค.ศ. 2006 เปนอยางมาก 4) การเขาถงขอมลขาวสาร ในกฎหมายไทยไดก าหนดไวในพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคนพการ มาตรา 20 วรรค 6 วาคนพการมสทธเขาถงและใชประโยชนไดจากอนเปนสาธารณะ อนไดแก ขอมลขาวสาร บรการโทรคม เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สงอ านวยความสะดวกเพอการสอสารส าหรบคนพการทกประเภท ตลอดจนบรการสอสาธารณะจากหนวยงานของรฐหรอเอกชนท ได รบงบประมาณจากรฐตามหลก เกณฑ ว ธการและเง อนไขทรฐมนตรวาการกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารก าหนดในกฎกระทรวง หมายความวาวธการสอในการถายทอดนนจะมกฎกระทรวงวางออกอนเปนการ


ก าหนดใหองคการสอมวลชน สนองงบประมาณเพอเผยแพรขอมลขาวสารแกคนพการใหรบรและเขาถงขอมลสอมวลชนอยางแทจรง ซงผเขยนใหขอสงเกตวาประเทศไทยเปนอกประเทศหนงทใหความส าคญเปนอยางยงตอการเผยแพรขอมลขาวสารแกคนพการไดอยางมประสทธผลโดยสงเกตจากมลามภาษามอรายงานขาวในโทรทศนหลายๆ ชอง

ประเทศเวยดนามไดก าหนดในกฎหมายวาดวยคนพการหมวดท VII มาตรา 43 ขอ 1 ซงก าหนดใหรฐจะตองสนบสนนภาคสวนสอมวลชนทงของรฐ และเอกชนเพอใหมการจดเตรยมอปกรณทส าคญในการสรางโอกาสใหคนพการไดเขาถงเทคโนโลย ขอมลขาวสารทส าคญทสด เวยดนามไดก าหนดในขอ 2 วรรค 2 วา “โทรทศนของเวยดนามจะตองมการออกอากาศ รายงานภาคภาษามอ (Sign Language) แกคนพการดวย โดยองตามกฎกระทรวงการเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร”

5) การเขาถงวชาชพตามกฎหมาย ประเทศไทยไดก าหนดไวในพระราชบญญตสงเสรม และพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 มาตรา 34 วา “กรณนายจางหรอสถานประกอบการทมไดรบคนพการเขาท างานใหมการสงเงนเขากองทนสงเสรม และพฒนาคณภาพชวตคนพการ ซงผวจยเหนวาเปนการก าหนดทมประโยชนอยางมากตอการมสวนรวมในการสรางโอกาสเขาท างานแกคนพการเพราะถาทกองคกรแรงงานในสงคมมสวนรวมในการรบผดชอบตอคนพการ รวมกนอกทางหนง และไมปลอยใหเปนภาระของฝายใดฝายหนงทงจะเปนการสรางใหสงคมรบรเรองสทธในการเขาถงการท างานภายใตกฎหมายของคนพการมากขน” ประเทศเวยดนาม ไดก าหนดการคมครองสทธในการเขาถงการท างานในกฎหมายวาดวยคนพการในหมวดท 5 โดยก าหนดวารฐจะตองรบประกนการเขาถง


การท างานของคนพการโดยการใหค าปรกษาทางดานการหางานท า โดยไมเสยคาใชจายใดๆ และก าหนดใหองคกรแรงงานทงภาครฐและเอกชนตองรบเอาแรงงานทเปนคนพการเขาท างาน นอกจากนนในวรรค 5 มาตรายงก าหนดใหองคกรแรงงานจะตองมการจดฝกอบรมพเศษใหแกแรงงานทเปนผพการอยางเหมาะสม 6) การคมครองสมรรถภาพ และฟนฟดานสาธารณสข ในกฎหมายของไทยนนไดก าหนดในมาตรา 20 วรรค 1 พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ ป พ.ศ. 2550 วา “คนพการมสทธเขาถงการบรการฟนฟสมรรถภาพโดยกระบวนการทางการแพทย และคาใชจายในการรกษาพยาบาล คาอปกรณ เครองชวยความพการ และสอสงเสรมพฒนาการเพอปรบสภาพรางกายจตใจ อารมณ และสงคม พฤตกรรม สตปญญา การเรยนร หรอเสรมสรางสมรรถภาพใหดขนตามทรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขก าหนด ” และยงก าหนดในกฎกระทรวงศกษาธการในป พ.ศ. 2552 ในการแยกประเภทคนพการออกเปน 9 ประเภท เพอใหงายในการคมครองสทธแตละประเภทโดยเฉพาะการ เขาถงการคมครองสทธในการไดรบการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย คอ

1. บคคลทมความบกพรองทางการเหน 2. บคคลทมความบกพรองทางการไดยน 3. บคคลทมความบกพรองทางสตปญญา 4. บคคลทมความบกพรองทางรางกายหรอการเคลอนไหวหรอ

สขภาพ 5. บคคลทมความบกพรองทางการเรยนร 6. บคคลทมความบกพรองทางการพดและภาษา 7. บคคลทมความบกพรองทางพฤตกรรมหรออารมณ 8. บคคลออทสตก 9. บคคลพการซอน


ในกฎหมายเวยดนามนนไดก าหนดในกฎหมายวาดวยคนพการในหมวดท 3 วาดวยการรกษาสขภาพซงสาระส าคญในกฎหมายมาตรานคอ รฐจะตองรบประกนวาคนพการจะตองเขาถงการบรการทางการแพทยทเหมาะสมกบความพการของพวกเขา นอกจากนยงก าหนดเกยวกบการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย เชน การศลยกรรม การผาตดกระดกและขอ การบรณะและปรบฐานทางรางกายแกคนพการอยางเหมาะสม จากการเปรยบเทยบปญหาในการคมครองสทธภายใตกฎหมายไทยกบเวยดนามในขางตนสามารถกลาวไดดงน

ประเทศไทยไดก าหนดมาตรการทเหนวาเหมาะสมในการรบประกนการเขาถงสทธของคนพการแตละประเภท เพราะไดก าหนดประเภทของคนพการในกฎหมายอยางชดเจน ประเทศเวยดนามมการก าหนดในกฎหมายวาดวยคนพการเชนเดยวกบประเทศไทย นอกจากน ยงไดก าหนดก าหนดเพมเตมอก เชน มการศลยกรรม การผาตดกระดกและขอ เปนตน จงเปนการยนยนวาอยางนอยทสดในกฎหมายยงไดเหนความส าคญตอการรกษาสขภาพของผพการ นอกจากประเทศไทย และประเทศเวยดนามแลวยงมประเทศอนๆ ทผวจยเหนวาสมควรน ามาเปรยบเทยบใหเหนถงขอก าหนดทางกฎหมายในการคมครองสทธคนพการบางสทธทเหนอยางชดเจน เชน สหรฐอเมรกา ในการรบรองเกยวกบสทธคนพการในสหรฐอเมรกาทก าหนดเปนนาสนใจเปนอยางยง เชน การคมครองดานการศกษา และขอมลขาวสาร: กฎหมายแมแบบวาดวยอกษรเบรลล (Model Braille Bill) ไดมการประกาศใชกฎหมายวาดวยอกษรเบรลล ขนครงแรกในรฐ มนนโซตา (Minnesota) ในป ค.ศ. 1987 และหลงจากนนมลรฐอนๆ กได


น าแบบอยางของมลรฐนมาประกาศใชในรฐของตนดวย เชน รฐแอรโซนา (Arizona) รฐแคนซส (Kansas) เปนตน เพอสรางโอกาสใหกบเดกตาบอดในการเรยนรมากขน โดยกฎหมายแมแบบวาดวยอกษรเบรลล ไดก าหนดใหมการจดท าเมอการเรยนการสอนในรปแบบอกษรเบรลล ส าหรบเดกทกฎหมายก าหนดวาเปนเดกทตาบอดทกคน (All Legally Blind Children) แตเปนทนาเสยดายวาในกฎหมายดงกลาว มการก าหนดเกยวกบการเรยนหนงสอเบรลล ใหกบเดกตาบอดเนองจากกฎหมายไดสนนษฐานไวเบองตนแลววาเดกตาบอดจะตองสามารถอานเขยนหนงสอเบรลลได นอกเสยจากวาผพฒนาหลกสตรการเรยนการสอนส าหรบเดกพการแตละคนจะก าหนดไวเปนอยางอน และกฎหมายฉบบอนๆ กไดก าหนดไวในท านองเดยวกน คอใหมการใชอกษรเบรลลในหลกสตรการเรยนการสอนของเดกตาบอด อาจกลาวไดวากฎหมายแมแบบวาดวยอกษรเบรลลมจดมงหมายหลกเพอใหมการตระหนกถงความตองการของเดกตาบอดทจะไดมโอกาสในการเรยนรหนงสอเชนเดยวกนกบเดกอนๆ ดานการเดนทาง คมนาคมขนส ง และอาคารสถานท : ในสหรฐอเมรกามกฎหมายหลายฉบบทงทเปนกฎหมายของรฐบาลสหรฐ และกฎหมายของแตละรฐทบญญตขนเพอสงเสรมใหคนพการสามารถเขาถงบรการสาธารณะรวมทงอาคารสถานทตางๆ ไดดวยตนเองอยางปลอดภย กฎหมายทกลาวถงน ไดแก

1. กฎหมายคนพการอเมรกน ป ค.ศ. 1990 (The American with disabilities act of 1990) บรการขนสงสาธารณะทกฎหมายนครอบคลม ไดแก บรการรถประจ าทางในเมอง การขนสงสาธารณะทางรถไฟ เชน รถไฟฟาใตดน รถราง รถดวน เปนตน โดยกฎหมายก าหนดใหผทไดรบอนญาตใหจดท าบรการขนสงสาธารณะจะตองไมวางขอก าหนดในการใหบรการของตนทมลกษณะเปนการเลอกปฏบตตอคนพการ หากไดมการจดซอยานพาหนะใหมหรอเชาซอรถประจ าทางเกาจะตองด าเนนการดดแปลงแกไขเพอปฏบตตามขอก าหนดของกฎหมายเพอใหคนพการสามารถเขาใช


บรการเหลานนไดเวนเสยแตการกระท าดงกลาวจะเปนการสรางภาวะเกนสมควรกให ผจดท าบรการคมนาคมขนสงดงกลาวจดใหมบรการขนสงแบบคขนาน (Paratransit) ในระบบการเดนรถประจ าทางหรอรถไฟ เพอเปนเสนทางเสรมจาก เสนทางเดนรถปกตทไดก าหนดไวอยางแนนอนมาแตดงเดม ส าหรบใหผทไมสามารถใชบรการคมนาคมขนสงสาธารณะในระบบปกตไดอยางอสระอนเนองมาจากความบกพรองทางรางกายหรอจตใจ โดยจะจดใหมการบรการรบสงบคคลดงกลาวจากตนทางของเขาไปสงยงบรเวณทมการคมนาคมขนสงสาธารณะ

จากเหตผลทกลาวมาขางตนพจารณาไดวาการคมครองสทธคนพการภายใตกฎหมายของ สปป.ลาว ทมอยในปจจบนนน ยงไมเพยงพอในการรบประกนตอการคมครองสทธคนพการใน สปป.ลาว ทงนเพอใหเกดความชดเจน และสามารถบงคบใชไดเปนการทวไป ผวจยจงสนใจทจะท าการศ กษาวจย มาตรการทางกฎหมายของ สปป.ลาว ในการคมครองสทธคนพการใหมประสทธภาพและรบประกนไดถงการเขาถงสทธในดานตางๆ ดงทไดกลาวมาขางตนแกคนพการ โดยจะท าการศกษาเปรยบเทยบขอกฎหมายวาดวยการคมครองสทธคนพการของไทยเพราะผวจยเหนวาการคมครองสทธของไทยภายใตกฎหมายนนมความละเอยดกวา สปป.ลาว และรบประกนไดในการเขาถงสทธตางๆ ทไดกลาวมาขางตนไดดโดยเฉพาะทเหนไดชดคอ การเขาถงการศกษาและสอมวลชน และการมสวนรวมชวยเหลอในการท างานของคนพการของคนพการในประเทศไทย นอกจากนผวจยยงจะเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ เชน เวยดนาม และบางประเทศในเขตตะวนตก เพอพจารณาถงบทบาทความส าคญของกฎหมายในการคมครองสทธคนพการวาประเทศเหลานนมการคมครองสทธคนพการทางกฎหมายอยางไร แตจะศกษาเปรยบเทยบกบประเทศไทยเปนประเดนหลก เพอน ามาเปนแบบเปรยบเทยบในการ


ปรบปรงและพฒนากฎหมายของ สปป.ลาว ในเรองการคมครองสทธคนพการในอนาคต ผวจยเหนวาปญหาทางกฎหมายดงกลาวจ าตองไดรบการปรบปรงแกไขโดยดวนเพอใหเกดความเทาเทยมระหวางคนพการ กบคนปกตในสงคมของ สปป. ลาว เพราะเพยงแตงตงคณะกรรมการแหงชาตเพอคนพการแลวอาศยสมาคมคนพการแหงชาตลาว หรอ ส.พ.ช.ล. เปนองคการชวยปกปองสทธคนพการของรฐนน ยงถอไดวายงไมสามารถรบประกนสทธคนพการไดอยางแนนอน เนองจากระเบยบการคมครองของสมาคมคนพการแหงชาตนนไมสามารถปฏบตไดในทวสงคม เพราะไมใชแมบทกฎหมาย แตจะปฏบตไดเฉพาะคนพการทมาในสมาคมเทานน ถงแมวาปจจบนสมาคมคนพการจะมการขยายสาขาไปหลายแหงในทกภาคของประเทศแลวกตาม นอกจากนบทบาทภาระหนาทของสมาคมกไมสามารถครอบคลมสทธของคนพการไดทงหมดตามพนธกรณท สปป.ลาว จะตองปฏบตตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการ ป ค.ศ. 2006 ท สปป.ลาว ไดใหสตยาบรรณไปกอนหนาน

ผวจยเชออยางแนวแนวาหาก สปป.ลาว ไดก าหนดกฎหมายเฉพาะคนพการ จะท าใหการคมครองสทธคนพการในแตละเรองทยงเปนปญหาของ สปป.ลาว ทไดกลาวมาในขางตนนน ไดรบการปกปองอยางเปนรปธรรม และเปนไปตามพนธะกรณในฐานะเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากล ป ค.ศ. 2006 ท สปป.ลาว ไดเปนภาคนนเหนไดอยางชดเจน และเปนสากลมากขนภายใตกฎหมายวาดวยการคมครองสทธคนพการลาว เชน สทธของคนพการในการเขาถงกระบวนการยตธรรม สทธในการเขาถงการศกษา สทธในการเขาถงขอมลขาวสาร และสทธในดานอนๆ ซงจะเปนการพสจนใหสากลไดเหนวา สปป.ลาว เองในฐานะเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยคนพการสากล กมความพยายามทจะปกปองสทธคนพการนนอยางจรงจงไมนอยไปกวาตางประเทศ เชน ไทยทเหนวาเปนแบบอยางในการคมครองสทธคนพการอยางมประสทธภาพภายใตกฎหมาย ซงผวจยไดยกมาเปนประเทศตนแบบหลกในการศกษาเปรยบเทยบในงานวจยในครงน


2. วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาเปรยบเทยบมาตรการทางกฎหมายในปจจบนวาดวยการ

คมครองสทธคนพการของไทย และประเทศอนๆ ทจ าเปนกบ สปป.ลาว 2. เพอศกษาสภาพปญหาในปจจบนของ สปป.ลาว วาดวยการคมครอง

สทธคนพการ 3. เพอศกษาวเคราะหและหามาตรการทางกฎหมายทเหมาะสมในการให

การคมครองสทธคนพการใน สปป.ลาว 4. เพอศกษาถงความเปนพการใหถกตองตามหลกวชาการ และหามาตรการทเหมาะสมในการคมครอง 3. วธการด าเนนการวจย การศกษาวจยนเปนการศกษาการคมครองสทธคนพการภายใตกฎหมายของ สปป.ลาว เนนการศกษาวจยทางเอกสาร (Documentary Research) โดยศกษาคนควาจากหนงสองานวจยทเกยวของทมอยแลว รวมทงเอกสารตางๆ ทไดรบการตพมพเผยแพร รวมทงสออเลกทรอนกสทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ และวเคราะหเชงลกประมวลกฎหมายทเกยวกบคนพการของ สปป.ลาว ทเหนวายงเปนปญหา แลวน ามาวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายไทย และกฎหมายอนๆ ทจ าเปน เพอใหเกดเปนขอเสนอแนะในการแกไข ปรบปรงกฎหมายของ สปป.ลาว ตอไป 4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ท าใหทราบถงมาตรการทางกฎหมายในปจจบนวาดวยการคมครองสทธคนพการ ของประเทศไทย และประเทศอนๆ กบ สปป.ลาว แลวก าหนดหรอ


สรางมาตรการทเหมาะสมในการคมครองสทธคนพการใหเปนไปตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการ ป ค.ศ. 2006

2. ท าใหทราบถงสภาพปญหาในปจจบนของ สปป.ลาว วาดวยการคมครองสทธคนพการแลวหาวธแกไขใหสอดคลองกบสภาพของคนพการตามความเปนจรงใน สปป.ลาว

5. ผลการวจย

ถงแมวา สปป.ลาว จะไดเขาเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากล ป ค.ศ. 2006 แลวกตาม แตยงไมไดปฏบตพนธกรณใหเปนไปตามจดประสงคแหงอนสญญานน ถงแมวารฐบาลแหง สปป.ลาว จะแตงตงคณะกรรมการระดบชาตเพอคนพการหรอ คชพก. เพอด าเนนการแลวกตาม โดยการศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทย และประเทศอนๆ เชน เวยดนาม สหรฐอเมรกา ไดชใหเหนวาสทธคนพการใน สปป.ลาว ยงเปนปญหาทางกฎหมายซงกฎหมายทควรไดรบการแกไขคอกฎหมายวาดวยการด าเนนคดอาญา มาตรา 34 กฎหมายวาดวยการศกษามาตรา 42 กฎหมายวาดวยผงเมอง มาตรา 31 เพมกฎหมายสอมวลชน มาตรา 30 กฎหมายแรงงานมาตรา 26 กฎหมายวาดวยอนามยปองกนโรค และสงเสรมสขภาพ มาตรา 32 ทงนกเพอใหคนพการไดเขาถงสทธในกระบวนการยตธรรม สทธทางการศกษา สทธในการเขาถงบรการสาธารณะ สทธในการไดรบขอมลขาวสาร การบนเทง สทธในการเขาถงการท างาน การคมครองสมรรถภาพ และการฟนฟคนพการในทางการแพทย และกจกรรมทางสงคม เชน กฬา เปนตน นอกจากนจากการศกษายงพบวาลาวยงไมมกฎหมายเฉพาะคนพการ จงสมควรมการก าหนดเพอใหการคมครองคนพการไดรบประสทธผลมากขน


6. อภปรายผลการศกษา นบตงแตประเทศสาธารณะรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ไดประกาศใชรฐธรรมนญป ค.ศ. 1990 เปนตนมา เหนไดวารฐไดพยายามในการออกกฎหมายตางๆ เพอใหครอบคลมในการคมครองสทธของคนพการอยในหลายกฎหมาย อนเปนการเอออ านวย ความสะดวกและรบประกนในการไดรบสทธในแตละดานใหไดมากเทาทจะเปนไปไดรวมทงการเขาเปนภาคของอนสญญาคนพการสากล ป ค.ศ. 2006 โดย สปป.ลาว ไดเปนภาคใน วนท 15 มกราคม ป ค.ศ. 2008 อนเปนการการแสดงถงการเอาใจใสของรฐบาลตอการคมครองสทธคนพการอยางจรงจงในภาคพน และสากลดวย อยางไรกตามการออกมาตรการทางกฎหมายเหลานนเมอศกษาเปรยบเทยบกบประเทศไทย และประเทศอนๆ แลวลาวยงจ าเปนทจะตองไดปรบปรงกฎหมายและมาตรการเพมเตมโดยภาครฐ และควรไดรบการรวมมอจากสงคม ซงสามารถไดขอสรปคอ ในสวนแรกผวจยไดยกใหเหนถงสภาพการคมครองสทธของคนพการ และในระดบสากลกคอองคการระหวางประเทศ เชน องคการสหประชาชาต ไดใหความส าคญกบคนพการโดยเหนไดจากปฏญญากตกา และอนสญญาตางๆ ทรบรองสทธและใหโอกาสแกคนพการ เชน ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ทเกยวกบคนพการในหลายฉบบ สวนในประเทศ สปป. ลาว รฐบาลกไดตระหนกถงความส าคญของคนพการในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ จงไดก าหนดสทธของคนพการในกฎหมายทเกยวของตางๆ ทเกยวกบสทธของคนพการดงกลาวรวมทงการเขาเปนภาคของอนสญญาวาดวยสทธคนพการสากลป ค.ศ. 2006 ดวย เพอน ามาเปนแนวทางในการบญญตกฎหมายเพอคมครองสทธของคนพการในดานตางๆ ดงปรากฏในกฎหมายรฐธรรมนญ และกฎหมายฉบบ


อนๆ ทเกยวของกบสทธของคนพการ รวมทงการออกด ารสของนายกรฐมนตรวาดวยการแตงตงภาระบทบาทของคณะกรรมาธการแหงชาตเพอคนพการ (คชพก.) ในป ค.ศ. 2006 พรอมกบไดสรางตงสมาคม และออกขอก าหนดของสมาคมคนพการแหงชาตโดยคณะ คชพก. ดงกลาว การคมครองทางดานกฎหมายทมเหลานน ไดสะทอนถงความเอาใจใสตอคนพการของ สปป.ลาว มาอยางชานาน ในสวนตอมาผวจยไดชใหเหนถงการคมครองสทธคนพการของประเทศเพอนบานอาเซยน คอ ไทย เวยดนาม และบางประเทศในตะวนตก เชน อเมรกา วามลกษณะอยางไรซงแสดงใหรถงการเขาใจรายละเอยดของการคมครองสทธคนพการมากขนอนเปนจดเรมตนใหแนวความคดในการหามาตรการทางกฎหมายทเหมาะเพอรบประกนการคมครองสทธคนพการไดอยางทวถงอยางไทย และเวยดนามททงสองประเทศลวนแตเปนภาคของอนสญญาคนพการสากล ป ค.ศ. 2006 ตลอดถงการเปรยบเทยบกฎหมายของไทยอยางละเอยด และเวยดนามในสวนใดสวนหนงเพราะเหนวาเปนประเทศเวยดนาม ทมการคมครองทางการเมองและกฎหมายทคลายกนทสด ผวจยยงไดยกใหเหนการคมครองสทธแตละดานทยงเปนปญหาทางกฎหมายของ สปป.ลาว รวมทงการสรปขอสงเกตจากการเปรยบเทยบในแตละประเดนอยางมความชดเจน ท าใหไดทราบถงปญหาทางดานกฎหมายของ สปป.ลาว ในการคมครองสทธคนพการ ดงมเนอหาโดยสงเขปคอ ปญหาทางดานการแปลภาษาส าหรบคนพการในการเขาถงกระบวนการยตธรรมในการก าหนดขอกฎหมายวาดวยผแปลภาษาในการด าเนนคดทางอาญาตอคนพการในกฎหมายวาดวยการด าเนนคดอาญาแหง สปป.ลาว มาตรา 34 ปญหาการทรฐบาลไมไดก าหนดในกฎหมายใหมการสนบสนน หรอบงคบใหสถาบนการศกษาทงภาครฐและเอกชนในทกระดบใหมการเตรยมอปกรณสอการสอน รวมทงบคลากรใหกบนกศกษาทเปนผพการในกฎหมายวาดวยการศกษา มาตรา 42 ปญหาการเขาถงบรการสาธารณะอนเนองมาจากรฐไมไดก าหนดใหองคกรทรบผดชอบในการสรางสถานทสาธารณะด าเนนการสรางสถานท


เพอคนพการ เชน หองน า สถานทสาธารณะ ทางเดนเฉพาะคนพการ ตามกฎหมายผงเมอง มาตรา 31 ปญหาการเขาถงขอมลขาวสาร การบนเทง อนเนองมาจากรฐไมไดก าหนดใหองคกรสอมวลชนทงของรฐ และเอกชนใหมการเผยแพรเปนภาษาส าหรบคนพการตามมาตรา 30 ปญหาการเขาถงสทธทางวชาชพตามกฎหมายแรงงาน โดยตองมการก าหนดมาตรการเพมเตมนอกเหนอจากกฎหมายแรงงานใน มาตรา 16 แลว และปญหาตอมาผวจยเหนวาตองมการแบงประเภทคนพการภายใตกฎหมายใหชดเจนโดยใหกระทรวงสาธารณะสขเปนคนออก รวมทงควรปรบปรงเพมเตมในกฎหมายวาดวยอนามยปองกนโรคและสงเสรมสขภาพในมาตรา 32 อกดวย และสดทายผวจยไดเสนอแนะวธการในการแกไขปญหาเกยวกบการคมครองสทธคนพการของรฐบาลแหง สปป.ลาว ดวย 7. ขอเสนอแนะ จากการศกษาวจยเปรยบเทยบ ขอกฎหมายวาดวยการคมครองสทธคนพการระหวาง สปป.ลาว กบราชอาณาจกรไทย และประเทศสากลอนๆ ผวจยเหนวาคนพการไมวาจะมสภาพความพการฐานะทางเศรษฐกจและสงคมหรอระดบการศกษาทแตกตางกนอยางไร ตางกตองการทจะมชวตอยอยางเปนสขเยยงบคคลทวไปในสงคมของประเทศของตน แตความพการของพวกเขาเปนอปสรรคส าคญในการใชชวตประจ าวน ไมวาจะเปนความพการตงแตก าเนดหรอความพการทเกดขนในภายหลงทงๆ ทหากรฐและสงคมใหการสนบสนนและใหโอกาสแกคนพการ พวกเขากมความสามารถในการประกอบอาชพ สามารถด ารงชวตอยางอสระ และท าประโยชนแกสงคมไดเชนเดยวกบคนอน การแกไขปญหาเพอใหคนพการไดรบสทธเทาเทยมกบคนทวไปและสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตของคนพการตองอาศย


การเปลยนแปลงทงในระดบนโยบายและดานทศนคต รฐบาลควรจะด าเนนงานในดานตางๆ โดยยดหลกธรรมาภบาล เจตนารมณของกฎหมาย และวสยทศนของแผนพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต นนคอใหคนพการไดรบการคมครองสทธและพฒนาประเทศ สปป.ลาว ในป ค.ศ. 2020 ดงนน เพอท าใหคนพการไดรบสทธประโยชนตางๆ อยางแทจรงผวจยมขอเสนอแนะส าหรบเปนแนวทางในการพฒนา และรบประกนวาคนพการจะไดเขาเขาถงสทธของตนในดานตางๆ ทยงเปนปญหาทางกฎหมาย ผวจยขอน าเสนอแนวทาง เพอแกไขปญหาทคนพการยงไมไดรบสทธและโอกาสเทาเทยมกบบคคลทวไป ดงน

1. การปรบปรงกฎหมายทเกยวของ การปรบกฎหมายทเกยวของนน เปนอกหนงในมาตรการทางกฎหมาย

เพอใหเกดความชดเจนของแตละมาตราของกฎหมายทเกยวของกบสทธคนพการในแตละสทธซงจะตองเรมปรบปรงแกไขกฎหมายเหลานคอ

1.1 ผวจยพจารณาแลวเหนวา รฐธรรมนญเปนกฎหมายแมบททกฎหมายแตละอยางทเกยวของตองปฏบตตามดงนนการปรบปรง แกไขเพมเตมในรฐธรรมนญมาตรา 35 นนจะมประโยชนเปนอยางยง ซงควรเพมเตมค าวา “ความพการ” ใสในประโยคของรฐธรรมนญมาตราน จะท าใหมเนอหาทเปนตนแบบใหกบกฎหมายแมบททงหลาย ท าใหคนพการมความเทาเทยมกบบคคลทวไปไดภายใตรฐธรรมนญ เพราะในปจจบนในรฐธรรมนญฉบบดงกลาวทก าหนดวาทกคนมสทธเสมอภาคไมจ าแนกเพศ ฐานะทางสงคม การศกษา หรอศาสนาเพยงเทานน จงสมควรเพมเตมค าวา “ความพการ” ลงไปเพอเกดความชดเจนและเปนรปธรรม

1.2 ปรบปรงกฎหมายวาดวยการด าเนนคดอาญา มาตรา 34 วาดวยผแปลภาษาในการด าเนนคด ควรเพมเตมอกหนงวรรคโดยเพมค าวา “การแปลภาษานยงหมายถงการแปลภาษาของผพการ ซงศาล หรอตวแทน หรอผปกครองตองเหนวาเหมาะสมเพอใหเกดความยตธรรม เทาเทยม และชดเจน ในการด าเนนคดอยางภาวะ


วสย” เพราะจะท าใหการเขาถงกระบวนการยตธรรมของคนพการไดมความชดเจนทงในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ทางแพง ทางการคาตางๆ ดวย

1.3 ปรบปรงกฎหมายวาดวยการศกษามาตรา 42 โดยเพมเตมในเงอนไขของครใหมค าวา “รฐสนบสนนใหภาครฐและเอกชน ตองมการจดเตรยมอปกรณ สอการสอน และครผสอนใหกบนกศกษาทพการ ทมความสามารถเขาเรยนในสถานการศกษาทกขนนบแตชนประถม ถงมหาวทยาลย”

1) เพมเตมในกฎหมายวาดวยผงเมอง มาตรา 31 เพอรบประกนวาคนพการไดเขาถงบรการสาธารณะ เชน หองน า ทางเดน อาคาร โดยเพมเตมค าวา “การสรางสาธารณปโภคนนตองค านงถงผพการดวย เชน หองน า ทางเดน สถานทเพอคนพการ” เปนตน

2) เพมเตมกฎหมายมวลชน มาตรา 30 วาดวยสทธและหนาทขององคกรสอมวลชนโดยเพมค าวา “รฐสนบสนนใหองคการสอมวลชน ทงของรฐและเอกชนใหมการตพมพ ออกอากาศทางโทรทศน ใหเปนภาษาสอสาร เพอใหคนพการไดเขาถงขอมลขาวสาร การบนเทง เชน อกษรเบรลล ภาษามอ” เปนตน

3) เพมเตมในกฎหมายแรงงานมาตรา 26 วา “ในกรณองคการของรฐหรอเอกชนทไมไดรบเอาคนพการเขาท างานใหมพนธะรบผดชอบสมทบทน 3 เปอรเซนตของเงนเดอนขนต าของผใชแรงงานตอเดอนเพอเปนการสงเสรมคนพการมโอกาสทางดานการประกอบอาชพแกคนพการ

4) เหนสมควรใหออกเปนกฎกระทรวงสาธารณสขเกยวกบการก าหนดประเภทของคนพการใหชดเจน และเพมเตมใหก าหนดถงวธการเขาถงการบรการสาธารณสข ตามกฎหมายวาดวย สขอนามย ปองกนโรค และสงเสรมสขภาพ มาตรา 32 เพอใหคนพการไดมโอกาสเขาถงสทธทางดานสาธารณสข รวมทง


กจกรรมทางสงคมเพอสขภาพเชนกฬา คอตองไดเพมค าวา “วธการของการเขาถงการรกษาสขภาพ” ใหมในวรรค(3) มาตราดงกลาวดวย

2. การออกกฎหมายทเกยวกบคนพการโดยเฉพาะ (Law on Persons with Disabilities) วธนถอวาเปนวธท ผวจยเหนวา เหมาะสมตามสภาพของสากล และสอดคลองกบพนธกรณของประเทศภาคแหงอนสญญาวาดวยคนพการสากล ป ค.ศ. 2006 สมควรจะตองปฏบตอยางยง อกทงใน ป พ.ศ. 2558 จะมการเปดประชาคมอาเซยน ยอมมการเปดกวางทางสงคม ซงคนพการกจะเปนสวนหนงในสงคม ผวจยเหนดวยอยางยงกบวธทางน คอ ออกกฎหมายวาดวยคนพการลาวโดยเฉพาะเพอน ามาเปนหลก และมาตรการในการคมครองสทธคนพการลาวใหมความชดเจน และปฏบตไดโดยการท าการจะก าหนดกฎหมายดงกลาวน ภาครฐจ าตองมการศกษาแลกเปลยนดงานกบองคกรคนพการของตางประเทศโดยเฉพาะภาครฐ ทเหนวาไดมบทเรยนมากอนแลวอยางเชน ไทย และเวยดนาม เพอน าไปเปนแนวทางในการสรางรางกฎหมายวาดวยการคมครองสทธคนพการของตนใหมมาตรฐาน

3. ผวจยมความเหนวารฐบาลควรปรบวสยทศนโดยใหความส าคญกบการลงทนเพอพฒนาคนพการใหสามารถยนหยดและด ารงชวตอยไดดวยตนเองมากขน ไมใชการสงเคราะหแบบใหเปลาดวยความสงสารและเหนใจเทานน เพราะถาเนนการสงเคราะหแบบใหเปลาแตเพยงอยางเดยว เชน ใหเงนเบยยงชพคนพการในสถานสงเคราะหคนพการทใดทหนง หรอใหเครองชวยเหลอความพการ คนพการกไมมโอกาสไดรบการพฒนาใหมชวตอยางมคณภาพ และหากงบประมาณทรฐจดสรรเพอชวยคนพการ หรอการชวยเหลอจากองคกรสากลตางๆ หมดลง คนพการกจะไมไดรบการชวยเหลออก ดงนนผวจยจงเหนวารฐบาลควรมนโยบายในการลงทนพฒนาทรพยากรมนษยซงเปนคนพการ สงทคนพการจะไดรบตองเปนสทธตามกฎหมายไมใชสงทรฐเปนผหยบยนให รฐบาลควรมนโยบายตางๆ ทมเปาหมาย


ในการท าใหคนพการสามารถท างาน ชวยเหลอตนเอง และด ารงชวตอยดวยตนเองได หรอพงพาผอนใหนอยทสด นอกจากนรฐควรจะมงบประมาณ เบยยงชพคนพการทกคนในประเทศ ไมเจาะจงเฉพาะแคความพการทเกดจากความเสยสละเพอชาตเทานนดงทกระท าในปจจบน หรอคนพการทสงกดในสถานสงเคราะหใดหนง แตยงตองรวมถงความพการทเกดขนจากสาเหตอนๆ และคนพการทอยทกเขตในประเทศดวย เพอใหเกดความเทาเทยมในสงคม คนพการโดยสวนใหญมกจะคดวาความพการของตนเองนนเปนปมดอย หรอเปนเรองทคนอนจะดถกดแคลน ท าใหขาดความเชอมนในตนเองและขาดความกระตอรอรนในการรบบรการฟนฟสมรรถภาพและการพฒนาในดานตางๆ การฟนฟสมรรถภาพและการพฒนาคนพการเทาทผานมาจงไมมประสทธผลเทาทควร และตองปลกฝงใหคนพการมอปนสยทจ าเปนในการด ารงชวตอยไดดวยตนเองและการอยรวมกบผอน

4. รฐบาลควรมการเผยแพรขอมลทางดานกฎหมายอยางจรงจง เพอใหคนพการรบรถงสทธตางๆ ของพวกเขา การขาดความรทางกฎหมายของคนพการท าใหคนพการไมเหนความส าคญของสทธประโยชนตางๆ ของตนเองทกฎหมายใหความคมครอง เชน สทธทางกระบวนการยตธรรม การศกษาบรการสาธารณะ การเขาถงขอมลขาวสาร การบนเทง การประกอบอาชพ การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย กฬา เปนตน ท าใหคนพการไมไดรบสทธตางๆ ทตนสมควรจะไดรบและไมมโอกาสทจะพฒนาตนเองขนมาได ผวจยเหนวารฐบาลควรมมาตรการในการรวมมอกบหนวยงานและองคกรตางๆ ในการประชาสมพนธกฎหมายทเกยวของกบคนพการอยางทวถงแมวาพวกเขาจะอาศยอยในชนบททหางไกลกตาม เพราะหากรฐบาลสงเสรมใหคนพการไดรบทราบกฎหมายทเกยวของกบพวกเขาโดยทวถงแลว คนพการจะเกดความตระหนกและเหนความส าคญของสทธของตนเอง ซงจะสงผล


ตออตลกษณของคนพการ ท าใหพวกเขามองตนเองวาเปนสวนหนงของสงคม และไมเปนภาระแกสงคมและครอบครวดวย

5. รฐบาลควรสงเสรมใหคนพการมสวนรวมในการเสนอกฎหมายผานทางองคกรทเกยวของกบคนพการดวย เนองจากผวจยเหนวาคนพการยอมเขาใจปญหาของตนเองมากกวาผบญญตกฎหมายทไมไดเปนคนพการ หากคนพการเองมสวนรวมในการเสนอขอกฎหมายกจะท าใหสามารถแกไขปญหาดานตางๆ ของคนพการไดตรงจดมากกวา ในปจจบนมหลายองคกรทมหนาทรบผดชอบเกยวกบเรองคนพการ แตคนพการสวนมากมกไมทราบวาจะสามารถเสนอกฎหมายตางๆ ทเกยวกบคนพการไดอยางไร ทงนอาจเนองจากการขาดการประชาสมพนธ หรอการขาดความรในสวนของคนพการเอง ผวจยจงเหนวาควรมศนยกลางในการเสนอปญหาและขอรองเรยนของคนพการโดยผานทางศนยขอมลทางโทรศพทเชน (Call Center) รฐควรก าหนดใหมหมายเลขพเศษโดยเลอกหมายเลขใดหมายเลขหนงทเขาใจงาย เชน 333 เปนตน เพอรบการรองเรยนไปถงคณะกรรมาธการแหงชาต หรอ คชพก. โดยตรงเพอใหการแกไขปญหาคนพการใหไดรบประสทธผล อกประเดนหนงทส าคญ คอสทธในดานตางๆ ของคนพการตามทผวจยไดท าการเปรยบเทยบ สปป.ลาว กบราชอาณาจกรไทย และประเทศอนๆ ไปเบองตนนนมบทบาทความส าคญเปนอยางมาก แตทศนคตการมองคนพการขององคกรของรฐ ของสงคม สถาบนการศกษา องคกรแรงงาน รวมทงประชาชนทวไปควรมองวาคนพการนนมศกยภาพในการท าสงเหลานน เชน การประกอบอาชพ การศกษา เทาเทยมกบคนปกต เพยงแตความพการเปนอปสรรคของพวกเขา ดงนนควรหาสงอ านวยความสะดวกและยอมเปดโอกาสใหแกคนพการใหมความเทาเทยมกนกบคนปกตทวไปตอประเดนดงกลาวรฐจะตองไดมการด าเนนการทางกฎหมายอยางเครงครดใหมการลงโทษผทไมปฏบตตามทกฎหมายทก าหนดวางออก ทงนเพอใหคนพการนนมสทธเทาเทยมในสงคมอยางแทจรง


ผวจยเชออยางแนวแนวาเมอคนพการไดรบการคมครองสทธภายใตกฎหมายอยางรอบดานแลวยอมท าใหพวกเขาไดรบโอกาสจากสงคม ซงเลงเหนความสามารถและศกยภาพในการท างาน การม สวนรวมพฒนาสงคมใหมความกาวหนาแลว ยอมเกดผลดตอประเทศชาตได และแนนอนคนพการกจะไมเปนภาระใหแกครอบครว และสงคมอกตอไป

6. ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ในการท าวจยนไดพบวา การคมครองสทธคนพการนนมองคประกอบและรายละเอยดหลายดานทจะตองท าความเขาใจใหกระจางแจง รอบดาน ดงนนประเดนหลกท ผวจยน ามาศกษาในครงนเปนเพยงสทธขนพนฐานทกฎหมายทเกยวของควรม และเหนวาควรไดรบการคมครองโดยดวน เพอแสดงใหเหนถงความเทาเทยม รวมทงการคมครองทางดานกฎหมายของรฐตอคนพการ ดงนนเพอใหสทธคนพการไดรบการคมครองอยางแทจรงและเกดความเทาเทยมนนผวจยขอเสนอใหผทสนใจจะท าการศกษาเกยวกบคนพการศกษาครงตอไปในหวขอดงน “สทธของคนพการ (ยกเอาคนพการประเภทใดหนงเชน ทางสตปญญา ทางการมองเหน เปนตน) ในการเขาถง (เรองใดเรองหนง เชน รบรกฎหมาย เรองการรกษาพยาบาล เรอง การศกษา เรองกระบวนการยตธรรม เชน การด าเนนคดความแพง คดความทางอาญา การเขาถงกฬา บนเทง เปนตน) ตวอยางเชน สทธของคนพการทางสายตาในการเขาถงการศกษา” ทงนเพอใหการศกษาเกยวกบคนพการไดรบการคมครองอยางรอบดานเทยบเทากบบคคลทวไปภายใตกฎหมายอยางเปนรปธรรม


เอกสารอางอง เกรยงไกร เจรญธราวฒน. (2554) จลนต: หลกกฎหมายวา ดวยสทธเสรภาพและ

หลกความเสมอภาค, จาก www.senate.go.th/lawdatacenter/ DATA/File/junniti/ jul_8_1.pdf [คนเมอ 2 สงหาคม 2556]

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2550) สาระส าคญพระราชบญญตสงเสรม และพฒนาคณภาพชวตคนพการ, นนทบร: กระทรวงฯ.

ชาต ชยเดชสรยะ. (2549) มาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา, กรงเทพฯ: โรงพมพเดอนตลา.

พวงแกว กจธรรม. (2531) เอกสารการสอนชดวชาการดแลบคคลพการ, นนทบร: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ศนยทนายความทวไทย. (2556) พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550, จาก http://www.thailandlawyercenter.com [คนเมอ 2 สงหาคม 2556]

ส านกนายกรฐมนตร สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว). (2009) ด ารสนายรฐมนตรแหง สปป.ลาว เลขท 061/นย ลงวนท 6 มนาคม 2009 และด ารส เลขท 18/นย วาดวยการแตงตงคณะกรรมการแหงชาตเพอคนพการ ค.ศ. 1995 (ภาษาลาว).

สรศกด ลขสทธวฒนกล. (2553) ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบอางอง) (พมพครงท 9), กรงเทพฯ: วญญชน.

รฐธรรมนญแหง สปป.ลาว ป ค.ศ. 2003 เลขท 25/สพช, นครหลวงเวยงจนทน วนท 06 เดอน พฤษภาคม ป ค.ศ. 2003

กฎหมายวาดวย การด าเนนคดอาญา ป ค.ศ. 2005 เลขท 1/สพช, นครหลวงเวยงจนทน วนท 15 เดอนพฤษภาคม ป ค.ศ. 2005


กฎหมายวาดวยการศกษา ป ค.ศ. 2004 เลขท 04 /สพช, นครหลวงเวยงจนทน วนท 03 เดอน กรกฎาคม ป ค.ศ. 2007

กฎหมายวาดวยแรงงาน ป ค.ศ. 2004 เลขท 06 /สพช, นครหลวงเวยงจนทน วนท 27 เดอน ธนวาคม ป ค.ศ. 2006

กฎหมายวาดวยสอมวลชน ป ค.ศ. 2004 เลขท 01 /สพช, นครหลวงเวยงจนทน วนท 25 เดอน กรกฎาคม ป ค.ศ. 2008

กฎหมายวาดวยผงเมอง ป ค.ศ. 2004 เลขท 03/99/สพช, นครหลวงเวยงจนทน วนท 03 เดอน เมษายน ป ค.ศ. 1999

กฎหมายวาดวยการรกษา (กฎหมายปนปว ตามภาษาลาว) ป ค.ศ. 2005 เลขท 09/สพช, นครหลวงเวยงจนทน วนท 09 เดอน พฤศจกายน ป ค.ศ. 2005

Country profile on disability. (2002) Lao People Democratic Republic, [Online], Available: www.gwweb.jica.go.jp/km/FSubject0601.nsf/.../ LaoPDR(2002).pdf [1 Aug 2013].

Health and social Welfare report in Lao P.D.R, 29 August – 1stSeptember 2005, Tokyo Japan (The 3rd ASEAN & Japan High Level Officials Meeting on caring Society)

United Nation. Country Report: Lao people Democratic Republic ESCAP, [Online], Available: http://social.un.org [1 Aug 2013].

Vietnamese law on Disability, [Online], Available: www.moj.gov.vn [1 Aug 2013].


ปญหาการบงคบใชกฎหมายในความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535

กรรณการ ทองพนธ1

บทคดยอ

คดวตถอนตรายเปนคดทมความส าคญและกอใหเกดความเสยหายแกสงคมและเศรษฐกจของประเทศ สงผลกระทบตอความเชอมนในระบบเศรษฐกจ และยงสงผลกระทบตอประชากรในประเทศในกรณทมปญหาเกยวกบสารเคมทเปนวตถอนตราย เพราะความเสยหายทเกดขนสงผลกระทบทรนแรงขนเรอยๆ หากยงไมไดรบการแกไขอยางจรงจง อนอาจจะสงผลกระทบตอมนษยในการท าใหเกดโรคภยไขเจบตามมา ในอดตนนธรรมชาตสามารถรองรบและเจอจางของเสยเหลานนไดเองตามธรรมชาต แตในปจจบนมการผลตและน าเขาวตถอนตรายในปรมาณทมากขน ประกอบกบการจดการไมเปนระบบ ไดกอให เกดปญหาสงแวดลอมตามมาเปนอยางมาก กฎหมายตางๆ ทใชบงคบควบคมและจดการในเรองทเกยวกบวตถอนตรายจงถอเปนสงทมความส าคญอยางยง ในประเทศไทยกฎหมายหลกทใชควบคมในเรองดงกลาวคอ พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ซงกระบวนการบงคบใชในพระราชบญญตน มประเดนปญหาและอปสรรคในหลายประเดน ซงอาจแบงไดตามขนตอนด าเนนการในชนตางๆ ไดแก ชนพนกงานสอบสวน ชนพนกงานอยการ และชนศาล

ทงนในการศกษาผศกษาไดศกษาเปรยบเทยบกระบวนการทใชอยในประเทศไทยกบกระบวนการทใชในตางประเทศไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา ซงเปนประเทศทไดรบการยอมรบวามความกาวหนาในระบบกฎหมายสงแวดลอมและม

1 ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย


องคกรกลางซงมความเชยวชาญทรบเปนเจาภาพโดยตรงในการประสานงานเพอด าเนนคดเกยวกบสงแวดลอม ซงรวมถงคดวตถอนตราย จากการศกษาและวเคราะหเชงเปรยบเทยบดงกลาวท าใหทราบถงขอดขอดอยของกระบวนการทใชในการด าเนนคดเกยวกบวตถอนตรายของประเทศไทยในปจจบน เพอน ามาปรบปรงกระบวนการด าเนนคดเกยวกบวตถอนตรายส าหรบประเทศไทย

จากการศกษาประเดนปญหาทเกดขนในการบวนการด าเนนคดตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 พบวาควรมการปรบปรงเพอแกปญหาในประเดนดงจะกลาวตอไปนคอ (1) ควรมหนวยงานทท าหนาทประสานความรวมมอในการด าเนนการทเกยวกบวตถอนตราย (2) ควรมหลกสตรในการอบรมพนกงานสอบสวนทท าหนาทในการจบกม สอบสวน เพอใหมความร ความเชยวชาญทางดานเทคนคทางดานวทยาศาสตรทเกยวกบวตถอนตราย (3) ควรมการพฒนามาตรฐานในการรบฟงพยานผเชยวชาญทน ามาใชในคดสงแวดลอมและ (4) ควรมการน าเอาวธการเพอความปลอดภยมาใชในคดความผดเกยวกบวตถอนตราย

ค าส าคญ: วตถอนตราย / การบงคบใชกฎหมาย

Abstract

Recently, Hazardous substance case is a becoming vital and causing damage to the environment, people and economy. This is because it could affect the confidence of investors which could cause damage to the country’s economic system. Moreover, Hazardous substance also affect the people, because its damage could cause serious impact to the public health. In the past, ecology has capacity to dilute Hazardous waste. But in the present time, as a result of the increasing of the hazardous substance without the good control and well management system by regulations, the hazardous substance


problems now become one of a major of environment degenerate. Therefore, regulations and enforcements for controlling the hazardous are the essential key in order to control the substance as such. Hence this study will focus on the hazardous substance Act 2535 which apply to this case and the study will divide according to stages in criminal justice procedure; namely police officer, prosecutor and the court.

In the study, the researcher compares Thailand current system with the US model which has been recognized as a jurisdiction with advance environmental law. Moreover, the US system also has the specific organization in coordinating to start the environmental case which includes hazardous substance case. The study analyzes both systems in aspect of officer who respond for the case as well as the regulations. The study also point out pros and cons of the process used in the case regarding hazardous substance case in Thailand in order to improve the current system.

In conclusion, there are some problems in Thai Justice System which relates to the government agents who respond for the case should be improved. First of all the specific organization in coordinating to start the environmental case should be established. Second, the officers’ training about technical in science-related hazardous substance should be setup. Third, the standard and admissibility of environment expert witness should be developed. Fourth, the principle for hearing the expert witness should be developed. Finally, the measure for safety should be applied in the criminal hazardous substance case. Keywords: Hazardous Substance / Expert / Case


1. ทมาและความส าคญของปญหา ปญหาทางมลพษอนเนองมาจากวตถอนตรายในปจจบนมสาเหตอน

เนองมาจากการผลตและน าเขาในปรมาณทมากขนอนเนองมาจากการเตบโตทางระบบเศรษฐกจทมการเรงการพฒนาประเทศทงทางดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรม ในอดตธรรมชาตสามารถรองรบและเจอจางของเสยเหลานนไดเองตามธรรมชาต แตในปจจบนมการใชวตถอนตรายในปรมาณทมาก กอปรกบปจจบนยงมการจดการทไมเปนระบบ จนกอใหเกดปญหาสงแวดลอมตามมาอกมากมาย เมอปญหานนสงผลกระทบตอมนษยยอมท าใหเกดขอพพาทขนได ซงขอพพาททางสงแวดลอมอนเนองมาจากวตถอนตรายนนมลกษณะทพเศษแตกตางจากขอพพาททวไป เพราะวาความเสยหายเกดขนมความรนแรง เปนเหตใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพยสน รวมไปถงสงแวดลอม บางกรณอาจสงผลกระทบในทนท เชน การเกดการระเบดของวตถอนตรายทสรางความเสยหายใหกบชวต รางกาย ทรพยสน และสงแวดลอม เชน การระเบดของสารโคบอล 60 และบางกรณตองใชระยะเวลานานกวาจะปรากฏความเสยหาย เชน ผลกระทบของชาวบานทใชน าในล าหวยคลต อ าเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร เปนตน คดวตถอนตรายสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจของประเทศท าใหขาดความเชอมนในระบบเศรษฐกจของประเทศ กอใหเกดความเสยหายตอประเทศ คดวตถอนตรายถอไดวาเปนคดประเภทความผดตอทรพยากรและสงแวดลอม ซงเหตการณทเกดขนมความแตกตางกบความผดอาญาทวไป ในคดอาญาทวไปสามารถเหนถงความเสยหายทเกดจากการกระท าผดไดชดเจน เชน การลกทรพย ฆาคน การท ารายรางกาย เปนตน แตคดเกยวกบวตถอนตรายตองใชความรความเชยวชาญทางดานวทยาศาสตรเขามาตดสนวเคราะหวาสารเคมทไดรบนนเปนวตถอนตรายหรอไมและมผลกระทบตอรางกายอยางไร อกทงตองใชระยะเวลานานกวาจะเหนผลของความเสยหาย ดงนน การด าเนนคดอาญาเกยวกบวตถอนตรายจ าตองใชเทคนคและความช านาญเฉพาะทางของเจาหนาท อกทงวตถอนตรายยงไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา วาวตถ


ดงกลาวเปนวตถอนตรายหรอไม หากวตถดงกลาวเปนวตถอนตรายแลว เปนวตถอนตรายประเภทใด และตองมการควบคมอยางไรบาง ซงตามหลกกฎหมายเกยวกบการด าเนนคดอาญา หากมเหตอนควรสงสยกตองยกประโยชนแหงความสงสยตามสมควรนนใหแกจ าเลยท าใหยากตอการพสจนความผดเพราะฝายโจทกตองเปนฝายพสจน อกทงโทษทผกระท าความผดไดรบเปนโทษปรบและโทษจ าคกทไมรนแรงท าใหจ าเลยหรอผกระท าความผดไมเขดหลาบและกลบมากระท าความผดซ าอกได จนสงผลกระทบตอระบบงานยตธรรมของประเทศไทย พระราชบญญตวตถอนตรายเปนกฎหมายหลกทใชควบคมวตถอนตรายในประเทศไทยทมงปองกนอนตรายอนจะเกดกบบคคล สตว พช ทรพย รวมถงม ง ปองกนอนตรายอนจะเกดกบทรพยากรธรรมชาตดวย กฎหมายสามารถแบงการควบคมความอนตรายของวตถอนตรายออกเปน 4 ชนด2 สวนวตถอนตรายแตละชนดไดแกวตถชออะไร มคณสมบตอยางไร อยภายใตความรบผดชอบของหนวยงานใดเปนไปตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองบญชวตถอนตราย พ.ศ. 2556 ซงประกาศฉบบนไดยกเลกประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรองบญชรายชอวตถอนตรายทเคยประกาศไว

2 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มาตรา 18 วตถอนตรายแบงออกตามความ

จ าเปนแกการควบคม ดงน (1) วตถอนตรายชนดท 1 ไดแก วตถอนตรายทการผลต การน าเขา การสงออก หรอ

การมไวในครอบครองตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการทก าหนด (2) วตถอนตรายชนดท 2 ไดแก วตถอนตรายทการผลต การน าเขา การสงออก หรอ

การมไวในครอบครองตองแจงใหพนกงานเจาหนาททราบกอนและตองปฏบตตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดดวย

(3) วตถอนตรายชนดท 3 ไดแก วตถอนตรายทการผลต การน าเขา การสงออก หรอการมไวในครอบครองตองไดรบใบอนญาต

(4) วตถอนตรายชนดท 4 ไดแก วตถอนตรายทหามมใหมการผลต การน าเขา การสงออก หรอการมไวในครอบครอง


มหนวยงานทรบผดชอบในการควบคมวตถอนตราย 6 หนวยงาน3 ไดแก (1) กรมวชาการเกษตร (2) กรมประมง (3) กรมปศสตว (4) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (5) กรมโรงงานอตสาหกรรม (6) กรมธรกจพลงงาน โดยชอวตถอนตรายชนดใดจะขนอยกบความรบผดชอบของหนวยงานใดนนขนอยกบประกาศและบญชแนบทายประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2556

ความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ทพบการกระท าความผดเปนประจ า ไดแก4

1. ความผดฐาน ผลต น าเขา สงออก หรอมไวในครอบครอง ซงวตถอนตรายชนดท 1 โดยไมปฏบตตามประกาศของรฐมนตรผรบผดชอบ ตามมาตรา 21

2. ความผดฐาน ผลต น าเขา สงออก หรอมไวในครอบครอง ซงวตถอนตรายชนดท 2 โดยไมแจงการด าเนนการตอพนกงานเจาหนาทตามเวลาทก าหนด ตามมาตรา 22

3. ความผดฐาน ผลต น าเขา สงออก หรอมไวในครอบครอง ซงวตถอนตรายชนดท 3 โดยไมไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท ตามาตรา 23

4. ความผดฐาน ผลต น าเขา หรอมไวในครอบครอง ซงวตถอนตรายชนดท 4 มาตรา 43 (ความผดฐานนไมสามารถขออนญาต หรอแจงด าเนนกจการ หรอปฏบตตามประกาศของรฐมนตรไดแตประการใด เพราะวาวตถอนตรายชนดท 4

3 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2556, ราชกจจา

นเบกษา, เลม 130, ตอนพเศษ 125 ง, (27 กนยายน 2556), 6. 4 ส านกงานคดเศรษฐกจและทรพยากร, คมอการด าเนนคดเศรษฐกจและทรพยากร คด

ความผดทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 และ พระราชบญญตการคาน ามนเชอเพลง พ.ศ. 2543, (กรงเทพฯ: ส านกงานฯ, 2556), 30-31.


เปนวตถชนดทหามมใหผลต น าเขา หรอมไวในครอบครองโดยเดดขาดยกเวนกฎหมายจะก าหนดเปนอยางอน)

5. ความผดฐาน ผลต น าเขา สงออก หรอมไวในครอบครอง ซงวตถอนตรายชนดท 1 วตถอนตรายชนดท 2 หรอวตถอนตรายชนดท 3 อนมลกษณะดงน

5.1 วตถอนตรายปลอม 5.2 วตถอนตรายผดมาตรฐาน 5.3 วตถอนตรายเสอมคณภาพ 5.4 วตถอนตรายทตองขนทะเบยนแตมไดขนทะเบยนไว 5.5 วตถอนตรายทถกสงเพกถอนทะเบยน

ในการด าเนนคดความผดเกยวกบผทกระท าความผดเกยวกบวตถอนตรายยอมมปญหาและอปสรรค ซงปญหาและอปสรรคในการบงคบใชกฎหมายในความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มประเดนปญหาทนาสนใจทจะศกษาโดยแบงเปน 3 ชน ไดแก (1) ประเดนการสงตรวจของกลางในคดวาเปนวตถอนตรายหรอไม (2) ประเดนการรบฟงพยานผเชยวชาญในเรองมาตรฐานวตถอนตรายทเปนของกลางในคด (3) ประเดนในเรองโทษตามพระราชบญญตวตถอนตรายยงไมสามารถยบยงการกระท าความผดซ าของผกระท าความผดได ดงจะไดศกษาและอธบายดงตอไปน 2. วตถประสงคของการศกษา

1. ศกษาแนวคดและหลกเกณฑทก าหนดความรบผดทางอาญาเกยวกบวตถอนตราย

2. ศกษาสภาพปญหาและอปสรรคทางกฎหมายในการด าเนนคดความผดตามพระราชบญญตวตถอนตรายศกษาเปรยบเทยบกบตางประเทศ

3. วเคราะห หาแนวทางและการน ามาปรบใชส าหรบการด าเนนคดความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย


4. หาบทสร ป ในปร ะ เ ด นปญหากา รด า เ น น คด ค ว าม ผ ดตามพระราชบญญตวตถอนตรายส าหรบประเทศไทย 3. วธการด าเนนการวจย

ศกษาแนวคดทฤษฏทางกฎหมาย และความรบผดทางอาญาทเกยวของกบกระบวนการด าเนนคดสงแวดลอมทางอาญากรณวตถอนตราย และศกษาถงความบกพรองและหาทางแกไขปญหาในการด าเนนคดทเกยวของกบสงแวดลอมทางอาญากรณวตถอนตราย เพอใหกระบวนการด าเนนคดดานคดสงแวดลอมทางอาญากรณวตถอนตรายใชไดอยางมประสทธภาพในกระบวนการยต ธรรมของประเทศไทยและเกดความเปนธรรมสงสดแกผไดรบความเสยหาย

4. ผลการศกษา ประเดนทหนง การสงตรวจของกลางชนดนนๆ วาเปนวตถอนตรายหรอไม พนกงานสอบสวนท เขาท าการจบกมจะตองสงของกลางดงกลาวไปตรวจยงหนวยงานทรบผดชอบ ซงตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรองบญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2556 ไดมหนวยงานผรบผดชอบควบคมวตถอนตรายใหเปนไปตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 อนไดแก (1) กรมวชาการเกษตร (2) กรมประมง (3) กรมปศสตว (4) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (5) กรมโรงงานอตสาหกรรม (6) กรมธรกจพลงงาน ในการจบกมและยดของกลางในคดได พนกงานสอบสวนจะตองสงของกลางตรวจกอนวาของกลางชนดนนเปนวตถอนตรายหรอไมหากเปนจะเปนของกลางชนดทเทาใด ซงการสงตรวจของกลางพนกงานสอบสวนจะตองสงของกลางไปตรวจยงหนวยงานทมอ านาจรบผดชอบในวตถอนตรายชนดนนๆ เพราะหากสงของกลางผดหนวยงานทมอ านาจรบผดชอบแลว หนวยงานทไมอ านาจรบผดชอบของกลางชนดนนกจะไมมอ านาจหนาทในการตรวจสอบของกลางแตอยางใด พนกงานสอบสวนผรบผดชอบจะตองน าสงตรวจอก


ครงใหตรงกบหนวยงานทรบผดชอบตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรมวาดวยเรองบญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2556 หากพนกงานสอบสวนสงของกลางผดหนวยงานแลวกจะเกดปญหาและความลาชาสงผลตอรปคดได โดยจะเขาหลกททกคนคนเคยทวากระบวนการยตธรรมทลาชาคอความไมยตธรรมได (Justice delayed is justice denied) ของกลางในคดทเปนวตถอนตรายเปนพยานหลกฐานอนส าคญทจะสามารถพสจนความผดหรอบรสทธของผตองหาได ดงนนการสงตรวจพสจนของกลางชนดนนๆ วาเปนวตถอนตรายหรอไมจงมความส าคญในการด าเนนคดกบผทกระท าความผดตามพระราชบญญตวตถอนตรายได หากของกลางชนดนนไมใชวตถอนตรายแลวกไมสามารถใหผนนรบผดตามพระราชบญญตวตถอนตรายได ซงวตถอนตรายตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 25565 นนมวตถอนตรายจ านวนมาก แบงตามรายชอการควบคมตามบญชไดดงน บญชท 1 การวชาการเกษตรเปนผไดรบผดชอบ จ านวน 698 ชนด บญชท 2 กรมประมง รบผดชอบจ านวน 21 ชนด บญชท 3 กรมปศสตวรบผดชอบจ านวน 36 ชนด บญชท 4 ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา รบผดชอบจ านวน 258 ชนด บญชท 5 กรมโรงงานอตสาหกรรม จ านวน 569 ชนด และบญชท 6 กรมธรกจพลงงาน รบผดชอบจ านวน 2 ชนด รวมทงหมดรายชอวตถอนตรายมจ านวน 1,584 ชนด จากปญหาท เกดขนเพราะวาพนกงานสอบสวนเองก ไมมความรความสามารถในดานเทคนคทางดานวทยาศาสตรในการตรวจสอบของกลางไดโดยล าพง และการตรวจของกลางตองเปนไปตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรมในเรองอ านาจหนาทในการรบผดชอบวตถอนตรายแตละชนดดวย เพราะแตละหนวยงานม

5 บญชรายชอวตถอนตรายแนบทายประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอ

วตถอนตราย พ.ศ. 2556, ราชกจจานเบกษา, เลม 130 ตอนพเศษ 125 ง, 27 กนยายน 2557.


การท างานกนคนละสวนไมมหนวยงานกลางในการประสานงานในเรองสงตรวจวตถอนตรายโดยเฉพาะ ซงตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 มระบบการประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของกบการประกอบกจการพลงงานแบบบรการ ณ จดเดยว (One stop service) ทคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานมอ านาจประสานงานกบหนวยงานอนในสวนทเกยวเนองกบการปฏบตการตามทก าหนดไวในพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน6 ท าใหเกดความสะดวกและประหยดเวลาในการด าเนนกจการอนเกยวกบการประกอบกจการพลงงานไวในทเดยวกลาวคอท าไดหลายกจกรรมภายในหนวยงานเดยว ประเทศสหรฐอเมรกาไดจดตงหนวยงานกลางของสหรฐอเมรกาเพอท าหนาทดแล วนจฉยสงการในการออกใบอนญาตเกยวกบการปลอยหรอทงมลพษ รวมทงมอ านาจในการบงคบคดแพง คดอาญา และคดปกครองตอผกอมลพษ หนวยงานนเรยกวา Unite States Environmental Protection Agency (EPA) และในป ค.ศ. 1981 EPA ไดจดตงแผนกเฉพาะส าหรบการบงคบใชกฎหมายอาญาดานมลพษ โดยมพนกงานสบสวนสอบสวนซงสามารถจบและตรวจคนไดโดยมหมายจบหมายคน โดยมจ านวนพนกงานสอบสวนมากกวา 200 คน ในปจจบน7 EPA เปนองคกรกลางทท าหนาทในการปกปองรกษาคมครองสงแวดลอมและประสานงานระหวางหนวยงานทมหนาทในการรกษาสงแวดลอมดวย หากมการประสานงานระหวางองคกรทมหนาทรบผดชอบเกยวกบการตรวจของกลางวตถอนตราย โดยมหนวยงานใดหนวยงานหนงเปนคนกลางเขามาประสานงานกนระหวางองคกรกอาจจะท าใหการสงของกลางในการตรวจพสจนเกด

6 มาตรา 11 แหงพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550, ราชกจจา

นเบกษา, เลมท 124 ตอนท 89 ก, (10 ธนวาคม 2540), 12. 7 Situ, Y. & Emmons, D., Environmental crime: The criminal justice system’s

role in protecting the environment, (London: SAGE, 2000), 13.


ความรวดเรวขน ไดผลในการตรวจพสจนทเรวขนสงผลตอการด าเนนคดตอผกระท าความผดเกยวกบวตถอนตรายไดเรวขน ซงกระบวนการยตธรรมทรวดเรวจะสงผลตอการความยตธรรมทมประสทธภาพขนดวย

ประเดนทสอง การรบฟงพยานผเชยวชาญในเรองมาตรฐานวตถอนตรายทเปนของกลางในคด จ าตองอาศยผเชยวชาญในการใหความเหนในการประกอบค าวนจฉย ซงเจาหนาททางกระบวนการยตธรรมเองมความรความสามารถทางดานกฎหมายเปนอยางมาก แตขาดความรทางดานเทคนคทางวทยาศาสตรทถอวาเปนความรเฉพาะทาง ถอวาเปนความยากล าบากในการทจะพสจนความผดหรอบรสทธเปนอยางมาก เจาหนาททางดานกฎหมายจงจ าเปนตองอาศยผลการตรวจพสจนพยานหลกฐานทถอวาเปนพยานชนส าคญในคดโดยผานผลการตรวจพ สจนของเจาหนาททางวทยาศาสตรและพยานผเชยวชาญทจะเขามาชวยในกระบวนการยตธรรม ทจะสามารถพสจนความผดหรอบรสทธของผกระท าความผดไดนนเอง ในประเทศไทยคดทเกยวกบวตถอนตรายอาศยพยานผเชยวชาญมาเปนพยานในส านวนโดยไมมมาตรฐานทชดเจนเหมอนกบประเทศสหรฐอเมรกาในเรองการรบฟงพยานผเชยวชาญในประเทศสหรฐอเมรกา ทถอวาเปนประเทศทมการพฒนาในระบบกฎหมายและมระบบการบรหารจดการในเรองกฎหมายสงแวดลอมทด ไดมหลกเกณฑการรบฟงพยานผเชยวชาญในหลกทเรยกกนวา The Frye standard หรอ Frye test และ The Daubert standard หรอ Daubert test

The Frye standard หรอ Frye test เปนหลกเกณฑในการรบฟงพยานผเชยวชาญทใชอยแตเดมในประเทศสหรฐ กอนทศาลฎกาของสหรฐจะไดวางบรรทดฐานใหมในเรองดงกลาว หลกนเปดโอกาสใหผพพากษาไดใชดลพนจในการตด สน แตอย า ง ไรกด The Frye standard ก ย งคง ใช ในหลายมลรฐ เช น แคลฟอรเนย, อลลนอยส, แคนซส, แมรแลนด, มนนโซตา, นวเจอรซย, นวยอรก, เพนซลเวเนย และวอชงตน


การทดสอบของเฟรย (Frye test) ถกพฒนามาจากเหตผลและหลกการในค าพพากษาศาลอทธรณแหงโคลมเบย (District of Columbia Circuit Court) ในคด Frye v. United States จนกลายมาเปนหลกทวไปทเปนทยอมรบในการรบฟงพยานหลกฐานวทยาศาสตรตงแต ป ค.ศ.1960 The Daubert standard เปนกฎเกณฑการรบฟงค าใหการของพยานผเชยวชาญซงถกสรางโดย ศาลฎกาของประเทศสหรฐอเมรกา จาก 3 คด อนไดแก Daubert v. Merrell Dow Pharmaceuticals, General Electric Co. v. Joiner และ Kumho Tire Co. v. Carmichael ท าใหศาลรบพยานหลกฐานเขาสส านวนไดอยางกวางขน การทดสอบของดววเบรท (Daubert test) ไดถกพฒนาเพมเตมหลกกฎหมายของการรบฟงพยานหลกฐานวทยาศาสตรทไดรบการยอมรบนบถอในค าพพากษาของศาลในคดตางๆ มาจนกลายเปนการทดสอบทถกน ามาใชพจารณาพยานหลกฐานทจะเขามาสกระบวนพจารณาคดของศาล จากค าพพากษาในคด Daulert v. Merrell Dow Pharmaceuticals, Inc. ทมการฟองคดกนในศาลแหงมลรฐแคลฟอรเนย ตอมาศาลมค าตดสนในเบองตนโดยอางวา พยานหลกฐานทางวทยาศาสตร (Scientific evidence) จะเปนทยอมรบกนไดกตอเมอหลกการนนเปนทยอมรบกนโดยทวไป (General acceptance) ในหมนกวทยาศาสตรหรอวงการวชาการท เกยวของ โดยอางค าพพากษาในคดกอนหนาน จงมขอพจารณาถงค าวา “Generally accepted” ไววา การไดรบการยอมรบโดยทวไปรวมถงการมขอเทจจรงอนๆ หลายประการมาประกอบกนดวย โดยเฉพาะอยางยงในประเดนของขอเทจจรงทวา ขอมลดงกลาวในวงวชาการ ขอมลความร ความเชยวชาญนน จะตองมการเผยแพรตอสมาคม องคกร หรอสถาบนทเกยวกบวทยาศาสตรในเรองนนๆ โดยจะตองไดรบตรวจสอบจากกลมบคคลทมความเชยวชาญในวงการเดยวกนนนดวย โดยมงหมายไปในการท าหนาทชวยเหลอใหศาล

http://en.wikipedia.org/wiki/Daubert_v._Merrell_Dow_Pharmaceuticals

http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=General_Electric_Co._v._Joiner&action=edit&redlink=1

http://en.wikipedia.org/wiki/Kumho_Tire_Co._v._Carmichael


ไดรบฟงพยานหลกฐานทถกตองทจะใชในการพจารณาพพากษาคดดวย8 คดนศาลเหนวา พยานหลกฐานของผรองยงไมไดมาตรฐานทควรจะเปนเนองจากไมไดตงอยบนพนฐานของเรองโรคตดตอ ขอมลการศกษา การทดลองในสตวและขอมลอนๆ ไมแสดงใหเหนถงความสมพนธของเหตและผลของปญหา รวมถงความเหนของพยานผเชยวชาญฝายผรองทงแปดคนยงไมเคยมการตพมพ หรอผานการพจารณาจากคณะกรรมการทางวชาการมากอนความเหนของพยานผเชยวชาญฝายผรองจงไมสามารถรบฟงได9 ตอมามค าพพากษาของศาลอทธรณ (Court of Appeals for the Ninth Circuit) ไดมความเหนโดยอางองค าพพากษากรณของการทดสอบแบบ Frye test ไววา ความเหนของพยานผเชยวชาญทขนอยกบเทคนคทางดานวทยาศาสตรจะไมสามารถยอมรบได หากเทคนคนนยงไมเปนทยอมรบกนเปนการทวไปในหมของนกวทยาศาสตรหรอในวงการวชาการของนกวชาการทเกยวของ โดยใหความเหนวาเมอไมเคยมการตพมพเผยแพรหรอตรวจสอบจากคณะกรรมการทางวชาการมากอน กไมอาจเรยกไดวาถกตรวจสอบจากสงคมในหมวชาการนนๆ ไดวามความนาเชอถอหรอไม การท าการศกษาวจยเพยงเพอประโยชนในการฟองคดอยางเดยวนนจงเปนการไมเพยงพอ ศาลอทธรณพพากษายน คอ ความเหนของพยานผเชยวชาญฝายผรองไมสามารถรบฟงได ซ งตอมาประเดนของการตความค าวา “General acceptance” ไดถกน ามาบญญตไวในบทบญญตกฎหมายวาดวยพยานหลกฐานของสหรฐอเมรกาใน “Federal Rules of Evidence No.702” ทผลท าใหศาลมบทบาท

8 ภทรศกด วรรณแสง, เอกสารประกอบการบรรยายพเศษในการประชมเชงปฏบตการ

เรอง “Promoting Improved Court Policies and Practices on the Environment in Thailand”: บทบาทของพยานผเชยวชาญในคดสงแวดลอม, (กรงเทพฯ: 2010).

9 ปรชญา บญประเสรฐ และคณะ, แนวทางในการจดท าระบบพยานผเชยวชาญในคดสงแวดลอม, โครงการสนบสนนของส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.), 2554, สบคนเมอ 1 กรกฎาคม 2557, จาก http://www.tuhpp.net/?p=5340, 88


เปนผควบคมประตทางเขาของพยานหลกฐานในคด (Gatekeeping responsibility) หรอการทศาลใชบทบญญตขอหามรบฟงพยานมาตดมใหน าพยานนนขนสกระบวนพจารณาคดของศาลนนเอง10 ความผดตามพระราชบญญตวตถอนตรายสวนใหญทเกดขนจะเปนเรองของการผลต ครอบครองวตถอนตรายโดยไมไดปฏบตตามทกฎหมายก าหนด และวตถอนตรายดงกลาวเปนวตถอนตรายทไมเปนไปโดยมาตรฐาน เปนวตถอนตรายปลอม ซงในการจะทราบวาวตถดงกลาวจะปลอมหรอไมกจะตองมการตรวจโดยผเชยวชาญทางวทยาศาสตรในดานสารเคม อกทงตองเปนหนวยงานรบผดชอบในการควบคมวตถอนตรายนนดวยจงจะมอ านาจในการตรวจสอบ ซงในการพสจนความผดหรอบรสทธของผตองหานนจะตองอาศยพยานหลกฐานทางวทยาศาสตรตลอดจนพยานผเชยวชาญในสาขาวชานนๆ ดวย ซงมาตรฐานความนาเชอถอของพยานผเชยวชาญในกฎหมายยงไมไดมบอกไววาควรเปนพยานเชยวชาญทไดยอมรบ หรอไดมผลงานทางวชาการ มการตพมพเผยแพรในวงการวชาการนนๆ แลว อยางเชนหลกการรบฟงพยานผเชยวชาญของสหรฐอเมรกา ในหลกของ Frye test เปนหลกทวางมาตรฐานการตรวจสอบการยอมรบพยานผเชยวชาญทจะเขามาในคด อนเปนหลกทตรวจสอบพยานหลกฐานใหมๆ ทางวทยาศาสตรวา ความเหนของพยานผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตองเปนความเหนทเปนการยอมรบกนโดยทวไป (General acceptance) ในหมของนกวทยาศาสตร ซงประเทศไทยควรทจะมการตรวจสอบพยานผเชยวชาญทางดานวทยาศาสตรกอนทจะรบฟงเปนพยานหลกฐานในคดกอนเพราะวาพยานทางดานวทยาศาสตรหากเปนสงทเกดขนมาใหมทยงไมอาจเปนทยอมรบโดยทวไปในหมนกวทยาศาสตรกอาจท าใหพยานหลกฐานนนไมเปนไปตามความจรงกได ซงพยานหลกฐานทไดนนอาจจะถกหรอผดกไดแตถาหากมวธการทจะน า

10 ชนาธป เหมอนพะวงศ, พยานผเชยวชาญในคดแพงทเกยวกบสงแวดลอม,

วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550), 119.


พยานหลกฐานเขามาสคดกจะท าใหพยานหลกฐานนนมความนาเชอถอและเกดการผดพลาดนอยทสด เปรยบไดดงหลกของ Dautert test เปนหลกทพฒนามาจากหลก Frye test ทเปนหลกทเปนตวก าหนดถงวาความเชยวชาญทเปนทยอมรบกนโดยทวไปมลกษณะอยางไรบาง โดยถอเปนประตดานสดทายในการคดกรองพยานหลกฐานของศาล ถอวาเปนการทหากมกฎหมายทเปนตวคดกรองพยานทจะเขามาสคดโดยมมาตรฐานทชดเจนกจะชวยใหศาลพจารณาคดไดโดยงายขนเปนประโยชนตอการพจารณาคดใหไดผลดและมความรวดเรวมากขนได

ประเดนทสาม โทษตามพระราชบญญตวตถอนตรายยงไมสามารถระงบการกระท าความผดของผกระท าความผดไดเนองมาจากโทษทไดรบยงไมเหมาะสมกบความผดทเกดขน ความเสยหายท เกดขนอนเนองมาจากวตถอนตรายสงผลตอระบบเศรษฐกจของประเทศ สรางความเสยหายตอทรพยากรธรรมชาต และสงผลตอมนษยคอนขางรนแรง ซงนบวนยงทวความรนแรงมากขน โดยสงเกตไดจากการกระท าความผดดงกลาวท เปนขาวการจบกมการผลต จ าหนาย หรอมไวในครอบครองซงวตถอนตรายโดยไมเปนไปตามมาตรฐานทกฎหมายก าหนด การกระท าความผดเหลานตองมมาตรการแกไขทรวดเรวทนตอสถานการณเพอใชเปนมาตรการทางกฎหมายทจะหยดยงหรอระงบความเสยหายทเกดขนใหรวดเรวทสด

โดยตองเรงหามาตรการทมประสทธภาพและประสทธผลในการด าเนนการเพอแกไขปญหาทเกดขน โดยตองอาศยทงมาตรการในการปองกน บ าบด และฟนฟสภาพสงแวดลอมควบคไปกบการใชมาตรการทางกฎหมายทมสภาพบงคบความรบผด ซงสภาพบงคบทเจาพนกงานจะด าเนนการแกผกอใหเกดความเสยหายมสองลกษณะทส าคญคอ มาตรการทางอาญา เชน โทษจ าคก ปรบ รบทรพยสน และมาตรการในการออกค าสงทางปกครอง เชนการสงแกไข ปรบปรง หรอการเพกถอน


ใบอนญาต เปนตน11 ตามพระราชบญญตวตถอนตรายมโทษทางอาญาคอ จ าคกและปรบ ซงการด าเนนคดอาญาทมประสทธภาพและมบทลงโทษทเหมาะสมกบผกระท าความผดเกยวกบวตถอนตราย จะท าใหผกระท าความผดยบยงชงใจหรอ รสกเขดหลาบไมกลากระท าความผดอกตอไป 12 อนเปนการลดการฝาฝนตอกฎหมาย ทมความผดเกยวกบวตถอนตรายไดอยางมประสทธภาพ

โทษทางอาญาตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มโทษจ าคกและปรบ ในบรรดาความผดทมโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอโทษปรบสถานเดยว ตามพระราชบญญตวตถอนตราย เปนคดทคณะกรรมการวตถอนตรายสามารถเปรยบเทยบปรบได ตองมขอเทจจรงในส านวนการสอบสวนกอนวาผตองหายนยอมใหคณะกรรมการเปรยบเทยบปรบหรอไม ถาประสงคใหเปรยบเทยบปรบ กตองสงส านวนไปยงคณะกรรมการเปรยบเทยบปรบกอน เพราะหากผตองหาช าระคาปรบตามทเปรยบเทยบปรบภายในสามสบวนนบแตไดรบแจง ใหถอวาคดเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 37

ซงการลงโทษดงกลาวไมมความสามารถในการยบยงผทกระท าความผดไดโดยสงเกตไดจากคดความผดทเกดขนอยเรอยๆ ซงการลงโทษเพอทจะใหผกระท าความผดหลาบจ านนจะตองลงโทษใหผกระท าความผดกลวและเขดหลาบซงโทษตามพระราชบญญตวตถอนตรายในปจจบนไมเปนไปตามทฤษฏการลงโทษทตองการใหบคคลหลาบจ าในโทษทไดรบและไมตองการใหกลบมากระท าความผดซ าอก อกทงผทกระท าความผดสวนใหญในความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย เปนนตบคคล โทษจ าคกกไมสามารถจะลงโทษกบนตบคคลไดเพราะสภาพ

11 ณรงค ใจหาญ, การประสานความรวมมอในการด าเนนคดอาญาแกผกอมลพษ,

(กรงเทพฯ: วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม, 2546), 11. 12 ณรงค ใจหาญ, ความผดและการด าเนนคดอาญากบผกอมลพษ, วารสารนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 31, 4(2544), 753-774.


บคคลไมมตวตน13 และโทษปรบกไมสงพอในการลงโทษนตบคคลเพราะนตบคคลมก าลงจายเงนส าหรบโทษปรบไดท าใหนตบคคลไมสามารถเขดหลาบส าหรบการลงโทษปรบดงกลาว

ความเสยหายทเกดขนในคดความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย ถ อ ว า เ ป น คด เ ก ย ว ก บ ส ง แ วด ล อมคด หน ง ม ก ส ร า งค ว าม เ ส ยหายต อทรพยากรธรรมชาตเปนอยางมาก หากปลอยเวลาเนนนานออกไปอาจเปนการยากทจะแกไขดงน การแกไขยบยงการกระท าความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย ควรน าเอาวธการอนทไมใชโทษทางอาญามาปรบใช เชน วธการเพอความปลอดภยและการเยยวยาความเสยหายทเกดขนกบสภาพแวดลอม สตว และสขภาพอนามยของประชาชนมาใชเพอเปนมาตรการในทางกฎหมายทจะหยดยงหรอระงบความเสยหายทเกดขนใหรวดเรวทสด

วธการเพอความปลอดภยตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 39 ม 5 ประการดงนคอ (1) กกขง (2) หามเขาเขตก าหนด (3) เรยกประกนทณฑบน (4) คมไวในสถานพยาบาล (5) หามประกอบอาชพบางอยาง ส าหรบวธการเพอความปลอดภยทสามารถน ามาใชกบความผดตามพระราชบญญตวตถอนตรายไดกคอ หามประกอบอาชพบางอยาง กลาวคอในการกระท าความผดอนเกยววตถอนตรายนนสวนใหญผกระท าความผดจะเปนผประกอบการ หากวธการเพอความปลอดภยในการหามผกระท าความผดนนประกอบอาชพทเขากระท าอยอาจท าใหเขาเกรงกลวตอการกระท าผดนนไดเพราะสงผลตอการประกอบอาชพของเขา และวธการรบใบอนญาตหากมการกระท าความผดเกยวกบการประกอบอาชพเกยวกบวตถอนตรายในกรณความผดซ า เพราะหากผใดไดรบโทษแลวกควรทจะเขดหลาบไมกลากระท าความผดซ าอก หากมกระท าความผดซ าอกกควรทจะโดยรบใบอนญาตประกอบการ

13 บญญต สชวะ, ความรบผดทางอาญาของนตบคคล, บทบณฑตย, 33, 1(2519), 1.


5. ขอเสนอแนะ จากการศกษาการด าเนนคดกบผทกระท าความผดตามพระราชบญญตวตถอนตรายนนในประเดนปญหาตงแตชนพนกงานสอบสวน ชนพนกงานอยการ และในชนศาลสามารถทจะเสนอขอเสนอแนะดงตอไปน

1. ควรมหลกสตรในการอบรมพนกงานสอบสวนทท าหนาทในการจบกม สอบสวนผกระท าความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย โดยใหมความรทางดานเทคนคทางดานวทยาศาสตรทเกยวกบวตถอนตรายชนดตางๆ ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม

2. ควรทจะจดตงแผนกคดสงแวดลอมในชนพนกงานอยการเพอทจะใหพนกงานอยการไดจดท าคดสงแวดลอมเปนการเฉพาะเหมอนในชนศาลทมการจดตงแผนกคดสงแวดลอมในชนศาลฎกาและในชนพนกงานสอบสวนทมหนวยงานคอเจาหนาทกองบงคบการปราบปราม หากพนกงานอยการมความรความช านาญเฉพาะดานกสามารถน าไปสการพสจนความผดหรอการสงฟองคดทมประสทธภาพเพอทจะน าเอาตวผกระท าความผดมาลงโทษได

3. ควรทจะมการพฒนามาตรฐานหลกการรบฟงพยานผเชยวชาญทน ามาใชในคดสงแวดลอม โดยการก าหนดมาตรฐานของพยานผเชยวชาญทจะน ามาใชในคดได เชน พยานผเชยวชาญทจะน ามาอางในคดไดจะตองเปนพยานผเชยวชาญทเปนขอมลทยอมรบกนโดยทวไปในสาขาวชานนแลว โดยการตพมพเผยแพร หรอมการวจย เปนตน

4. ควรมการน าเอาวธการเพอความปลอดภยมาใชในคดความผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย คอการน าเอาวธการหามการประกอบอาชพบางอยางมาใชในความผดเกยวกบวตถอนตราย กลาวคอเปนการหามการประกอบอาชพทเกยวของกบวตถอนตรายทตนไดกระท าความผดไว เพอใหผทคดจะกระท าความผดไมกลากระท าความผดซ า


เอกสารอางอง ชนาธป เหมอนพะวงศ. (2550) พยานผเชยวชาญในคดแพงทเกยวกบสงแวดลอม,

วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ณรงค ใจหาญ. (2545) ความผดและการด าเนนคดอาญากบผกอมลพษ, วารสาร

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 31(4), 753-774. ณรงค ใจหาญ. (2546) การประสานความรวมมอในการด าเนนคดอาญาแกผกอ

มลพษ, กรงเทพฯ: วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม. บญชรายชอวตถอนตรายแนบทายประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอ

วตถอนตราย พ.ศ. 2556. (2556) ราชกจจานเบกษา, เลม 130 ตอนพเศษ 125 ง .

บญญต สชวะ. (2519). ความรบผดทางอาญาของนตบคคล, บทบณฑตย เลมท 33 ตอนท 1, 1.

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2556. (2556) ราชกจจานเบกษา, เลมท 130, ตอนพเศษ 125 ง.

ปรชญา บญประเสรฐ และคณะ. (2554) แนวทางในการจดท าระบบพยานผเชยวชาญในคดสงแวดลอม, จาก http://www.tuhpp.net/?p=5340 [คนเมอ 1 กรกฎาคม 2557]

พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550. (2540) ราชกจจานเบกษา, เลมท 124 ตอนท 89 ก.

พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535. (2535) ราชกจจานเบกษา, เลม 109 ตอน 37.

ภทรศกด วรรณแสง. (2010) เอกสารประกอบการบรรยายพเศษในการประชมเชงปฏบตการ เรอง “Promoting Improved Court Policies and Practices on the Environment in Thailand”: บทบาทของพยานผเชยวชาญในคดสงแวดลอม, กรงเทพฯ.


วนย เรองศร. (ม.ป.พ.) ลกษณะและขอบเขตคดสงแวดลอม เอกสารค าบรรยายวชา น.784 เรองลกษณะและขอบเขตคดสงแวดลอม (อดส าเนา), กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ส านกงานคดเศรษฐกจและทรพยากร. (2556) คมอการด าเนนคดเศรษฐกจและทรพยากร คดความผดทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 และ พระราชบญญตการคาน ามนเชอเพลง พ.ศ. 2543, กรงเทพฯ: ส านกงานฯ.

ปราบปราบสารเคมทางการเกษตรปลอม. (ม.ป.ป.), จาก http://www.dailynews.co.th/Content/agriculture/253016/ปราบสารเคมทางการเกษตรปลอม [คนเมอ 25 กรกฎาคม 2557]

เชอดโรงงานเถอนผลตปย วตถอนตรายปลอม. (ม.ป.ป.), จาก http://www.ryt9.com/s/nnd/1858945 [คนเมอ 18 กรกฎาคม 2557]

Situ, Y. and Emmons, D. (2000) Environmental crime: The criminal justice system’s role in protecting the environment, London: SAGE.

http://www.dailynews.co.th/Content/agriculture/253016/ปราบสารเคมทางการเกษตรปลอม

http://www.dailynews.co.th/Content/agriculture/253016/ปราบสารเคมทางการเกษตรปลอม

http://www.ryt9.com/s/nnd/1858945%20สบคน


มตทางกฎหมายเกยวกบการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทย กบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว: ศกษาการเปลยนแปลง

ภายหลงปพทธศกราช 2544

สบน แสงสวาง1 อภรตน เพษรศร2

บทคดยอ

บทความฉบบน มวตถประสงคเพอศกษาถงกระบวนการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยกบ สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ภายหลงทไดมการใหสตยาบนสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนตอกนในป พ.ศ. 2544 โดยเนนศกษาถงความรวมมอของทงสองประเทศในการแกไขปญหาหลงเกดเหตการณทดานศลกากร “วงเตา-ชองเมก” เมอป พ.ศ. 2543 และศกษาเปรยบเทยบระหวางหลกเกณฑซงไดบญญตไวในพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 ของประเทศไทย และกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 ของ สปป.ลาว กบสนธสญญาแมแบบของสหประชาชาตวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 1990 การวจยครงน เปนการวจยเชงคณภาพ ดวยการวจยเอกสาร ศกษาวเคราะหขอมลจากหนงสอ วารสารทางกฎหมาย วทยานพนธ งานวจย ค าพพากษา สนธสญญา ทงภาษาไทย-ลาว และภาษาตางประเทศทเกยวของกบการสงผรายขามแดน

จากการศกษาพบวา การสงผรายขามแดนระหวางไทย-ลาว ยงคงมปญหาในทางปฏบตบางประการทท าใหกระบวนการสงผรายขามแดนระหวางไทย-ลาว ไมเปนไปตามกฎหมายหรอตามสนธสญญาททงสองฝายไดลงนามกนไว โดยจะเหนได

1 ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย 2 คณะนตศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน จงหวดขอนแกน


จากความลมเหลวของทงสองประเทศในการแกปญหาเหตการณทเกดขนทดานศลกากรวงเตา-ชองเมก ภายหลงป พ.ศ. 2544 ซง ณ เวลานน สปป.ลาว ยงไมมกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน แตประเทศไทยและ สปป.ลาว ไดมสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนตอกนแลว หากแตในขณะทเกดเหตการณนนทงสองประเทศยงมไดใหสตยาบนสนธสญญาดงกลาว ประเทศไทยจงไดน าเอาบทบญญตตามพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2472 มาปรบใช งานวจยพบวาตางฝายตางมการน าเอาหลกกฎหมายของประเทศของตน ซงมระบบการเมองการปกครองและทางสงคมทแตกตางกนมาใชในกรณพพาทน สงผลใหเกดการตความกฎหมายทแตกตางกน กลาวคอ ขณะทฝายไทยมองวาเหตการณทเกดขนเปนการกอการรายของกลมตอตานรฐบาล สปป.ลาว ทมจดประสงคทางการเมอง แตฝายลาวกลบมองวาเปนการปลนทรพยของกลมโจรธรรมดา เหตการณดงกลาวรฐบาลของ สปป.ลาว ไดรองขอใหรฐบาลไทยสงตวผกอการทงหมดมาพจารณาคดหรอลงโทษตามกฎหมายใน สปป.ลาว แตรฐบาลไทยกลบใชการสงตวบคคลดงกลาวกลบ สปป.ลาว ตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 จากปรากฏการณครงนน เหนไดวารฐบาลไทยไดละเลยกระบวนการสงผรายขามแดนทเปนสากล เพราะการสงตวผรายกลบครงนนเปนกระบวนการสงผรายขามแดนแบบแฝง ทมลกษณะทางปกครองเพอหลบเลยงกระบวนยตธรรมของการสงผรายขามแดนซงถอไดวาเปนการละเลยหลกนตธรรมในสวนของหลกความเสมอภาคของบคคลภายใตกฎหมายสงผรายขามแดนทมการปกปองคมครองสทธของผตองหาในการสงบคคลนนใหแกประเทศทรองขอ

แมในปจจบนประเทศไทยไดมการบงคบใชพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 และ สปป.ลาว มการบงคบใชกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 แลว แตยงพบวา กฎหมายทงสองประเทศดงกลาวยงไมสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบของสหประชาชาตวาดวยการสงผรายขามแดน ผวจยพบวา กฎหมายทงสองฉบบยงขาดบทบญญตบางประการทอาจกอใหเกดปญหาในทางปฏบตในอนาคตได จงเสนอแนะใหมการแกไขปรบปรงบทบญญตกฎหมายของทงสอง


ประเทศใหมความชดเจนและเพมรายละเอยดมากขน โดยมสนธสญญาแมแบบของสหประชาชาตวาดวยการสงผรายขามแดนเปนแนวทางในการแกไขขอกฎหมาย เฉพาะในสวนทยงเหนวามประเดนแตกตางกน เพอจะไดบงคบใชหลกเกณฑในท านองเดยวกนเปนหลกสากลในภายหนา

ค าส าคญ: การสงผรายขามแดน / ราชอาณาจกรไทย / สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว Abstract

The objectives of this article is to examine the procedural law and practices regarding extradition between the Kingdom of Thailand and the Lao People’s Democratic Republic (Lao PDR) after the completion of the ratification of the treaty governing the extradition in the year B.E. 2544. This research focuses on the co-operation of the government of two countries to resolve the issues after the incident at the Customs Office during the year B.E. 2543. This article also undertook comparative study of the rules contain in the Extradition Act B.E. 2551 of Thailand and the Law on the Extradition AD.2012 of Lao PDR with the United Nations Model Treaty on Extradition AD.1990. This study including the qualitative research from documents and legal texts, law journal, thesis, published research, Court jugement, Treaty, both in Thai-Lao and foreign languages related to the Extradition.

The results showed that the Extradition practices between Thailand and Lao PDR were not in accordance with the legal process on extradition treaty which the two sides signed. It is seen from the failure of the two countries in their endeavor to resolve the incident of customs office at Wang Tao-Chong


Mek after the year 2544. At that time Thailand and Lao PDR have signed an extradition treaty, but the two countries have not yet ratified the treaty at the time the incident occurred. In the beginning, Thailand has chosen to deploy the provisions of the Extradition Act 2472. Unfortunately, with different political systems and social differences the conflict inevitably resulted in the different interpretations of Thailand-Laos about the incident. Namely, while the Thai government interprets it as an incident of violence against the government of Lao PDR with political purposes. But, the Lao government looks at it as plain robbery. When the Government of Lao PDR has requested the Thai government to send the perpetrators to be trial or punished by law in Lao PDR, the Thai Government strictly restrained the extradition on the ground that extradition process has not been exhausted according to the Thai law. Later on, in contradiction to its prior rationale, the Thai government has ignored the extradition process entirely by sending the requested persons back to the Lao PDR under the Immigration Act 2522. It preferred to deploy semi-legal extradition process instead of full legal extradition. It ignores the rule of law, the principle of equality of persons under the law and many equitable ideologies. The principle and ideology that stipulate that the same legislation should be applied to the similar fact for the transferring of any requested person out of the country. These principles were created simply to protect the rights of the person being extradite.

Currently, Thailand enforces Extradition Act 2551 and Lao PDR has promulgated the Law on Extradition in AD 2012 but the writer finds that both countries’ laws lack provisions that are consistent with the United Nations Model Treaty of Templates on Extradition. As such, there may be some practical


problems arise in the future. This article recommends the amendments to the existing laws especially those provisions which are contradictory to or inconsistent with the United Nations Model Treaty. And the said model treaty should be used as a template or as a guide to fix the problem with different legal issues and to enforce the rules in the internationally accepted way.

Keywords: Extradition / The Kingdom of Thailand / The Lao People’s Democratic

Republic 1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา

บรรดาประเทศในภาคพนเอเชยอาคเนย ประเทศไทยหรอราชอาณาจกรไทย นบวาเปนประเทศหนงทมความสมพนธแบบเครอญาตใกลชดกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว3 กนมาแตโบราณ ซงมความใกลชดทางภมศาสตร มวฒนธรรม ศาสนา ภาษา ประเพณ และวถการด ารงชวตทคลายคลงกน สวนใหญยงมความสมพนธเปนเครอญาตกนและมการตดตอไปมาหาสกนอยสม าเสมอ สมกบค าทมการเรยกกนอยเสมอวา “บานพเมองนอง” แมน าโขงทไหลผานจากเหนอลงสใตในสวนทเปนพรมแดนของสองประเทศไทย-ลาว ทมความยาว 1,100 กโลเมตร กมลกษณะเสมอนเปนทางหลวงหรอสอสมพนธส าหรบการตดตอไปมาของประชาชนสองฝงมากกวาเปนพรมแดนทปดกนและแบงแยกประชาชนออกจากกน 4 ดงค าทกลาววา “ไปเอาพรกทบานเหนอไปเอาเกลอทบานใต” อยางไรกตาม สายสมพนธไทย-ลาว ฉนญาตใกลชดมตรใกลบานยงไดปรากฏอยในชวตของผคนและชมชน

3 สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ตอไปในบทความนจะเรยกวา “สปป.ลาว

หรอ ประเทศลาว”. 4 สรชย ศรไกร, ความสมพนธไทย-ลาว, (กรงเทพฯ: ศนยวจยมหาวทยาลยธรรมศาสตร,

2527), 1.


สองฝงโขงมายาวนาน นบตงแตยงไมมเสนเขตแดนแบงสงคมออกเปนประเทศเชนทกวนน ประเทศไทยและ สปป.ลาว ไดมการสถาปนาความสมพนธทางการทตระหวางกนขนเมอป พ.ศ. 2493 ซงความสมพนธดงกลาวไดครอบคลมความรวมมอหลากหลายสาขา และเกยวของกบทกภาคสวนในสงคมของทงสองประเทศ นบแตนนมาไทย-ลาว กไดมการสงผรายขามแดนใหกนตามแนวชายแดนระหวางประเทศเรอยๆ มา แตการสงผรายขามแดนสวนมากจะปฏบตตามประเพณแบบดงเดมของชมชนทอยตามแนวชายแดนซงสบทอดกนมาในแตละยคแตละสมยจนกระทงตอมาลาวไดประกาศเอกราชเปนสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวในป พ.ศ. 2518 จงไดมการจดตงศาลเพอพจารณาขอขดแยงตางๆ ในทวประเทศ ท าใหเกดมความรวมมอระหวางประเทศในทางอาญาดวย การท าสนธสญญาแบบทวภาคหรอพหภาค และในกรณทไมมสนธสญญา กอาจมความรวมมอกนในการสงผรายขามแดนตอกนไดโดยอาศยหลกไมตรจต หรอความรวมมอตางตอบแทน หรอความสมพนธระหวางประเทศโดยการตดตอสอสารผานชองทางการทตและต ารวจสากล5 เปนตน

สปป.ลาว ไดเปดกวางความรวมมอกบประเทศตางๆ ในป พ.ศ. 2529 เพอปฏรประบบเศรษฐกจไปสกลไกตลาด พฒนาทางดานเทคโนโลยการสอสารคมนาคม สงเสรมทางดานการคาและการลงทนภายในหลากหลายรปแบบจากตางประเทศ เปดเสรการเขา-ออกผานดานสากลตามพรมแดนระหวางประเทศ ท าใหมผคนเขามาทองเทยว คาขายแลกเปลยนสนคา และลงทนใน สปป.ลาว เปนจ านวนมาก เขตทมพรมแดนตดกบประเทศไทยกสามารถตดตอไปมาหาสกนเพอท าการซอขายแลกเปลยนสนคาตอกนไดอยางสะดวก ท าใหสงคมไทย-ลาว มการเปลยนแปลงไมวาจะเปนเรองชวตความเปนอย วฒนธรรม ตลอดจนการสรางรายรบใหแกประเทศชาตเพมขนในระดบหนง การทประชากรของทงสองประเทศสามารถ

5 หงสา อนทลาด, นกวชาการกฎหมายกรมสนธสญญาและกฎหมาย กระทรวงการ

ตางประเทศ สปป.ลาว, (10 กรกฎาคม 2555), สมภาษณ.


เคลอนยายไปมาหากนไดอยางเสรไมมขอบเขตเปนสาเหตหนง ซงท าใหกลมคนไมหวงดฉวยโอกาสกอความไมสงบอยตามแนวชายแดน ในขณะเดยวกนกท าใหมอาชญากรรมขามชาตจากประเทศหนงไปสอกประเทศหนงไดงาย กลายเปนปญหาความไมสงบอยตามแนวชายแดนระหวางประเทศ เชน การคายาเสพตด การคามนษย การฆาคน ปลนทรพย เปนตน การใชกระบวนการยตธรรมทางอาญาของเจาหนาทภายในของทงสองประเทศ ไมสามารถทจะควบคมหรอจ ากดขอบเขตของอาชญากรรมใหอยภายใตพรมแดนของตนโดยเฉพาะได จงไดมความรวมมอกนในทางอาญา ความรวมมอดานการรกษาความสงบเรยบรอยตามบรเวณแนวชายแดน ความรวมมอกนในการท าสนธสญญามตรภาพระหวางกนเพอยนยนถงความเคารพในเอกราชไมแทรกแซงกจการภายในของกนและกน รวมทงความตกลงจะระงบขอขดแยงโดยสนตวธเพอแกไขปญหาบคคลผไมหวงดตอความสมพนธระหวางไทย-ลาว ตลอดจนความรวมมอในการพฒนาในระดบทองถนเพอแกไขปญหาและอปสรรคในดานตางๆ อาท ดานการเมอง เศรษฐกจ การคาการลงทน วชาการ วฒนธรรม รวมถงปญหาแรงงาน และสนคาผดกฎหมาย กระบวนการคายาเสพตด และการตานอาชญากรรมขามชาตตามบรเวณเขตแดนของจงหวดทตดตอกน ลงนามกนท าสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดน และตอมาไดมการท าสนธสญญาวาดวยการโอนตวผตองค าพพากษาคดอาญาตอกน นอกจากน ยงใหความรวมมอกบบรรดาประเทศอาเซยนในการปองกนและปราบปรามการกออาชญากรรมทมลกษณะขามชาต ซงเปนสงทจ าเปนและไมอาจหลกเลยงได เพอใหกระบวนการยตธรรมทางอาญาสามารถด าเนนการกบเหลาอาชญากรไดอยางกวางขวางและปราศจากอปสรรค ทงนกเพอบรรลเปาหมายของสหประชาชาตในการรกษาสนตภาพและความมนคงสากล ก าจดภยทคกคามตอสนตภาพ แกไขขอพพาทหรอสถานการณระหวางประเทศโดยสนตวธสอดคลองกบหลกการแหงความยตธรรมและกฎหมายสากล โดยในระดบสากลองคการสหประชาชาตไดจดท าสนธสญญาแมแบบวาดวยการสงผรายขามแดนขนเพอใหภาคของสหประชาชาตใช


เปนตวอยางในการท าสนธสญญาซงกนและกนและอยในมาตรฐานเดยวกน ทงเปนการลดความขดแยงในการเจรจาตอรองและใชเปนตนแบบในการบญญตกฎหมายภายในอนเปนการชวยเพมประสทธภาพในการปราบปรามอาชญากรรม

ดงนนจงเหนไดวาความรวมมอระหวางประเทศทางอาญาในการสงผรายขามแดนเปนความรวมมอประเภทหนงซงไทย-ลาว ใหความส าคญเปนอยางยงโดยมวตถประสงคเพอ มใหผกระท าผดสามารถหลบหนลอยนวลจากการกระท าผดของตน และควรถกน ามาด าเนนคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาแมจะไดหลบหนความผดไปอยประเทศอนแลวกตาม โดยหลกการทวไปแลว เมอมผตองหาหรอผตองขงในประเทศหนงไดหลบหนไปอยในประเทศอนแลว ประเทศทมการกระท าความผดเกดขนกไมอาจสามารถใชอ านาจของตนลวงล าอธปไตยเหนอดนแดนของประเทศอนเพอตดตามน าตวผตองหาหรอผตองขงดงกลาวไปรบโทษตามกฎหมายของตนได เวนแตจะมสนธสญญาก าหนดไวเปนอยางอน ส าหรบประเทศไทยกบ สปป.ลาว แมวาจะเปนบานพเมองนองทมความสมพนธไมตรทดตอกนมาอยางชานาน แตทงสองประเทศตางกมอ านาจอธปไตยเหนอดนแดนของตน และไมสามารถทจะลวงละเมดอ านาจอธปไตยเหนอดนแดนของกนและกนได กลาวคอเมอมผตองหาหรอผตองขงหลบหนไปอยในประเทศไทยเจาหนาทของ สปป.ลาว กไมสามารถใชอ านาจตามกฎหมายเหนอดนแดนของประเทศไทยได ในทางกลบกนประเทศไทยกไมสามารถใชอ านาจตามกฎหมายของตนลวงล าอธปไตยของ สปป.ลาว เพอตดตามน าผตองหาหรอผกระท าความผดกลบไปรบโทษตามกฎหมายตนไดเชนกน ดงนนจงตองกลบมาพจารณาวาในขณะเกดเหตการณทดานศลกากรวงเตา-ชองเมก ทงสองประเทศนไดมขอตกลงท าสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางกนหรอไม หรอในกรณไมมสนธสญญาตอกนกอาจมความรวมมอกนด าเนนการสงผรายขามแดนตอกนไดในรปแบบอน เมอพจารณาจากขอตกลงในเรองตางๆ ทมอยของทงสองประเทศแลวพบวา ไทย-ลาว ไดมการลงนามท าขอตกลงในการสงผรายขามแดนระหวางกน ซงเปนขอตกลงทอยในความหมายของค าวา “สนธสญญา


ระหวางประเทศ” (Treaty on Extradition between the Lao People's Democratic Republic and the Kingdom of Thailand) เมอวนท 5 มนาคม พ.ศ. 2542 เปนขอผกพนธในการสงผรายขามแดนระหวางกน

กระนนกตามไทย-ลาว กมอาจปราศจากซงปญหาทเกดขนในกรณตางๆ อยตามบรเวณชายแดนระหวางประเทศ อาท ในชวงป พ.ศ. 2527 เกดปญหา 3 หมบาน (บานใหม บานกลาง และบานสวาง) อ าเภอบอแตน จงหวดไชยะบร สปป.ลาว กบอ าเภอบานโคก จงหวดอตรดตถ ประเทศไทย ตอมาปลายเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2530 เหตเกดขนทบานรมเกลา ซงตงอยในพนทเขตตดตอระหวางอ าเภอชาตตระการ ตอนเหนอของจงหวดพษณโลก และในวนท 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2543 กมเหตการณเกดขนทดานวงเตา อ าเภอโพนทอง จงหวดจ าปาสกของสปป.ลาว ซงตรงขามกบดานชองเมก อ าเภอสรนธร จงหวดอบลราชธานของประเทศไทย เหตการณทเกดขนในครงนไดสงผลกระทบตอความสมพนธไทย-ลาวเปนอนมาก ขณะทการตรวจสอบสถานทเกดเหตของเจาหนาททงสองฝายมความเหนวา ผรายมาจากฝงไทยโดยมสมาชกทเขารวมกอการทงคนไทยและคนลาวอพยพใชประเทศไทยเปนจดรวมตว ดวยมลเหต จงใจทส าคญคอความยากจน และความสมพนธทางเครอญาต เจตนารมณของการกอการกเพอเรยกรองความสนใจจากประชาคมระหวางประเทศเกยวกบการเมองในลาว6 แมกระนนกตามไทย-ลาว ยงท าใหการแกไขปญหายดเยอ บานปลาย ทงนเนองจากทงสองฝายตางกตองการแกไขปญหาไปในดานทตรงขามกน กลาวคอ รฐบาลลาวไดรองขอใหรฐบาลไทยสงผกอการทงหมดเปนผรายขามแดนในความผดฐานปลนทรพยของรฐและ

6 พลวเชยร ภกองไชย, ผลกระทบจากการยดดานศลกากรวงเตาตอความสมพนธ

ระหวางไทย-ลาว, วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต, (เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม, 2546), 129-131.


พลเรอนซงเปนเหตททางรฐบาลไทยจะตองสงตวผรายขามแดนใหกบ สปป.ลาว7 แตศาลชนตนและศาลอทธรณของไทยพจารณากลบวา มใชการกระท าความผดอาญาธรรมดา หากแตเปนความผดอนมลกษณะในทางการเมอง ซงเปนเหตทรฐบาลไทยไมสามารถสงตวผรายขามแดนใหกบ สปป.ลาว ไดตามหลกความผดทางการเมอง8 (Political offence)9 เหตผลดงกลาว จงท าให สปป.ลาว มองวารฐบาลไทยไมมความจรงใจทจะรวมมอในการแกไขปญหาทเกดขนทส าคญคอความหวาดระแวงทเพมขนของ สปป.ลาว ทมตอประเทศไทยและยงเมอรฐบาลไทยไมสามารถด าเนนการสงบคคลทงหมดใหตามท สปป.ลาว เรยกรองไดแลว กยงชวยตอกย าความเชอของ สปป.ลาว ทมองประเทศไทยมาโดยตลอดวาใหการสนบสนนกลม “คนบด” ความหวาดระแวงดงกลาว ยงสงผลตอเนองถงความพยายามทจะลดความพงพงทางการคาของ สปป.ลาว ทมตอประเทศไทย ดวยการน ามาตรการกดกนทางการคารปแบบตางๆ นอกจากน ยงมสวนท าลายบรรยากาศของความรวมมอไทย-ลาว ในการทจะแกไขปญหาทยงคงคางมาแตอดต คอ ปญหาการปกปนเขตแดนระหวางประเทศ ตามสนธสญญาทท าขนในสมยฝรงเศสอกดวย

แมในระยะตอมารฐบาลไทยไดพจาณาด าเนนการสงกลมบคคลดงกลาวให สปป.ลาว แตวธการสงกลบนนมไดเปนไปตามการรองขอของ สปป.ลาว หรอตามกระบวนการสงผรายขามแดนแตอยางใด ท าใหบคคลจ านวนไมนอยเกดความสนใจในเรองความรวมมอของสองประเทศ วาไดด าเนนการทางกฎหมายตอกลมบคคลทกอเหตการณดงกลาวอยางไร และผตองหาไดรบการคมครองตามหลกสทธมนษยชน

7 อนศกด อดมเดช, การสงผรายขามแดนระหวางลาว-ไทย: ศกษากรณเหตการณวง

เตา-ชองเมก, วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, (นครหลวงเวยงจนทน สปป.ลาว: มหาวทยาลยแหงชาตลาว, 2011).

8 ค าพพากษาศาลอทธรณท 9951/2546. 9 วชญา ลมวงศ, ความผดทางการเมองในการสงผรายขามแดน, วทยานพนธนต

ศาสตรมหาบณฑต, (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2537).


ตามทไดบญญตไวในสนธสญญาแมแบบฯ หรอไม ถงอยางไรกตาม เรองทไดเสนอมากเปนเรองทเกดขนในอดตไปแลว เพยงแตผเขยนตองการหยบยกขนมาวเคราะหถงกระบวนการ และแนวปฏบตทางกฎหมายตอกลมบคคลทกอเหตการณดงกลาว โดยเนนศกษาถงความรวมมอของทงสองประเทศในการแกไขปญหาทเกดขน รวมทงศกษาพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 ของประเทศไทย กฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 ของ สปป.ลาว ควบคกบหลกเกณฑซงบญญตไวในสนธสญญาแมแบบฯ วา การบญญตขอกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนของไทย-ลาว มความสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ มากนอยเพยงใด เพอเปนประโยชนในการเสนอแนะแนวทางแกไขปญหาการสงผรายขามแดนของทงสองประเทศใหมความสอดคลองกนตอไปในอนาคต

2. วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาถงแนวความคด หลกเกณฑ และวธการสงผรายขามแดนตามพระราชบญญตการสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 ของประเทศไทย และกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 ของ สปป.ลาว ตลอดจนศกษาปญหาทางกฎหมายและทางปฏบตในปจจบนเกยวกบการสงผรายขามแดนระหวางไทย-ลาว กบหลกเกณฑทดของสนธสญญาแมแบบของสหประชาชาตวาดวยการสงผรายขามแดน เพอวเคราะหหาแนวทาง หลกเกณฑทางกฎหมายในการน ามาปรบใชในการสงผรายขามแดนระหวางกนตอไปในอนาคต 3. วธด าเนนการวจย

ในการวจยครงน เปนการวจยเชงเอกสารโดยจะไดท าการศกษาวเคราะหขอมลจากงานเขยน และเอกสารอนๆ ทเกยวของ ไดแก หนงสอ ต ารา บทความทางวชาการ ค าพพากษา วทยานพนธ สอสารสนเทศอเลกทรอนกส วารสาร รวมทงตวบท


กฎหมายทงของไทย-ลาว และตางประเทศเพอน ามาวเคราะหหาขอสรปท เปนประโยชนตอไป

4. ผลการวจย

จากการศกษา พบวาการสงผรายขามแดนระหวางไทย-ลาว ยงคงมปญหาในทางปฏบตบางประการซงไมเปนไปตามกระบวนการทางกฎหมายวาดวยสงผรายขามแดนหรอตามสนธสญญาททงสองฝายไดลงนามกน โดยจะเหนไดจากการแกปญหาเหตการณทเกดขนทดานศลกากรวงเตา-ชองเมกภายหลงป พ.ศ. 2544 ซงเปนกรณทรฐบาลแหง สปป.ลาว รองขอใหรฐบาลไทยน าตวบคคลซงเปนทตองการตวจากรฐบาลแหง สปป.ลาว เพอไปด าเนนคดหรอลงโทษใน สปป.ลาว ในกรณนพบวา ประเทศไทยไมคอยมความรวมมอในการทจะสงนายเตม พรมเทว พรอมพวกทไดกอเหตการณขนทดานศลกากรวงเตาเทาทควร ทงนอาจเหนไดจากการทรฐบาลแหง สปป.ลาว ไดรองขอใหรฐบาลไทยเรงด าเนนคดตอผทเกยวของกบเหตการณจ านวน 28 คน ซงไดกระท าความผดแลวหลบหนเขามาในประเทศไทย พรอมทงสงตวบคคลทเปนคนสญชาตลาวจ านวน 17 คน ใหรฐบาล สปป.ลาว เพอไปพจารณาด าเนนคดใน สปป.ลาว กรณดงกลาวเหนวารฐบาลไทยไดน าเอาบทบญญตตามพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2472 มาปรบใช โดยไดพจารณาวาเหตการณทเกดขนเปนการกอการรายของกลมตอตานรฐบาล สปป.ลาว ทมจดประสงคทางการเมอง ซงบคคลเหลานเมอพจารณาตามกฎหมายไทยแลว การทจะอนญาตใหสงตวจ าเลยทง 17 คน ขามแดนไปตามค าขอของรฐบาล สปป.ลาว มอาจกระท าได โดยศาลอทธรณใหเหตผลวาการกระท าของนายเตมกบพวกเปนความผดอนมลกษณะในทางการเมองจงไมอนญาตใหสงจ าเลยกบพวกเปนผราย


ขามแดนตามหลกความผดทางการเมอง (Political offence)10 หากทางการไทยพจารณาด าเนนการสงนายเตม พรมเทว พรอมพวกใหสปป.ลาว ซงอาจเปนไปไดวา พวกเขาอาจจะไมไดรบความเปนธรรม จงถกรฐบาล สปป. ลาว ตความวาไมมความจรงใจในการด าเนนความสมพนธตอ สปป.ลาว และขณะทรฐบาลไทยเนนในเรองการปฏบตตามขนตอนของกฎหมายภายในประเทศ และกฎหมายระหวางประเทศตามสนธสญญาสงผรายขามแดนอยางเครงครดนน รฐบาลของ สปป.ลาว กลบเนนใหรฐบาลไทยระลกถงเนอหาของขอตกลงททงสองประเทศลงนามรวมกนเมอป พ.ศ. 2522 วา “จะไมยอมใหมการใชดนแดนของตนเปนฐานเพอแทรกแซง คกคาม รกรานหรอบอนท าลายอกฝายหนงไมวาในรปการใดตอกน” และใหรฐบาลไทยแสดงพฤตกรรมตามสาระส าคญของขอความดงกลาว ซงนบวาเปนจดยนทแตกตางกนของทงสองประเทศจนท าใหเรองนยดเยอมาเปนเวลานานพอสมควรกวาจะสามารถแกไขได อยางไรกด ไทย-ลาว ยงมสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนททงสองประเทศไดลงนามกนบญญตถงเรองการระงบขอพพาทเปนขอยกเวนไวในมาตรา 19 วา ขอพพาทใดทเกดขนจากการใชหรอการตความสนธสญญานใหระงบโดยการปรกษาหารอหรอการเจรจาซงเปนทางออกทสามารถขจดปญหาได แตรฐบาลไทยกลบเหนวาในขณะเกดเหตการณไทย-ลาว ไดมสนธสญญาสงผรายขามแดนตอกนแลวกจรง แตสนธสญญานนยงไมทนไดรบการใหสตยาบนเพอใหมผลบงคบทางกฎหมาย กรณดงกลาวจงตองด าเนนตามกระบวนการยตธรรมของไทย ดวยเหตนจงกลาวไดวา รฐบาลไทยไมเพยงแตมไดสนองตอบตามค ารองขอใหสงผรายขามแดนของ สปป.ลาว เทานน แตยงพบวารฐบาลไทยไดละเวนกระบวนการสงผรายขามแดนโดยใชการสงบคคลท เปนท ตองการตวจากรฐบาล สปป.ลาว ตาม

10 เชดพนธ วลาวรรณ, หลกในการพจารณาและแบบพธในการสงผรายขามแดนตาม

พระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยกบสหรฐอเมรกา พ.ศ. 2533, ดลพาห, 4, 42(ตลาคม-ธนวาคม 2538), 76-77.


พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 แทนการใชกระบวนการสงผรายขามแดนตามพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2472 เพอการฟองรองคดหรอเพอลงโทษใน สปป.ลาว จงถอไดวาการสงตวผรายออกนอกประเทศดงกลาวนน เปนการสงผรายขามแดนแบบแฝงซงไมเปนไปตามกระบวนการรองขอใหสงผรายขามแดน และเปนกระบวนการลกษณะกงกฎหมายเพอหลบเลยงกระบวนการสงผรายขามแดน ซงอาจกลาวไดวาการใชอ านาจลกษณะนของรฐบาลไทย เปนการละเลยหลกนตธรรมในสวนของหลกความเสมอภาคของบคคลภายใตกฎหมาย ซงเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมและไมใหความเคารพในกระบวนการยตธรรมทางอาญา11 เปนการทบคคลหนงไดรบการปฏบตทดอยกวาบคคลอนในกรณเดยวกน กลาวคอ เมอเปนเรองทรฐบาลตางประเทศตองการตวบคคลทมไดมสญชาตไทยซงเขามาหลบซอนอยในประเทศไทยเพอน าตวไปฟองรองพจารณาคดหรอลงโทษ หากการรองขอประเภทดงกลาวเขาหลกเกณฑทจะตองด าเนนการสงผรายขามแดน รฐบาลไทยสมควรใชพระราชบญญตสงผรายขามแดนในการสงบคคลนนออกนอกประเทศใหแกประเทศทรองขอ ทงนเพอเปนการคมครองสทธของผตองหาและเพอใหผตองหาไดรบการกลนกรองจากฝายศาลถงความยตธรรม เพอขจดปญหาในเรองการสงผรายขามแดนในทสด

5. อภปรายผลการศกษาและขอเสนอแนะ

จากการศกษาวจยในเรองการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยกบ สปป.ลาว ผวจยพบวาแมวาผรายขามแดนจะเปนผตองหาหรอผกระท าผดซงไดเอาตวหลบหนจากการกระท าความผดในประเทศของตนไปอยในประเทศอนกตาม

11 โสภาคย วนจนยภาค, การสงผรายขามแดนกบการสงตวออกนอกราชอาณาจกร

ตามกฎหมายคนเขาเมอง, วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2555).


ตางกตองการใหไดรบการปกปองคมครองสทธความเปนมนษยเยยงบคคลทวไปในสงคมของประเทศทตนอาศยอย แตเมอผตองหาหรอผกระท าผดนนไดกระท าความผดรายแรงกลายเปนอาชญากรรมขามชาตจนท าใหสงคมไมอาจจะใหอภยได จงไดมความรวมมอทางอาญาระหวางประเทศ ในเรองการสงผรายขามแดนเพอมใหผตองหาหรอผกระท าความผดสามารถหลบหนลอยนวลจากการกระท าผดของตน และสมควรถกน ามาด าเนนคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญา แตการทรฐบางรฐใชวธการเนรเทศบคคลสงกลบไปยงรฐทตองการตวซงเปนรฐเจาของสญชาตของบคคลนนกมใชวธการทนานาอารยประเทศยอมรบแตประการใด ทเปนเชนนเพราะการเนรเทศตามกฎหมายคนเขาเมองกด การขบไลหรอการสงออกนอกประเทศกด เปนวธทไมตองผานกระบวนการทางศาล หรอกระบวนการตรวจสอบทเปนธรรมทใหสทธแกผตองหาทจะโตแยงหรอตอสวาตนไมควรเปนบคคลทจะถกสงตวขามแดนไป เชน การสงตวบคคลผนนไปด าเนนคดหรอลงโทษดวยสาเหตทางความคดเหนทางการเมอง หรอสถานะของบคคลซงอาจขดแยงหรอแตกตางจากความตองการของรฐทขอใหสงตว หรอเหตทขอใหสงตวนนเปนเพราะผนนไดกระท าความผดทางการเมอง หรอการทหาร ซงสงเหลานกฎหมายระหวางประเทศคอนขางใหการยอมรบวาไมอาจสงตวใหแกกนไดเพราะเปนการละเมดสทธมนษยชนของผทถกตองการตว จงอาจกลาวไดวา การไดมาซงตวผรายหรอผกระท าผดนน เปนความปรารถนาของรฐทเสยหายจากการกระท าผด แตวธการไดมาซงตวผตองหานนตองชอบธรรมและค านงถงสทธตางๆ ของผตองหาตามทกฎหมายระหวางประเทศยอมรบ ซงโดยหลกการแลวรปแบบทนานาประเทศใหการยอมรบวาเปนการคมครองสทธของผตองหาหรอจ าเลยกคอ “การสงผรายขามแดน”12 ดงนนการสงตวบคคลขามแดนโดยผานกระบวนการสงผรายขามแดนจงเปนวธเดยวทนานาประเทศ

12 อทย อาทเวช และศศน ศขจรส, มาตรการปองกนและปราบปรามองคกรอาชญากรรมและผมอทธพล, เอกสารประกอบการประชมทางวชาการระดบชาตวาดวยงานยตธรรมครงท 2 ระหวางวนท 6-7 กนยายน 2547, (กรงเทพฯ: ศนยการประชมอมแพคเมองทองธาน, 2547), 508.


ใหการยอมรบวาเปนวธทถกตองชอบธรรมแมวาจะมปญหาและอปสรรคอยบางกตาม

จากการศกษาวเคราะหเปรยบเทยบขอกฎหมายการสงผรายขามแดนของประเทศไทยกบ สปป.ลาว และสนธสญญาแมแบบของสหประชาชาตวาดวยการสงผรายขามแดน (สนธสญญาแมแบบฯ) นน ผวจยเหนวาประเทศไทยกบ สปป.ลาว ไดน าเอาหลกเกณฑทปรากฏในสนธสญญาแมแบบฯ มาปรบใชในกฎหมายภายในของตนแลว แตยงขาดบางหลกเกณฑซงสมควรทจะตองใหมการเพมเตมในพระราชบญญตสงผรายขามแดนของไทย และกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนของลาวใหมความสอดคลองกนกบภาวการณในปจจบน เนองจากกลไกของพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 และกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 ยงมค าจ ากดความทไมชดเจนในเรองความผดทมลกษณะทางการเมอง ทงยงมไดบญญตในเรองบคคลผมเอกสทธคมกนจากการถกด าเนนคดอาญา และยงไมไดมการบญญตถงเหตปฏเสธไมสงบคคลซงถกขอใหสงขามแดนในกรณทบคคลผนนเปนผมเอกสทธคมกนจากการถกด าเนนคดอาญาไมวาจะโดยเหตใดๆ ไดแก ผแทนทางการทตและผมกฎหมายนรโทษกรรม รวมถงการขาดอายความหรอการอภยโทษตามกฎหมายของรฐผรองขอหรอรฐผรบค าขอ ซงเปนหลกการตามสนธสญญาแมแบบฯ ในขอ 3(e) ทบญญตขนมาใหม

เรองหลกประกนในการถกด าเนนคดอาญาตามทบญญตไวในขอ 14 แหงอนสญญาเกยวกบสทธพลเมองและสทธทางการเมองตามสนธสญญาแมแบบฯ ขอ 3(f) ก าหนดหาม มใหสงตวบคคลทจะถกกระท าทรมาน หรอทารณ หรอไมไดรบการปฏบตเยยงมนษย หรออาจไมไดรบหลกประกนในการถกด าเนนคด หลกการนไดบญญตไวในกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 มาตรา 10 ขอ 3 แตพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 ยงมไดก าหนดเหตแหงการปฏเสธในเรองดงกลาวไว จงไมสอดคลองตามหลกเกณฑตามสนธสญญาแมแบบฯ ซงไดมการก าหนดหลกเกณฑน โดยค านงถงขอ 14 แหงอนสญญาเกยวกบสทธพลเมอง


และสทธทางการเมอง นอกจากนสนธสญญาแมแบบฯ ในขอ 4 กไดก าหนดเหตปฏเสธชนดใหเลอกเกยวกบตวบคคลในขอ 4(h) หากการสงผรายขามแดนไมสอดคลองกบหลกการทางมนษยธรรมเกยวกบอาย สขภาพ หรอพฤตการณสวนบคคลของบคคลนน ประเทศทรบค ารองขออาจเลอกทจะปฏเสธไมสงตวบคคลนนตามหลกเกณฑขอนได แตพระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 ของประเทศไทย และกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 ของ สปป.ลาว ยงไมไดบญญตหลกเกณฑนไวแตอยางใด ทงยงปรากฏวาพระราชบญญตและกฎหมายดงกลาว ไมมขอก าหนดถงความผดตอกฎหมายเกยวกบภาษเงนได ภาษศลกากร หรอภาษอนใด ซงสนธสญญาแมแบบฯ ขอ 2(c) ก าหนดใหเปนขอยกเวนทไมอาจปฏเสธทจะไมสงเพยงเพราะประเทศของตนไมไดจดเกบภาษประเภทดงกลาว ผเขยนจงเหนวา หลกการนยงไมสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ สมควรมการบญญตเพมเตม

ในสวนหลกเกณฑทพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 ของประเทศไทย ยงไมมความชดเจน และยงไมสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ขอ 3 (ก) ไดแก ในเรองค าจ ากดความผดทมลกษณะทางการเมองและทางการทหาร และขอ 4(ก) เรองการสงคนยงไมชดเจนวาจะสงคนชาตของตนหรอไม และหากจะตองสงจะก าหนดเงอนไขอยางไร ในเรองแบบพธในการสงผรายขามแดน ไดแก การจบกมชวคราว และเรองการสงมอบทรพยสน ยงไมไดก าหนดใหสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ขอ 13 ดงนน จงจ าเปนทจะตองแกไขเพมเตมหลกการบางประการเหลานไวในพระราชบญญตสงผรายขามแดนดงกลาวใหชดเจน สอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ เพอขจดปญหาและอปสรรคในเรองดงกลาว

สวนกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 ของ สปป.ลาว ยงมหลกเกณฑทไมชดเจนและยงไมสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ไดแก การใชค าศพทภาษาในมาตรา 11 เกยวกบเรอง “สญชาตของจ าเลย” ตามมาตรา 16 วรรคแรก และมาตรา 19 ในเรองใหศาลมอ านาจตรวจพจารณาพยานหลกฐานและ


วนจฉยโตเถยงในเรองสญชาต โดยปรากฏขอเทจจรงในมาตรา 13 วรรคสอง ซงไดกลาวถงเรองสญชาตของบคคลทตองการตว และในกฎหมายสญชาตลาวกไดบญญตไวอยางชดแจงแลวในมาตรา 2 วา “สญชาตลาว” หรอผทมสญชาตลาวถอวาเปนพลเมองลาว ดงนน ค าวา “สญชาตลาว” หรอ “บคคลสญชาตลาว” จงมความสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ทระบไวในขอ 4(a) สวนค าวา “พลเมองลาว คนตางดาว หรอคนไมมสญชาต” เปนค าศพทกวางเกนไป ทงยงไมมปรากฏค าบญญตกฎหมายระหวางประเทศหรอในสนธสญญาท สปป.ลาว ไดท ากบประเทศตางๆ ซงผเขยนเหนวายงไมมความชดเจนพอ

การก าหนดองคการประสานงานกลาง หรอผประสานงานกลาง (Central authority) ยงไมชดเจน เนองจากกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนของ สปป.ลาว มาตรา 3 ขอ 6 ไดใหความหมายองคการใจกลางประสานงาน หมายถงองคการทรบผดชอบประสานงานเกยวกบการสงผรายขามแดนตามสนธสญญาท สปป.ลาว เปนภาค ซงผเขยนเหนวา การทกฎหมายดงกลาวใหความหมายเชนวานน เปนการใหความหมายโดยทไมไดใหค าจ ากดวาใหองคการหรอหนวยงานใดเปนผรบผดชอบ เชน ระหวางกระทรวงการตางประเทศและองคการอยการประชาชนสงสด ซงอาจท าใหเกดความสบสนในการตดตอพวพนในเรองการสงผรายขามแดน สมควรแกไขใหมความกระจางแจง หากเหนตามมาตรา 16 วรรคแรก วรรคสอง และวรรคสาม ใชค าวากระทรวงการตางประเทศหรอองคการใจกลางประสานงานตรวจเอกสารประกอบค ารองขอและพจารณาค ารองขอใหสงผรายขามแดนและมาตรา 33 ขอ 2 ถงขอ 9 ยงไดก าหนดรายละเอยดเกยวกบสทธและหนาทของกระทรวงการตางประเทศในการตดตอ และประสานงานกบรฐทรองขอหรอรฐทถกรองขอเกยวกบการสงผรายขามแดน ดงนนหากมาพจารณาถงสทธและหนาทความรบผดชอบขององคการอยการตามมาตรา 35 ขอ 2 แลว เหนวาองคการอยการมภาระหนาทเปนใจกลางประสานสมทบกบหนวยงานอนซงเกยวของกบการสงผรายขามแดนเชนกน ดงนน “องคการใจกลางประสานงาน” อาจมความหมายรวมถง กระทรวงการตางประเทศ หรอองคการอยการ


หรอผซงรฐบาลมอบหมายอ านาจหนาทประสานงานการสงผรายขามแดนกบประเทศผรองขอและการรองขอใหสงผรายขามแดนแก สปป.ลาว รวมทงการอนทเกยวของหรอไมอยางไร ถงอยางไรกตามผเขยนเหนวา ควรมการก าหนดองคการทรบผดชอบประสานงานในมาตรา 3 ขอ 6 ใหชดเจน ทงน ไมวาจะเปนในรปแบบการออกเปนประกาศ ระเบยบตางๆ หรอออกเปนกฎกระทรวงกตาม เพอท าใหประเทศทมจดประสงคทจะรองขอใหสงผรายขามแดน สามารถยนค ารองผานผประสานงานกลางในฐานะเปนผรบและการด าเนนการท าค ารองขอสงผรายขามแดนสะดวกรวดเรวยงขน นอกจากน ในเรองแบบพธในการสงผรายขามแดน ไดแก การจบกมชวคราว การใหประกนตว เรองวธการสงผรายขามแดนแบบรวมรดหรอแบบยอ และโทษประหารชวต ยงไมไดก าหนดใหสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ดงนนจงจ าเปนทจะตองก าหนดเพมเตมหลกการบางประการเหลานไวในกฎหมายดงกลาวใหชดเจนและสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ เพอขจดปญหาและอปสรรคในเรองดงกลาวใหมากทสด

ผเขยนเหนวาในปจจบนประเทศไทยและ สปป.ลาว ตางกมกฎหมายภายในอนวตการในเรองการสงผรายขามแดนแลวโดยพบวาพระราชบญญตสงผรายขามของประเทศไทยและกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนของ สปป.ลาว มหลกเกณฑทสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ในประเดนส าคญหลายประเดน กฎหมายดงกลาวยอมสามารถใชเปนกฎหมายรองรบพนธกรณภายใตสนธสญญาสงผรายขามแดนในอนาคตไดแมวายงมหลกเกณฑบางประการทไมสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ อยบาง แตหลกเกณฑเหลานเปนเพยงหลกเกณฑปลกยอยซงแตละประเทศสามารถทจะเลอกน ามาใชไดเทาทเหนวามความเหมาะสมก บภาวการณของประเทศ หรอนโยบายของประเทศขณะนนได หากเปนหลกเกณฑทไมขดตอกฎหมาย หรอความสงบเรยบรอยของสงคมแลว แตละประเทศยงคงสทธทจะเลอกก าหนดเงอนไขในการสงผรายขามแดนตามแนวทางของตนไดโดยไมถอวาขดตอกฎหมายระหวางประเทศแตอยางใด


อยางไรกตามเพอท าใหการสงผรายขามแดนระหวางไทย-ลาว ด าเนนไปอยางถกตอง ทงเพอเปนการประกนใหผตองหาหรอผกระท าผดไดรบการคมครองดานสทธตางๆ อยางแทจรง ผวจยมขอเสนอแนะเพมเตมส าหรบเปนแนวทางในประเดน ดงน

1. กรณมการรองขอใหมการสงผรายขามแดน หากมการรองขอตวผตองหาไปพจารณาคดหรอลงโทษตามค า

พพากษาในรฐใดรฐหนงซงเขาหลกเกณฑทจะตองด าเนนการสงผรายขามแดนได ประเทศทรบค าขอควรด าเนนการใหสอดคลองตามหลกกฎหมายระหวางประเทศโดยใชวธการสงผรายขามแดนมากขน ทงนก เพออ านวยความสะดวกใหแกหนวยงานทปฏบต พรอมทงใหผตองหาไดรบการกลนกรองจากฝายศาลถงความถกตองยตธรรม และไดรบการคมครองดานสทธมนษยชนดวย กลาวคอ หากกรณการกระท าความผดมลกษณะทางการเมอง หรอการกระท าผดนนมโทษถงขนประหารชวต ทงสองฝายควรใชวธการใหการรบรองวาหากมการสงผรายขามแดนประเทศทรองขอจะไมน าเรองความผดทมลกษณะการเมองหรอโทษประหารชวตมาพจารณากนอก และใหเปลยนเปนโทษอนๆ ทต ากวาได หลกเกณฑตางๆ เหลาน แมจะมไดมบญญตไวในสนธสญญาวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางไทย-ลาว แตกเปนหลกสากลทประเทศตางๆ ไดปฏบตกนมา ทงนนบทงประเทศไทยดวย เชน กรณของนายหลโตงผตองหาชาวเวยดนามซงเคยถกรฐบาลไทย ด าเนนการสงผรายขามแดนดวยการใหรฐบาลเวยดนามรบรองอยางเปนทางการมาแลว

2. การจบกมชวคราว หากไมมการยนค ารองขอใหสงผรายขามแดนภายใน 40 วน ควร

ปลอยตวบคคลนนไป เพอเปนการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลดงกลาวตามอนสญญาเกยวกบสทธพลเมองและสทธทางการเมอง และใหสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ขอ 9(4) ทประเทศไทยและ สปป.ลาว จะน าไปใชเปนแนวทางในการเจรจาท าสนธสญญาสงผรายขามแดนแบบทวภาคตอไป


3. การขยายอ านาจศาลเหนอคด การขยายอ านาจศาลเหนอคดทเปนมลฐานในการรองขอใหสงผราย

ขามแดน หากประเทศทรบค ารองขอปฏเสธไมสงผทถกรองขอเปนผรายขามแดนตามค าวนจฉยของศาล รฐบาลประเทศทรบค ารองขอ กตองยดถอหลกการเกยวกบเขตอ านาจศาลเหนอคดอยางเครงครด ทงนเนองจากผถกรองขอไดรบการกลนกรองจากฝายศาลถงความถกตองยตธรรมในการคมครองสทธตามหลกกฎหมายสงผรายขามแดนแลว

4. บคคลผมเอกสทธคมกนจากการถกด าเนนคดอาญา หลกการนเปนหลกการตามสนธสญญาแมแบบฯ ในขอ 3(e) ท

บญญตขนมาใหมซงบญญตถงเหตปฏเสธบคคลซงถกรองขอใหสงขามแดน ในกรณทบคคลผนนเปนผมเอกสทธคมกนจากการถกด าเนนคดอาญา ไมวาจะโดยเหตใดๆ ไดแก ผแทนทางการทต และผมกฎหมายนรโทษกรรม รวมถงการขาดอายความ หรอการอภยโทษตามกฎหมายของรฐผรองขอหรอรฐผรบค าขอ เปนตน หลกการนหากมการก าหนดไวในพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 และกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 หรอน าไปเพมเตมสนธสญญาสงผรายขามแดน ระหวางไทย-ลาว คงจะเปนทางออกทดในการน าไปเจรจาท าสนธสญญาสงผรายขามแดนกบประเทศอนในอนาคต

5. ก าหนดเพมเตมหลกเกณฑปฏเสธไมสงตวบคคลขามแดน หากการสงผรายขามแดนไมสอดคลองกบหลกการทางมนษยธรรมเกยวกบอาย สขภาพ หรอพฤตการณสวนบคคลของบคคลนน เพอใหสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ในขอ 4(h)

6. ความผดเกยวกบภาษเงนได ภาษศลกากร การควบคมการปรวรรตเงนตราตางประเทศ หรอภาษอนใด

หากมการก าหนดไวในกฎหมาย หรอน าไปเพมเตมสนธสญญาสงผรายขามแดนระหวางไทย-ลาว หรอน าไปเจรจาท าสนธสญญาสงผรายขามแดนกบ


ประเทศอนในอนาคต เพอใหรฐผรบค าขอไมอาจปฏเสธการสงผรายขามแดน โดยอางวา รฐผรองขอไมไดจดเกบภาษหรออากรชนดเดยวกนกบรฐผรบค ารองขอ จงไมเปนความผดตามกฎหมายภายในของประเทศตน ทงนเพอใหการตดตามบคคลและเงนภาษอากรทเกดจากการกระท าผดกฎหมายภายในของประเทศไทยหรอของ สปป.ลาว ทผนนไดน าตดตวไป สามารถสงกลบคนมาด าเนนคดในประเทศไทยหรอใน สปป.ลาว หรอในประเทศทรองขอได

7. ออกกฎกระทรวง หรอขอก าหนดทเกยวของกบการสงผรายขามแดน

เพอใหการสงผรายขามแดน สามารถด าเนนการไดอยางรวดเรว อนเปนการลดขนตอนอปสรรคของการด าเนนการเกยวกบคดสงผรายขามแดน เพอใหเกดมประสทธภาพในการใหความรวมมอในการสงผรายขามแดนระหวางประเทศ โดยเฉพาะไทย-ลาว และประเทศตางๆ หนวยงานราชการและองคการตางๆ ทเกยวของกบการด าเนนงานควรเรงรบพจารณาด าเนนการเกยวกบการสงผรายขามแดน เพอตอบรบค ารองขออยางรวดเรวตอไป

นอกจากน พระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 และกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 ควรจะตองไดแกไขเพมเตมหลกเกณฑบางประการ ดงน

ส าหรบพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 ของประเทศไทย ผเขยนเหนวา ควรจะตองบญญตเพมเตมในบางประเดน คอ

1. หลกประกนในการถกด าเนนคดอาญาตามทบญญตไวในขอ 14 แหงอนสญญาเกยวกบสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ทเปนขอหามไวมใหสงตวบคคลทจะถกกระท าทรมาน หรอทารณ หรอไมไดรบการปฏบตเยยงมนษย หรออาจไมไดรบหลกประกนในการถกด าเนนคด จะท าใหมความสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ขอ 3(f) มากขน


2. การสงมอบทรพยสน ควรบญญตหลกการน เพมเตมเพอใหสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ และสนธสญญาสงผรายขามแดนทไทยท ากบประเทศตางๆ ซงไดก าหนดหลกการเรองการสงมอบทรพยสนไว ผเขยนจงเหนสมควรใหมการก าหนดเพมเตมหลกการเรองการสงมอบทรพยสนไวในในพระราชบญญตสงผรายขามแดน พ.ศ. 2551 เพอใหครอบคลมถงทรพยสนทงหมดซงไดมาในรฐผรบค าขอ ซงเปนทรพยสนทไดมาจากการกระท าความผด หรออาจใชเปนพยานหลกฐานในคด เพราะเปนหลกฐานส าคญในคดทตองใชในการพจารณาของรฐทมค ารองขอใหสงผรายขามแดน และเปนการปองกนชองวางในการยกยายถายเททรพยทไดจากการกระท าความผดจากประเทศอนมายงประเทศไทยหรอประเทศอนทไมมกฎหมายรองรบเกยวกบการสงมอบทรพยสนไว

สวนกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 ของ สปป.ลาว ผเขยนเหนวาควรก าหนดเพมเตมในบางประเดนใหชดเจนสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ ดงน

1. การก าหนดองคการท าหนาทประสานงานกลางตามมาตรา 3 ขอ 6 ควรมการก าหนดใหชดเจน หากมอบหนาทใหกระทรวงการตางประเทศรบผดชอบ กควรก าหนดเสยใหมวา องคการประสานงานกลาง หมายความวา กระทรวงการตางประเทศ หรอผซงกระทรวงการตางประเทศมอบหมายอ านาจหนาทในการรบและด าเนนการท าค ารองขอใหสงผรายขามแดน รวมทงวธปฏบตใหชดเจน ไมวาจะเปนในรปแบบการออกเปนประกาศระเบยบตางๆ หรอออกเปนกฎกระทรวงกตาม ทงนเพอท าใหการด าเนนการในเรองการสงผรายขามแดนสะดวกรวดเรวยงขน

2. ควรก าหนดถงวธการสงผรายขามแดนแบบรวบรดหรอแบบยอไวในกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 จะท าใหสามารถลดขนตอนวธการปฏบตเตมรปแบบทยงยากและใชเวลาไตสวนเปนเวลานานลงได

3. โทษประหารชวต ควรก าหนดเพมเตมไวในกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน ค.ศ. 2012 เชนเดยวกบทไดมการบญญตไวในกฎหมายอาญา


มาตรา 8 วรรคสาม และมาตรา 28 ขอ 4 เพอยนยนวาจะไมมโทษประหารชวต หรอหากตดสนประหารชวตแลว จะไมมการด าเนนการตามนน จงควรบญญตเพมเตมอกมาตรา วา “มาตรา... เมอ สปป.ลาว รองขอใหสงผรายขามแดนซงความผดทเปนมลเหตขอสงผรายขามแดนนนตองระวางโทษถงประหารชวตตามกฎหมายของ สปป.ลาว แตไมถงประหารชวตตามกฎหมายของประเทศผรบค ารองขอ และรฐบาล สปป.ลาว ตองใหค ารบรองวาจะไมมการประหารชวตใหด าเนนการใหมการรบรองดงกลาว โทษประหารชวตมใหน ามาใชบงคบแกผกระท าความผดซงรฐบาลตางประเทศสงตวมาด าเนนคดหรอรบโทษใน สปป.ลาว และรฐบาล สปป.ลาว ไดมการรบรองแลววาจะไมมการประหารชวตวรรคหนง ในกรณซงผกระท าความผดตามวรรคสอง ไดกระท าความผดทมระวางโทษประหารชวต ใหถอวาระวางโทษดงกลาวไดเปลยนเปนระวางโทษจ าคกตลอดชวต”

อยางไรกด ในการจดท าสนธสญญาสงผรายขามแดนของประเทศไทย และของ สปป.ลาว กบประเทศตางๆ ในอนาคต ควรใชสนธสญญาแมแบบฯ เปนหลกในการเจรจาเนองจากเปนสนธสญญาซงมหลกการทไดรบความเหนชอบและยอมรบจากประเทศภาคสมาชกทวโลก ซงจะท าใหเกดความสะดวกรวดเรวในการท าสนธสญญา ตลอดจนชวยลดอปสรรคจากความขดแยงในการเจรจาตอรองท าสนธสญญาไดมาก ดงนนเพอท าใหความรวมมอระหวางไทย-ลาว ในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม มประสทธภาพมากยงขน ประเทศไทยและ สปป.ลาว ควรสงเสรมความรวมมอระหวางประเทศในเรองการสงผรายขามแดนระหวางกนและกบนานาชาต โดยเฉพาะประเทศในภมภาคอาเซยนดวยกน ในรปของการท าสนธสญญาสงผรายขามแดน เพอประโยชนรวมกนในการรวมมอกนอยางใกลชดในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมระหวางประเทศ หรออาชญากรรมขามพรมแดน ซงอาจมการจดท าในรปอนสญญาภายในกลมประเทศอาเซยน (ASEAN Convention on Extradition) หรอเอเชยดวยกน ท านองเดยวกนกบความรวมมอระหวางประเทศในยโรปทมการราง และรวมกนลงนามในอนสญญา European Convention on


Extradition อนเปนการลดจ านวนการจดท าสนธสญญาแบบทวภาค และสรางความรวมมอทางอาญากนอยางใกลชด มประสทธภาพ และเปนมาตรฐานเดยวกน

นอกจากนนควรมการสงเสรมหลกนตธรรมในการพจารณาสงบคคลออกนอกประเทศเนองจากกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนเปนกฎหมายทใชเฉพาะในเรองการสงผรายขามแดน และใหอ านาจแกฝายบรหารทพจารณาวาจะสงผกระท าผดหรอผตองหาขามแดนหรอไม จนบางครงกเปนเหตท าให ฝายบรหารเลอกใชอ านาจตามอ าเภอใจจนลมค านงถงหลกนตธรรมในสวนความเสมอภาคของบคคลภายใตกฎหมาย ซงพบวาปญหาการสงผรายขามแดนในสวนนเกดจากการปฏบตงานของฝายบรหารเองจงมใชกรณทเกดจากการบญญตกฎหมาย แนวทางแกไขคงท าไดเพยงสงเสรมหลกนตธรรมในการใชอ านาจของฝายบรหารในการสงบคคลออกนอกประเทศเพอไปด าเนนคดในประเทศทรองขอใหถกตองและเปนธรรมแกบคคลทกคนอยางเทาเทยมกน

ประเทศไทยและ สปป.ลาว ควรตระหนกถงดานการคมครองสทธมนษยชนใหมากขน รวมถงการคมครองสทธของผกลาวหาในกรณทมการรองขอเพอน าตวบคคลดงกลาวไปพจารณาคดหรอลงโทษตามค าพพากษา เมอการรองขอหากเขาหลกเกณฑทจะตองด าเนนคดสงผรายขามแดน กควรจะด าเนนการใหถกตองตามกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนเพอใหผตองหาไดรบการกลนกรองจากฝายศาลถงความถกตองยตธรรม ทงนกตองใหความชวยเหลอทางกฎหมายใหบคคลซงถกท าราย ดวยวธการชวยเหลอจากองคกรสทธมนษยชน

ประเทศไทยและ สปป.ลาว ควรมการบญญตขอกฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดนใหมความชดเจนทงสอดคลองกบสนธสญญาแมแบบฯ เพมมากขน นอกจากนกควรสนบสนนใหเกดการสอสาร และการใหความชวยเหลอทางวชาการดวยการประชมกนระหวางเจาหนาทในระดบประเทศ หรอเจาหนาทในระดบจงหวด และเจาหนาทของประเทศสมาชกอาเซยน หรอประเทศสมาชกขององคการสหประชาชาตอยางสม าเสมอ ทงนเพอเปนการแลกเปลยนทบทวนความรเกยวกบ


การสงผรายขามแดนระหวางกนใหมความเขาใจกนมากยงขน และจะท าใหการสงผรายขามแดนเปนไปอยางมประสทธภาพบรรลผลสงสด


ค าพพากษาศาลอทธรณท 9951/2546. เชดพนธ วลาวรรณ. (2538, ตลาคม-ธนวาคม) หลกในการพจารณาและแบบพธใน

การสงผรายขามแดนตามพระราชบญญตวาดวยการสงผรายขามแดนระหวางราชอาณาจกรไทยกบสหรฐอเมรกา พ.ศ. 2533, ดลพาห, 4, 42, 76-77.

พลวเชยร ภกองไชย. (2546) ผลกระทบจากการยดดานศลกากรวงเตาตอความสมพนธระหวางไทย-ลาว, วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

วชญา ลมวงศ. (2537) ความผดทางการเมองในการสงผรายขามแดน, วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, กรงเทพฯ.

สรชย ศรไกร. (2527) ความสมพนธไทย-ลาว, กรงเทพฯ: ศนยวจยมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

โสภาคย วนจนยภาค. (2555) การสงผรายขามแดนกบการสงตวออกนอกราชอาณาจกรตามกฎหมายคนเขาเมอง, วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, กรงเทพฯ.

หงสา อนทลาด. (2555, 10 กรกฎาคม) นกวชาการกฎหมายกรมสนธสญญาและกฎหมาย กระทรวงการตางประเทศ สปป.ลาว, สมภาษณ.

อนศกด อดมเดช. (2011) การสงผรายขามแดนระหวางลาว-ไทย: ศกษากรณเหตการณวงเตา-ชองเมก, วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยแหงชาตลาว, นครหลวงเวยงจนทน สปป.ลาว.


อทย อาทเวช และศศน ศขจรส. (2547, 6-7 กนยายน) มาตรการปองกนและปราบปรามองคกรอาชญากรรมและผมอทธพล, เอกสารประกอบการประชมทางวชาการระดบชาตวาดวยงานยตธรรมครงท 2, ศนยการประชมอมแพคเมองทองธาน, กรงเทพฯ.


อ ำนำจเพกถอนมตกำรเปนคดพเศษของคณะกรรมกำรคดพเศษตำมมำตรำ 21 วรรคหนง (2) แหงพระรำชบญญตกำรสอบสวน คดพเศษ พ.ศ. 2547

สภำวด เจรญไชย1

บทคดยอ

การศกษาเรองอ านาจเพกถอนมตการเปนคดพเศษของคณะกรรมการคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) แหงพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 มวตถประสงค เพอศกษาโครงสรางอ านาจหนาท ทเกยวของกบคณะกรรมการคดพเศษ (กคพ.) และศกษาสภาพปญหา อปสรรค รวมถงวเคราะหสภาพปญหา อปสรรคเกยวกบอ านาจในการเพกถอนมตการเปนคดพเศษตามพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 การวจยในครงนใชระเบยบวจยเชงคณภาพ ดวยการวจยเอกสาร ศกษาวเคราะหขอมลจากหนงสอกฎหมาย วารสารทางกฎหมายทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ รายงานการประชม การสมมนาทางวชาการดานกฎหมาย ความคดเหนของนกกฎหมาย ผลงานการวจย วทยานพนธ ระเบยบขอบงคบตางๆ ทเกยวของกบการใชอ านาจของคณะกรรมการคดพเศษ (กคพ.)

จากการศกษาพบวา พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 ใหกรมสอบสวนคดพเศษมอ านาจสอบสวนคดทมความส าคญอยางยงและมผลกระทบตอความมนคงทางการเมอง ทางเศรษฐกจ และผลประโยชนอนส าคญของประเทศชาต และไดบญญตใหมคณะกรรมการชดหนงขนเรยกวา “คณะกรรมการคดพเศษ หรอ กคพ.” มอ านาจหนาทตางๆ ตามมาตรา 10 เชน เสนอแนะตอคณะรฐมนตรในการออกกฎกระทรวงก าหนดคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(1) ตดตามและประเมนผลการปฏบตงาน ก าหนดรายละเอยดของลกษณะของการกระท าความผดตามมาตรา 21



วรรคหนง(1) ตลอดจนทงมอ านาจในการมมตเกยวกบคดความผดอาญาอนเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) ท าใหคดความผดดงกลาวจะตองด าเนนการสบสวน สอบสวนอยางคดพเศษ เปนตน แตในขณะเดยวกน มาตรา 10 มไดบญญตใหอ านาจ กคพ. สามารถเพกถอนคดพเศษทพจารณารบไวโดยอาศยอ านาจตามมาตรา 10 ประกอบมาตรา 21 วรรคหนง(2) ท าใหคดดงกลาวตองด าเนนการสบสวน สอบสวนโดยเปนคดพเศษตอไป แมวาคดดงกลาวมลกษณะการกระท าความผดไมเปนคดพเศษกตาม จงท าใหคดความผดอาญาบางคดทรบเปนคดพเศษแลวยงคงอยในระบบของกรมสอบสวนคดพเศษทยงตองท าการสบสวน สอบสวนอยางคดพเศษตอไป ซงสงผลกระทบตอสทธและเสรภาพของผตองหาเพราะการสอบสวนคดพเศษนนมมาตรการทางกฎหมายหลายประการทมผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชนมากกวาการสอบสวนคดอาญาทวไป และท าใหปรมาณคดพเศษเขาสระบบของกรมสอบสวนคดพเศษเกนความจ าเปน และเกดความลาชาในการด าเนนการกบคดอาชญากรรมทมความรายแรง ทงยงสงผลตอประสทธภาพของกรมสอบสวนคดพเศษในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมตามเจตนารมณ และวตถประสงคในการจดตงกรมสอบสวนคดพเศษได

ดงนนจงสมควรแกไขปญหาขอขดของของเรองดงกลาว เพอใหการเพกถอนมตการเปนคดพเศษของคณะกรรมการคดพเศษ (กคพ.) ตามาตรา 21 วรรคหนง(2) แหงพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 ได โดยใหมการแกไข เพมเตมพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 บญญตให กคพ. มอ านาจในการเพกถอนมตทรบเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) เพอมใหกระทบตอสทธและเสรภาพของผตองหาทจะตองไดรบการสบสวน สอบสวนอยางถกตองและเปนธรรม ทงยงเปนการลดปรมาณของคดพเศษลงและเพมประสทธภาพในการด าเนนการสบสวน สอบสวนของพนกงานสอบสวนคดพเศษ ตลอดจนเพอใหเกดความเหมาะสมและมความสมดลมากยงขน ค ำส ำคญ: คดพเศษ / คณะกรรมการคดพเศษ / การสอบสวน


Abstract The study of power to revoke the resolution of board of special case

under article 21, paragraph one (2) of Special Case Investigation Act B.E. 2547 (2004) has proposes to discover their organization and authority relate to Board of Special Case (BSC). Moreover, this study was exploring problems and obstacles including analyze the problem of revoke the resolution of a special case under Special Case Investigation Act B.E. 2547 (2004). This is a qualitative research. It collects related data to the use of board of special case’s power from analyzed documents, textbooks, law code, journal of law (Thai and international), minutes, legal seminar, reviews from lawyer, relating researches, relating thesis, and involve regulations.

From the study found that the Special Case Investigation Act B.E. 2547 (2004) empowers to Department of Special Investigation (DSI) have the authority to investigate offenses, which has the important impact to economic, political, and interest of nation. Therefore, a committee called “Board of Special Case (BSC)” is legislated. Under the special Case Investigation Act B.E. 2547 (2004) article 10, specifies board of special case’s authority. For example, recommendation the minister to issue ministerial regulations by article 21 paragraph one. In additional, they follows up the result of performance, or decree the offense under article 21paragraph one (1). It is covering they have the authority to adopt resolutions regarding to other criminal offenses as a special case under article 21 paragraph one (2). Hence, those offenses have to investigate as a special case. Meanwhile, article 10 not legislates to authorize BSC could revoke the special case considered by virtue of article 10 constitute article 21 paragraph (2). Then, those special cases have to continue investigate as a special case. Although, the


offenses not according to a special case. Consequently, some criminal cases that taken as a special case in the power of Department of Special Investigation (DSI) has still to be investigated as a special case. This is s affecting the rights and liberties to the accused. Because of the special case’s investigate method has many affect measures on the rights and liberties to people. It caused too many cases in the hand of Department of Special Investigation. Additions, it also caused a delay on a serious case. Moreover, it affected to DSI’s efficiency in order to prevent and suppress crime according to its objective of establishing the Department of Special Investigation.

Thus, it is properly to resolve those problems with empowers board of special case to revoke the resolution committee under article 21, paragraph one (2) of Special Case Investigation Act B.E. 2547 (2004). By virtue of Special Case Investigation Act B.E. 2547 (2004), legislates board of special case to have authority to revoke the resolution committee under article 21, paragraph one (2). This is to avoid the affect that might impact to the rights and liberties of the accused to be investigated fairly and properly. Furthermore, it decreases the amount of special cases and increase efficiency in conducting investigations, and to achieve balance of investigation crime. Keywords: Special Case / Board of Special Case / Investigation 1. ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

ดวยสงคมยคโลกาภวตนในปจจบน ประเทศตางๆ ลวนด าเนนนโยบายเนนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และความสงบสขของประชาชนภายในประเทศเปนส าคญ ในขณะทอาชญากรรมกมการพฒนารปแบบทหลากหลาย เพอตองการสรางความเสยหายใหกบเศรษฐกจ และสงคมใหมากทสด ประกอบกบท งวตถนยมท


มากมายยงเปนสงจงใจและเปนปจจยส าคญทท าใหเกดอาชญากรรมขน ถอไดวาอาชญากรรมเปนสงคบานคเมองของทกประเทศ ซงประเทศไทยเองกประสบปญหาของการกออาชญากรรมเชนกน ท าใหรฐบาลตองมการจดตงหนวยงานตางๆ ขน เพอใหท าหนาทในการปองกนและปรามปรามการกออาชญากรรมในสงคม หนงในหลายหนวยงานดงกลาวคอการจดตง “กรมสอบสวนคดพเศษ (Department of Special Investigation: DSI)2” สงกดกระทรวงยตธรรม เพอใหท าหนาทในการสบสวน สอบสวน คดพเศษ โดยมการตราพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 25473 ขน และไดมการแกไข ปรบปรง โดยพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ (ฉบบท 2) พ.ศ. 25514 เพอใหกรมสอบสวนคดพเศษยดเปนแนวทางหลกในการปฏบตราชการ

จากการทไดมการจดตง “กรมสอบสวนคดพเศษ” ขน ในวนท 3 ตลาคม พ.ศ. 2545 เพอใหท าหนาทหลกในการปองกน ปราบปราม และควบคมอาชญากรรมทมผลกระทบอยางรายแรงตอเศรษฐกจ สงคม ความมนคงและความสมพนธระหวางประเทศ5 โดยมพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 เปนกฎหมายหลกทใหอ านาจในการปฏบตราชการดานการสบสวน สอบสวนคดพ เศษ โดยทพระราชบญญตด งก ลาวไดบญญต ใหมคณะกรรมการชดหน งข น ช อว า

2 พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545, ราชกจจานเบกษา, เลม

119, ตอนท 99 ก, (2 ตลาคม 2545), 14, มาตรา 33. 3 พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547, ราชกจจานเบกษา, เลม 121, ตอน

ท 8 ก, (19 มกราคม 2547), 1. 4 พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551, ราชกจจานเบกษา,

เลม 125, ตอนท 36 ก, (20 กมภาพนธ 2551), 23, ตอไปในบทความนจะเรยกวา “พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547”.

5 ธารต เพงดษฐ, แนวทางการสบสวนสอบสวนคดพเศษ: เอกสารประกอบการสอนชนปรญญาโท หลกสตรนตศาตรมหาบณฑต, (เชยงราย: มหาวทยาลยวทยาลยแมฟาหลวง, 2553), 8-9.


“คณะกรรมการคดพเศษ หรอ กคพ.6” มอ านาจหนาทตางๆ ตามมาตรา 10 เชน เสนอแนะตอคณะรฐมนตรในการออกกฎกระทรวงก าหนดคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(1)7 ตดตามและประเมนผลการปฏบตงานตางๆ ของหนวยงาน ก าหนด

6 พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547, มาตรา 5 บญญตวา “ใหมคณะกรรมการคด

พเศษ เรยกโดยยอวา “กคพ.” ประกอบดวย นายกรฐมนตรเปนประธาน รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมเปนรองประธานกรรมการ ปลดกระทรวงยตธรรม ปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงพาณชย อยการสงสด ผบญชาการต ารวจแหงชาต เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา เจากรมพระธรรมนญ ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย นายกสภาทนายความ และกรรมการผทรงคณวฒซงคณะรฐมนตรแตงตงจ านวนเกาคน และในจ านวนนตองมบคคลซงมความรความเชยวชาญในดานเศรษฐศาสตร การเงนการธนาคาร เทคโนโลยสารสนเทศหรอกฎหมาย อยางนอยดานละหนงคนเปนกรรมการ

ใหอธบดเปนกรรมการและเลขานการ และใหอธบดแตงตงขาราชการในกรมสอบสวนคดพเศษจ านวนไมเกนสองคนเปนผชวยเลขานการ”.

7 พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547,มาตรา 21 วรรคหนง(1) บญญตวา “คดพเศษทจะตองด าเนนการสบสวนสอบสวนตามพระราชบญญตน ไดแกคดความผดทางอาญาดงตอไปน

(1) คดความผดอาญาตามกฎหมายทก าหนดไวในบญชทายพระราชบญญตน และทก าหนดในกฎกระทรวงโดยการเสนอแนะของ กคพ. โดยคดความผดทางอาญาตามกฎหมายดงกลาว จะตองมลกษณะอยางหนงอยางใดดงตอไปน

(ก) คดความผดทางอาญาทมความซบซอน จ าเปนตองใชวธการสบสวนสอบสวนและรวบรวมพยานหลกฐานเปนพเศษ

(ข) คดความผดทางอาญาทมหรออาจมผลกระทบอยางรนแรงตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน ความมนคงของประเทศ ความสมพนธระหวางประเทศหรอระบบเศรษฐกจหรอการคลงของประเทศ

(ค) คดความผดทางอาญาทมลกษณะเปนการกระท าความผดขามชาตทส าคญหรอเปนการกระท าขององคกรอาชญากรรม

(ง) คดความผดทางอาญาทมผทรงอทธพลทส าคญเปนตวการ ผใชหรอผสนบสนน (จ) คดความผดทางอาญาทมพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจชนผใหญซงมใช

พนกงานสอบสวนคดพเศษหรอเจาหนาทคดพเศษเปนผตองสงสยเมอมหลกฐานตามสมควรวานาจะไดกระท าความผดอาญาหรอเปนผถกกลาวหาหรอผตองหา

ทงน ตามรายละเอยดของลกษณะของการกระท าความผดท กคพ. ก าหนด”.


รายละเอยดของลกษณะของการกระท าความผดตามมาตรา 21 วรรคหนง(1) ใหความเหนชอบหลกสตรการสอบสวนคดพเศษตลอดจนทงมอ านาจในการมมตเกยวกบคดความผดทางอาญาอนตามมาตรา 21 วรรคหนง(2)8 ทจะตองด าเนนการสบสวน และสอบสวนอยางคดพเศษ เปนตน แตในขณะเดยวกนมาตรา 10 ดงกลาวนนกลบมไดมขอความใดบญญตใหอ านาจ กคพ. สามารถมมตเพกถอนคดพเศษทพจารณารบไวตามมาตรา 10 ประกอบมาตรา 21 วรรคหนง(2) ได กลาวคอ เมอ กคพ. อาศยอ านาจตามมาตรา 10 ในการมมตเกยวกบคดความผดอาญาอนตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) ทจะตองด าเนนการสบสวน และสอบสวนอยางคดพเศษแลวทงทโดยสภาพแหงคดเปนเพยงคดความผดอาญาธรรมดา แตการรบไวพจารณาอยางคดพเศษดงกลาวของ กคพ. นนอาจเนองมาจากปรากฏพฤตการณภายหลงทราบวาคดดงกลาวไมไดมสภาพเปนคดพเศษหรอปรากฏเหตผลวาทรบเปนคดพเศษตอมามไดเปนเชนนนหรอขณะพจารณาส าคญผดในเหตนน จงไดมมตรบคดความผดอาญาอน

8 พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547, มาตรา 21 วรรคหนง(2) บญญตวา

“คดความผดทางอาญาอนนอกจาก (1) ตามท กคพ. มมตดวยคะแนนไมนอยกวาสองในสามของกรรมการทงหมดเทาทมอย

ในคดทมการกระท าอนเปนกรรมเดยวผดตอกฎหมายหลายบท และบทใดบทหนงจะตองด าเนนการโดยพนกงานสอบสวนคดพเศษตามพระราชบญญตน หรอคดทมการกระท าความผดหลายเรองตอเนองหรอเกยวพนกน และความผดเรองใดเรองหนงจะตองด าเนนการโดยพนกงานสอบสวนคดพเศษตามพระราชบญญตน ใหพนกงานสอบสวนคดพเศษมอ านาจสบสวนสอบสวนส าหรบความผดบทอนหรอเรองอนดวย และใหถอวาคดดงกลาวเปนคดพเศษ

บรรดาคดใดทไดท าการสอบสวนเสรจแลวโดยพนกงานสอบสวนคดพเศษ ใหถอวาการสอบสวนนนเปนการสอบสวนในคดพเศษตามพระราชบญญตนแลว

บทบญญตในมาตรานใหใชบงคบกบบคคลทเปนตวการ ผใช หรอผสนบสนนการกระท าความผดดวย

ในกรณทมขอโตแยงหรอขอสงสยวาการกระท าความผดใดเปนคดพเศษตามทก าหนดไวในวรรคหนง (1) หรอไม ให กคพ. เปนผชขาด”.


นนไวพจารณาสบสวน และสอบสวนอยางคดพเศษ เปนตน ตอมาเมอคดพเศษทไดรบไวนน แมสภาพเปนคดความผดอาญาธรรมดา กคพ. ยอมไมมอ านาจในการเพกถอนคดพเศษนนออกจากสารบบคดพเศษได ซงในเรองนคณะกรรมการกฤษฎกากไดมความเหนวา “กคพ. ไมมอ านาจในการเพกถอนคดพเศษ เนองจากมาตรา 10 มไดบญญตใหอ านาจในการเพกถอนไว”9 ท าใหกรมสอบสวนคดพเศษยงคงมอ านาจในการสบสวน และสอบสวนคดพเศษทโดยสภาพเปนคดความผดอาญาธรรมดานนตอไป และนอกจากน ในมาตรา 21 กมไดมการบญญตถงลกษณะและหลกเกณฑของคดความผดอาญาอนทจะรบเปนคดพเศษไวอยางชดเจนนก มเพยงแตเปดชองให กคพ. ไดใชดลพนจในการเปนผตดสนชขาดวาเปนคดพเศษหรอไมเทานน และดลพนจดงกลาวกมไดเปนหลกเกณฑทแนนอน เชนน ยอมท าใหเกดความสบสนในการใชอ านาจดานการสบสวน สอบสวนคดความผดทางอาญาเปนอยางยง ซงอาจสงผลกระทบตอรปคดไดในอนทจะไดรบความสะดวก รวดเรวในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ดงนน เพอเปนการแกไขปญหา และอปสรรคดงกลาว จงไดมการศกษา ว เคราะหหาแนวทาง และมาตรการทางกฎหมาย เพอน ามาปรบปรงแกไขพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 ใหมความชดเจนและเหมาะสมมากยงขน 2. วตถประสงคของกำรศกษำวจย

2.1 ศกษาแนวคด ความส าคญและกฎหมายทเกยวของกบการสอบสวนคดพเศษ

9 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, หารอปญหาขอกฎหมายเกยวกบการด าเนนการ

ตามพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547, เรองเสรจท 101/2548, (กรงเทพฯ: ส านกงานฯ, 2548), 6.


2.2 ศกษาโครงสราง อ านาจ หนาทของกรมสอบสวนคดพเศษทเกยวของกบ กคพ. ตามพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547

2.3 ศกษาสภาพปญหา อปสรรคและวเคราะหสภาพปญหา อปสรรคเกยวกบอ านาจในการเพกถอนคดพเศษของ กคพ . ตามพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547

3. วธด ำเนนกำรวจย

บทความนไดใชวธการศกษาเชงคณภาพ โดยการวจยทางเอกสาร ศกษาและวเคราะหขอมลจากหนงสอกฎหมาย วารสารทางกฎหมาย ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ รายงานการประชม การสมมนาทางวชาการดานกฎหมาย ความคดเหนของนกกฎหมาย ผลงานวจย วทยานพนธ ระเบยบขอบงคบในกระบวนการการน าคดความผดคดอาญาอนเปนคดพเศษโดยมตของคณะกรรมการคดพเศษ (กคพ.) และการมมตเพกถอนการน าคดความผดอาญาอนเขาสคดพเศษโดยคณะกรรมการคดพเศษ เพอน ามาศกษาและวเคราะหหาแนวทางในการแกไข ปรบปรง การสบสวนสอบสวนคดพเศษใหเกดประสทธภาพสงสด

4. ผลกำรศกษำวจย

จากการทไดมการแกไขพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 พรอมกนนนพระราชบญญตดงกลาวกไดมการจดตง “กรมสอบสวนคดพเศษ” ขน ในวนท 3 ตลาคม พ.ศ. 2545 สงกดกระทรวงยตธรรม เพอใหท าหนาทหลกในการปองกน ปราบปราม และควบคมอาชญากรรมทมผลกระทบอยางรายแรงตอเศรษฐกจ สงคม ความมนคงและความสมพนธระหวางประเทศ โดยมพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 เปนกฎหมายหลกทใหอ านาจในการปฏบตราชการดานการสบสวน สอบสวนคดพเศษ โดยทพระราชบญญตดงกลาว ไดบญญตใหมคณะกรรมการชดหนงขน ชอวา “คณะกรรมการคดพเศษ หรอ กคพ.” มอ านาจหนาท


ตางๆ ตามมาตรา 10 เชน เสนอแนะตอคณะรฐมนตรในการออกกฎกระทรวงก าหนดคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(1) ตดตามและประเมนผลการปฏบตงานตางๆ ของหนวยงาน ก าหนดรายละเอยดของลกษณะของการกระท าความผดตามมาตรา 21 วรรคหนง(1) ใหความเหนชอบหลกสตรการสอบสวนคดพเศษ ตลอดจนทงมอ านาจในการมมตเกยวกบคดความผดทางอาญาอนตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) ทจะตองด าเนนการสบสวน และสอบสวนอยางคดพเศษ เปนตน

แตมาตรา 10 ดงกลาวกมไดให กคพ. มอ านาจในการมมตเพกถอนมตรบเปนคดพเศษดวย จงเปนการใหอ านาจ กคพ. ทเดดขาด กลาวคอ ไมวาคดนนจะเกดพฤตการณอยางใดๆ ขน หรอปรากฏขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทท าใหคดพเศษไมเปนคดพเศษอกตอไป กคพ. กไมมอ านาจในการเพกถอนมตรบเปนคดพเศษไดเลย จงมลกษณะทตรงขามกบผทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญาอนๆ อยางพนกงานอยการและศาลยตธรรม กลาวคอ ในขณะทองคกรอยการ ทท าหนาทในการกลนกรองคดความผดตางๆ เพอประกอบการสงฟองหรอสงไมฟอง และเมอพนกงานอยการไดฟองคดใดตอศาลไปแลว ตอมาปรากฏพฤตการณทงปญหาขอเทจจรง หรอปญหาขอกฎหมาย และ/หรอเพอประโยชนของประชาชนและของประเทศชาต พนกงานอยการยงชอบทจะขอถอนฟองคดทไดฟองไปแลวนนตอศาลได สวนศาลจะอนญาตใหถอนฟองไดหรอไมนนเปนดลพนจของศาลในอนทจะวนจฉยถงเหตผล และความจ าเปนในการขอถอนฟองของพนกงานอยการ ซงอ านาจในการสงฟองกด สงไมฟองกด และขอถอนฟองคดกด ของพนกงานอยการนนเปนอ านาจอนอสระในการกลนกรองคดอาญา โดยทศาลยตธรรมไมอาจเขามากาวลวง เพราะเปนการแบงแยกอ านาจ (separation of power) โดยใหพนกงานอยการเปนผใชอ านาจด าเนนคดโดยรฐ10 ในการวนจฉยวาคดควรจะฟองตอศาลหรอไม หรอถาฟองตอศาลแลวจะขอถอน

10 ประเสรฐ เสยงสทธวงศ (บรรณาธการ), รวมค าบรรยาย (เลม 8), ภาคสอง สมยท 64,

ปการศกษา 2554, (กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2554), 242.


ฟองหรอไม เปนตน ซงการสงฟองหรอสงไมฟองหรอขอถอนฟองของพนกงานอยการเปนการตดสนแทนฝายบรหารวาผตองหากระท าความผดนนสมควรถกลงโทษหรอไมสมควรถกลงโทษ เปรยบประหนงวาพนกงานอยการมอ านาจกงตลาการ11 ในการสงฟองคดหรอไมฟองคดตอศาล แตประเดนส าคญคอ ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 2812 ใหอ านาจพนกงานอยการฟองคดได และในมาตรา 35 วรรคแรก13 ใหอ านาจในการขอถอนฟองคดตอศาลไดเชนกน ซงเปนการเปดชองใหพนกงานอยการในฐานะทนายความของแผนดนสามารถใชดลพนจในการพจารณาถงความสงบเรยบรอยของสงคม ผลกระทบตอความปลอดภยหรอความมนคงของชาต และ/หรอผลประโยชนอนส าคญของประเทศ ในการฟองคดหรอไมฟองคดหรอขอถอนฟองคดตอศาล14 ดงกลาว

11 สข เปรนาวน, ระบอบอยการในตางประเทศ: ในระบอบอยการสากล, (กรงเทพฯ: เรอน

แกวการพมพ, ม.ป.ป.), 15. 12 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา, ราชกจจานเบกษา, เลม 52, (10

มถนายน 2478), 598, มาตรา 28 บญญตวา “บคคลเหลานมสทธฟองคดตอศาล (1) พนกงานอยการ (2) ผเสยหาย”.

13 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา, มาตรา 35 วรรคแรก บญญตวา “ค ารองขอถอนฟองคดอาญาจะยนเวลาใดกอนมค าพพากษาของศาลชนตนกได ศาลจะมค าสงอนญาตหรอไมอนญาตกได แลวแตศาลจะเหนสมควรประการใด ถาค ารองนนไดยนในภายหลงเมอจ าเลยใหการแกคดแลว ใหถามจ าเลยวาจะคดคานหรอไม แลวใหศาลจดค าแถลงของจ าเลยไว ในกรณทจะเลยคดคานการถอนฟอง ใหศาลยกค ารองขอถอนฟองนนเสย”.

14 พระราชบญญตองคกรอยการและพนกงานอยการ พ.ศ. 2553, ราชกจจานเบกษา, เลม 127, ตอนท 75 ก, (7 ธนวาคม 2553), 38, มาตรา 21, และระเบยบส านกงานอยการสงสด วาดวยการสงคดอาญาทจะไมเปนประโยชนแกสาธารณะ หรอจะมผลกระทบตอความปลอดภยหรอความมนคงของชาตหรอตอผลประโยชนอนส าคญของประเทศ พ.ศ. 2554, ราชกจจานเบกษา, เลม 128, ตอนท 30 ก, (29 เมษายน 2554), 19, ขอ 11.


ในขณะทศาลยตธรรมเปนองคกรทมอ านาจอสระ และเปนองคกรเดยวในการท าหนาทพจารณาพพากษาอรรถคด กลาวคอ เมอศาลไดรบฟองคดความตางๆ แลว ยอมตองท าหนาทพจารณาวนจฉยคดตามทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงก าหนด ซงในการวนจฉยคดความตางๆ นน ศาลกอาจจะมการด าเนนกระบวนพจารณาไปโดยส าคญผดในขอเทจจรง ไมวาความเขาใจผดนนจะเปนศาลหรอคความหรอพนกงานกตาม หรอศาลอาจจะด าเนนกระบวนพจารณาทเกดจากความบกพรองของผด าเนนการ ไมวาจะเปนศาล คความ หรอพนกงานกตาม ถอเปนการด าเนนกระบวนพจารณาทผดระเบยบ ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 27 ไดบญญตใหศาลมอ านาจทจะสงใหเพกถอนการพจารณาทผดระเบยบนนเสยทงหมด หรอบางสวน หรอสงแกไข หรอมค าสงในเรองนนอยางใดอยางหนงตามทศาลเหนสมควรกได และเนองจากประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มไดมบทบญญตเกยวกบการเพกถอนกระบวนพจารณาดงกลาวไวเปนการเฉพาะ จงตองน าประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาปรบใชเทาทไมขดกบบทบญญตในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยอนโลม ตามมาตรา 15 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยทกฎหมายดงกลาวไดเปดชองใหศาลสามารถเพกถอนกระบวนพจารณาทผดระเบยบนนได ซงปรากฏในค าพพากษาฎกาท 5369/2543 “โจทกยนค ารองขอแกไขค าฟองและใหสงหมายนดไตสวนมลฟองใหแกจ าเลยทโรงเรยนพลาธการโดยยนยนวาเปนสถานทจ าเลยรบราชการทหารอย จ าเลยใหการตอสวาคดไมอยในอ านาจพจารณาของศาล พลเรอนดวยเหตจ าเลยรบราชการทหาร ดงน ขอเทจจรงปรากฏแกศาลชนตนตงแตบดนนแลววา จ าเลยเปนนายทหารชนสญญาบตรประจ าการ จ าเลยจงเปนเปนบคคลทอยในอ านาจศาลทหารตาม พ.ร.บ. ธรรมนญศาลทหารฯ มาตรา 16(1) ศาลชนตนซงเปนศาลพลเรอนจงไมมอ านาจพจารณาคดจ าเลยกอนมค าสงประทบฟองแลว ดงนนการทศาลชนตนไตสวนมลฟองและมค าสงประทบฟองโจทกไวพจารณาตอมาจงเปนกระบวนพจารณาทผดหลง ทศาลชนตนมค าสงจ าหนายคดในเวลาตอมาภายหลงเปนการแกไขกระบวน


พจารณาทผดพลาดใหถกตอง” จะเหนไดวาเปดโอกาสใหศาลซงเปนองคกรในกระบวนการยตธรรม มอ านาจในการแกไขเปลยนแปลงการมค าสงหรอกระบวนการตางๆ ในการพจารณาใหเปนไปดวยความถกตองตามบทบญญตของกฎหมาย ซงค าพพากษาขางตนนน ไดพจารณาแกไขในสวนขององคกรทท าหนาทใหถกตองตามทกฎหมายบญญตไว กเพอมงหมายใหการเปนไปดวยความยตธรรม และเกดความสงบเรยบรอยภายในสงคมและประเทศชาต

ในทางกลบกนกรมสอบสวนคดพเศษ ทมความเกยวของกบการด าเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญาองคกรหนง เมอไดมมตรบคดความผดอาญาใดเปนคดพเศษแลว กลบไมมอ านาจในการเพกถอนมตรบเปนคดพเศษนน จงท าใหตองมการสบสวน สอบสวนคดอยางคดพเศษตอไป ซงการมมตรบเปนคดพเศษของ กคพ. โดยไมมอ านาจในการเพกถอนนบวาเปนอ านาจทขาดความยดหยนในการบงคบใชกฎหมาย

5. ขอเสนอแนะ

จากการศกษาสามารถเสนอแนะไดดงน 5.1 ควรใหมการแกไข ปรบปรง พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ

พ.ศ. 2547 มาตรา 10(3) โดยใหเพมขอความตอไปนตอทาย ความวา “มาตรา 10(3) ... และมมตเพกถอนมตเกยวกบคดพเศษตามมาตรา 21

วรรคหนง (2) ซงหลกเกณฑ เงอนไข และวธการรองขอให กคพ. มมตเพกถอนมตรบเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) นนเปนไปตามทก าหนดไวในประกาศ กคพ.”

ดงน หากคดพเศษใดเปนไปตามหลกเกณฑ เงอนไขของการเพกถอนการเปนคดพเศษตามทประกาศ กคพ. ก าหนดไวแลว ยอมท าให กคพ. มอ านาจในการมมตเพกถอนมตรบเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) ได ท าใหหนวยงานอนทมอ านาจสอบสวนรบไปด าเนนการสอบสวนคดนนตอไปได


5.2 ใหเพมความดงตอไปนเปนอกบทบญญตหนงแหงพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 ความวา

“มาตรา ... ในกรณทคดพเศษใดตองตามหลกเกณฑ และเงอนไขแหงการขอเพกถอนมตรบเปนคดพเศษ แตยงมไดมมตตามมาตรา 10(3) (มตในการเพกถอนการเปนคดพเศษ) หรอในกรณทคดพเศษใดอยระหวางการพจารณาเพอมมตตามมาตรา 10(3) (มตในการเพกถอนการเปนคดพเศษ) หาก กคพ. ยงมไดมมตอยางใดอยางหนง ใหพนกงานสอบสวนคดพเศษมอ านาจท าการสอบสวนคดนนไปพลางกอน

การใดๆ ทไดกระท าไปกอนการมมตเพกถอนตามมาตรา 10(3) หาท าใหการนนๆ เสยไปเพราะผลแหงการเพกถอนไม และเมอไดมมตเพกถอนคดพเศษใดแลว ใหจดสงเอกสารทเกยวของกบคดทไดมมตเพกถอนนนแกหนวยงานทมอ านาจในการสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหรอกฎหมายอน และใหนบเอกสารนนเปนสวนหนงในส านวนการสอบสวนโดยชอบดวยกฎหมายดงกลาว ทงไมตดสทธพนกงานอยการทจะอาศยเอกสารในส านวนนนเปนสวนหนงของค าฟอง”

การเพมบทบญญตดงกลาวในวรรคแรกนนกเพอใหการสบสวน สอบสวนคดเปนไปอยางตอเนอง หากจะใหพนกงานสอบสวนคดพเศษหยดท าการสอบสวนเพราะเหตทคดนนตองถกเพกถอนจากการเปนคดพเศษแลว อาจท าใหคดนนไดรบความเสยหายได จงตองใหพนกงานสอบสวนคดพเศษท าการสอบสวนคดนนไปพลางกอน เพอมใหเกดความเสยหายตอรปคด

สวนวรรคทาย เปนการบญญตรบรองถงความไมเสยไปของการด าเนนการสอบสวน รวบรวมพยานหลกฐานทไดกระท าโดยพนกงานสอบสวนคดพเศษ และเมอไดเพกถอนคดพเศษใดแลว กใหจดสงเอกสารทเกยวของกบคดทไดเพกถอนนนไปยงหนวยงานทมอ านาจในการสอบสวนคดนนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหรอกฎหมายอน แลวกใหถอเอาเอกสารนนเปนสวนหนงในส านวนการ


สอบสวนโดยชอบดวยกฎหมายทเกยวของกบการสอบสวนของคดนนดวย ท งพนกงานอยการยงชอบทจะอาศยเอกสารดงกลาวในส านวนนนเปนสวนหนงของค าฟองตอศาลได ทงนบทบญญตดงกลาวมเจตนาทจะคมครองผทเกยวของกบคดทกฝาย และรบรองการด าเนนงานของพนกงานสอบสวนคดพเศษทไดปฏบตมาแลวมใหตองเสยเปลาไปเพยงเพราะการเพกถอนดงกลาว

5.3 สบเน องจากการท ใหมการออกประกาศ กคพ. เพ อก าหนดรายละเอยดเกยวกบหลกเกณฑ เงอนไข และวธการขอให กคพ. มมตเพกถอนมตเกยวกบคดความผดทางอาญาอนตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) เพอใชเปนแนวทางในการพจารณามมตเพกถอนมตดงกลาว โดยใหประกาศ กคพ. นนชอวา “ประกาศ กคพ. วาดวยหลกเกณฑ เงอนไข และวธการขอให กคพ. มมตเพกถอนมตเกยวกบคดความผดทางอาญาอน ตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) ” โดยมสาระส าคญโดยสงเขป ดงน

“ขอ... ในประกาศน... “ผรองขอ” หมายถง

(1) คณะกรรมการคดพเศษ (2) ผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (3) สวนราชการ รฐวสาหกจและหนวยงานอนของรฐ”

ค าอธบาย: ผรองขอในล าดบท (1)-(3) นนเปนไปตามประกาศ กคพ. เรองหลกเกณฑและวธการในการรองขอและเสนอให กคพ. มมตใหคดความผดทางอาญาใดเปนคดพเศษ พ.ศ. 2547 กลาวคอ เมอบคคลทง 3 ล าดบมสทธในการรองขอให กคพ. มมตใหคดความผดทางอาญาใดเปนคดพเศษ กควรทจะใหบคคลเหลานนไดมสทธในการรองขอให กคพ. มมตเพกถอนการมมตใหคดความผดทางอาญาใดเปนคดพเศษไดเชนเดยวกน กลาวโดยงายคอใหมความสอดคลองกนของกฎหมายนนเอง

“ขอ... เหตแหงการมมตเพกถอนมตเกยวกบคดความผดทางอาญาอนตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) มลกษณะดงน


(1) เมอปรากฏพฤตการณเกยวกบการมมตทไมเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอหลกเกณฑในเรองการพจารณาเพอมมตเกยวกบคดความผดทางอาญาอนเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2)

(2) การมมตเกยวกบคดความผดทางอาญาอนเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) กระท าดวยการผดหลง หรอส าคญผดในขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญของคดหรอสาระส าคญของลกษณะของการกระท าความผด

(3) เมอปรากฏขอเทจจรงตอมาอนเปนสาระส าคญแหงคดไมไดมลกษณะเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) อกตอไป

เฉพาะ (3) ให กคพ. พจารณาโดยค านงถงความสงบเร ยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน และผลประโยชนของประเทศชาตเปนส าคญ”

ค าอธบาย: (1) เปนกรณท กคพ. มไดปฏบตใหถกตองตามทกฎหมายหรอกฎระเบยบอนๆ ทเกยวของก าหนดไวในเรองของการมมตทเกยวกบคดความผดอาญาอน นบเปนการไมปฏบตใหเปนไปตามกฎหมายจงเหนสมควรใหตองมการเพกถอนมตนน สวน (2) เปนกรณมมตรบเปนคดพเศษโดย กคพ. กระท าดวยความผดหลง หรอส าคญผดในขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญของคดหรอส าคญผดในลกษณะของการกระท าผด จงไดมมตรบเปนคดพเศษ เชนนกเหนสมควรใหสามารถเพกถอนไดดวย และในสวนของ (3) นนมลกษณะเปนการใหดลพนจแก กคพ. กลาวคอ ในตอนแรกทพจารณามมตรบเปนคดพเศษนนเปนไปตามลกษณะทก าหนดในมาตรา 21 วรรคหนง(1) (ก)-(จ) แตเมอไดสบสวน สอบสวนไปแลวตอมาปรากฏขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญแหงคดวาคดพเศษทรบไวนน มไดเปนไปตามลกษณะของการเปนคดพเศษ กใหคณะกรรมการไดใชดลพนจทจะมมตใหเพกถอนหรอไมกได โดยพจารณาถงความสงบเรยบรอยของสงคมและผลประโยชนของประเทศชาตเปนส าคญ

“ขอ... ใหผรองขอยนค ารองขอเพกถอนตามประกาศนภายในระยะเวลา 7 วน นบแตวนท กคพ. ไดมมตเกยวกบคดความผดทางอาญาอนเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) หรอนบแตวนทรถงการมมตดงกลาว


หาม มให กคพ. รบค ารองทยนหลงพนก าหนดระยะเวลาตามวรรคแรกไวพจารณา

มตของ กคพ. ไมวาประการใดทเกยวกบการรองขอ ใหเปนทสด” ค าอธบาย: เมอไดเปดโอกาสใหสามารถรองขอเพกถอนไดแลว และการขอ

เพกถอนนนกถอไดวาเปนการทบทวนและตรวจสอบมตของ กคพ . อกครงหนง จงตองก าหนดระยะเวลาไวเพอเปนการปองกนการยนค ารองขอเพกถอนทซ าซอน หรอยนแลวยนอก ซงอาจสงผลตอการปฏบตงานของพนกงานสอบสวนคดพเศษ และสงผลเสยหายตอรปคดได

“ขอ...ใหตงคณะอนกรรมการในการพจารณารบค ารองขอเพกถอนมตทรบเปนคดพเศษโดยมคณสมบตเชนเดยวกบคณะอนกรรมการในการพจารณารบเปนคดพเศษตามประกาศ กคพ. เรอง หลกเกณฑและวธการในการรองขอและเสนอให กคพ. มมตใหคดความผดทางอาญาใดเปนคดพเศษ พ.ศ. 2547”

ค าอธบาย: เพอเปนการตรวจสอบขอเทจจรงและขอกฎหมายในเบองตนกอนวาเขาลกษณะหรอมเหตควรใหมการเพกถอนมตทรบเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) หรอไม รวมถงเปนการตรวจสอบถงความถกตองของการปฏบตการยนค ารองขอเพกถอนมตทรบเปนคดพเศษตามมาตรา 21 วรรคหนง(2) ออกจากการเปนคดพเศษ โดยใหคณะอนกรรมการมมตแลวสงไปยง กคพ. เพอพจารณาสงตอไป

เอกสำรอำงอง

พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551. (2551, 20 กมภาพนธ) ราชกจจานเบกษา, เลม 125, ตอนท 36 ก, น.23-27.

สข เปรนาวน. (ม.ป.ป.) ระบอบอยการในตางประเทศ: ในระบอบอยการสากล, กรงเทพฯ: เรอนแกวการพมพ.


ธารต เพงดษฐ. (2553) แนวทางการสบสวนสอบสวนคดพเศษ: เอกสารประกอบการสอนชนปรญญาโท หลกสตรนตศาตรมหาบณฑต, เชยงราย: มหาวทยาลยวทยาลยแมฟาหลวง.

ประเสรฐ เสยงสทธวงศ (บก.) (2554) รวมค าบรรยาย ภาคสอง สมยท 64 ปการศกษา 2554 (เลม 8), กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา.

ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (2548) หารอปญหาขอกฎหมายเกยวกบการด าเนนการตามพระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547 เรองเสรจท 101/2548, กรงเทพฯ: ส านกงานฯ.

ระเบยบส านกงานอยการสงสด วาดวยการสงคดอาญาทจะไมเปนประโยชนตอสาธารณชน หรอจะมผลกระทบตอความปลอดภยหรอความมนคงของชาต หรอตอผลประโยชนอนส าคญของประเทศ พ.ศ. 2554. (2554, 29 เมษายน) ราชกจจานเบกษา, เลม 128, ตอนท 30 ก, น.19-21.

พระราชบญญตการสอบสวนคดพเศษ พ.ศ. 2547. (2547, 19 มกราคม) ราชกจจานเบกษา, เลม 121, ตอนท 8 ก, น.1-16.

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พ.ศ. 2477. (2478, 10 มถนายน) ราชกจจานเบกษา, เลม 52, น.598-2478.

พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545. (2545, 2 ตลาคม) ราชกจจานเบกษา, เลม 119, ตอนท 99 ก, น.14-34.

พระราชบญญตองคกรอยการและพนกงานอยการ พ.ศ. 2553. (2553, 7 ธนวาคม) ราชกจจานเบกษา, เลม127, ตอนท 75 ก, น.38-50.


หลกสจรตกบความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพง

วสนต เทพมณ1 บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคในการศกษาถงหลกสจรตกบความคมกนของผตรวจการแผนดนของไทยในทางแพงทกฎหมายก าหนดวาตองปฏบตหนาทโดยสจรตนนวามขอบเขตเพยงใด และเปรยบเทยบกบแนวทางการปรบใชหลกสจรตกบความคมกนความรบผดทางแพงของผตรวจการแผนดนแหงนวเซาทเวลส ประเทศออสเตรเลย เพอเสนอแนวทางการปรบใชหลกสจรตกบความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพง

จากการศกษาพบวา แตเดมความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพงจะพจารณาเฉพาะความชอบดวยกฎหมายในทางรปแบบอนมลกษณะเครงครดตายตวภายใตเจตนารมณทมงคมครองไมใหมการโตแยงการปฏบตงานทเปนเนอแทของผตรวจการแผนดนดวยเหตน หลกสจรตจงถกน ามาบญญตเปนสาระส าคญของบทบญญตเพอเปลยนแปลงใหหลกความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพงลดทอนความแขงกระดางลงและสามารถเชอมโยงความชอบดวยกฎหมายเขาความชอบธรรม โดยหลกสจรตจะท าหนาทเปนเครองมอชวดความชอบธรรมภายใตการพจารณาความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหาทงในแงของความซอสตยและความไววางใจ อยางไรกด ในทางปฏบตยงไมเคยมการปรบใชความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพง ดงนน บทความฉบบนจงไดเสนอแนวทางการปรบใชความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพง โดยอาศยจากการศกษาทฤษฎหลก



กฎหมายทงของไทยและตางประเทศ รวมทงจากค าพพากษาในคด Micro Focus v NSW (2011) FCA 787 ซงสามารถแบงแนวทางการปรบใชออกเปน 4 กรณ ไดแก (1) กรณละเมดทเกดจากการปฏบตหนาทของผตรวจการแผนดนโดยทวไป (2) กรณละเมดทเกดจากการปฏบตตามอ านาจหนาทโดยสจรตของผตรวจการแผนดน (3) กรณละเมดทเกดจากการปฏบตตามอ านาจหนาทโดยไมสจรตของผตรวจการแผนดน และ (4) กรณละเมดทเกดจากการปฏบตนอกเหนออ านาจหนาทของผตรวจการแผนดน ทงน แนวทางการปรบใชดงกลาวมความชดเจนเพยงพอทผตรวจการแผนดน จะน าไปปรบใชในการปฏบตหนาทซงจะเปนปจจยส าคญทสงเสรมใหผตรวจการแผนดนสามารถบงคบใชกฎหมายในการปฏบตหนาทแกไขปญหาเรองรองเรยนแกประชาชนไดอยางมประสทธภาพ โดยไมตองเกรงกลวตอความรบผดทางแพงทจะเกดขน

ค าส าคญ: สจรต / ความคมกน / ผตรวจการแผนดน / ความรบผดทางแพง Abstract

The purpose of this article is to find out the meaning, scope and fundamental of the immunity of Thai Ombudsman relating to “the principle of good faith” in the Thai Civil and Commercial Code and the Administrative law, compares with the New South Wales Ombudsman to propose the deployment of good faith, with the immunity of the Ombudsman Thailand from civil liability.

This study finds that the immunities of the Thai Ombudsman from civil liability originally considered legality in a strictly fixed form under the spirit of the law to protect the Ombudsman from arguing that the rulings of the Ombudsman’s practices may cause damages to the parties thereto.


Hence, the principle of good faith shall be brought to be essence of the law to attenuate the hardship of the Immunity of Thai Ombudsman from civil liability and can be linked to the rationality of the law. The Principle of good faith serves as a measure of legitimacy under consideration the legality of the content in terms of integrity and trust. However, in practice it had not been deployed immunities of Thai Ombudsman from civil liability. This article presents an approach to deploy the Immunity of Thai Ombudsman from civil liability that based on the theory of the law, both in Thailand and abroad. Including the judgment Micro Focus v NSW (2011) FCA 787, which can divide the deployment into four cases: (1) Violations resulting from the performance of the Ombudsman in general. (2) Violations resulting from compliance with the good faith of the duties of the Ombudsman. (3) Violations resulting from the acts in compliance with the authority in bad faith of the Ombudsman; and (4) Violations caused by abuse of the authority of the Ombudsman. The guideline of deployment should be stated with sufficient clarity for the Ombudsman shall be deployed under duties which shall be an important tool to promote the Ombudsman to enforce the law on his duty in order to solve the problems arising from complaints effectively without fear of civil liability, which may arise therefrom.

Keywords: Good faith / Immunity / Ombudsman / Civil liability 1. ความเปนมาและความส าคญปญหา

ผตรวจการแผนดนเปนองคกรอสระทจดตงขนตามรฐธรรมนญ แมวาการท าหนาทของผตรวจการแผนดนจะมลกษณะเฉพาะ คอ ปกตแลวผตรวจการแผนดน


ไมมอ านาจบงคบ (Enforcement) เปนแตเพยงขอเสนอแนะ (Recommendation) เทานน จงไมนาจะมผลกระทบทท าใหเกดความเสยหายตอหนวยงานหรอบคคลทเกยวของ แตแมกระนนการท างานของผตรวจการแผนดนบางประการ เชน การใหผตรวจการแผนดนเผยแพรรายงานหรอค าวนจฉยเพอเปนมาตรการบงคบเชงสงคม2 หรอในกระบวนการไตสวนขอเทจจรงซงกมการใชอ านาจเรยกบคคลหรอเอกสารตางๆ มานน กอาจกระทบตอสทธของบคคลอนอนอาจกอใหเกดความรบผดของผตรวจการแผนดนได ดงนนเพอใหผตรวจการแผนดนสามารถปฏบตหนาทไดอยางอสระโดยไมตองกงวลวาจะถกฟองรอง จงไดมบทบญญตเพอใหความ คมกนแกผตรวจการแผนดนไวตงแตเรมตงในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดนของรฐสภา พ.ศ. 2542 มาตรา 35 โดยบญญตวา “ผตรวจการแผนดนของรฐสภาไมตองรบผดทงทางแพงหรอทางอาญา เนองจากการทตนไดปฏบตตามอ านาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน” และตอมาเมอมการประกาศใชพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 กยงคงปรากฏหลกการเดยวกนนในมาตรา 18 โดยบญญตวา “ผตรวจการแผนดนไมตองรบผดทงทางแพงหรอทางอาญาเนองจากการทตนไดปฏบตตามอ านาจหนาทโดยสจรตตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน” ซงเหนไดวา เนอความในกฎหมายไดเพมหลกความสจรตเปนขอพจารณาในการใหความคมกนความรบผดแกผตรวจการแผนดน

“หลกสจรต” เปนหลกทวไปในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 1 บทเบดเสรจทวไป โดยบญญตไวในมาตรา 5 ความวา “ในการใชสทธแหงตนกด ในการช าระหนกด บคคลทกคนตองกระท าโดยสจรต” ซงการทกฎหมายวางหลกสจรตไวในฐานะเปนหลกทวไปของประมวลกฎหมาย เพราะมเจตนารมณให

2 โปรดด พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 ,

มาตรา 33.


หลกสจรตเปนหลกพนฐานของระบบกฎหมาย โดยก าหนดหนาทแกบคคลทกคนทจะใชสทธหรอปฏบตหนาทของตนใหตองกระท าไปภายใตมาตรฐานทางคณคาเดยวกน กลาวคอ ความสจรตเปนมาตรฐานทางคณคาทางสงคมตามเกณฑทยอมรบกนวา สอดคลองกบความคาดหมายโดยชอบของบคคลทรผดชอบชวด หรอตามมาตรฐานของวญญชนนนเอง3

ในระบบกฎหมายเยอรมนยอมรบวาหลกสจรตในประมวลกฎหมายแพงเปนแนวคดในทางกฎหมายทวไป (Ein allgemeiner Rechtsgedanke) ทสามารถน ามาบงคบใชไดในขอบเขตของกฎหมายมหาชนเทาทไมขดหรอแยงกบการธ ารงไวซงลกษณะพเศษของความสมพนธในทางมหาชน อยางไรกตาม แมวาในหลายกรณศาลปกครองแหงสหพนธรฐจะไดน าหลกสจรตมาปรบใช ในฐานะหลกกฎหมายพนฐานของหลกการคมครองความเชอโดยสจรต แตกไมไดน ามาใชในฐานะหลกกฎหมายทวไป (General principle) กลาวคอ ศาลปกครองจะน าหลกสจรตมาปรบใชไดตองปรากฏวามบทบญญตของกฎหมายทก าหนดใหน าหลกสจรตมาใชบงคบไวอยางชดเจนเทานน เชน บทบญญตเกยวกบการยกเลกเพกถอนค าสงทางปกครอง4

กลาวโดยสรป หลกกฎหมายคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดนไดรบการแกไขโดยเพมหลกกฎหมายทวไปเกยวกบหลกสจรต (Good faith; bona fide) ซงเปนหลกการทมความเปนนามธรรมสง ดงนนจงจ าเปนตองศกษาถงความหมายและขอบเขตของค าวาสจรต ในทางภาษาศาสตรในทางกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน รวมทงศกษาการใชอ านาจของผตรวจการแผนดนในลกษณะทอาจกอใหเกดความรบผดขนไมวาจะเปนกรณการใชอ านาจตามทกฎหมายก าหนดหรอ

3 กตตศกด ปรกต, หลกสจรตและเหตเหนอความคาดหมายในการช าระหน, (กรงเทพฯ:

วญญชน, 2555), 15. 4 วรนาร สงหโต, หลกสจรต, สบคนเมอ 25 กนยายน 2555, จาก

http://www.stou.ac.th/schools/slw/upload/ex40701-1.pdf

http://www.stou.ac.th/schools/


กรณการใชอ านาจนอกเหนอจากทกฎหมายก าหนด ทงนเพอใหเกดความเขาใจในขอบเขตของการปรบใชความคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพงอนจะสงผลใหการปฏบตหนาทผตรวจการแผนดนเปนไปอยางอสระและมประสทธภาพ

2. วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาถงแนวความคดและขอบเขตเกยวกบหลกความสจรต ขอบเขตความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพง เพอวเคราะหขอบเขตและแนวทางการปรบใชหลกสจรตกบความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 และตามกฎหมายอนๆ ทเกยวของ

3. วธการศกษาวจย

การวจยนเปนการวจยแบบเอกสาร โดยศกษาวเคราะหขอมลจากเอกสาร เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดนของรฐสภา พ.ศ. 2542 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 และกฎหมายอน ๆ ทเกยวของ บทความทางวชาการ รายงานการวจย วทยานพนธ และต าราวชาการตางๆ

4. ผลการศกษาวจย

จากการศกษาวจยพบวา “สจรต” โดยทวไปหมายถง การประพฤตด ซงมลกษณะเปนนามธรรมเกยวของกบความรสกนกคดและมความแตกตางกนไปในแตละสงคม โดยส าหรบประเทศทใชกฎหมายในระบบจารตประเพณ (Common Law) ใหการยอมรบหลกสจรตในฐานะมาตรฐานทางจรยธรรมของความยตธรรม (Moral


standard of justice) ในการทศาลจะมดลยพนจบรรเทาความแขงกระดางของการปรบใชกฎเกณฑทเครงครดของกฎหมาย เพอใหมการเยยวยาทเหมาะสมกบแตละกรณ อยางไรกด ระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common law) ไมไดยอมรบหลกสจรตในฐานะหลกกฎหมายทวไปทสามารถบงคบไดครอบจกรวาล แตหากกฎหมายทมอยไมอาจกอใหเกดความเปนธรรม ศาลยอมใชหลกสจรตเปนเครองมอในการวนจฉยคดไดสวนประเทศทใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil law) ใหการยอมรบหลกสจรตในฐานะของหลกกฎหมายทวไปซงเปนบอเกดของหลกเกณฑตางๆ ทเปนรปธรรมและในขณะเดยวกนกเปนหลกทแทรกซมอยในบทกฎหมายเพอเปนเครองมอในการสงเสรมใหเกดความยตธรรมในการวนจฉยคดมากขน และส าหรบหลกสจรตในกฎหมายไทยสามารถอธบายไดดงตอไปน

4.1 หลกสจรตในกฎหมายตางๆ 4.1.1 หลกสจรตในกฎหมายแพงและพาณชย กฎหมายแพงและพาณชย รบรองหลกสจรตไวในฐานะเปนบท

เบดเสรจทวไปในมาตรา 5 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ดงนน “หลกสจรต” ในฐานะทเปนหลกทวไปแหงกฎหมาย จงมผลบงคบครอบคลมหลกเกณฑทงปวงในระบบกฎหมาย และมฐานะเปนขอความคดพนฐานของบทกฎหมายทงหลาย เมอใดกตามทไมมกฎหมายจะปรบใหตองดวยกรณ และไมอาจหาหลกเกณฑโดยเทยบเคยงอยางยงมาปรบใชได หรอไมสามารถหาหลกกฎหมายทวไปในเรองนนๆ มาปรบใชได หลกสจรตยอมเปนทพงสดทายในการปรบใชกฎหมายไดเสมอ ทงนการพจารณาถงขอบเขตหลกสจรตในกฎหมายแพงและพาณชยมรายละเอยด ดงน5

4.1.1.1 หลกสจรตในแงของหลกความซอสตย บคคลทกคนมหนาทรกษาสจจะ การรกษาสจจะนนอกจากจะมง

ถงการยดมนในความผกพนตอสจจะทใหไวแกคกรณ และมงตอความผกพนทจะ

5 กตตศกด ปรกต, หลกสจรตและเหตเหนอความคาดหมายในการช าระหน, 61-66.


ปฏบตตามเจตนาหรอค ามนทไดแสดงตอคกรณไวอยางชดแจงแลว หลกความซอสตยหรอหลกรกษาสจจะน ยงมความหมายตอไปดวยวา บคคลทกคนตองผกพนหรอรบผดชอบตอพฤตการณกอนๆ ของตน

4.1.1.2 หลกสจรตในแงของหลกความไววางใจ บคคลทกคนมหนาทรกษาความไววางใจทไดรบจากผอน และ

สาธารณชนในฐานะทเปนหลกเบองตนของการอยรวมกนในสงคม บคคลทกคนจงตองยอมผกพนทจะใชสทธหรอปฏบตหนาทใหสอดคลองกบความคาดหมายของคกรณ หรอวญญชนทวไป และดวยเหตทตองรกษาความไววางใจทไดรบจากคกรณ และบคคลอนๆ จงเกดหนาทอนจะตองปฏบตตามหลกปกตประเพณโดยค านงถงประโยชนไดเสยในทางทชอบของคกรณอกฝายหนง

อยางไรกตาม แมกฎหมายแพงและพาณชยไดยอมรบหลกสจรตในฐานะหลกกฎหมายทวไป แตการใชหลกสจรตจะตองมขอบเขตทเหมาะสมถกตองชอบธรรม ทงนการใชดลยพนจจะตองเปนไปดวยความระมดระวงและรอบคอบดวยจตใจทเปนธรรม รวมทงมเหตผลชดเจนสามารถอธบายเชอมโยงระหวางความชอบดวยกฎหมายแหงการใชสทธกบความดงามตามบรรทดฐานของสงคมทงในแงความซอสตย และในแงความไววางใจใหเปนทยอมรบไดอยางมตรรกะ เพราะหลกสจรตมลกษณะสากล (Universal) การยกหลกสจรตขนอธบายแลวมความไมหนกแนนและขดแยงในเหตผลนนเอง หรอขดกนในทางตรรกะ อาจจะเปนการใช ดลยพนจทไมถกตองชอบธรรมและอาจกอใหเกดความเสยหายได

4.1.2 หลกสจรตในกฎหมายปกครอง “สจรต” ในทางกฎหมายปกครอง ถอเปนถอยค าทเปนองคประกอบ

ของกฎหมายในเชงบรรทดฐานซงอางองเชอมโยงกบคณคาทางสงคม แมจะมความหมายทกวางและคลมเครอเปนพเศษ แตกเปนถอยค าทมความส าคญ เพราะมเนอหาในเชงหลกการอนเปนศนยกลางของบทบญญตแหงกฎหมาย และแมวาการใชถอยค าท เปนหลกการทวไปจะมปญหาในการตความแตดวยเหตท สภาพ


ขอเทจจรงทปรากฏในสงคมมความซบซอนอยางมาก ฉะนนผรางกฎหมายจงจ าเปนตองใชถอยค าทเปนหลกการทวไปในลกษณะเปด (Open texture) เพอเปนเสมอนชองทางเชอมการบญญตกฎหมายกบคณคาตางๆ ทด ารงอยในสงคมเขาดวยกน ท าใหกฎหมายไมแขงกระดาง และท าใหประสทธภาพของการบงคบใชกฎหมายสงขน6 อยางไรกดแนวคดพนฐานของกฎหมายปกครองเปนกฎหมายทวาดวยความสมพนธระหวางรฐกบเอกชน หรอรฐกบหนวยงานของรฐในการบรหารจดการประโยชนสาธารณะ ดงนนการตความและปรบใชหลกสจรตยอมตองเปนไปดวยความเครงครดและสามารถอางองจากกฎหมายทมอยโดยไมเปนการขยายขอบเขตของกฎหมายจนสงผลกระทบตอสทธหรอหนาทของผทเกยวของอยางไมเปนธรรม และยงคงรกษาประสทธภาพการในการบงคบใชกฎหมายไดอยางมดลยภาพ ทงนหลกสจรตไดถกกลาวไวในกฎหมายปกครอง ดงตอไปน

4.1.2.1 แนวคดหลกสจรตกบความมนคงของค าสงทางปกครอง โดยทวไปตามหลกสจรต บคคลยอมไมอาจถอประโยชนจากการ

กระท าทไมชอบดวยกฎหมายของตนเองได ในท านองเดยวกนคกรณยอมไมอาจกลาวอางความเชอโดยสจรตตอค าสงทางปกครองทไมชอบดวยกฎหมาย ดงนนกฎหมายจงบญญตหลกสจรตกบการยกเลกเพกถอนค าสงทางปกครองไวในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 51 ซงกลาวถงพฤตการณทผรบค าสงทางปกครองจะอางความเชอโดยสจรตไมได ดงน

1. ผนนไดแสดงขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจงหรอขมข หรอชกจงใจโดยการใหทรพยสนหรอใหประโยชนอนใดทมชอบดวยกฎหมาย

6 พรณา ตงศภทย (บรรณาธการ), การใชการตความกฎหมาย, (กรงเทพฯ: เดอนตลา,

2552), 230-232.


2. ผนนไดใหขอความซงไมถกตองหรอไมครบถวนในสาระส าคญ

3. ผนนไดรถงความไมชอบดวยกฎหมายของค าสงทางปกครองในขณะไดรบค าสงทางปกครองหรอการไมรนนเปนไปโดยความประมาทเลนเลออยางรายแรง

เหนไดวา พฤตการณทกฎหมายก าหนดไวมพนฐานมาจากแนวคดของหลกสจรตในแงความซอสตยและความไววางใจตามลกษณะดงทไดกลาวมาแลว

4.1.2.2 แนวคดหลกสจรตกบการขดกนของผลประโยชน หลกการขดกนของผลประโยชน (Conflict of Interest) เปน

รากฐานของจรยธรรมโดยทวไป และเปนแนวความคดของความถกตองตามกฎหมายเกยวกบการแสวงหาผลประโยชนสวนตว โดยกฎหมายจะเปนผก าหนดบทบาทส าคญในการวางมาตรฐานในการควบคมไมใหคนในสงคมแสวงหาผลประโยชนสวนตวมากเกนไปจนไปกาวกายหรอละเมดสทธเสรภาพในการแสวงหาผลประโยชนสวนตวของคนอนในสงคม และขณะเดยวกนกตองปองกนไมใหผด ารงต าแหนงสาธารณะใชอ านาจทไดรบมอบหมายจากประชาชนในการแสวงหาผลประโยชนสวนตวดวย ซงการมผลประโยชนขดกนเชนวาน ท าใหการท าหนาทโดยไมล าเอ ยงท าได ยากแม ว าจะไมมห ลกฐานการกระท าท ไม เหมาะสม โดยพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 13 ไดก าหนดหามเจาหนาทผมสวนไดเสยหรออาจจะขาดความเปนกลางท าการพจารณาทางปกครองหรอเปนผท าค าสงทางปกครอง ดงนนจงกลาวไดวา หลกการขดกนของผลประโยชนสอดคลองกบหลกสจรตในแงของความไววางใจ

เหนไดวา ขอพจารณาหลกสจรตในทางกฎหมายปกครองกรบเอาแนวคดพนฐานในการพจารณาขอบเขตของหลกสจรตในทางแพงมาเปนหลกในการก าหนดพฤตการณทเกยวของใหมความชดเจนขน เพราะหลกสจรตมความเปน


สากล ดงนนผเขยนจงเหนวา แนวคดพนฐานในการพจารณาขอบเขตของหลกสจรตทางแพงในแงความซอสตยและความไววางใจสามารถน ามาปรบใชในทางปกครองไดเชนเดยวกน

4.2 ขอบเขตความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพง

กฎหมายทเกยวของกบการคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงโดยตรง ไดแก พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 มาตรา 18 และพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 5 และมาตรา 8 ซงมรายละเอยดดงน

4.2.1 ความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 มาตรา 18

แตเดมความคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดนไดบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดนของรฐสภา พ.ศ . 2542 มาตรา 35 ความวา “ผตรวจการแผนดนของรฐสภาไมตองรบผดทงทางแพงหรอทางอาญาเนองจากการทตนไดปฏบตตามอ านาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน” ซงจากบทบญญตขางตน เหนไดวาขอพจารณาความคมกนของผตรวจการแผนดน มเพยงการพจารณาเฉพาะในแงความชอบดวยกฎหมายในทางรปแบบเทานน โดยจะพจารณาเพยงวาการใชอ านาจดงกลาวเปนไปตามทกฎหมายก าหนดไวหรอไม

ตอมาพระราชบญญตดงกลาวไดถกยกเลกและมการประกาศใชพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 โดยกลาวถงความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงในมาตรา 18 ความวา “ผตรวจการแผนดนไมตองรบผดทงทางแพงหรอทางอาญาเนองจากการทตนไดปฏบตตามอ านาจหนาทโดยสจรตตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน”


เหนไดวา มการเพม “หลกสจรต” ไวเปนสาระส าคญแหงบทบญญต ดวยเหตนจงสงผลใหแนวทางการปรบใชความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงเปลยนแปลงไป เพราะตองพจารณาถงความชอบดวยกฎหมายของการใชอ านาจในทางรปแบบซงมบทบญญตเปนตวชวดความถกตอง และตองพจารณาความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหาซงมหลกสจรตเปนตวชวดความชอบธรรมในฐานะบรรทดฐานแหงความดงามทางสงคมทจะเชอมโยงความชอบดวยกฎหมายและความชอบธรรมในการปฏบตหนาทของผตรวจการแผนดนเขาดวยกน นอกจากน หลกสจรตยงมบทบาทในแงของการควบคมไมใหผตรวจการแผนดนใชอ านาจทมตามกฎหมายไปในทางมชอบอกดวย เพราะการปรบใชความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบทางแพงอาจสงผลกระทบตอสทธของผทเกยวของ ดงนนจงตองมขอบเขตในการปรบใชโดยรกษาไวซงดลยภาพระหวางความเปนอสระและประสทธภาพในการปฏบตหนาทของผตรวจการแผนดนกบการคมครองสทธของผทเกยวของ

4.2.2 ความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 5 และมาตรา 8

ผตรวจการแผนดนอยในฐานะทเปนผปฏบตงานประเภทอน ไมวาจะเปนการแตงต งในฐานะเปนกรรมการ หรอฐานะอนใดตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ดงนน ผตรวจการแผนดนและเจาหนาทจงมสถานะเปนเจาหนาทซงไดรบความคมกนความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 โดยมรายละเอยดดงตอไปน

4.2.2.1 ความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 5


กฎหมายใหความคมกนความรบผดแกผตรวจการแผนดนและเจาหนาทใหไมตองถกฟองคดหากเปนการละเมดจากการปฏบตหนาท โดยใหผเสยหายฟองตอหนวยงานไดโดยตรง

4.2.2.2 ความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 8

กฎหมายก าหนดใหผตรวจการแผนดนและเจาหนาทตองรบผดทางละเมดในการปฏบตหนาทกตอเมอเปนการจงใจกระท าเพอการเฉพาะตว หรอจงใจใหเกดความเสยหาย หรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน

4.3 ขอบเขตความคมกนของผตรวจการแผนดนแหงรฐนวเซาทเวลสจากความรบผดทางแพง

บทบญญตคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดนแหงนวเซาทเวลสมการกลาวถงหลกสจรตดวยเชนกน โดยบญญตไวใน Ombudsman act 1974 (New South Wales)7 Article 35A (1) ความวา

“Immunity of Ombudsman and others (1) The Ombudsman shall not, nor shall an officer of the

Ombudsman, be liable, whether on the ground of want of jurisdiction or on any other ground, to any civil or criminal proceedings in respect of any act, matter or thing done or omitted to be done for the purpose of executing this or any other Act unless the act, matter or thing was done, or omitted to be done, in bad faith....”

อยางไรกด การปรบใชความคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดนแหงนวเซาทเวลสจากความรบผดทางแพงเกดขนในคด Micro Focus v NSW (2011) ซงแนวทางการวนจฉยของศาลสามารถสรปไดดงตอไปน

7 Ombudsman Act 1974, No. 68, (NSW).


4.3.1 เจตนารมณของมาตรา 35A แหงพระราชบญญตผตรวจการแผนดน ค.ศ. 1974 (รฐนวเซาทเวลส)

ศาลพจารณาวา บทบญญตนมเจตนารมณทจะปกปองเจาหนาทจากการกระท าตามกฎหมายและปองกนการคดคานการปฏบตหนาทซงเปนเนอแทของผตรวจการแผนดน ดงนน

ศาลจงก าหนดประเดนแหงคดวา การท ผตรวจการแผนดนแหง นวเซาทเวลสใช ViewNow ในคอมพวเตอรโดยไมไดรบอนญาตจาก Micro Focus ผเปนเจาของลขสทธเพอเขาถงระบบฐานขอมล COPS ของต ารวจนวเซาทเวลสถอเปนการกระท าตามกฎหมาย หรอเปนการปฏบตหนาทโดยเนอแทตามกฎหมายเพอใหบรรลตามวตถประสงคแหงการด าเนนการตามพระราชบญญตผตรวจการแผนดน ค.ศ. 1974 (รฐนวเซาทเวลส) หรอไม

4.3.2 การตความและการปรบใชมาตรา 35A แหงพระราชบญญตผตรวจการแผนดน ค.ศ. 1974 (รฐนวเซาทเวลส)

ศาลตความวา การกระท าหรองดเวนการกระท าเพอใหบรรลตามวตถประสงคแหงการด าเนนการตามพระราชบญญตผตรวจการแผนดนจะตองมลกษณะ ดงตอไปน

4.3.2.1 การกระท าหรองดเวนการกระท าทถอเปนการปฏบตหนาทตามกฎหมายตองมกฎหมายใหอ านาจไวอยางชดเจน และเปนการใชอ านาจโดยตรงภายใตขอบเขตทกฎหมายก าหนดเพอวตถประสงคสดทายของการปฏบตหนาท ทงน ไมรวมถงการกระท าหรองดเวนการกระท าทเปนการอ านวยความสะดวกในการปฏบตหนาท

4.3.2.2 การใชอ านาจตามกฎหมายตองเกยวของกบการรบกวนตอบคคลหรอทรพยสน หรอเปนอ านาจตามกฎหมายทเกยวของกบความเสยหายตอผอน ไมวาจะดวยความจ าเปน หรอเปนผลเนองมาจากการปฏบตหนาททผดพลาด


4.3.2.3 การไดรบความคมกนความรบผดตองเปนการกระท าทมความจ าเปนอยางยงซงกฎหมายใหอ านาจทจะกระท า

ตามหลกเกณฑขางตน เหนไดวาเจตนารมณทแทจรงแหงบทบญญตคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดน คอ กฎหมายตองการปกปองเจาหนาทจากการกระท าตามกฎหมายและปองกนการคดคานการปฏบตหนาทซงเปนเนอแทของผตรวจการแผนดนเวนแตจะเปนการกระท าหรองดเวนการกระท าดวยเจตนาทจรต ดงนนศาลจงก าหนดประเดนแหงคดโดยยดตามเจตนารมณของบทบญญตมาตรา 35A แหงพระราชบญญตผตรวจการแผนดน ค.ศ. 1974 (รฐนวเซาทเวลส) และตความกฎหมายอยางเครงครดโดยมงคนหาความหมายทแทจรงของบทบญญต รวมทงสรางแนวทางการปรบใชกฎหมายอยางชดเจน ซงในกรณนศาลเหนวา ผตรวจการแผนดนแหงนวเซาทเวลสกระท าโดยไมชอบดวยกฎหมายตงแตตน เพราะเปนการละเมดตอกฎหมายโดยปราศจากอ านาจทจะกระท าได จงเพยงพอท จะวนจฉยไมใหความคมกนความรบผดแกผตรวจการแผนดนแหงนวเซาทเวลสโดยไมจ าตองพจารณาวาการนนเปนไปดวยเจตนาทจรตหรอไม หรอกลาวอกนยหนงคอ ความสจรตกบความชอบดวยกฎหมายตองสอดคลองกน

จากการศกษาความหมาย ขอบเขต และแนวคดพนฐานเกยวกบ “หลกสจรต” ในกฎหมายแพงและพาณชย และกฎหมายปกครอง รวมทงศกษาอ านาจหนาทและบทบญญตคมกนความรบผดทางแพงของผตรวจการแผนดนไทยและตางประเทศ และศกษาค าพพากษาทเกยวของ ผเขยนเหนวา แมหลกสจรตจะมความหมายทคลมเครอไมชดเจน และมความเปนนามธรรม แตมนษยทกคนสามารถรบรถงความสจรตในลกษณะความยตธรรมตามสากล โดยหลกสจรตถอเปนสาระส าคญของบทบญญตคมกนความรบผดทางแพงของผตรวจการแผนดนไทยในฐานะบทบงคบ (Jus Cogens) และยงท าหนาทเชอมโยงระหวางความชอบดวยกฎหมายกบบรรทดฐานแหงความดงามของสงคมในฐานะบทยตธรรม (Jus Aequum) อนจะท าใหการปรบใชกฎหมายลดความแขงกระดางรวมทงสามารถบงคบใชไดอยางมประสทธภาพ


5. ขอเสนอแนะ ผลการศกษาหลกสจรตกบความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความ

รบผดทางแพง ผเขยนพบวาการน า “หลกสจรต” มาบญญตไวพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 นน ไดสงผลใหการปรบใชความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพงเปลยนแปลงไป จากเดมทจะพจารณาความชอบดวยกฎหมายเฉพาะในทางรปแบบเทานน ไปสการพจารณาความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหาดวยการน าหลกสจรตมาเปนเครองมอชวดความชอบธรรมควบคกนดวย อยางไรกตามหลกสจรตเปนหลกการทมความเปนนามธรรมสงท าใหการน าไปปรบใชไมชดเจน ดงนนผเขยนจงมขอเสนอทางกฎหมายเกยวกบขอบเขตและแนวทางการปรบใชหลกสจรตกบความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพง ซงสามารถสรปไดดงน

5.1 ขอบเขตการปรบใชหลกสจรตกบความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 มาตรา 18

บทบญญตนมขอพจารณาความคมกนความรบผดทางแพงแกผตรวจการแผนดนดงน

5.1.1 ขอบเขตการพจารณาเกยวกบการปฏบตหนาทโดยสจรต 5.1.1.1 การพจารณาความสจรตอยางกวาง ทงในกฎหมายแพงและพาณชยและกฎหมายปกครองตางม

แนวคดวาหลกสจรตมขอบเขตทตองพจารณาในแงความซอสตย กลาวคอบคคลทกคนมหนาทรกษาสจจะดวยความยดมนในความผกพนทจะปฏบตตามสจจะทใหไวแกคกรณ โดยผกพนและรบผดชอบตอพฤตการณกอนๆ ของตน และพจารณาในแงความไววางใจ กลาวคอบคคลทกคนมหนาทรกษาความไววางใจทไดรบจากผอน และสาธารณชนในฐานะทเปนหลกเบองตนของการอยรวมกนในสงคม ดงนนบคคลทกคนจงตองยอมผกพนทจะใชสทธหรอปฏบตหนาทใหสอดคลองกบความคาดหมาย


ของคกรณหรอวญญชนทวไป หากผตรวจการแผนดนไดปฏบตตามหนาททงในแงความซอสตยและในแงความไววางใจ ยอมถอไดวาผตรวจการแผนดนปฏบตโดยสจรต

5.1.1.2 การพจารณาความสจรตอยางแคบ หากพจารณาความรบผดทเกดขนจากการปฏบตหนาทของ

ผตรวจการแผนดนพบวา ความผดทเกดขนจะมแตกรณความรบผดละเมดเทานน ดงนนการพจารณาหลกสจรตอยางแคบ จงสามารถพจารณาไดจากองคประกอบของกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 420 และมาตรา 421

1. ขอบเขตของหลกสจรตอยางแคบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420

“ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกดทานวาผนนท าละเมดจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน” จากบทบญญตนผเขยนเหนวาการไมจงใจคอ การส าคญผดในขอเทจจรง หรออกนยหนงคอความเขาใจโดยสจรตนนเอง แตจะเปนความประมาทหรอไมอาจตองพจารณาเปนรายกรณตอไป ดงนนหากไมจงใจและไมประมาทเลนเลอกยอมเปนการกระท าโดยสจรต

2. ขอบเขตของหลกสจรตอยางแคบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 421

“การใชสทธ ซงมแตจะใหเกดเสยหายแกบคคลอนนน ทานวาเปนการอนมชอบดวยกฎหมาย” จากบทบญญตน เหนไดวาการทกฎหมายก าหนดใหความสจรตกบความชอบดวยกฎหมายเปนเรองเดยวกน ท าใหสามารถพจารณาถงหลกสจรตอยางแคบไดวา ความสจรตตองไมใชการใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแกบคคลอน

5.1.2 ขอบเขตการพจารณาเกยวกบการปฏบตหนาทโดยสจรตตามพระราชบญญตน


จากการศกษาแนวทางการปรบใชบทบญญตคมกนความรบผดทางแพงของผตรวจการแผนดนแหงนวเซาทเวลสจากค าพพากษาของศาลรฐบาลกลางประเทศออสเตรเลยในคด Micro Focus v NSW (2011) FCA 787 ผเขยนเหนวา สามารถสรปเปนขอพจารณาเกยวกบความชอบดวยอ านาจหนาทตามกฎหมายวาตองมลกษณะดงตอไปน

5.1.2.1 เปนการกระท าหรองดเวนการกระท าทถอเปนการปฏบตหนาทตามกฎหมายโดยตองมกฎหมายใหอ านาจไวอยางชดเจน และเปนการใชอ านาจโดยตรงภายใตขอบเขตทกฎหมายก าหนดเพอวตถประสงคสดทายของการปฏบตงาน ทงนไมรวมถงการกระท าหรองดเวนการกระท าทเปนการอ านวยความสะดวกในการปฏบตงาน

5.1.2.2 การใชอ านาจตามกฎหมายตองเกยวของกบการรบกวนตอบคคลหรอทรพยสน หรอเปนอ านาจตามกฎหมายทเกยวของกบความเสยหายตอผอน ไมวาจะดวยความจ าเปนหรอเปนผลเนองมาจากการปฏบตงานทผดพลาด

5.1.2.3 การไดรบความคมกนความรบผดตองเปนการกระท าทมความจ าเปนอยางยง ซงกฎหมายใหอ านาจทจะกระท า

ตามขอบเขตของกฎหมายขางตน เหนไดวาหากผตรวจการแผนดนปฏบตหนาทโดยสจรตและชอบดวยอ านาจหนาทตามกฎหมายแลว ผตรวจการแผนดนยอมไดรบความคมกนใหไมตองรบผดทางแพง แตหากผตรวจการแผนดนไมเปนไปตามองคประกอบของกฎหมายอยางครบถวนยอมท าใหผตรวจการแผนดนไมไดรบความคมกนจากความรบผดทางแพง

5.2 ขอบเขตการปรบใชความคมกนของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

ขอพจารณาความคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดนตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ก าหนดให


พจารณาความคมกนความรบผดตามลกษณะของการเกดขนของขอพพาทวาเปนไปดวยความจงใจ หรอประมาทเลนเลอ หรอประมาทเลนเลออยางรายแรงโดยมรายละเอยดดงน

5.2.1 ความจงใจ เปนการกระท าโดยรส านกถงผลเสยหายทจะเกดขนจากการกระท าของ

ตนมงหวงทจะท าใหเกดความเสยหายขนซงในการพจารณาวาเปนจงใจหรอไมนน ไมตองสนใจถงความเสยหายทเกดขนวาจะมมากหรอนอยกวาทมงหวงไว เพราะเมอท าโดยรส านกถงผลทจะเกดกเปนจงใจเสมอไมวาความเสยหายจากการจงใจกระท านนจะมมากนอยเพยงใด และผลของการละเมดโดยจงใจกฎหมายก าหนดใหเจาหนาทตองรบผดเปนการสวนตวรวมทงชดใชคาสนไหมทดแทนคนใหแกหนวยงานของรฐตามระดบความรายแรงแหงการกระท าและความเปนธรรมในแตละกรณ

5.2.2 ความประมาทเลนเลอ เปนการกระท าโดยไมจงใจ แตกระท าโดยไมใชความระมดระวงตาม

สมควรทจะใช รวมถงในลกษณะทบคคลผมความระมดระวงจะไมกระท าดวย ความระมดระวงอาจแตกตางไปตามพฤตการณแหงตวบคคลไมแนนอนคงท เชน ความระมดระวงของผเยาว อาจหยอนกวาความระมดระวงของผบรรลนตภาวะแลวกไดประมาทเลนเลอ หมายถงการกระท าโดยไมจงใจแตกระท าโดยปราศจากความระมดระวง ซงผลของการละเมดโดยประมาทเลนเลอ เจาหนาทไมตองรบผดทงหมด โดยหนวยงานจะเปนผรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแก ผถกกระท าละเมดแทนเจาหนาท

5.2.3 ความประมาทเลนเลออยางรายแรง เปนการกระท าโดยไมไดเจตนา แตเปนการกระท าซ งบคคลพง

คาดหมายไดวาอาจกอใหเกดความเสยหายขน และหากใชความระมดระวงแมเพยงเลกนอยกอาจปองกนมใหเกดความเสยหายได แตกลบมไดใชความระมดระวงเชน


วานนเลย ซงผลของการละเมดโดยประมาทเลนเลออยางรายแรง เจาหนาทตองรบเปนการสวนตว และชดใชคาสนไหมทดแทนคนใหแกหนวยงาน ของรฐตามระดบความรายแรงแหงการกระท าและความเปนธรรมในแตละกรณ

5.3 ขอบเขตการปรบใชหลกสจรตและความประมาทเลนเลออยางรายแรง

หลกสจรตถกน ามาบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย ผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 มาตรา 18 ในฐานะเนอหาอนเปนสาระส าคญในการเชอมโยงความสมพนธระหวางการใชอ านาจทชอบดวยกฎหมายและชอบธรรม โดยบทบญญตนมเจตนารมณทจะคมครองผตรวจการแผนดนใหสามารถปฏบตหนาทไดอยางเตมศกยภาพโดยไมตองกงวลตอความรบผดทจะเกดขนจากการปฏบตหนาท ซงเปนไปในทศทางเดยวกนกบความประมาทเลนเลออยางรายแรง อนเปนสาระส าคญในการพจารณาความคมกนความรบผดใหแกเจาหนาท ตามมาตรา 8 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ทมเจตนารมณในการคมครองใหเจาหนาทไมตองกงวลตอความรบผดทเกดจากการปฏบตหนาทซงผดพลาดเพยงเลกนอย เพอท าใหการบรหารราชการแผนดนมประสทธภาพเพมมากขน

อยางไรกด ในการน าไปปรบใชนน หลกสจรตมความแตกตางกบความประมาทเลนเลออยางรายแรง เพราะหลกสจรตเปนขอพจารณาทกวางขวางกวาและมความเปนสากลโดยเชอมโยงกบบรรทดฐานแหงคณงามความดของแตละสงคม ซงความคมกนความรบผดโดยสจรตนนจะตองเปนกรณการใชอ านาจโดยชอบดวยกฎหมายเทานน และผลของความคมกนความรบผดในกรณนจะเปนความคมกนความรบผดทงหมด สวนความประมาทเลนเลออยางรายแรงเปนขอพจารณาทคอนขางจ ากดซงในการพจารณาบางครงอาจจะตองพจารณาโดยใชความคดเหนจากผทมวชาชพเหมอนกนหรอมความเชยวชาญในกรณนน ๆ และการพจารณาความคมกนความรบผดจะตองเปนกรณทเปนการละเมดหรอเปนการใชอ านาจทไม


ชอบดวยกฎหมายรวมทงผลของความคมกนความรบผดอาจจะไดรบความคมกนทงหมดหรอแตบางสวนขนอยกบการพจารณาของหนวยงาน

5.4 แนวทางการปรบใชความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงในกรณตางๆ

ในการปฏบตหนาทของผตรวจการแผนดนซงเปนเจาหนาทของรฐ หากมความรบผดเกดขนยอมตองเปนกรณความรบผดละเมดจากการปฏบตหนาท ซงอาจเปนการละเมดในการปฏบตหนาทหรอเปนการละเมดดวยเหตสวนตวกได ทงน กระบวนการฟองรองด าเนนคดแพงกบผตรวจการแผนดนและเจาหนาทของส านกงานผตรวจการแผนดนตองเปนไปตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 โดยสามารถอธบายไดดงตอไปน

5.4.1 กรณละเมดทเกดจากการปฏบตหนาทของผตรวจการแผนดนโดยทวไป

ผตรวจการแผนดนยอมไดรบความคมครองใหไมตองถกฟองคด โดยผเสยหายสามารถฟองโดยตรงตอส านกงานผตรวจการแผนดน และการพจารณาใหความคมกนแก ผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงตองเปนไปตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ซงผตรวจการแผนดนอาจไดรบความคมกนใหไมตองรบผดทงหมด หรออาจตองรบผดตามสวนแหงความผดกไดขนอยกบความจงใจและระดบความประมาทเลนเลอในการกระท าละเมด

5.4.2 กรณละเมดทเกดจากการปฏบตตามอ านาจหนาทโดยสจรตของผตรวจการแผนดน

ผตรวจการแผนดนยอมไดรบความคมครองใหไมตองถกฟองคด โดยผเสยหายสามารถฟองโดยตรงตอส านกงานผตรวจการแผนดน และการพจารณาใหความคมกนแก ผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงตองเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 มาตรา


18 ซงผตรวจการแผนดนอาจไดรบความคมกนจากความรบผดทางแพงใหไมตองรบผดทงหมด ทงนขนอยกบการพจารณาวาการปฏบตหนาทของผตรวจการแผนดนเปนไปโดยสจรตภายใตอ านาจหนาทกฎหมายหรอไม

5.4.3 กรณละเมดทเกดจากการปฏบตตามอ านาจหนาทโดยไมสจรตของผตรวจการแผนดน

ผตรวจการแผนดนยอมไดรบความคมครองใหไมตองถกฟองคด โดยผเสยหายสามารถฟองโดยตรงตอส านกงานผตรวจการแผนดนได และการพจารณาใหความคมกนแก ผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงตองเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 มาตรา 18 ประกอบพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ซงการทผตรวจการแผนดนปฏบตตามอ านาจหนาทโดยไมสจรตยอมท าใหผตรวจการแผนดนไมไดรบความคมกนจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน พ.ศ. 2552 มาตรา 18 อยางแนนอน อกทงความไมสจรตทเกดขนนน ยอมถอไดวาเปนการกระท าโดยจงใจซงท าใหผตรวจการแผนดนไมไดรบความคมกนจากความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ดวยเชนกน

5.4.4 กรณละเมดทเกดจากการปฏบตนอกเหนออ านาจหนาทของผตรวจการแผนดน

ผตรวจการแผนดนยอมไมไดรบความคมครองจากบทบญญตใดๆ และผตรวจการแผนดนสามารถถกฟองรองโดยตรงและตองรบผดเปนการสวนตว

จากทกลาวมาแลวนน ผลจากการศกษาท าใหเกดความรความเขาใจในการพจารณาและการปรบใชหลกสจรตในบทบญญตคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดนในทกมต ซงแตเดมความคมกนความรบผดของผตรวจการแผนดนไทยจากความรบผดทางแพงยงไมไดมการน าหลกสจรตมาบญญตไว ท าใหการพจารณาใหความคมกนความรบผดแกผตรวจการแผนดนค านงถงเฉพาะ


ความชอบดวยกฎหมายในทางรปแบบอยางเครงครดตายตว หากน าไปปรบใชอาจกอใหเกดผลประหลาด ดวยเหตนจงมการน าหลกสจรตมาบญญตเปนสาระส าคญของบทบญญตเพอเปลยนแปลงใหหลกความคมกนของผตรวจการแผนดนจากความรบผดทางแพงลดทอนความแขงกระดางและสามารถเชอมโยงความชอบดวยกฎหมายเขาความชอบธรรม โดยหลกสจรตจะ ท าหนาทเปนเครองมอชวดความชอบธรรมภายใตการพจารณาความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหาทงในแงของความซอสตยและความไววางใจ ทงน ความรความเขาใจทเกดขนจากการศกษาในครงนจะเปนประโยชนตอผตรวจการแผนดนในการน าไปปรบใชในทางปฏบตซงจะท าใหผตรวจการแผนดน มความเปนอสระและสามารถปฏบตหนาทไดอยางเตมศกยภาพในการแกไขปญหาเรองรองเรยนอยางเปนธรรมสมดงความคาดหวงของประชาชนตอไป


กตตศกด ปรกต. (2555) หลกสจรตและเหตเหนอความคาดหมายในการช าระหน, กรงเทพฯ: วญญชน.

พรณา ตงศภทย (บรรณาธการ). (2552) การใชการตความกฎหมาย, กรงเทพฯ: เดอนตลา.

วรนาร สงหโต. (ม.ป.ป.) หลกสจรต, จาก http://www.stou.ac.th/schools/ slw/upload/ ex40701-1.pdf [คนเมอ 25 กนยายน 2555] Ombudsman Act 1974. No. 68, (NSW).


กฎหมายลมละลาย: ศกษาเปรยบเทยบระหวาง สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวกบประเทศไทย

บญลอม ศรธรรมวรรณ1

บทคดยอ

บทความฉบบนมวตถประสงคในการศกษาถงปญหาและอปสรรคในบทบญญตของกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ.1994 ในประเดนปญหาเกยวกบเนอหา บคคลทเกยวของ กระบวนการพจารณาคด และการจดการทรพยสนของบคคลลมละลาย รวมตลอดถงการหลดพนจากการลมละลาย โดยไดท าการศกษาเปรยบเทยบกบพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไทย การวจยครงน เปนการวจยเชงคณภาพดวยการวจยเอกสาร ศกษาวเคราะหขอมลจากหนงสอ วารสารทางกฎหมาย วทยานพนธ งานวจย ค าพพากษาทงภาษาไทย-ลาว และภาษาตางประเทศทเกยวของกบการลมละลายเพอสรปเปนขอเสนอแนะ ในการปรบปรงแกไขกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ของ สปป.ลาว ใหมความชดเจนมากยงขน

จากการศกษาพบวา กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 มไดบญญตใหบคคลธรรมดาเปนผฟองรองหรอถกฟองรอง หรอรองขอใหศาลพจารณาพพากษาคดลมละลายได ทงมไดมการก าหนดจ านวนหนทจะฟองรองใหลมละลายไวอยางชดเจนและแนนอน และเมอมผใชสทธฟองรองคดลมละลายแลว จะมสทธถอนฟองคดลมละลายไดหรอไม ซงในกฎหมายดงกลาวกหาไดบญญตไว รวมตลอดถงกระบวนการพจารณาคดลมละลาย และการก าหนดเหตแหงการหลดพนจากการลมละลายกบญญตไวไมชดเจน เชน มไดมการก าหนดจ านวนองคคณะผพพากษาและคณสมบตของผพพากษาไวอยางชดเจน และมไดมการก าหนดอาย



ความในการหลดพนจากการลมละลาย และหลกเกณฑในการปลดลมละลาย เปนตน ความไมชดเจนดงกลาวของกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 จงท าใหมปญหาในการบงคบใชกฎหมายเกยวกบการฟองรองคดเปนอยางยง สงผลใหไมเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย ตลอดจนทงอาจท าใหการตความกฎหมายเปนไปอยางไมยตธรรม และไมอาจอ านวยความยตธรรมใหแกสงคมและประเทศชาตไดอยางเตมท

ดงนน จงสมควรใหมการแกไข ปรบปรงกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ของ สปป.ลาว โดยใหมการบญญตก าหนดจ านวนหนในการฟองรองไวอยางชดเจน และเปดชองใหบคคลธรรมดาและพอคารายยอยสามารถเปนผฟองรอง หรอถกฟองรอง หรอรองขอใหศาลพจารณาพพากษาคดลมละลายได และสมควรใหมการจดตงศาลลมละลายขนใน สปป.ลาว ดวย เพอใหท าหนาทในการพจารณาพพากษาคดลมละลายเปนการเฉพาะ ดงเชนประเทศไทย อนจะท าใหการพจารณาตดสนคดลมละลายใน สปป.ลาว เกดความยตธรรมมากยงขน

ค าส าคญ: ลมละลาย / วสาหกจ Abstract

This article is aimed to study on problems and obstacles of Bankruptcy Law of 1994, the issues concerning text, relating persons, case procedure and bankrupt property management, as well as bankrupt disengagement. The study includes comparing Bankruptcy Act of B.E. 2483 of Thailand Bankruptcy Law of 1994 of Lao PDR. This study including the qualitative research from documents and legal texts, thesis, published research, decision, Thai-Lao and foreign law journal related the bankruptcy, and analyzing the context to give recommendations in order to improve Bankruptcy Law of 1994 of Laos.


From the result of study, the Bankruptcy Law of 1994 doesn’t give individuals the power to litigate, accuse, appeal or withdrawn the lawsuit in bankruptcy case. Also, the Laos justice system doesn’t give a clear picture of bankruptcy prosecution legal or disengagement from bankruptcy. For example; number of bar, judge qualification, prescription of bankrupt disengagement, and rule for bankrupt discharge, etc. The inexplicit prosecution caused problems to legal enforcement and interpretation as well as raising the unequitable law persecution which may cause unjust throughout Laos society.

Hence, in order to improve Bankruptcy Law of 1994 of Lao PDR., giving the clear amount of debt, needed in litigation, providing the power to file a lawsuit on their own to individuals in bankruptcy case and establishing bankruptcy court in Lao PDR., similar in Thailand specialized court in bankruptcy is needed.

Keywords: Bankruptcy / Enterprise 1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ในระหว า งป ค .ศ . 1975 ถ งป ค .ศ . 1986 ห ล งจากสาธารณร ฐประชาธปไตยประชาชนลาว2 ไดประกาศเอกราช รฐบาลไดออกนโยบายไมรบการลงทนของตางชาต รบไดเฉพาะบางประเทศในกลมประเทศสงคมนยมเทานน การด าเนนนโยบายทางเศรษฐกจของประเทศในขณะนนจงมลกษณะแบบกาวผานทนนยมเพอไปสสงคมนยม ระบบเศรษฐกจภายในประเทศมลกษณะปด โดยมขอจ ากดในการเปดการลงทนทมากมาย และกรรมสทธทกอยางเปนของรฐ ตอมาระหวางป

2 สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ตอไปในวทยานพนธนจะเรยกวา “สปป.ลาว”

และ สปป.ลาว ใชศกราชทเรยกวา “ครสตศกราช (ค.ศ.)”.


ค.ศ. 1986 ถงป ค.ศ. 1990 รฐบาลไดด าเนนนโยบายเปดประเทศ และไดท าการปฏรประบบเศรษฐกจภายในประเทศมาเปนการด าเนนนโยบายทางเศรษฐกจตลาดเสร และไดใชกลไกทางดานการเงนเปนตวก าหนด เพอปกปองการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ ทงรฐบาลไดมการปรบปรงค าสงของส านกงานนายกรฐมนตร วาดวยการแกไขขอขดแยงทางดานเศรษฐกจ ฉบบเลขท 53/นย. ลงวนท 15 ตลาคม ค.ศ. 1976 เพอบงคบใชในการแกไขปญหาสภาพเศรษฐกจทมการเจรญเตบโตขน จงไดตรากฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา (Law on Contract) ขน มผลบงคบใชเมอวนท 27 กรกฎาคม ค.ศ. 1990 เพอแกไขขอขดแยงทางดานเศรษฐกจและรองรบการขยายตวทางดานเศรษฐกจ ตลอดจนปกปองผลประโยชนของรฐ เจาหน วสาหกจ ลกหน การใหกยมสนเชอ และเพอความเปนระเบยบของการด าเนนธรกจสงเสรมการลงทน อนเปนสวนหนงในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม และในป ค.ศ. 1994 รฐบาลไดออกกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ (Bankruptcy Law)3 มผลบงคบใชเมอวนท 5 พฤศจกายน ค.ศ. 1994 อนเปนกฎหมายฉบบหนงทส าคญในการแกไขปญหาเศรษฐกจโดยภาพรวมของประเทศโดยตรงภายหลงจากทรฐบาลไดเปดประเทศสสากล และยงเปนกฎหมายฉบบแรกทบงคบใชกบวสาหกจในการขอลมละลายโดยตรงเชนกน อนจะเปนการปกปองผลประโยชนของวสาหกจและของรฐ ตลอดจนรกษาความเปนระเบยบของการด าเนนธรกจและสงเสรมการลงทน ซงเปนสวนหนงของแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ปจจบนกฎหมายฉบบดงกลาวยงมเคยไดรบการแกไขใหทนตอสภาพเศรษฐกจ และสงคมทเปลยนแปลงไปแตอยางใด

3 กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994, เลขท 010/สภช. ลงวนท 14

ตลาคม ค.ศ 1994, ไดผานการรบรองโดยสภาแหงชาตเมอวนท 14 ตลาคม ค.ศ. 1994 ชอทางการของกฎหมายในภาษาองกฤษเรยกวา “Bankruptcy Law” แปลเปนภาษาไทยไดวา “พระราชบญญตลมละลาย”.


ตลอดระยะเวลากวา 19 ป ของการบงคบใชกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 สามารถใหความคมครองและแกไขปญหากบวสาหกจของ สปป.ลาว ไดในระดบหนง แตเมอสภาพเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไปในปจจบน ท าใหกฎหมายฉบบดงกลาวไมเออตอการแกไขปญหาแตอยางใด กลาวคอ กฎหมายดงกลาวหาไดมบทบญญตในมาตราใดก าหนดใหบคคลธรรมดาเปนผฟองรองหรอถกฟองรองหรอ รองขอใหศาลพจารณาพพากษาคดลมละลายได มเพยงแตบทบญญตใหเฉพาะวสาหกจหรอนตบคคลผทไดจดทะเบยนถกตองตามกฎหมาย (กฎหมายวาดวยวสาหกจ ค.ศ. 2005) เทานน ทจะฟองรองหรอถกฟองรองหรอรองขอใหศาลพจารณาพพากษาคดลมละลายได นอกจากนกฎหมายฉบบดงกลาวกมไดมการก าหนดจ านวนหนทจะฟองรองใหลมละลายไวอยางชดเจนและแนนอน มเพยงถอยค าทวา “...มหนสนเกนความสามารถทจะช าระได...4” เทานน และเมอมผใชสทธฟองรองคดลมละลายแลว จะมสทธถอนฟองคดลมละลายไดหรอไม ซงในกฎหมายดงกลาวกหาไดบญญตไว รวมตลอดถงกระบวนการพจารณาคดลมละลาย และการก าหนดเหตแหงการหลดพนจากการลมละลาย กมความไมชดเจนเชนกน เชน มไดมการก าหนดจ านวนองคคณะผพพากษาและคณสมบตของผพพากษาไวอยางชดเจน และมไดมการก าหนดอายความในการหลดพนจากการลมละลาย และหลกเกณฑในการปลดลมละลาย เปนตน ความไมชดเจนดงกลาวของกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 จงท าใหมปญหาในการบงคบใชกฎหมายเกยวกบการฟองรองคดเปนอยางยง กลาวคอ เมอกฎหมายดงกลาวมไดก าหนดจ านวนหนในการฟองรองคดไวอยางชดเจน จงสงผลใหการฟองรองคดลมละลายมปญหาตามไปดวย ท าใหไมเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย ตลอดจนทงอาจท าใหการตความกฎหมายเปนไปอยางไมยตธรรม และไมอาจอ านวยความยตธรรมใหแกสงคมและประเทศชาตไดอยางเตมท

4 กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994, มาตรา 5.


ดงนเพอแกไขปญหาและอปสรรคดงกลาว จงไดท าการศกษาวเคราะหและหามาตรการทางกฎหมายลมละลายของประเทศไทย เนองจากพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 24835 ของประเทศไทยมการพฒนาการมาอยางยาวนาน ทงบทบญญตและเนอหากมความกระชบ รดกม และชดเจน จงท าใหเกดการศกษาเปรยบเทยบเพอน ามาปรบปรง แกไข กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ของ สปป.ลาว ใหมความเหมาะสม และชดเจนมากยงขน อนจะอ านวยความยตธรรม และเออตอการรกษาผลประโยชนของวสาหกจและของประเทศโดยภาพรวมมากยงขน

2. วตถประสงคของการศกษา

ศกษาวเคราะหปญหา และอปสรรคของมาตรการทางกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ของ สปป.ลาว เปรยบเทยบกบพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไทย

3. วธด าเนนการวจย

การศกษาน เปนการศกษาว เคราะห โดยใช ว ธ ว จ ยทางเอกสาร (Documentary Research) โดยอาศยการศกษาคนควาและวเคราะหขอมลจากขอเทจจรงในอดตถงปจจบน รวมทงศกษาจากกฎหมายทเกยวของ และรวบรวมขอมลจากเอกสาร แนวความคด ทฤษฎ หนงสอ วารสาร บทความ วทยานพนธ และขอมลตางๆ ทเกยวของทอยในเวบไซต และหนงสอพมพทไดเผยแพรแกประชาชนทวไป เพอรวบรวมขอมลมาประกอบการศกษาวเคราะห อนจะกอใหเกดประโยชนสงสดตอการศกษาน

5 พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483, ราชกจจานเบกษา , เลม 57, (30 ธนวาคม 2483), 958.


4. ผลการวจย ผลการวจยสามารถแยกพจารณาไดดงน 4.1 เจาหน “เจาหน” ในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญา ค.ศ.

2004 มาตรา 3 ของ สปป.ลาว ไดใหความหมายวา “เจาหน หมายความวา บคคลผมสทธทวงใหลกหนปฏบตมาตรการช าระหนแกตน”

จากความหมายดงกลาวจะเหนไดวา เจาหนมสทธอยางกวางขวางในการทจะบงคบใหลกหนปฏบตการช าระหนใหแกตนได กลาวคอ กฎหมายใชถอยค าวา “...ปฏบตมาตรการ...” หมายความวา เจาหนยอมมสทธใชมาตรการตางๆ เทาทไมขดตอกฎหมายในการบงคบใหลกหนช าระหน เชน มาตรการทางศาล มาตรการทางนตกรรมสญญาตางๆ เชน สญญากยม สญญาเชา เปนตน เพอบงคบใหลกหนช าระหนใหแกตน ซงกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 กเปนมาตรการหนงทเจาหนน ามาบงคบใหลกหนช าระหนใหแกตน

โดยทกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 มาตรา 4 ไดบญญตวา “เมอวสาหกจใดวสาหกจหนงหากอยในสภาวะลมละลาย เจาหนมสทธฟองรองหรอวสาหกจเองกมสทธรองขอใหศาลพจารณาพพากษาตดสนใหลมละลายได” เมอไดพจารณามาตราดงกลาวแลวสามารถแยกศกษาเจาหนได 2 ประเภท คอ

4.1.1 เจาหนธรรมดา (เจาหนไมมประกน) กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ไมไดแยก

หลกเกณฑการฟองคดลมละลายส าหรบเจาหนธรรมดา และเจาหนมประกน ออกจากกนอยางชดเจน กฎหมายเพยงบญญตไวในมาตรา 5 วา “การฟองรองหรอการรองขอใหศาลพจารณาพพากษาตดสนการลมละลายของวสาหกจ จะปฏบตไดตอเมอวสาหกจนนมหนสนจนเกนความสามารถช าระได หรอเจาหนไดสงใบแจงหน


ใหวสาหกจลกหนแลวอยางนอย 3 ครง ซงแตละครงหางกนไมเกน 20 วน และวสาหกจลกหนไดเซนรบแลวแตยงไมไดช าระหนสน...”

กลาวคอ ในการฟองคดหรอรองขอใหลกหนลมละลายของเจาหนธรรมดานน กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ไดก าหนดใหสามารถกระท าไดกตอเมอเจาหนเหนวาลกหนมหนสนจนเกนความสามารถทจะช าระได ซงค าวา “ลกหนมหนสนจนเกนความสามารถทจะช าระได” นน กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 กมไดบญญตอธบายขยายความไวอยางชดเจน จงท าใหมลกษณะทไมแนนอน ประกอบกบทงเจาหนนนตองไดสงใบแจงหนใหแกวสาหกจลกหนแลวอยางนอย 3 ครง ซงแตละครงหางกนไมเกน 20 วน และวสาหกจลกหนนนตองไดเซนรบทราบแลวแตยงไมไดช าระหนสน ซงขอความดงกลาวนน กมลกษณะทไมชดเจนแนนอนเชนเดยวกน กลาวคอ กฎหมายมไดก าหนดใหเมอวสาหกจลกหนไดรบทราบตามใบแจงหนแลว ตองช าระหนภายในกวน จงจะขนชอไดวาลกหนไมช าระหน และถาหากเจาหนไดสงใบแจงหนหางกนเกน 20 วน ผลของใบแจงหนจะยงคงสมบรณและผกพนวสาหกจลกหนใหตองช าระหนตามใบแจงหนนนอยอกหรอไม และเจาหนจะยงคงอาศยเหตดงกลาวมาเปนมลในการฟองคดหรอรองขอใหวสาหกจลกหนลมละลายไดอกหรอไม ซงปญหาดงกลาวนลวนแตสรางความสบสนใหกบศาล เจาหน และลกหนเปนอยางยง กลาวคอ การทกฎหมายมไดก าหนดจ านวนหนไวอยางชดเจนนนท าใหศาลตองใชความระมดระวงอยางละเอยดในการสบพยานเพอใหไดความจรงตามทเจาหนไดฟอง ท าใหตองใชเวลานานในการคนหาความจรง และสงผลใหคดลมละลายไดรบการพจารณาอยางลาชา และการทกฎหมายมไดก าหนดความสนผลผกพนของการสงใบแจงหนทเกน 20 ไวนน เจาหนกยอมอาศยการสงใบแจงหนและระยะเวลาทเกนกวากฎหมายก าหนดไวดงกลาวมาเปนมลเหตฟองวสาหกจลกหนใหลมละลายไดตลอดเวลา เชนนแลว ยอมท าใหการบงคบใชกฎหมายลมละลายใน สปป.ลาว ไมทนตอสภาพเศรษฐกจและสงคมของประเทศชาตทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว สงผลใหการ


บงคบใชกฎหมายลมละลายของ สปป.ลาว ไมกอใหเกดประโยชนในการพจารณาคดและไมอาจสรางความเปนธรรมใหกบเจาหนและลกหนไดสมประสงคของการตรากฎหมายขนใชบงคบ ในขณะเดยวกน พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไทยไดมการบญญตไวอยางชดเจนเกยวกบการฟองคดของเจาหนธรรมดา กลาวคอ มาตรา 9 แหงพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ไดวางหลกเกณฑวาเจาหนจะฟองลกหนใหลมละลายไดกตอเมอ

1. ลกหนมหนสนลนพนตว เปนหลกเกณฑทไดบญญตไวในมาตรา 7 ทถอวาเปนมลเหตท

จะพพากษาใหลกหนลมละลายได ค าวา “ลกหนมหนสนลนพนตว” กคอลกหนมทรพยสนไมพอช าระหนหรอลกหนมหนสนมากกวาทรพยสน ซงในค าฟองตองบรรยายวาจ าเลยมหนสนลนพนตว หากโจทกไมไดอางมาในค าฟองเลยวาจ าเลยเปนผมหนสนลนพนตว ศาลกอาจจะยกฟองไดทนท (ค าพพากษาฏกาท 996/2508) นอกจากน ถาลกหนไดกระท าการอยางใดอยางหนง ตามทบญญตไวในมาตรา 8 กสนนษฐานวาลกหนมหนสนลนพนตว

2. ลกหนซงเปนบคคลธรรมดาเปนหนเจาหนผเปนโจทกคนเดยวหรอหลายคน เปนจ านวนไมนอยกวาหนงลานบาท หรอลกหนซงเปนนตบคคลเปนหนเจาหนผเปนโจทกคนเดยวหรอหลายคนเปนจ านวนไมนอยกวาสองลานบาท

ค าวา “ไมนอยกวาหนงลานบาท” หมายความวา เปนหนตงแตหนงลานบาทขนไป นอกจากน ถาเปนเจาหนหลายคนคนละไมถงหนงลานบาท แตเมอรวมจ านวนหนกนแลวเปนเงนไมนอยกวาหนงลานบาท เจาหนเหลานนกสามารถเขาชอรวมกนเปนโจทกฟองคดลมละลายไดโดยไมจ าตองค านงถงวามลหนนนเหมอนกนหรอไม เชน เจาหนคนหนงเปนหนเงนก เจาหนอกคนหนงเปนหนคาเชา หนแตละรายไมถงหนงลานบาท แตเมอรวมจ านวนหนกนแลวเปนเงนไมนอยกวาหนงลานบาท กอาจเขาชอรวมกนฟองลกหนได จ านวนหนทวาไมนอยกวาหนงลานบาทนนหมายถงความรบผดเฉพาะตวของลกหน ซงอาจเปนการรบผดโดยตนเองแต


ฝายเดยว หรอรบผดในฐานะเปนลกหนรวมกได เพราะในดานกฎหมายลกหนรวมแตละคนจะตองรบผดชอบในหนเตมจ านวนโดยหลกกฎหมายเจาหนหลายคนเขาชอเปนโจทกรวมกนฟองลกหนใหลมละลายได แตเจาหนจะเอาลกหนหลายๆ ราย ซงไมมความรบผดรวมกนมารวมกนเพอฟองใหลกหนเหลานนหรอแตคนใดคนหนงลมละลายไมได6

3. หนนนอาจก าหนดจ านวนไดโดยแนนอนไมวาหนนนจะถงก าหนดช าระโดยพลนหรอในอนาคตกตาม

ในคดแพงสามญ หนทเจาหนฟองลกหนเปนคดไดจะตองถงก าหนดเวลาช าระ หากหนยงไมถงก าหนดช าระ เจาหนยงไมมอ านาจบงคบใหลกหนช าระ แตส าหรบคดลมละลายนนหนไมจ าเปนตองถงก าหนดช าระเจาหนกฟองลมละลายได ขอส าคญอยทวาหนนนตองก าหนดจ านวนไดโดยแนนอน เหตทกฎหมายลมละลายบญญตไวเปนพเศษตางจากคดแพงสามญกเพราะกฎหมายถอวาลกหนมหนสนลนพนตวแลว ไมควรใหเจาหนรอฟองเมอหนถงก าหนดช าระ ซงกวาจะถงเวลานนเจาหนอาจไดรบความเสยหายกเปนได นอกจากนการฟองคดลมละลายยงเปนการฟองเพอใหมการจดการทรพยสนของลกหน หาใชฟองใหลกหนช าระหนโดยตรงไม ดงนนก าหนดเวลาช าระหนจงมใชสาระส าคญของการฟองคดลมละลายแตประการใด7

จะเหนไดวาพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ไดก าหนดไวอยางชดเจนเกยวกบการฟองคดลมละลายของเจาหนธรรมดา ตลอดทงไดก าหนดจ านวนหนทแนนอนตายตว ท าใหผบงคบใชกฎหมายอยางศาล เจาหน และลกหน

6 ขจร หะวานนท, กฎหมายลมละลาย Bankruptcy Law, พมพครงท 4. (กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยรามค าแหง, 2543), 26. 7 วชา มหาคณ, ค าอธบายกฎหมายลมละลาย และการฟนฟกจการของลกหน พ.ศ.

2551, พมพครงท 13, (กรงเทพฯ: นตบรรณการ, 2553), 44.


ไมเกดความสบสน ทงยงเกดความสะดวกรวดเรวในการพจารณาตดสนคดไดอยางแมนย าและถกตอง อนสงผลดตอการผดงความยตธรรมใหเกดแกเจาหน และลกหนเปนอยางยง

ดงนน เหนสมควรให สปป.ลาว แกไข ปรบปรงกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 โดยใหมการบญญตหลกเกณฑในการฟองคดลมละลายส าหรบเจาหนธรรมดาไวอยางชดเจน พรอมทงก าหนดจ านวนหนทเจาหนจะอาศยเปนมลเหตในการฟองคดไวอยางแนนอน อยางเชนพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 มาตรา 9 ของประเทศไทย กจะท าใหสามารถแกปญหาความสบสนใน สปป.ลาว ในการบงคบใชกฎหมายลมละลายได อนจะสงผลดตอการฟองคดของเจาหน และท าใหศาลสามารถพจารณาคดไดอยางรวดเรวทนตอสภาพเศรษฐกจและสงคมใน สปป.ลาว ทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

4.1.2 เจาหนมประกน กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ไมไดบญญต

หลกเกณฑการฟองคดลมละลายส าหรบเจาหนมประกนทจะฟองลกหนใหลมละลายไวเปนการเฉพาะดงประเทศไทย แตค าวา “เจาหนมประกน” นไดถกบญญตไวในกฎหมายวาดวยการค าประกนการปฏบตสญญา ค.ศ. 2005 มาตรา 7 บญญตวา “การค าประกนทจะไดรบการช าระหน ใหปฏบตตามอนดบบรมสทธ ดงน

1. การค าประกนตามกฎหมาย กฎหมายวาดวยการค าประกนการปฏบตสญญา ค.ศ. 2005 มาตรา 48

ไดก าหนดใหหนคาแรงงาน คาเงนเดอน หรอผลประโยชนอนๆ ตามทไดก าหนดไวใน

8 กฎหมายวาดวยการค าประกนการปฏบตสญญา ค.ศ. 2005, มาตรา 4 บญญตวา

“การค าประกนตามกฎหมายเปนการรบประกนการใชแทนหนสน หรอสทธอนทไดก าหนดไวในกฎหมาย โดยเหตผลทางดานมนษยธรรมและทางผลประโยชนรวมของชาต เชน การจายคาแรงงาน เงนเดอน หรอผลประโยชนอนๆ ตามทไดก าหนดไวในกฎหมายแรงงาน การเสยภาษ-


กฎหมายแรงงาน รวมตลอดทงคาภาษ-อากรของประเทศทวสาหกจลกหนคางช าระ ซงหนเหลานเปนหนทไดรบการค าประกนตามกฎหมาย เชน กฎหมายแรงงาน เปนตน ท าใหเจาหนดงกลาวมสทธฟองคดหรอรองขอตอศาลใหวสาหกจลกหนลมละลายได หากเหนวาวสาหกจลกหนมหนสนเกนความสามารถทจะช าระได และเมอวสาหกจลกหนไดลมละลายแลว ตองจดการช าระหนสนเหลานเปนล าดบตน

2. การค าประกนตามสญญา9 การค าประกนตามสญญา คอ บคคลหรอนตบคคลภายนอกผหนง

ผใด ไดเขาท าสญญาเปนประกนการช าระหนของลกหนใหไวแกเจาหน หรอท าสญญาเปนประกนการเขาช าระหนสนแทนลกหน ซงการค าประกนตามสญญาม 2 ประเภท คอ

ก) การค าประกนตามสญญาดวยทรพย เปนการตกลงระหวางเจาหนกบลกหน ซงลกหนไดน าทรพยหรอเอกสารทเกยวกบการครอบครองทรพยใหไวแกเจาหน หรอไวแกบคคลอนทไดรบมอบหมาย หรอทรพยดงกลาวไดมการก าหนดไวอยางชดเจนในสญญาค าประกน กอใหเจาหนดงกลาวเกดบรมสทธในการไดรบการช าระหนจากทรพยอนเปนหลกประกนนน

ข) การค าประกนตามสญญาดวยบคคลหรอนตบคคล เปนสญญาซงบคคลหรอนตบคคลผหนงผใดไดตกลงใชแทนหนสนหรอปฏบตสทธอนๆ

อากร และการจายอนๆ เพอรบประกนผลประโยชนของชาต ซงไมรวมเอาหนสน หรอผลประโยชนอนๆ ทเกดจากสญญาระหวางรฐกบบคคลหรอองคกรอนๆ”.

9 หลกประกนดวยทรพยจะประกอบดวยจ านองและจ าน า แตกฎหมายวาดวยการค าประกนการปฏบตสญญา ค.ศ. 2005 จะใหค าศพททแตกตางจากกฎหมายไทย คอ จะเรยก “จ านอง” วา “การค าประกนดวยอสงหารมทรพย” และเรยกการ “จ าน า” วา “การค าประกนดวยสงหารมทรพย” หรอรวมเรยกอกอยางหนงเปนภาษาลาววา “การซวดจ า”, วไช สหาปญญา, ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายวาดวยการค าประกนการปฏบตสญญา , (นครหลวงเวยงจนทน: กระทรวงศกษาธการ, 2007), 23.


แทนลกหน ในกรณทลกหนไมช าระหนสนหรอไมปฏบตสทธอนๆ แทนการช าระหนดวยตนเองได

บรมสทธทกลาวมาน จะถกใชกตอเมอลกหนไมสามารถช าระหนได หรอไมสามารถปฏบตสทธอนๆ เพอช าระหน หรอถกศาลพพากษาใหลมละลาย”

หมายความวา เมอลกหนไดถกศาลพพากษาใหลมละลายแลว ผค าประกนดงกลาวตามทกฎหมายไดก าหนดไวนนยอมมสถานะเปนเจาหนของลกหน ซงในการช าระหนสนของบคคลลมลายจงตองจดการช าระหนตามบรมสทธตามมาตรา 7 เสยกอน เหลอจากนนจงจะจดสรรช าระหนใหแกเจาหนอนๆ ของลกหนตอไป

ซงเจาหนมประกนดงกลาว จะใชสทธฟองคดหรอรองขอใหวสาหกจลมละลายไดนน ตองเปนไปตามมาตรา 5 แหงกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 กลาวคอ เจาหนตองเหนวาลกหนมหนสนเกนความสามารถทจะช าระได และ/หรอเจาหนนนตองไดมใบแจงหนใหแกวสาหกจลกหนแลวอยางนอย 3 ครง ซงแตละครงหางกนไมเกน 20 วน และวสาหกจลกหนนนตองไดเซนรบทราบแลวแตยงไมไดช าระหนสน เจาหนจงจะฟองคดหรอรองขอตอศาลใหวสาหกจลกหนลมละลายได อยางไรกตามกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 กหาไดมบทบญญตมาตราใดก าหนดเงอนไขหรอหลกเกณฑการฟองคดลมละลายของเจาหนมประกนนไวไม

ผเขยนเหนวา การใหเจาหนมหลกประกนสามารถฟองวสาหกจลกหนใหลมละลายไดโดยไมมขอจ ากดนน เปนการใหสทธแกเจาหนดงกลาวกวางมากเกนไป กลาวคอ เมอกฎหมายมไดบญญตใหเจาหนมหลกประกนตองสละหลกประกนกอนทจะฟองคด เจาหนมหลกประกนกหามความจ าเปนอนใดทจะตองฟองใหลกหนเปนบคคลลมละลาย เนองจากวาเจาหนผมหลกประกนอยนนชอบทจะไดรบช าระหนเอาจากหลกประกนทลกหน หรอบคคลภายนอกไดใหไวแกเจาหนอยแลว การทกฎหมายเปดชองใหเจาหนสามารถใชสทธฟองลกหนใหลมละลายไดอก จงดประหนงวาเจาหนมหลกประกนนนมสทธไดรบการช าระหนจากลกหนผถกฟอง


คดลมละลายถง 2 คราว คอ คราวแรกไดรบการช าระหนเอาจากหลกประกนทลกหนหรอบคคลภายนอกไดใหไว คราวทสองคอ ไดรบการช าระหนจากกองทรพยสนของลกหน ผ ลมละลายตามฟองไดอก เชนนการฟองคด ลมละลายโดยเจาหนมหลกประกนของ สปป.ลาว จงมลกษณะทตรงขามกบการฟองคดลมละลายของเจาหนมประกนตามพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไทย กลาวคอ

พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 มาตรา 10 ไดบญญตเกยวกบเจาหนมประกนจะฟองลกหนใหลมละลายไดกตอเมอ

1. มไดเปนผตองหามมใหบงคบการช าระหนเอาแกทรพยสนของลกหนเกนกวาตวทรพยทเปนหลกประกน

ค าวา “มไดเปนผตองหาม” หมายความถง เจาหนผรบจ านอง ซงมสญญาขอตกลงพเศษกบลกหนวา ถาทรพยสนทจ านองนนมราคาไมคมกบจ านวนหนใหเจาหนมสทธบงคบช าระหนเอาจากทรพยสนอนของลกหนเกนกวาตวทรพยทจ านองได ซงขอตกลงดงกลาวเปนการยกเวนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 73310 และศาลฎกาไดวนจฉยวา เปนขอตกลงทใชบงคบได (ค าพพากษาฎกาท 474/2502) ฉะนนเจาหนผรบจ านองซงมสญญาขอตกลงพเศษกบลกหนวาใหเจาหนมสทธบงคบช าระหนเอาจากลกหนเกนกวาตวทรพยทจ านองได เจาหนผรบจ านองดงกลาวจงน ามลหนทเหลอไปฟองลกหนใหลมละลายได จงไมตองหามตามพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 มาตรา 10 (1) แตถาเจาหนผรบจ านองไมมขอสญญาขอตกลงพเศษกบลกหนดงกลาว เจาหนผรบจ านองยอมไมม

10 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย, มาตรา 733 บญญตวา “ถาเอาทรพยจ านอง

หลดและราคาทรพยสนนนมประมาณต ากวาจ านวนเงนทคางช าระกนอยกด หรอถาเอาทรพยสนซงจ านองออกขายทอดตลาดใชหน ไดเงนจ านวนสทธนอยกวาจ านวนเงนทคางช าระกนอยนนกด เงนยงขาดจ านวนอยเทาใดลกหนไมตองรบผดในเงนนน”.


สทธน ามลหนจ านองรายนนมาฟองลกหน ให ลมละลายได แตถาเปนกรณบคคลภายนอกเอาทดนมาตใชหนเงนกแทนลกหน เปนการช าระหนบางสวนตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 321 วรรคแรก11 ไมใชเปนกรณเอาทรพยจ านองออกขายทอดตลาดตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 72812 หรอเอาทรพยจ านองหลดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 72913 จงน ามาตรา 733 มาบงคบใชไมได ฉะนนโจทกยงมสทธเรยกรองใหจ าเลยซงเปนลกหนเงนกช าระหนสวนทยงขาดอยนนได เมอจ าเลยยงเปนลกหนตามค าพพากษาเกนกวา 1 ลานบาท และยงไมมทรพยสนอนใหยดเอามาช าระหน ศาลกชอบทจะพพากษาพทกษทรพยเดดขาดจ าเลยได (ค าพพากษาฎกาท 300/2506 [ประชมใหม])14

11 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย, มาตรา 321 วรรคแรก บญญตวา “ถาเจาหน

ยอมรบการช าระหนอยางอนแทนการช าระหนทไดตกลงกนไว ทานวาหนนนกเปนอนระงบสนไป”. 12 เรองเดยวกน, มาตรา 728 บญญตวา “เมอจะบงคบจ านองนน ผรบจ านองตองม

จดหมายบอกกลาวไปยงลกหนกอนวาใหช าระหนภายในเวลา อนสมควรซงก าหนดใหในค าบอกกลาวนน ถาและลกหนละเลยเสยไมปฏบตตามค าบอกกลาว ผรบจ านองจะฟองคดตอศาลเพอใหพพากษาสงใหยดทรพยสนซงจ านองและใหขายทอดตลาดกได”.

13 เรองเดยวกน, มาตรา 729 บญญตวา “นอกจากทางแกดงบญญตไวในมาตรากอนนน ผรบจ านองยงชอบทจะเรยกเอาทรพยจ านองหลดไดภายในบงคบแหงเงอนไข ดงจะกลาวตอไปน

(1) ลกหนไดขาดสงดอกเบยมาแลวเปนเวลาถงหาป (2) ผจ านองมไดแสดงใหเปนทพอใจแกศาลวาราคาทรพยสนนนทวมจ านวนเงนอน

คางช าระ และ (3) ไมมการจ านองรายอน หรอบรมสทธอนไดจดทะเบยนไวเหนอทรพยสนอน

เดยวกนนเอง”. 14 ชลอ วองวฒนาภกล, ค าอธบายเรยงมาตรา กฎหมายลมละลาย Bankruptcy Law,

(เชยงราย: ม.ป.พ., ม.ป.ป.), 47-48.


2. กลาวในฟองวา ถา ลกหน ลมละลายแลว จะยอมสละหลกประกนเพอประโยชนแกเจาหนทงหลาย หรอตราคาหลกประกนมาในฟองซงเมอหกกบจ านวนหนของตนแลวเงนยงขาดอย ส าหรบลกหนทเปนบคคลธรรมดาเปนจ านวนไมนอยกวาหนงลานบาท และลกหนซงเปนนตบคคลเปนจ านวนไมนอยกวาสองลานบาท

นอกจากเจาหนมประกน ไมตองหามตามหลกเกณฑขอท 1 แลว ในมาตรา 10(2) เจาหนมประกนยงจะตองกลาวในฟองอยางใดอยางหนง ดงน

1) สละหลกประกนเพอประโยชนแกเจาหนทงหลาย เชน แดงเปนหนด าตามสญญากยม 3 ลานบาท โดยแดงไดเอาสรอยเพชร 1 เสน มาจ าน ากบด าไวเปนประกนการช าระหน ถาค าแถลงในฟองวา หากแดงลมละลายแลว ด าจะยอมสละสรอยเพชร 1 เสนทเปนประกนนน ใหแกเจาพนกงานพทกษทรพยเพอขายเอาเงนมาเฉลยในระหวางเจาหนสามญทงหลาย กรณนด ายอมฟองแดงใหลมละลายไดเหมอนอยางเจาหนธรรมดา

2) ตราคาหลกประกนมาในฟอง ซงเมอหกกบหนของตนแลวเงนยงขาดอยเปนจ านวนไมนอยกวาหนงลานบาท ส าหรบบคคลธรรมดา และไมนอยกวาสองลานบาท ส าหรบนตบคคล

ตามตวอยางดงกลาว ถาหากด าใชวธตราคาสรอยเพชรทเปนหลกประกนมาในฟอง โดยตราคาเพยง 1 ลาน 8 แสนบาท ด ายอมฟองแดงใหลมละลายได เพราะหนยงขาดอยอก 1 ลาน 2 แสนบาท แตถาด าตราคาสรอยเพชร 2 ลาน 1 แสนบาท ด าจะฟองแดงใหลมละลายไมได เพราะเมอหกจ านวนหน 3 ลานบาท ทเปนหนแลว ยงคงเหลอหน เพยง 9 แสนบาท ซงไมเขาเกณฑทจะฟองใหลกหนลมละลายได


ขอสงเกต15 กรณตราคาหลกประกน ตามาตรา 10 (2) น ตองประเมนราคาหลกประกนใหเหมาะสมกบราคาทองตลาด ถาเจาหนกลนแกลงตราคาหลกประกนใหต าเพอใหลกหนถกฟองลมละลายตามเกณฑของกฎหมาย 1 ลานบาท ส าหรบบคคลธรรมดา หรอ 2 ลานบาท ส าหรบนตบคคล ลกหนอาจจะคดคานตอศาลวา เจาหนแกลงตราคาต าๆ เพอหาเหตฟองลกหนใหลมละลาย และศาลอาจยกมาตรา 1416 ขนพจารณาวาในกรณทมเหตอนทไมควรใหลกหนลมละลาย ศาลยอมมอ านาจยกฟองเจาหนผเปนโจทกได

ดงน ผเขยนเหนวา สมควรใหมการปรบปรง แกไขกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 โดยใหมการบญญตเงอนไขในการฟองคดลมละลายของเจาหนมหลกประกนไวใหชดเจน โดยตองบญญตใหเจาหน ผมหลกประกนนนตองไมเปนผทมไดถกตองหามมใหบงคบช าระหนเกนกวาหลกประกนของลกหน และเมอเจาหนมหลกประกนจะฟองลกหนเปนคดลมละลาย เจาหนมหลกประกนนนตองสละหลกประกนทตนมเพอประโยชนแกเจาหนทงหลายดวย เพอใหเจาหนทงหลายไดมสวนในการไดรบช าระหนจากหลกประกนท เจาหนผเปนโจทกฟองไดสละแลวนน ดงเชนมาตรา 10 แหง พระราชบญญต ลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไทย อนจะสงผลดตอเจาหนทงหลายของลกหนในการทจะไดรบช าระหนอยางเปนธรรมและเทาเทยมกน และสามารถสรางความเปนธรรมใหเกดขนแกเจาหนและลกหนใน สปป.ลาว ไดเปนอยางดอกดวย

15 ชลอ วองวฒนาภกล, ค าอธบายเรยงมาตรา กฎหมายลมละลาย Bankruptcy Law,

48-49. 16 พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483, มาตรา 14 บญญตวา “ในการ

พจารณาคดลมละลายตามค าฟองของเจาหนนน ศาลตองพจารณาเอาความจรงตามทบญญตไวในมาตรา 9 หรอมาตรา 10 ถาศาลพจารณาไดความจรง ใหศาลมค าสงพทกษทรพยลกหนเดดขาด แตถาไมไดความจรงหรอลกหนน าสบไดวาอาจช าระหนไดทงหมดหรอมเหตอนทไมควรใหลกหนลมละลาย ใหศาลยกฟอง”.


4.2 ลกหน กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ไดก าหนดขอบเขต

ของการบงคบใชกฎหมายเฉพาะวสาหกจทไดขนทะเบยนวสาหกจและประกอบธรกจอยใน สปป.ลาว และวสาหกจตางชาตทมตวแทนด าเนนธรกจอยใน สปป.ลาว ตามมาตรา 3 เพยงอยางเดยวโดยไมบงคบใชส าหรบบคคลธรรมดาอยางเชนประเทศไทยแตอยางใด ซงสามารถอธบายไดดงน

1. ลกหนวสาหกจทด าเนนธรกจทมภมล าเนา (ถาวร) อยใน สปป.ลาว

ลกหนวสาหกจทด าเนนธรกจทมภมล าเนา (ถาวร) อยใน สปป.ลาว นน หมายถง วสาหกจทด าเนนธรกจอยใน สปป.ลาว โดยพลเมองลาว หรอชาวตางดาว หรอคนไมมสญชาตทอยใน สปป.ลาว หรอคนตางประเทศ ซงการด าเนนธรกจดงกลาวนนตองสอดคลองกบกฎ ระเบยบ และกฎหมายของ สปป.ลาว ดวย ซงเปนไปตามกฎหมายวาดวยวสาหกจ (ฉบบปรบปรง) ค.ศ. 2005 มาตรา 3 ดงน เจาหนของวสาหกจดงกลาว ยอมสามารถฟองคดหรอรองขอตอศาลเพอใหศาลพจารณาพพากษาใหลกหนวสาหกจนนลมละลายได

2. ลกหนวสาหกจทด าเนนธรกจทไมมภมล าเนาอยใน สปป.ลาว (อยตางประเทศ) แตมตวแทนในการประกอบธรกจอยใน สปป.ลาว

ลกหนวสาหกจทด าเนนธรกจไมมภมล าเนาอยใน สปป.ลาว แตไดใชตวแทนในการประกอบธรกจอย สปป.ลาว คอ วสาหกจประเภททไดก าหนดไวในมาตรา 8 แหง กฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทนของตางประเทศ ค.ศ. 2009 ทบญญตวา “วสาหกจลงทนตางประเทศ รอยสวนรอย (100%) คอวสาหกจของตางประเทศทลงทนฝายเดยว ซงจดตงอย สปป.ลาว การจดตงวสาหกจดงกลาว อาจจดตงเปนนตบคคล หรอเปนสาขาของวสาหกจตางประเทศ ” ซงวสาหกจดงกลาวอาจใชตวแทนเปนผบรหารจดการตามทไดก าหนดไวในมาตรา 176 แหงกฎหมายวาดวยวสาหกจ (ฉบบปรบปรง) ค.ศ. 2005 ทบญญตวา “สญญาจาง


ผจดการของบรษทจ ากดผเดยว ตองท าเปนลายลกษณอกษรตามทไดก าหนดไวในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา เนอหาของสญญาตองก าหนดชดเจนเกยวกบสทธ หนาท คาจาง ความรบผดชอบของคสญญา และการยกเลกสญญา” แมลกหนทประกอบธรกจนจะไมมภมล าเนาอยใน สปป.ลาว กอาจถกเจาหนฟองหรอรองขอใหลมละลายตอศาลใน สปป.ลาว ตามกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ได

วสาหกจใน สปป.ลาว มอยดวยกน 4 ประเภท ไดแก 1. วสาหกจเอกชน วสาหกจเอกชนนสามารถจดตงไดอก 3 รปแบบ คอ

1) วสาหกจสวนบคคล 2) วสาหกจหนสวน (หางหนสวน) 3) บรษท

ในวสาหกจหนสวนน กยงสามารถแบงไดอก 2 ลกษณะ คอ 1) วสาหกจหนสวนสามญ 2) วสาหกจหนสวนจ ากด

โดยทปจจบนวสาหกจสวนบคคลและวสาหกจหนสวน ไมเปนทนยมในการจดตงมากนก ผคนสวนใหญนยมจดตงกนในรปแบบของบรษท ท าใหวสาหกจสวนบคคลและวสาหกจหนสวน แทบไมมการจดตงขนเลยใน สปป.ลาว

2. วสาหกจของรฐ วสาหกจของรฐนสามารถจดตงขนไดในรปแบบของบรษทเพยงอยาง

เดยว โดยทบรษทนสามารถแยกได 2 รปแบบ คอ 1) บรษทจ ากด บรษทจ ากดผเดยว 2) บรษทมหาชน

ซงบรษทจ ากด บรษทจ ากดผเดยวน มลกษณะเปนการจดตงขนเพยงบคคลเดยวหรอรวมทนกนจดตงกได เพอด าเนนธรกจโดยมไดน าหนเขาขายในตลาด


หลกทรพย สวนบรษทมหาชนนน เปนการจดตงขนเพอด าเนนธรกจหนงธรกจใด โดยมการน าหนเขาซอขายในตลาดหลกทรพย

3. วสาหกจประสม สามารถจดตงขนไดในรปแบบบรษทเพยงอยางเดยว โดยมการ

รวมเขาดวยกนเพอด าเนนธรกจ เชน วสาหกจของรฐรวมกบวสาหกจของรฐ ทงภายในและตางประเทศ วสาหกจของรฐรวมกบวสาหกจเอกชน หรอวสาหกจเอกชนรวมกบวสาหกจเอกชน โดยแตละวสาหกจถอหนไดไมเกน 50 สวน 100 ของหนทงหมด

4. วสาหกจรวมหม ธรกจประเภทหนงทไดมการรวมทนกนตงแตสองครอบครวขนไป

จดตงขน เพอด าเนนธรกจและหาผลก าไร โดยมการด าเนนการอยในรปแบบของสหกรณรวมธรกจ

จะเหนไดวากฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ม ได ใหบคคลธรรมดาท ว ไปน น เข า สกระบวนการ ลมละลายไดอย าง ในพระราชบญญต ลมละลาย พทธศกราช 2843 ของประเทศไทย กลาวคอ พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ไดวางหลกเกณฑเกยวกบลกหนไว ดงน

“ลกหน” ทอาจถกศาลพพากษาใหลมละลายตามพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ไดบญญตถงประเภทของลกหนไวในมาตรา 9(2) มอยดวยกน 2 ประเภท คอ

1. ลกหนซงเปนบคคลธรรมดา พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ไดบญญตถง

หลกเกณฑของลกหนซงเปนบคคลธรรมดาไวในมาตรา 9(2) โดยไดบญญตวา “ลกหนซงเปนบคคลธรรมดาเปนหนเจาหน ผเปนโจทกคนเดยวหรอหลายคนเปนจ านวนไมนอยกวาหนงลานบาท...” ดงน ยอมท าใหเจาหนคนเดยวหรอหลายคน


สามารถฟองลกหนซงเปนบคคลธรรมดาใหลมละลายไดตามบทบญญตดงกลาว โดยทลกหนซงเปนบคคลธรรมดาน ไดแก ขาราชการ ลกจาง และประชาชนโดยทวไป เปนตน

2. ลกหนซงเปนนตบคคล พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ไดบญญตถง

หลกเกณฑของลกหนซงเปนนตบคคลไวในมาตรา 9(2) เชนกน โดยไดบญญตวา “...ลกหนซงเปนนตบคคลเปนหนเจาหนซงเปนโจทกคนเดยวหรอหลายคนเปนจ านวนไมนอยกวาสองลานบาท” โดยทลกหนซงเปนนตบคคลน ไดแก หางหนสวนทไดจดทะเบยนแลว บรษทจ ากด และบรษทมหาชนจ ากด เปนตน ซงเปนหนเจาหนคนเดยวหรอหลายคนเปนจ านวนไมนอยกวาสองลานบาท เจาหนคนเดยวหรอหลายคนนนยอมสามารถฟองใหลกหนซงเปนนตบคคลดงกลาวลมละลายได

ใน สวนจ านวนหน ท อ าจถกศาลพพากษาให ลมละลายน น พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ไดบญญตจ านวนหนของลกหนทอาจถกศาลพพากษาใหลมละลายไวในมาตรา 7 ถงมาตรา 9 ดงน

มาตรา 7 ไดบญญตวา “ลกหนทมหน สนลมพนตวอาจถกศาลพพากษาใหลมละลายได ถาลกหนนนมภมล าเนาในราชอาณาจกร หรอประกอบธรกจในราชอาณาจกร ไมวาดวยตนเองหรอโดยตวแทนในขณะทมการขอใหลกหนลมละลาย หรอภายในก าหนดเวลาหนงปกอนนน” ซงสามารถแยกพจารณาได 3 ประการ17 คอ

1. ลกหนมหนสนลนพนตว หมายถงวา ลกหนมหนสนมากกวาทรพยสนหรอวามทรพยสนไมพอช าระหนใหแกเจาหนนนเอง และเนองจากค าวา

17 เออน ขนแกว, คมอการศกษากฎหมายลมละลาย, พมพครงท 8, (กรงเทพฯ: ส านก

อบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2553), 3.


หนสนลนพนตวเปนค ากวางและมความยงยากในการน าสบ กฎหมายจงบญญตบทสนนษฐานถงการกระท าทใหสนนษฐานวาลกหนมหนสนลนพนตวไวในมาตรา 8

2. ลกหนมภมล าเนาอยในราชอาณาจกร เปนหลกใหญในการจะฟองบคคลหนงบคคลใดในเรองหน เพราะเหตวาหลกในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงนน ลกหนทจะถกฟองตองมภมล าเนาอยในราชอาณาจกร เพราะเหตวาอ านาจศาลนนมเขตอ านาจอยภายในราชอาณาจกรเทานน ศาลไมมอ านาจไปบงคบบคคลหรอทรพยสนซงอยภายนอกราชอาณาจกรได เพราะฉะนนลกหนทจะถกฟองใหลมละลายไดหลกใหญจงอยทวาลกหนจะตองมภมล าเนาในราชอาณาจกร

3. ลกหนประกอบธรกจในราชอาณาจกร ขอนยกเวนเฉพาะลกหนทประกอบธรกจเทานนวาถาหากประกอบธรกจในราชอาณาจกรไมวาดวยตนเองหรอตวแทนในขณะทมการฟองใหลกหนลมละลาย หรอภายในก าหนดเวลาหนงปกอนฟอง แมลกหนทประกอบธรกจนจะไมมภมล าเนาอยในราชอาณาจกรกอาจถกฟองใหลมละลายในศาลไทยได

อยางไรกตามการทเจาหนจะพจารณาวาลกหนของตนตกเปนผมหนสนลนพนตวเพอทจะสามารถฟองรองตามกฎหมายลมละลายนนไมใชเปนเรองงายแตอยางใด เพราะยากทจะการลวงรถงสถานะทแทจรงของลกหนได เปนตนวาลกหนมเจาหนอยกราย มทรพยสนเปนจ านวนเทาใดแน แตการทลกหนมพฤตกรรมบางอยางเกยวกบการจดการทรพยสนของตนกด หรอพฤตการณไปในลกษณะทจะไมรบผดชอบในหนตอเจาหนกด อาจพจารณาไดวาลกหนก าลงมปญหาในการช าระหนตอเจาหน เพราะมทรพยสนไมเพยงพอกเปนได18 มพฤตกรรมของลกหนอย 9 ประการทกฎหมาย

18 สธร ศภนตย, หลกกฎหมายลมละลาย และการฟนฟกจการ, พมพครงท 8,

(กรงเทพฯ: วญญชน, 2552), 30-31.


ใหสนนษฐานวาลกหนมหนสนลนพนตวได ดงทไดบญญตในมาตรา 8 วา “ถามเหตอยางหนงอยางใดดงตอไปนเกดขนใหสนนษฐานไวกอนวา ลกหนมหนสนลนพนตว

(1) ถาลกหนโอนทรพยสนหรอสทธจดการทรพยสนของตนใหแกบคคลอนเพอประโยชนแหงเจาหนทงหลายของตน ไมวาไดกระท าการนนในหรอนอกราชอาณาจกร

(2) ถาลกหนโอนหรอสงมอบทรพยสนของตนไปโดยการแสดงเจตนาลวง หรอโดยการฉอฉล ไมวาไดกระท าการนนในหรอนอกราชอาณาจกร

(3) ถาลกหนโอนทรพยสนของตนหรอกอใหเกดทรพยสทธอยางหนงอยางใดขนเหนอทรพยสนนน ซงถาลกหนลมละลายแลวจะตองถอวาเปนการใหเปรยบ ไมวาไดกระท าการนนในหรอนอกราชอาณาจกร

(4) ถาลกหนกระท าการอยางหนงอยางใดดงตอไปน เพอประวงการช าระหนหรอมใหเจาหนไดรบช าระหน

ก. ออกไปเสยนอกราชอาณาจกร หรอไดออกไปกอนแลวและคงอยนอกราชอาณาจกร

ข. ไปเสยจากเคหสถานทเคยอย หรอซอนตวอยในเคหสถาน หรอหลบไป หรอวธอน หรอปดสถานทประกอบธรกจ

ค. ยกยายทรพยไปใหพนอ านาจศาล ง. ยอมตนใหตองค าพพากษาซงบงคบใหช าระเงนซงตนไมควร

ตองช าระ (5) ถาลกหนถกยดทรพยตามหมายบงคบคด หรอไมมทรพยสน

อยางหนงอยางใดทจะพงยดมาช าระหนได (6) ถาลกหนแถลงตอศาลในคดใดๆ วาไมสามารถช าระหนได (7) ถาลกหนแจงใหเจาหนคนหนงคนใดของตนทราบวาไมสามารถ

ช าระหนได (8) ถาลกหนเสนอค าขอประนอมหนใหแกเจาหน ตงแตสองคนขนไป


(9) ถาลกหนไดรบหนงสอทวงถามจากเจาหนใหช าระหนแลวไมนอยกวาสองครงซงมระยะเวลาหางกนไมนอยกวาสามสบวนและลกหนไมช าระหน”

นอกเหนอจากค าวา “หนสนลนพนตว” ตามมาตรา 7 และ ”บทสนนษฐานวาลกหนมหนสนลนพนตว” ตามมาตรา 8 แลว ยงมจ านวนหนทเจาหนจะเปนโจทกฟองลกหนใหลมละลายไดอกตามมาตรา 9 กลาวคอ

1. ลกหนซงเปนบคคลธรรมดา เปนหนเจาหนผเปนโจทกคนเดยวหรอหลายคนเปนจ านวนไมนอยกวาหนงลานบาท

2. ลกหนซงเปนนตบคคล เปนหนเจาหนคนเดยวหรอหลายคนเปนจ านวนไมนอยกวาสองลานบาท

หมายความวา กฎหมายลมละลายเปดโอกาสใหเจาหนหลายคนทมหนเหนอลกหนซงเปนบคคลธรรมดาคนละไมถงหนงลานบาท และลกหนซงเปนนตบคคลคนละไมถงสองลานบาท แตเมอรวมจ านวนหนกนแลวเปนเงนไมนอยกวาหนงลานบาทส าหรบลกหนซงเปนบคคลธรรมดา และเปนเงนไมนอยกวาสองลานบาทส าหรบลกหนซงเปนนตบคคล สามารถเขาชอรวมกนเปนโจทกฟองคดลมละลายได โดยไมตองค านงวาลกษณะหนของเจาหนแตละคนจะเหมอนกนหรอตางกน เชน เจาหนคนหนงเปนเจาหนเงนก เจาหนอกคนหนงเปนเจาหนซอขาย เมอรวมจ านวนหนของเจาหนทงสองแลวเปนจ านวนไมนอยกวาหนงลานบาท กสามารถรวมกนเปนโจทกฟองคดลมละลายได19

3. หนนนอาจก าหนดจ านวนไดโดยแนนอน ไมวาหนนนจะถงก าหนดช าระโดยพลนหรอในอนาคตกตาม

ในคดแพงสามญนน หนทเจาหนฟองลกหนเปนคดได จะตองถงก าหนดช าระ หากหนยงไมถงก าหนดช าระ เจาหนกยงไมมอ านาจบงคบใหลกหน

19 วชา มหาคณ, ค าอธบายกฎหมายลมละลาย และการฟนฟกจการของลกหน พ.ศ.

2551, 43.


ช าระ แตส าหรบคดลมละลายนนหนไมตองถงก าหนดช าระเจาหนกฟองลมละลายได ขอส าคญอยทวาหนนนตองก าหนดจ านวนไดโดยแนนอน เหตทกฎหมายลมละลายบญญตไวเปนพเศษตางจากคดแพงสามญกเพราะกฎหมายถอวาลกหนมหนสนลนพนตวแลว ไมควรใหเจาหนรอฟองเมอหนถงก าหนดช าระ ซงกวาจะถงเวลานนเจาหนอาจไดรบความเสยหายกเปนได นอกจากนการฟองคดลมละลายยงเปนการฟองเพอใหมการจดการทรพยสนของลกหน หาใชฟองใหลกหนช าระหนโดยตรงไม ดงนน ก าหนดเวลาช าระหนจงมใชสาระส าคญของการฟองคดลมละลายแตประการใด

ค าวา “หนนนอาจก าหนดจ านวนไดโดยแนนอน” หมายความวา เปนหนทแนนอนชดเจน หรออาจกะค านวณไดแนนอน ทงนโดยดตามสภาพแหงหน หรอค านวณไดจากตวทรพย โดยศาลไมจ าตองมค าพพากษาก าหนดจ านวนใหแนนอนกอน (ค าพพากษาศาลฎกาท 471/2548) เชน หนกยม หนคาดอกเบยทตดคาง หนคาซอของเชอ หนคาเชา เปนตน และกรณทมทงหนก าหนดจ านวนไดแนนอนและไมแนนอน จะเขาหลกเกณฑทฟองไดเมอหนทก าหนดจ านวนไดแนนอนมจ านวนหนไมนอยกวาขนต าทกฎหมายก าหนด (ค าพพากษาศาลฎกาท 752/2542)20

จะเหนไดวากฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 บงคบใชเฉพาะวสาหกจทไดขนทะเบยนแลวเปนส าคญจงจะสามารถเขาสกระบวนการลมละลายตามกฎหมายดงกลาวได สวนพอคาอนๆ ทมไดมการขนทะเบยนวสาหกจไวจะไมเขาสกระบวนการลมละลาย รวมตลอดถงขาราชการและประชาชนทวไปดวย ในขณะเดยวกนกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ไดบญญตใหลกหนสามารถยนขอใหศาลพจารณาตดสนใหตนเองลมละลายได หากเหนวาวสาหกจนนมหนสนจนเกนความสามารถทจะช าระหนได ตามาตรา 4 และมาตรา 5

20 วชา มหาคณ, ค าอธบายกฎหมายลมละลาย และการฟนฟกจการของลกหน พ.ศ.

2551, 44.


ซงในเรองนพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไทยมไดบญญตเปดชองใหลกหนท าได นบวาเปนความแตกตางกนของกฎหมายและสภาพเศรษฐกจและสงคมของแตละประเทศ อยางไรกตามแมกฎหมายจะไดใหลกหนสามารถรองขอใหตนลมละลายได แตกมไดมการก าหนดจ านวนหนไวอยางชดเจนแตอยางใด ท าใหการรองขอของลกหนนนไมคอยไดรบการปฏบตจากเจาหนและจากศาลมากนก เนองจากศาลตองพจารณาเพอใหไดความจรงเกยวกบลกหนเสยกอน จงจะพพากษาใหตามค าขอของลกหนได กลาวคอ กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 มาตรา 4 และมาตรา 5 เปดชองใหวสาหกจลกหนสามารถยนขอตอศาลเพอใหศาลพจารณาพพากษาตดสนใหตนเองลมละลายได ทงนโดยมเงอนไขวาวสาหกจลกหนตองพบความยงยาก ซงคาดวาจะไมสามารถช าระหนสนตามกฎหมายได กสามารถรองขอตอศาลเพอใหศาลไดพจารณาพพากษาใหตนเองลมละลาย แตเนองจากกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 มไดมการบญญตขยายความของค าวา “ความยงยาก” เอาไว จงท าใหเกดเปนปญหาในการพจารณาถงความหมายของค าดงกลาว ประกอบกบทงมาตรา 4 และมาตรา 5 กยงมความไมชดเจนอกดวย โดยทมาตรา 4 บญญตวา “เมอวสาหกจใดวสาหกจหนงหากอยในสภาวะลมละลาย...วสาหกจเองกมสทธรองขอตอศาลใหพจารณาตดสนใหลมละลายได” ความในบทบญญตดงกลาวมลกษณะขดกนในตว กลาวคอ เมอวสาหกจอยในสภาวะลมละลายแลว จะมารองขอตอศาลเพอใหพจารณาใหตนเองลมละลายอกท าไม ทงมาตรา 4 ดงกลาวกไดอยในหมวด 1 บทบญญตทวไป ทยงไมไดมการพจารณาในรายละเอยดของค ารองขอแตอยางใด แตถอยค าในบทบญญตกลบใชค าวา “...หากอยในสภาวะลมละลาย...” ในขณะทมาตรา 5 วรรคทาย กลบใชถอยค าวา “...วสาหกจเหนวาตนเองพบความยงยาก...” จงท าใหมาตรา 4 และมาตรา 5 มลกษณะทไมชดเจน และสอดคลองกนในการใหอ านาจวสาหกจพจารณารองขอตอศาลเพอใหศาลพจารณาตดสนใหตนเองลมละลาย


อนง ในกรณทเจาหนใชสทธฟองลกหนไปในทางทมชอบ กลาวคอ ตงใจหรอมเจตนาฟองรองตอศาลเพอใหลกหนเสยชอเสยง หรอฟองรองตอศาลทงทคดไมมมลความจรง กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 มาตรา 9 ไดเปดชองใหลกหนสามารถฟองรองเจาหนดงกลาวกลบได ซงนบวาเปนการดทใหลกหนไดใชสทธในการปองกนตนเองจากเจาหนทมเจตนากลนแกลง ในประเดนนพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 มไดมการบญญตไว จงนบเปนขอดทแตกตางทดของกฎหมายของ สปป.ลาว แตมาตรา 9 ดงกลาวกมไดมการบญญตแนวทางและมาตรการลงโทษในกรณทลกหนรองขอใหตนเองลมละลายโดยทจรต กลาวคอ ในกรณทลกหนมารองขอตอศาลใหตนเองลมละลายโดยมเจตนาเพอใหตนหลดพนจากหนสนทงปวงหลงจากทพนจากการลมละลายแลว เชนนยอมท าใหเจาหนทงหลายไดรบความเสยหาย ฉะนนจงเหนสมควรใหมการแกไขกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 โดยใหมการก าหนดมาตรการลงโทษทางอาญากรณทลกหนรองขอใหตนเองลมละลายโดยทจรตไวดวย เพอเปนการปกปองเจาหนมใหตองไดรบความเสยหายจากการทลกหนใชสทธรองขอใหตนลมละลายโดยมชอบ

ดงน ผ เขยนเหนสมควรใหมการแกไข ปรบปรงกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ใหบงคบใชนอกเหนอจากวสาหกจทไดขนทะเบยนแลว ยงใหพอคาหรอธรกจทมลกษณะคาขายโดยหวงผลก าไร แมถงวาจะมไดมการขนทะเบยนกตาม เชน ธรกจทมลกษณะของการซอมาเกงก าไรเพอขายตอไป และรานขายของช าโดยทวไป แตทงนไมรวมถงขาราชการและบคคลทวไป เปนตน ใหบคคลเหลานไดเขาสกระบวนการลมละลายไดดวย เพอทจะท าใหเจาหนของบคคลดงกลาวไดรบการช าระหนและลกหนกสามารถหลดพนจากหนทงหลายไดอยางรวดเรว อนจะท าใหลกหนสามารถกลบมาตงตวไดอกครงหนง และเหนสมควรใหมการบญญตรายละเอยดเกยวกบจ านวนหนทจะฟองลกหนใหลมละลายไวอยางชดเจน ดงเชนพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไทย สวน


สปป.ลาว จะบญญตจ านวนหนไวมากนอยเทาใดนน ใหค านงถงสภาพเศรษฐกจและสงคมของประเทศเปนส าคญ เพอใหการฟองคดลมละลายเปนไปโดยสะดวก และรวดเรวตอการพจารณา อนจะน ามาซงประโยชนของลกหน เจาหน และประเทศชาตตอไป

5. สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา จากการศกษาสามารถสรปไดวา ในป ค.ศ. 1994 สปป.ลาว ไดมการ

ประกาศบงคบใชกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 เพอแกไขสภาพเศรษฐกจโดยรวมของประเทศหลงจากทไดประกาศเอกราชในป ค.ศ. 1975 และนบตงแตไดมการประกาศใชกฎหมายดงกลาว กสามารถแกไขปญหาสภาพเศรษฐกจโดยรวมของประเทศไดในระดบหนง แตเมอสภาพเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวตามกระแสระบบทนนยมโลก ท าใหกฎหมายดงกลาวใชบงคบไดไมเปนผลดดงแตกอน อนเนองมากจากการมบทบญญตทไมครบถวนและชดเจนพอทจะใหปฏบตงานไดเปนอยางรวดเรวและเปนผลดตอลกหนและเจาหน เชน มไดมการก าหนดจ านวนหนทจะฟองรองใหลมละลายไวอยางแนนอน ไมมการก าหนดคาธรรมเนยมในการฟองรองคดลมละลายและการขอรบช าระหนในคดลมละลายไวเปนการเฉพาะ ตลอดจนทงมไดมการก าหนดระยะเวลาหรออายความในการใหลกหนหลดพนจากลมละลาย รวมทงหลกเกณฑในการปลดจากลมละลายกบญญตไวไมชดเจนนก เปนตน ท าใหการบงคบใชกฎหมายไมอาจอ านวยความยตธรรม ให เกดประโยชนกบสงคมและประเทศชาต เทาทควร ในขณะทพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไดท ไดมการบงคบใชมาอยางยาวนาน และไดมการปรบปรงแกไขหลายตอหลายครง จนท าใหกฎหมายมความชดเจนและสมบรณเปนอยางมาก โดยทพระราชบญญต ลมละลาย พทธศกราช 2483 ไดมการก าหนดหลกเกณฑและรายละเอยดเกยวกบการด าเนน


กระบวนการในคดลมละลายไวอยางครบถวนและชดเจน ท าใหการบงคบใชกฎหมายลมละลายในประเทศไทยมประสทธภาพ และเกดความเปนธรรมแกลกหนและเจาหนทงหลายของลกหนเปนอนมาก ดวยเหตนจงท าใหผเขยนไดท าการศกษาเปรยบเทยบกฎหมายลมละลาย เพอน ารายละเอยดเกยวกบการด าเนนกระบวนการลมละลายของประเทศไทยไปเปนแบบอยางในการแกไข ปรบปรงกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ของ สปป.ลาว ตอไป

5.2 ขอเสนอแนะ จากการศกษาสามารถเสนอแนะแนวทางแกไขได ดงน

5.2.1 สมควรใหมการปรบปรงแกไขกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 โดยใหมการบญญตหลกเกณฑในการฟองคดลมละลายส าหรบเจาหนธรรมดาไวอยางชดเจน พรอมทงก าหนดจ านวนหนทเจาหนจะอาศยเปนมลเหตในการฟองคดไวอยางแนนอน และใหมการบญญตเงอนไขในการฟองคดลมละลายของเจาหนมหลกประกนไวใหชดเจน โดยตองบญญตใหเจาหน ผมหลกประกนนนตองไม เปน ผทม ไดถกตองหามมใหบงคบช าระหน เกนกวาหลกประกนของลกหน และเมอเจาหนมหลกประกนจะฟองลกหนเปนคดลมละลาย เจาหนมหลกประกนนนตองสละหลกประกนทตนมเพอประโยชนแกเจาหนทงหลายดวย เพอใหเจาหนทงหลายไดมสวนในการไดรบช าระหนจากหลกประกนทเจาหนผเปนโจทกฟองไดสละแลวนน ดงเชนมาตรา 10 แหงพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483 ของประเทศไทย อนจะสงผลดตอเจาหนทงหลายของลกหนในการทจะไดรบช าระหนอยางเปนธรรมและเทาเทยมกน และสามารถสรางความเปนธรรมใหเกดขนแกเจาหนและลกหนใน สปป.ลาว ไดเปนอยางดอกดวย

5.2.2 เหนสมควรใหมการแกไขปรบปรงกฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994 ใหบงคบใชนอกเหนอจากวสาหกจทไดขนทะเบยนแลว ยงใหพอคาหรอธรกจทมลกษณะคาขายโดยหวงผลก าไร แมถงวาจะมไดมการขนทะเบยนกตาม เชน ธรกจทมลกษณะของการซอมาเกงก าไรเพอขาย


ตอไป และรานขายของช าโดยทวไป แตทงนไมรวมถงขาราชการและบคคลทวไป เปนตน ใหบคคลเหลานไดเขาสกระบวนการลมละลายไดดวย เพอทจะท าใหเจาหนของบคคลดงกลาวไดรบการช าระหนและลกหนกสามารถหลดพนจากหนทงหลายไดอยางรวดเรว อนจะท าใหลกหนสามารถกลบมาตงตวไดอกครงหนง และเหนสมควรใหมการบญญตกฎหมายเกยวกบจ านวนหนทจะฟองลกหนใหลมละลายไวอยางชดเจน ดงเชนพระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2843 ของประเทศไทย สวน สปป.ลาว จะบญญตจ านวนหนไวมากนอยเทาใดนน ใหค านงถงสภาพเศรษฐกจและสงคมของประเทศเปนส าคญ เพอใหการฟองคดลมละลายเปนไปโดยสะดวก และรวดเรวตอการพจารณา อนจะน ามาซงประโยชนของลกหน เจาหน และประเทศชาตตอไป


ขจร หะวานนท. (2543) กฎหมายลมละลาย Bankruptcy Law (พมพครงท 4), กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

ชลอ วองวฒนาภกล. (ม.ป.ป.) ค าอธบายเรยงมาตรา กฎหมายลมละลาย Bankruptcy Law, เชยงราย: ม.ป.พ.

วชา มหาคณ. (2553) ค าอธบายกฎหมายลมละลาย การฟนฟกจการของลกหน พ.ศ. 2551 (พมพครงท 13), กรงเทพฯ: นตบรรณการ.

วไช สหาปญญา. (2007) ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายวาดวยการค าประกนการปฏบตสญญา, นครหลวงเวยงจนทน: กระทรวงศกษาธการ.

สธร ศภนตย. (2552) หลกกฎหมายลมละลาย และการฟนฟกจการ (พมพครงท 8), กรงเทพฯ: วญญชน.

เออน ขนแกว. (2553) คมอการศกษากฎหมายลมละลาย (พมพครงท 8), กรงเทพฯ: ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา.


สภาแหงชาต. (1994, 14 ตลาคม) กฎหมายวาดวยการลมละลายของวสาหกจ ค.ศ. 1994, เลขท 010/สภช.

พระราชบญญตลมละลาย พทธศกราช 2483. (2483, 30 ธนวาคม) ราชกจจานเบกษา, เลม 57, หนา 958-1045.


นตปรชญากบการศกษาวเคราะหรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร

ชเกยรต นอยฉม1 และ วรณฐ บญเจรญ2

บทคดยอ ไซเบอรสเปซเปนเขตแดนเสมอนและเมอมผใชระบบเครอขายคอมพวเตอร

และอนเตอรเนตมากยงขน กยงท าใหความซบซอนของไซเบอรสเปซมเพมมากขนเนองจากพฒนาการทางเทคโนโลยทแผขยายเขาไปยงทกภาคสวนของสงคมโลก ซงอาจจะกอใหเกดอาชญากรรมทางคอมพวเตอรประเภทหนงทเรยกวา “สงครามไซเบอร (Cyber warfare)” ทเปนภยอยางยงตอความมนคงของโลก ดงนน ในปจจบนประชาคมโลกจงมแนวคดในการทจะจดระเบยบสงคมอนเตอรเนตขนเพอเตรยมการรบมอกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอร โดยการจดตงหนวยงานทดแลเกยวกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอรขนและมการสรางกฎเกณฑมาปกปองไซเบอรสเปซ ส าหรบประเทศไทยกเชนเดยวกนทไดมการตรารางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรขนมาเพอใชรบมออาชญากรรมทางคอมพวเตอร (ไซเบอร) แตอยางไรกตาม รางพระราชบญญตนไดรบการวพากยวจารณถงความเปนมาตรฐานสากลในการทจะน ามาใช และจากการศกษาวเคราะหโดยใชหลกทางนตปรชญาพบวา ประเทศไทยควรทจะปรบปรงรางกฎหมายฉบบนใหอยบนพนฐานของเหตผล โดยเคารพซงสทธเสรภาพของประชาชน รวมทงควรมการระบบการคานอ านาจและตรวจสอบอ านาจรฐ ในกรณทเจาพนกงานและคณะกรรมการฯตามรางพระราชบญญตนอาจใชอ านาจทางกฎหมายเกนกวาขอบอ านาจ

1 อาจารยประจ าส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย 21ผเชยวชาญดานกฎหมายคอมพวเตอร, นตศาสตรบณฑตและนตศาสตรมหาบณฑต,

ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย


ค าส าคญ: ไซเบอรสเปซ / นตปรชญา / อาชญากรรมทางคอมพวเตอร / สงครามไซเบอร / ความมนคงไซเบอร

Abstract

Cyberspace is the virtual frontier. The more its user’s increases, the more complicate it becomes. The information and communication technology which was implemented in every segments of the world society made the computer crime threat called “Cyber Warfare” much more imminent. Therefore, the global society has been attempted to govern the internet by establishing monitoring organizations and enacted the law to protect cyber space. Thailand, as one of the countries in concern, has also drafted cybercrime legislation called Cyber Security Act 2015. However, the draft Act was criticized and forced to retreat because of legal standard issue. By reviewing legal philosophy, the findings point out that Thailand should amend the Cyber Security Act draft base on people’s consent and rationality with respect of its citizen’s rights, including the check and balance of government power in case the authorities was abused by the committee or officers appointed by this Act.

Keywords: Cyberspace / Legal Philosophy / Computer Crime / Cyber warfare /

Cyber Security

1. บทน า ปจจบน ระบบคอมพวเตอรและอนเตอรเนตไดถกพฒนาใหมความกาวหนา

และมความซบซอนมากยงขนในการน าไปใชประโยชนในดานตางๆ เนองดวยวทยาการและเทคโนโลยสมยใหมนงายตอการเขาถงในทกระดบของสงคม ดงนนจง


เปนสาเหตหนงทท าใหอาชญากรรมทางคอมพวเตอรมความหลากหลายและซบซอนตามไปดวย และดวยลกษณะของอนเตอรเนตทเปนระบบโครงขายการสอสารทเชอมโยงเขาดวยกนในระดบระหวางประเทศ จงไดกอใหเกดอาชญากรรมทางคอมพวเตอรประเภทหนงทเรยกวา “สงครามไซเบอร (Cyber warfare)3” หรอ สงครามขอมลขาวสาร โดยใชวธการโจมตระบบเครอขายสวนบคคลและขยายขอบเขตเปนสงครามระดบประเทศและระดบโลกทเปนภยอยางยงตอความมนคงของประชาคมโลก เพราะสามารถกอใหเกดความเสยหายไดเปนวงกวางมากขน เนองจากสงครามไซเบอร4 มศกยภาพสงในการเขาแทรกซมดานขอมลขาวสาร เพอกอกวน กอความไมสงบ หรอสรางความแตกแยกในสงคม ทอาจกอใหเกดความเปลยนแปลงทงในระดบประเทศและระดบระหวางประเทศได รวมถงการจารกรรมขอมลลบทางการทหารดวย ปจจบนนประเทศตางๆ ไดเกดความตนตวและเตรยมความพรอมในการรบมอกบสงครามไซเบอร โดยท าการ (1) จดตงหนวยงานในการรบมออาชญากรรมทางคอมพวเตอรประเภทนขนมา และ (2) สรางกฎเกณฑมาปกปองขอบเขตทาง ไซเบอรสเปซ (ยทธศาสตรในพรหมแดนท 3) ทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ซงเปนความ ทาทาย

3 สงครามไซเบอร (Cyber warfare) เปนค าทนยามขนมาโดยผเชยวชาญดานระบบความ

ปลอดภยของรฐบาลสหรฐอเมรกา โดย รชารด เอ. คลารก กลาววา “เปนการกระท าของรฐ-ชาต เพอแทรกซมไปยงระบบคอมพวเตอรหรอเครอขาย มจดประสงคเพอท าลายหรอสรางความแตกแยก”, Clarke, R. A., & Knake, R., Cyber war: The next threat to national security and what to do about it, (New York: HarperCollins, 2012).

4 ลกษณะเดนของสงครามไซเบอร คอ (1) ไมสามารถระบตวตนและทตงของผโจมต (Attacker) ไดโดยงาย ผโจมตสามารถปฏบตการทใดกไดในโลก (2) สภาพลมฟาอากาศไมเปนปจจยในการโจมต (3) เปาหมายของผโจมตมหลากหลายและจ านวนมากขนทกขณะ (4) การโจมตใชทรพยากรนอย (งบประมาณต า) และสามารถหาไดทวไป (5) จ านวนผโจมตไมใชปจจยแหงความส าเรจแหงชยชนะ (6) ปจจยแหงความส าเรจคอการรกษาความลบและความร ความเชยวชาญของผโจมต


และเปนสงทตองเผชญอยางหลกเลยงไมได ดงนน เพอรบมอกบอาชญากรรมและสงครามยคใหมในโลกดจตอลอยางเรงดวน องคการสหประชาชาตจงไดมการจดท าคมอปองกนและควบคมอาชญากรรมคอมพวเตอรขน ส าหรบประเทศไทยนนกไดเรงปรบตว และปรบปรงการด าเนนงานใหกาวทนกระแสของการเปลยนแปลงดงกลาว โดยเฉพาะภยทางดานอาชญากรรมคอมพวเตอรทนบวนจะทวความรนแรงมากขน โดยประเทศไทยไดก าหนดยทธศาสตรและออกมาตรการทางกฎหมาย เพอรบมอกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอรขน โดยไดมการรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรออกมา แตอยางไรกตามรางพระราชบญญตนไดรบการวพากษวจารณเปนอยางมากในสงคมไทยขณะน ถงความเปนมาตรฐานทควรจะอยบนพนฐานของแนวคดและหลกกฎหมายทถกตองเหมาะสม โดยบทความนมงทจะศกษาวเคราะหรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรของประเทศไทยวาเปนไปตามมาตรฐานสากลหรอไม โดยจะใชหลกทฤษฎทางดานนตปรชญามาใชในการศกษาวเคราะห เชน แนวคดทฤษฎของส านกกฎหมายธรรมชาตและส านกกฎหมายบานเมอง ฯลฯ

2. สภาพปญหาในปจจบนทเกยวกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอร

ปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศ (Information and Communication Technology: ICT) นน มอยในอปกรณหรอผลตภณฑเครองมอเครองใชแทบทกอยางและแนวโนมของการสรางสรรค สงตางๆ ไดถกแปลงใหอย ในรปแบบดจตอล (Digitalization) ทมความตองการเชอมตอทางอนเตอรเนต (อนเตอรเนตจดเปนหนงในสาขาทมพฒนาการรวดเรวทสดในสาขาของพฒนาการทางวทยาการ5) มากขน เพอทจะท าใหเกดการบรณาการเทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวเขาไปเปนสวนหนงของ

5 International Telecommunication Union, The world information society report

2007, (2007, June), Retrieved 2013, November, 10, from http://www.itu.int/osg/spu/ publications/worldinformationsociety/2007/


ผลตภณฑตางๆ ซงแตเดมในอดตสามารถใชงานไดโดยไมจ าเปนตองมการเชอมตออนเตอรเนต เชน สาธารณปโภคตางๆ รวมทงปฏบตการทางทหารและการขนสง ฯลฯ การเตบโตของสงคมขอมลขาวสารในปจจบนท าใหดานสาธารณปโภคทส าคญเชน ประปา ไฟฟา ระบบควบคมการจราจร หรอระบบโทรคมนาคมตองพงพาการเชอมตอหรอด าเนนการของเทคโนโลยสารสนเทศเพอความมเสถยรภาพ แตอยางไรกด เทคโนโลยสารสนเทศดงกลาวนกมาพรอมกบภยอนตรายทรายแรงรปแบบใหม ดงนนหากมการจโจมโครงสรางพนฐานทางขอมลขาวสารและบรการอนเตอรเนต จงเปนการสนคลอนความมนคงของสงคมและถอวาอาชญากรรมทางคอมพวเตอรประเภทนมศกยภาพสง โดยอาชญากรรมดงกลาวมมาในหลายรปแบบดวยกน ทงการฉอโกงออนไลน การเผยแพรภาพลามกอนาจารเดกและการเจาะระบบตางเปนเพยงตวอยางบางประการของอาชญากรรมทเกยวของกบคอมพวเตอรทแผขยายเปนวงกวางมากขนในทกๆ วน ความเสยหายทางเศรษฐกจทเกดจากอาชญากรรมคอมพวเตอรทเรยกวา สงครามไซเบอรนนมหาศาล เพยงแคในป พ.ศ. 2546 เกดความเสยหายจากโปรแกรมประสงคราย (Malicious software: Malware) ตอเศรษฐกจเกนหมนเจดพนลานเหรยญสหรฐ6 จากการประมาณ ผลประโยชนจากการกออาชญากรรมคอมพวเตอรมมากกวาแสนลานเหรยญสหรฐในป พ.ศ. 2550 ล าหนาธรกจการคายาเสพยตดเปนครงแรก7 โดยกวา 60% ของภาคธรกจในสหรฐอเมรกาเชอวาอาชญากรรมทางคอมพวเตอรสรางความเสยหายแกพวกเขามากกวาอาชญากรรมประเภทอน สงเหลานแสดงใหเหนถงความส าคญในการปกปองโครงสรางขนพนฐานทางขอมลขาวสาร (ความมนคงไซเบอร) และอนตรายจากภยของอาชญากรรมคอมพวเตอรตอสงคมโลกในปจจบน แต

6 Congressional Research Service, The economic impact of cyber-attacks, (Washington, DC: CRS, 2004), 10.

7 O’Connell, K., Cyber-crime hits $100 billion in 2007, (2007, October 17). Retrieved 2013, October 17, from http://www.ibls.com/internet_law_news_portal_view_ prn.aspx?s= latestnews&id=1882


อยางไรกตามในปจจบนอาชญากรรมทางคอมพวเตอร ยงไมมค านยามทชดเจนและเปนทยอมรบกนโดยทวไป หากแตสามารถกลาวไดอยางกวางๆ วาเปนอาชญากรรมทถกกระท าโดยมคอมพวเตอรเปนเครองมอหรอมขอมลทางคอมพวเตอรเปนเปาหมาย โดยอาชญากรรมทางคอมพวเตอรตามกฎหมายระหวางประเทศ เชน อนสญญาอาชญากรรมคอมพวเตอร ค.ศ. 2001 (Convention on Cybercrime) ถอวาเปนการท าละเมดทกระท าตอปจเจกชนหรอกลมบคคลดวยเจตนารายในการท าใหเสอมเสยชอเสยงหรอกอใหเกดความเสยหายทางรางกายหรอจตใจ ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม โดยการกระท าดงกลาวอาจเปนอนตรายตอความมนคงและเศรษฐกจระดบชาต โดยการใชคอมพวเตอรหรออปกรณทเกยวของเปนเครองมอกระท าความผด ทงนผเขยนเหนวาอาชญากรรมคอมพวเตอรในปจจบนน ไดเปลยนแปลงไปจากอดตเปนอยางมาก จากเดมทมเปาหมายเพยงขอมลทางคอมพวเตอรเทานน มาเปนตวผใชคอมพวเตอรแมกระทงใชเปนอาวธในการท าสงครามหรอจโจมระบบโครงสรางพนฐาน ดงนนอาชญากรรมทางคอมพวเตอรจงควรมความหมายรวมไปถงความผดใดๆ ทใชคอมพวเตอรเปนเครองมอไมวาเปาหมายจะเปนอะไรกตาม

2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบความมนคงไซเบอร ไซเบอรสเปซเปนเขตแดนเสมอนทไมสามารถจบตองไดและยงมผใชระบบ

เครอขายคอมพวเตอรมากขน กยงท าใหการแผขยายและความซบซอนของไซเบอรสเปซมเพมมากขนตามไปดวยเพราะวาธรรมชาตของอนเตอรเนตท าใหเกดการสอสารกนระหวางบคคลทตางฝายไมอาจระบต าแหนงของแตละฝายไดอยางชดเจนแนนอน เพราะการเคลอนไหวของขอมลบนระบบเครอขายเปนอสระจากต าแหนงพนททางกายภาพ ขอมลสามารถถกสงจากจดหนงไปยงจดหนงอยางรวดเรวจนไมสามารถชวดแนวความคดวาดวย “ระยะทาง” บนพรหมแดนไซเบอรได ดงนน สงคมโลกจงมแนวคดในเรองการก ากบดแลอนเตอรเนต (Internet governance) ขน ส าหรบแนวคดในการทจะจดระเบยบสงคมอนเตอรเนตนไดถกน ามาอภปรายกนอยางกวางขวางในการประชมนานาชาตหลายเวท เชน การประชมสดยอดของโลกวาสงคมขอมลขาวสาร ครง


ท 1 (World Summit on Information Society: WSIS) ซงจดขน ณ กรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนด ในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2546 และ ครงท 2 ณ กรงตนส ประเทศตนเซยในเดอนมถนายน พ.ศ. 2548 โดยทางคณะท างานดานการก ากบดและอนเตอรเนต ไดใหค านยามการก ากบดแลอนเตอรเนตไววา “การก ากบดแลอนเตอรเนต คอ การทภาครฐและเอกชน รวมทงภาคประชาสงคมไดค านงถงกฎเกณฑและหลกเกณฑตางๆ ทใชรวมกน ประเพณปฏบต กระบวนการตดสนใจ และโครงการเพอก าหนดทศทางของววฒนาการและการใชประโยชนจากอนเตอรเนต”8 ภายหลงจากทประชมสดยอดโลกวาดวยสงคมขอมลขาวสารน คณะท างานเรองการก ากบดแลอนเตอรเนต (The Working Group on Internet Governance: WGIG) ไดน าเสนอรปแบบกลไกทางกฎหมายทเหมาะสมส าหรบการก ากบดแลอนเตอรเนต โดยมงเนนประเดนทางกฎหมายเกยวกบกระบวนการและวธการส าหรบการก ากบดแลอนเตอรเนตภายใตกรอบกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศ ซงประเดนทน าเสนอดงกลาว ไดแก กระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดเสย (Stakeholders) ในการก ากบดแลอนเตอรเนต เครองมอทางกฎหมายระหวางประเทศทเหมาะสมในการก ากบดแลอนเตอรเนต ตลอดจนความสมพนธระหวางกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองและแผนกคดบคคลภายใตกรอบการก ากบดแลอนเตอรเนต9 ปจจบนนมมมองเกยวกบกลไกทางกฎหมายทเหมาะสมในการก ากบดแลอนเตอรเนตแบงออกเปน 2 กระบวนทศน (Paradigms) ไดแก

8 “Internet governance is the development and application by governments,

the private sector and civil society, in their respective roles, of shared principles, norms, rules, decision making procedures, and programmes that shape the evolution and use of the internet.”, Regional Internet Governance Forum, About APrIGF 2011.

9 สราวธ ปตยาศกด, กฎหมายเทคโนโลยสารสนเทศ, 13.


1. กระบวนทศนในทางบวก (Techno-optimism) ผสนบสนนกระบวนทศนนสนบสนนพฒนาการของกฎหมายไซเบอร

(Cyber law) โดยเหนวาอนเตอรเนตเปนวธการสอสารสมยใหม เปนการสอสารไรพรหมแดน ท าใหเกดอปสรรคตอกฎหมายทบงคบใชอย ฉะนนกฎหมายไซเบอรจงมความจ าเปนอยางยงและตองการการพฒนาทตอเนอง10

2. กระบวนทศนเทคโนตามความเปนจรง (Techno-realist) ผสนบสนนกระบวนทศนน เหนวาอนเตอรเนตไมไดแตกตางจาก

เทคโนโลยการสอสารทมมากอน เชน โทรศพท ฯลฯ เพยงแตอนเตอรเนตมความสะดวกและรวดเรวกวาและครอบคลมระยะทางไดกวางขวางกวาเทานน ฉะนนกฎหมายทบงคบอยในปจจบนจงน ามาใชกบอนเตอรเนตได11

2.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวกบความมนคงไซเบอรในปจจบน เปาหมายหลกในการสรางความมนคงไซเบอร (อนเตอรเนต) คอ การเสรม

ยทธศาสตรเพอการพฒนาตนแบบกฎหมายอาชญากรรมทางคอมพวเตอร ซงสามารถประยกตใชไดทงในระดบโลกและภายในประเทศ รวมทงมาตรการทางกฎหมายทมอยเดมของภมภาคตางๆ เพอทจะสามารถพฒนาปรบปรงกฎหมายใหมความสอดคลองกนทงโลกในเรองอาชญากรรมทางคอมพวเตอร รวมไปถงการสรางความเขาใจรวมกนในเรองความมนคงไซเบอรและอาชญากรรมไซเบอรระหวางประเทศ

2.2.1 มาตรการดานความมนคงไซเบอรในระดบระหวางประเทศ องคการสหประชาชาต (United Nations: UN) ไดเรมพฒนากรอบ

นโยบายดานอาชญากรรมทางคอมพวเตอรขนในป พ.ศ. 2533 และในการประชมสภาวาดวยการปองกนอาชญากรรมและการปฏบตตอผกระท าผดขององคการสหประชาชาต ครงท 8 ไดมก าหนดมาตรการเกยวกบอาชญากรรมคอมพวเตอรขน

10 เรองเดยวกน, 13. 11 เรองเดยวกน, 14.


ตอมาในป พ.ศ. 2537 สหประชาชาตไดจดท าคมอการปองกนและควบคมอาชญากรรมทางคอมพวเตอร (UN manual on the prevention and control of computer-related crime) ออกเผยแพร ซงมเนอหาเกยวกบแนวทางการบญญตฐานความผดและกฎหมายวธพจารณาความทเกยวของกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอร รวมไปถงกลไกความรวมมอระหวางประเทศ และทประชมของสมชชาใหญแหงองคการสหประชาชาต เมอวนท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2543 ไดมออกขอมตท 55/63 เกยวกบอาญากรรมทางคอมพวเตอร เพอ“การรบมอกบการใชงานเทคโนโลยขอมลขาวสารในทางทผดของอาชญากร”12 โดยมเนอหาดงน (ก) รฐควรท าใหแนใจวามกฎหมายและการด าเนนการเพอท าลายแหลงหลบภยของผซงกระท าผดโดยอาศยเทคโนโลยขอมลขาวสารเปนเครองมอ และ (ข) ระบบยตธรรมควรคมครองความลบ ความสมบรณ และสภาพพรอมใชงานของขอมลและระบบคอมพวเตอร จากการเขามาสรางความเสยหายโดยไมไดรบอนญาต และรบรองวาการกระท าผดของอาชญากรตองไดรบการลงโทษ นอกจากน ขอมตท 56/121 ของทประชมของสมชชาใหญแหงองคการสหประชาชาตกไดเชญชวนใหประเทศสมาชกน าเอางานและผลสมฤทธของคณะกรรมการปองกนอาชญากรรมและกระบวนการทางอาญาขององคการสหประชาชาต มาใชเพอประกอบการพจารณาดวยเมอประเทศสมาชกจะมออกกฎหมาย นโยบาย หรอแนวทางปฏบตระดบชาตในการรบมอกบการใชขอมลขาวสารเพอกระท าผดของอาชญากร13

12 “Combating the criminal misuse of information technology”, UN General

Assembly (4 December 2000) Resolution 55/63. 13 “…invites Member States, when developing national laws, policy and

practices, to combat the criminal misuse of information technologies, to take into account, inter alia, the work and achievements of the Commission on Crime Prevention and Criminal Justice.”, UN General Assembly (19 December 2001) Resolution 56/121.


2.2.2 มาตรการดานความมนคงไซเบอรในระดบภมภาค ก. สหภาพยโรป (European Union: EU) สหภาพยโรปได

ด าเนนการรบมอเกยวกบอาชญากรรมคอมพวเตอรจรงจงในป พ.ศ. 2541 เมอคณะกรรมาธการยโรป (European Commission) ไดน าเสนอผลการศกษาเกยวกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอร (Legal Aspects of Computer-Related Crime in the Information Society: COMCRIME study) ตอสภายโรป (European Council) โดยมเนอหาเกยวกบภาพรวมของการกออาชญากรรมและแนวทางการแกไขปญหาดานตางๆ ตอมาในป พ.ศ. 2543 สภายโรป และคณะกรรมาธการยโรปไดจดท าแผน eEurope Action ขน ซงเปนสวนหนงของแผนการรบมอเกยวกบอาชญากรรมคอมพวเตอรดงกลาว โดยแผนนไดระบวธการด าเนนการเพอสงเสรมใหเครอขายคมนาคมมความปลอดภย และสงเสรมความรวมมอในการแกไขปญหาอาชญากรรมทางคอมพวเตอรใหบรรลผลส าเรจภายในป พ.ศ. 2545 นอกจากน สหภาพยโรปไดเผยแพรเอกสารทมชอวา Creating a Safer Information Society by Improving the Security of Information Infrastructures and Combating Computer-related Crime14 โดยมวตถประสงคเพอสรางความตนตวเกยวกบการกอการอาชญากรรมบนอนเตอรเนต และวธการจดการกบปญหาอาชญากรรมทางคอมพวเตอรทงทอยในรปของกฎหมายและไมเปนกฎหมาย โดยการรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของอาท ผใหบรการ ผบรโภค รวมไปถงองคกรดานการคมครองขอมลสวนบคคล ดวยเหตน สหภาพยโรปจงไดมการจดตง EU Forum on Cybercrime เพอใหเปนเวทแลกเปลยนความรและกอใหเกดความรวมมอกนระหวางหนวยงานดานการบงคบใชกฎหมายกบฝายท เก ยวข องข างต นในเวลาต อมา และในป พ.ศ. 2544

14 Communication of the European Commission: Creating a Safer Information Society by Improving the Security of Information Infrastructures and Combating Computer-related Crime of 26.1.2001: COM (2000) 890 final, Retrieved 2013, March 19, from http://europa.eu.int/ISPO/eif/ InternetPoliciesSite/Crime/CrimeCommEN.htm


คณะกรรมาธการยโรปไดน าเสนอ “Network and Information Security: Proposal for a European Policy Approach”15 โดยมวตถประสงคเพอชใหเหนถงการคกคามความมนคงหรอความปลอดภยของระบบคอมพวเตอรดวยวธการตางๆ และขอเสนอแนะในการก าหนดนโยบายดานการรกษาความมนคง เชน มาตรการทางสงคม กฎหมาย และมาตรการทางเทคนคตางๆ ฯลฯ ส าหรบมาตรการทางกฎหมายนน คณะกรรมาธการยโรปไดน าเสนอโครงรางทวาดวย Council Framework Decision on attacks against information systems16 ในป พ.ศ. 2545 โดยมวตถประสงคเพอน าเสนอการกออาชญากรรมทางคอมพวเตอรรปแบบใหมๆ และขอเสนอในการบญญตกฎหมายอาชญากรรมทางคอมพวเตอรภายในกลมประเทศสมาชกเพอใหมความสอดคลองกน ทงกฎหมายสารบญญตและวธสบญญต โดยเนอหาในสวนของโครงรางดงกลาวนมาจากการศกษาเปรยบเทยบ Convention on Cybercrime ของสภายโรป เชน การก าหนดความผดฐานการเขาถงระบบสารสนเทศโดยมชอบ (Illegal access to Information Systems) ความผดฐานรบกวนระบบสารสนเทศโดยมชอบ ( Illegal interference with Information Systems) ฯลฯ ทประเทศสมาชกจะตองปฏบตใหเปนไปตามขอเสนอภายในวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 254617

15 Communication from the commission to the council the European parliament the European

Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Network and Information Security: Proposal for A European Policy Approach of 6.6.2001 COM (2001) 298 final, Retrieved 2014, April 6, from http://www.etsi.org/public-interest/Documents/PoliticalInitiatives/ Com2001_0298.pdf

16 Proposal for a Council Framework Decision on attacks against information systems of 19.04.2002 COM (2002) 173 final., Retrieved 6 April 2014, from http://europa.eu.int/eur-lex/en/com/ pdf/2002/com2002_0173en01.pdf

17 Article 13 concerns the implementation and follow-up of this Framework Decision. Member States are required to take the necessary measures to comply with this Framework Decision not later than 31 December 2003, Proposal for a Council Framework Decision on attacks against information systems of 19.04.2002 COM(2002) 173 final.


ข. อาเซยน (Association of Southeast Asian Nations: ASEAN) การจดการเกยวกบปญหาอาชญากรรมทางคอมพวเตอรของอาเซยนนน ทางองคการอาเซยน ทไดพยายามผลกดนใหประเทศสมาชกอาเซยนไดมการออกกฎหมายวาดวยการปองกนอาชญากรรมทางคอมพวเตอร นอกจากน องคการอาเซยนยงไดจดตง ASEAN high level Ministerial Meeting on Transnational Crime: AMMTC และไดมการประชมครงแรก ทกรงเทพมหานคร ประเทศไทย เมอวนท 8 มกราคม พ.ศ. 2547 โดยในการประชมครงนไดรวมเอาเรองอาชญากรรมทางคอมพวเตอร และการสงเสรมความรวมมอระหวางประเทศในการรบมอกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอรเขาไวดวยกน เพอเพมขดความสามารถในการตอสกบอาชญากรรมขามชาต โดยอาเซยนไดรเรมแผนการรบมออาชญากรรมทางคอมพวเตอรโดยอาศยโครงสรางพนฐานทางกฎหมาย e-commerce เปนจดเรมตนในการสรางหลกเกณฑทางกฎหมายอาชญากรรมทางคอมพวเตอร อยางไรกตาม กรอบโครงสราง e-ASEAN นนจ ากดอยเพยงกฎหมายระดบพนฐานเทานน เมอป พ.ศ. 2547 ไดเกดการขยายตวของอาชญากรรมทางคอมพวเตอรอยางมากจงกอใหเกดความตระหนกและยอมรบวาความรวมมอระหวางประเทศในการปองกนอาชญากรรมทางคอมพวเตอรนนเปนเรองทส าคญ นอกจากน อาเซยนไดมความพยายามในการสรางนโยบาย แผนยทธศาสตรและหลกเกณฑทเปนมาตรฐานกลาง เพอใชเปนมาตรการทส าคญในการรบมอกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอรของภมภาคน โดยสามารถแบงกลไกในการรบมออาชญากรรมทางคอมพวเตอรของอาเซยนไดดงทจะปรากฏตามโครงสรางขางลางน


รปท 1 กรอบแนวคดเกยวกบกลไกในการรบมออาชญากรรมทางคอมพวเตอรของอาเซยน

2.2.3 มาตรการดานความมนคงไซเบอรในระดบประเทศ ประเทศสมาชกอาเซยนทเปนผน าในความพยายามตอสอาชญากรรม

ทางคอมพวเตอรไดแก ประเทศสงคโปรและประทศมาเลเซย โดยกฎหมายทเกยวกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอรของประเทศมาเลเซยและประเทศสงคโปรนออกตามแนวทางของอนสญญาระหวางประเทศและกฎหมายของประเทศในภมภาคยโรป

ก. ประเทศมาเลเซย ถอวาเปนผน าดานความมนคงไซเบอรและอาชญากรรมทางคอมพวเตอรในภมภาคอาเซยนโดยประเทศมาเลเซยไดจดตง


Malaysia’s Communications and Multimedia (MCMC or SKMM) ขนเพอดแลความมนคงทางไซเบอรทวไป และการใหค าแนะน าแกเวบไซตในเรองความปลอดภย รวมทงยงมความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน นอกจากน ประเทศมาเลเซยยงมหนวยงานของรฐอกหลายองคกรทดแลในเรองความปลอดภยไซเบอร ไดแก (1) Cyber Security Malaysia หนาทขององคกรน คอ เปนศนยการด าเนนการชวยเหลอ Cyber999 ทกอตงมาเพอใหผใชงานอนเตอรเนตชาวมาเลเซยสามารถแจงเหตภยคกคามตางๆ เชน ความพยายามเจาะระบบ การข มข การฉ อโกง และแสปม ฯลฯ (2) Malaysian Communications & Multimedia Commission (MCMC or SKMM) MCMC เปนหนวยงานทใหบรการขอมลแกผปกครองในดานปญหาความปลอดภยทางอนเตอรเนตแกเดกทงในเรองการกลนแกลงทางสออเลกทรอนกส (Cyber bullying) ไปจนถงปญหาการเสพยตดเกมคอมพวเตอร (3) Cyber Security Awareness For Everyone (CyberSAFE Malaysia) ซงด าเนนการภายใตการอปถมภของ Cyber Security Malaysia โดยองคกรมงเปาไปทการสรางความปลอดภยบนอนเตอรเนตและใหขอมลดานความปลอดภยไซเบอรแกประชาชนในทกพนท และ (4) Multimedia Development Corporation (MDec) เปนองคกรทด าเนนการโดยอาศยทนจากรฐบาล แตองคกรนมงจะด าเนนการในรปขององคกรเอกชนมากกวาหนวยงานของรฐ โดย MDec รวมงานกบภาครฐดวยการใหค าปรกษาแกรฐบาลในการออกนโยบายเกยวกบกฎหมายอนเตอรเนต (Cyber laws)18

นอกจากน ประเทศมาเลเซยยงเปนเปนประเทศแรกๆ ในอาเซยนทออกกฎหมายอาชญากรรมทางคอมพวเตอรมาใชตงแตป พ.ศ. 2540 ในชอวา Computer Crime Act of 1997 โดยเนอหาของกฎหมายฉบบนจะครอบคลมการใชงานคอมพวเตอรโดยมชอบทางกฎหมาย เชน การเจาะระบบและท าลายระบบเครอขาย

18 Malaysia, Global Resource and Information Directory, Retrieved 2014,

March 21, from http://www.fosigrid.org/asia/Malaysia


คอมพวเตอรและการแพรไวรสคอมพวเตอร คมครองสทธและความเปนสวนตวของผใชคอมพวเตอร ซงความผดตามกฎหมายฉบบนไดแก การเขาถงขอมลคอมพวเตอรของผอนโดยไมไดรบอนญาต (Unauthorized access) การแกไขขอมลโดยไมไดรบอนญาต (Unauthorized modification), The Digital Act 1997 มวตถประสงคเพอควบคมวธการสอสารหรอท าธรกรรมออนไลนของประชาชนเพอปองกนการใชงานโดยมชอบ โดยลายเซนอเลกทรอนกส (Digital signature) ถอเปนเครองระบตวตนของผใช โดยวธการเขารหสเพอปองกนการปลอมแปลง ซงชวยปกปองขอมลทถกสงออกไปจากการถกรบกวนหรอดกจบ โดยลายเซนอเลกทรอนกสจะถกตองตามกฎหมายเมอไดรบ Certificate authority license โดยผมอ านาจในสทธนน และธรกรรมใดๆ ทกระท าโดยถกตองตามกฎหมายฉบบนถอวาเปนธรกรรมทชอบดวยกฎหมาย , และ Communication and Multimedia Act of 1998 กฎหมายฉบบนมวตถประสงคเพอสงเสรมนโยบายของชาตในภาคการสอสารและมลตมเดย และรบรองความปลอดภยและความนาเชอถอของขอมล รวมทงราคาคาบรการตางๆ ทเกยวของอยในระดบทสาธารณชนสามารถใชบรการไดอยางเหมาะสม กฎหมายฉบบน ไดออกขอก าหนดตางๆ ทหลากหลาย เชน การก าหนดสญญาอนญาต (License agreement) ของผใหบรการเครอขาย ผใหบรการโปรแกรม และผใหบรการเนอหาออนไลน รวมไปถงการด าเนนคดกบผทสง Email หรอ SMS ลามกอานาจาร หรอโพสตขอความมงรายหรอดหมนผอน เปนตน

ข. ประเทศสงคโปร ไดแบงการควบคมเนอหาทางออนไลนออกเปนสามสวนดวยกน ไดแก การควบคมโดยรฐดวยการออกใบอนญาต (Class license) การควบคมดวยตนเองในภาคธรกจ (Self-regulation) และโครงการใหการศกษาสาธารณะ โดยส านกงานพฒนาสอ (Media Development Authority: MDA) ของสงคโปรท าหนาทออกใบอนญาตและเงอนไขการลงทะเบยนซงก าหนดโทษใหกบเนอหาบนอนเตอรเนตและผใหบรการหากด าเนนการไมสอดคลองกบขอหามของ MDA และส านกงานนยงท าหนาทรบรองวาจะไมมสงใดทประกอบไปดวยเนอหาของ


สอใดๆ กตามทรบกวนความสงบเรยบรอยของสงคมหรอขดตอศลธรรมอนดของประชาชน หวใจของกรอบเคาโครงนคอแผนการออกใบอนญาต ซง MDA เปนผก าหนดเงอนไข ภายใตกฎหมายการกระจายภาพและเสยง (Broadcasting Act) และ นโยบายทางธรกจ และขอบงคบตางๆ ทออกโดย MDA ส าหรบแผนการออกใบอนญาต ผใหบรการอนเตอรเนต (Internet Service Providers: ISPs) และผใหบรการเนอหาบนอนเตอรเนต (Internet Content Providers: ICPs) ทงหมดไมวาจะเปนพรรคการเมองหรอปจเจกชนใดทประสงคจะท าการเผยแพร สงเสรม หรออภปราย ในเรองทางการเมองหรอศาสนา ตองท าการลงทะเบยนกบ MDA ในฐานะผรบใบอนญาต ISPs และ ICPs จะผกพนภายใตระเบยบปฏบต (Code of practice) ของ MDA ซงไดใหค านยามเนอหาตองหาม (Prohibited material) อยางกวางๆ โดยระบชชดเฉพาะมาตรฐานส าหรบเนอหาทเกยวกบเพศ ความรนแรง และไมเปนทยอมรบในสงคมเทานน ในขณะทการกลนกรองเนอหาไมไดอยในของเขตอ านาจของ ISPs หนาทในการปฏเสธการเขาถงเนอหาเหลานนจะเปนของ ICPs หากไดรบค าสงจาก MDA ในกรณทผรบใบอนญาตไมกระท าตามจะไดรบบทลงโทษ เชน ปรบ และพก หรอยกเลกใบอนญาต นอกจากนประเทศสงคโปรยงมกฎหมายเกยวกบการหามเผยแพรเนอหาอนเปนการดหมนเชอชาต (Racism) ใน Sedition Act ซงปรบใชกบเนอหาบนอนเตอรเนตไดอกดวย

ส าหรบกฎหมายวาดวยอาชญากรรมคอมพวเตอรของประเทศสงคโปร ในปจจบน คอ Computer Misuse Act 1993 โดยกฎหมายฉบบนไดใหนยามค าวาคอมพวเตอรไวอยางกวางๆ และไมเจาะจงเฉพาะเทคโนโลยใดเทคโนโลยหนงเทานน หากแตสามารถประยกตใชกบใครกได ไมวาทอยทางภมศาสตรจะอย ณ ทใดแตไดกระท าการใดทเกยวของกบคอมพวเตอร โปรแกรม และขอมลทอยในประเทศสงคโปร ณ เวลานน


2.3 มาตรการทางดานความมนคงไซเบอรของประเทศไทย ในปจจบนมาตรการทางดานความมนคงของประเทศในดานอาชญากรรม

ทางคอมพวเตอรและความมนคงไซเบอรของประเทศไทยนน มกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ไอซท) เปนหนวยงานหลก และมส านกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส องคการมหาชน ทอยภายใตการก ากบดแลของกระทรวงไอซท รวมทง คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการกระท าความผดทางคอมพวเตอรเพอเพมประสทธภาพการด าเนนการสบสวนสอบสวนและรบมออาชญากรรมทางคอมพวเตอรดวย19

2.3.1 มาตรการทางกฎหมายทบงคบใชอยในปจจบนเกยวกบความมนคงไซเบอร

เนองจากอาชญากรรมทางคอมพวเตอรมลกษณะพเศษ จงจ าเปนตองมการตรากฎหมายขนมาใหมทไมกระทบตอโครงสรางของประมวลกฎหมายอาญาเดม เพอเขามาท าหนาทอดชองโหวทางกฎหมายของประมวลกฎหมายอาญาทไมสามารถน าตวผกระท าความผดมาลงโทษได นอกจากน ในการบงคบใชกฎหมายอาชญากรรมทางคอมพวเตอร จ าเปนตองใหอ านาจพเศษกบเจาพนกงานบางประการ เชน การถอดรหสลบขอมล การเรยกขอมลจราจรทางคอมพวเตอร ฯลฯ ดงนน ประเทศไทยจงไดจดท าพระราชบญญตวาดวยการกระท าผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 ขนมาโดยไดน าเอามาตรฐานและขอตกลงเกยวกบการรบมอกบอาชญากรรมทางคอมพวเตอรระหวางประเทศ เชน อนสญญาวาดวยอาชญากรรมทางคอมพวเตอร (Convention on Cybercrime) ของสหภาพยโรปมาปรบใช รวมทงยงไดพจารณาน าเอาหลกกฎหมาย

19 ILAW, อปเกรด พ.ร.บ.คอมฯ เพมโทษผดแลระบบ กอปไฟลโหลดบทเสยงคก , (7

เมษายน 2554), สบคนเมอ 11 พฤศจกายน 2556, จาก http://ilaw.or.th/node/857


ทางดานอาชญากรรมทางคอมพวเตอรของประเทศตางๆ อาท เยอรมน องกฤษ สงคโปร สหรฐอเมรกา อนเดย มาปรบใชอกดวย20

นอกจากน ประเทศไทยไดมกฎหมายอกหลายฉบบทมเนอหาเกยวของกบการปองกนหรอปราบปรามอาชญากรรมทางคอมพวเตอร เชน พระราชบญญตการประกอบกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 254421 ประมวลกฎหมายอาญา22 และ ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา23 ส าหรบการคมครองขอมลสวนบคคลนน ปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายคมครองขอมลหรอสทธสวนบคคลโดยตรง แตไดมก าหนดไวในกฎหมายอนๆ ซ งอาจน ามาปรบใชแลวแตกรณ เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ประมวลกฎหมายอาญา และพระราชบญญตการประกอบธรกจขอมลบตรเครดต พ.ศ. 2545 ฯลฯ แตอยางไรกตาม ในปจจบนประเทศไทยไดมการตรากฎหมายขนมาอกหลายฉบบและอยระหวางด าเนนการทางนตบญญต ทมเนอหาเกยวของกบการปองกนหรอปราบปรามอาชญากรรมทางคอมพวเตอร เชน รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร ฯลฯ

20 NECTEC, ค าถามทพบบอยเกยวกบรางพระราชบญญตการกระท าผดเกยวกบ

คอมพวเตอร, สบคนเมอ 11 พฤศจกายน 2556, จาก http://wiki.nectec.or.th/nectecpedia2/ index.php/ค าถามทพบบอย_เกยวกบรางพรบ.การกระท าผดเกยวกบคอมพวเตอร

21 มาตรา 74 ของ พระราชบญญตการประกอบกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2544 22 ประมวลกฎหมายอาญา ลกษณะ 7 ความผดเกยวกบการปลอมแปลง หมวด 4

ความผดเกยวกบบตรอเลกทรอนกส มาตรา 269/1 มาตรา 269/2 มาตรา 269/3 มาตรา 269/4 มาตรา 269/5 มาตรา 269/6 มาตรา 269/7 เพมเตมพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท 17) พ.ศ. 2547.

23 มาตรา 59 ของ ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา


2.3.2 รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ...... ส าหรบหลกการและเหตผลในการตรากฎหมายวาดวยความมนคงไซ

เบอรแหงชาตทมประสทธภาพและเกดผลสมฤทธนนเนองมาจากความตองการทจะใหประเทศไทยสามารถปกปอง ปองกน หรอรบมอกบสถานการณดานภยคกคามทางไซเบอรทสงผลกระทบหรออาจกอใหเกดความเสยงตอการใหบรการหรอประยกตใชเครอขายคอมพวเตอร อนเตอรเนต โครงขายโทรคมนาคม หรอการใหบรการโดยปกตของดาวเทยม ซงกระทบตอความมนคงของชาตในมตตางๆ

โดยรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร นประกอบไปดวย 43 มาตรา รวมทงหมด 6 หมวด ประกอบดวย (1) การรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาต (2) คณะกรรมการการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาต (3) สานกงานคณะกรรมการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาต (4) การปฏบตการและการรบมอภยคกคามทางไซเบอร (5) พนกงานเจาหนาท และ (6) บทเฉพาะกาล ซงไดมการใหค านยามเกยวกบความมนคงปลอดภยไซเบอรไวในมาตรา 324 ส าหรบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาตนน ใหค านงถงความสอดคลองกบกรอบนโยบายและแผนแมบททเกยวกบการพฒนาดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมของคณะกรรมการดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม และกรอบนโยบายและแผนแมบททเกยวกบการรกษาความมนคงของสภาความมนคงแหงชาต ซงเหนชอบโดยคณะรฐมนตร การด าเนนการเพอรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร อยางนอยจงตองครอบคลมในเรองดงตอไปน (1)

24 มาตรา 3 ของ รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ... บญญตวา “ความ

มนคงปลอดภยไซเบอร” หมายความวา มาตรการและการด าเนนการทก าหนดขน เพอรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรของประเทศใหสามารถปกปอง ปองกน หรอรบมอกบสถานการณดานภยคกคามทางไซเบอรทสงผลกระทบหรออาจกอใหเกดความเสยงตอการใหบรการหรอการประยกตใชเครอขายคอมพวเตอร อนเทอรเนต โครงขายโทรคมนาคม หรอการใหบรการโดยปกตของดาวเทยม อนกระทบตอความมนคงของชาตซงรวมถงความมนคงทางการทหาร ความสงบเรยบรอยภายในประเทศ และความมนคงทางเศรษฐกจ....”


การบรณาการการจดการความมนคงปลอดภยไซเบอรของประเทศ (2) การสรางศกยภาพในการตอบสนองตอสถานการณฉกเฉนทางความมนคงปลอดภยไซเบอร (3) การปกปองโครงสรางพนฐานส าคญทางสารสนเทศของประเทศ (4) การประสานความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชนเพอความมนคงปลอดภยไซเบอร (5) การสรางความตระหนกและรอบรดานความมนคงปลอดภยไซเบอร (6) การพฒนาระเบยบและกฎหมายเพอความมนคงปลอดภยไซเบอร (7) การวจยและพฒนาเพอความมนคงปลอดภยไซเบอร และ (8) การประสานความรวมมอระหวางประเทศเพอความมนคงปลอดภยไซเบอร25

รางพระราบญญตนก าหนดใหมส านกงานคณะกรรมการการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาตขนเปนหนวยงานของรฐทมฐานะเปนนตบคคล ไมเปนสวนราชการและรฐวสาหกจ26 ทจะเปนผดแลเกยวกบเรองนโดยมอ านาจและหนาท ดงตอไปน (1) ตอบสนองและรบมอกบภยคกคามไซเบอร เมอมเหตการณดานความมนคงปลอดภย หรอสถานการณดานความมนคงปลอดภยทไมพงประสงคหรอไมอาจคาดคด ทสงผลกระทบ หรออาจกอใหเกดผลกระทบ ความสญเสย หรอความเสยหายอยางมนยส าคญหรออยางรายแรง โดยวางมาตรการเกยวกบการด าเนนการทค านงถงชนความลบและการเขาถงขอมลทมชนความลบ (2) ประสานความรวมมอทางปฏบตในการด าเนนการกบหนวยงานของรฐ หรอหนวยงานภาคเอกชน เพอใหการยบยงปญหาภยคกคามไซเบอร ไดรบการแกไขอยางมประสทธภาพและรวดเรว (3) ประสานงานกบหนวยงานของรฐและเอกชน เพอรวบรวมขอมลเกยวกบภยคกคาม การปองกน การรบมอ ความเสยงจากสถานการณดานภยคกคามทางไซเบอร และขอมลอนใดอนเกยวกบ การรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร

25 มาตรา 5 ของ รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ...... 26 มาตรา 14 ของ รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ......


เพอวเคราะหเสนอตอ กปช.27 (4) บรหารแผนงานรวม ประสานการบรหารและการปฏบตการตามแผนปฏบตการหรอตามค าสงการของ กปช. (5) ตดตามและเรงรดการปฏบตงานของหนวยงานของรฐทเกยวของกบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร และรายงานตอ กปช. (6) เปนศนยกลางเครอขายขอมลดานความมนคงปลอดภยไซเบอรของประเทศ ทงภายในและภายนอกประเทศ (7) ตดตาม เฝาระวง รวมทงสรางความตระหนกเกยวกบภยคกคามทางระบบสารสนเทศ รวมทงจดตงและบรหารจดการศนยประสานการรกษาความมนคงปลอดภยระบบคอมพวเตอรแหงชาต (National CERT) (8) ศกษาและวจยขอมลทจ าเปนส าหรบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร เพอจดท าขอเสนอแนะเกยวกบมาตรการดานการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร (9) สงเสรม สนบสนน และด าเนนการเผยแพรความร และการใหบรการเกยวกบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร ตลอดจนด าเนนการฝกอบรมเพอยกระดบทกษะเกยวกบมาตรฐานความมนคงปลอดภย หรอกรณอนใดเกยวกบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร (10) รายงานความคบหนาและสถานการณเกยวกบการปฏบตตามระเบยบน รวมทงปญหาและอปสรรคตอ กปช. (11) รบผดชอบงานธรการ งานวชาการ งานการประชม และงานเลขานการของ กปช. (12) จดท ารายงานสรปผลการด าเนนงานรายงานประจ าปให กปช. ทราบ เวนแตเปนกรณฉกเฉนใหรายงานให กปช. ทราบโดยเรว (13) ปฏบตงานอนใดอนเกยวกบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรของประเทศตามท กปช. หรอคณะรฐมนตรมอบหมาย28

โดยมเลขาธการเปนหวหนาส านกงานฯ รบผดชอบการปฏบตงานของส านกงาน ขนตรงตอประธานกรรมการ และเปนผบงคบบญชาพนกงานและลกจางของส านกงาน29 สวนในกจการของส านกงานทเกยวกบบคคลภายนอก ใหเลขาธการเปน

27 คณะกรรมการการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาต เรยกโดยยอวา กปช. 28 มาตรา 17 ของ รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ...... 29 มาตรา 21 ของ รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ......


ผแทนของส านกงาน เพอการนเลขาธการอาจมอบอ านาจใหบคคลใดปฏบตงานเฉพาะอยางแทนกได นอกจากนรางพระราชบญญตนใหม คณะกรรมการการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาต เรยกโดยยอวา กปช. และใหใชชอภาษาองกฤษวา National Cyber security Committee เรยกโดยยอวา “NCSC” ประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม เปนประธานกรรมการ, กรรมการโดยต าแหนงจ านวน 4 คน (ไดแก เลขาธการสภาความมนคงแหงชาต ปลดกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม ปลดกระทรวงกลาโหม ผบงคบการกองบงคบการปราบปรามการกระท าความผดเกยวกบอาชญากรรมทางเทคโนโลย ส านกงานต ารวจแหงชาต), กรรมการผทรงคณวฒจ านวนไมเกนเจดคน ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากผมความร ความเชยวชาญ และประสบการณเปนทประจกษในดานการรกษาความมนคงปลอดภยสารสนเทศ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดานนตศาสตร หรอดานอนทเกยวของและเปนประโยชนตอการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร และใหเลขาธการด ารงต าแหนงเปนกรรมการและเลขานการโดยต าแหนง30 โดยคณะกรรมชดนมอ านาจหนาทดงตอไปน (1) ก าหนดแนวทางและมาตรการตอบสนองและรบมอกบภยคกคามไซเบอร เมอมเหตการณดานความมนคงปลอดภย หรอสถานการณดานความมนคงปลอดภยทไมพงประสงคหรอไมอาจคาดคด ทสงผลกระทบหรออาจกอใหเกดผลกระทบ ความสญเสย หรอความเสยหายอยางมนยส าคญหรออยางรายแรง เพอใหเปนศนยกลางการด าเนนการเมอมเหตการณหรอสถานการณความมนคงปลอดภยไดอยางทนทวงท มความเปนเอกภาพ เวนแตภยคกคามทางไซเบอรนนเปนภยทกระทบตอความมนคงทางทหารซงเปนอ านาจของสภากลาโหมหรอสภาความมนคงแหงชาต (2) ก าหนดขนตอนการด าเนนการเพอใหมการประสานความรวมมอและอ านวยความสะดวกในการด าเนนการกบคณะกรรมการทตงขนตามกฎหมายฉบบอน หนวยงานของรฐหรอ

30 มาตรา 6 ของ รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ......


หนวยงานภาคเอกชน เพอใหการยบยงปญหา ภยคกคามไซเบอร ไดรบการแกไขอยางมประสทธภาพและรวดเรว (3) ก าหนดมาตรการและแนวทางในการยกระดบทกษะความเชยวชาญระดบสงของเจาพนกงานผปฏบตหนาทซงไดรบการแตงตงตามกฎหมายฉบบน (4) จดท าแผนปฏบตการเพอรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาตทสอดคลองกบนโยบาย ยทธศาสตร และแผนระดบชาตวาดวยการพฒนาดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม และกรอบนโยบายและแผนแมบททเกยวกบการรกษาความมนคงของสภาความมนคงแหงชาต (5) จดท ารายงานสรปผลการด าเนนงานทมผลกระทบอยางมนยส าคญ รายงานใหสภาความมนคงแหงชาตและคณะรฐมนตรทราบตามล าดบ (6) เสนอแนะและใหความเหนตอคณะกรรมการดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม หรอคณะรฐมนตรในการพจารณาอนมตแผนงาน โครงการ หรอการปฏบตงานของหนวยงานของรฐ และการพจารณาแนวทางการแกไขปญหาหรอขอขดของตางๆ รวมถงการจดใหมหรอปรบปรงกฎหมายทมความเกยวของกบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร เพอใหการด าเนนการปกปอง รบมอ ปองกน และลดความเสยงจากสถานการณภยคกคามทางไซเบอรอนกระทบตอความมนคงของชาตทงจากภายในและภายนอกประเทศมความมนคงและยงยน (7) แตงตงคณะอนกรรมการ หรอคณะท างาน เพอพจารณาหรอทาการใดๆ ตามทคณะกรรมการมอบหมาย (8) สงการหรอประสานความรวมมอกบหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนเพอปฏบตใหเปนไปตามนโยบายหรอแผนปฏบตการเกยวกบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร หรอใหด าเนนการอนใดทจ าเปนตอการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรทงในประเทศและตางประเทศ (9) ตดตามและประเมนผลการปฏบตตามพระราชบญญตน (10) ด าเนนการอนใดในเรองทเกยวกบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรตามทคณะกรรมการดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย31



นอกจากนแลว รางพระราชบญญตนยงคงใหอ านาจพนกงานเจาหนาท ผซงรฐมนตรแตงตงใหปฏบตการตามพระราชบญญตน ทไดรบมอบหมายเปนหนงสอจากเลขาธการ มอ านาจในการด าเนนงานเพอใหเปนไปตามพระราชบญญต ดงตอไปน (1) มหนงสอสอบถามหรอเรยกใหหนวยงานของรฐ หรอบคคลใดๆ มาใหถอยค า สงค าชแจงเปนหนงสอ หรอสงบญช เอกสาร หรอหลกฐานใดๆ มาเพอตรวจสอบหรอใหขอมลเพอประโยชนในการปฏบตการตามพระราชบญญตน (2) มหนงสอขอใหหนวยงานราชการ หรอหนวยงานเอกชนด าเนนการเพอประโยชนแหงการปฏบตหนาทของ กปช. (3) เขาถงขอมลการตดตอสอสารทงทางไปรษณย โทรเลข โทรศพท โทรสาร คอมพวเตอร เครองมอ หรออปกรณในการสอสารสออเลกทรอนกสหรอ สอทางเทคโนโลยสารสนเทศใด เพอประโยชนในการปฏบตการเพอการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรและการด าเนนการตาม (3) ใหเปนไปตามหลกเกณฑและเงอนไขทคณะรฐมนตรก าหนด32

3. นตปรชญากบรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ......

จากการศกษาถงอาชญากรรมทางคอมพวเตอรประเภททเรยกวา “สงครามไซเบอร” หรอ สงครามขอมลขาวสาร ทเปนภยอยางยงตอความมนคงของประชาคมโลก เนองดวยวทยาการและเทคโนโลยสมยใหมนงายตอการเขาถงในทกระดบของสงคม ดงนน การทประเทศไทย โดยรฐบาลไดพยายามทจะตราพระราชบญญตความมนคงไซเบอรขนมาเพอน ามาปรบใชนนจงเปนเรองทส าคญและจ าเปนอยางยง รวมทงเปนทเข าใจได แตอย างไรกตาม จากท ไดท าการศกษาว เคราะห ปรากฏวาร างพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนไดมประเดนปญหาทตองการถกเถยงเกดขนมาดงน



1. รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนไดคกคามเสรภาพและความเปนสวนตวของประชาชนในการการใชชวตปกตและสอสารทขดตอขอตกลงระหวางประเทศ ทประเทศไทยไดเขาเปนภาคและขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดวย

2. รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรน ใหอ านาจคณะกรรมการรกษาความปลอดภยไซเบอรแหงชาตอยางกวางขวางมากและคณะกรรมการฯ สามารถทจะตความวาสงใดเขาขายอ านาจหนาทของตนได

3. รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนใหอ านาจเจาหนาทตรวจสอบการสอสารของประชาชนไดทกชองทาง โดยไมมขอบเขตและไมมกระบวนการตรวจสอบใดๆ มาคานอ านาจ และพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตนสามารถเขาถงขอมลการสอสารโดยไมตองมหมายศาล

4. รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรน เขยนค านยามศพทไวแบบกวางๆ อานแลวเขาใจไดยาก จงอาจเปดโอกาสใหเจาหนาทใชดลพนจในการปฏบตงานไดอยางกวางขวาง

5. รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนจะกอใหเกดภาวะชะงกงนในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยเพราะวาผประกอบการภาคเอกชนทจะมาลงทนในประเทศจะเกดความกงวลถงความเปนอสระในการด าเนนธรกจภายใตกฎหมายไทยเพราะพวกเขาไมอาจมนใจในความปลอดภยของขอมลในการด าเนนธรกจของตนไดเลย

นอกจากน จากกรณประเดนปญหาทกลาวมาขางตน เหนควรทจะท าการศกษาวเคราะหโดยใชแนวความคดจากส านกปรชญาทางดานกฎหมายทงหลายทมอทธพลตอการแสวงหาค าตอบและแนวทางในการแกไขดงกลาว เชน ส านกกฎหมายธรรมชาต (School of Natural Law) และส านกกฎหมายบานเมอง (School of Positivism)

3.1 ส านกกฎหมายธรรมชาต (School of Natural Law) โดยส านกนไดอธบายวา มนษยเปนคนทมเหตผล มศกดศรเทาเทยมกน และกฎหมาย คอ เหตผลทม


อยแลวตามธรรมชาต ซงท าให “กฎหมาย” ในสายตาของนกนตศาสตรในส านกนมลกษณะส าคญ 3 ประการ คอ (1) เปนกฎหมายทมผลใชบงคบโดยไมจ ากดเวลา ทงในอดต ปจจบน และอนาคต (2) เปนกฎหมายทใชบงคบไดโดยไมจ ากดสถานท ไมวาจะเปนภายในสงคมใดหรอภายในรฐใดหรอในประชาคมของรฐกตาม และ (3) อยเหนอกฎหมายของรฐซงเปนกฎหมายทมนษยสรางขน ดงนน กฎหมายของรฐจะขดกบกฎหมายธรรมชาตมไดแนวความคดทวายงปรากฏไดเหนไดชดเจนในปจจบนน โดยเฉพาะอยางยงในกรณทเกยวกบเสรภาพขนพนฐานของมนษยและสทธมนษยชน

ดงนน เราจะเหนไดวาในประเดนปญหาทรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนใหอ านาจของคณะกรรมการรกษาความปลอดภยไซเบอรแหงชาตอยางมาก และคณะกรรมการฯสามารถทจะตความวาสงใดเขาขายอ านาจหนาทของตนกได รวมทงประเดนทพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนสามารถเขาถงขอมลการสอสาร โดยไมตองมหมายศาล และสามารถตรวจสอบการสอสารของประชาชนไดทกชองทาง โดยไมมขอบเขตและไมมกระบวนการตรวจสอบใดๆ มาคานอ านาจ ในประเดนนจะเหนไดวารางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนคกคามเสรภาพและความเปนสวนตวของประชาชนในการสอสาร หากจะวเคราะหตามหลกของส านกกฎหมายธรรมชาตทสอนใหมนษยรจกเคารพความเสมอภาคและความเปนอสระตอกน รวาแตละคนไมควรจะลวงละเมดชวต รางกาย เสรภาพ และทรพยสนของกนและกน เมอใดกตามทรฐละเมดชวต รางกาย เสรภาพ และทรพยสนของราษฎรแลว การกระท าของรฐเชนนนยอมเปนการฝาฝนความไววางใจของราษฎร33 ประชาชนยอมมสทธทจะเรยกรองใหยตการกระท าเชนนน ดวยเหตผลอนน รฐจงมหนาทรกษาความสงบและอ านวยความยตธรรม รวมทงมอ านาจทจ ากด เพราะหลกประกนแหงเสรภาพไมไดอยทรปแบบการปกครองแบบประชาธปไตย แตอยทรปแบบรฐบาลทมอ านาจ

33 ปรด เกษมทรพย, นตปรชญา, (กรงเทพฯ: โครงการต าราและเอกสารประกอบการ

สอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2539), 197.


จ ากด34 เหตผลกเพราะวาใครกตามทมอ านาจยอมมแนวโนมจะใชอ านาจไปในทางทไมชอบไดเสมอ35 ดงนนเพอปองกนการใชอ านาจโดยมชอบ จงจ าเปนตองมระบบการควบคมการใชอ านาจโดยมชอบ เพอถวงดลอ านาจระหวาง ผถออ านาจดวยกนใหอยในระดบทเหมาะสม (ทงนประสบการณของมนษยไดบอกเราเสมอวา ผมอ านาจมกใชอ านาจเกนขอบเขต วธทจะปองกนเหตเชนนนไดตองใชอ านาจมาคานอ านาจ)36 ในกรณของประเดนเหลานผเขยนเหนวาพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนควรทจะมการแกไขปรบปรงอ านาจหนาทของคณะกรรมการและพนกงานเจาหนาทใหเปนไปตามหลกสากลทสามารถมการคานอ านาจและตรวจสอบจากหนวยงานอน (ศาล) ได

3.2 ส านกกฎหมายบานเมอง (School of Positivism) ส านกนไดรบอทธพลจากความคดของ จง โบแดง เกยวกบอ านาจอธปไตยของรฐ โดยโทมส ฮอบส 37 ไดน าเอาทฤษฎสญญาสวามภกดมาอธบายเพออางความชอบธรรมในการปกครองมนษยและใหประชาชนตองเชอฟงกฎหมายของรฐ เหตเพราะวามนษยมธรรมชาตเหนแกตว เลว และดอดง38 ส านกฯ นถอวา “กฎหมาย” คอกฎเกณฑซงเกดจากเจตจ านง (will) ของรฐ โดยจะใหความส าคญกบขนตอนหรอรปแบบของการแสดงออกซงเจตจ านงของรฐมากกวาเนอหาของกฎเกณฑซงเกดจากเจตจ านงเชนวานน กลาวอกนยหนงกคอ กฎเกณฑทจะเปนกฎหมายในสายตาของส านกความคดกฎหมายบานเมองกคอ กระบวนการหรอขนตอนในการออกกฎหมายหรอการวางกฎเกณฑนนจะตองสะทอนถงการแสดงออกซงเจตจ านงทแทจรงของรฐไมวารปแบบในการแสดง

34 เรองเดยวกน, 199. 35 เรองเดยวกน 36 ปรด เกษมทรพย, นตปรชญา, 200. 37 การท ฮอบสไดอธบายวารฏฐาธปตยมอ านาจสมบรณเดจขาดและยนยนวากฎหมาย

บานเมอง คอ ค าสงของรฏฐาธปตยกเทากบเปนการกรยทางวางรากฐานทางความคดใหแกส านกบานเมองในเวลาตอมา, ปรด เกษมทรพย, นตปรชญา, 2539 หนา 190

38 ปรด เกษมทรพย, นตปรชญา, 188-189.


เจตจ านงเชนวานนจะเรยกชออยางใดในทางการเมองกตาม (เชน ระบบประชาธปไตย ระบอบสมบรณาญาสทธราชย ระบอบสงคมนยาม ฯลฯ) และไมวาการจดองคกร ในการออกกฎเกณฑเชนวานนจะเปนอยางไรกตาม (เชน โดยฝายนตบญญตหรอโดยประมขของรฐโดยความเหนชอบและยนยอมของฝายนตบญญต เปนตน) เมอกฎเกณฑใดไดออกโดยผานขนตอนตามรปแบบซงเปนทยอมรบในแตละรฐแลว กฎเกณฑเชนวานนกถอเปนกฎหมายทเปนอย ซงใชบงคบแกบคคลโดยทวไปและมจะมอ านาจบงคบควบคไปดวยเสมอ

จากการศกษารางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนพบวากฎหมายนไดด าเนนรอยตามแนวความคดของส านกกฎหมายบานเมองทเชอวารฏฐาธปตยมอ านาจเดดขาด ประชาชนทกคนยอมตองอยภายใตบงคบของรฏฐาธปตยโดยปราศจากเงอนไข รฏฐาธปตยมอ านาจเตมทในการรกษาความสงบเรยบรอย ประชาชนไมมสทธกลาวอางวารฐเปนผกระท าความผดเหตผลเพราะรฏฐาธปตยมใชคสญญากบราษฎร และไมมหนาทท าตามสญญา ดงนนรฏฐาธปตยจงมอ านาจสมบรณเดดขาดเหนอราษฎร เปนนรนดรและไมถกจ ากดโดยสงใดๆ39 ดวยเหตนเราจะเหนไดวา การทรางพระราชบญญตนไดถกตราออกมานนเปนการยนยนแนวความคดทวาอ านาจอธปไตยยอมสมบรณเดดขาดเปนนรนดร และไมอยภายใตบงคบของกฎหมายใดๆ เพราะเปนความจงใจของรฐ ดงจะเหนไดวาอ านาจของคณะกรรมการรกษาความปลอดภยไซเบอรแหงชาตทมอยอยางกวางขวาง และคณะกรรมการฯ สามารถทจะตความวาสงใดเขาขายอ านาจหนาทของตนก ได นอกจากน การทพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนสามารถเขาถงขอมลการสอสาร โดยไมตองมหมายศาล และสามารถตรวจสอบการสอสารของประชาชนไดทกชองทาง โดยไมมขอบเขตและไมมกระบวนการตรวจสอบใดๆ มาคานอ านาจ ถงแมวารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2557 มาตรา 4 ทยงคงยนยน ศกดศร

39 ปรด เกษมทรพย, นตปรชญา.


ความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาค รวมถงประเทศไทยตองปฏบตตามพนธกรณระหวางประเทศทประเทศไทยมอยแลว40 เชน กฎหมายระหวางประเทศวาดวยการคมครองสทธมนษยชนกตาม จงเทากบวาผรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนเชอวากฎหมาย (พระราชบญญตน) ทจะใชบงคบอยในบานเมองเทานนทเปนกฎหมายทแทจรง เปนระบบทสมบรณอยในตวเอง ไมมความจ าเปนทจะตองไปอาศยหลกการอะไรมาค าจนดวยประการใดๆ ทงสน41

4. สรปและขอเสนอแนะ

โดยสรปแลวแนวความคดของนกนตศาสตรทงจากส านกกฎหมายธรรมชาตและส านกกฎหมายบานเมอง ตางกเหนพองตองกนวากฎหมายวาดวยความมนคงไซเบอรนนมความส าคญตอการคมครองประชาชนและการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศไทย เพยงแตวาแตละส านกความคดนน ไมสามารถจะใหค าตอบทชดเจนถงลกษณะทแทจรงของกฎหมายวาดวยความมนคงไซเบอรทตางๆ ยอมรบและถอปฏบตอย ทงนเปนเพราะวาแตละส านกความคดนนตางกมองทางกฎหมายวาดวยความมนคงไซเบอรเฉพาะในแงมมและทฤษฎของตนเทานน จงท าใหมองขามลกษณะทแทจรงของกฎหมายวาดวยความมนคงไซเบอรไป ไมวาจะเปนในรปของกฎหมายระหวางประเทศหรอกฎหมายภายในของรฐกตามยอมมทงทอยบนพนฐานของเหตผล และเจตจ านง และโดยเฉพาะอยางยงในสวนของกฎหมายภายในประเทศนน กฎเกณฑซงเกดจากเจตจ านงในรปของการใหความยนยอม ทอยบนพนฐานของเหตผลและความเชอวากฎเกณฑนนเปนสงถกตองควรไดรบความเคารพและปฏบตตาม โดยยดถอมาตรฐานทางสงคมระหวางประเทศ (สากล) เปนหลก และในทสดกเพอท าใหประโยชนทขดแยงกนนนมความสมดลในสงคม สามารถอยดวยกนไดโดยใหแตละฝาย

40 มาตรา 4 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2557 41 ปรด เกษมทรพย, นตปรชญา, 241.


ไมเสยประโยชนและตางรกษาประโยชนไวใหไดมากทสดเทาทจะมากไดโดยใหมความขดแยงนอยทสดเทาทจะท าได

นอกจากน อ านาจตามรางพระราชบญญตความมนคงไซเบอรนเขาขายการสอดแนม (Surveillance) ทหมายถง การเฝาสงเกต หรอควบคมดแลซงบคคล โดยไมจ ากดเฉพาะการสงเกตการณทางกายภาพ แตรวมไปถงพฤตกรรมทกประเภท ซงรฐมกอางวาเปนวธเพอรกษาความสงบเรยบรอยของสงคม เพอรบมอกบอาชญากรรมกอนทมนจะเกดขน และหากผใดไมกระท าผด กไมจ าเปนตองกลวหรอเปนกงวลอนใด ซงมองผวเผนอาจดเหมอนเปนสงทยอมรบไดโดยเฉพาะกบสงคมทมประชาชนทเคารพกฎหมายเปนสวนมาก โดยพวกเขามกไมคดวาตนเองจะเปนเปาหมายของการสอดแนมและไมสงผลกระทบตอการด าเนนชวตใดๆ ในขณะเดยวกนกท าใหชวตปลอดภยและสะดวกสบายขนจากการลดจ านวนอาชญากร ดวยเหตนจงท าให การดกฟงโทรศพทโดยปราศจากหมายศาลทดเหมอนจะเปนการกาวลวงความเปนสวนตวของประชาชนอยางนอยทสดเทานน อยางไรกด ในความเปนจรงนโยบายการสอดแนมของรฐเชนนยอมไมเปนทยอมรบของประชาชนโดยทวไป ไมใชวาเพราะพวกเขามสงทตองปดบงและเปนอนตรายตอสงคม แตเปนเพราะมนลวงละเมดความเปนสวนตวและเสยงตอการถกน าไปใชในทางมชอบ โดยเฉพาะกบบคลากรผรบผดชอบในองคกรของรฐเองเมอคดความหรอวตถประสงคในการใชขอมลเหลานนจบสนลง ขอมลเหลานนจะยงถกจดเกบหรอน าไปใชตอไป ดงทกลาวไววา ใครกตามทมอ านาจยอมมแนวโนมจะใชอ านาจไปในทางทไมชอบไดเสมอ แตอยางไรกตามในทางปฏบตแลว การเรยกดขอมลหรอการสอดแนมนนสามารถกระท าอยางมจรยธรรมไดหากกระท าโดยผานกระบวนการทชอบธรรมและเปนเหตเปนผล เปนทยอมรบของสงคมทวไป ดงนนการทรฐจะด าเนนการเรยกดขอมลและท าการสอดแนมใดๆ นน วธการดงกลาวควรไดรบการประเมนผลเสยกอน


รายการอางอง ILAW. (2554, 7 เมษายน) อปเกรด พ.ร.บ. คอมฯ เพมโทษผดแลระบบ กอปไฟลโหลด

บทเสยงคก, จาก http://ilaw.or.th/node/857 [คนเมอ 11 พฤศจกายน 2556] NECTEC, ค าถามทพบบอยเกยวกบรางพระราชบญญตการกระท าผดเกยวกบ

คอมพวเตอร, จาก http://wiki.nectec.or.th/nectecpedia2/ index.php/ค าถามทพบบอย_เกยวกบราง พรบ. การกระท าผดเกยวกบคอมพวเตอร [คนเมอ 11 พฤศจกายน 2556]

พระราชบญญตการประกอบกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2544. (2544, 16 พฤศจกายน) ราชกจจานเบกษา, เลมท 118, ตอนท 106ก, หนา 11-38.

ปรด เกษมทรพย. (2539) นตปรชญา, กรงเทพฯ: โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สราวธ ปตยาศกด. (2552) กฎหมายเทคโนโลยสารสนเทศ, กรงเทพฯ: นตธรรม. สมณ พรหมรส, ค าแปลปฏญญากรงเทพฯ, ส านกงานกจการยตธรรม, จาก,

http://www.oja.go.th/new2011/document/Lists/Download_1/ Attachments/36/oja_symposium_5_G3_room6_6.pdf [คนเมอ 4 กนยายน 2555]

ส านกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน). (ม.ป.ป.) รางพระราชบญญตความมนคงไซเบอร พ.ศ. . . ., จาก http://ictlawcenter.etda.or.th/files/de_law/file/ 7/32ce1e368d7f0f076c045fcab1b916c1.pdf [คนเมอ 4 กนยายน 2555]

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2557. (2557, 22 กรกฎาคม) ราชกจานเบกษา, เลมท 131, ตอนท 55ก, หนา 1-17.

Clarke, R. A., & Knake, R. (2012) Cyber war: The next threat to national security and what to do about it, New York: HarperCollins.


UN General Assembly. (2000, 4 December) Combating the criminal misuse of information technology, Resolution 55/63.

Communication of the European Commission: Creating a Safer Information Society by Improving the Security of Information Infrastructures and Combating Computer-related Crime of 26.1.2001: COM (2000) 890 final, [Online], Available: http://europa.eu.int/ISPO/eif/InternetPoliciesSite/Crime/CrimeCommEN.htm [19 March 2013]

Congressional Research Service. (2004) The economic impact of cyber-attacks, Washington, DC: CRS.

International Telecommunication Union. (2007, June) The world information society report 2007, [Online], Available: http://www.itu.int/osg/spu/publications/ worldinformationsociety/2007/ [10 November 2013]

Malaysia, Global Resource and Information Directory, [Online], Available: http://www.fosigrid.org/asia/Malaysia [21 March 2014]

O’Connell, K. (2007, October 17) Cyber-crime hits $ 100 billion in 2007, [Online], Available: http://www.ibls.com/internet_law_news_portal_ view_ prn.aspx?s=latestnews&id=1882 [17 October 2013]

Proposal for a Council Framework Decision on attacks against information systems of 19.04.2002 COM (2002) 173 final.

Regional Internet Governance Forum, About APrIGF 2011.