mfu connexion: journal of humanities and social...

MFU CONNEXION, 2(1)

วารสาร MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences (ISSN

2286-6477 ฉบบพมพ) เปนวารสารทจดท าขนเพอสงเสรมและสนบสนนใหนกวชาการ นกวจย อาจารย นกศกษาระดบบณฑตศกษา และผสนใจทวไป ไดมแหลงเผยแพรผลงานทางวชาการและผลงานวจย รวมทงไดแลกเปลยนความร ความคดเหนในสาขาวชาดาน สหวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เศรษฐศาสตร / บรหารธรกจและการจดการ และนตศาสตร โดยไดจดท าฉบบพมพมาตงแตป พ.ศ. 2555 และออกเผยแพรปละ 2 ฉบบ (มกราคม-มถนายน และ กรกฎาคม-ธนวาคม) ไดเรมเผยแพรฉบบพมพตงแตปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2555)

ในป พ.ศ. 2558 คณะท างานฯ ไดปรบปรงใหเปนวารสารฉบบอเลกทรอนกส ควบคไปกบวารสารฉบบพมพ เพอตอบสนองความตองการของผใชทตองการเขาถงบทความในรปแบบตางๆ ไดอยางสะดวกและรวดเรว โดยน าบทความจากวารสารฉบบพมพตงแตปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2555) มาปรบปรงใหเปนบทความทเผยแพรผานระบบอเลกทรอนกส โดยใชชอ วารสาร MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences (ISSN 2465-4213 ฉบบออนไลน)

ผสนใจสงบทความเขารบการพจารณาตพมพผานระบบออนไลน โดยบทความจะไดรบ การประเมนคณภาพทางวชาการโดยผทรงคณวฒ หรอผเชยวชาญในสาขาทเกยวของ จ านวน 2 ทาน ทงนบทความตนฉบบทสงมาเพอรบการพจารณาตพมพในวารสาร จะตองไมอยระหวางการพจารณาจากแหลงเผยแพรทอน หรอไดรบการเผยแพรบทความในแหลงเผยแพรอน ไมวาจะเปนวารสารฉบบพมพ วารสารออนไลน หรอในแหลงเผยแพรอนใดทเปนการเผยแพรสสาธารณชนมากอน และกองบรรณาธการขอสงวนสทธในการบรรณาธกร รวมถงล าดบการตพมพกอน-หลง

MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences ปท 2 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2556)

Vol.2 No.1 (January-June 2013)

MFU CONNEXION, 2(1)

ก ำหนดกำรตพมพและเผยแพร Publication Frequency ปละ 2 ฉบบ

มกราคม-มถนายน กรกฎาคม-ธนวาคม

2 Issues per Year January-June July-December

บรรณำธกำร Editor in Chief รองศาสตราจารย ดร. ปรชา อปโยคน Assoc. Prof. Dr. Preecha Upayokin

ผชวยบรรณำธกำร Associate Editors อาจารย ดร. พลวฒ ประพฒนทอง Dr. Pollavat Prapattong ผชวยศาสตราจารย ดร. รง ศรสมวงษ Asst. Prof. Dr. Rung Srisomwong ผชวยศาสตราจารย ดร. ณฐพรพรรณ อตมา Asst. Prof. Dr. Nathapornpan Uttama

กองบรรณำธกำร Editorial Board รองศาสตราจารย ดร. ดรณ วฒนศรเวชมหาวทยาลยแมฟาหลวง

Assoc. Prof. Dr. Darunee Wattanasiriwech

Mae Fah Luang University

ผชวยศาสตราจารย ดร. แสงจนทร กนตะบตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Asst. Prof. Dr. Sangchan Kantabutra Mae Fah Luang University

อาจารย ดร. สเทพ นมสาย มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Dr. Suthep Nimsai Mae Fah Luang University

อาจารย ดร. ณฐกร วทตานนท มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Dr. Nuttakorn Vititanon Mae Fah Luang University

อาจารย ดร. ชเกยรต นอยฉม มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Dr. Chukeat Noichim Mae Fah Luang University

อาจารย ดร. วรรณวล อนทรปน มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Dr. Wanwalee Inpin Mae Fah Luang University

อาจารย ปฐมพงศ มโนหาญ มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Lecturer Pathompong Manohan Mae Fah Luang University

อาจารย จตรลดาวรรณ ศรสนทรไท มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Lecturer Jitladawan Srisunthornthai Mae Fah Luang University

อาจารย ธรนช อนฤทธ มหาวทยาลยแมฟาหลวง

Lecturer Teeranuch Anurit Mae Fah Luang University

MFU CONNEXION, 2(1)

กองบรรณำธกำร Editorial Board ศาสตราจารย ไชยยศ เหมะรชตะ ราชบณฑตสาขานตศาสตร

Prof. Chaiyos Hemarajata The Royal Institute, Thailand

ศาสตราจารย ดร. ธระพนธ เหลองทองค า จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Prof. Dr. Theraphan Luangthongkum Chulalongkorn University

ศาสตราจารย ดร. สมทรง บรษพฒนมหาวทยาลยมหดล

Prof. Dr. Somssonge Burusphat Mahidol University

ศาสตราจารย สายชล สตยานรกษ มหาวทยาลยเชยงใหม

Prof. Saichol Sattayanurak Chiang Mai University

ศาสตราจารย ดร. อรรถจกร สตยานรกษมหาวทยาลยเชยงใหม

Prof. Dr. Attachak Sattayanurak Chiang Mai University

ศาสตราจารย (พเศษ) ไชยวฒน บนนาคบรษททปรกษากฎหมายสากล จ ากด

Prof. Jayavadh Bunnag International Legal Counsellors Limited Thailand (ILCT)

รองศาสตราจารย ดร. จกรกฤษณ ดวงพสตรา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Assoc. Prof. Dr. Chakrit Duangphastra

Chulalongkorn University

รองศาสตราจารย ดร. อภชาต โสภาแดงมหาวทยาลยเชยงใหม

Assoc. Prof. Dr. Apichat Sopadang Chiang Mai University

ศาสตราจารย (พเศษ) ศรศกร วลลโภดม นกวชาการอสระสาขาประวตศาสตร

Prof. Srisak Walliphodom

รองศาสตราจารย ดวงพร ค านญวฒน มหาวทยาลยมหดล

Assoc. Prof. Duangporn Kamnunwat Mahidol University

ศาสตราจารย ส าเรยง เมฆเกรยงไกร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Prof. Samrieng Mekkriengkrai Chulalongkorn University

ผชวยศาสตราจารย ดร. นลน ตนธวนตย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

Asst. Prof. Dr. Nalinee Tantiwanich Thammasat University

อาจารย ดร. ชมนาด อนทจามรรกษ มหาวทยาลยนเรศวร

Dr. Chomanad Intajamornrak Naresuan University

อาจารย ดร. พระพฒน ยางกลาง มหาวทยาลยศลปากร

Dr. Peerapat Yangklang Silapakorn University

MFU CONNEXION, 2(1)

กองบรรณำธกำร Editorial Board อาจารย ดร. จนทมา องคพาณชกจมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Dr. Jantima Angkhapanichkit Thammasat University

Prof. Winnie Cheng Hong Kong Polytechnic University Prof. Barbara Lewandowska-Tomaszczyk University of Lodz, Poland เลขำนกำรกองบรรณำธกำร Secretarial Board นางสาวประภาพร แกวมกดา Ms. Prapaporn Kaewmookda นางสาวธญนนท บงเงน Ms. Thanyanun Bangnguen นายรกเผา เทพปน Mr. Rakphow Theppan นางสาววนวสาข วงคสวรรค Ms. Wanwisa Wongsawan นางคชาภรณ จนทาพน Mrs. Kachaporn Chantapoon

จดท ำโดย Published by ส านกงานบณฑตศกษา มหาวทยาลยแมฟาหลวง

333 ม. 1 ต. ทาสด อ.เมอง จ.เชยงราย 57100 โทรศพท 053 91 6137 อเมล [email protected] เวบไซต http://connexion.mfu.ac.th

Office of the Postgraduate Studies Mae Fah Luang University 333 M.1 T. Tasood A. Mueang, Chiang Rai, Thailand 57100 Tel. 66 53 916137 E-mail: [email protected] Website: http://connexion.mfu.ac.th

MFU CONNEXION, 2(1)

สารบญ

การท านายชวตดวยกระดกไกของกลมชาตพนธตางๆ ในจงหวดเชยงราย พลวฒ ประพฒนทอง

1

ค าศพททก าลงสญไป: ขอสนนษฐานเกยวกบการเปลยนแปลง ทางศพทในภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน พณรตน อครวฒนากล

25

ปรทศนการรบภาษาทสองกบไวยากรณสากลลกษณ พรพฒน ยางกลาง

104

Once in a Lifetime และชวตของผมกเปลยนไป….. (ตอนท 1) สรวชญ แสงสวรรณ

127

Book Review: Gaijin Yokozuna: A Biography of Chad Rowan Alan M. Gallion

134

MFU CONNEXION, 2(1) || page 1

การท านายชวตดวยกระดกไกของกลมชาตพนธตางๆ ในจงหวดเชยงราย1

พลวฒ ประพฒนทอง2

บทคดยอ

บทความนศกษาการท านายเกยวกบชวตดวยการใชกระดกไกในกลมชาตพนธ ดงน ลาห ปกากะญอ เยา มง จนยนนาน อาขา ลวะ (ปลง) ในจงหวดเชยงราย โดยศกษาเปรยบเทยบต าราการท านายดวยกระดกไกของกลมลวะ (ปลง) กบการท านายกระดกไกในชวตประจ าวน ดวยการศกษาจากการสมภาษณผใหขอมลส าคญ การสงเกตแบบมสวนรวม การแปลเอกสารตวเขยน การศกษาในชวงป พ.ศ. 2547-2550 ผลการศกษาพบวา การท านายดวยกระดกไกนนเปนลกษณะสงคมของกลมสงคม “เกบของปาลาสตว และการท าเกษตรกรรมแบบยายถน” และจะลดทอนการอธบายทซบซอนเมอสงคมนนเปน “สงคมเกษตรกรรมแบบใชทดนอยางเขมขน” และจะเหลอเพยงการบนทกเมอสงคมนนมวธเขาถงความจรงผานกระบวนการทางศาสนา การศกษาต าราการท านายดวยกระดกไกพบวามการใหความส าคญกบการเปลยนสถานภาพและพนททางกายภาพเปนอยางมาก ดงนนจงเปนขอเสนอของบทความนวาเนองจากสงคมการเกบของปาลาสตวและการท าเกษตรกรรมแบบยายถนนน ท าใหเกดการทบซอนกนระหวางคนกบสตวปาโดยเฉพาะไกปา ท าใหคน

1 บทความนเปนสวนหนงของงานวจย Human and Chicken Multi Relationship

Research Project (HCMR) ทนวจย H.I.H. Prince Arkishino Research Project under The Royal Patronage of H.R.H. Princess Maha Chakri Sirindhorn งานวจยระยะท 1 ระหวางป พ.ศ. 2547-2553

2 อาจารยประจ าส านกวชาศลปศาสตร และหวหนาโครงการจดตงพพธภณฑอารยธรรมลมน าโขง


ใกลชดกบไกสรางจนตนาการเกยวกบไกทเปนความสมพนธระหวางไก คน และธรรมชาตทอธบายความจรงในสถานการณทไมแนนอนแกสงคมทยงเคลอนทไปมาได จวบจนสงคมเขาสการเกษตรกรรมแบบใชทดนอยางเขมขนและรบเอาศาสนามาอธบายความจรงแทนธรรมชาต การท านายดวยกระดกไกจงเหลอเพยงรองรอยจากการบนทกเทานน ค าส าคญ: การทำนายดวยกระด กไก / ชาตพนธ / เชยงราย Abstract

This research aims to study chicken bone divination among various ethnic groups, i.e. Lahu, Karen, Yao, Hmong, Yunnanese Chinese, Akha, and Lua (Plang) in Chiang Rai province by comparing the manuscripts concerning chicken bone divination of Lua (Plang) with that of in daily life. The information herein has been obtained through interviews with some authoritative sources, the participation of the ethnic groups, and translation from written manuscripts. The research conducted between 2004 and 2007 showed that chicken bone divination was used in communities entitled “the hunter-gatherer and swidden agriculture”. The complexity was reduced when the communities became “intensive agriculture communities”. Moreover, when the truth through was explained through a religious process, chicken bone divination would be left as a written record. It was also shown that ethnic groups focused on the transformation of the status as well as the physical area. Therefore, the result revealed that “the hunter-gatherer and swidden agriculture” community has generated an overlap between human beings and wild faunas, especially wild fowls; thus human beings were closely related to fowls. The imagination of fowls manifested the


inter-relationship among fowls, human beings, and nature. This inter-relationship has been used to explain the truth of unknown situations by members of “the hunter-gatherer and swidden agriculture” community until they have become the intensive agriculture. Instead of nature, they applied religious approaches to explain the truths. Chicken bone divination, therefore, became the recorded myth and belief.

Keywords: Chicken Bone Divination / Ethnic / Chiang Rai 1. บทนำ

การท านายทายทกเปนคตความเชอของมนษยในทกวฒนธรรม โดยแตกตางกนไปตามวธการ ขนตอน คานยมสงคม และบรบททางสงคม การท านายมหลายวธ หนงในนนคอการท านายดวยกระดกไก ซงปรากฏแพรหลายในเขตภาคเหนอของประเทศไทย พนทเชอมตอในเขตอนภมภาคลมน าโขงและบางสวนของประเทศอนเดย โดยพนททยงมการท านายเกยวกบชวตดวยกระดกไก ไดแก มณฑลยนนาน สาธารณรฐประชาชนจน ภาคเหนอของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว รฐฉาน สหภาพพมา ราชอาณาจกรกมพชา รวมถงกลมไทอาหมในประเทศอนเดย พนทเหลานมความหลากหลายในการท านายชวตดวยอวยวะสวนตางๆ ของไก ซงมความแตกตางกนไปตามกลมคน ดงจะเหนไดจากการศกษาของ Terweil (1980) ซงไดอธบายเกยวกบอวยวะของไกทกลมคนตางๆ ใชในการท านายสรปได ดงน


อวยวะสวนตางของไกทใชท านาย กลมคน ตบ อาหม ค ายาง ลาว กาส อาขา กระดกลน อาหม ไทยอสาน สยาม ลาว ละห ขม มง เขมร กระดกคาง มง จน ลาว ไทยอสาน

หวไก มง ตนไก มง เขมร ไทเมอง-ไทแดง (ในเวยดนาม) เสนในตาไก เขมร รในกระดกขาไก อาหม ไทในยนนาน จวง อาขา ละห ผนอย มง ไหหล า จน

(ดดแปลงจาก Terweil, 1980) สวรรณา เกรยงไกรเพ ชร (2544) พบว า มกลมชาตพนธทพดภาษาตระกล

มอญ-เขมร ในแขวงเซกองใชกระด กไกในการทำนาย ดงน อวยวะสวนตางๆของไกทใชท านาย กลมคน

ดไสไก ตะเรยง เงะ ละเวน ฮารก คางไก ตะรว เงะ ฮารก สวย หลอดคอไก ดกกง หวและเลอด เงะ เลอด กะเซง

(ดดแปลงจาก สวรรณา เกรยงไกรเพชร, 2544)

พนททางภาคเหนอของประเทศไทยซงแต เด มเรยกว าอาณาจ กรลานนา เปน พนททมความหลากหลายทางว ฒนธรรมของชาตพนธต างๆ ทมความสมพนธกน แต ละชาตพนธ มการใช ไก ในการทำนายช วตทงทเหมอนกนและแตกตางกนไป ในสาราน กรมวฒนธรรมไทยภาคเหนอไดรวบรวมวรรณกรรมทมเรองราวการใชไกในการทำนายอนาคต และมบทความเรอง “การท านายกระดกไกของคนไทบางกลม” เขยนโดย เรณ วชาศลป (ม.ป.ป.) รวบรวมเรองราวการใชกระดกไก ในการทำนาย สรป ไดดงน


การใชไกในการท านายชวตในกลมคนทไมใช “ไท” ไดแก จน ทมมาตงแต ราชวงศฮน ในชวงครสตศตวรรษท 2 ใชท านายโชคชะตาในกลมอน คอ กะเหรยง มง อาขา ตองส บางแบระ โดยใชดฤกษยาม เสยงทาย แตงงาน ขนบานใหม เจบปวย และกลม “คนไท” ทกกลม มการใชไกในการท านายชวตประจ าวน มเพยงแคกลมสยามเทานนทใช “ละวาเซนไก” กอนออกศก และกลมไทยวนหรอไทยลานนาใชไกในการเสยงทายโดยไมไดฆาไก แตใชกระดกขาไกทสะสมไวแบบแหง เสยงเลอกมาปกกระดกไกแทน นอกจากนนไทอาหมใชไกในการท านายเมอเจาฟาตดสนใจไมได เชน การศก การตงเวยง การเลอกทอย หรอเมอบานเมองระส าระสาย ดงปรากฏในต าราการท านายดวยกระดกไก ตอไปน

1. ต าราของไทอาหม เขยนดวยภาษาไทอาหมบนแผนเปลอกไมมภาพ 132 ตวทาย มเรองการเจบไข การศก ขวญ โชควาสนา

2. ต าราของไทพาเก เรยกวา “เผไกหลวงฟา” เขยนดวยภาษาและตวอกษร

ไทพาเก กลาวถง ความเจบไข โชควาสนา ชวตครอบครว มง ขวญ ใจ การศก

3. ต ารากระดกไกของไทลอสบสองปนนาเรยกวา “พบหมอดไก” พมพดวยอกษรไทลอแบบเกา มจ านวน 112 ตวทาย มเนอหาเกยวกบการเจบไข ของหาย การศก การคา การซอสงของ การสรางบานเรอน เนอค โชควาสนา แพชนะ ขวญรวมถงวธสะเดาะเคราะห

การเรยกชอกระดกไกทใชท านายแตละแบบคลายคลงกนแตไมสามารถแปลความหมายได “เราหลามางขนตอง” “ลาเรากนตอง” ซงคาดวาต าราการท านายนมาจากแหลงเดยวกนทง 3 กลม”

จากหลกฐานพงศาวดารเมองเชยงตงบนทกในป พ.ศ. 2386 เรองการท านายชวตดวยกระดกไก เกยวกบการดชะตาเมอง ฤกษเมอง ลกษณะเมองในพทธศตวรรษท 19 มดงน (ทว สวางปญญากร, 2533: 33)


“ถงศกราช 704 เจาใสนานกนเมองแทน ไดสบแปดปตาย ตงแตนนเปนตนมาเมองเชยงตงกรางเปนเวลานานนก เหตเพราะเมองถกเสนยดจญไร เจาผายจงใหหมอโหราสองคนมาท านายคนหนงชอค าเรอง เปนชาวปง ซงท ำนำยดวยวธกระดกไกแมนนก.... ”

เมอจดฉลองเมองเชยงตงกใหมเครองฉลองบชา มหมอชาง หมอมา หมอไก หมอโหรา หมอยา พอครวเลก พอครวใหญ ซงค าวา หมอไกน ทว สวางปญญากร ไดใหความหมายวาเปนหมอทท านายดวยกระดกไก (ทว สวางปญญากร, 2533: 33)

การทำนายกระด กไกมแพรหลายมาอย างยาวนาน จนกลายเปนความเชอของสงคมระดบเมองใหญ ในป จจบ นมการเปลยนแปลงเรองการเคลอนยายกลมชาตพนธในอนภมภาคล มน าโขงตอนบนอนเนองมาจากอ ทธพลปจจยภายในเรองสงครามและเคร อญาตมาเป นอทธพลจากป จจยภายนอก เรองการลาอาณานคม ผลกระทบจากสงครามเย น และความข ดแยงเรองการเม อง

จากเหตป จจยดงกลาว จงมการอพยพต อเนองยาวนาน และซบซอนท าให เก ดการผสมผสานทางส งคมวฒนธรรมเพ อการปรบตว จงกล าวไดวาความเชอเรอง การทำนายช วตด วยกระดกไกแพรกระจายในดนแดนแถบนอย างตอเนอง รวมถงกลม ชาต พนธในจงหวดเชยงราย 2. วธการศกษาการทำนายดวยกระดกไก

งานวจยน ใชวธทางคตชนวทยา การสมภาษณ ผใหขอมลส าค ญ และ การสงเกตแบบมสวนร วม เพ อตอบคำถามตอไปน

2.1 กลมชาตพนธตางๆ มการทำนายดวยกระดกไก โดยเฉพาะกระดกตนขาไกอยางไร

2.2 การทำนายทพบในงานวจยนสอดคล องก บต าราการทำนายกระดกไก ทมอยหรอไม อยางไร


2.3 การทำนายด วยกระดกไกสามารถอธบายความส มพนธระหวางคนกบ ไกของกล มชาตพนธตางๆ ไดอยางไร 3. แนวคดเรองชวชาตพนธ วทยา (Bio-Ethnology)

สาขาวชาน เปนสหวทยาการทผสมผสานระหวางสงคมศาสตร และ วทยาศาสตรธรรมชาต มเนอหาเกยวกบความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาต หรอวฒนธรรมกบธรรมชาต

นบตงแต ทศวรรษท 1970 เกดกระแสอนรกษสงแวดลอม ความหลากหลาย ทางช วภาพ และการฟ นฟระบบนเวศ ทำให เกดการคนคว าวจยเรองความส มพ นธ ระหว างพชกบกลมชาตพนธ และม การประช มชวชาตพนธวทยานานาชาตขนอยางตอเนองในประเดนทหลากหลาย เชน ภมป ญญาทองถนกบการใชทรพยากร แพทยศาสตรชวชาตพ นธ คตชาวบ านกบชวชาตพนธ รวมถงดาราศาสตร ชวชาตพ นธสวนใหญมกเปนเรองเก ยวกบพช แตในเรองเกยวก บสตว ยงพบนอยมาก

งานทางชวชาตพนธ ว ทยาเกยวกบสตวทม การจ ดระเบยบวธคด และระเบยบว ธการหาความรทชดเจนชนหนง คอ “งานศกษาความสมพนธระหว างคน กบไก” ของฟมอโตะ (2550: 248-249)

ในทางพนธศาสตร ไมว าพนทศกษาจะเปนทใด การทดสอบทฤษฎเดยวกน ยอมใหผลลพธเหมอนก น แต ทางว ฒนธรรมจะแตกตางออกไป เนองจากมแนวคด คอ วฒนธรรมส มพนธนยม (Cultural Relativisms) เมอเปนเช นน เราจงมกคดวาวธการมองป ญหาของทงสองศาสตรขดแยงก น แตป จจบนนควรนำความแตกต างทางวฒนธรรมไปใชในการวจยทางพนธศาสตร

ค าถามของงานวจยเรอง ความส มพนธระหวางคนกบไกน คอ “ไกปากลาย มาเป นไกบานไดอยางไร” โดยมการศกษาส งคมท มล าด บการพฒนาทแตกตางกน จากสงคมเรรอน สงคมเกบของปาลาสตว สงคมเกษตรกรรม และส งคมเมองท เปน ลกษณะอตสาหกรรม มล าดบการพฒนาของมนษยทมกระบวนการฝกใหเช องของ


สตว (ไก) โดยว ฒนธรรมมนษยมการคดเลอก และใหความหมายในแตละขนของ สงคม ดงเชนท ฟมอโตะ (2550: 114) ไดเสนอความคดเร องการศ กษาไกในมณฑล ยนนานวา

“ในงานว จยนเป นเรองเกยวกบความสมพนธระหวางชาวบานก บไกเปน หลก หากเป นการศกษาปศปกษชาตพนธวทยา (Ethno Poultry Science) แบบ เดมกอาจถอวาข นตอนนสามารถหย ดส ารวจไดแลว แตเน องจากผเขยนได คดไปถ ง การน าเอา “เอตก” (Etic หมายถง การศกษาแบบคนนอกวฒนธรรม) กบ “อมค” (Emic หมายถง การศ กษาแบบคนในว ฒนธรรม) อนเปนแนวคดค ขนานทตองนำ มาพ จารณาพรอมๆ กน มาลองประยกต ใช ดงน นหากในอนาคตจะไดมการใช ความคดนเปนพนฐานของการศกษาแลว ขอบเขตการศกษากนาจะครอบคลม วฒนธรรมไปจนถ งยน และผเข ยนคดวาสงทผเขยนไดน าเสนอจะไดกลายเปนวธการ ทเหมาะสมในการเขาใจการพ ฒนาส ตวปาใหเปนสตวเลยง (Domestication)”

ผลจากแนวคดขางต นน าไปส การวจยในพนทของประเทศไทย และมการเผยแพรผลงานวจยเป นระยะ จากบทความเรอง “ความหมายและบทบาทของ ไกในโลกท ศนของชาวอาขา” โดย กลยา ตงศภท ย และคณะ (2549) และ “ต ารา การทำนายด วยกระด กไก บานหวยน าข น อ าเภอแมฟาหลวง จงหวดเช ยงราย” โดย พลว ฒ ประพฒน ทอง (2549) และบทความเรอง “ไกเสยงทายต วแรกจากตำนาน ชนชาตไทย: การตความตำนาน” โดย สกญญา สจฉายา (2549) ทงสามบทความ สรปวา ความสมพนธระหวางคนกบไกในมตทางวฒนธรรมเป นการคดเลอกและ จ าแนกประเภทของไก สะท อนมาจากการ “ถอดรห สต านาน” และการใชไกในพธกรรม ซงเป นเรองของจนตนาการในการสรางวฒนธรรมเก ยวกบพนทและอาณาเขต (Imagination of Space and Territory Culture)

อาจกลาวไดว า ในแตละวฒนธรรมมการจดล าดบทางช วชาตพนธ วทยาทง ในแนวดงและแนวระนาบ ในแนวดง เชน สง-ต า ด-เลว ขางบน-ขางล าง ซงสะทอน ใหเหนในพธกรรม ความเชอ ต านาน และเรองเลา อกทงยงสะท อนความส มพนธ


ระหวางคนก บธรรมชาตท มมาอย างยาวนาน ในส วนการจดลำด บในแนวระนาบ ไดแก การจดพนท ข างใน-ขางนอก สะทอนในพธกรรมการทำนายเสยงทาย และการละเลน ทใชสตวเปนสญลกษณ ท าให “ชวชาตพนธวทยา” เป นศาสตรทมมมมองแบบ สหวทยาการ ระหว างวทยาศาสตรกบวฒนธรรม (สงคมศาสตร) ทจะสร างข อถกเถยง และพนททางความร ใหมใหนกวชาการทงหลายหนกลบมาทบทวนเกยวกบการศ กษา สงมชวตอกครง 4. ความหลากหลายของกลมชาตพนธในจ งหวดเชยงราย และพนทใกลเคยง

จงหวดเชยงรายต งอย เหนอสดของประเทศไทยมชายแดนตดต อสาม ประเทศ คอ ทศตะวนออกตดกบสาธารณร ฐประชาธปไตยประชาชนลาว ทศเหนอ ตดกบสหภาพพมา และมณฑลย นนาน สาธารณรฐประชาชนจ น ท าให พนทนเปน จดเชอมตอกบหลายประเทศ มการเดนทางแลกเปลยนสนคาและความสมพนธ ระหว างชาต พนธตางๆ ในระบบเคร อญาต และระบบการค ามาอยางยาวนาน

บญชวย ศรสวสด (2547) ศกษารวบรวมกลมชาตพนธในจงหวดเชยงรายและพบวาจงหวดเชยงรายมกลมชาตพนธทส าคญและหลากหลายจ านวนกวา 30ชาตพนธ

ดวยเหตน งานว จยน จงเล อกศกษาการใชกระด กไกในการทำนายจากกลม ชาตพนธต างๆ ในจงหว ดเชยงรายและพนทใกลเคยง ค อ จงหวดน าน เพอน ามา อธ บายประกอบตำราของกลมชาตพนธลวะทพบในป พ.ศ. 2547-2550 แตเม อศกษา แลวพบวา กลมชาตพนธดงกลาวเปนกลมทพดภาษา “ปลง” และปรากฏว าต าราน ม ความสำคญ งานว จยน น าการทำนายในโอกาสตางๆ มาตรวจสอบก บต าราทพบและ เชอมโยงกบความร เร องตำราการทำนายกระด กไก ทมผ เข ยนไว กอนหน านแลว เพ อยนย นความสมพนธระหวาง “คนกบไก” ผานการทำนายด วยกระดกไก


5. การใชไกของกลมชาตพนธในการทำนายชวต 5.1 กลมมลาบล ในจ งหวดเชยงรายไมพบกลมทมวฒนธรรมเรร อนดงเดม จงใชกลมมลาบล

ทจงหวดน านเปนตวแทน โดยไดเขาไปศ กษาทบานหวยหยวก หม 6 ต าบลแมขะนง อ าเภอเวยงสา จงหวดน าน ผใหขอมล ค อ นายอายปา คนทพฤกษ (การสอสาร สวนบ คคล, 2547) อาย 70 ป โดยกลมนเปนกลมเรรอนมากอนในบรเวณชายแดน ประเทศไทยและสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว พบวากลมมลาบลไมได จบไกปามาก นบ อยสอดคลองกบการตรวจฟนของกลมชาตพ นธ นท ไม พบการกดเคยว เน อสตว ส วนใหญ ลกษณะฟนใชส าหร บการบดเค ยวผก เมอสอบถามในเรอง การทำนายโดยใชกระดกไก พบวาไมมการใชกระด กไกในการทำนายชวตแตมข อหามไมให กนลนไก เน องจากลนเปนอวยวะแรกทสมผสของมพษ มการห ามคน ปวยไมใหกนไก (เหลน เตา เตาผา) เพราะจะทำใหมไขสงและตายได นอกจากน น ยงมการนำไขไกปามาสขวญเด ก

5.2 กลมปกากะญอ (กะเหรยง) ในจงหว ดเชยงรายม กลมปกากะญอหลายกลม และอาศยอยในหลาย

หมบ าน จากการศกษาเรองการทำนายกระดกไก พบว ากลมปกากะญอไมไดม การทำนายมานานแลว จากการสำรวจพบว ามเพยงหมบ านหนลาดใน ทยงคงจำเรองราวและวธการทำนายได อย างดถงแมวาจะไมไดใชท านายในชวตประจ าวนแลวกตาม

ในพนทบานหนลาดใน อ าเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย พบวามการท านายกระด กไก 10 รปแบบเทานน ใชในการทำนายเร องการค าขายสนคาทมคา เชน ชาง เนอหาการทำนายนนสวนใหญจะเปนเร องดหรอไมดเทานน โดยแบง กระด กไกเป นสองข าง ค อ ฝายเราและฝายตรงข าม โดยไมไดใชท านายเกยวกบ การเพาะปลก งานว จยนยงพบดวยว าการทำนายกระดกไก ในพนทนมาจากคนจน (ปรชา สร, การสอสารสวนบคคล, 2550)


5.3 กลมลาห (มเซอ) จากการสำรวจ พบว า บ านจะแล ต าบลแมยาว อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย

มการส บทอดการทำนายด วยกระดกไกมาอยางตอเนอง โดยมการทำพธ ส ขวญ ผเจบปวยไมทราบสาเหต ผท าพ ธ คอ นายจะอ ลพ (การสอสารสวนบคคล, 2547) อาย 70 ป เปนการเร ยกขวญทมพธกรรมการทำนายกระดกไกเปนหลกเพ อใหได ค าตอบวาหายดแลวหรอยง ในหมบานนมการสบทอดพธกรรมจากบดา

ในการสอบทานกบต าราการทำนายของกลมลวะ (ปลง) พบวา ลาห บาน จะแล ไมสามารถทำนายไดทกตว ท านายไดแตเพยงวารปกระดกนดหรอไมด และยง ใชในการเร มตนการปลกข าวในแตละปวาจะม ผลผลตด หรอไม น าจะมากน อยเพยง ใด ซงสอดคล องก บลาห บานห วยกะ ต าบลแมสลองใน อ าเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย

5.4 กลมมง (แมว) ม งบานกวกาญจน ยงดำเน นชวตแบบเกษตรกรรมบนพ นทส ง ในขณะท ม ง

สวนใหญไดกลายไปเป นคนกลางในการคาขาย บานกวกาญจน หม 6 ต าบลรมโขง อ าเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย มพธ

การเรยกผและฆาหมประกอบการใช กระดกไก ในการท านายวาดหรอไมด ในกรณทเดกยงไม หายจากอาการปวยจงมการท าพธเรยกขวญ สวนกระดกไก เมอทายเสรจแลวจะทงไปหรอใหสนขกน หรอไมกเกบกระดกททายแลวไว แตถาค าท านายออกมาไม ดตองเรมท าพธใหม หมด นอกจากนยงใช กระดกไก ในการท านายการแตงงานวาเขากนไดหรอไม ดเรองการขนบานใหม และการเดนทาง (เลาซง แซยาง, การสอสารสวนบคคล, 2550)

5.5 กลมเยา (เมยน) กลมเยาบานแมบง หม 7 ต าบลโชคช ย อ าเภอดอยหลวง จงหว ดเชยงราย

มการล าไกปาในชวงฤดผสมพนธ แตไมพบการทำนายดวยกระด กไก แตในพนท บ านหวยแมซ าย ซ งอย ใกลเมองพบการทำนายดวยกระดกไก แตไมมการลาไก ปา


นอกจากน นในพธกรรมงานว นเกด นายสมยศ แซซ น (การสอสาร สวนบคคล, 2550) อาย 50 ป หม 11 บานห วยแมซาย ต าบลแมยาว อ าเภอเม อง จงหวดเชยงราย มการท าพธทปากทางเขาหม บานในตอนเชา และตอนเยนมการทำนายกระดกไกโดยหมอดกระด กไก

ในหม บานนจะมการท านายดวยกระดกไก ในพธดงตอไปน พธเลยงผบรรพบรษ เจบปวย การเปลยนผ านชวต เชน เมอแรกเกด เมอมชวตรอดมา 7 วน และ 1 เดอนก อนแตงงาน ยายบ านใหม เดนทางไกล งานทมความเสยง เช น ตองขามน า และวนส าค ญ เชน ตรษจ น เชงเมง สารทจ น แตไม มต าราบนทกไว ปจจบนมคนขอใหท านายกระด กไกในเรองการเขาทำงานราชการอกดวย

5.6 กลมจน (ยนนาน) การศ กษาท หมบ านจ นย นนานหร อท เรยกในหมคนไทยวา จนฮอ ซงเปน

กลมทเดนทางคาขายในพ นทระหวางสบสองปนนา เชยงต ง เชยงราย เชยงใหม ตาก และพม า พบการทำนายด วยกระด กไก ในหมบ านวาว ต าบลแมสรวย จงหวดเช ยงราย เทานน เนองจากกลมชาวจนยนนานสวนใหญ เคยเปนอดตทหารจนคณะชาต บางคนเปนทหารมาต งแตเดก พธกรรมเหลานจงไมได รบการสบทอด อกทงเมอ แตงงานก บคนทองถน การด ารงวฒนธรรมดงเดมอาจไมครบถวน และจนยนนาน บางส วนนบถอศาสนาอสลาม แตยงพบวามการทำนายด วยกระดกไกในกลมคนจน ทอพยพเข ามาตงถนฐานไดไมนาน

พนจ พทกษวาว (การส อสารสวนบ คคล, 2550) อาย 60 ป บานวาว ต าบล วาว อ าเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย เปนชาวจนยนนานจากเมองโกกงในพมาผเดยวทใชกระด กไกในการทำนาย โดยใชขาไกปาสแดงมาดองเหลา และใช กระดกขาไกทศกษาดวยตนเองทำนายในวนตรษจน ไหวเจา เชน เจาท เจ าเตาไฟ หรอ ท าขวญ แต ไมใชไกปาในการทำนาย นอกจากน ยงใชหวไก ตาไก ขาหม และเทาหม ในการทำนายอ กดวย โดยทหวไกทใชท านายนนผใหญจะเปนคนกนเทานน ถาดแลว พบว าไมด ใหพ ดแก “เร องใหญเปนเรองเลก เรองเลกเปนไมม” และม สภาษตจนท


เกยวข องกบการทำนายดวยกระด กไก “ไกตาย กระดกไมโกหก” 5.7 กลมอาข า (อกอ) กลมนเปนกลมชาตพ นธใหญทส ดในจ งหว ดเช ยงราย และใชไกในพธ กรรม

เปนจ านวนมากในชวงระหวางป แตไม มความสำค ญต อพธกรรมในรอบปและไมนยม การทำนายดวยกระด กขาไก มอาข าเพยงบางคนเทาน นทมความสามารถน

ในประเดนของการทำนายช วตด วยกระดกไกเพอดความสมพนธระหวาง คนกบไก พบวาการใชกระด กไกในการประกอบพธกรรมและการทำนายชวตนนมใน ท กกล มชาตพนธ ทไมใช กลมวฒนธรรมเรรอน ความส มพนธ ระหวางคนกบไก เกดจากพนทการผลตทางเกษตรกรรมทเป นตวกลางในการเช อมโยงกบทด น หรอเมอ ไมไดท าการเกษตรกเปนการทำนายการไดงานท า และความเจ บปวยเปนหลก แตเมอกลมคนน บถอศาสนาพทธและนำมาใชเปนหล กอดมคตของการดำรงชวตแล ว การทำนายดวยกระด กไกจงปรบมาใชกระดกไกแหงแทน 6. การศ กษาตำราการทำนายดวยกระดกไกของลวะ (ปลง)

การทำนายโดยใชกระดกไก ในกล มชาตพนธตางๆ พบว า กลมลวะ (ปลง) ท บ านห วยน าขน อ าเภอแมฟ าหลวง จงหวดเชยงราย เป นแห งเด ยวทย งมตำรา การทำนายด วยกระดกไกอย แตการทำนายด วยกระดกไกของกลมนใกลจะสญหาย ไป ซงปกตแลวต าราการทำนายด วยกระดกไกพบในกลมชาตพนธทพดภาษาใน ตระกลไทเทานน ดงนนการพบตำราทมการทายกระด กไกในกล มคนทไมได พดภาษา ตระกลไทจงเปนเร องทนาสนใจ

การทำนายดวยกระด กไก จากตำราน นแตกต างจากการทำนายกระด กไก จากกลมต างๆ ท ไดกล าวมาขางตน ค อ การทำนายมความซ บซอนและมจ านวนตวทายมากกว า รายละเอยดตำราการทำนายดวยกระดกไกทพบทบานห วยน าขนม ดงน


หมบ านห วยน าขนมความหลากหลายทางชาตพนธ ประกอบดวย ไทใหญ ไทลอ ลวะ (ปลง) ลาห อาขา และคนเมอง (คนพ นราบจงหวดเชยงราย) ประวต ความเป นมาของหมบานน เด มเปนท ตงของกองกำลงก ชาต รฐฉาน (ไทใหญ) ตอมา กลมนไดสลายต วลงไปเน องจากผนำเส ยชว ต ตอมาในราวป พ.ศ. 2508 ชาวล วะ (ปลง) อพยพมาจากเมองแจ (แช) สบสองปนนา มณฑลยนนาน สาธารณร ฐประชาชน จ น เนองจากเหตผลทางการเมอง ได ทราบวามชมชนชาวลวะ (ปลง) อาศยอยบรเวณ หวยน าข นจ านวน 3 หลงคาเรอน และชาวไทใหญอก 1 หลงคาเร อน จงเขามาสมทบ จากน นกลมไทใหญ และไทล อได อพยพเข ามาอ ก จนกลายเปนชมชนใหญข น ในปจจบนมจ านวนประชากรท งสน 377 คน

6.1 ต าราการทำนายดวยกระด กไกของกล มลวะ (ปลง) กลมลวะบานหวยน าขน มความเชอเรองการท านายดวยกระดกไก ทองค า

บรจตร และสงค า ตาสาย (2547) ใชการดกระดกไก เลอด และอากปกรยา ของไกหลายวธและหลายโอกาสในการท านาย จากค าบอกเลาผใหขอมล มต าราการท านายกระดกไก โดยใชขาไกทอนบน ต าราเขยนดวยหมกด าบนกระดาษสา ขนาด 20 เซนตเมตร x 20 เซนตเมตร บนทกดวยอกษรธรรมลานนา มบางค าออกเสยงเปนภาษาลวะ จ านวน 7 หนา เยบเปนเลมดานบน รวมไวกบต าราท านายโชคชะตาแบบอนๆ จงไดท าส าเนาและถอดความเปนภาษาไทยโดย พระมหาอานนท เจาอาวาสวดหวยน าขน (การสอสารสวนบคคล, 2550) ต าราการท านายดวยกระดกไกมโครงสรางส าคญสามสวน ดงน (พลวฒ ประพฒนทอง, 2549)

ส วนน า กล าวถงการทายล กษณะของผทมาขอคำทำนายวามกรยาทาทาง อยางไร เชน เอามอลบปาก เอามอจบขา เปนต น การทำนายจะบอกถ งสงของท หายไปและการเจบไขไดปวย มจ านวน 10 ค าทำนาย เรยกในตำราวา “สวนนามทก” สวนกลางหรอสวนค าท านายหลก เปนค าท านายเกยวกบกระดกขาบนของไกวา ม จ านวนล กษณะรทกระด กขาไก โดยแสดงรปแบบของกระด กทมไมขนาดเล กเสยบลง ไปในรกระด กจำนวน 160 รปแบบ และคำทำนายลกษณะกระด กไกแสดงเปนรป


ทรงกระบอก (สเหลยมผนผายาว) คกนเปรยบเปนขาซ ายขาขวา รปไมขนาดเล กทเสยบในรทกระดกไกเรมตนจากรทกระดกข างละ 1 ร ไปจนจบคำทำนายกระดก มขางละ 1 รเชนกน จาก 160 ค าทำนายน น ามาจ ดกลมได 8 กลม ดงน

1. ไข และไขเนองจากผด และผดผ 70 ค าทำนาย 2. ไข หรอเปนไขเนองจากผด และผดผ 43 ค าทำนาย

รวมกบเรองคาขาย 3. ผดและผดผ 20 ค าทำนาย 4. คาขายทกลาวถงโชคดและโชคราย 19 ค าทำนาย 5. ผด ผดผ และเรองคาขาย 3 ค าทำนาย 6. ค าทำนายใหท าอะไรบางอยาง 2 ค าทำนาย 7. ค าทำนายเรองขาศก 1 ค าทำนาย 8. ค าทำนายทบอกวาไมดไมรายและไมมค าทำนาย 2 ค าทำนาย

จากกล มเนอหาข างตน พบวา ต าราเล มนให ความสำคญเรองผมากทสด โดยผท าใหเจบปวยและสงผลถ งการคาขาย จ านวน 113 ค าทำนาย รองลงมาคอ เรองขวญ มจ านวน 13 ค าทำนาย ซงสวนใหญ คอ เปนไข เนองจากขวญหน เห นสตว ท าใหเสยขว ญ และทรายแรงทสด คอ คนไข ตาย และผไดขวญไปแลว

สวนท ายหรอส วนคาถา เป นส วนคำภาษาบาลปนคำในภาษาสนสกฤต เปนคาถาทใชเสกใสกระด กไก 3 ครง สรปความหมายของคาถาว าเปนคาถาท ท าให สตวเช อง ซงจะเหนวาแมการทำนายจะเปนเรองผและเรองเจบไขทงหมด แตกยงม การสรปดวยคาถาในทางพราหมณ

6.2 ขนตอนและโอกาสในการทำนาย การท านายกระดกไกของชาวลวะ (ปลง) บานหวยน าขนนน จากการ

สมภาษณ สงค า ตาสาย (การสอสารสวนบคคล, 2549) พบวาผตองการค าท านายจะตองน าไกของตนทเลยงไวในบรเวณบานมาฆาดวยวธใดๆ กได ลางขาไกใหสะอาดแลวมดขากบหวใหตดกบล าตว จากนนน าไปตม เมอสกดแลว จงน าไปทบาน


หมอไก (ผท านาย) ถาพบหมอไกกสามารถดได แตถาหากไมพบกสามารถฝากเรองไวแลวมารบค าท านายภายหลง

โอกาสทจะท านายดวยกระดกไกนนจะเปนพธขนบานใหม พธแตงงานตรวจดวงชะตา หรอเดนทางไกลโดยเฉพาะเดนทางไปคาขาย ชวงเวลาทเหมาะสม ในการน ากระดกไกมาท านาย คอ ระหวางขน 1 ค า ถง 15 ค า แตละเดอนจะมคนมา ใหหมอดกระดกไกประมาณ 14 ถง 15 คน และโดยเฉลยคนหนงคนอาจดโชคชะตา ดวยกระดกไก 3 ครงตอป

6.3 ผกบสงคมลวะ (ปลง) จากตำราการทำนายดวยกระดกไก ความเชอเรองลกลบทอธบายไมไดนน ไดถกสรางใหเปนรปธรรมเชง

สญลกษณตางๆ และผกคอลกษณะหนง เปนความเชอดงเดมกอนทศาสนาจะเขามามบทบาท แตกยงพบวามการผสมผสานความเชอเรองผในกลมวฒนธรรมตางๆ เสมอ ดงนนความเชอเรองผจงปรากฏในต าราท านายกระดกไกของชาวลวะ (ปลง) บานหวยน าขน พบวาสามารถแยกผออกเปน 6 กลม ดงน

ผบรรพบรษ ผปา/สตวปา ผทท ากน ผเรอน ผเมอง ผอนๆ

1.ผลงตา 2.ผปตายายาย 3.ผลงป 4.ผแมกองกน 5.ผปยาตายาย 6.ผฝายแม

1.ผรงทายน า 2.ผจอมปลวก 3.ผไม

1.ผรองน า 2.ผทดอน 3.ผเหมองฝาย 4.ผขวญขาว

1.ผหวบนได 2.ผใตถนเรอน 3.ผตนบนได 4.ผเตาไฟ 5.ผเสยวเรอน 6.ผเรอน

1.ผเสยวเมอง 2.ผทสง 3.ผหลกเมอง 4.ผปาชา 5.ผเมอง 6.ผหนเหนอ 7.ผสะพาน 8.ผทางหลวงหรอแมน า 9.ผอารกษ 10.ผทาวพญา

1.ผปดทหนง 2.ผปศาจ 3.ผราย 4.ผทเลยง

รวม 34 ตน


จากกลมของผทระบในตำรา 6 กลม จ านวนทงสน 34 ตน ผสวนใหญอย ในคำทำนายประเดนผดผ และพบว า ผทอยในบาน เชน ผเรอน และผบรรพบรษกบผทอย นอกบานทเกยวกบเมอง จะมจ านวนมากกวาผทท ากน หรอผทอยนอกเมอง หรอผสตวปา เชน ผรง (เหยยว) ทายน า

ในค าท านายยงมเนอหาเกยวกบสาเหตการเปนไขเนองจากท าผด ชนดตางๆ อก โดยระบผดตอสงตางๆ 20 ชนด แบงการผดได 2 ประเภท คอ

ผดภายในบานเรอน ไดแก ตนบนได ขางเตาไฟ คมเรอน ประตบาน บนได ทนอน เสยวเรอน หวนอน เหนอประต ผดกลางเรอนกลางบาน จะสงเกตไดวา ผดทเกดขนในบรเวณบานนนใหความส าคญกบประต บนได ทนอน ทกลางเรอน เสยวเรอน (ซงหมายถงสงทดแลรกษาบาน) และเตาไฟ แตไมมเรองความสมพนธ ระหวางคนในบานหรอเรองความประพฤตของคน

ผดทเกดขนนอกบาน ไดแก บอน า ฉางขาว น าหวย ไมไผ ทาน า ดงปาไม หลกไมเกา ทสง กองไม เปนเรองผดตางๆ ทมแหลงก าเนดนอกบาน แตตองน ามาใชในบาน เชน น า แหลงน า และไมทน ามาใชงานในชวตประจ าวน แตไมมเรองความสมพนธระหวางคนนอกบาน หรอเรองความประพฤตของคนภายนอกบาน นอกจากนยงมผดแกรนซงยงไมสามารถจดกลมได

ในเรองผดและผดผ เปนความเชอทเปนกฎเกณฑ ทางสงคมทพบโดยทวไปในเขตอนภมภาคลมน าโขงตอนบน เพอควบคมสงคมใหสงบสข สะทอนถงการอยรวมกน สงแวดลอม พฤตกรรม ล าดบชนในสงคม ศลธรรมจรรยา สามารถแบงเปน 3 ประเดน ดงน

ประเดนทหนง การท านายเปนเรองเฉพาะท เกดในบานและเมอง หมายถง การกระท าผด และผดผในสงคมชาวลวะเกยวกบบานและเมองจนตองมผจ านวนมากมาปกปกรกษาไมใหคนผดผ และการอธบายถงการปวยไขเนองจากผดในกรณตางๆ ตอสงแวดลอม เชน น า แหลงน า และไมทน ามาใชงานในบาน


ประเดนทสอง เปนค าท านายทมบทบาทของผและผดทเกยวกบการเจบไข และการคาทเกดขนในเมอง และในบางค าท านายกจะมวธแก เชน การบวงสรวง หรอการซอมแซม

ประเดนทสาม เนองจากไกทน ามาท านายนนเปนไกทอาศยอยในบานทเปนสวนหนงของเมอง จงอาจอธบายไดวาการท านายดวยกระดกไกนนม ความสามารถเฉพาะการท านายในบรเวณทไกอาศยอย และสามารถสะทอนเพยง อ านาจของผบานและผเมอง รวมถงผดภายในบาน และผดสงของภายนอกทน าเขาบานเทานน

จากต าราการท านายดวยกระดกไกของชาวลวะ (ปลง) บานหวยน าขน สรปเปนความสมพนธระหวางไกท เ ลยงในบานหรอท เ รยกวาไก บาน ซ งมความสมพนธกบพนทของบาน พนทของเมอง ในสงคมของมนษยทก าลงกาวเขาส สงคมแบบเมองทมความซบซอนของความสมพนธในดานตางๆ จงตองมผบาน ผเมอง ผบรรพบรษ มาคอยก ากบการกระท าและอธบายเหตแหงการปวยไข

อกประเดนหนง คอ เรองการคาขาย ซงเกดขนในสงคมทซบซอนโดยไมได เกดจากปจจยการผลตในดานเกษตรกรรมเพยงอยางเดยว แตมการแลกเปลยนสนคาและการคาขาย โดยเฉพาะเมองตางๆ ทอยในอนภมภาคลมน าโขงตอนบนสวนใหญเกดขนและขยายตวเนองจากเปนตลาด และชมทางการคาบนเสนทางการคาภายในอนภมภาค เชน เมองเชยงตง รฐฉาน สหภาพพมา เปนตน

6.4 สรปการท านายดวยกระดกไกจากต าราทพบในบานหวยน าขน 6.4.1 ความสมพนธระหวางเจาของไกกบบานเรอนและเมอง ไกบาน จากต าราการท านายกระดกไกเปนเครองมอทสะทอนสภาวะ

ความเปนอยเรองการเจบไขใน “พนทบรเวณบาน” ของเจาของไกผานผเรอน ผบรรพบรษ และผดภายในบาน ตลอดจนเปนการสะทอนถงพฤตกรรมการท านาย พฤตกรรมของเจาของไกบานทมตอ “พนทเมอง” ผานผระดบเมอง และผดตอสงของภายนอกทน าเขาบาน


6.4.2 จดเปลยนพนทชวต จากสาเหตความต องการคำท านายในเรองการแต งงาน การสร างเรอน

ใหม การเดนทางไกล หรอการยายทอยเปนเวลานานโดยเฉพาะเรองการเดนทาง ค าขาย เป นเรองการเปลยนแปลงเกยวกบ “พ นท ของตนเอง” และในกรณคาขายก ต องการความมนใจวาจะประสบความสำเรจ เพราะผทต องการคำทำนายตองพ งพาปจจยการคาเป นหลก หากการคาขายไมดจะสงผลถงความเปล ยนแปลงในช วตตน และครอบครวได 7. อภปรายผล

การท านายดวยกระดกไกมการกระจายทวไปอนภมภาคลมน าโขง งานวจยนพบวาระหวางป พ.ศ. 2547-2550 เปนวธการทยงด ารงอยในกลมชาตพนธ บางกลม แมวาการท านายจะถกปรบไปใหสอดคลองกบวถชวตทเปลยนแปลงหรอ เปนเพยงรอยรอยทบนทกไว

จากการสมภาษณและสงเกตแบบมสวนรวมพบวา กลมชาตพนธตางๆ ในเขตจงหวดเชยงรายใชไกท านายชวต สวนใหญเปนการท านายคตรงขาม เชน ดหรอไมด การเสยงทายทางเลอกในชวต และการเปลยนผานสถานภาพในชวต แตไมพบการใชกระดกไกในการท านายชวตในกลมชาตพนธทใชภาษาตระกลไท แตพบในการท านายในวรรณกรรมลานนาทเปนการเสยงทายกระดกไกแหงทเคยใชทายแลว โดยน ามาแชน า แลวน าไมมาเสยบรกระดกเพอท านายใหม อยางไรกตามการท านายดวยกระดกไก ไมปรากฏในกลมชาต พนธท เร รอน เชน กลมมลาบล (ผตองเหลอง)

นอกจากนต าราการทำนายดวยกระดกไกของกลมชาตพนธลวะ (ปลง) ยงถกนำมาแปลเปนภาษาไทยเพอศกษาเปรยบเท ยบก บการทำนายช วตประจำวนท ไมไดใชต าราของแตละชาตพนธ พบว าส วนใหญต ารานนเปนการทำนายเรอง ความเจ บปวยทเก ดจากผ รวมถงการเสยขวญ การทำผดในบางคำทำนายย งไดบอก


ถงว ธแกไวดวย แตเมอน ามาสงเคราะหกบพนทตางๆ ทปรากฏในคำอธบายนน พบว าการทำนายเป นเรองของพ นททางส งคมทมนษยอาศยอย และการเปลยนแปลง พนททงทางกายภาพและทางสถานภาพ

เนอหาการทำนายทปรากฏในตำราการทำนายกระดกไกของล วะ (ปลง) สอดคลองกบการศ กษากอนหนานโดย เรณ วชาศลป (ม.ป.ป.) แตมข อจ ากดคอ ชอของต วทายทยงไมสามารถเข าใจได และพบวาต ารานนมรายละเอยดเปนจ านวน มาก อย างไรกตามผใชไม ไดใชค าท านายทซบซ อนเหลานนกลบเลอกการทำนาย แบบคตรงข าม

ผลของการวจยอกประเด นหนงค อ ไมพบว ามการใชการท านายดวยกระดก ไกในกลมคนไท ทยงดำรงอยในปจจบน เชน ไทลอ ไทยวน ไทเขน ไทใหญ ทงทต ารา

ทพบก อนหนานระบว ากลมชาตพนธในวฒนธรรมล านนาใช กระดกไก แห ง3

ในการทำนายชวตไดอกว ธหนง จากผลการวจยพบวากลมชาตพนธลวะ (ปลง) หมบานหวยน าขน มการ

ท านายชวตอยสองระบบ คอ ระบบการท านายทเปนวงจรทชดเจน เชน การท านายแบบ “ตวพง” จะหมนเวยนการท านายตามตวสตวประจ าวงรอบ เปนวงจรในแตละปทเทยบกบอาย อกรปแบบหนงไมเปนวงจร เปนการเสยงทายดวยกระดกไกทพบในต าราของหมบาน คาดวาเปนวธการท านายทหลงเหลออย การท านายทกลมปลงน ไดรบอทธพลจากกลมไทเขนทเชยงตง (พลวฒ ประพฒนทอง, 2555)

วธการท านายเปนวงจรของปเทยบกบอายปรากฏในการท านายชวตของ คนลานนาหลายรปแบบ งานวจยนจงกลาววาการท านายเปนวงจรหรอเปนวงรอบ เปนการท านายทสอดคลองกบมนษย เมอกระบวนทศนในการด ารงชวตเปนสงคม

3 ในคาวซอธรรมเรองเจาสวตร มการกลาวถงการใชกระดกไกในการท านายโดยหมอด

กระดกไกจะใชกระดกไกตากแหงทสะสมมาเปนจ านวนมาก โดยเสยงทายในการจบกระดกไกมาคหนงแลวน าไปแชน าเพอทจะเหนรแลวจงใชไมเสยบ เมอทายเสรจแลวกจะเกบไวท านายตอไป


เกษตรกรรมตดพนท และมการใชทดนอยางเขมขน สวนการท านายทเปนการเสยงทายทไมเปนวงจร เชน การท านายดวย

กระดกไก เปนการอธบายเรองความสมพนธระหวางมนษยกบพนททไมมความแนนอน ส าหรบสงคมแบบเกบของปาลาสตวและการท าเกษตรกรรมแบบยายถนทตองเสยงเลอกหนทางและตดสนใจเปลยนแปลงพนททเปนปจจยการผลตหลก แตเมอสงคมกลายเปนสงคมเกษตรกรรมทใชพนทอยางเขมขน การด ารงอยของการท านายทใชกระดกไกจงเหลอเพยงการท านายแบบคตรงขามเทานน เชน ดหรอไมด (พลวฒ ประพฒนทอง, 2550)

ในกลมชาตพนธทพดภาษาตระกลไทสบเนองจากสงคมเปลยนจากสงคม แบบเกบของปาลาสตวและการท าเกษตรกรรมแบบยายถนมาเปนการท าเกษตรกรรมทมพนทแนนอน โดยมวถชวตทเปนวงรอบปทคงท ผนวกกบการรบเอาพทธศาสนาทเปนศาสนาของคนเมองเขามาแทนทการนบถอผและธรรมชาต การฆาสตวนนเปนการผดศล การท านายจงหมดความนยมไปเหลอเพยงการน ากระดกขาไกแหงทเคยเสยงทายมาแลวมาใชแทน

การศกษาการท านายชวตดวยกระดกไกในกรณนพบวาความสมพนธระหวางมนษยกบไกนนมเหตปจจยมาจากวธการผลตทแตกตางกน ไมใชสาเหตและปจจยหลก หรอใชอธบายใหครอบคลมถงระบบความสมพนธอนหลากหลายระหวางมนษยกบไกได


ภาพท 1 ความส มพนธ ระหว างการทำนายกระดกไกของแตละกลมชาต พนธ กบ

ระบบการผลต 8. สรป

การท านายชวตดวยกระดกไกนนเกดขนในสงคมทเกบของปาลาสตว(Hunter-Gatherer) ทท าเกษตรกรรมแบบยายถน ซงสบเนองมาในชวงตนของสงคม เกษตรกรรมแบบใชทดนอยางเขมขน แตลดลงเหลอเพยงหลกฐานการบนทกเมอมการรบเอาความเชอแบบศาสนาหลกเขามา

ความสมพนธระหวางคนกบไกพฒนาไปตามสงคม คอในสงคมเรรอนแบบชาวมลาบล ไกเปนไกปาเรรอน คนกเรรอน สอดคลองกบค ากลาวของชาวมลาบล กลาววา “คนกกลวสตว สตวกกลวคน” แตเมอสงคมมนษยเปลยนจากสงคมเกบ ของปาลาสตวและท าเกษตรกรรมแบบยายถนเปนสงคมขนาดเลกทมความสามารถ ในการลาสตว ไกปาเปนสตวชนดหนงทถกลา อกทงไกกมพฒนาการในลกษณะกงเชองและไมเชอง จงเกดการทบซอนระหวางพนทท ากนของคนกบพนทของไกปา เหนไดจากจนตนาการเรองพนทในต าราการท านายดวยกระดกไก ซงพบวาไมไดเปน


วงจรหรอวงรอบแบบแนวคดของสงคมเกษตรกรรม กลมชาตพนธตางๆ ไดปรบเปลยนการท านายเพอรบใชสงคมเกษตรกรรม

และสงคมเมองในการอธบายการปรบเปลยนสถานะ การเปลยนพนท เชน การแตงงาน การขนบานใหม การเดนทางคาขาย หรอการเปลยนทท ากนเปนระยะ เวลานานๆ ดงนนการท านายดวยกระดกไกจงเปนลกษณะเฉพาะของสงคมทเกบ ของปาลาสตวและการเกษตรกรรมยายถนทมการสรางพนทขน เพออธบายความจรงจากการทบซอนของพนทระหวางคน ไก และธรรมชาตกอนทจะมศาสนา

เอกสารอางอง

กลยา ตงศภทย, สกญญา สจฉายา, ชมนาด ศตสาร, และพลวฒ ประพฒนทอง.(2549) ความหมายและบทบาทของไกในโลกทศนของชาวอาขาในความสมพนธระหวางมนษยกบไก จากพธกรรมและคตความเชอในกลมชาตพนธ, เชยงราย: โครงการจดตงพพธภณฑอารยธรรมลมน าโขง.

ค าวซอธรรมเรองเจ าสว ตร, (ม.ป.ป.) กรงเทพฯ: ประเทองว ทยา. ฉววรรณ ประจวบเหมาะ, สรนยา ค าเมอง, สมรกษ ชยสงห กานานนท, บญสม

ชรวณ ชยกล และอธตา สนทโรทก. (2555) ปรศนาวงศาคณาญาต “ลวะ”, กรงเทพฯ: ศนยมาน ษยว ทยาสรนธร.

ทว สวางปญญากร. (2533) พงศาวดารเช ยงตง, ม.ป.ท. บญชวย ศรสวสด. (2547) 30 ชาตเชยงราย, กรงเทพฯ: ศยาม. พลวฒ ประพฒนทอง. (2549) ต าราการทำนายด วยกระดกไก บานห วยน าขน

อ าเภอแม ฟาหลวง จงหว ดเช ยงราย. ใน ความส มพนธ ระหวางมน ษยกบ ไกจากพธกรรมและความเช อในกลมชาตพนธจงหวดเชยงราย (น. 25-59), เชยงราย: โครงการจดตงพพธภณฑอารยธรรมล มน าโขง มหาว ทยาลย แมฟาหลวง.


พลว ฒ ประพฒนทอง. (2550) บทบาทและพ ธกรรมของการทำนาย ทมตอการด ารงช วตของกล มชาตพนธ ลวะ ในหม บานหวยน าขน อ าเภอแมฟาหลวง จงหว ดเช ยงราย (รายงานผลการวจย), กรงเทพฯ: ส าน กงานคณะกรรมการว ฒนธรรมแห งชาต กระทรวงวฒนธรรม.

พลว ฒ ประพฒนทอง. (2555) ตามรอยไตรภมในพ ทธศาสนาของกลมชาตพนธ หลอย (ปลง), รายงานการสำรวจจากเช ยงตง เมองลาถ งเม องสามเตา. (น. 3-44), เช ยงราย: โครงการจ ดตงพพธภณฑอารยธรรมลมน าโขง มหาวทยาลยแมฟาหลวง.

เรณ วชาศลป. (ม.ป.ป) การทำนายกระด กไกของคนไทบางกลม, ม.ป.ท. ส กญญา สจฉายา. (2549) ไกเสยงทายตวแรกจากต านานชนชาตไทย: การตความ

ต านาน, ความสมพนธระหวางมนษยกบไกจากพธกรรมและคตความเชอในกลมชาตพนธ, เชยงราย: โครงการจดตงพพธภณฑอารยธรรมลมน าโขง.

สวรรณา เกรยงไกรเพชร. (2544) 13 ชนเผาในลาวตอนใต: วถชวตและวฒนธรรม, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

อะกฌโนะมยะ ฟ มอโตะ. (2550) ไก ก บคนจากม มมองช วชาตพนธ ว ทยา (ชมนาด ศต สาร, ผแปล), กรงเทพฯ: อมรนทรพรนท ต งแอนดพบลชช ง.

Terwiel, B. J. (1980) The Tai of Assam and ancient Tai Ritual, vol. 2, Gaya Bihar: Centre for Southeast Asian Studies.


ค ำศพททก ำลงสญไป: ขอสนนษฐำนเกยวกบกำรเปลยนแปลงทำงศพท ในภำษำไทถนทพดในจงหวดนำน1

พณรตน อครวฒนำกล2 บทคดยอ

บทความนเปนสวนหนงของผลการวจยในโครงการวจยเรอง “การแปรและ การเปลยนแปลงทางศพทและเสยงในภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน” ซงวเคราะหและเปรยบเทยบการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงทเกดขนในภาษาไทถน 5 ภาษา ไดแก ภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว ทพดโดยผพด 3 รนอาย โดยน าปจจยดานสถานการณการใชภาษามาพจารณาประกอบ รวมทงไดวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงของภาษาไทถนแตละภาษาทอาจเกดขนในอนาคตดวย

ขอมลดานการแปรทางศพททน ามาใชในบทความนไดจากการเกบขอมลดวยการสมภาษณผบอกภาษาโดยใชรายการค า 2 ชด ไดแก (1) รายการค าศพททภาษา ไทถนทกภาษาใชเหมอนกน (จ านวน 250 ค า) และ (2) รายการค าศพททภาษาไทถน ภาษาตางๆ ใชแตกตางกน หรอภาษาไทถนภาษาใดภาษาหนงหรอบางภาษาใชแตกตางจากภาษาไทถนภาษาอนๆ (จ านวน 550 ค า) รวมมค าจ านวนทงสน 800 ค า ผบอกภาษาไทถนแตละภาษามทงเพศชายและเพศหญง แบงออกเปน 3 รนอาย ไดแก รนอาย

1 บทความนเปนสวนหนงของโครงการวจยเรอง “การแปรและการเปล ยนแปลงทาง

ศ พทและเสยงในภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน” (Lexical and Phonological Variation and Change in Tai Dialects Spoken in Nan Province) ซงไดรบทนสนบสนนจากสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และส านกงานกองท นสนบสนนการว จย (2549-2555)

2 อาจารยประจ าสาขาวชาภาษาศาสตร วทยาลยนานาชาต มหาว ทยาล ยพายพ จงหวดเชยงใหม


ท 1 อาย 60 ปขนไป รนอายท 2 อาย 35-50 ป และรนอายท 3 อาย 15-25 ป โดยเกบขอมลจากผบอกภาษารนอายละ 5 คน ดงนนจงมผบอกภาษารวมทงสน 75 คน (ภาษาไทถน 5 ภาษา X 3 รนอาย X รนอายละ 5 คน) ผลการศกษาการแปรทางศพทในภาษา ไทถนทง 5 ภาษา สวนหนงพบวามค าศพทจ านวนหนงทผพดไมคอยใชแลว และบางค าใชเฉพาะผพดรนอายท 1 สวนผพดรนอายท 2 และรนอายท 3 แทบไมคอยใชหรอไมเคยใช หรอไมเคยไดยนเลย ดงนนจงสนนษฐานไดวาอาจเกดการสญของค าศพทจ านวนหนงในภาษาไทถนในอนาคต บทความนมวตถประสงคทจะน าเสนอใหเหนตวอยางค าศพททสนนษฐานวา อาจเกดการสญไปของภาษาไทถนแตละภาษา รวมทงแสดงการจดกลมของค าศพทตางๆ ดงกลาวและแสดงจ านวนของค าศพทแตละกลมเพอใหเหนวาค าศพทกลมใดมแนวโนมทจะสญไปจากภาษาไทถนในอนาคตอนใกลน ค ำส ำคญ: การเปลยนแปลงทางศพท / ภาษาไทถน / จงหวดนาน Abstract

This paper is a part of the research results of the project entitled, ‘Lexical and Phonological Variation and Change in Tai Dialects Spoken in Nan Province’, which analyzes and compares variation and change in five Tai dialects, i.e. Kam Mueang, Lue, Khün, Phuan and Lao, spoken by three different age groups. The domains of language use are also considered. Some speculation on the tendency of phonological and lexical change in the future for these dialects are proposed.

The lexical data used in this paper were elicited by interviewing the language resource persons (LRPs) using two word lists, i.e., (1) A list of lexical items shared among all five Tai dialects (250 items) and (2) A list of lexical items used differently among the five Tai dialects or which some dialects use


differently from the others (550 items). A total of 800 lexical items were elicited. The LRPs, both male and female, are classified into three age groups, an elderly group (60 years old and above), a middle-aged group (35-50 years old), and a young group (15-25 years old), with five LRPs in each age group. The data analyzed for this paper come from a total of 75 LRPs (5 LRPs X 3 age groups X 5 Tai dialects).

A part of the research findings on lexical variation in the five Tai dialects showed that some lexical items were rarely used among the speakers. Some were used only by the elderly group while the middle-aged and the young groups hardly used, or never used, or had never heard them. Therefore, lexical loss was speculated to occur in the future of these Tai dialects. This paper presents examples of the lexical items of each Tai dialect which tend to be lost. The grouping and numbers of those lexical items were presented in order to show which groups of lexical items possibly disappear from the Tai dialects in the near future.

Keywords: Lexical Change / Tai Dialect / Nan Province 1. บทน ำ

การสญของค าศพทหรอการสญศพท (Lexical Loss) เปนการเปลยนแปลง ทางศพทประเภทหนงในภาษาทเกดขนเมอมการเปลยนแปลงดานความคดของผพด ภาษา กลาวคอเมอผพดภาษาเหนวาค าศพทเดมน ามาใชสอความคดหรอความหมายทตองการสอไดไมชดเจน กจะน าค าศพทใหมซงอาจยมจากภาษาอนหรอค าศพททสรางขนใหมมาใชแทนค าศพทเดมทมอยกคอยๆ สญไปจากภาษา นอกจากนการสญศพทยงอาจเกดขนไดเมอมเทคโนโลยสมยใหมเกดขน มการน าวตถสงของใหมๆ เขา


มาใชแทนวตถสงของเดมทผพดไมคอยใชแลว ค าศพทท ผพดเคยใชเรยกวตถสงของเดมกคอยๆ สญไป และมค าศพทเรยกวตถสงของใหมเขามาแทนท ดงทดษฎพร ช านโรคศานต (2526: 36) เคยกลาวไววา “การทค าหรอถอยค าส านวนจะสญไปจากภาษานน เนองจากความคดทเกยวกบเรองนนสญไป ค าซงสอความคดนนกจะสญไปดวย มค าจ านวนมากทเราไมไดใชในชวตประจ าวน แตอาจจะกลาวถงเมอตองการพดถงอดตหรอน ามาใชในวรรณคด...นอกจากนศพทอาจสญไปจากภาษาเพราะการสรางค าทมความหมายไมตางกนมากหรอมความหมายเหมอนกนขนใช เมอค า 2 ค ามความหมายเหมอนหรอใกลเคยงกนมาก ค าหนงซงนยมมากกวาจะคงอยตอไป สวนค าทไมเปนทนยมมกจะสญไปจากภาษา...” นอกจากนยงไดยกตวอยางค าศพททสญไปจากภาษาไทยกรงเทพฯ แตยงมใชในภาษาไทยถน เชน ค าวา ดง “จมก” ไมมใชในภาษาไทยกรงเทพฯ แตยงมใชในภาษาไทยถนอสาน ค าวา หบ “ปด” ไมมใชในภาษาไทยกรงเทพฯ แตยงใชอยในภาษาไทยถนใต เปนตน (2526: 37)

จากการศกษาเอกสารและงานวจยเกยวกบการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทในภาษาไทถนทผานมาท าใหตงขอสงเกตไดวางานตางๆ ไดกลาวถงการใชค าศพทเดมในภาษาทมผใชนอยลง หรอมการใชค าศพทเดมรวมกบค าศพทอนไวดวย ตวอยางเชน ภาษาพวนทพดในอ าเภอเมอง อ าเภอบานหม จงหวดลพบร ต าบลน าเชยว อ าเภอพรหมบร จงหวดสงหบร (อทยวรรณ ตนหยง, 2526) มค าศพททเลกใชจ านวนหนงในคน 3 ระดบอาย ผพดภาษาพวนทมระดบอายปานกลางและอายนอย มการเปลยนแปลงการใชค ามากโดยไดรบอทธพลจากภาษาไทยกรงเทพฯ ซงเปนภาษาของทางราชการ เชนเดยวกบภาษาไทยยวนทพดในต าบลดอนแร และต าบลคบว อ าเภอเมอง จงหวดราชบร ทศกษาในงานของ วนดา สารพร (2531) ซงพบวาผพดภาษาไทยยวนทง 3 ระดบอายน าค าศพทอนมาใชรวมหรอใชแทนค าศพทภาษาไทยยวน มากถงรอยละ 61.4 และค าศพทภาษาไทยยวนทผบอกภาษาทงสามระดบอายเลกใชมรอยละ 24 การเปลยนแปลงการใชค าในภาษาไทยยวนเกดจากการไดรบอทธพลจากภาษาไทยกรงเทพฯ


นอกจากนยงมงานของอญชล บรณะสงห (2531) ซงศกษาวเคราะหการเปลยนแปลงการใชค าในภาษาไทยโซง (ลาวโซง) ของคน 3 ระดบอาย ในต าบลบานดอน อ าเภออทอง จงหวดสพรรณบร ผลการวจยสวนหนงแสดงใหเหนวาผบอกภาษาระดบอายท 2 และ 3 ไดน าค าศพทอนเขามาใชรวมหรอใชแทนค าศพทเดมใน ภาษาไทยโซงมากขน งานดงกลาวยงพบค าศพททก าลงจะหายไปจากการใชชวตประจ าวนอกจ านวนหนงดวย การเปลยนแปลงนมสาเหตจากผบอกภาษาระดบอายท 2 และ 3 ไดรบอทธพลจากภาษาไทยกรงเทพฯ ซงเปนภาษาของทางราชการ ผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ สวฒนา เลยมประวต และกนทมา วฒนะประเสรฐ (2539) ซงศกษาการใชค าและการแปรของภาษาของคน 3 ระดบอาย ในชมชนลาวลมน าทาจน ไดแก ชมชนภาษาลาวโซง ลาวครง ลาวเวยง ลาวใต และลาวพวน พบวาผบอกภาษาระดบอายท 1 (55-70 ป) ใชค าศพทเดมมากทสด และจะลดนอยลงตามล าดบในผบอกภาษาระดบอายท 2 (35-50 ป) และระดบอายท 3 (15-30 ป) นอกจากนผพดภาษาลาวทง 3 ระดบอาย ยงมการใชค าศพทอนดวย ไดแก ค าศพทภาษาไทยกรงเทพฯ และค าศพททสรางใหม

ผลการวจยทแสดงใหเหนการแปรค าศพททนอกจากจะเกดจากอทธพลของภาษาไทยมาตรฐานแลว ยงเกดจากอทธพลของภาษาตางประเทศดวย ไดแก งานวจยของสายณ สวมทอง (2544) ซงศกษาเปรยบเทยบการแปรค าศพทภาษาไทยถนของคนสามระดบอาย ในต าบลควนธาน อ าเภอกนตง จงหวดตรง และสรปไววาการแปรค าศพทเกดกบผพดระดบอายท 3 มากทสด รองลงมาคอระดบอายท 1 และ 2 ตามล าดบ การแปรทเกดจากอทธพลของภาษาไทยมาตรฐานมมากทสดในทกกลมระดบอาย สวนการแปรศพททเกดจากอทธพลภาษาตางประเทศ ไดแก ภาษาบาล-สนสกฤต ภาษามลาย ภาษาเขมร ภาษาจน และภาษาอนๆ มเปนจ านวนนอยทกกลมระดบอาย เชนเดยวกบงานของ รงสตา สวรรณมสก (2547) ทศกษาการแปรของค าศพทภาษาไทยถนใต อ าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธานของผพด 3 ระดบอาย และสรปไววาภาษาไทยถนใต อ าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธานมการแปรค าศพททเกดจาก


อทธพลของภาษาอนๆ หรอภาษาถนอน ไดแก ภาษาองกฤษ ภาษาบาล-สนสกฤต ภาษามลาย ภาษาจน ภาษาเขมร และภาษาไทยมาตรฐาน ผบอกภาษาระดบอายท 3 ไดรบอทธพลจากภาษาไทยมาตรฐานมากทสด รองลงมาไดแก ระดบอายท 2 และ 1 ตามล าดบ ผบอกภาษาทไดรบอทธพลจากภาษาตางประเทศมากทสด ไดแก ผบอกภาษาระดบอายท 2 รองลงมาคอระดบอายท 3 และ 1 ตามล าดบ ผลการวจยดงกลาวยงแสดงใหเหนรปแปรของค าศพททมแนวโนมเลกใช จ านวน 20 หนวยอรรถ รปแปรของค าศพททมแนวโนมของการใชสงขน จ านวน 163 หนวยอรรถ รปแปรของค าศพททมแนวโนมของการใชลดลง จ านวน 146 หนวยอรรถ และรปแปรของค าศพททมแนวโนมของการใชไมแนนอน จ านวน 52 หนวยอรรถ

นอกจากนยงมงานวจยของ ศรนยา จตบรรจง และดษฎ กองสมบต (2551) ทศกษาเปรยบเทยบการใชค าของคนสามระดบอายในภาษาญอ บานทาขอนยาง ต าบลทาขอนยาง อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคามพบวา ค าทคน 3 ระดบอายใชเหมอนกนคอใชศพทเดมมครงหนง คอรอยละ 50 ศพทเดมทผบอกภาษาเลกใชมรอยละ 18.42 ผบอกภาษาระดบอายท 3 มแนวโนมทจะน าศพทอนมาใชแทนศพทเดมมากทสด สวนผบอกภาษาระดบอายท 2 ใชศพทเดมนอยทสด ใชศพทเดมรวมกบศพทอนมากทสด และใชศพทอนนอยกวาผบอกภาษาอก 2 ระดบอาย ในขณะทผบอกภาษาระดบอายท 1 ใชศพทเดมเทากบผบอกภาษาระดบอายท 3 และใชศพทเดมรวมกบศพทอนเปนล าดบท 2

เมอพจารณาผลการวจยการแปรทางศพทในเอกสารและงานวจยตางๆ ดงกลาวขางตน ท าใหเหนภาพรวมไดวา ผพดภาษากลมสงอายมแนวโนมทจะใชค าศพทเดมมากกวาผพดภาษากลมกลางคนและกลมวยรน และกลมวยรนมแนวโนมทจะใชค าศพทอนแทนค าศพทเดม ภาษาทมอทธพลตอการแปรศพทสวนใหญมกเปนภาษาไทยมาตรฐานซงเปนภาษาของทางราชการ ผลการวจยตางๆ ทผานมาท าใหเหนแนวโนมของการเปลยนแปลงทางศพทในกรณทผพดมการใชค าศพทเดมนอยลง และมเฉพาะผพดบางกลมอายโดยเฉพาะกลมสงอายเทานนทใชค าศพทเดม อาจเปนไปได


ทจะเกดการสญค าศพทไปจากภาษา บทความนมวตถประสงคทจะน าเสนอใหเหนตวอยางค าศพททไมคอยมการ

ใชในภาษาไทถน 5 ภาษาทพดในจงหวดนาน ไดแก ภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว รวมทงแสดงการจดกลมของค าศพทตางๆ ดงกลาว ขอมลค าศพทและเนอหาทน าเสนอในบทความนเปนสวนหนงของผลการวจยในโครงการวจยเรอง “การแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงในภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน” ซงวเคราะหการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงทเกดขนในภาษา ไทถน 5 ภาษา ไดแก ภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว รวมทงเปรยบเทยบการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงในภาษาไทถนทง 5 ภาษาทพดโดยผพด 3 รนอาย โดยน าปจจยดานสถานการณการใชภาษามาพจารณาประกอบ นอกจากนยงไดวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงของภาษาไทถนแตละภาษาทอาจเกดขนในอนาคตดวย (ดรายละเอยดของผลการวจยใน พณรตน อครวฒนากล, 2555)

เนองจากผพดภาษาไทถนภาษาตางๆ ทอาศยอยในจงหวดนาน มกเปนผม ภาวะสองภาษา (Bilingual) หรอผมภาวะหลายภาษา (Multilingual) กลาวคอนอกจากจะสามารถพดภาษาไทถนทเปนภาษาแมของตนเองไดแลวยงสามารถพดภาษาค าเมองไดดวย และผพดบางคนโดยเฉพาะกลมวยรนยงสามารถพดภาษาไทยกลางได ดงนนจงยอมมการสมผสภาษา (Language Contact) เกดขนและภาษาไทถนทง 5 ภาษา จงมแนวโนมทจะไดรบอทธพลจากภาษาค าเมองซงเปนภาษากลางทคนตางกลมตางภาษาใชในการพดตดตอสอสารกน รวมทงยงอาจไดรบอทธพลจากภาษาไทยมาตรฐานซงเปนภาษาทใชเปนสอการสอนในโรงเรยนและผคนใช สอสารกนในสถานการณทเปนทางการดวย เมอมการสมผสภาษาเกดขน จงเปนไปไดทจะมการแปรของภาษาในดานตางๆ เกดขน โดยเฉพาะการแปรดานค าศพทซงมแนวโนมทจะเกดขนกอนการแปรดานอนๆ และการแปรดานเสยงทอาจเกดขนตามมา การแปรของภาษาดานตางๆ นอาจน าไปสการเปลยนแปลงของภาษาทอาจเกดขนในอนาคตได


ผลการศกษาการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทในโครงการวจยฯ ดงกลาว สวนหนงพบวามค าศพทบางค าทผพดภาษาไทถน โดยเฉพาะกลมวยรน ยนยนวาไมเคยไดยนหรอเคยไดยนคนรนสงอายใช แตไมเขาใจหรอไมรวาค าๆ นน หมายถงอะไร นอกจากนยงมค าศพทจ านวนหนงทผพดภาษาไทถนไมคอยใชแลว และมการน าค าศพทค าอนมาใชแทน ลกษณะการใชค าศพทดงกลาวท าใหสนนษฐานไดวา ค าศพทเหลานอาจสญไปจากภาษาในทสด 2. วธด ำเนนกำรวจย

2.1 รำยกำรค ำส ำหรบเกบขอมล รายการค าทใชในการเกบขอมลการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทในภาษาไทถนในโครงการวจยฯ แบงออกเปน 2 ชดใหญ มจ านวนค ารวมทงสน 800 ค า ไดแก ชดท 1 เปนรายการค าศพททภาษาไทถนทกภาษาใชเหมอนกน มค าจ านวน 250 ค า รายการค าชดนใชเกบขอมลเพอตรวจสอบวาภาษาไทถนทกภาษายงใชค าศพทเหลานเหมอนกนหรอไม และชดท 2 เปนรายการค าศพททภาษาไทถนภาษาตางๆ ใชแตกตางกนหรอภาษาไทถนภาษาใดภาษาหนงหรอบางภาษาใชแตกตางจากภาษาไทถนภาษาอนๆ มค าจ านวน 550 ค า รายการค าชดนใชเพอตรวจสอบวาภาษาไทถนแตละภาษาจะยงคงใชค าศพทแตกตางกนหรอไม หรอภาษาไทถนบางภาษาจะยงใชค าศพทแตกตางจากภาษาไทถนภาษาอนหรอไม หากผพดภาษาไทถนใชค าศพทแตกตางจากค าทก าหนดไวในรายการค าทงสองชดกจะท าใหสรปไดวามการแปรทางศพทเกดขนและอาจน าไปสการสนนษฐานเกยวกบการเปลยนแปลงทางศพทได3

3 แหลงขอมลทใชในการสรางรายการค าส าหรบเกบขอมลในโครงการวจยฯ มดงน 1. ศพทานกรม 15 ภาษา ท

พดในจงหวดนาน (ธระพนธ เหลองทองค า และคณะ, 2550) 2. พจนานกรมภาษาไทยพวน (วรวทย เลยงถนอม, 2532) 3. พจนานกรมภาษาลานนา (สถาบนภาษา ศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม, 2550) 4. พจนานกรมลาว-ไทย (Lao-Thai Dictionary) (วระพงศ ม สถาน, 2543) และ 5. พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษ (Lao-Thai-English Dictionary) ฉบบเฉลมพระเกยรต (คณาจารยภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2543) (ดรายละเอยดเกยวกบการก าหนดรายการค าส าหรบเกบขอมลในพณรตน อครวฒนากล (2555))


2.2 จดเกบขอมล ในโครงการวจยฯ ไดก าหนดจดเกบขอมลภาษาไทถน ภาษาละ 1 จด โดยมเกณฑในการคดเลอกคอ เปนหมบานทคนสวนใหญใชภาษา ไทถนภาษานนๆ ในการตดตอสอสารกนในชวตประจ าวน หมบานทเปนจดเกบขอมล ภาษาไทถนแตละภาษา ไดแก ภาษาค าเมองพดในหมบานทาค าสอง ต าบลรม อ าเภอทาวงผา จงหวดนาน ภาษาลอพดในหมบานหนองบว ภาษาขนพดในหมบานหนองมวง ภาษาพวนพดในหมบานฝายมล โดยทง 3 หมบานตงอยในต าบลปาคา อ าเภอทาวงผา จงหวดนาน และภาษาลาวพดในหมบานนาปว ต าบลนาปว อ าเภอเวยงสา จงหวดนาน

2.3 กำรคดเลอกผบอกภำษำ ผบอกภาษาในโครงการวจยฯ มคณสมบต โดยสรป คอ ผบอกภาษาพดภาษาไทถนแตละภาษาเปนภาษาแม ไดแก ภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว และอาจพดภาษาอนๆ เชน ภาษาไทย มาตรฐานไดดวย ผบอกภาษามทงเพศชายและเพศหญง แบงออกเปน 3 รนอาย ไดแก รนอายท 1 อาย 60 ปขนไป รนอายท 2 อาย 35-50 ป และรนอายท 3 อาย 15-25 ป โดยเกบขอมลจากผบอกภาษารนอายละ 5 คน ดงนนจงมผบอกภาษารวมทงสน 75 คน ผบอกภาษาทกคนมคณสมบตทวไปคอ มสขภาพกายและสขภาพจตด มอวยวะในการออกเสยงอยในสภาพครบสมบรณ เสยงชดเจนดสม าเสมอ ไมขอาย มไหวพรบ และเตมใจทจะใหความรวมมอ ทงนเพอใหการเกบขอมลราบรนและไดขอมลทถกตอง เทยงตรง นาเชอถอ4

4 ในโครงการว จยฯ ไมไดก าหนดคณสมบตเรองการศกษา อาชพ และฐานะทาง

เศรษฐกจของครอบครวของผบอกภาษา เนองจากโครงการว จยฯ มวตถประสงคในการศกษาการแปรและการเปลยนแปลงทางเสยง และทางศพทในภาษาไทถ นโดยเน นตวแปรเรองระดบอายของผพดเปนหลก อยางไรกตามผบอกภาษาในโครงการว จยฯ ทอยในรนอายท 1 และรนอายท 2 สวนใหญมระดบการศกษาเทยบเท ากบชนประถมศ กษาปท 4-6 และมอาชพเปนเกษตรกร ท าไร ท านา หรอท าเครองจกสานอยในหมบาน ฐานะทางเศรษฐก จอยในระด บปานกลาง สวนผบอกภาษาร นอายท 3 หรอกลมวยรนนนสวนใหญยงอยในวยเรยนและย งใชชวตอยกบครอบครวในหมบาน


2.4 วธกำรเกบขอมล การเกบขอมลดวยรายการค าส าหรบทดสอบการ แปรและการเปลยนแปลงทางศพทใชวธการสมภาษณหรอถามค าถามใหผบอกภาษา ตอบหรอออกเสยงค าทมความหมายตามทก าหนดในรายการค า โดยระหวางการเกบ ขอมลมการใชรปภาพ ของจรงหรอแสดงทาทางประกอบ เพอใหไดขอมลค าตามทตองการ และมการบนทกเสยงระหวางการเกบขอมลโดยใชเครองบนทกเสยงแบบดจตอล Sony IC Recorder ICD-MX20 ขอมลทบนทกไวจะใชส าหรบตรวจทานความถกตองเทยงตรงของขอมลทถายถอดเสยงไวในแบบสอบถามระหวางการสมภาษณผบอกภาษา

2.5 กำรวเครำะหขอมล การวเคราะหการแปรและการเปลยนแปลงทาง ศพทมวธการโดยสรป คอ เปรยบเทยบค าศพททใชในภาษาไทถนแตละภาษาทงค าศพททเหมอนกนและแตกตางกน กรณทพบวาภาษาไทถนภาษาใดมค าศพทค าใด เหมอนกนจะตรวจสอบวาความเหมอนดงกลาวนนเปนความเหมอนทมมาแตเดม หรอเปนความเหมอนทเกดจากการยมค าศพทจากภาษาไทถนภาษาอนหรอภาษาไทยมาตรฐานมาใช โดยใชวธการเปรยบเทยบกบเอกสารและงานวจยอนๆ ทเคยมผศกษารวบรวมไว 3. ค ำศพททสนนษฐำนวำอำจสญไปจำกภำษำไทถน

ผลการศกษาการแปรทางศพทในภาษาค าเมอง (หมบานทาค าสอง) ภาษาลอ (หมบานหนองบว) ภาษาขน (หมบานหนองมวง) ภาษาพวน (หมบานฝายมล) และ ภาษาลาว (หมบานนาปว) ท าใหตงขอสงเกตไดวามค าศพทจ านวนหนงทผพดภาษา ไทถนทง 5 ภาษา ยนยนวาเปนค าศพททไมคอยใชแลวและค าศพทบางค าเปนค าศพททใชเฉพาะผพดรนอายท 1 (กลมสงอาย) สวนผพดรนอายท 2 (กลมวยกลางคน) และรนอายท 3 (กลมวยรน) แทบไมคอยใชหรอไมเคยใชเลย นอกจากนยงมค าศพทบางค าทผพดภาษาไทถนรนอายท 3 ยนยนวาเคยไดยนคนรนสงอายใช แตไมรวาหมายถงอะไร และมบางค าทมเฉพาะผพดรนอายท 1 เทานนทเคยไดยนหรอเคยใช แตผพดรน


อายท 2 และรนอายท 3 ไมเคยไดยนเลย ดงนนจงสนนษฐานไดวา ค าศพทกลมดงกลาวอาจเกดการสญไปจากภาษาไทถนแตละภาษาในอนาคต

จากการเกบขอมลการแปรทางศพทในภาษาไทถน 5 ภาษาโดยใชรายการค าส าหรบเกบขอมลชดท 1 ซงมค าจ านวน 250 ค า และชดท 2 มค าจ านวน 550 ค า รวมจ านวนค าทใชเกบขอมลทงสน 800 ค า (ดหวขอ 2.1) พบวามค าศพททผพดไมคอยใชแลว และสนนษฐานวาอาจสญไปจากภาษารวมจ านวน 60 ค า (ในรายการค าชดท 1 พบ 16 ค า และในรายการค าชดท 2 ม 44 ค า) จ าแนกออกเปน 4 กลมตามประเภทของค าศพทและการใชค าศพทของผพด ค าศพทในแตละกลมมจ านวนค า ดงแสดงในตารางท 1 ตำรำงท 1 จ านวนค าศพททง 4 กลมทอาจสญไปจากภาษาไทถน กลมท กลมของค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถน จ ำนวนค ำศพท

1 ค าศพทเรยกสงท ไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงท ไมปรากฏใหเหนในชวตประจ าวนของผพดภาษาไทถนในปจจบน

19

2 ค าศพทเรยกชอพชหรอสตวทผพดไมคอยเหน ไมเคยเหน หรอไมรจก 4 3 ค าศพททไมคอยมผใชแลว เนองจากมการใชค ายมจากภาษาอนมาแทน 34 4 ค าศพททมเสยงพองกบค าศพทค าอนทมความหมายในเชงลบหรอ

ค าศพททปจจบนอาจฟงไมสภาพ รวมทงค าศพททเดมเคยมความหมายทางลบมากกวา 1 ความหมาย ปจจบนผพดเลอกใชเพยงความหมายเดยว

3

60 ตารางท 1 แสดงใหเหนวาค าศพทแตละกลมทอาจสญไปจากภาษาไทถน ม

จ านวนเรยงล าดบจากมากไปหานอย ไดแก กลมท 3 ปรากฏมากท สด (34 ค า) รองลงมาคอ กลมท 1 (19 ค า) กลมท 2 (4 ค า) และกลมท 4 (3 ค า) ตามล าดบ

เมอพจารณาการปรากฏของค าศพทในกลมตางๆ อาจกลาวไดวาค าศพททม แนวโนมคอนขางสงทจะสญไปจากภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน ไดแก ค าศพททไม


คอยมผใชแลว เนองจากมการใชค ายมจากภาษาอนมาแทน และค าศพทเรยกสงทไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงทไมปรากฏใหเหนในชวตประจ าวนของผพดภาษาไทถนในปจจบน

ค าศพททปรากฏในภาษาไทถนและสนนษฐานวาอาจสญไปในอนาคตแยก กลาวในหวขอ 3.1-3.4 และตวอยางค าศพททสนนษฐานวาอาจสญไปจากภาษาไทถนแสดงไวในตารางท 2-5 โดยในตารางท 2-5 จะแสดงจ านวนผพดค าศพททงสามรนอายก ากบไวดวย เพอแสดงใหเหนสดสวนชดเจนวาค าศพทใดมผใชมากนอย แตกตางกน

อยางไร5

5 ในกรณทเคยมผศกษารวบรวมค าศพทในภาษาไทถนภาษาใดไว ไดน ามาแสดงไวในตารางท 2-5 ดวย เพอแสดงใหเหน

วาในภาษาไทถนแตละภาษาตามทปรากฏในงานอนๆ มการใชค าศพทเหมอนหรอแตกตางจากค าศพทในภาษาไทถนทศกษาในงานวจยนหรอไม อยางไร และมค าศพทใดบางทปรากฏในภาษาไทถนทศกษาในงานอนๆ แตไมปรากฏในภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน ขอมลดงกลาวเปนหลกฐานหนงทใชสนบสนนไดวาจะมการสญของค าศพทบางค าในภาษาไทถนเกดขนหรอไม แหลงขอมลค าศพทภาษาไทถนแตละภาษาทน ามาอางถงในตารางท 2-5 มดงน ภำษำค ำเมอง: ค าศพทภาษาค าเมองถนจงหวดเชยงใหมมาจาก “พจนานกรมภาษาถนภาคเหนอ” (ศนยวฒนธรรมจงหวดเชยงใหมและศนยศลปวฒนธรรม สถาบนราชภฏเชยงใหม, 2539) และ “พจนานกรมภาษาลานนา” (สถาบนภาษา ศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม, 2550) ภำษำลอ: ภาษา “ลอ เมองยอง” และ ภาษา “ลอ เชยงรง” (Gedney, 1964 ใน Hudak, 1996) ภาษา “ลอ สบสองปนนา” (ปราณ กลละวณชย และคณะ, 2527) ภำษำขน: ภาษา “ขน กลางเมอง” และ ภาษา “ขน บานเวยง” (Gedney, 1964 ใน Hudak, 1994) ภาษา “ขน กลางเมอง” (Petsuk, 1978) ภำษำพวน: ภาษาพวนทพดในอ าเภอเมอง อ าเภอบานหม จงหวดลพบร และทพดในต าบลน าเชยว อ าเภอพรหมบร จงหวดสงหบรในวทยานพนธของอทยวรรณ ตนหยง (2526) (ในทนจะเรยกวา “พวน ลพบร และสงหบร”) ภาษาพวนทพดในอ าเภอบางปลามา จงหวดสพรรณบร ในงานวจยของ สวฒนา เลยมประวต และกนทมา วฒนะประเสรฐ (2539) (ในทนจะเรยกวา “พวนสพรรณบร”) และขอมลภาษาพวนจาก “พจนานกรมภาษาไทยพวน” (วรวทย เลยงถนอม, 2532) (ในทนจะเรยกวา “พจนานกรมภาษาไทยพวน”) ภำษำลำว: “วจนานกม พาสาลาว” (มะหาสลา วระวงส, 2549 ฉบบปรบปรงใหม (พมพครงท 1 ในป พ.ศ.2503) “พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษ” (Lao-Thai-English Dictionary) ฉบบเฉลมพระเกยรต (คณาจารยภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2543) และ “พจนานกรมลาว-ไทย” (Lao-Thai Dictionary) (วระพงศ มสถาน, 2543)

หมายเหต: ในการแสดงตวอยางค าศพทในเอกสารและงานวจยอนๆ ในตารางท 2-5 จะใชระบบการถายถอดเสยง (Transcription) ตามทน าเสนอไวในแตละงาน โดยอาจมการดดแปลงรปแบบการน าเสนอบางประการ เชน ในกรณทในงานใดใชตวเลข 1, 2, 3 ฯลฯ แทนวรรณยกตท 1, 2, 3 ฯลฯ ในทนจะใชตวเลขแสดงระดบเสยงวรรณยกตแทน เชน [23], [44], ฯลฯ รวมทงไดน าความหมายของค าศพทและค าอธบายทส าคญตามทปรากฏในเอกสารและงานวจยนนๆ มาแสดงประกอบไวดวย เพอใหเหนภาพการเปรยบเทยบค าศพททชดเจน ทงนเพอความสนกระชบในการอางถงแหลงขอมลตางๆ ในตารางท 2-5 จะใชเฉพาะชอภาษาหรอชอเอกสาร และจะไมอางองชอผแตง แหลงทมา หรอปทพมพ ยกเวนกรณทมภาษาไทถนชอเดยวกน แตศกษาในงานวจยตางกน ในทนจะอางถงชอผแตงของเอกสารนนๆ ดวย


3.1 ค ำศพทเรยกสงทไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงทไมปรำกฏใหเหน ในชวตประจ ำวนของผพดภำษำไทถนในปจจบน

กรณทผพดภาษาไทถนมการใชค าศพทบางค านอยลงหรอแทบไมใชเลยมความเกยวของกบสงของบางสงบางอยางทไมปรากฏหรอแทบไมปรากฏใหเหนเลยในปจจบน ค าศพททอยในกรณนมจ านวน 19 ค า ดงแสดงในตารางท 2

MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

25

ตำรำงท 2 ค

าศทพ

เรยกส

งทไมคอ

ยมผใชแลวหรอเป

นสงทไมปรากฎใหเหน

ในชวตป

ระจ าวน

ของผพด

ภาษา

ไทยถ

นในป

จจบน

6

ล ำดบ

ท ควำมหม

ำย

ค ำศพ

ททอำจสญไปในอน

ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ

ะน ำมำใชแ

ทน

ภำษำไทถน

ทค ำศพท

นนๆ อำจสญไป

ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

1 1/3

9. เกว

ยน

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ลอ

lɔ

ː41Ɂ (

5,

4,

2)

lɔː2

2Ɂ (

5,

5,

1)

lɔː2

2Ɂ (

5,

5,

3)

lɔː4

1Ɂ (

5,

5,

2)

lɔː3

5Ɂ (

5,

5,

1)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

เกว

ยน

kw

iən

35 (

0,

1,

4)

kw

eːn

31 (

0,

0,

2)

kw

eːn

35 (

0,

0,

1)

kw

iən

35 (

0,

0,

3)

kw

iən

23 (

0,

0,

4)

2 1/6

3. คบ

(น.)

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

แค

, แคว, ไมแ

ค,

ไมแคว

may

41Ɂ k

hɛː

31

(5,

2,

1),

khɛː

31

(0,

5,

2)

may

22Ɂ k

hɛː

33

(5,

3,

0)

may

41Ɂ k

hɛː

31

(5,

5,

3)

may

41Ɂ k

hw

ɛː31

(5, 5, 0

), k

hw

ɛː31

(0,

0,

1)

may

35Ɂ k

hɛː

33

(5,

3,

0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

คบ

, คบเพล

ง, ไมคบ

เพลง, ค

บไฟ, ไม

คบไฟ, ไมไฟ

khop

33 p

həː

ŋ35

(0,

0,

2)

kh

op

33 p

həː

ŋ31

(0,

0,

2),

kho

p33

fay

31 (

0,

0,

2),

may

22Ɂ k

ho

p33

fay

31 (

0,

1,

0)

kh

op

44 p

həː

ŋ35

(0,

0,

1),

may

41Ɂ

kh

op

44 p

həː

ŋ35

(0,

1,

0),

kho

p44

fay

35 (

0,

0,

1),

may

41Ɂ k

ho

p44

(0,

0,

1)

kh

op

35 p

həː

ŋ35

(0,

0,

1),

may

41Ɂ

kh

op

22/3

5 p

həː

ŋ35

(0,

0,

2),

kh

op

35 (

0,

0,

1),

may

35Ɂ f

ay

23

(0,

0,

1)

3 1/9

3. ตะกรอ

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

หม

ากตอ

, หมก

ตอ,

มะตอ

, บะตอ

ma-t

ɔː44

Ɂ

(2,

0,

0)

mak

35 t

ɔː213Ɂ

(1,

0,

0),

ma-

tɔː2

13Ɂ (

0,

1, 0

),

ba-

tɔː

213

Ɂ

(4,

1,

0)

ma-t

ɔː44Ɂ

(1,

0,

0)

ma-t

ɔː33Ɂ

(2,

0,

0),

ma-t

ɔː41Ɂ

(3,

0,

0)

mak

35 t

ɔː35Ɂ

(2,

0,

0),

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ตะกรอ

ta-k

ɔː44Ɂ

(5,

5,

5)

ta-k

ɔː213Ɂ

(1,

4,

5)

ta-k

ɔː44Ɂ

(4,

5,

5)

ta-k

ɔː33Ɂ

(2,

5,

5)

ta-k

ɔː35Ɂ

(5,

5,

4)

6 ในตา

รางท 2-

5 จะแสด

งจ าน

วนผพ

ดแตล

ะรนอ

ายทใชค

าศพท

ไวทา

ยค าศ

พทแต

ละค า

โดยต

วเลขท

อยล า

ดบท 1, 2 แ

ละ 3

แสดง

จ านว

นของผ

พดรนอายท

1, 2 แล

ะ 3 ตาม

ล าดบ

เชน l

ɔː4

1Ɂ (5

, 4, 2

) หมา

ยถง ม

ผพดรนอ

ายท 1 จ

านวน

5 คน

รนอายท

2 จ านว

น 4 ค

น แล

ะรนอ

ายท 3 จ

านวน

2 คน

ทใชค

าวา l

ɔː41Ɂ เป

นตน (หมา

ยเหต

: ตวเลข

ทก าก

บความห

มายข

องค า

ศพทในค

อลมน

ท 2 แ

สดงชดข

องรายก

ารค า

ทใชเกบ

ขอมล

ในโครงกา

รวจย

ฯ และ

ล าดบ

ทของค า

เชน “1/39

เกวย

น” หมา

ยถง ค

าทมค

วามห

มายว

า “เก

วยน” อยในร

ายกา

รค าช

ดท 1

ล าดบ

ค าท 39 หรอ “2

/14. ก

ระดง

” หมา

ยถง ค

าทม

ความ

หมาย

วา “ก

ระดง” อ

ยในราย

การค าชดท

2 ล า

ดบค า

ท 14 เป

นตน)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

26

ตำรำงท 2 (ต

อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

4 1/9

4. ตะกว

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ชน

, จน

cɨːn

35 (

5,

5,

2)

cɨːn

31 (

5,

4,

1)

cɨːn

35 (

5,

5,

2)

sɨːn

35 (

5,

4,

1)

sɨːn

232/2

3

(2,

3,

0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ตะกว, ต

ะโก

ta-k

uə2

2 (

2,

4,

4)

ta-k

oː2

4 (

2,

4,

4)

ta-k

oː2

2 (

1, 2, 3),

ta-k

uə2

2 (

1,

3,

1)

ta-k

uə2

2 (

1,

2,

5)

ta-k

uə3

3 (

4,

5,

5)

5 1/2

03. ลกเต

า ค าศพ

ททอาจส

ญไป

หม

ากแกว, หม

กแกว,

มะแกว, บะแกว

ma-k

ɛːw

22

(5,

1,

0)

mak

35 k

ɛːw

24

(1,

0,

0),

ma-

kɛːw

35 (1

, 1, 0

),

ba-

kɛː

w24

(4,

2,

0)

ma-k

ɛːw

22

(5,

4,

1),

ma-k

ɛːw

22

(4,

3,

0),

ma-

kiəw

22 (1,

1, 0

)

maː

k44 k

ɛːw

33

(1,

0,

0),

mak

-

kɛː

w33 (

2,

0,

0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ลก

เตา

luːk

31 t

aw23

(0,

4,

4)

luːk

33 t

aw35

(0,

3,

4)

luːk

31 t

aw23

(0,

1,

4)

luɁ

22 t

aw22

(0,

2,

3)

luːk

35 t

aw34

(0,

3,

2)

6 2/1

4. กระด

ง ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ฮอก, มะฮอก; ขก,

หมกขก (

ลาว)

hɔː

k31 (

5,

4,

3)

hɔː

k33 (

5,

4,

3)

hɔː

k31 (

5,

5,

3)

ma-h

ɔːk

31

(5,

1,

0)

hɔː

k31 (

5,

5,

3)

hɔː

k35 (

1,

0,

0),

mak

35 k

hik

35

(0,

1,

3),

khik

33

(3,

0,

0),

khik

35

(2,

4,

1)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

กะดง, บ

ะดง, กะดง

ka-

diŋ

22 (

1,

1,

1)

ka-

diŋ

24 (

0,

1,

3)

ba-

diŋ

33 (

5,

0,

0)

ka-

diŋ

35 (

0,

0,

2)

ka-

diŋ

35 (

0,

0,

2)

ka-

diŋ

33 (

0,

1,

2)

ka-

diŋ

23 (

0,

0,

2)

7 2/3

0. กล

อน

(~ประต

) ค าศพ

ททอาจส

ญไป

แซ; ไล

(ลาว)

sɛː3

1 (

5,

3,

2)

sɛː3

3 (

4,

2,

2)

sɛː3

1 (

5,

3,

3)

sɛː3

1 (

4,

4,

0)

lay

232/2

3 (1

, 0,

0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

กลอน

, ลกก

ลอน

kɔː

n23 (

0,

4,

2)

kɔː

n35 (

1,

3,

5)

kɔː

n23 (

2,

3,

3)

kɔː

n35 (

1,

5,

5)

luɁ

22 k

ɔːn

35

(1,

1,

0)

kɔː

n232/2

3

(5,

5,

5)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

27


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

8 2/1

21. คก

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

คอ

ก, คอ

กมด

khɔː

k31 (

3,

1,

1)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: hɨa

n33

khaŋ

24 (เรอนข

ง [เฮ

อนขง

] น. เร

อนจ า

คก),

khɔː

k42 (ค

อก

[คอก

])

khɔː

k33 (

3,

1,

1)

ภาษา

ลอ เช

ยงรง

: xɔk

33 (

‘jai

l’)

khɔː

k31 (

1,

2,

0)

ขน กลา

งเมอง

: th

ɔːŋ

21 (‘

jail,

priso

n’) (P

etsuk

, 19

78)

khɔɁ

22 (

1,

0,

0)

khɔː

Ɂ31 m

ɨt31

(2,

0,

0),

khɔɁ

22

mɨt

31 (

2,

1,

0)

khɔː

k35 (

1,

0,

0)

พจนา

นกรม

ลาว-

ไทย-องกฤ

ษฯ:

kh

ūk

, tá

-láː

ŋ

(ตะล

าง p

rison

, jail

= คก

, ตะราง)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

คก

, ตะราง, กง,

โรงขง

khuk

44 (4

, 5

, 5

)

ta-l

aːŋ

35 (1

, 1

, 0

)

kh

uk

33 (1

, 4

, 5

),

ta-l

aːŋ

31

(2,

1,

0),

ko

ŋ35

(0,

0,

2)

kh

uk

44 (4

, 5

, 5

),

ta-l

aːŋ

35 (0

, 2

, 0

)

kh

uk

22 (3

, 2

, 5

),

ta-l

aːŋ

35 (1

, 3, 1),

loːŋ

35 k

haŋ

22

(0,

1,

1)

kh

uk

33 (5

, 5

, 5

),

ta-l

aːŋ

232/2

3

(1,

0,

2)

9 2/1

48. จาน

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

แพ

น (ลอ)

; แบน

(พวน)

- (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช

ค าวา “จ

าน”

[caː

n23])

ph

ɛn31 (3

, 0

, 0

)

- (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช


าน”

[caː

n23])

bɛn

35 (3

, 3

, 0

)

- (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช


าน”

[caː

n232/2

3])

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

จาน

- ca

ːn35 (

5,

5,

5)

- ca

ːn22 (

0,

5,

4),

caːn

35 (

2,

0,

1)

-

10

2/166

. ชอน

(น.)

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

บว

ง - (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช

ค าวา “ช

อน”

- (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช


อน”

- (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช


อน”

buəŋ

22 (

4,

4,

0)

buəŋ

33 (

4,

2,

2)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

จอ

น, ชอ

น -

- -

cɔːn

41Ɂ (

4,

5,

3)

sɔːn

35Ɂ (

2,

2,

3),

cɔːn

35Ɂ (

3,

4,

2)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

28


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

11

2/176

. ชงชา

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

จงจา (ค

าเมอง, ล

อ, ขน

); โอน

หลนเส,

โอนโหล

นเส,

อนหล

นเส,

โอนเส

(พวน); อ

นหลน

ชา,

โอหล

นชา (ลาว)

cuŋ

22Ɂ c

aː35

(3,

5,

1)

Ɂoːn

24 c

aː31

(5,

4,

1)

cun

41Ɂ c

aː35

(5,

3,

3),

cuŋ

41Ɂ

caː3

5 (

0,

1, 1

)

Ɂo

ːn22 lo

n22

seː3

3Ɂ (

4,

3,

0),

Ɂo

ːn22 lo

ːn22

seː3

3Ɂ (

2,

1,

2),

Ɂo

n22 lo

n22 s

eː33

Ɂ

(4,

3,

0),

Ɂo

ːn22

seː3

3Ɂ (

5,

2,

0)

Ɂo

n33 lo

n33

saː2

32/2

3

(0,

3,

0),

Ɂo

ːn33

lon

33 s

aː232/2

3

(4,

1,

2),

Ɂo

ː232/2

3

lon

33 sa

ː232/2

3

(0,

0,

2)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

Ɂo

ːn

ɲó

ːn s

áː,

Ɂo

ːn

sáː

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ชงชา

ch

iŋ35 ch

aː41Ɂ

(0,

0,

2)

sin

31 s

aː22Ɂ

(0,

2, 0

), c

hiŋ

31

chaː

22Ɂ (

0,

0,

4)

chiŋ

35 c

haː

41Ɂ

(0,

0,

4)

chiŋ

35 c

haː

41Ɂ

(0,

0,

2)

sin

33 s

aː35Ɂ

(4, 2

, 0),

ch

iŋ23

chaː

35Ɂ (

1,

2,

2)

12

2/232. ถวย

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ออ

น (ค าเม

อง);

หวาน (ล

อ)

Ɂɔn

44Ɂ (

1,

0,

0)

waː

n24 (

3,

0,

0)

- (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช

ค าวา “ถ

วย”

[tho

ːy44Ɂ])

- (หมา

ยเหต: ผพ

ดทง

3 รนอ

ายทก

คนใชค า

วา “ถ

วย” โดย

มการ

แปรของเสยงสระ

ไดแก

[th

uəy

33Ɂ]

(0,

0,

2) แล

ะ [t

ho

ːy33Ɂ]

(5,

5,

3))

- (หมา


ดทง

3 รนอ

ายทก

คนใชค า

วา “ถ

วย” โดย

มการ

แปรของเสยงสระ

ไดแก

[th

uəy

44Ɂ]

(4, 1

, 2

) แล

ะ [t

hoy

44Ɂ]

(0, 4

, 3),

[th

oːy

44Ɂ]

(1, 0

, 1))

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ถวย

thuəy

44Ɂ (

1, 1

, 5),

thoːy

44Ɂ (

4,

5, 0

)

thoːy

213Ɂ (

5,

5,

4)

- -

-


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

29


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

13

2/322

. ปน

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

นาด,

สะนาด

- (หมา


ดทง

3 รนอ

ายทก

คนใชค า

วา “ป

น” [

pɨː

n23])

พจนานก

รมภาษา

ลานน

า: na

ːt42 ,

siɁ

24 n

aːt42

(นาด

[นาด] น. ปน

อยาง

ปนยาว ส

นาด ก

วา)

naː

t33 (

3,

0,

0)

ลอ สบส

องปน

นา:

naː

t35 (ป

น); ลอ

เมองยอ

ง และ

ลอ

เชยงรง

: naa

t33

naː

t31 (

1,

0,

0),

sa-

naː

t31 (

1, 0

, 0)

naː

t31 (

4,

5,

3)

- (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช

ค าวา “ป

น”

[pɨː

n23])

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ปน

-

pɨː

n35 (

5,

5, 5

) p

ɨːn

23 (

5,

5,

5)

pɨː

n35 (

1,

4,

5)

-

14

2/375. ม

ดโกน

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

มด

เตาะ, ม

ดขด

miː

t31 t

ɔɁ44Ɂ

(2,

0,

0),

miː

t31

khu

ːt22 (

1,

0,

0)

พจนานก

รมภาษา

ลานน

า: m

iːt42

khuːt

21 (ม

ดขด น

. มด

โกน ม

ดเทาะ ก

วา

), m

iːt42

tɔɁ

45

(มดเทาะ [มด

เตาะ

]

น. มด

โกน

miː

t33 t

ɔɁ33

(4,

3,

0),

miː

t33

kh

uːt

24 (

2,

0,

0)

miː

t33 t

ɔɁ44

(1,

0,

0)

miː

t31 t

ɔɁ22

(3,

2,

0),

miː

t31

tɔɁ

35 (

1, 1

, 0

),

miː

t31 k

huːt

22

(1,

0,

1)

- (หมา

ยเหต

: ผพด

ทง

3 รนอ

ายทก

คนใช

ค าวา “ม

ดโกน

” [m

iːt 3

5 koːn

232/

23])

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

มด

โกน

miː

t 31 k

oːn

35

(4,

5,

5)

miː

t 33 k

oːn

35

(4,

5,

5)

miː

t 31 k

oːn

23

(5,

5,

5)

miː

t 31 k

oːn

23

(2,

0,

0),

miː

t 31

koːn

22 (

1,

5,

5)

-


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

30


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

15

2/376. ม

ง ค าศพ

ททอาจส

ญไป

สด

su

t35 (

5,

2,

1)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: su

t24 (สด

น. มง)

sut3

5 (

5,

5,

4)

ลอ สบส

องปน

นา:

sut5

5; ลอ เมองยอ

ง แล

ะลอ เชยงรง

:

sut4

5/5

5 (m

osqu

ito

net’ ห

มายเหต

: ค า

วา m

uŋ

31Ɂ ใน

ภาษา

ลอ เม

องยอ

ง แล

ะลอ เชยงรง

หมาย

ถง ทอย

ของ

สตว เชน

หม หรอ

สนข

(‘nes

t of p

ig,

dog

shelt

er’)

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 1994)

sut3

5 (

4,

4,

2)

ขน กลา

งเมอง

: su

t23/4

5 (P

etsuk

, 19

78);

sut4

4

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 1994)

sut3

5 (

4,

4,

1)

su

t35 (

3,

3,

0)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: s

út

(สด

mosq

uito

net), m

ùŋ (ม

ง mo

squit

o net)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

มง

m

uŋ

41Ɂ (

5, 5

, 5

) m

uŋ

22Ɂ (

0, 0

, 4

) m

uŋ

41Ɂ (

2, 5

, 5)

muŋ

41Ɂ (

1, 5

, 5

) m

uŋ

35Ɂ (

5, 5

, 5)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

31


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

16

2/401

. รถเข

น ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ลอ

ย, รถย,

ลอเขน

(ค าเม

อง, ล

อ, ขน

, พว

น);

รถดน

/ลน (ล

าว)

lɔː4

1Ɂ ɲ

uː4

1Ɂ

(1,

1,

0),

lo

t44

ɲu

ː41Ɂ (

3,

2,

0),

lɔː4

1Ɂ k

hen

23

(2,

4,

4)

lɔː2

2Ɂ y

uː2

2Ɂ

(1,

0,

0),

lo

t33

yuː2

2Ɂ (

1,

0,

0),

lɔː2

2Ɂ k

hen

35

(4,

5,

5)

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอ เช

ยงรง

: lɔɔ

31

Ɂ

‘cart’,

yu

u31Ɂ ‘to

sh

ove,

push

’

lɔː4

1Ɂ

khen

23

(5,

5,

4)

lɔː4

1Ɂ ɲ

uː4

1Ɂ

(0,

2,

0),

lo

t22

ɲuː4

1Ɂ (

0,

1,

0),

lɔː4

1Ɂ k

hen

23

(4,

3,

0),

lɔː

41

Ɂ

khen

22 (

0,

2,

5)

พวน ลพ

บร แล

ะสงหบ

ร: lo

t45 sa

j45

lot3

3 l

un

232/2

3

(4,

3,

3),

lo

t33

du

n232/2

3 (

1,

1, 2

)

พจนานก

รมลาว-ไทย

-องกฤษฯ

: l‛ɔ

ː(ลอ

push

cart รถเข

น)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

รถเขน

lo

t44 k

hen

35

(1,

4,

2)

lot3

3 k

hen

35

(2,

4,

3)

lot3

3 k

hen

23

(0,

2,

2)

lot2

2 k

hen

23

(0,

2,

0),

lo

t22

khen

22 (

1,

1,

1)

lot3

3 k

hen

434

(3,

0,

0),

lo

t33

khen

34 (

0,

3,

2)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

32


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

17

2/464

. สวม

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

สวมม

ด (ค าเม

อง);

ตอมว

ด (ลอ)

; ขมข

(ขน

); ตมม

ด (พวน);

วดข (

ลาว)

suəm

44Ɂ m

it44

(1,

0,

0)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: w

it45,

wit

45 k

hiː

44Ɂ

tɔm

33 w

it33

(2,

0,

0)

ลอ เม

องยอ

ง: v

it33

(‘toile

t’ (of

mona

stery)

), v

it33

xii

11Ɂ (‘m

onk’s

toi

let’): ลอ

เชยงรง

: x

um

55 v

it33

(‘mon

k’s to

ilet’)

kh

um

33 k

hiː

44Ɂ

(1,

1,

0)

ขน กลา

งเมอง

: k

hu

m15 w

it51

(Pets

uk, 1

978);

luk

44 k

hii

33

Ɂ

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 1994)

tum

22 m

it22

(3,

0,

0)

พวน ลพ

บร แล

ะสงหบ

ร: th

an

22

kh

ii44; พ

วน

สพรรณบร

: wet

452

(รนสงอา

ยและ

วยกล

างคน

), suam

43

(วยกล

างคน

และรน

อายน

อย)

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน: ถาน

(น. สวม, ท

ส าหรบ

ถายอ

จจาระ), วด

ข (น. สวม, เว

จ)

wit

44 k

hiː

44

Ɂ

(1,

0,

0)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: w

īt

(วด to

ilet, w

ater

close

t, lav

atory

สขา, หอ

งสวม

), w

īt t

hāː

j (วด

ถาย

toilet

, wate

r clo

set, l

avato

ry สข

า, หอ

งสวม

), th

ăːn (ถ

าน to

ilet in

mo

naste

ry ถา

น,

หองสวม

ของพ

ระ)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

so

ːm213Ɂ (

5,

5,

5)

hɔŋ

44Ɂ n

am

41Ɂ

(2,

2,

3),

so

ːm44Ɂ

(5,

4,

5),

so

ːm44Ɂ

kh

iː44Ɂ (

2,

0,

0)

hɔŋ

33Ɂ n

am

41Ɂ

(1,

3,

2),

suəm

33Ɂ

(5,

5,

4)

hɔŋ

44Ɂ n

am

35Ɂ

(1,

1,

0),

suəm

44Ɂ

(5,

5,

5)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

33


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

18

2/484

.

หนงสอ

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ปบ

, ปอบ

(ค าเม

อง,

ลอ, ขน,

พวน)

; แบบ

(ลาว)

pap

44 (

2,

0, 0

)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: p

ap45 (พ

บ [ปบ]

น. ส

มดทพ

บเปนช

นๆ อยา

งสมด

ขอย โดยป

รยาย

ใช

เรยกห

นงสอ

และ

สมดด

วย, n

aŋ24

sɨː2

4 หนงสอ

(น.

เอกส

ารทเขย

นขน

เพอก

ารสอ

สาร)

pɔp

33 (

2,

1, 0

)

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอเชยงรง

: naŋ

45/5

5 s

ɯɯ

45/5

5

(‘boo

k, wr

iting’)

pɔp

33 (

1,

0, 0

)

ขน กลา

งเมอง

:

pap

51 (‘b

ook’)

(P

etsuk

, 197

8)

pap

22 (

2,

1, 0

) b

ɛːp

44 (2

, 1

, 0

)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

หน

งสอ

naŋ

23 sɨ

ː23 (

5, 5, 5

) naŋ

35 sɨ

ː35 (

3, 5, 5

) naŋ

23 sɨ

ː23 (

5, 5, 5

) naŋ

23 sɨ

ː23

(1,

2,

0),

naŋ

22

sɨː2

2 (

1,

3,

5)

naŋ

434 sɨ

ː434

(5,

1,

0),

naŋ

34

sɨː3

4 (

0,

4,

5)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

34


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

19

2/485.

หนาตาง

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ประต

ปอง, ปอ

ง,

ตปอง (ค


อ, ขน

, พวน); ป

องเอย

ม (พวน, ลาว)

pa-

tuː2

3 p

ɔŋ22

(2,

1,

2),

pa-

tuː2

3

pɔː

ŋ22 (

2,

2,

0)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: p

ɔŋ21,

naː

44

Ɂ p

ɔŋ21

pa-

tuː3

5 p

ɔːŋ

24

(4,

3,

0),

pa-

tuː3

5

pɔŋ

24 (

0,

0,

1),

pɔŋ

24 (

0,

0,

4),

pɔː

ŋ24 (

0,

2,

0)

ลอ สบส

องปน

นา:

pɔŋ

35; ลอ เมอง

ยอง แ

ละลอ

เชยง

รง: p

ɔŋ12

(‘wind

ow’)

pa-

tuː2

3 p

ɔːŋ

22

(2,

0,

0),

pa-

tuː2

3

pɔŋ

22 (

2,

5,

5),

tuː2

3 p

ɔːŋ

22

(2,

0,

0)

ขน กลา

งเมอง

: p

a23/4

5 tu

15 p

ɔːŋ

21

(Pets

uk, 1

978)

pa-

tuː3

5 p

ɔːŋ

22

(1,

1,

0),

pa-

tuː3

5

pɔŋ

22 (

1,

3,

0),

pɔŋ

33 Ɂ

iəm

41

Ɂ

(2,

0,

0),

pɔː

ŋ22

Ɂiə

m41Ɂ (

1,

0,

0)

พวน ลพ

บร แล

ะสงหบ

ร: naa

43

taaŋ

22

pɔː

ŋ33 Ɂ

iəm

35Ɂ

(1,

0,

0),

pɔŋ

33

Ɂiə

m35Ɂ (

1,

0,

0)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

pɔː

ŋ ɲ

ìaːm

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

หน

าตาง, ป

ระตบ

น, ประต

หนาตาง,

หนาป

อง, ป

ระต

naː

44

Ɂ t

aːŋ

22

(5,

5,

5),

pa-

tuː2

3

bo

n35 (

1, 1

, 0

),

pa-

tuː2

3 n

aː44Ɂ

taːŋ

22 (

0,

1,

1)

naː

213Ɂ p

ɔːŋ

24

(4,

2,

1),

naː

213Ɂ

taːŋ

24 (

1,

4,

3)

naː

44Ɂ

pɔː

ŋ22

(2,

0,

0),

naː

44Ɂ

pɔŋ

22 (

1,

2,

2),

naː

44Ɂ t

aːŋ

22

(1,

5,

4),

pa-

tuː2

3

(2,

2,

0)

naː

33Ɂ

pɔː

ŋ22

(2,

0,

0),

naː

33Ɂ

taːŋ

22 (

2,

2,

5)

naː

44Ɂ t

aːŋ

33

(5,

5,

5)



จากตารางท 2 จะเหนไดวามค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษา และมบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาเทานน ดงตวอยางตอไปน7

1) ค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถนทง 5 ภำษำ ตวอยางเชน ค าวา “ลอ” (ค าท 1/39. “เกวยน”) เปนศพทเดมทใชในความหมายวา “เกวยน” ในภาษาไทถนทง 5 ภาษา แตเนองจากในปจจบนไมมการใชเกวยนเปนยานพาหนะเหมอนสมยกอน ความหมายของค าวา “ลอ” จงกลายเปน “ลอ” ซงเปนสวนประกอบหนงของ ยานพาหนะ เชน ลอรถ และผพดภาษาไทถนทง 5 ภาษา มแนวโนมทจะใชค าวา “เกวยน” มาแทน เชนเดยวกบค าวา “ชน” (ภาษาค าเมอง ภาษาลอ และภาษาขน ออกเสยงเปน [จน] สวนภาษาพวนและภาษาลาวออกเสยงเปน [ซน]) ในภาษาไทถน ทง 5 ภาษาซงมความหมายวา “ตะกวทใชท าลกกระสนปน โดยเฉพาะปนทใชลาสตว” แตปจจบนการใชปนเพอลาสตวลดนอยลงหรอแทบไมมเลย ค าวา “ชน” ทใชใน ความหมายวา “ตะกวทใชท าลกกระสนปน” จงคอยๆ สญไป และผพดมกใชค าวา “ตะกว” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานแทน และใชเรยกตะกวประเภททเปนแผนใช ยาหรออดรอยรวของภาชนะหงตม เชน หมอ เปนตน มผพดรนอายท 1 และ 2 บางคน ยนยนวายงใชค าวา “ชน” ในการพดในชวตประจ าวน แตใชในความหมายวา ตะกว ประเภททผลตจากโรงงานมลกษณะรอยเปนหวงเลกๆ ใชถวงปลายแหใหจมน าเวลา ขวางแหหาปลา ซงแสดงใหเหนวา ค าวา “ชน” อาจมการเปลยนแปลงทางความหมาย เกดขน

7 เมอมการกลาวถงตวอยางค าศพททใชในภาษาไทถนในเนอหาของบทความ ในทนจะใชการถายถอดเสยง ค าศพทแตละค าดวยตวอกษรไทย และพมพเปนตวเอยงก ากบดวยเครองหมายอญประกาศ เชน “คอก” “คอกมด” “ชน” เปนตน ทงนเพอใหเหนภาพรวมของค าศพททใชในภาษาไทถนแตละภาษา สวนการออกเสยงค าศพททแตกตางกนในแตละภาษานนแสดงไวในตารางท 2-6


นอกจากนยงมค าวา “รอก” หรอ “มะรอก” (ค าท 2/14. “กระดง”) (ในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ออกเสยงเปน [ฮอก] หรอ [มะฮอก]) และมค าวา “ขก” หรอ “หมกขก” ทอาจสญไปจากภาษาลาว เนองจากปจจบนการเลยงววหรอควายในหมบานตางๆ ลดนอยลง ค าเรยก “กระดง” แบบทคนสมยกอนเรยกจงคอยๆ เลอนหายไปและมการใชค าวา “กระดง” หรอ “กระดง” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทนค าศพทเดม เชนเดยวกบค าวา “คอก” หรอ “คอกมด” (ค าท 2/121. “คก”) ทใชในความหมายวา “คก” ซงอาจเปนไปไดวา คกในสมยกอนมลกษณะทกนเปนคอก และอาจเปนคอกทม ลกษณะปดทบไมมแสงสวาง ไมไดกนเปนหองแยกเปนสดสวนเหมอนในปจจบน ตอมาเมอลกษณะของคกเปลยนไป ค าเรยกคกวา “คอก” หรอ “คอกมด” จงคอยๆ สญไปจากภาษา และมค ายมจากภาษาไทยมาตรฐานมาใชแทน เชน ค าวา “คก” และ “ตะราง” เปนตน หลกฐานทใชยนยนไดวา ค าวา “คอก” หรอ “คอกมด” เปนค าศพทท มมาแตเดมในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ไดแก หลกฐานจากงานทเคยมผศกษารวบรวม ไว (ดตารางท 2) ในภาษาไทถนทกภาษามการใชค าวา “สด” ในความหมายวา “มง” (ค าท 2/376. “มง”) และปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และรนอายท 2 เพยงบางคนเทานน ผพดรนสงอายบางคนอธบายวา ค าวา “สด” ใชเรยกมงในสมยกอนททอดวยฝาย ยอมสด า ใชกางเพอกนบรเวณทนอนใหเปนสดสวนและมความเปนสวนตว เนองจากบานเรอนสมยกอนมกไมมการกนหอง สมาชกในครอบครวนอนรวมกนในหองใหญๆ หองเดยว ดงนนจงตองมมงสด ากนครอบเพอกนยงหรอแมลง และเพอแบงพนทนอนในหองใหมดชดเปนสดสวน แตเนองจากลกษณะของบานเรอนในปจจบนมการกนแบงหองทชดเจน จงไมมความจ าเปนตองใชมงสด าดงกลาว และมการใชมงสขาวทมขายตามทองตลาด ซงผลตจากโรงงาน ท าดวยดายสงเคราะหหรอไนลอน ดงนนในปจจบนจงมการใชค าวา “มง” เปนสวนใหญ และแทบไมปรากฏการใชค าวา “สด” เลย โดยเฉพาะผพดรนอายท 3 ทสวนใหญไมเคยไดยนและไมเคยใชค าวา “สด” แตอยางใด


ในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ตางกมค าศพททใชในความหมายวา “สวม” (ค าท 2/464. “สวม”) ทงานวจยนสนนษฐานวาเปนค าศพทเดม ไดแก ภาษาค าเมองมค าวา “สวมมด” และ “สวมข” ภาษาลอมค าวา “ตอมวด” ภาษาขนมค าวา “ขมข” ภาษาพวนมค าวา “ตมมด” และภาษาลาวมค าวา “วดข” ค าตางๆ ดงกลาวปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 เพยงบางคน และมผพดเพยงบางคนเทานนทอธบายและใหความหมายของค าศพทตางๆ ดงกลาวได ตวอยางเชน ค าวา “ตอมวด” เปนค าเรยกสวมในสมยกอนทขดเปนหลมลกๆ ใชไมพาดปากหลม ซงปจจบนไมมสวมชนดดงกลาวแลว เมอลกษณะของสวมในสมยปจจบนเปลยนแปลงไปแลว คนรนใหมสวนใหญจงไมรจกค าเรยกสวมสมยกอน และมการน าค ายมจากภาษาไทยมาตรฐานมาใชเรยกสวม สมยปจจบนค าตางๆ ทใชเรยก “สวม” ในภาษาไทถนแตละภาษาแตกตางจากค าทเคยมผศกษารวบรวมไว (ดตารางท 2)

นอกจากนยงมค าศพทในภาษาไทถนทง 5 ภาษาทมความหมายวา “หนาตาง” (ค าท 2/485. “หนาตาง”) ไดแก ภาษาค าเมองใชค าวา “ประตปอง” ภาษาลอใชค าวา “ประตปอง” “ปอง” หรอ “หนาปอง” ภาษาขนใชค าวา “ประตปอง” “ปงตปอง” “ตปอง” “ปอง” หรอ “หนาปอง” ภาษาพวนใชค าวา “ประตปอง” “ปองเอยม” หรอ “หนาปอง” สวนภาษาลาวใชค าวา “ปองเอยม” เนองจากบานเรอนสมยกอนมกมหนาตางทเจาะเปนชองเลกๆ มขนาดพอทจะมองออกไปเหนดานนอกไดเทานน แตปจจบนลกษณะของหนาตางในบานเรอนสมยปจจบนมขนาดใหญขน ผพดภาษาไทถนทง 5 ภาษา จงใชค าวา “หนาตาง” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน มผพดภาษาพวน และภาษาลาวรนสงอายบางคนยนยนวาตนเองยงใชค าวา “ปองเอยม” อย แตใชส าหรบเรยกชองเลกๆ ทบางบานเจาะส าหรบเปนชองลมหรอชองระบายอากาศบนฝาผนงบาน ดงนนจงสนนษฐานวาค าศพทส าหรบเรยกหนาตางแบบสมยกอนอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษาในเวลาอนใกลน หรอหากมบางค าเชน ค าวา “ปองเอยม” ยงหลงเหลออย กอาจมการเปลยนแปลงของความหมาย คอ มความหมายแคบเขาจากเดมทหมายถงหนาตาง แตปจจบนมความหมายวา “ชองลม” หรอ “ชองระบายอากาศ” เทานน


2) ค ำทอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำ ตวอยางเชนค าวา “แพน” ทหมายถง “จาน” (ค าท 2/148. “จาน”) อาจสญไปจากภาษาลอ (หมบานหนองบว) เชนเดยวกบค าวา “แบน” ทอาจสญไปจากภาษาพวน นอกจากนยงมค าวา “บวง” (ค าท 2/166. “ชอน”) ทผพดรนอายท 1 และ 2 บางคนทพดภาษาลาวและภาษาพวน ยงรจกและใชค าวา “บวง” ในความหมายวา “ชอน” ในขณะทผพดรนอายท 3 สวนใหญเคยไดยนค าศพทดงกลาว และบางคนรความหมาย แตบางคนไมเคยใชและไมรความหมายของค าวา “บวง” ในทนจงสนนษฐานวา ค าวา “บวง” ทใชเรยกชอนแบบทใชสมยกอนอาจสญไปจากภาษาลาวและภาษาพวนในอนาคตอนใกลนเชนเดยวกบค าวา “ออน” ในภาษาค าเมอง และค าวา “วาน” ในภาษาลอทมความหมายวา “ถวย” (ค าท 2/232. “ถวย”) ทอาจสญไปจากภาษาค าเมองและภาษาลอในอนาคตอนใกลน และมการใชค าวา “ถวย” แทน

ค าวา “โอนชา” หรอ “อชา” ในภาษาลอ ค าวา “โอนหลนเส” ในภาษาพวน และค าวา “อนหลนซา” หรอ “โอนหลนซา” ในภาษาลาว (ค าท 2/176. “ชงชา”) ซงหมายถงชงชาชนดทท าดวยไมแผนขนาดเลก ผกดวยเชอก 2 ขาง แขวนไวกบกงไมแลวนงแกวงเลนไปมาแบบทเดกๆ นยมเลนในสมยกอน ค าศพทเรยกชงชาทมลกษณะดงกลาวลวนแตปรากฏในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และรนอายท 2 เพยงบางคนเทานน เนองจากเดกๆ ในปจจบนไมนยมเลน “ชงชา” ชนดดงกลาว ค าเรยกชงชาในภาษาลอ ภาษาพวน และภาษาลาวจงอาจสญไป และมการใชค าวา “ชงชา” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน

ค าวา “นาด” หรอ “สะนาด” (ค าท 2/322. “ปน”) ซงมความหมายวาปนชนด ทกระบอกยาวใชลาสตว อาจสญไปจากภาษาลอ ภาษาขน และภาษาพวน หรอค าวา “มดเตาะ” ในภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน และภาษาพวนซงมความหมายวา “มดโกน” (ค าท 2/375. “มดโกน”) กอาจสญไปและมการใชค าวา “มดโกน” แทน (มผพดรนสงอายบางคนใหขอมลไดวาค าวา “มดเตาะ” ใชเรยกมดโกนชนดทมขนาดเลก สมยกอนใชโกนหนวดเครา และค าวา “มดโกน” ใชเรยกมดโกนสมยใหมทมขายทวไป


ในทองตลาด เชน มดโกนชนดเปลยนใบมดไดทปรากฏในโฆษณาทางโทรทศน ในปจจบน) นอกจากนยงมค าวา “พบ” ซงหมายถง “หนงสอ” (ค าท 2/484. “หนงสอ”) ในภาษาค าเมองและภาษาพวนปรากฏการใชค าวา “พบ” ในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 บางคน ซงใชค าวา “พบ” ในความหมายวาหนงสอสมยกอนทท าดวยใบลานซงปจจบนไมมผใชแลวและกลายเปนหนงสอโบราณทเกบรกษาไวในวดเทานน ผคนสมยปจจบนจงใชค าวา “หนงสอ” ตามภาษาไทยมาตรฐาน

3.2 ค ำศพทเรยกชอพชหรอสตวท ผพดไมคอยเหน ไมเคยเหน หรอไมรจก

ผลการศกษาการแปรทางศพทในภาษาไทถนในงานวจยนพบวามค าศพท จ านวน 4 ค า ทเปนชอเฉพาะใชเรยกพชหรอสตวทผพดยนยนวาไมคอยเหน ไมเคยเหน หรอไมเคยรจก จงท าใหไมรจกค าศพทค านนๆ ค าศพททจดอยในกรณนแสดงในตารางท 3

MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

25

ตำรำงท 3

ค าศ

พทเรย

กชอพ

ชหรอสต

วทผพ

ดไมค

อยเหน ไมเคยเห

น หรอไมรจก

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

1 1/9

9. ตะพา

บ ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ปาฝา

paː

23 f

aː23

(5, 5, 3

)

- (หมา


ดทง

3 รนอ

ายทก

คนใช


าฝา”

[paː

35 f

aː35])

paː23

faː

23 (

5, 3

, 3),

paː

23 p

haː

23

(0,

1,

0)

- (หมา


ดทง

3 รนอ

ายทก

คนใช


าฝา” ทม

การแปรของ

วรรณ

ยกตในพ

ยางค

ทสอง ได

แก [p

aː35

faː2

3]

(3, 2

, 1),

[paː

35 f

aː22]

(0, 3, 3

), [

paː

35

faː3

5]

(2, 0

, 1))

paː

232 f

aː434

(5,

1,

0),

paː

23

paː

34 f

aː34

(0,

2, 0

)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ตะพา

บ, ตะพา

บน า

ta-p

haː

p31

(0,

0,

1),

ta-

phaː

p31 n

am

41Ɂ

(0,

0,

1),

ta-

phaː

p31 n

am

41Ɂ

(0,

0,

1)

-

ta-p

haː

p31

(0,

0,

1),

ta-p

haː

p31

nam

41Ɂ

(0,

0,

2),

ta-p

haː

p31

nam

41Ɂ

(0,

1,

0)

-

ta

-phaː

p35

(0,

2,

3),

ta-p

haː

p35

nam

35Ɂ

(0,

1,

1)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

26


(ตอ

)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

2 1/1

61. ม

นส าปะ

หลง

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

มน

ตาง, ตาง; ม

นตน

(พวน)

man

31 t

aːŋ

44Ɂ

(5,

5,

2),

taː

ŋ44Ɂ

(0,

1,

0)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: m

an

33

taːŋ

44Ɂ,

taːŋ

44Ɂ,

taːŋ

44Ɂ

khaː

w24

man

31 t

aːŋ

213

Ɂ

(5,

5,

1),

taː

ŋ213Ɂ

(0,

1,

2)

- (หมา

ยเหต:

ผพดท

ง 3 ร

นอายยงใชค าวา

“มนต

าง” [

man

35

taːŋ

44

Ɂ (

5,

5,

4)

หรอ “ตาง”

[taː

ŋ44Ɂ]

(0,

0,

1)

man

35 t

on

33Ɂ

(5,

5,

2),

man

35

taːŋ

41Ɂ (

4, 4

, 0

),

man

35 d

aːŋ

41Ɂ

(4,

0,

0)

man

232/2

3 ta

ːŋ35Ɂ

(4,

0,

0),

taː

ŋ35Ɂ

(1,

5, 2

)

พจนา

นกรม

ลาว-

ไทย:

มนต

น

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

มน

ส าปะหล

ง m

an

35 sa

m23

pa-

laŋ

23 (

1,

0,

2)

man

31 sa

m35

pa-

laŋ

35 (

0, 0

, 3

)

- m

an

35 (

0, 0

, 1),

man

35 sa

m23

pa-

laŋ

23 (

0, 0

, 1),

man

35 sa

m22

pa-

laŋ

23 (

0, 0

, 1)

man

23 sa

m434

pa-

laŋ

434 (

3, 0

, 0),

man

23 sa

m34

pa-

laŋ

34 (

0, 1

, 1

)

3 1/1

97. ล

นทม

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

จ าปาลาว, จ าปา

ca

m23 p

aː23

laːw

31 (

5,

3,

3),

cam

23 p

aː23

(3,

0,

0)

cam

35 p

aː35

laːw

31 (

5,

3,

1),

cam

35 p

aː35

(5,

4,

0)

cam

23 p

aː23

laːw

35 (

5,

1,

1),

cam

23 p

aː23

(3,

3,

2)

cam

35 p

aː35

laːw

35 (

3,

1,

2),

cam

35 p

aː35

(2,

1,

1)

cam

232/

23 p

aː23

2/23

laːw

232/

23 (

5, 2

, 2),

cam

232/2

3

paː

232/2

3 (

1,

0, 0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ลน

ทม

lan

31 t

ho

m35

(0,

2,

3)

lan

33 t

ho

m31

(0,

0,

5)

lan

31 t

ho

m35

(0,

2,

3)

lan

31 t

ho

m35

(0,

3,

4)

lan

33 t

ho

m23

(0,

4,

4)

4 2/2

76. นาก

(สตว)

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

บว

น, แม

งบวน

buən

44

Ɂ (

4,

2,

2),

mɛː

ŋ35 b

uən

44Ɂ

(4,

1,

1)

boːn

213Ɂ (

4, 3

, 0),

mɛː

ŋ31 b

oːn

213

Ɂ

(5,

3,

0)

boːn

44Ɂ (

4,

3,

0),

mɛː

ŋ35 b

oːn

44Ɂ

(5,

3,

0)

buən

33Ɂ (

3,

2,

1),

mɛː

ŋ35 b

uən

33Ɂ

(0,

1,

0)

buən

35Ɂ (

5,

0,

0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

นาก, แม

งนาก, น

าก

(น า)

naː

k31 (

0,

3,

2)

mɛː

ŋ31 n

aːk

33

(1,

1,

0),

naː

k33

(nam

22Ɂ)

(0, 2

, 5)

mɛː

ŋ35 n

aːk

31

(2,

1,

2),

naː

k31

(2,

1,

4)

naː

k31 (

2,

2,

3)

naː

k31 (

1,

3,

5)



ตารางท 3 แสดงใหเหนวา มค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษาและมบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา ดงตวอยางตอไปน

1) ค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถนทง 5 ภำษำ ตวอยางเชน ค าวา “จ าปาลาว” หรอ “จ าปา” (ค าท 1/197. “ลนทม”) ทอาจสญไปและมการใชค าวา “ลนทม” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน นอกจากนยงมค าทมความหมายวา “นาก” (ค าท 2/276. “นาก (สตว)”) ทปรากฏสวนใหญในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 ทพดภาษาไทถนแตละภาษา ไดแก ภาษาค าเมองและภาษาขนใชค าวา “บวน” หรอ “แมงบวน” (ผพดภาษาขนออกเสยงเปน [โบน] และ [แมงโบน]) ภาษาลอใชค าวา “บวน” หรอ “แมงบวน” (ผพดภาษาลอออกเสยงเปน [โบน] และ [แมงโบน]) ภาษา พวนใชค าวา “บวน” หรอ “แมงบวน” และภาษาลาวใชค าวา “บวน” อยางไรกตามจากการเกบขอมลค าศพทในงานวจยนพบวาผพดรนอายท 2 และ 3 สวนใหญไมรจกค าศพทตางๆ ดงกลาว และใชค าวา “นาก” เทานน นอกจากนยงมผพดรนอายท 3 ทพดภาษาไทถนแตละภาษายนยนวาเคยไดยนคนรนสงอายใชค าวา “บวน” หรอ “แมงบวน” แตไมรจกวาหมายถงสตวชนดใด และไมแนใจวาเปนสตวชนดเดยวกนกบ “นาก” หรอไม

2) ค ำทอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำ ตวอยางเชน ค าวา “ปาฝา” ซงหมายถง “ตะพาบ” (ค าท 1/99. “ตะพาบ”) ซงผพดภาษาค าเมอง ลอ ขน และลาว โดยเฉพาะรนอายท 3 มแนวโนมจะใชค าวา “ปาฝา” นอยลง และใชค าวา “ตะพาบ” หรอ “ตะพาบน า” แทน นอกจากนผพดรนอายท 3 สวนใหญยงยนยนวาไมเคยเหนตวจรงของตะพาบน าและเคยไดยนผสงอายใชค าวา “ปาฝา” แตไมแนใจวาเปนสตวชนดเดยวกนกบ “ตะพาบ” หรอ “ตะพาบน า” หรอไม นอกจากนยงมค าวา “มนตาง” หรอ “ตาง” (ค าท 1/161. “มนส าปะหลง”) ในภาษาค าเมอง ลอ พวน และลาว รวมทงค าวา “มนดาง” และ “มนตน” ในภาษาพวนซงมความหมายวา “มนส าปะหลง” ปรากฏในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และ 2 เปนสวนใหญ ในขณะทผพดรนอายท 3 บางคนยนยนวาไมเคยเหน และบางคนเคยเหนแตเรยกวา “มนส าปะหลง” และไมเคยรวา


ค าวา “มนตาง” “ตาง” “มนดาง” หรอ “มนตน” เปนมนชนดเดยวกนกบมนส าปะหลงหรอไม

3.3 ศพททไมคอยมผใชแลว เนองจำกมกำรน ำค ำยมจำกภำษำอนมำใชแทน ในภาษาไทถนทง 5 ภาษามค าศพทจ านวน 34 ค า ทผพดยนยนวาไมคอย มผใชแลว แตมกน าค าศพทค าอนมาใชแทน และจากการเกบขอมลค าศพทในงานวจยนพบวามเพยงผพดรนอายท 1 และรนอายท 2 บางคนเทานนทรจกค าศพทตางๆ เหลาน ค าศพทในกลมนแสดงในตารางท 4

MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

25


ศพท

ทไมค

อยมผ

ใชแล

ว เนอ

งจากมก

ารน า

ค ายม

จากภ

าษาอนม

าใชแทน

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

1 1/8

8. เดอน

ทหน

ง ค าศพ

ททอาจส

ญไป

เดอน

เกยง,

เดอน

เจยง

dɨə

n35

kiə

ŋ23

(5, 0, 0

) dəː

n35

keː

ŋ35

(3, 2, 0

), d

əːn

35

ceːŋ

35 (

2, 0

, 0)

dəː

n35

keː

ŋ23

(4, 0, 0

)

diə

n35

kiə

ŋ23

(3, 2, 0

), d

iən35

kiə

ŋ22 (

1, 0

, 0)

dɨə

n23

2/23

kiə

ŋ232/2

3 (

2, 0

, 0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

เดอ

นแรก, เด

อนหน

ง, เดอน

มกราคม

, เดอน

มกราคม

dɨə

n35

mak

44

ka-

laː3

5 (

0,

1,

4),

dɨə

n35

mo

k44

ka-

laː3

5 (

0,

3,

1),

dɨə

n35

nɨŋ

22

(0, 2, 1

)

dəː

n35

lɛːk

33

(0,

1,

3),

dəː

n35

nɨŋ

33 (

0, 3, 2

)

dəː

n35

lɛːk

31

(1,

1,

1),

dəː

n35

nɨŋ

22 (

4, 3, 3

),

dɨə

n35

nɨŋ

22

(4,

3,

0),

dəː

n35

thiː

31 n

ɨŋ22

(0, 1, 1

), d

əːn

35

mo

k44 k

a-la

ː35

(0,

4,

0),

dɨə

n35

mo

k44 k

a-la

ː35

(0,

1,

0)

diə

n35

lɛː

k31

(1,

1,

3),

dɨə

n35

lɛːk

31 (

1,

1,

1),

diə

n35

nɨŋ

22

(1, 1, 0

)

dɨə

n23

2/23

lɛːk

35

(0,

2,

1),

dɨə

n23

2/23

nɨŋ

33

(3, 2, 0

), d

ɨən23

2/23

mak

33 k

a-la

ː232/2

3

(0,

0,

3),

dɨə

n23

2/23

mo

k33

ka-l

aː23

2/23

(4,

1, 1

)

2 1/9

5. ตะเขบ

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ดก

duː

k35 (

5,

5,

2)

duː

k24 (

5,

4,

1)

duː

k22 (

5,

5,

2)

duː

Ɂ22 (

5,

2,

0)

duɁ

22 (

0,

3,

0)

duː

k44 (

5,

3,

3)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ตะเขบ

ta

-khep

35 (

0, 4

, 3)

ta-k

hep

35 (

0, 1

, 4)

ta-k

hep

35 (

0, 2

, 3)

ta-k

hep

35 (

0, 0

, 5)

ta-k

hep

35 (

0, 3

, 2)

3

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ปล

าแดก

(พวน)

- (หมา

ยเหต: ผบ

อกภาษา

ทง 3 รนอาย

ใชค าวา “รา”

[haː

41Ɂ]

(5, 4

, 5)

และ “ปล

ารา”

[paː

23

haː

41Ɂ]

(1, 3, 4

))

- (หมา


อกภาษา



[haː

22Ɂ]

(1, 3

, 2)

และ “ปล

ารา”

[paː

35

haː

22Ɂ]

(5, 5, 5

))

- (หมา


อกภาษา



[haː

41Ɂ]

(4, 5

, 5)

และ “ปล

ารา”

[paː

23

haː

41Ɂ]

(5, 1, 4

))

paː

35 d

ɛɁ22

(3, 4, 3

), p

aː35

dɛː

Ɂ22

(2, 1, 0

)

- พจนานก

รมลาว-

ไทย: ปาแด

ก

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

รา, ป

ลารา

-

- -

haː

41Ɂ (2

, 5, 4

),

paː35

haː41

Ɂ (5,

4, 5

)

paː

232/2

3 ha

ː35Ɂ

(5, 5, 5

)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

26


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

4 1/1

35. ป

ด ค าศพ

ททอาจส

ญไป

หบ

(ค าเม

อง, พ

วน,

ลาว);

ง า (ค

าเมอง);

งบ (ข

น)

hap

35 (

5, 5

, 4),

ŋam

35 (

5, 5

, 2)

ŋap

44 (

0,

1, 1

)

- (หมา


อกภาษา


ใชค าวา “ห

บ”

[hap

35]

(5, 5

, 4)

และ “ปด

” [pit

35]

(0, 2, 5

))

ŋap

44 (

5,

1, 0

)

(หมา


อกภาษา


ใชค าวา “ห

บ”

[hap

35] และรนอ

าย

ท 2 ก

บ 3 บ

างคน

ใช


ด” [p

it35]

(0, 3, 5

) แต

มเพย

งรนอายท

1 และ 2

ท

ใชค าวา “งบ”

[ŋap

44]

(5,

1,

0))

hap

35 (

4, 5

, 0)

(หมา


อกภาษา


ใชค าวา “งบ”

[ŋap

35]

(2, 4

, 3)

แตมเพย

งรนอ

ายท 1

และ 2

ทใชค าวา

“หบ” [h

ap

35]

(4,

5,

0))

hap

35 (

2, 0

, 0)

(หมา


อกภาษา


บางคนใชค

าวา “งบ”

[ŋap

35]

(4, 1

, 4)

แตมเพย

งรนอ

ายท 1

และ 2

ทใชค าวา

“หบ” [h

ap

35]

(2,

0,

0))

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ปด

(ค าเม

องขน, พวน,

ลาว);

อด, อด (ลาว)

pit

35 (

1, 2

, 4)

- pit

35 (

0, 3

, 5)

pit

35 (

2, 3

, 4)

pit

35 (

3, 4

, 3),

Ɂat

35 (

1, 0

, 1),

Ɂɨt

35 (

1, 3

, 0)

5 1/1

38. เป

ด ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ไข

kha

y23

(4, 5

, 2)

kha

y35

(5, 3

, 3)

- (หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา


ทกคน

ใชทงค าวา

“ไข” [

khay

23] และ


าวา

“เปด” [p

əːt22

]

(1, 3, 5

))

kha

y23

(4, 3

, 1),

kha

y22

(1, 1

, 3)

kha

y43

4 (5, 0, 0

),

kha

y34

(0, 3

, 2)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

เปด

pəː

t22 (5

, 5, 5

) pəː

t24 (3

, 5, 5

) -

pəː

t22 (1

, 3, 5

) p

əːt44 (3

, 4, 5

)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

27


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

6 1/1

57. โพ

ธ ค าศพ

ททอาจส

ญไป

สะหล

- (หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“สะห

ล” [s

a-li

ː23]

(5, 5, 4

) และบ

างคน

ใชค า

วา “โพธ

” [p

ho

ː35]

(1, 1

, 2))

sa-l

iː35

(5, 4

, 2)

sa-l

iː23

(5, 5

, 3)

sa-l

iː23

(2, 2

, 0),

sa-l

iː22

(3, 4

, 1)

sa-l

iː43

4 (5, 0

, 0),

sa-l

iː34

(0, 2

, 2)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

โพธ

- p

hoː31

(0, 1

, 5)

ph

oː35

(1, 0

, 2)

ph

oː35

(0, 0

, 4)

ph

oː23

2/23

(4, 4

, 3)

7 1/1

62. เม

ฆ ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ฝา (ค


อ, ขน

, ลาว); เฝย

(พวน)

faː44

Ɂ (

5, 5, 2

) fa

ː213Ɂ

(5, 5, 3

) fa

ː44Ɂ (

5, 3, 1

) fi

ə33Ɂ (

5, 5, 0

) fa

ː44Ɂ (

4, 3, 1

),

kh

iː44

Ɂ f

aː44

Ɂ

(2, 0, 0

)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

เมฆ, กอน

เมฆ

meː

k31

(0, 2

, 3),

kɔː

n44

Ɂ m

eːk

31

(0, 0, 2

)

meː

k33

(0, 2

, 5)

meː

k31

(0, 3

, 5)

meː

k31

(0, 0

, 4)

meː

k35

(1, 3

, 3),

kɔː

n35

Ɂ m

eːk

35

(0, 0, 2

)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

28


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

8 1/1

95.

ละลาย

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ไน

nay

31 (

5,

5,

3)

- (หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“ไน” [

nay

33]

(5, 4, 5

) และรน

อายท

2 กบ

3 บา

งคน

ใชค า

วา “ล

ะลาย”

[la-

laːy

31] (0

, 2, 2

))

- (หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา

ทง 3 รนทก

คนใชค าวา “ไน”

[nay


าย

ท 2 ก

บ 3 บ

างคน

ใช

ค าวา “ล

ะลาย” [

la-

laːy

35]

(1, 2

, 3))

- (หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา

ทง 3 รนสวน

ใหญใชค าวา “ไน”

[nay

31]

(4, 5

, 5)

และบ

างคน

ใชค าวา

“ละลาย” [

la-

laːy

35]

(2, 3

, 4))

- (หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา

ทง สา

มรน

อายส

วนใหญใชค า

วา “ไน” [n

ay

33]

(5, 4, 5

) และบ

างคน

ใชค า

วา “ล

ะลาย”

[la-

laːy

23] (3

, 2, 1

))

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ละลาย

la-l

aːy

35 (

1, 2, 4

)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

29


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

9 2/2

8. กล

วยน า

วา

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

กวยอ

งตง, กวยอ

งตง

(ลอ) ก

วยมะนอ

อง

(ขน)

- (หมายเห

ต: ผบ

อกภาษา

รนอายท

1 และ 2

สวน

ใหญใชค าวา “โก

ยออง”

[koːy

44Ɂ Ɂ

ɔŋ22

]

(4, 5, 1

) และรนอ

ายท

1 กบ 3


าวา

“กวยออ

ง” [k

uəy

44Ɂ

Ɂɔŋ

22]

(1, 0

, 4))

พจนานก

รมภาษาลานน

า: ko

ːj44

Ɂ ta

j44Ɂ (กล

วยไต

[กวยไต

]) (กล

วยน า

วา

ในเขต

จงหวดแพร เรยก

กล

วยออ

ง ล าปางเรย

กกล

วยบา

ลออง), k

a33

liɁ

45 Ɂ

ɔŋ21

(กะลออ

ง [กะ

ลออง

]) (น. กล

วยน า

วา ใช

เรยกในบ

งทองท

ทวไปเรย

กกลวยไต บ

าล

ออง ก

วา), b

aː21

liɁ

45

Ɂɔŋ

21 (บ

าลออ

ง น.

กลวยน า

วา ใช

ชอนใน

เขตจงหวดแพร เป

นตน

ทวไปใชกล

วยไต)

koːy

213Ɂ

Ɂɨŋ

24

tɨːŋ

35 (

5,

3,

1),

koːy

213Ɂ

Ɂɨŋ

24

tɨːŋ

24 (

0,

0,

2),

koːy

213Ɂ

Ɂɨŋ

24

tɨːŋ

24 (

0,

2,

2)

koːy

44Ɂ m

a-n

iː35

Ɂɔŋ

22 (

1,

0,

0)

(หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา


ทกคน

ใชค าวา “โกย

ออง”

[koːy

44Ɂ

Ɂɔŋ


ายท

1 กบ

3 บา

งคนใชค

าวา “โกย

น าวา”

[koːy

44Ɂ na

m41

Ɂ

waː

41Ɂ]

(1, 0, 2

))

- (หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“โกยอ

อง” [

koːy

41Ɂ

Ɂɔŋ

22]

(4, 5

, 2) รน

อายท

1 กบ

3 บา

งคน

ใชค า

วา “ก

วยออ

ง” [k

uəy

41Ɂ

Ɂɔŋ

22]

(1, 0

, 1)

และรนอ

ายท 3 บ

างคน

ใชค า

วา “ก

วยน า

วา” [

kuəy

41Ɂ

nam

41Ɂ

waː

41Ɂ]

(0,

0, 3

) แล

ะบางคน

ใช

ค าวา “โกย

น าวา”

[koːy

41Ɂ na

m41

Ɂ

waː

41Ɂ]

(0, 0, 2

))

- (หมา

ยเหต:

ผบอ

กภาษา

รนอายท

1 ทก

คน แล

ะรนอ

ายท

3 บางคน

ใชค าวา

“กวยออ

ง” [k

uəy

35Ɂ

Ɂɔŋ

33]

(5, 0

, 1)

และรนอ

ายท

2 กบ

3 บ

างคน

ใชค าวา

“โกยอ

อง” [

koːy

35Ɂ

Ɂɔŋ

33]

(0, 2

, 1)

และ [

koy

35Ɂ Ɂ

ɔŋ33

]

(0, 3, 2

))

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

กวยอ

อง

- k

oːy

213Ɂ

Ɂɔŋ

24

(1, 2, 0

)

koːy

44Ɂ Ɂ

ɔŋ22

(5, 5, 5

)

- -


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

30


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

10

2/47. กงกอ

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

แม

งตกเต

า, แม

งตก

เตา (ค

าเมอง); แม

งเงา

งอ, แมงงาวหงอ

(ลอ)

; แม

งค าหมาก,

แมงหมาก (พวน);

แมงน าหมาก (

ลาว)

mɛː

ŋ35 t

ɨk22

taw

23 (

1,

1, 0

),

mɛː

ŋ35 t

ɨk22

taw

23 (

3,

1, 0

)

พจนานก

รมภาษา

ลานน

า: khiː

44Ɂ

taː24

lɛ44

Ɂ (ข

ตาแห

ล [ขต าแห

ล] น. กง

กอ

แมงแสน

ตนกว

า ไสเดอน

ตวเลก ๆส

แดงมกใชเป

นเหย

อตก

ปลา ข

เตาแห

ลก

วา), k

hiː

44Ɂ taw

24

lɛː44

Ɂ (ขเตาแหล

), m

ɛːŋ

33 s

ɛːn24

tiː

n24

(แมลงแสนต

น [แม

งแสนต

น] น. กง

กอ),

tɨk

21 taw

24 (ต

กเตา

[ตกเต

า] น. กงกอ

), tɨk

21 taw

24 (ต

กตาว

[ตกต

าว] น

. กงกอ

ตกเตากวา)

mɛː

ŋ35 ŋ

aw35

ŋɔː

22Ɂ (

0,

1, 0

),

mɛː

ŋ35 ŋ

aːw

31

ŋɔː

213Ɂ

(0,

1, 0

)

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอ เช

ยงรง

: m

ɛːŋ

342/2

1 t

ɔy12

xu

u31Ɂ

(‘a

centi

pede

whic

h cu

rts up

whe

n str

uck’)

- (หมา


อกภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“แมง

แสนต

น” [m

ɛːŋ

35

sɛːn

23 t

iːn

23] แล

ะรนอายท

2 กบ

3 บา

งคนใชค

าวา

“แสน

ตน” [

sɛːn

23

tiːn

23] (

0,

2,

2))

mɛː

ŋ35 k

ham

35

maː

Ɂ22 (

0,

1,

0),

mɛː

ŋ35 m

aːɁ

22

(0,

2,

1)

พวน ลพ

บร แล

ะสงหบ

ร: k

iŋ45

kɯ

ɯ34,

buŋ

45

kɯ

ɯ34,

buŋ

45

kɯ

ɯ34;

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน:

บงกอ

; พว

น สพ

รรณบร

: k

iŋ44

kɨː

33 (ผ

พดรนอาย

นอย), b

oŋ

44 k

ɨː33

(ผพด

ทง 3 รนอาย)

mɛː

ŋ232/2

3 n

am

35

Ɂ

maː

k44 (4

, 5

, 3

)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: b

Òŋ

kɯ

ː (บงกอ)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

31


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

แม

งแสน

ตน, ก

งกอ

(ค าเม

อง, ลาว); แม

งแสนต

น, แสนต

น (ลอ;

แมงแสน

ตน,

แมงตนแ

สน,

แม

งบงคอ (

พวน)

mɛː

ŋ35 sɛ

ːn23

tiːn

23 (

5,

5,

5),

kiŋ

44

Ɂ k

ɨː35

(0,

1,

1)

mɛː

ŋ31 sɛ

ːn35

tiːn

35 (

4,

3,

5),

sɛːn

35 t

iːn

35

(4,

3,

1)

- m

ɛːŋ

35 sɛ

ːn23

tiːn

35 (

3,

1,

1),

mɛː

ŋ35 s

ɛːn

22

tiːn

35 (

0,

1,

3),

mɛː

ŋ35 t

iːn

35

sɛːn

23 (1

, 2

, 0

),

mɛː

ŋ35 b

oŋ

41Ɂ

kh

ɨː35 (

4,

0,

0)

kiŋ

35Ɂ k

ɨː232/2

3

(1,

0,

2)

11

2/65. ขม

บ ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ขม

บ - (หมา


อกภาษา


ใชค าวา

“หงบ

” [ŋ

iːp

22]

(5,

5,

4)

และรนอ

ายท 2 ก

บ 3 บ

างคน

ใชค า

วา

“ขมบ

” [k

ha-

map

35]

(0,

3,

2))

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: ŋ

iːp

21

(หงบ น. ข

มบ)

- (หมา


อกภาษา


ใชค าวา

“หมด

” [m

iːt2

4]

(5,

5,

4)

และรนอ

ายท 3 บ

างคน

ใชค า

วา “ห

งบ”

[ŋiː

p24]

(0,

0,

2)

และ “

ขมบ” [k

ha-

map

35]

(0,

0,

2))

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอ เช

ยงรง

: mii

t12

(‘temp

les of

the

head

’)

- (หมา


อกภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“หมด

” [m

iːt2

2]

(4,

4,

4) แล

ะมบา

งคน

ใชค า

วา “ห

งบ”

[ŋiː

p22]

(1,

1,

2)

ขน กลา

งเมอง

:

ŋip

21 (p

etsuk

, 19

78);

ŋii

p22

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 19

94)

kha-m

ap35

(0,

0,

3)

kha-m

ap35

(1,

3,

4)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: k

há-

máp

, k

á-m

áp

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

หม

ด, หงบ,

หนบ

- -

- m

iːt2

2 (

4,

5,

2)

ŋiː

p44 (

0,

1,

1)

niː

p44 (

5,

3,

3)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

32


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

12

2/67. ขย

น ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ขก (ล

อ)

- (หมา


อกภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“หมน

” [m

an

22])

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: d

uɁ

24 (ด

[ด

] ว. เดด

เดยว

เดดข

าด ไม

หวาด

เกรงสงใด ขย

น),

man

21 (ห

มน ก.

หมน-ขยน อ

ตสาหะ

ไมอย

นงเฉย

ว. บอย

เชน หม

นมาแอวเนอ-

มาเทยวบอ

ย ๆนะ

)

khak

35 (

4,

3,

1)

(หมา


อกภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“ด” [

duɁ

35]

(5,

4,

5) แ

ละ

“หมน

” [m

an

24])

(5,

5,

5))

ลอ สบส

องปน

นา:

xak

55; ล

อ เมอง

ยอง:

xak

45

(‘dilig

ent’)

- (หมา


อกภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“ด” [

duɁ

35]

(4,

4,

4) แ

ละทก

คนใชค า

วา “ห

มน”

[man

22])

ขน กลา

งเมอง

:

kaj

51/5

1Ɂ (p

etsuk

, 19

78)

- (หมา


อกภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“ด” [

duɁ

35]

(5,

4,

3) แ

ละทก

คนใชค า

วา “ห

มน”

[man

22])

พวน ลพ

บร แล

ะสงหบ

ร: m

an

22,

khə3

4 j

an

23;

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน: ด

(ก. ห

มน, ข

ยน)

- (หมา


อกภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ด”

[duɁ

35] แล

ะรน

อายท

1 กบ

3 บา

งคน

ใชค า

วา “ห

มน”

[man

33] (

2,

0,

2))

พจนา

นกรมลา

ว-ไทย-องกฤ

ษฯ: d

ú

(ด),

mān (ห

มน),

khá-

ɲăn

(ขะห

ยน),

ph

íaːn

(เพย

น =

เพยร)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ด,

หมน (ลอ)

-

duɁ

35 (5

, 4

, 5

),

man

34 (5

, 5

, 5

)

- -

-


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

33


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

13

2/79. ขน

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ส (ลอ, พว

น, ลาว);

ลก

(พวน)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ขน”

[khan

44Ɂ])

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: si

ː44Ɂ

khan

44Ɂ

daj

33 (ส

ขนได น. ข

นบนได)

siː2

13Ɂ (

0,

1,

2)

ลอ เม

องยอ

ง: xan

11Ɂ

day

342

(‘step

s of s

tairw

ay

or lad

der’)

; ลอ

เมองยอ

ง และ

ลอ

เชยงรง

: bak

45/5

5

xɯ

n11Ɂ

day

342/5

5,

luu

k33 x

ɯn

11Ɂ

day

342/5

5,

bak

45/5

5

xɯ

n11Ɂ

day

342/5

5,

luu

k33 x

ɯn

11Ɂ

day

342/5

5

หมาย

เหต:

ในภา

ษาลอ

เมองยอ

ง มค

าวา “

ส” / s

ii11Ɂ

/ เปน

ลกษณ

ะนาม

ของกระดก

ลอรถ

และฟ

น ‘cl

assif

ier

for ‘w

heel,

bon

es,

teeth’

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ส”

[siː

44Ɂ]) แล

ะมบา

งคน

ใชค า

วา “ข

น”

[khan

44Ɂ] (

1,

1,

3))

ขน กลา

งเมอง

(pets

uk, 1

978):

si32

Ɂ (‘s

tep (o

f lad

der,

stairs

)’)

siː3

3Ɂ (

3,

1,

1),

luɁ

22 (

2,

2,

0)

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน:

ถาน (น. ข

น, ชน

, อต

รา)

siː4

4Ɂ (

0,

1,

0)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

khân

(ขน), p

hâː

n

(ผาน ‘le

vel,

class

ifier fo

r suc

h thi

ngs’

= ขน

, ระด

บ)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ขน

-

khan

213Ɂ

(5,

4,

4)

- k

han

33Ɂ

(3,

5,

5)

khan

44Ɂ

(5,

5,

5)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

34


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

14

2/82. ขาวเช

า ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ขาวงาย

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ขาว

งาย”

[khaw

44Ɂ

ŋaː

y35

] และมร

นอายท

3 บา

งคนใช

ค าวา “ข

าวเชา

” [k

haw

44Ɂ ca

w41

Ɂ]

(0, 0, 4

)) พจ

นานก

รมภาษา

ลานน

า: kha

w44

Ɂ

ŋaː

j33 (ข

าวงาย [เขา

งาย] น. อาหารมอเช

า)

หมายเหต

: kin

24

ŋaː

j33 [กนงาย

] ก.

กนอาหารมอเช

า เวล

าทควรกนอ

าหาร

มอเชา

), ŋaː

j33 (งาย

[งาย]

น. เวล

าเชา

อาหารเช

า)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ขาว

งาย”

[k

haw

213Ɂ

ŋaː

y31] แ

ละมร

นอา

ยท 2 กบ

3 บา

งคน

ใชค า

วา “ข

าวเชา” [k

haw

213Ɂ

caw

22Ɂ] (

0,

1,

2))

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอ เช

ยงรง

: xaw

11Ɂ

ŋaa

y342/2

1

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ขาว

งาย”

[k

haw

44Ɂ

ŋaː

y35] บ

างคน

ใช


าวเมอะ

งาย” [k

haw

44Ɂ

mə-

ŋaː

y35]

(5,

5,

2) แล

ะม


าวา

“ขาวเชา”

[khaw

44Ɂ c

aw41Ɂ]

(1, 2,

2))

ขน กลา

งเมอง

: k

haw

32Ɂ ŋa

ːj23/4

5

(pets

uk, 1

978);

khaw

33Ɂ

ŋaa

y44

(‘mor

ning

meal

at 9 a

.m.’)

(Ged

ney,

1964

ใน H

udak

, 19

94)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ขาว

งาย”

[k

haw

33Ɂ

ŋaː

y35] แล

ะมรน

อายท

3 บา

งคนใช


าวเชา”

[khaw

33Ɂ

saw

41Ɂ]

(0,

0,

2))

พวน ล

พบร แ

ละสงหบ

ร: khaw

44

saw

44, m

ɯɯ

45

saw

44, k

haw

44

ŋaa

j34; พว

น สพ

รรณบร

: kha

w43

ŋaː

j33 (รนส

งอาย),

kha

w43

saː

w44

(วย

กลางคน

และรนอ

าย

นอย);

พจน

านกรม

ภาษา

ไทยพ

วน: เข

างาย

khaw

44Ɂ ŋ

aːy

232/

23

(1, 3, 1

)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

khâw

sàw

(the

firs

t mea

l, tak

en

aroun

d 6 a

.m.

อาหา

รมอเชา (ไม

หนก)),

khâw

ŋáːj

(seco

nd m

eal,

taken

arou

nd 10

a.m

. อาห

ารมอ

ทสอ

งประมา

ณ 10

โมงเช

า)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

35


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ขาวเช

า -

- -

- k

haw

44Ɂ s

aw35Ɂ

(4,

4,

5),

khaw

44Ɂ

mɨː

35Ɂ

saw

35

Ɂ (

4,

2,

2)

15

2/83. ขาว

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ขาวม

อสวาย, ขาว

มอสาย, ขาวสวาย,

ขาวสวย (ล

าว)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ใชค าวา

“ขาวทอ

น”

[khaw

44

Ɂ t

ɔːn

35]

(5,

5,

4) แล

ะมรน

อายท

1 กบ

3 บา

งคน

ใชค า

วา “ข

าวเทยง” [

khaw

44Ɂ

tiəŋ

31] (

1,

0,

3))

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: khaw

44Ɂ

tɔːn

33 (ข

าวทอ

น [เข

าตอน

] น.

อาหา

รกลา

งวน

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ขาว

ทอน”

[k

haw

213

Ɂ

tɔːn

31] แ

ละมร

นอา

ยท 2 กบ

3 บา

งคน

ใชค า

วา “ข


khaw

213

Ɂ

teːŋ

33] (

0,

2,

1))

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ขาว

ทอน”

[k

haw

44Ɂ

tɔːn

35] บ

างคน

ใช


าวเมอะ

ทอน” [k

haw

44Ɂ

mə-t

ɔːn

35]

(5,

4,

1) แ

ละมร

นอา

ยท 1 กบ

2 บา

งคน

ใชค า

วา “ข


khaw

44Ɂ

teːŋ

31] (

2,

1,

0))


ต: ผบ

อก

ภาษา

ทง 3 รนอายท

กคน

ใชค าวา

“ขาวทอ

น”

[khaw

33Ɂ t

ɔːn

35]

และม

รนอายท

1 กบ

3 บ

างคน

ใชค า

วา

“ขาวเทยง”

[khaw

33Ɂ

tiəŋ

31]

(1,

0,

3)

พวน ล

พบร แ

ละ

สงหบ

ร: kha

w44

saaj

23, m

ɯɯ

45

phe

en34

; พวน

สพรรณ

บร: k

haw

43

suaj

24 (รนส

งอายและ

วยกล

างคน

), kha

w43

kaː

ŋ33

wan

33 (ว

ยกล

างคน

และรนอ

าย

นอย);

พจนานก

รม

ภาษาไทยพ

วน: เข

าสาย

khaw

44Ɂ m

ɨː35Ɂ

swaː

y434 (

1, 0, 0

),

khaw

44Ɂ m

ɨː35Ɂ

saːy

34 (

0, 1, 0),

khaw

44Ɂ sw

aːy

434

(4, 0, 0),

khaw

44Ɂ

swaː

y34 (0

, 0, 2),

khaw

44Ɂ sa

ːy434

(0, 1, 0),

khaw

44Ɂ

saːy

34 (

0, 3, 4)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

khâw

sw

ăːy (t

he

third

mea

l, tak

en

aroun

d 2 p

.m.

อาหา

รมอท

สาม

ประม

าณ 14

น.)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

36


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ขาวเท

ยง

- -

- -

khaw

44Ɂ

thiə

ŋ33

(5,

4,

3)

16

2/124

. คน

(พช)

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ลม

แลง

lom

35 l

ɛːŋ

41Ɂ

(5,

3,

1)

lum

31 l

ɛːŋ

22Ɂ

(5,

3,

2),

kɔː

35

sa-k

hɛː

35 (

1, 0

, 0)

lom

35 l

ɛːŋ

41Ɂ

(5,

3,

0)

lom

35 l

ɛːŋ

41

Ɂ

(5,

5,

1)

lom

232/2

3 l

ɛːŋ

35Ɂ

(0,

1,

0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

คน

khu

ːn35 (

0,

1,

4)

kh

uːn

31 (

0,

0,

1)

kh

uːn

35 (

1,

1,

3)

kh

uːn

35 (

1,

1,

0)

kh

uːn

232/2

3

(5,

5,

5)

17

2/127

. เคาะ

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ชก (ค

าเมอง, ขน,

พวน)

; ตอ

ย (ค า

เมอง, ล

อ, ขน

, พวน)

cok

44 (

0,

1, 0

),

tɔy

22 (

1,

3,

2),

tɔːy

22 (

4,

1,

1)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: tɔ

j21 (ต

อย

[ตอย

] ก. เคา

ะ กระท

บ เคาะให

หลดอ

อกจากท

ต.ย. tɔ

j21 pa

33

tuː2

4 ตอ

ยประต

[ตอย

ปะต]

ก. เคา

ะปร

ะต)

tɔy

24 (

5,

2,

4)

ภาษา

ลอ เม

องยอ

งแล

ะ ลอ เชยงรง

: tɔ

y12,

toy

22 (‘t

o str

ike (e

.g., a

gla

ss) g

ently

’ (so

does

n’t b

reak)

cok

44 (

2,

1, 2

),

tɔːy

22 (

1,

1,

0),

tɔy

22 (

2,

3,

3)

ขน กลา

งเมอง

: tɔ

ːj21 (‘t

o kno

ck,

to rin

g (a

bell)’

(P

etsuk

, 197

8)

cok

22 (

2,

4, 0

),

tɔy

22 (

2,

3,

0),

tɔːy

22 (

2,

0,

0)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“เคาะ” [

khɔɁ

33])

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

khɔ

(เคาะ k

no

ck,

rap

,

tap

= เค

าะ),

tɔːj

(ตอย

rin

g (

a

bel

l),

tap

= ต,

เคาะ)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

เคา

ะ (ค าเมอง, ล

อ, ขน

, พวน); ทบ

(ค า

เมอง); ต (ลอ)

khɔɁ

44 (0

, 4

, 5

),

tup

44 (

1,

1,

0)

khɔɁ

33 (1

, 1

, 3

),

tiː3

5 (

0,

1,

1)

khɔɁ

44 (1

, 1

, 4

),

khɔɁ

35 (1

, 2

, 0

)

khɔɁ

22 (0

, 2

, 5

),

khɔɁ

35 (1

, 2

, 0

)

-


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

37


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

18

2/149

. จ า

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

จอ

cɨ

ː22 (

4,

3, 0

)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: ca

m24,

cam

24 cɨ

ː21 (จ าจอ

[จ าจอ]

ก. จ

ดจ า

สบทอ

ดโดย

การ

บอกเลา

), cɨ

ː21 (จ

อ [จอ] ก. จ

า-ก าห

นดไวในใจ),

cɨː2

1

cam

24 (จ

อจ า ส

บทอ

ดโดย

การบ

อกเลา จ

าจอ กว

า)

cɨː2

4 (

4,

3, 0

)

ลอ สบส

องปน

นา:

tsɯ

35 d

ai13 (จ

า);

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอ เช

ยงรง

: ca

m44/5

5 cɯ

ɯ12

(‘to re

memb

er’),

cɯɯ

12,

cam

44/5

5

cɯɯ

12,

cɯɯ

12

cam

44/5

5 (‘t

o rem

embe

r’),

cɯɯ

12 c

am

44/5

5

(‘to re

memb

er’)

cɨː2

2 (

4,

2, 2

)

ขน กลา

งเมอง

: cɯ

21,

cɯ21

,

cam

15 (p

etsuk

, 19

78)

cɨː2

2 (

3,

4, 2

)

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน: จ

อ (ก. จ

า, จด

จ า)

cɨː3

3 (

3,

1, 0

)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

tɕam

(จ า

rem

em

ber

), t

ɕϖː

(จอ

remem

ber =

จ า

)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

จ า

ca

m23 (

5,

5,

5)

cam

35 (

2,

4,

5)

cam

23 (

5,

5,

4)

cam

35 (

4,

5,

5)

cam

232/2

3 (

5, 5, 5)

19

2/263

. ไทร

(พช)

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ไฮ

hay

35 (

5,

2,

0)

hay

31 (

5,

4,

1)

hay

35 (

5,

4,

1)

hay

35 (

4,

2,

0)

hay

232/2

3 (

5,

0, 0

)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ไทร

say

35 (

1,

4,

5)

say

31 (

0,

0,

4)

say

35 (

0,

1,

4)

say

35 (

1,

3,

5)

say

23 (

1,

5,

4)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

38


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

20

2/270

. นอ

ยหนา

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

หม

กเกดแฮด

, มะเกด

แฮด,

บะเกด

แฮด,

บะแกดแฮด,

เกดแฮด (ลอ)

; มะเกด

แฮด (พวน)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“มะห

นอแห

น”

[ma-

nɔː

44Ɂ

nɛː

44Ɂ]

(4,

5,

5)

และม

รนอายท

1 กบ

2 บา

งคนใชค

าวา “ห

นอแห

น”

[nɔː

44Ɂ n

ɛː44]

(1,

2,

0) รนอายท

1 กบ

3 บา

งคนใชค

าวา “น

อแหน

” [n

ɔː41Ɂ n

ɛː44Ɂ]

(1,

0,

1))

mak

35 k

et35

hɛː

t33 (

1,

0,

0),

ma-k

et35 h

ɛːt3

3

(0,

1,

1),

ba-

ket

35 h

ɛːt3

3

(2,

3,

2),

ba-

kɛt

35

hɛː

t33 (

1,

0,

0),

ket

35 h

ɛːt3

3

(0,

2,

0)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“มะห

นอแห

น”

[ma-

nɔː

44Ɂ

nɛː

44Ɂ]

(4,

4,

4)


าวา

“หนอ

แหน” [n

ɔː44Ɂ

nɛː

44Ɂ]

(1,

2,

3) แ

ละมร

นอา

ยท 1 จ านว

น 4

คน ใช

ค าวา

“หมก

หนอแ

หน”

[mak

35 n

ɔː44Ɂ

nɛː

44Ɂ]

(4,

0,

0))

ma-k

et35 h

ɛːt2

2

(1,

0,

0)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“หมา

กเสย

บ”

[maː

k44 s

iəp

44]

(2,

4,

3) บา

งคน

ออกเสย

งเปน “หมก

เสยบ

” [m

ak

35

siəp

44]

(4,

2,

2))

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

มะหน

อแหน

, หนอ

แหน (ลอ)

; มะน

อยแหน, มะหนอ

แหน

(พวน)

- m

a-n

ɔː213Ɂ

nɛː

213Ɂ (

2,

3,

5),

nɔː

213Ɂ n

ɛː213Ɂ (

0,

1,

1)

- m

a-n

ɔːy

41Ɂ n

ɛː33Ɂ

(0,

1,

2),

ma-

nɔː

33Ɂ n

ɛː33Ɂ

(5,

4,

2)

-


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

39


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

21

2/280

. น าตก

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

น าตก

ตาด, น า

ตกตาดผ

า, ตาด (ลอ)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“น าต

ก” [

nam

41Ɂ

tok

35])

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: naː

m45

tok

24 ta

ːt21 (น

าตก

ตาด

[น าต

ก ตา

ด]

น. น าต

ก – น

าทตก

จากภ

เขาลงมา

ทหน

าผา

nam

22

Ɂ to

k35

taːt

24 (

3,

0,

0),

nam

22

Ɂ to

k35

taːt

24 p

haː

35 (

3,

0,

0),

taː

t24 (

5, 1

,

0)

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอ เช

ยงรง

: nam

31

Ɂ t

ok

45/5

5

taat

12 (‘w

aterfa

ll’)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“น าต

ก” [

nam

41

Ɂ

tok

35])

ขน กลา

งเมอง

: nam

51/5

1Ɂ

tɔk

44

taat

12 (‘w

aterfa

ll’)

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 19

94)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“น าต

ก” [

nam

41Ɂ

tok

35])

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน: น

าโจน

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“น าต

ก” [

nam

35

Ɂ

tok

35])

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: t

âːt

(ตาด

wate

rfall

น าตก

), nàm

tó

k

น าตก

wate

rfall)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

น าตก

-

nam

22

Ɂ t

ok

35

(5,

5,

5)

- -

-


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

40


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

22

2/298

. บา

ดแผล

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

รอย (

ค าเมอง, ล

อ, ขน

, พวน, ลาว);

บาด (ลอ, ขน

, ลาว)

hɔː

y35

(1, 0

, 0)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: baː

t21

(บาด น. รอ

ยแผล

ปากแ

ผล

เสนผาศน

ยกลาง

เรยก ป

ากบา

ด บาตร

ก. ท า

ใหเกดเป

นแผล

หรอรอย

ขดขวน

อยางของมคม

บาด

หมายเหต

: ในพจ

นานก

รมภาษา

ลานน

ามค าวา

hɔː

j33 แล

ะม

ค าอธบา

ยวา h

ɔːj33

รอย [ฮอย] น. รอย-

ลกษณ

ะทเปนเสน

เปนรวหรอลวดล

ายทป

รากฏ

อยกบ

พนสงใดสงหน

ง

hɔː

y31

(1, 0

, 0),

baː

t24 (

0, 1

, 0)

ลอ เม

องยอ

ง baa

t12

(‘to cu

t, wou

nd’);

ลอ เม

องยอ

ง และลอ

เชย

งรง:

baa

t12

phɛɛ

45/5

5 , phɛɛ

45/5

5

(‘wou

nd’) p

in45

/55

baa

t12 p

in45

/55

hɔy

342/

21 (‘t

o be

woun

ded,

cut’),

phɛɛ

45/5

5 (‘wou

nd’)

hɔː

y35

(2, 0

, 0),

baː

t33 (

1, 0

, 0)

ขน กล

างเมอง

hɔː

j23/4

5 cɛ

p23

/45 (‘a

wo

und,

a cut’

), w

aːt21

(‘to w

ound

, cu

t’), ba

ːt21

(‘to

woun

d, cu

t’) (P

etsuk

, 197

8);

pɛn

35 c

ɛp44

(‘to b

e wo

unde

d’)

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 19

94)

hɔː

y35

(2, 2,

1)

hɔː

y23

2/23

(0, 0

, 1),

baː

t44 (

5, 3

, 1)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: b

âːt

(บาด cu

t, w

ound

n.),

ph ˇɛ

ː (แผ

w

ound

, cut

n. แผล,

บาดแผล

)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

41


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

แผล (

ค าเมอง, ล

อ, ขน

, พวน, ลาว);

บาดแผล

(ลอ)

phɛː

23 (

4,

5,

5)

baː

t24 p

hɛː

35

(4,

3,

2),

phɛː

35

(4,

5,

5)

ph

ɛː23 (

5,

5,

5)

ph

ɛː23 (

4,

4,

0),

ph

ɛː22 (

0,

1,

5)

ph

ɛː434 (

2,

1,

0),

ph

ɛː34 (

0,

4,

5)

23

2/355. ฟ

อง

(น.)

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ปวก (ค าเม

อง, พ

วน)

puək

22 (

5,

5,

3)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“ปวก

” และ

ออก

เสยงเปน

[poːk

24]

(4,

5,

4) แล

ะบาง

คนใชค า

วา “ฟ

อง”

[fɔː

ŋ31] (

3,

3,

4))

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“ปวก

” และ

ออก


[poːk

33]

(5,

3,

4) บา

งคนใช

ค าวา “ฟ

อง”

[fɔː

ŋ35] (

1,

3,

4))

puəɁ

22 (

4,

4,

0)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา



าวา “

โป”

[poː3

5Ɂ]

(4,

2,

4)

และบ

างคน

ใชค า

วา

“ฟอง” [

fɔːŋ

232/2

3]

(3,

5,

5))

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ฟอ

ง fɔ

ːŋ35 (1

, 3

, 3

) -

- fɔ

ːŋ35 (1

, 4

, 5

) -


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

42


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

24

2/384

. แมง

มม

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

แม

งกงกาว, แมงโคง

กาว (ลอ

)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“แมงก า

โพง”

และ

ออกเสย

งเปน

[mɛː

ŋ35 k

am

22

po

ːŋ41Ɂ]

(5,

5,

4)

รนอายท

1 แล

ะ 2


าวา “

ก าโพง”

[kam

22

po

ːŋ41Ɂ] (2,

3, 0

) รนอายท

2 แล

ะ 3


าวา

“แมงมม

” [m

ɛːŋ

35

mu

m35]

(0,

1,

4))

mɛː

ŋ31 k

oŋ

22Ɂ

kaː

w35 (

1,

0,

0),

mɛː

ŋ31 k

oŋ

31

kaː

w35 (

0,

1,

0)

ลอ สบส

องปน

นา:

kuŋ

13 k

aːu

55; ลอ

เชยงรง

: k

uŋ

11Ɂ

kaa

w55

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“แมงก า

โพง”

และ

ออกเสย

งเปน

[mɛː

ŋ35 k

am

22

poːŋ

41Ɂ]

(5,

5,

4)


าวา “

ก าโพง”

[kam

22

poːŋ

41Ɂ]

(3,

4,

1)

รนอายท

3 บา

งคน

ใชค า

วา “แ

มงมม

” [m

ɛːŋ

35 m

um

35]

(0,

0,

4))

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“แมงก า

โพง”

และ

ออกเสย

งเปน

[mɛː

ŋ35 k

am

22

poːŋ

41

Ɂ]

(5, 3,

2)

รนอายท

2 แล

ะ 3


าวา

“กะโพง

” [k

a-

poːŋ

41

Ɂ] (

0,

1,

1)

รนอา

ยท 2 แล

ะรน

อายท

3 บา

งคนใช

ค าวา “แ

มงมม

” [m

ɛːŋ

35 m

um

35]

(0,

1,

4))

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“แมง

มม” [

mɛː

ŋ232/2

3

mu

m232/2

3])

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ค าโพง, แม

งก า /

ค าโพง, แม

งมม

- k

am

35 p

oːŋ

22Ɂ]

(0,

0,

1),

mɛː

ŋ31

kam

24/3

5 p

oːŋ

22

Ɂ

(5,

5,

3),

mɛː

ŋ31

mu

m31 (

0,

1,

5)

- -

-


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

43


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

25

2/407. ร า (น.)

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ร า (ล

อ, ลาว)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“แกล

บ” ออก

เสยง

เปน

[kɛː

p22])

ham

31 (

4,

0,

0)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“แกล

บ” ออก

เสยง

เปน

[kɛː

p22]

(4,

5,

5) แล

ะบางคน

ใชค า

วา “แ

กลบ

ออน” ออก


[kɛː

p22 Ɂ

ɔːn

22]

(5,

1,

2))

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“แกล

บ” ออก

เสยง

เปน

[kɛː

p22])

ham

232

/23 (

3, 0

, 0)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

แกลบ

(ลอ, ลาว)

แกลบ

ออน,

ขแกล

บ, ขแกล

บออน

(ลาว)

- k

ɛːp

24 (

2,

5,

5)

- -

kɛː

p44 (

4,

5,

5),

kɛː

p44 Ɂ

ɔːn

33

(2,

2,

0),

khiː

44Ɂ

kɛː

p44 (

2,

2,

1),

kh

iː44Ɂ

kɛː

p44

Ɂɔː

n33

(1,

1,

0)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

44


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

26

2/413

. เรอ

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

เออ

ม (ลา

ว) - (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“เออะ

” [Ɂ

əɁ35])

พจนานก

รมภาษา

ลานน

า: Ɂ

əɁ24

(เออะ [เออ

ะ] ก. เรอ

)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“เออะ

” [Ɂ

əɁ33])

(2,

4,


1 แ

ละ 2 บา

งคน

ออกเสย

งเปน

[ɁəɁ

33])

(3, 1,

0)

และรนอ

ายท 3 บ

างคน

ออกเสย

งเปน

[ɁəɁ

35])

(0,

0,

2))

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอเชยงรง

: Ɂ

ɤɤ11Ɂ

(‘to b

elch’)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“เออะ

” [Ɂ

əɁ35])

ขน กลา

งเมอง

: Ɂ

ə21 (P

etsuk

, 19

78)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“เออะ

” [Ɂ

əɁ22])

(3,

3,

3) แล

ะม

บางคนอ

อกเสยง

เปน

[ɁəɁ

22])

(1

,

2, 1

)

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน:

เอม (ก. เร

อ. คอ

ลมในกระเพ

าะดน

ออกม

าทางชอ

งคอ)

Ɂɨə

m35Ɂ

(5,

4,

0),

Ɂəː

m35Ɂ

(2,

3,

3)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

Ɂẁ

aːm

(เออ

ม be

lch, b

urb เรอ)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

เออ

ะ -

- -

- Ɂ

əɁ35 (

0,

4, 2

)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

45


(ตอ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

27

2/414

. เรยก

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

เอน

(ค าเม

อง)

Ɂəː

n44Ɂ (1

, 1, 0

)

พจนานก

รมภาษา

ลานน

า: hɔː

ŋ42

(รอง

[ฮอง

] ก. รอง-เปล

งเสยงดง โด

ยปรยาย

หมายถง ออ

กเสยงดง

อยางฟา

รองเร

ยก บอก

ใหไปหา รอ

งไห มกใช

ให มา

กกวา)

หมายเหต:

ใน

พจนานก

รมภาษา

ลานน

า มค า

วา hi

ak42

และม

ค าอธบายวา

hia

k42

(เรยก [

เฮยก]

ก. เรย

ก-มก

ใชในการ

กระท

าทศก

ดสทธ

อยาง

เรยกขวน

), Ɂəː

n44Ɂ

(เอน ก

. ตะโก

น ตะโก

นเรย

ก ตะโก

นบอก

กลาว), Ɂ

əːn

44Ɂ

hɔː

ŋ45

(เอน

รอง [เอน

ฮอง] ก. ตะโกนเรยก

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“รอง”

ออกเสย

งเปน

[hɔː

ŋ22Ɂ])

ลอ สบส

องปน

นา:

hɔŋ

11; ล

อ เมอง

ยอง แ

ละลอ

เชยง

รง:

hɔŋ

31Ɂ (‘t

o ca

ll’)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“รอง”

ออกเสย

งเปน

[hɔː

ŋ41Ɂ])

ขน กลา

งเมอง

: hɔː

ŋ51/5

1Ɂ (‘t

o call

, to

shou

t, to

awak

en, to

cry

out’)

(Pets

uk,

1978

); ขน

บาน

เวยง:

hɔŋ

51Ɂ (‘t

o ca

ll’) (G

edne

y, 19

64 ใน

Hud

ak,

1994

)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“รอง”

ออกเสย

งเปน

[hɔː

ŋ41Ɂ])

พวน ลพ

บร แล

ะ สงหบ

ร: Ɂ

əɔn

45;

พวน สพ

รรณบร

: Ɂ

əːn

44,

Ɂən

44 (รน

สงอา

ย), l

iak

452

(วยกล

างคน

และรน

อายน

อย);

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน:

ฮอง (ก. รอ

ง, รอง

เรยก, สงเส

ยงตะ

โกน), เอน

(ก.

เรยก, ตะโกน

บอก)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“เอน”

ออก

เสยง

เปน

[Ɂəː

n35Ɂ] แล

ะมบ

างคน

ใชค า

วา

“รอง”

ออกเสย

งเปน

[hɔː

ŋ35Ɂ]

(1,

1,

4)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

hìa

ːk (เฮย

ก ca

ll, ca

ll for

เรยก)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

46


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

รอง

hɔː

ŋ41Ɂ (

5,

5,

5)

- -

- -

28

2/418

. โรง

พยาบ

าล

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

โรง

ยา (ค


อ, ขน

); โรงห

มอ (ข

น)

ho

ːŋ31 y

aː35

(1,

0,

0)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: ho

ːŋ33

jaː3

3 (โรงยา

, โรงอ

ยา [โฮงอย

า] น.

โรงพย

าบาล

)

ho

ːŋ31 y

aː35

(2,

1,

0),

loːŋ

31 y

aː35

(2,

0, 0

)

ho

ːŋ35 y

aː35

(1,

0,

0),

loːŋ

33 y

aː35

(1,

0,

0),

lo

ːŋ35

mɔː

23 (

1,

0,

0)

ขน กลา

งเมอง

: lo

ːŋ23/4

5 j

aː23/4

5

[1-]

~[ɾ

]) (P

etsuk

, 19

78)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“โรง

บาล”

ออก


[lo

ːŋ35 b

aːn

35]

บางคนอ

อกเสยง

เปน

[ho

ːŋ35

baː

n35] (

1,

1,

1)

และม

รนอายท

1 กบ

3 บา

งคนใชค

าวา [l

oːŋ

35 p

ha-

yaː

35 b

aːn

35] (

2,

0,

1))

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“โรง

บาล”

ออก


[lo

ːŋ232/2

3

baː

n232/2

3] แ

ละม

รนอายท

1 กบ

2 บา

งคนใชค

าวา

[loːŋ

232/

23 p

ha-

yaː

232/

23 b

aːn23

2/23

] (5

, 3, 2

)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

hó

ːŋ m

ˇɔː (โฮง

หมอ

hosp

ital

โรงพย

าบาล

)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

โรง

บาล,

โรงพย

าบาล

ho

ːŋ35 b

aːn

35

(2,

0,

0),

lo

ːŋ35

baː

n35 (

4,

5,

5),

loːŋ

35 p

ha-

yaː

35

baː

n35 (

3,

3,

1)

ho

ːŋ31 b

aːn

35

(2,

2,

0),

lo

ːŋ31

baː

n35 (

2,

5,

5),

loːŋ

31 p

ha-

yaː

35

baː

n35 (

1,

0,

0)

ho

ːŋ35 b

aːn

35

(2,

0,

0),

lo

ːŋ35

baː

n35 (

5,

5,

4),

loːŋ

35 p

ha-

yaː

35

baː

n35 (

1,

2,

0)

- -


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

47


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

29

2/439

. เลง

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

แน

nɛː

35 (0

, 1

, 1

) n

ɛː31 (3

, 0

, 0

) n

ɛː35 (1

, 2

, 0

) n

ɛː35 (4

, 5

, 1

) n

ɛː232/2

3 (5

, 2

, 4

)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

เลง

leŋ

35 (5

, 5

, 4

) le

ŋ31 (2

, 5

, 5

) le

ŋ35 (5

, 5

, 5

) le

ŋ35 (2

, 5

, 5

) le

ŋ232/2

3 (5

, 5

, 4

)

30

2/445

. โลง

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

หด

, หดศ

พ, หบ,

หบศพ

; โบม (ลอ)

hiː

t33 (

3,

4,

1),

hiː

t22 s

op

35

(0,

3,

0),

hiː

p22

(0,

2,

3),

hiː

p22

sop

35 (

0,

2, 1

)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: lɔ

ːŋ44

Ɂ

(หลอ

ง น. โลง หบ

บรรจศพ

หบศ

พก

วา),

hiː

p21 so

p24

(หบศ

พ), h

iːt2

1

(หด น. หบ-ภา

ชนะ

ไม ใช

ใสสงขอ

ง รป

สเหล

ยมผน

ผา โล

งศพ

)

hiː

t24 (

5,

5,

1),

hiː

t24 s

op

35

(0,

1,

0),

hiː

p24

(0,

0,

2),

bo

ːm35

(1,

0,

0)

hiː

t22 (

5,

5,

0),

hiː

t22 s

op

35

(4,

4,

0),

hiː

p22

(0,

0,

4),

hiː

p22

sop

35 (

0,

0, 3

)

ขน กลา

งเมอง

: k

ɔːm

21 (‘c

offin’

) (P

etsuk

, 197

8)

hiː

t22 (

5,

5,

1),

hiː

t22 s

op

35

(1,

1,

0),

hiː

p22

(0,

2,

3),

hiː

p22

sop

35 (

0,

0, 2

)

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทยพ

วน: โมง

(น. โลงทส

าหรบใส

ศพ)

hiː

t44 (

4,

4,

1),

hiː

t44 s

op

35

(2,

4,

1),

hiː

p44

(1,

2,

3),

hiː

p44

sop

35 (

1,

2, 4

)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: l

óːŋ

(โลง c

offin)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

โลง, โลงศพ

loːŋ

35 (3

, 3

, 3

),

loːŋ

35 s

op

24

(0,

4,

4)

loːŋ

31 (

1,

1,

4),

loːŋ

31 s

op

35

(0,

2,

0)

loːŋ

35 (

2,

2,

4),

loːŋ

35 s

op

24

(1,

2,

4)

loːŋ

35 (

0,

0,

4),

loːŋ

35 s

op

35

(0,

0,

4)

loːŋ

232/2

3 (

1, 3, 0

),

loːŋ

232/2

3 s

op

35

(1, 3, 3)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

48


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

31

2/463. สราง

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ปก

(พวน)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“แปง” [

pɛː

ŋ23])

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“แปง” [

pɛː

ŋ35])

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“แปง” [

pɛː

ŋ23])

pu

k35 (

1,

0,

0)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“แปง” [

pɛː

ŋ232/2

3]

มบางคน

ใชค า

วา

“ปก

[puk

35] (

5,

4,

3) แล

ะมรนอายท

1 บา

งคนใชค

าวา

“สราง”

[saː

ŋ44Ɂ]

(3,

0,

0))

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

แป

ง -

- -

pɛː

ŋ35 (5

, 5

, 5

) -


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

49


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ

ททอำจส

ญไปในอน

ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

32

2/466

. สะด

อ ค าศพ

ททอาจส

ญไป

สายบ

อ (ลอ

, ลาว)

สายด

อ (ลอ

, ขน,

พวน)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“สะด

อ” [

sa-d

ɨː35])

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: sa

33 d

ɨː33

(สะด

อ), s

aːj2

4

dɨː

33 สาย

ดอ น.

สายส

ะดอ-เสนท

ตอจากส

ะดอท

ารกใน

ครรภ

เพอรบอ

าหาร

จากแ

ม), d

ɨː33 (ด

อ [ดอ]

น. ส

ะดอ ขด

อกว

า), sa

33 p

ɨː33

(สะพ

อ [สะป

อ] น.

(โบ) ส

ะดอ)

saːy

35 b

ɨː35

(4,

4,

0),

saː

y35

dɨː

35

(2,

1,

1)

ลอ สบส

องปน

นา:

saːɨ

55 b

ɯ55; ลอ

เชยงรง

: saa

y55

bɯ

ɯ55; ลอ

เมอง

ยอง:

saay

45

dɯ

ɯ342

saːy

35 d

ɨː35

(0,

0,

1)

ขน กลา

งเมอง

: sa

ːy15 d

ɯ23/4

5,

saːy

15 l

ɯ23/4

5

(Pets

uk, 1

978);

saay

35 l

ɯɯ

44

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 19

94)

saːy

23 d

ɨː35

(2,

0,

0)

พวน ลพ

บร แล

ะสงหบ

ร: sa

aj22

bɯ

ɯ34,

saaj

22

dɯ

ɯ34,

sə34

dɯ

ɯ34; พ

วน

สพรรณ

บร: s

aːj24

bɨː

33 (รนส

งอาย),

sa33

dɨː

33 (วย

กลางคน

), sa33

dɨː

33

(รนอายน

อย), k

a33

dɨː

33 (วยก

ลางคน

และรนอ

ายนอ

ย);

พจนานก

รมภาษา

ไทยพ

วน:

สายบ

อ (น. สาย

สะดอ

)

saːy

434 b

ɨː232/2

3

(5,

0,

0),

saː

y34

bɨː

23 (0

, 1

, 0

),

say

44Ɂ b

ɨː232/2

3

(2,

1,

2)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: s

ăːj

bɯ

ː

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

สะดอ

(ลอ, ขน

, พว

น, ลาว);

ไสดอ

, ขด

อ (ลาว)

- sa

-dɨː

35 (

0,

1,

4)

sa-d

ɨː35 (

5,

5,

1)

sa-d

ɨː35 (

3,

5,

5)

say

44Ɂ

dɨː

232/2

3

(1,

1,

0),

sa-

dɨː

232/2

3 (

0,

4, 3

),

kh

iː44Ɂ

dɨː

232/2

3

(0,

2,

2)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

50


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

33

2/482. เส

ลด

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ขโขะ (ล

อ)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ข

เทอ”

ออก


[khiː

44Ɂ t

əː31])

kh

iː213Ɂ k

ho

Ɂ35

(5,

4,

0)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ข

โขะ”

[k

hiː

44

Ɂ

kh

oɁ

35] แล

ะมบา

งคน

ใชค า

วา “ข

เทอ”

ออกเสย

งเปน

[kh

iː44Ɂ t

əː31]

(3, 5

, 4))

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


ทกคน

ใชค าวา

“ข

เทอ”

ออก


[kh

iː33Ɂ t

əː31])

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“ข

เทอ”

[k

hiː

44Ɂ t

əː3

3

(5, 5,


2 แ

ละ 3บา

งคน

ออกเสย

งเปน “ข

เฮอ” [k

hiː

44Ɂ

həː

33] (

0,

1,

1)

และม

ผบอก

ภาษา

รนอายท

1 ทก

คนแล

ะรนอ

ายท 2 ก

บ 3 บ

างคน

ใชค า

วา

“เสลด

” [sa

-leː

t44]

(3,

1,

1))

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ขเท

อ -

kh

iː213Ɂ t

əː33

(3,

4,

5)

- -

-


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

51


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ

ททอำจส

ญไปในอน

ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

34

2/526

. แหวน

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

สด

มอ (ค

าเมอง);

แหวนมอ

(ค าเม

อง,

ลอ, ขน,

พวน)

; ปอก

มอ (พ

วน, ลาว)

sut3

5 m

ɨː35

(1,

0,

0),

wɛː

n23

mɨː

35 (

1,

0,

0)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: p

ɔːk

21

niw

45 (ป

ลอกน

ว [ปอก

นว] น

. แหว

นปล

อกมอ

แหวน

ก

วา),

wɛː

n24 (แ

หวน

น. แห

วน-

เครองป

ระดบ

ส าหรบส

วมนว

ปล

อกมอ

กวา)

wɛː

n35 m

ɨː31

(1,

1,

0)

ลอ เช

ยงรง

: vɛn

35

(‘1. B

race

let on

wr

ist, fu

ll circ

le,

often

wor

n by

men’)

(cf.

maa

w21)

wɛː

n23 m

ɨː35

(1,

0,

0)

ขน กลา

งเมอง

: cɔ

ːp21 m

ɯ23/4

5

(Pets

uk, 1

978);

cɔp

22 m

ɯɯ

44

(‘fing

er rin

g’)

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 19

94)

pɔː

Ɂ22 m

ɨː35

(3,

1,

0),

pɔɁ

22

mɨː

35 (

1,

1,

0),

wɛː

n23 m

ɨː35

(1,

0,

0)

pɔː

k44 m

ɨː232/2

3

(1,

0,

0)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ:

wˇɛ

ːn (แ

หวน

ring)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

แหวน

w

ɛːn

23 (

5,

5,

5)

wɛː

n35 (

4,

5,

5)

wɛː

n23 (

5,

5,

5)

wɛː

n23 (

2,

3,

0),

wɛː

n22 (

0,

1,

5)

wɛː

n434 (

5,

1,

0),

wɛː

n34 (

0,

4,

5)



ตารางท 4 แสดงใหเหนวามค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษาและมบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา ดงตวอยางตอไปน

1) ค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถนทง 5 ภำษำ ตวอยางเชน ค าศพททมความหมายวา “เดอนทหนง” (ค าท 1/88. “เดอนทหนง”) ไดแกค าวา “เดอนเกยง” ในภาษาค าเมอง ภาษาพวน และภาษาลาว ค าวา “เดอนเกยง” หรอ “เดอนเจยง” ในภาษาลอและภาษาขน (ผพดภาษาลอและภาษาขนออกเสยงเปน [เดนเกง] หรอ [เดนเจง]) ซงปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 เพยงบางคนเทานน งานวจยนจงสนนษฐานวา ค าวา “เดอนเกยง” หรอ “เดอนเจยง” อาจจะสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษาในอนาคตอนใกลน เนองจากปจจบนผพดสวนใหญนยมใชค าวา “เดอนแรก” “เดอนหนง” “เดอนทหนง” “เดอนมกรา” หรอ “เดอนมกราคม” มาใชแทน เชนเดยวกบค าวา “ดก” ในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ซงมความหมายวา “ตะเขบ” (ค าท 1/95. “ตะเขบ”) และปรากฏในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 เปนสวนใหญและมผพดรนอายท 2 บางคนทยงใชค าวา “ดก” ในขณะทผพดรนอายท 3 ตางกใชค าวา “ตะเขบ” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน

นอกจากค าศพทตางๆ ขางตน ยงมค าศพทอนทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษา ไดแกค าวา “ฝา” (ในภาษาค าเมอง ลอ ขน ลาว) ค าวา “ขฝา” (ในภาษา ลาว) และค าวา “เฝย” (ในภาษาพวน) (ค าท 1/162. “เมฆ”) และอาจมค าวา “เมฆ” หรอ “กอนเมฆ” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน ค าวา “ลมแลง” (ค าท 2/124. “คน (พช”) อาจสญไปและมค าวา “คน” มาแทน ค าวา “จอ” (ค าท 2/149. “จ า”) ทอาจสญไปและมค าวา “จ า” มาใชแทน ค าวา “ไฮ” (ค าท 2/263. “ไทร (พช)”) ทอาจสญไปและมค าวา “ไทร” มาแทน ค าวา “รอย” (ในภาษาค าเมอง ลอ ขน พวน ลาว ออกเสยงเปน [ฮอย]) และค าวา “บาด” (ในภาษาลอ ขน ลาว) (ค าท 2/298. “บาดแผล”) กอาจสญไปและมค าวา “แผล” หรอ “บาดแผล” มาใชแทน ค าวา “แน” (ค าท 2/439. “เลง”) ทอาจมค าวา “เลง” มาใชแทน ค าวา “หด” “หดศพ” “หบ” หรอ “หบศพ” และค าวา “โบม” (ในภาษาลอ) ทอาจสญไปและมค าวา “โลง” หรอ “โลงศพ” มาใชแทน เปนตน


2) ค ำทอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำ ค าศพททอาจสญไปจาก ภาษาไทถนบางภาษาสวนใหญมกเปนค าทใชเรยกชอเฉพาะของสงของ สตว หรอพช รวมทงค ากรยาทผพดภาษาไทถนไมคอยใชแลว ตวอยางเชน ค าวา “ปลาแดก” (ค าท 1/128. “ปลารา”) อาจสญไปจากภาษาพวน (ผพดภาษาพวนออกเสยงเปน [ปาแดะ]) เนองจากเปนค าทใชเฉพาะผพดรนอายท 1 เพยงบางคนเทานน ในขณะทผพดรนอายท 1 บางคนและผพดรนอายท 2 สวนใหญใหขอมลวาค าวา “ปลาแดก” ในภาษาพวนใชเรยกปลาราทท าขนเองดวยการน าปลาขนาดเลกมาหมกและใชรบประทานภายในครวเรอน สวนค าวา “รา” หรอ “ปลารา” (ผพดภาษาพวนออกเสยงเปน [ฮา] หรอ [ปาฮา]) ซงสนนษฐานวาเปนค ายมภาษาค าเมองนน ผพดภาษาพวนใชในความหมายวา “ปลาราชนดทซอจากตลาด (ไมไดท าเองในครวเรอน) มกเปนปลาราทท าดวยปลาทมขนาดกลางหรอขนาดใหญ” ผพดรนอายท 3 สวนใหญไมใชค าวา “ปลาแดก” และมบางคนใหขอมลวาเคยไดยนและรจกค าดงกลาวจากผสงอายแตไมเคยใชพดในชวตประจ าวน และใชเพยงค าวา “รา” [ฮา] หรอ “ปลารา” [ปาฮา] เทานน

ค าวา “หบ” “ง า” และ “งบ” ในภาษาค าเมอง ค าวา “งบ” ในภาษาขน และ ค าวา “หบ” ในภาษาพวนและภาษาลาวซงมความหมายวา “ปด” (ค าท 1/135. “ปด”) เชน ปดประต ลวนเปนค าทปรากฏสวนใหญในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และ 2 ค าตางๆ ดงกลาวอาจสญไปและมค าวา “ปด” ซงเปนค ายมจากภาษาไทยมาตรฐานมาใชแทน เชนเดยวกบค าวา “ไข” ในภาษาค าเมอง ลอ พวน และลาวทมความหมายวา “เปด” (ค าท 1/138. “เปด”) เชน ไขประต หมายถง เปดประต แตมผพดรนอายท 1 และ 2 เพยงบางคนเทานนทยงใชค าวา “ไข” ในความหมายวา “เปด” ในขณะทผพดทง 3 รนอายสวนใหญใชค าวา “เปด” และมผพดทง 3 รนอายบางคน ระบไดชดเจนวาค าวา “ไข” ใชในความหมายวา เปดกญแจ เชน ไขกญแจ เทานน สวนค าวา “เปด” ใชกบค าวา ประต หนาตาง เชน เปดประต เปดหนาตาง เปนตน ดงนนจงสนนษฐานไดวาค าวา “ไข” ทใชในความหมายวา “เปด” ซงใชในบรบท เชน เปดประต อาจเกดการสญไปจากภาษาค าเมอง ขน พวน และลาว หรอหากยงมการใชอยกอาจมความหมาย


เปลยนแปลงไปเหมอนความหมายของค าวา “ไข” ในภาษาไทยมาตรฐานซงใชค าวา “ไข” กบกญแจนนเอง

นอกจากนยงมค าเรยกชอสตวทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา เชน ค าวา “แมงตกเตา” หรอ “แมงตกเตา” (ในภาษาค าเมอง) “แมงเงางอ” หรอ “แมงงาวหงอ” (ในภาษาลอ) “แมงค าหมาก” หรอ “แมงหมาก” (ในภาษาพวน) และ “แมงน าหมาก” (ในภาษาลาว) (ค าท 2/47. “กงกอ”) อาจสญไปและมค าวา “แมงแสนตน” ซงเปนค ายมภาษาค าเมอง และค าวา “กงกอ” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน และค าวา “แมงกงกาว” หรอ “แมงโคงกาว” (ค าท 2/384. “แมงมม”) อาจสญไปจากภาษาลอ

ค าเรยกชอพช และผลไมบางชนดทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา เชน ค าวา “สะหล” (ค าท 1/157. “โพธ”) ค าวา “กวยองตง” หรอ “กวยองตง” ในภาษาลอ และ “กวยมะนออง” (ค าท 2/28. “กลวยน าวา”) ในภาษาขนกอาจสญไป และมค าวา “กวยออง” ซงเปนค ายมภาษาค าเมองมาใชแทนค าวา “หมกเกดแฮด” “มะเกดแฮด” “บะเกดแฮด” “บะแกดแฮด” หรอ “เกดแฮด” ในภาษาลอ และค าวา “มะเกดแฮด” ในภาษาพวน (ค าท 2/270. “นอยหนา”) และมค าวา “มะหนอแหน” หรอ “หนอแหน” ซงเปนค ายมภาษาค าเมองมาแทน

นอกจากนยงมค าศพทอนๆ ทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา เชน ค าวา “ไน” (ค าท 1/195. “ละลาย”) อาจสญไปจากภาษาค าเมอง ค าวา “ขมบ” (ค าท 2/65. “ขมบ”) ในภาษาพวนและภาษาลาวอาจสญไป และมค าวา “หมด” “หงบ” หรอ “หนบ” ซงเปนค ายมภาษาค าเมองมาแทน ค าวา “ขก” (ค าท 2/67. “ขยน”) อาจสญไปจากภาษาลอ ค าวา “ส” (ค าท 2/79. “ขน”) อาจสญไปจากภาษาลอ พวน และลาว รวมทงค าวา “ลก” ทอาจสญไปจากภาษาพวนดวย ค าวา “ขาวงาย” (ค าท 2/82. “ขาวเชา”) และ “ขาวมอสวาย” “ขาวมอสาย” “ขาวสวาย” หรอ “ขาวสวย” (ค าท 2/83. “ขาวกลางวน”) อาจสญไปจากภาษาลาว

ค าวา “น าตกตาด” “น าตกตาดผา” หรอ “ตาด” (ค าท 2/280. “น าตก”) อาจสญไปจากภาษาลอ ค าวา “ร า” (ออกเสยงเปน [ฮ า]) (ค าท 2/407. “ร า (น.)”) อาจสญ


ไปจากภาษาลอและภาษาลาว ค าวา “โรงยา” (ภาษาค าเมอง ลอ ขน ออกเสยงเปน [โฮงยา]) (ค าท 2/418. “โรงพยาบาล”) รวมทงค าวา “โรงหมอ” (ในภาษาขนออกเสยงเปน [โลงหมอ]) อาจสญไป ค าวา “สายบอ” (ในภาษาลอและภาษาลาว) “สายดอ” (ในภาษาลอ ขน และพวน) (ค าท 2/466. “สะดอ”) อาจสญไป ค าวา “ขโขะ” อาจสญไปจากภาษาลอ ค าวา “สดมอ” (ในภาษาค าเมอง) “แหวนมอ” (ในภาษาค าเมอง ลอ ขน และพวน) “ปอกมอ” (ในภาษาพวนและภาษาลาว) (ค าท 2/526. “แหวน”) อาจสญไป ค าวา “ปวก” (ค าท 2/355. “ฟอง (น.)”) อาจสญไปจากภาษาค าเมองและภาษาพวน

นอกจากนยงมค ากรยาบางค าทผพดภาษาไทถนบางภาษาไมคอยใชและอาจสญไปจากภาษา เชน ค าวา “ชก” (ในภาษาค าเมอง ขน พวน) และค าวา “ตอย” (ในภาษาค าเมอง ลอ ขน พวน) (ค าท 2/127. “เคาะ”) อาจสญไปและมค าวา “เคาะ” หรอ “ทบ” มาแทน ค าวา “เออม” หรอ “เอม” (ค าท 2/413. “เรอ”) อาจสญไปจากภาษาลาว ค าวา “เอน” (ค าท 2/414. “เรยก”) อาจสญไปจากภาษาค าเมอง ค าวา “ปก” (ค าท 2/463. “สราง”) อาจสญไปจากภาษาพวนและมค าวา “แปง” ซงเปนค ายมภาษาค าเมองมาแทน

3.4 ค ำศพททมเสยงพองกบค ำศพทค ำอนทมควำมหมำยในเชงลบ หรอค ำศพททปจจบนอำจฟงไมสภำพ รวมทงค ำศพททเดมเคยมควำมหมำย ทำงลบมำกกวำ 1 ควำมหมำย ปจจบนผพดเลอกใชเพยงควำมหมำยเดยว

จากการศกษาการแปรของค าศพทในภาษาไทถนทง 5 ภาษา พบวามค า จ านวน 3 ค า ในภาษาไทถนบางภาษาทผพดหลกเลยงทจะใชเนองจากเหนวาเปนค าทมเสยงเหมอนค าอนทมความหมายในทางลบ และบางค ามเสยงทฟงแลวไมสภาพ การทผพดหลกเลยงทจะใชค าตางๆ ดงกลาว และน าค ายมจากภาษาอนโดยเฉพาะ ภาษาไทยมาตรฐานมาใชแทน อาจมผลท าใหเกดการสญของค าไปจากภาษาได ค าศพทในกลมนแสดงในตารางท 5

MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

25


ค าศ

พททม

เสยงพอ

งกบค

าศพท

ค าอน

ทมความ

หมายในเชง

ลบ หร

อค าศ

พททป

จจบน

อาจฟ

งไมสภ

าพ รว

มทงค าศ

พททเดม

เคยม

ความ

หมายทางลบม

ากกวา 1

ความ

หมาย ปจจ

บนผพ

ดเลอ

กใชเพ

ยงความ

หมายเดยว

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

1 2/2

14. ตาตม

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ตาตน

(ลอ, ขน

, พว

น); ป

มเพย

ะ,

โปมเพย

ะ (พว

น);

ตาตบ

มอง,

ตาตบ

มอง (ลาว)

- (หมา

ยเหต:

ผบอก

ภาษา


สวนใหญ

ใชค าวา

“ตาต

น” [

taː2

3

tiːn

23]

(5,

5,

4) ม

รนอายท

3 จ านว

น 5 ค

น ใชค า

วา

“ตาต

ม” [t

aː23

tum

22]

(0,

0,

5)

และม

2 คน

ใชค า

วา “ม

ะตาต

ม”

[ma-

taː2

3 t

um

22]

(0,

0,

2))

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: ta

ː24

tiːn

24 (ต

าตน

[ตาต

น] น. ต

าตม)

taː35

tiː

n35

(4, 4

, 1)

ลอ เม

องยอ

ง และลอ

เชยงรง:

taa4

5/5

5

tin

45/5

5

taː23

tiː

n23

(5, 5

, 2)

ขน กล

างเมอง

: taː1

5

tiːn

15 (P

etsuk

, 19

78), t

aa35

tin

35

(Ged

ney,

1964

ใน

Huda

k, 19

94)

taː3

5 t

iːn

35

(4,

4,

0),

po

m35

ph

iəɁ

22 (

1,

1,

0),

poːm

35 p

hiə

Ɂ22

(1,

0,

0)

พวน ล

พบร แ

ละสงหบ

ร: ta

a34

tum

22, t

um

22

mɔɔ

ŋ45

, taa

34

tum

22, m

ɔɔŋ

45;

พวน ส

พรรณ

บร:

taː3

3 t

um

22 (วย

กลางคน

และรนอ

าย

นอย), ta

33 p

ɔːm

22

(ทง 3

รนอาย)

taː2

32/2

3 tup

35

mɔŋ

33 (

2,

2,

0),

taː2

32/2

3 tup

35

mɔŋ

31 (

0,

0,

1),

taː2

32/2

3 tuːp

44

mɔŋ

33 (

3,

3,

1)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

ตาตม

-

taː3

5 t

um

24

(0,

1,

5)

taː2

3 t

um

22

(0,

1,

5)

taː3

5 t

um

22

(0,

0,

5)

taː2

32/2

3 t

um

33

(0,

0,

3)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

26


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจ


ทน


ทค ำศพท


ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

2 2/3

09. ใบ

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

ŋaː

w31 (

4,

3, 1

)

พจนา

นกรม

ภาษา

ลานน

า: b

aj44Ɂ (ใบ

ว. ใบ

-พดไมได

หรอไมส

ามารถพ

ดเปนถ

อยค า

ทคน

ทวๆ ไ

ปเขาใจได

มาก อย

างยง เช

น นก

ใบนก

งาว-

มากม

ายกา

ยกอง

น. หมา

รา เรยก

แม

งใบ), ŋ

aːw

42

(งาว ว

. โง), Ɂ

əː24

(เออ

[เออ]

น. ค

นใบ ว. ใบ

)

ŋaː

w33 (

5,

5, 1

)

ลอ เม

องยอ

ง และ

ลอ เช

ยงรง

: bay

11Ɂ

(‘can

’t spe

ak or

he

ar’),

(e.g.

ku

n342/2

1 b

ay11

Ɂ 1.

‘deafm

ute’, 2

. ‘st

upid’

(es

pecia

lly in

cu

rsing

)), ลอ เชยง

รง: ŋ

aaw

21 (

in

ku

n21 ŋ

aaw

21

‘deafm

ute’ =

ku

n21 b

ay

11Ɂ

ku

n21 Ɂ

aŋ12)

ŋaː

w31 (

5,

3, 2

)

ขน กลา

งเมอง

: ŋ

aːw

21 (s

tupid;

du

mb, m

ute’)

(Pets

uk, 1

978);

ขน

บาน

เวยง:

bay

33Ɂ

(e.g.

khɔn

44 b

ay

33Ɂ

‘cann

ot sp

eck’)

, ŋ

aaw

22 (e

.g.

khɔn

44 ŋ

aaw

22

‘cann

ot sp

eck’)

(G

edne

y, 19

64 ใน

Hu

dak,

1994

)

ŋaː

w31 (

5,

5, 1

)

พวน ลพ

บร แล

ะสงหบ

ร: baj

45;

พจนา

นกรม

ภาษา

ไทย พ

วน: ไบ

(น. ค

นใบ;

ก. บอก

ใบ, แนะ

เลศน

ยให

เปนข

อคด), ก

(ว.

พดไมได, พ

ดไมอ

อก, พ

ดตดอ

าง), ป

ะก

(ก. พ

ดตดอ

าง, ว.

ใบ, พ

ดไมได)

ŋaː

w33 (

1,

1, 0

)

พจนา

นกรม

ลาว-


ษฯ: b

àj

(ใบ m

ute, d

umb)

, ŋ

ə (เงอะ

dum

b,

mute ใบ),

pâː

k

kŵ

ːk (ก

ก mu

te,

dumb

ใบ)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

bay

44Ɂ

(2,

3,

4)

bay

213Ɂ

(1,

2,

5)

bay

44Ɂ

(3,

4,

5)

bay

33Ɂ

(0,

0,

5)

baə

35Ɂ

(2,

2,

3),

bay

35Ɂ

(4,

3,

3),

Ɂəː

434 (

1,

1, 0

)


MFU

CONN

EXIO

N, 2(

1) ||

page

27


อ)

ล ำดบ


ำย

ค ำศพ


ำคตแ

ละค ำศพ

ท ทผ

พดมแ

นวโนมจะน ำมำใชแ

ทน


ทค ำศพท

นน ๆอำจสญ

ไป

ค ำเมอง

ลอ

ขน

พวน

ลำว

3 2/4

09. รม

ฝปาก

ค าศพ

ททอาจส

ญไป

รมสบ

(ลอ, พวน)

; สบ

(พวน, ลาว); พสบ

, ขสบ (ลา

ว)


ต: ผบ

อกภาษา

ทง 3 รนอายส

วนใหญใชค าวา

“รมป

าก”

ออกเสย

งเปน

[him

35

paː

k2

2]

(5, 5, 4) มรน

อายท

1 แล

ะ 3 บาง

คนใชค า

วา “แ

คมปา

ก” [k

hɛː

m3

5

paː

k2

2]

(1, 0, 1) แล

ะรนอายท

3 บา

งคนใช

ค าวา “รมฝ

ปาก” ออ

กเสยงเปน

[lim

35 f

iː2

3

paː

k2

2]

(0, 0, 2))

พจนา

นกรมภา

ษาลา

นนา:

him

33 s

op

24

(รมสบ

[ฮมส

บ] น.

รมฝป

าก ว. ใก

ลปาก),

him

33 p

aːk

21 (รม

ปาก

[ฮมปา

ก] น. รม

ฝปาก ใก

ลปากแม

น า)

him

31 s

op

35

(2,

1,

0)

ลอ สบส

องปน

นา: f

i55

sop

55; ลอ เ

มองยอง

และล

อ เชย

งรง:

him

34

2/2

1 so

p4

5/5

5

(‘lips

’), him

34

2/2

1

sop

45

/55, him

34

2/2

1

paa

k1

2 (‘l

ips’)

หมายเหต: ในภา

ษาลอ

เชยงรงทเกด

นย

ศกษา

ไวมค

าวา

xɛm

21 (‘e

dge’)

e.g.

xɛm

21 h

ɤɤ2

1 ‘e

dges

of

boat,

top

of sid

es’ (G

edne

y, 19

64 ใน

Hud

ak,

1994

)


ต: ผบ

อกภาษา

ทง 3 รนอายท

กคน

ใชค าวา

“รมป

าก”

ออกเสย

งเปน

[him

35

paː

k2

2])

ขน กลา

งเมอง

: phin

21

sɔp

23

/45

(Pets

uk,

1978

); fi

t12 s

ɔp4

4

(‘lips

’) (Ge

dney

, 19

64 ใน

Hud

ak,

1994

)

him

35 s

op

35

(5,

5,

1),

so

p3

5

(5,

0,

0)

พวน ลพ

บร แล

ะสงหบ

ร: so

p4

5; พวน

สพ

รรณบร

: him

33

sop

24 (รนส

งอาย),

him

33

pak

22~

him

33

paɁ

44 (รนส

งอายแล

ะวยกล

างคน

); พจ

นานก

รมภา

ษาไทย

พวน: สบ

(น. ป

าก, รม

ฝปาก, ศ

พ)

phi-

sop

35

(1,

0,

0),

khiː

44

Ɂ

sop

35 (

3,

5,

4),

sop

35 (

1,

0,

0)

พจนา

นกรมลา

ว-ไทย

-องกฤ

ษฯ: h

íːm

só

p

(ฮมส

บ li

p รม

ฝปาก),

híː

m p

âːk (ฮ

มปาก

li

p รม

ฝปาก)

ค าศพ

ททอาจม

าแทน

รมปาก

- him

31 p

aːk

24

(4,

5,

5)

- him

35 p

aːɁ

22

(4,

2,

0),

him

35

paɁ

22 (

4, 3, 4)

him

23

2/2

3 p

aːk

44

(2,

0,

0)



จากตารางท 5 จะเหนไดวามค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษา และมบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา ดงตวอยางตอไปน

1) ค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถนทง 5 ภำษำ มเพยงค าเดยวคอ ค าวา “งาว” (ค าท 2/309. “ใบ”) กลาวคอในภาษาค าเมอง ลอ และขน มการใชค าวา “งาว” ทมความหมายครอบคลมทง “โง” และ “ใบ” แตผลการวจยพบวาการใชค าวา “งาว” ในความหมายวา “ใบ” นนปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และ 2 เพยงบางคน นอกจากนยงพบวาผพดภาษาไทถนแตละภาษาทง 3 รนอาย โดยเฉพาะรนอายท 3 มการใชค าวา “ใบ” ในความหมายวา “ใบ” (ซงหมายถง “พดไมได”) และใชค าวา “งาว” ในความหมายวา “โง” เทานน สวนภาษาพวนและภาษาลาวนนมการใชค าวา “งาว” ในความหมายวา “โง” และ “ใบ” ในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 เพยงบางคน และผพดทง 3 รนอายมการใชค าวา “ใบ” ในความหมายวา “ใบ” (หรอ “พดไมได”) และใชค าวา “งาว” ในความหมายวา “โง” ในงานวจยนสนนษฐานวา ค าวา “งาว” อาจเปนค ายมจากภาษาค าเมอง และค าวา “ใบ” อาจเปนค ายมภาษา ไทยมาตรฐาน เมอเปรยบเทยบกบพจนานกรมและงานวจยทเคยมผศกษารวบรวมไวพบวาในภาษาพวนทพดในบรเวณอนๆ ใชค าวา “ใบ” และใชค าศพททตางออกไปจากภาษาพวนและภาษาลาวทศกษาในงานวจยน (ดตารางท 5) เชน ในพจนานกรมภาษาไทยพวน (วรวทย เลยงถนอม, 2532) มค าวา “ก” (ว. พดไมได, พดไมออก, พดตดอาง) และมค าวา “ปะก” (ก. พดตดอาง, ว. ใบ, พดไมได) ซงทงค าวา “ก” และ “ปะก” ไมปรากฏในภาษาพวน (หมบานฝายมล) เชนเดยวกบกรณของภาษาลาวซงในพจนานกรมภาษาลาว-ไทย-องกฤษ (คณาจารยภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2543) ไดรวบรวมค าวา [pâːk kɯːk] “ปากกก” (‘mute, numb’) และค าวา [kɯːk] “กก” (‘mute, numb’) ทงค าวา “ปากกก”


และ “กก” ไมปรากฏในขอมลค าศพทภาษาลาว (หมบานน าปว) ทศกษาในงานวจยน8 2) ค ำทอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำ ตวอยางเชน ในภาษาค า

เมอง ภาษาลอ ภาษาขน และภาษาพวน มการใชค าวา “ตาตน” (ค าท 2/214. “ตาตม”) ในความหมายวา “ตาตม” เมอศกษาขอมลค าศพทในภาษาไทถนทง 4 ภาษาดงกลาว พบวาค าวา “ตาตน” เปนค าทใชโดยผพดรนอายท 1 และ 2 เปนสวนใหญ สวนผพดรนอายท 3 ทพดภาษาไทถนแตละภาษานนแทบไมเคยใชค าวา “ตาตน” เลย เนองจากค าวา “ตาตน” ฟงเปนค าไมสภาพจงมกใชค าวา “ตาตม” ซงเปนค ายมภาษาไทย มาตรฐานแทน

นอกจากนในภาษาลอ ภาษาพวน และภาษาลาวมการใชค าทมความหมาย วา “รมฝปาก” (ค าท 2/409. “รมฝปาก”) ทงานวจยนสนนษฐานใหเปนค าศพทเดมไดแก ภาษาลอมค าวา “รมสบ” [him

31 sop

35] ในภาษาพวนมค าวา “รมสบ” [him35

sop35] หรอ “สบ” [sop

35] และในภาษาลาวมค าวา “พสบ” [phi-sop35] “ขสบ”

[khiː44Ɂ

sop35] และ “สบ” [sop

35] ค าตางๆ เหลานปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และ 2 เพยงบางคนเทานน สวนผพดรนอายท 3 รวมทงรนอายท 1 และรนอายท 2 สวนใหญตางกใชค าศพทอนๆ เชน ในภาษาลอใชค าวา “รมปาก” [him

31 paːk

24] “แคมปาก” [khɛːm31

paːk24] และ “รมฝปาก” [lim31

fiː35

paːk24]

ในภาษาพวนใชค าวา “รมปาก” [him35

paːk22

/ him35

paːʔ22

/him35

paʔ22] และใน

ภาษาลาวใชค าวา “รมปาก” [him23

paːk44

/lim23

paːk44] “แคมปาก” [khɛːm

23

paːk44] “รมฝปาก” [him

23 fiː

434/34 paːk

44/lim

23 fiː

34/23 paːk

44] ในทนสนนษฐานวา

8 เนองจากผวจยพดภาษาลาวอสาน (ถนจงหวดอดรธาน ) และย งใชค าวา “ปากก ก”

หรอ “กก” ในความหมายวา “ใบ” และไมเคยไดยนวาในภาษาลาวอ สานมค าวา “งาว” จงสนนษฐานวาค าวา “งาว” ทปรากฏในภาษาลาว (หมบานน าปว) นาจะเปนค ายมภาษาคำเมอง และคำวา “ใบ” เปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานเชนเดยวก บในภาษาพวน (หมบานฝายม ล) ซงนาจะยมค าวา “งาว” มาจากภาษาคำเมองเชนเดยวก น สวนคำวา “ใบ” อาจเปนค าทมอยแลวแตเดมในภาษาพวน หรออาจเปนค ายมจากภาษาไทยมาตรฐานกเปนได


ค าวา “รมฝปาก” ทใชในภาษาไทถนทง 3 ภาษาดงกลาวเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐาน สวนค าวา “แคมปาก” นนอาจเปนค าทสรางขนใหมในภาษาดวยการประสมค าวา “แคม” ซงแปลวา “ขอบ, รม” กบค าวา “ปาก” มผบอกภาษาไทถนรนอายท 2 และ 3 บางคนใหขอมลวาเคยไดยนคนรนสงอายเรยกรมฝปากวา “สบ” ซงฟงแลวนากลว เพราะท าใหนกถงค าวา “ศพ” เชน ในค าวา “ศพคนตาย” หรอ “เผาศพ” ในงานวจยนจงสนนษฐานวาเนองจากค าวา “สบ” ทมความหมายวา “รมฝปาก” มเสยงพองกบค าวา “ศพ” ผพดภาษาไทถนบางคน โดยเฉพาะผทอยในรนอายท 2 และรนอายท 3 จงเลอกใชค าศพทอนๆ แทน เชน ค าวา “รมฝปาก” หรอ “แคมปาก” เพอหลกเลยงการใชค าทมเสยงพองกบค าทมความหมายในทางลบหรอความหมายทพดแลวเกดความรสกกลว 4. ค ำศพททสนนษฐำนวำอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำแลว

นอกจากค าศพททอาจเกดการสญไปจากภาษาไทถนทง 4 กลมดงกลาวขางตนแลว การศกษาการแปรทางศพทในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ยงแสดงใหเหนอก วามค าศพทบางค าทสนนษฐานไดวาอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาแลว ขอสนนษฐานดงกลาวไดจากการเปรยบเทยบค าศพททศกษาในงานวจยนกบขอมลค าศพททปรากฏในพจนานกรมหรองานทเคยมผศกษารวบรวมไว และพบวามค าศพทบางค าทปรากฏในพจนานกรมหรอในงานอนๆ แตไมปรากฏในภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน ดงนนจงเปนไปไดทผพดภาษาไทถนทศกษาในงานวจยนไมใชค าเหลานนแลว หรอกลาวอกนยหนงคอ ค าเหลานนอาจเกดการสญไปจากภาษาแลวกเปนได ตวอยางค าศพทในภาษาไทถนแตละภาษาทปรากฏในเอกสารและงานอนๆ ทผานมา แตไมปรากฏในงานวจยน แสดงในตารางท 6


ตำรำงท 6 ค าศพททสนนษฐานวาอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาแลว ภำษำ ไทถน

ล ำดบท

ควำมหมำย

ค ำศพททไมปรำกฏในภำษำ ไทถนบำงภำษำและสนนษฐำน

วำสญไปจำกภำษำแลว

ค ำศพททใชในภำษำไทถนในปจจบน

หลกฐำนค ำศพทจำกเอกสำรและงำนวจยอนๆ

ค าเมอง 1 1/67. งาน wiak31 kaːn23, ŋaːn35 พจนานกรมภาษาถนภาคเหนอ: kaːn24 (การงาน ถาเปนงานทตองใชก าลง เรยก เวยก), ŋaːn24;

พจนานกรมภาษาลานนา:

kaːn24 (การ [กาน] น. การงาน ถาเปนงานทตองใชความร เรยกวา การ) เรยกหวหนากลมคนทใชแรงงานวา พอเวยก), wiak42

kaːn24 (เวยก การ [เวยก กาน] น. การงาน งาน กจการ ธรกจ

2 2/84.

ขาวโพด khaw44Ɂ paːŋ44Ɂ khaw44Ɂ

poːt31/phoːt31

(ขาวโพดเลยงสตว, ขาวโพดหวาน), khaw44Ɂ sa-liː35

(ขาวโพดพนเมอง), khaw44Ɂ saː23 liː35


khaw44Ɂ paːŋ44Ɂ (ขาวปาง [เขาปาง] น. ขาวฟาง ขาวโพด, khaw44Ɂ saː24

liː33 (ขาวสาล [เขาสาล] น. ขาวโพด)

3 2/445. โลง lɔːŋ44Ɂ hiːt33, hiːt22 sop35,

hiːp22, hiːp22 sop35,

loːŋ35, loːŋ35 sop35


lɔːŋ44Ɂ (หลอง น. โลง หบบรรจศพ หบศพ กวา), hiːp21 sop24 (หบศพ), hiːt21 (หด น. หบ-ภาชนะไมใชใสสงของรปสเหลยมผนผา โลงศพ)

4 2/526. แหวน

pɔːk22 niw41Ɂ sut35 mɨː35, wɛːn23

mɨː35, wɛːn23 พจนานกรมภาษาลานนา:

pɔːk21 niw45 (ปลอกนว [ปอกนว] น. แหวน ปลอกมอ แหวน กวา), wɛːn24 (แหวน น. แหวน-เครองประดบส าหรบสวมนว ปลอกมอ กวา)

ลอ 1 1/67. งาน weːk33 kaːn35, ŋaːn31 ลอ เมองยอง และลอ เชยงรง: kaan45/55, (veek33 = to work)


ตำรำงท 6 (ตอ) ภำษำ ไทถน

ล ำดบท






ขน 1 1/67. งาน weːk31 kaːn23, ŋaːn35 ขน กลางเมอง: kaːn15,

wek21 ‘work (n.)’ (Petsuk, 1978); ขน บานเวยง: kaan35 (e.g. het44 kaan35, yet44 kaan35)

(Gedney, 1964 ใน Hudak, 1994)

2 2/445. โลง kɔːm22 hiːt22, hiːt22 sop35,



ขน กลางเมอง: kɔːm21

(‘coffin’) (Petsuk, 1978)

3 2/526.

แหวน cɔːp22 mɨ35 wɛːn23 mɨː35,

wɛːn23 ขน กลางเมอง: cɔːp22 mɯ23/45 (Petsuk, 1978); cɔp22 mɯɯ44 (‘finger ring’) (Gedney, 1964 ใน Hudak, 1994)

พวน 1 1/67. งาน wiaɁ31 kaːn35, ŋaːn35 พวน ลพบร และสงหบร: ŋan34, ŋaan34 (งาน (ในหมวด “พธกรรม”), wiaɁ45

(งาน (ในหมวด “เบดเตลด”)); พวน สพรรณบร: naːn33 (การงาน) (ผพดรนอายนอย), wiaɁ452 (การงาน) (ผพดทง 3 รนอาย); พจนานกรมภาษาไทยพวน: เวยะ (น. การงาน, หนาท, กจธระ)

2 1/165. ยอ (น.)

ka-duŋ41Ɂ cam35 พวน ลพบร และสงหบร: kə34 duŋ45; พจนานกรมภาษาไทยพวน: กะดง; พวน สพรรณบร: ka33 dun44

3 2/64. ขนน ma-miː41Ɂ ma-nun23/22, ma-

nuːn23, maː-nuːn23,

kha-nun22

พวน ลพบร และสงหบร: maɁ

22 mii45; พวน สพรรณบร: ma33 kha33

nun24; พจนานกรมภาษาไทยพวน: หมำม


ตำรำงท 6 (ตอ) ภำษำ ไทถน

ล ำดบท






4 2/214. ตาตม

tum22 mɔːŋ35Ɂ, mɔːŋ35Ɂ taː35 tiːn35, pom35

phiəɁ22, poːm35

phiəɁ22, taː35

tum22

พวน ลพบร และสงหบร: taa34 tum22, tum22

mɔɔŋ45

, taa34 tum22,

mɔɔŋ45; พวน สพรรณบร:

taː33 tum22 (วยกลางคน และรนอายนอย), ta33

pɔːm22 (ทง 3 รนอาย)

5 2/370. มะละกอ

ma-huŋ22 ma-kuəy41Ɂ teːt31,

ma-koːy33Ɂ/41Ɂ

teːt31, koːy33Ɂ/41Ɂ

teːt31, kha- teːt31,

ma-ka- teːt31

พวน ลพบร และสงหบร: maɁ

22 huŋ22; พวน สพรรณบร: ma33 huŋ22,

ma33 la33 kɔː33;

พจนานกรมภาษาไทยพวน:

หมำหง 6 2/445. โลง moːŋ35 hiːt22, hiːt22 sop35,



พจนานกรมภาษาไทยพวน:

โมง (น. โลงทส าหรบใสศพ)

ลาว 1 1/67. งาน wiak35 kaːn232/23,

ŋaːn232/23 พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษฯ: kaːn (work,

affair), ŋáːn, wìaːk;

พจนานกรมลาว-ไทย: กาน

2 1/161. มนส าปะหลง

man232/23 ton35Ɂ man232/23 taːŋ35Ɂ,

taːŋ35Ɂ, man232/23,

man232/23 sam434

pa-laŋ434, man23

sam35 pa-laŋ34

พจนานกรมลาว-ไทย: มนตน

3 1/165. ยอ (น.)

ka-duŋ35Ɂ, sa-duŋ35Ɂ cam232/23 พจนานกรมลาว-ไทย: กะดง, สะดง

4 2/127. เคาะ

tɔːj33 khɔɁ33 พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษฯ: khɔ (เคาะ knock,

rap, tap = เคาะ), tɔːj (ตอย ring (a bell), tap = ต, เคาะ)

5 2/418. โรงพยาบาล

hoːŋ232 mɔː434 hoːŋ232/23

baːn232/23, loːŋ232/23

baːn232/23, loːŋ232/23

pha-yaː232/23

baːn232/23

พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษฯ: hóːŋ mɔː (โองหมอ hospital โรงพยาบาล)

ตวอยางค าศพททอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาแลว รวมท ง

ความหมายของค าศพทและตวอยางค าศพททผพดน ามาใชแทนค าศพททสญไปม ดงน


ในภาษาค าเมอง (หมบานทาค าสอง) มค าทอาจสญไปจากภาษาแลวจ านวน 4 ค า ไดแก ค าวา “เวยก” (ค าท 1/67. “งาน”) ค าวา “ขาวปาง” (ค าท 2/84. “ขาวโพด”) ค าวา “หลอง” (ค าท 2/445. “โลง”) และค าวา “ปลอกมอ” [ปอกมอ] (ค าท 2/526. “แหวน”) เนองจากค าทงสค าดงกลาวปรากฏในภาษาค าเมองในพจนานกรมทเคยมผรวบรวมไว แตไมปรากฏในภาษาค าเมอง (หมบานทาค าสอง) สวนภาษาลอ (หมบานหนองบว) มค าทอาจสญไปแลวเพยงค าเดยวคอค าวา “เวยก” [เวก] (ค าท 1/67. “งาน”) ในขณะทภาษาขน (หมบานหนองมวง) ม 3 ค า ไดแก ค าวา “เวยก” [เวก] (ค าท 1/67. “งาน”) ค าวา “กอม” (ค าท 2/445. “โลง”) และค าวา “จอบมอ” (ค าท 2/526. “แหวน”)

สวนภาษาพวน (หมบานฝายมล) นน มค าทอาจสญไปจากภาษาแลวจ านวน 6 ค า ไดแก ค าวา “เวยก” [เวยะ] (ค าท 1/67. “งาน”) ค าวา “กะดง” (ค าท 1/165. “ยอ (น.)”) ค าวา “มะม” (ค าท 2/64. “ขนน”) ค าวา “ตมมอง” หรอค าวา “มอง” (ค าท 2/214. ตาตม) ค าวา “มะหง” (ค าท 2/370. มะละกอ) และค าวา “โมง” (ค าท 2/445. “โลง”) ในขณะทภาษาลาว (หมบานน าปว) มค าทสนนษฐานวาอาจสญไปจากภาษาแลวจ านวน 5 ค า ไดแก ค าวา “เวยก” [เวยะ] (ค าท 1/67. “งาน”) ค าวา “มนตน” (ค าท 1/161. “มนส าปะหลง”) ค าวา “กะดง” หรอ “สะดง” (ค าท 1/165. “ยอ (น.)”) ค าวา “ตอย” (ค าท 2/127. “เคาะ”) และค าวา “โรงหมอ” [โฮงหมอ] (ค าท 2/418. “โรงพยาบาล”)

เมอพจารณาในภาพรวมจะเหนไดวาภาษาไทถนแตละภาษามการน าค าศพทอนทสนนษฐานวาเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานและภาษาค าเมองมาใชแทนค าทอาจสญไปจากภาษาแลว ตวอยางเชน ในภาษาไทถนทง 5 ภาษามการใชค าวา “การ” และ “งาน” แทนค าวา “เวยก” (ค าท 1/67. “งาน”) ในภาษาค าเมองมการใชค าวา “ขาวโพด” [ขาวโปด] แทนค าวา “ขาวปาง” (ค าท 2/84. “ขาวโพด”) ใชค าวา “หด” “หดศพ” “หบ” “หบศพ” “โลง” และ “โลงศพ” แทนค าวา “หลอง” (ค าท 2/445. “โลง”) และใชค าวา “สดมอ” “แหวนมอ” หรอ “แหวน” แทนค าวา “ปลอกนว” [ปอกนว] ในภาษาขนมการใชค าวา “หด” “หดศพ” “หบ” “หบศพ” “โลง” และ “โลงศพ” แทนค าวา “กอม” และใชค าวา “แหวนมอ” หรอ “แหวน” แทนค าวา “จอบมอ”


สวนภาษาพวนมการใชค าวา “จ า” แทนค าวา “กะดง” (ค าท 1/165. “ยอ (น.)”) ใชค าวา “มะหนน” “มะหนน” “หมาหนน” หรอ “ขนน” แทนค าวา “มะม” (ค าท 2/64. “ขนน”) ใชค าวา “ตาตน” “ปมเพยะ” “โปมเพยะ” หรอ “ตาตม” แทนค าวา “ตมมอง” หรอ “มอง” (ค าท 2/214. “ตาตม”) ใชค าวา “มะกวยเตด” “มะโกยเตด” “โกยเตด” “ขะเตด” หรอ “มะกะเตด” (ค าท 2/370. “มะละกอ”) แทนค าวา “มะหง” ในทนสนนษฐานวาค าทใชเรยกมะละกอในภาษาพวนเปนค ายมภาษาค าเมองทผพดภาษาพวนออกเสยงแปรไป นอกจากนยงมการใชค าวา “หด” “หดศพ” “หบ” “หบศพ” “โลง” และ “โลงศพ” แทนค าวา “โมง” ดวย ในภาษาลาวมการใชค าวา “มนตาง” “ตาง” “มน” หรอ “มนส าปะหลง” แทนค าวา “มนตน” (ค าท 1/161. “มนส าปะหลง”) ใชค าวา “จ า” แทนค าวา “กะดง” หรอ “สะดง” (ค าท 1/165. “ยอ (น.)”) ใชค าวา “เคาะ” แทนค าวา “ตอย” (ค าท 2/127. “เคาะ”) และใชค าวา “โรงบาล” [โฮงบาล, โลงบาล] และ “โรงพยาบาล” [โลงพยาบาล] แทนค าวา “โรงหมอ” [โฮงหมอ] (ค าท 2/418. “โรงพยาบาล”) เปนตน

5. สรปและอภปรำยผล

ผลการศกษาการแปรทางศพทในภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาวแสดงใหเหนวามค าศพทจ านวนหนงทไมคอยมผใชแลว และค าศพทบางค าเปนค าศพททใชเฉพาะผพดรนอายท 1 (กลมสงอาย) สวนผพดรนอายท 2 (กลมวยกลางคน) และรนอายท 3 (กลมวยรน) แทบไมคอยใชหรอไมเคยใชเลย ดงนนจงสนนษฐานไดวา ค าศพทกลมดงกลาวอาจเกดการสญไปจากภาษาไทถนแตละภาษาในอนาคต

ค าศพททอาจเกดการสญไปจากภาษาไทถนมจ านวนรวม 60 ค า แบงได 4 กลม ไดแก (1) ค าศพทเรยกสงทไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงทไมปรากฏใหเหนในชวตประจ าวนของผพดภาษาไทถนในปจจบน (2) ค าศพทเรยกชอพชหรอสตวทผพด ไมคอยเหน ไมเคยเหน หรอไมรจก (3) ค าศพททไมคอยมผใชแลว เนองจากมการใช ค ายมจากภาษาอนมาแทน และ (4) ค าศพททมเสยงพองกบค าศพทค าอนทม


ความหมายในเชงลบ หรอค าศพททปจจบนอาจฟงไมสภาพ รวมทงค าศพททเดมเคยม ความหมายทางลบมากกวา 1 ความหมาย ปจจบนผพดเลอกใชเพยงความหมายเดยว จ านวนของการปรากฏของค าศพทแตละกลมเรยงล าดบจากมากไปหานอย ไดแก กลมท 3 ปรากฏมากทสด รองลงมาคอ กลมท 1, 2 และ 4 ตามล าดบ ค าศพททมแนวโนมคอนขางสงทจะสญไปจากภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน ไดแก ค าศพทเรยกสงทไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงทไมปรากฏใหเหนในชวตประจ าวนของผพดภาษาไทถนในปจจบนและค าศพททไมคอยมผใชแลว เนองจากมการใชค ายมจากภาษาอนมาแทน นอกจากนยงสนนษฐานไดอกวามค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาแลว เนองจากค าศพทดงกลาวปรากฏในภาษาไทถนทเคยมผศกษารวบรวมไวแตไมปรากฏในภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน

เมอเปรยบเทยบกบเอกสารและงานวจยอนๆ ทผานมาจะเหนไดวาค าศพททมแนวโนมจะสญไปจากภาษาไทถนทพบในงานวจยนเปนค าศพททมลกษณะการปรากฏคลายกบค าศพทในภาษาอนๆ ในงานวจยทผานมา นนคอเปนค าศพททไมคอยมผใชแลว หรอเปนค าศพททใชเฉพาะผพดรนสงอายและวยกลางคน สวนผพดกลมวยรนมกใชค าศพทใหมมาแทนค าศพทเดม นอกจากนอทธพลของภาษาอนๆ ยงเปนปจจยส าคญทมผลตอการสญของค าศพทในภาษา ดงจะเหนไดวาภาษาทมอทธพลตอภาษาไทถนแตละภาษาในงานวจยนไดแก ภาษาค าเมองซงเปนภาษากลางในจงหวดนานมอทธพลตอทงภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว ดงจะเหนไดจากการทผพดภาษาไทถนแตละภาษาใชค ายมภาษาค าเมองปะปนกบค าศพทเดมหรอใชแทนค าศพทเดม นอกจากนภาษาไทยมาตรฐานซงเปนภาษาของทางราชการนบเปนอกภาษาหนงทมอทธพลตอภาษาไทถนทง 4 ภาษา รวมทงตอภาษาค าเมองดวย

เมอเปรยบเทยบค าศพททใชในภาษาไทถนแตละภาษาทศกษาในงานวจยน กบค าศพททเคยมผศกษารวบรวมไว ท าใหเหนภาพรวมไดวาในภาษาไทถนแตละภาษาทพดในจงหวดนานมการแปรของค าศพทเกดขน ดงจะเหนไดจากค าศพทบางค า


ทผพดใชค าศพทมากกวา 1 ค า ซงอาจเปนการใชค าศพทเดมรวมกบค ายม หรอใชค าศพทเดมรวมกบค าศพทใหมทสรางขน และมบางกรณทผพดโดยเฉพาะกลมวยรนใชค ายมหรอค าศพททสรางขนใหมแทนค าศพทเดมไปโดยปรยาย นอกจากนยงมกรณทผพดใชค าศพททสนนษฐานวาเปนค าศพทเดมแตมการกลายความหมายเกดขน โดยเฉพาะความหมายแคบเขา

อยางไรกตาม แมการเปรยบเทยบค าศพทในงานวจยนกบค าศพทในเอกสารและงานอนๆ ทเคยมผศกษารวบรวมไวจะท าใหตงขอสนนษฐานเกยวกบการสญของค าศพทในภาษาไทถนทพดในจงหวดนานได แตการหาขอสรปวาค าศพทใดเปนค าศพทเดมในภาษาเปนเรองคอนขางยาก โดยเฉพาะการศกษาค าศพททพดในบรเวณทมความหลากหลายของภาษาท พดในตระกลภาษาเดยวกนซงมแนวโนมทจะใชค าศพทรวมกนเปนจ านวนมาก ดงนนการพจารณาค าศพททสวนใหญใชเฉพาะผพดรนสงอาย หรอค าศพททผพดกลมวยกลางคนบางคนเทานนทรจก และผพดกลมวยรนไมรจกเลยอาจเปนเกณฑทส าคญประการหนงทท าใหสนนษฐานไดวาอาจเกดการสญของค าศพทเหลานนไปจากภาษา สวนการสบทราบใหไดค าตอบทชดเจนวาค าศพทใดเปนค าศพทเดมในภาษา และค าศพทใดเปนค ายมนนเปนประเดนทตองศกษาตอไปเพอใหไดค าตอบทชดเจนยงขน กตตกรรมประกำศ

ผเขยนขอขอบคณส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาและส านกงาน กองทนสนบสนนการวจยทใหทนสนบสนนโครงการวจยเรอง “การแปรและการเปลยนแปลงทางศพท และเสยงในภาษาไทถนท พดในจงหวดนาน” และขอขอบพระคณศาสตราจารย ดร. ธระพนธ เหลองทองค า ทกรณาเปนนกวจยทปรกษาในระหวางทผเขยนด าเนนโครงการวจย


เอกสำรอำงอง คณาจารยภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

(2543) พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษ (Lao-Thai-English Dictionary) ฉบบเฉลมพระเกยรต, กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ดษฎพร ช านโรคศานต. (2526) ภาษาศาสตรเชงประวตและภาษาไทเปรยบเทยบ, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธระพนธ ล. ทองค า และคณะ. (2550) ศพทานกรม 15 ภาษาทพดในจงหวดนาน(Dictionary of the 15 Languages Spoken in Nan Province): รายงานผลการวจย, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ปราณ กลละวณชย และคณะ. (2527) ศพทไท 6 ภาษา, กรงเทพฯ: ศนยภาษาและ วรรณคดไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พณรตน อครวฒนากล. (2555) การแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงใน ภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน: รายงานผลการวจย, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

มะหาสลา วระวงส. (2549) วจนานกม พาสาลาว (ฉบบปรบปรงใหม), นครหลวงเวยงจนทน: จ าปาการพมพ.

รงสตา สวรรณมสก. (2547) การแปรของค าศพทภาษาไทยถนใต อ าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน ในผพดสามระดบอาย, วทยานพนธศลปศาสตร มหาบณฑต มหาวทยาลยทกษณ.

วนดา สารพร. (2531) วเคราะหการเปลยนแปลงการใชค าของคนสามระดบอายใน ภาษาไทยยวน ต าบลดอนแรและต าบลคบว อ าเภอเมอง จงหวดราชบร, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.

วรวทย เลยงถนอม. (2532) พจนานกรมภาษาไทยพวน, ม.ป.ท.: มลนธไทยพวน. วระพงศ มสถาน. (2543) พจนานกรมลาว-ไทย (Lao-Thai Dictionary), นครปฐม:

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยมหดล.


ศรนยา จตบรรจง และดษฎ กองสมบต. (2551) การเปลยนแปลงการใชค าศพท ภาษาญอของชาวบานทาขอนยาง ต าบลทาขอนยาง อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม, มหาสารคาม: ภาควชาภาษาไทยและภาษาตะวนออก คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ศนยวฒนธรรมจงหวดเชยงใหม และศนยศลปวฒนธรรม สถาบนราชภฏเชยงใหม. (2539) พจนานกรมภาษาถนภาคเหนอ, เชยงใหม: ส.ทรพยการพมพ.

สถาบนภาษา ศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม. (2550)

พจนานกรมภาษาลานนา, เชยงใหม: เชยงใหมโรงพมพแสงศลป. สายณ สวมทอง. (2544) ค าศพทภาษาไทยถนของคนสามระดบอาย ในต าบลควน

ธาน อ าเภอกนตง จงหวดตรง, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยทกษณ.

สวฒนา เลยมประวต และกนทมา วฒนะประเสรฐ. (2539) วเคราะหการใชค าและ การแปรของภาษาของคนสามระดบอายในชมชนภาษาลาวลมน าทาจน (An Analysis of Lexical Use and Variation among Three Generations in Lao Language Communities of Thacin River Basin): รายงานผลการวจย, นครปฐม: โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวง สนามจนทร.

อญชล บรณะสงห. (2531) วเคราะหการเปลยนแปลงการใชค าของคนสามระดบอาย ในภาษาไทยโซง, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

อทยวรรณ ตนหยง. (2526) วเคราะหการเปลยนแปลงการใชค าของคนสามระดบอายในภาษาลาวพวน, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.


Gedney, W. J. (1994) ‘Khuen and Yong dialects’, in Hudak, T. J. (ed.) William J. Gedney’s Southwestern Tai Dialects:Glossaries, Texts, and Translations, Michigan Papers on South and Southeast Asia 42. Ann Arbor: Center for South and Southeast Asian Studies, The University of Michigan, pp. 975-1055.

Gedney, W. J. (1996) ‘Glossary’, in Hudak, T. J. (ed.) William J. Gedney’s The Lue language: Glossary, texts, and translations, Michigan Papers on South and Southeast Asia 44. Ann Arbor: Center for South and Southeast Asian Studies, The University of Michigan, pp. 1-1215.

Hudak, T. J. (ed.) (1994) William J. Gedney’s Southwestern Tai dialects: Glossaries, texts, and translations, Michigan Papers on South and Southeast Asia 42, Ann Arbor: Center for South and Southeast Asian Studies, The University of Michigan.

Hudak, T. J. (ed.) (1996) William J. Gedney’s the Lue language: Glossary, texts, and translations, Michigan Papers on South and Southeast Asia 44, Ann Arbor: Center for South and Southeast Asian Studies, The University of Michigan.

Petsuk, R. (1978) General characteristics of the Khün language. Unpublished M.A. Thesis, Faculty of Graduate Studies, Mahidol University.


ปรทศนการรบภาษาทสองกบไวยากรณสากลลกษณ

พรพฒน ยางกลาง1 บทคดยอ

บทความนมจดมงหมายเพอน าเสนอแนวคดเกยวกบกระบวนการการรบภาษาทสองตามแนวทฤษฎปรวรรตเพมพน นกภาษาศาสตรทสนบสนนทฤษฎนอางวา ไวยากรณสากลลกษณมบทบาทส าคญในการควบคมกระบวนการรบภาษาทสอง มลเหตส าคญของค ากลาวอางนคอปรากฏการณทผเรยนภาษาทสอง โดยเฉพาะเดกเลกๆ สามารถเรยนรและรบกฎโครงสรางทางภาษาและความหมายทซบซอนไดอยางรวดเรว และสามารถสรางรปภาษาทผเรยนเองไมเคยไดยนหรอพบเหนในภาษาปอนเชนเดยวกบเดกทารกทเรยนภาษาแม ปรากฏการณนเรยกวา “ภาวะไรสงเรา” นอกจากนนกภาษาศาสตรกลมนยงอางดวยวา ผเรยนภาษาทสองมแนวโนมทจะถายโอนคณสมบตของภาษาแม เชน ลกษณะทางสทศาสตร วากยสมพนธ และอรรถศาสตร เปนตน สกระบวนการรบภาษาทสอง อยางไรกตามแมวาพวกเขาสวนใหญจะเหนพองกนในเรองไวยากรณสากลลกษณ แตกยงมความเหนแตกตางเกยวกบระดบการควบคมหรอการเขาถงไวยากรณสากลลกษณและระดบการถายโอนคณสมบตของภาษาแมของผเรยนภาษาทสอง อนเปนทมาของสมมตฐาน 3 ประการ คอ (1) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (2) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (3) สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ ค าส าคญ: การรบภาษาทสอง / ไวยากรณสากลลกษณ

1 รองหวหนาสาขาวชาการจดการธรกจทวไป ดแลหลกสตรการจดการธรกจและ

ภาษาองกฤษ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยศลปากร


Abstract This paper discusses the fundamental conceptualization of second

language acquisition under Generative perspective. Linguists under Generative Approach claim that second language acquisition is constrained by Universal Grammar (UG) because L2 learners, like L1 acquirers, also face with ‘the poverty of stimulus’. In addition, they also claim that it is possible for L2 learners to transfer their L1 properties such as phonetics, syntax, and semantics, into their L2 acquisition because they have their L1 knowledge when commencing L2 acquisition. Nevertheless, there are disagreements on the degree of access to UG and the degree of L1 transfer. Such disagreements lead to three different hypotheses: Direct Access, Indirect Access, and No Access. Keywords: Second Language Acquisition / Universal Grammar บทน า

หนงในทฤษฎภาษาศาสตรทมอทธพลตอการศกษาเกยวกบกระบวนการรบภาษาทสอง (Second Language Acquisition) ในหาทศวรรษทผานมากคอ “ทฤษฎปรวรรตเพมพน” (Generative Approach) (Chomsky, 1965, 1981a, 1981b, 1986a, 1986b, 1988) ปจจบนนรจกกนในนาม “Minimalism Programme” (Chomsky, 1993) นบตงแต ชอมสก ไดเสนอแนวคดเกยวกบไวยากรณสากลลกษณ (Universal Grammar) และการรบภาษาในป 1965 วงการภาษาศาสตรโดยเฉพาะการบภาษาแมเกดการตนตว ไดรบความสนใจในหมนกภาษาศาสตรอยางมาก จนท าใหมการศกษาเกยวกบกระบวนการรบภาษากนอยางกวางขวาง และกอใหเกดแนวคด สมมตฐาน ตลอดจนทฤษฎตางๆ ทม


จดมงหมายเพออธบายกระบวนการ และปรากฏการณตางๆ ทเกยวของกบการรบภาษาแม ซงมทงทสนบสนนแนวคดไวยากรณสากลลกษณ และทโตแยงไมยอมรบแนวคดดงกลาว ในเบองตนบทความนจะอภปรายแนวคดพนฐานของไวยากรณสากลลกษณทเกยวของกบกระบวนการรบภาษาแมและภาษาทสอง จากนนจะน าเสนอแนวคดหลกของสมมตฐานทสนบสนนและแนวคดทปฏเสธไวยากรณสากลลกษณในกระบวนการรบภาษาทสอง

บทความนแบงออกเปน 4 ตอนดงน ตอนท 1 กลาวถงความแตกตางระหวางการรบภาษาและการเรยนภาษา ตอนท 2 น าเสนอแนวคดไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษา ตอนนแบงออกเปน 2 ตอนยอย คอ ตอนท 2.1 กลาวถงหลกการและแบบเทยบภาษา ตอนท 2.2 กลาวถงปรากฏการณภาวะไรสงเรา ตอนท 3 น าเสนอสมมตฐานเกยวกบไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสองและการถายโอนคณสมบตของภาษาแม 3 สมมตฐาน คอ (1) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (Direct Access) (2) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (Indirect Access) (3) สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ (No Access) 1. การรบภาษา (Language Acquisition) และการเรยนภาษา (Language

Learning) โดยทวไปคนสวนใหญมกเขาใจวา “การรบภาษา” และ “การเรยนภาษา”

เปนกระบวนการเดยวกน และสามารถแทนกนหรอสลบกนไดเนองจากมความหมายทคลายคลงในแงทกระบวนการทงสองนกอใหเกดสามตถยะทางภาษา (Language Competence) อยางไรก ตาม “การรบภาษา” และ “การเรยนภาษา” เปนสองกระบวนการทมความแตกตางกนดงน


“การรบภาษา” เปนศพททนกภาษาศาสตรราชบณฑตบญญตขนเพอใชแทนค าวา language acquisition ในภาษาองกฤษ การรบภาษาเปนกระบวนการไดภาษาตามธรรมชาต โดยทารกหรอผเรยนไมรตว (Unconscious) การไดหรอการรบภาษาเปนผลพวงจากการการปฏสมพนธหรอสมผสกบภาษาเปาหมาย (Target Language) ในบางครงอาจมพอ แม พเลยงหรอคนใกลชดทอยรอบขางเดกปรบเปลยนหรอดดแปลงภาษาใหเรยบงาย (Simplify) เพอชวยใหเดกเกดการเรยนรภาษา ในกระบวนการรบภาษา ทารกไมจ าเปนตองไดรบการสอนกฎเกณฑตางๆ ในภาษาแมโดยตรง (Explicit Teaching) นอกจากนทารกไมจ าเปนตองไดรบการแกไขขอผดพลาด (Error Correction) อกดวย (Brown & Hanlon, 1970; Brown, Cazden, & Bellugi, 1973; Krashen, 2002) นกภาษาศาสตรถอวาการสอนโดยตรงหรอการแกไขขอผดพลาดเปนสงเราเชงลบ (Negative Evidence)

“การเรยนภาษา” เปนกระบวนการไดภาษาแบบรส านก (Conscious) กลาวคอผเรยนไดรบการอธบายกฎเกณฑ การสอนโดยตรง ตลอดจนไดรบการแกไขขอผดพลาด จากบคคลซงเปรยบไดดงครหรอผชแนะ (Language Peer) (Brown, 1973; Dulay & Burt, 1975; Krashen & Seliger, 1975; Krashen, 2002) จะเหนวาความแตกตางระหวาง “การรบภาษา” และ “การเรยนภาษา” นกคอ การรส านก และวธการไดกฎเกณฑและคณสมบตตางๆ ของภาษาหนงๆ กลาวคอ “การรบภาษา” เปนกระบวนการตามธรรมชาต โดยทารกหรอผเรยนภาษาเรยนและรกฎเกณฑและคณสมบตตางๆ ของภาษาดวยตนเองแบบน รนย (Deduction) ปราศจากการสอนโดยตรง ขณะท “การเรยนภาษา” เปนกระบวนการทเกยวของกบการสอนกฎเกณฑและคณสมบตตางๆ ของภาษาใหกบผเรยนโดยมผชแนะหรอครนนเอง


2. ไวยากรณสากลลกษณ (Universal Grammar) กบการเรยนภาษา (Language Acquisition)

2.1 หลกการ (Principles) และตนแบบเทยบภาษา (Parameters) ชอมสก (Chomsky, 1993) กลาววา ไวยากรณสากลลกษณ คอ ระบบท

ประกอบดวยหลกการรวม อนไดแก กฎเกณฑ เงอนไขทเปนนามธรรมของภาษา (Principles) ทกภาษาในโลก และแบบเทยบภาษา (Parameters) ทอาจพบไดในภาษาตางๆ กฎเกณฑหรอเงอนไขนจะเหมอนกนในทกๆ ภาษา แตแบบเทยบภาษาจะแตกตางกนไปในแตละภาษา ชอมสกอางวาแบบเทยบภาษานจะประกอบดวยลกษณะทเปนไปได (Values or Settings) สองลกษณะ ตวอยางของหลกการรวม (Principle) เชน กฎนามวลในทกภาษาทจะตองประกอบดวยค านามซงท าหนาทเปนหนวยหลก (Head) และอาจมสวนขยาย (Modifier) ปรากฏรวมหรอไมกได ตวอยางของแบบเทยบภาษา (Parameter) เชน ต าแหนงหรอล าดบของหนวยหลกและสวนขยาย ซงแตกตางไปในแตละภาษา เชน ในภาษาไทยต าแหนงของค านามหนวยหลกจะอยขางหนาสวนขยาย (Head-initial) สวนในภาษาองกฤษต าแหนงของค านามหนวยหลกจะอยขางหลงสวนขยาย (Head-final) เปนตน

สภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษา (Language Faculty) ของทารกในระยะเรมแรกของกระบวนการรบภาษาจะมสภาวะวางเปลาหรอเปนศนย (Initial State: S0) ตอมาเมอกระบวนการรบภาษาเกดขนทารกจ าเปนตองไดรบขอมลภาษาทเรยกวา ขอมลปฐมภม (Primary Linguistic Data: PLD) ทจะเปนตวชวยก าหนดรปแบบของไวยากรณ เมอเดกทารกวเคราะหและประมวลผลขอมลปฐมภม คลงศพท (Language-specific Lexicon) จะถกสรางขนพรอมกบการจดลกษณะทเปนไปไดของแบบเทยบภาษาใหสอดคลองกบแบบเทยบภาษาในภาษาแม ขอมลปฐมภมจะประกอบดวยรปภาษาทถกตองตามกฎไวยากรณทเรยกวา positive evidence ขอมลปฐมภมชนดนจะเปนตวหนนน า (Triggers) ในการจด


แบบเทยบภาษา (White, 2003: 10) กระบวนการจดแบบเทยบภาษานจะเกดขนตลอดระยะเวลาของกระบวนการรบภาษา จนในทสดสวนในสมองทท างานดานภาษาของทารกจะพฒนาเขาสสภาวะคงท (Steady State: Ss) ซงเปนสภาวะทความรและสามตถยะทางภาษามความพฒนาเตมทไมเปลยนแปลง (Cook & Newson, 1996: 78) การเปลยนแปลงทเกดขนในกระบวนการรบภาษาแสดงดงภาพท 1

S0 Ss (Cook & Newson, 1996: 78)

ภาพท 1 สภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษา

ระยะแรกของทฤษฎไวยากรณเพมพน ชอมสก (Chomsky, 1965) ไดสรางแบบจ าลองกระบวนการรบภาษาแมและอธบายวากระบวนการรบภาษาเรมตนดวยการน าเขาภาษาปอน (Input) จากนนภาษาปอนจะถกสงผานไปยงสวนประมวลผลเพอการรภาษา (Language Acquisition Device: LAD) การประมวลผลนกอใหเกดสามตถยะทางภาษา หลงจากนนผเรยนกจะสรางรปภาษาปลายทาง (Output) ทประกอบดวยกฎเกณฑตางๆ ทมจ านวนจ ากดแตสามารถใชสรางรปภาษาตางๆไดอยางเพมพนและไมจ ากด (Generative Grammar) กระบวนการรบภาษาเชนนสามารถแสดงใหเหนไดดงแบบจ าลองขางลางน (Primary Linguistic Data) (A Generative Grammar)

(Cook & Newson, 1996: 80)

ภาพท 2 แบบจ าลองสวนประมวลผลเพอการรภาษาของกระบวนการรบภาษาท 1

Input Output Language Acquisition

Device


แมวาแบบจ าลองจะไดรบการยอมรบในระยะแรก อยางไรกตามแบบจ าลองดงกลาวไดถกแกไขดดแปลงในเวลาตอมา คก และนวสน (Cook & Newson, 1996: 81) กลาววา หนวยประมวลผลภาษาประกอบดวยไวยากรณสากลลกษณ ซงกคอหลกการรวมและแบบเทยบภาษา ความรเกยวกบภาษาทเดกรบหรอเรยนร ไดแก (1) โครงสรางแบบพงพา (Structural Dependencies) (2) แบบเทยบภาษาทสอดคลองกบภาษาแม (3) ประมวลศพท (Lexical Entries) ทประกอบดวยขอก าหนดทวาค าศพทค าหนงมหนาทอยางไรในประโยค แบบจ าลองกระบวนการรบภาษาภายใตแนวคดกฎเกณฑรวมและแบบเทยบภาษา เชนนสามารถแสดงใหเหนไดดงแบบจ าลอง ในภาพท 3 น

(Primary Linguistic Data) (A Grammar Consisting of Principles, Parameters,

and Lexicon) (Cook & Newson, 1996: 81)

ภาพท 3 แบบจ าลองไวยากรณสากลลกษณของกระบวนการรบภาษาท 1 2.2 ภาวะไรสงเรา (The Poverty of Stimulus) หลกฐานหรอเหตผลหลกทสนบสนนสมมตฐานทวาไวยากรณสากลลกษณ

เปนคณสมบตทตดตวมนษยมาแตก าเนดและมบทบาทส าคญในการควบคมกระบวนการรบภาษาแม กคอ (1) การทเดกสามารถเรยนรภาษาทใชในหมสมาชกครอบครวและชมชนทเดกเตบโตไดอยางรวดเรว เปนธรรมชาต ปราศจากความยากล าบาก (2) ภาษาของเดกทผดเพยน แตกตางหรอซบซอนกวาภาษาปอน (3) รป

Output Input Universal

Grammar


ภาษาทเดกใชทมคณลกษณะหรอโครงสรางซงถกตองตามหลกไวยากรณในภาษานนแตไมเคยปรากฏในภาษาผใหญทอยรอบตวเดก และเปนโครงสรางทไมไดรบการสอนโดยตรง (4) การเรยนรคณลกษณะหรอโครงสรางของภาษาบางอยางจะเกดขนทชวงอายตางกน หลกฐานดงกลาวน โดยเฉพาะสามขอแรกถอเปนปรากฏการณทเรยกวา “ภาวะไรสงเรา” (“The Poverty of Stimulus” or “the Logical Problem in Language Acquisition”) (White, 2003: 4)

ตวอยางของปรากฏการณภาวะไรสงเราทนกภาษาศาสตรมกหยบยกมากลาวถง คอ การไดกฎเกณฑขอจ ากดในการอางองรวมของค าสรรพนาม (Coreference) ในภาษาทมการละสรรพนาม (+Null Subject Language) เชน ภาษาสเปน ภาษาญปน และภาษาไทย เปนตน และในภาษาทไมสามารถละค าสรรพนาม (-Null Subject) เชน ภาษาองกฤษ เปนตน ซงในบทความนจะไดกลาถงตวอยางนพอสงเขปดงน

การอางองรวม (Coreference) หมายถง การทค าสรรพนามในอนพากยซอน (Embedded Clause) มการอางองถงบคคลหรอสงๆ เดยวกบค านามหรอค าสรรพนามในอนพากยหลก (Matrix Clause) ดงตวอยาง (1)

(1) [Maryi thinks [shei will win]]

จะเหนวาในประโยค (1) she ในอนพากยซอนอางถง Mary ในอนพากยหลกซงเปนสงอางองทอยขางหนา (Antecedent) ดงนน she จงมการอางองรวมกบ Mary การอางองภายในประโยคเดยวกนเชนนเรยกวา (Bound Variable) นอกจากน she ยงสามารถใชอางองถงบคคลทอยในปรเฉท (Discourse) นอกประโยคไดดวย กลาวคอ she ในอนพากยซอนอาจหมายถงบคคลอนทไมใชตว Mary กได

ภาษาสเปนถอวาเปนภาษาทมการละค าสรรพนาม กลาวคอ ค าสรรพนามทท าหนาทเปนประธานในอนพากยอาจปรากฏหรอถกละได เชน


(2) Juan cree que - es intelligente Juan believe that (he) is intelligent ‘Juan believe that (he) is intelligent’

สวนภาษาองกฤษถอวาเปนภาษาทไมสามารถละค าสรรพนาม กลาวคอ ค าสรรพนามทท าหนาทเปนประธานในอนพากยตองปรากฏอยเสมอ ไมสามารถละได เชน

(3) a. John believes that he is intelligent. b. *John believes that _ is intelligent.

อยางไรกตามค าสรรพนามในภาษาสเปนอาจปรากฏในอนพากยไดเชนกน

แตค าสรรพนามทปรากฏในอนพากยนจะมขอจ ากดในการอางองรวมมากวาค าสรรพนามทถกละ กลาวคอ ค าสรรพนามทถกละสามารถอางองถงค าสรรพนามบอกจ านวน (Quantified Pronoun) ทอยขางหนาในอนพากยหลกได นอกจากนค าสรรพนามทถกละนอาจจะอางองถงสรรพนามทอยขางหนาในประโยคเดยวกนหรออางองถงบคคลหรอสงทอยในปรเฉท นอกประโยคไดดวย ดงตวอยาง (4) ขณะทค าสรรพนามประธานเมอปรากฏในอนพากยซอนไมสามารถอางองถงสรรพนามทอยขางหนาในประโยคเดยวกน หากแตอางองถงบคคลหรอสงทอยในปรเฉท นอกประโยค ดงตวอยาง (5)

(4) [Nadiei cree [que proi es intelligente]] Nobodyi believe that (hei) is intelligent

(5) *[Nadiei cree [que éli es intelligente]] Nobodyi believe that he is intelligent


ตวอยางเกยวกบขอจ ากดในการอางองของค าสรรพนามนเปนคณสมบตทางภาษาอยางหนงทผเรยนภาษาสเปนเปนภาษาแมจ าเปนตองคนพบและเรยนรขอจ ากดน โดยปกตผทพดภาษาสเปนเปนภาษาแมจะสามารถเรยนร เขาใจขอจ ากดนไดเองอยางเรวเรว และใชค าสรรพนามไดอยางถกตองตามไวยากรณโดยอาศยเพยงขอมลปฐมภม ไมจ าเปนตองไดรบการสอนทชดเจนจากพอแมหรอคนรอบขางทพดภาษาสเปนเปนภาษาแม ความรเกยวกบภาษาทมไดรบการสอนเรยกวา “Implicit Knowledge”

3. ไวยากรณสากลลกษณกบการรบภาษาทสอง

ชวารทซ และสเปราส รวมถง ไวท (Schwartz & Sprouse, 2000a, b; White, 1985a, 1989, 2003) กลาววาในกระบวนการเรยนรหรอการรบภาษาทสอง ผเรยนตองเผชญกบปรากฏการณ “ภาวะไรสงเรา” เชนเดยวกบกระบวนการรบภาษาแม กลาวคอ ผเรยนอาจสรางและใชรปภาษาทมโครงสรางซงถกตองตามหลกไวยากรณตามภาษาเปาหมาย (Target Language) แตรปภาษานนไมเคยปรากฏในภาษาปอน หรอไมไดรบการสอนโดยตรงจากผพดภาษาเปาหมาย หากแตเปนรปภาษาทเกดจากการเรยนรกฎเกณฑหรอไวยากรณของภาษาเปาหมายแบบไรส านก และความรภาษาแมไมมสวนสนบสนน ลกษณะเชนนถอเปนสญญาณบงชวา ไวยากรณสากลลกษณม สวนควบคมกระบวนการเรยนรภาษาทสองดวยเชนเดยวกบกระบวนการเรยนรภาษาแม นอกจากน ชวารทซ และสเปราส ยงกลาววากระบวนการรบภาษาทสองเปนกระบวนการทเกดขนภายหลงจากกระบวนการเรยนภาษาแม โดยทความรเกยวกบภาษาแมอาจจะยงอยในระหวางการพฒนาในชวงวยเดก หรออาจจะอยในสภาวะทสามตถยะทางภาษาแมมความสมบรณคงทแลวในวยผใหญ ดงนนสภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษาในระยะเรมแรกของกระบวนการรบภาษาทสอง


นจงเปรยบไดกบ Si = (S0 + Ss) อยางไรกตามนกภาษาศาสตรมองวาเปนเรองยากทจะอธบายสภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษาในระยะสดทายของกระบวนการรบภาษาทสอง เนองจากผลจากงานวจยทผานมาชวาผเรยนภาษาทสองบางคนสามารถพฒนาสามตถยะทางภาษาสองไดจนถงขนทใกลเคยงกบเจาของภาษา ขณะทบางคนสามารถพฒนาไดถงเพยงบางขนเทานนและไมมการพฒนาหรอเกดการเรยนรตอไป (ซงเรยกวา Fossilization) นกภาษาศาสตรจงเรยกระยะสดทายของกระบวนการรบภาษาทสองนวา “ระยะสนสด” (Terminal State: St) การเปลยนแปลงทเกดขนกบสภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษาทสองของผเรยนภาษาทสองสามารถแสดงไดดงภาพท 4

Si St

(Cook & Newson, 1996: 126)

ภาพท 4 สภาวะการเรยนรภาษาท 2 ในกระบวนการรบภาษาทสองผเรยนมโอกาสทจะถายโอน (Transfer)

คณลกษณะของภาษาแม สภาษาเปาหมาย เชน ลกษณะทางสทศาสตร วากยสมพนธ และอรรถศาสตร เปนตน คณลกษณะของภาษาแมทเกดการถายโอนนจะสามารถพบเหนไดในระยะเรมแรกของกระบวนการรบภาษาทสอง โดยเฉพาะในภาษาในระหวาง (Interlanguage) ซงเปนภาษาทก าลงพฒนาไปสภาษาเปาหมาย ประกอบดวยกฎเกณฑความรเกยวกบภาษาเปาหมายทยงไมสมบรณ ดงจะเหนไดจากการทผเรยนใชรปภาษาทมคณลกษณะของภาษาแม มใชคณลกษณะของภาษาเปาหมาย

ประเดนการเผชญปรากฏการณภาวะไรสงเรา ระดบของความส าเรจในการรบภาษาทสองทแตกตางกน ตลอดจนการถายโอนทางภาษา ไดกอใหเกดการ


งานวจยจ านวนมากทพยามหาค าตอบเพออธบายความสมพนธของไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสอง และการถายโอนคณสมบตของภาษาแม ค าถามทมกถกหยบยกมากลาวถงในงานวจยเหลาน ไดแก “ไวยากรณสากลลกษณมบทบาทควบคมกระบวนการรบภาษาทสองเชนเดยวกบการรบภาษาแมหรอไม” “ผเรยนภาษาทสองมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณหรอไม” “ผเรยนสวนใหญมลกษณะและระดบการถายโอนนเปนอยางไร การถายโอนมระยะเวลานานเทาใด สนสดเมอใด” เปนตน ผลการวจยตางๆ ทผานมาไดถกใชเปนหลกฐานในการกลาวอางหรอตงสมมตฐานเกยวกบการเขาถงไวยากรณสากลลกษณในกระบวนการรบภาษาทสองและการถายโอนคณสมบตของภาษาแมหลายสมมตฐาน อยางไรกตามในบทความนผเขยนใครอภปรายสมมตฐานทเกยวกบสภาวะแรกเรมของภาษาในระหวาง (Interlanguage: IL) 3 สมมตฐาน ไดแก สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (Direct Access) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (Indirect Access) สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ (No Access)

3.1 สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (Direct Access)

นกภาษาศาสตรภายใตสมมตฐานน (Flynn & Martohardjono, 1994; Flym, 1996; Epstein, Flynn, & Martohardjono, 1996, 1998; Platzack, 1996) อางวาในกระบวนการรบภาษาทสองนน ผเรยนมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณไดเองโดยตรง กลาวคอไวยากรณสากลลกษณยงคงใชการไดส าหรบกระบวนการรบภาษาทสอง โดยผเรยนสามารถน าหลกการของไวยากรณสากลลกษณมาใชในการจดลกษณะของแบบเทยบภาษาใหสอดคลองกบลกษณะของแบบเทยบภาษาในภาษาเปาหมาย โดยผเรยนไมมการถายโอนคณลกษณะของภาษาแมไปสภาษาทสอง เนองจากผเรยนมสามตถยะภาษาแมทคขนานกบสามตถยะภาษาทสองหรอ


ภาษาเปาหมาย กลาวอกนยหนง คอ ผเรยนมสามตถยะแตละภาษาแยกจากกน แบบจ าลองของความสมพนธระหวาง ไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสองภายใตสมมตฐานนสามารถแสดงใหเหนดงภาพท 5

(White, 2003: 90) ภาพท 5 การเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง

เอบสไตน และคณะ (Epstein, Flynn, & Martohardjono, 1996, 1998)

อางดวยวาสภาวะเรมแรกของภาษาในระหวางถกควบคมโดยไวยากรณสากลลกษณ มใชไวยากรณภาษาแม นอกจากนภาษาในระหวางของผเรยนภาษาทสองนยงประกอบดวยหนวยค าทแสดงประเภททางไวยากรณหรอหนวยหนาท (Functional Categories) ตวอยางของหลกฐานทเอบสไตน และคณะ ใช สนบสนนสมมตฐานน มาจากผลงานการวจยเรอง “The Acquisition of whmovement in English by Non-Native Speakers of English” ในป 1993 ในการศกษาครงนนพวกเขาไดใหผพดภาษาจน ภาษาอนโดนเซย และภาษาอตาเลยนตดสนประโยคค าถามทประกอบดวยค าแสดงค าถาม wh-question ท ผดไวยากรณภาษาองกฤษ (Ungrammatical) พวกเขาคนพบวาผพดภาษาตางๆ สามารถตดสนประโยคไดถกตองทงทในภาษาแมของเขาเหลานนมไดมโครงสรางประโยคค าถามแบบ wh-question เลย ผลการศกษาชวา ความรทผพดภาษาตางๆ น ามาใชในการตดสนนน

S0 = UG

L1 Ss L1 St

IL G1 IL G1

L2 PLD


มใชความรจากภาษาแม หากเปนความรจากตนก าเนดอนซงกคอ ไวยากรณ สากลลกษณ นนเอง ดวยหลกฐานเหลาน จงท าให เอบสไตน และคณะตงขอสมมตฐานวา ผรบภาษามการเขาถงไวยากรณ สากลลกษณโดยตรง ไมผานหรอเกยวของกบภาษาแม

3.2 สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (Indirect

Access) นกภาษาศาสตรภายใตสมมตฐานน (White, 1985a, 1986, 2003; Schwartz

& Sprouse, 1994, 1996; Haznedar, 1997; Slabakova, 2001) เชอวาอนตรภาษาของผเรยนภาษาทสองมแบบเทยบภาษาของภาษาแมปรากฏรวมอยดวย กลาวคอผเรยนเรมกระบวนการรบภาษาทสองดวยไวยากรณภาษาแม ผเรยนมการถายโอนคณลกษณะของภาษาแมไปสการรบภาษาทสอง อยางไรกตามหากไวยากรณภาษาแมไมเอออ านวยหรอเกอหนนไวยากรณภาษาทสอง หรอมความแตกตางจากภาษาทสองมาก ผเรยนจะท าการปรบลกษณะของแบบเทยบภาษาใหม หรอท เรยกวา “Restructuring /Parameter Resetting” ใหสอดคลองกบลกษณะของแบบเทยบภาษาในภาษาทสอง โดยอาศยไวยากรณสากลลกษณดวยลกษณะเชนนสมมตฐานการเขาถงโดยออม จงถกเรยกอกชอหนงวา การถายโอนและเขาถงแบบสมบรณTransfer Full Access) ขอสงเกตทส าคญประการหนงของแนวคดน คอนกภาษาศาสตร เชอวา โดยปกตแลวแบบเทยบภาษาในระบบไวยากรณ สากลลกษณจะสามารถถกปรบจดใหมอกครงได

ชวารทซ และสเปราส & Sprouse, 1994, 1996) เสนอสมมตฐานการถายโอนและเขาถงแบบสมบรณ จากขอคนพบในงานวจยในป 1994 เรอง “Word Order and Nominative Case in Nonnative Language Acquisition: A Longitudinal Study of Turkish German Interlanguage” พวกเขาพบวา ในระยะเรมแรกของการรบ


ภาษาเยอรมนนน ผพดภาษาตรก มการเรยงล าดบค าหรอสวนประกอบของประโยคท เปนแบบของภาษาตรก ยงไมใชการเรยงล าดบค าแบบภาษาเยอรมน อยางไรก ตาม ในระยะตอมาเรมมการปรากฏลกษณะการเรยงล าดบค าทเปนแบบภาษาเยอรมนบาง แต ยงไมถกตองสมบรณ ในระยะนเองท ชวารทซ และสเปราส คดวาผพดภาษาตรก ม การปรบแบบเทยบภาษาแมใหสอดคลองกบลกษณะของแบบเทยบภาษาในภาษาเยอรมน จากนนเมอเวลาผานไปผพดภาษาตรกมการสมผสภาษาเปาหมายและเกดการเรยนรกฎเกณฑอยางตอเนอง จงสามารถใชการเรยงล าดบค าทเปนแบบภาษาเยอรมนไดอยางถกตองในทสด

นอกจากน เวนนกา และยงสโกนเทน (Vainikka & Young-Scholten, 1994) เสนอวา อนตรภาษาของผเรยนจะประกอบดวยไวยากรณภาษาแมเพยงบางสวนเทานน กลาวคอ มเฉพาะค าศพทและประมวลศพทเทานนของภาษาแม ไมมหนวยค าทแสดงประเภททางไวยากรณหรอหนวยหนาท อยางไรกตามหนวยค าทแสดงประเภททางไวยากรณจะคอยๆ พฒนาขนภายหลงเมอไดรบความเอออ านวยหรอเกอหนนของภาษาปอน แบบจ าลองของความสมพนธระหวางไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสองภายใตสมมตฐานนสามารถแสดงใหเหนไดดงภาพท 6

(White, 2003: 61)

ภาพท 6 การถายโอนและเขาถงแบบสมบรณ

UG

S0 = L1 Ss

L1 St

IL G1 IL G1 L2 PLD


3.3 สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ (No Access)

นกภาษาศาสตรทเสนอสมมตฐานน (Clahsen & Muysken 1986, 1989; Bley-Vronman, 1989a; Schachter, 1988) อางวาผเรยนภาษาทสองไมมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ เมอแบบเทยบทางภาษาถกจดลกษณะตามภาษาแมแลวหรอผเรยนรบภาษาแมแลว ไวยากรณสากลลกษณจะคอยๆ เสอมสลายลงและไมสามารถเขาถงหรอใชการไดอกตอไป มลเหตของค ากลาวอางนกคอ ความหลากหลายของระดบสามตถยะภาษาทสอง กลาวคอ ผเรยนบางคนอาจพฒนาไปไดเกอบใกลเคยงกบเจาของภาษา บางคนพฒนาไปไดระดบหนงแลวกไมสามารถพฒนาตอไปไดเกดการหยดยง (Fossilization) หรอแมแตในตวผเรยนคนหนงๆ เองกอาจพฒนาไปไกลในบาง เ ร อ งและบาง เ ร อ งก ไม อาจพฒนาได เปนต น นกภาษาศาสตรกลมนยงตงขอสงเกตวาถาไวยากรณสากลลกษณมบทบาทควบคมกระบวนการรบรภาษาทสองจรงหรอผเรยนมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณเชนเดยวกบกระบวนการรบภาษาแม กคงไมมความแตกตางในระดบการพฒนาสามตถยะภาษาทสอง ผเรยนภาษาทกคนคงสามารถพฒนาความรและไวยากรณภาษาทสองไดเทยบเทาเจาของภาษา เนองจากไวยากรณสากลลกษณเปนกลไกน าไปสสภาวะคงทของ สวนในสมองทท างานดานภาษาดงเชนท เกดขนในกระบวนการรบภาษาแม

คลาเซน และมยสเกน (Clahsen & Muysken, 1986) เสนอวาผเรยนภาษาทสองพฒนาสามตถยะภาษาทสองดวยกลไกทางปรชาน (Cognitive Mechanism) เชน กลวธการแกปญหา (Problem-solving Strategies) กระบวนการสอนภาษา (Language Teaching) เปนตน แบบจ าลองของความสมพนธระหวางไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสองภายใตสมมตฐานนสามารถแสดงใหเหนดวยภาพท 7


(Cook & Newson, 1996: 294)

ภาพท 7 การปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ

4. สรป บทความนไดน าเสนอแนวคดเกยวกบกระบวนการรบภาษาทสองตามแนว

ทฤษฎปรวรรตเพมพน โดยเรมจากการอธบายความแตกตางระหวางการรบภาษาและการเรยนภาษาซงเปนสองกระบวนการทมความคลายคลงและแตกตางกนในรายละเอยดบางประการ จากนนผเขยนไดกลาวถงแนวคดเกยวกบไวยากรณสากลลกษณทเกยวของกบการรบภาษา คอ หลกการรวมและแบบเทยบทางภาษา นกภาษาศาสตรเแนวปรวรรตเพมพนเชอวา ภาษาเปนคณสมบตทตดตวมนษยมาแตก าเนด ไวยากรณสากลลกษณมบทบาทควบคมกระบวนการรบภาษาแม นอกจากนยงมนกภาษาศาสตรจ านวนมากทเชอวาไวยากรณสากลลกษณมบทบาทควบคมกระบวนการรบภาษาทสองดวย หลกฐานทใชสนบสนนขอเสนอนคอปรากฏการณภาวะไรสงเรา อยางไรกตามมนกภาษาศาสตรบางกลมมความคดเหนแตกตางเรองระดบการควบคมหรอการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ ตลอดจนระดบการถายโอนคณสมบตของภาษาแมสกระบวนการรบภาษาทสอง ความเหนทแตกตางดงกลาว

L2 learning L2 competence (St)

Universal Grammar

L1 learning L1 competence (Ss)


เปนทมาของ 3 สมมตฐาน คอ (1) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (2) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (3) สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ ดงทไดน าเสนอไปแลว

จะเหนไดวาบทความนมไดมจดมงหมายเพอวจารณแสดงความเหนดวยหรอโตแยงกบแนวทฤษฎปรวรรตเพมพน หากแตตองการน าเสนอมมมองของนกภาษาศาสตรภายใตทฤษฎหนงทเกยวของกบกระบวนการรบภาษาโดยเฉพาะภาษาทสองซงนบวามความส าคญตอการสรางความเขาใจตอการจดกระบวนการเรยนการสอนภาษาตางประเทศของครภาษาในประเทศไทย กลาวคอหากครผสอนภาษาตางประเทศเขาใจธรรมชาตของกระบวนการพนฐานและปรากฏการณทเกยวของกบการรบและกระบวนการเรยนรภาษา ตลอดจนสมมตฐานทไดน าเสนอไป และน ามาประยกต เขากบการจดกระบวนการเรยนการสอนใหเออตอกระบวนการเรยนรหรอการพฒนาสามตถยะภาษาทสองของผเรยนได กจะเปนประโยชนอยางยง เชน ในกรณทครผสอนเหนวาผเรยนบางคนอาจมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณตลอดระยะเวลาของกระบวนการรบและกระบวนการเรยนภาษาทสอง กลาวคอ สามารถเรยนรโครงสรางหรอไวยากรณของภาษาองกฤษไดอยางรวดเรวดวยไวยากรณสากลลกษณโดยไมตองอาศยความรจากภาษาแม ครกอาจจะไมเนนสอนกฎเกณฑหรอขอจ ากดทางภาษาโดยตรง หากแตจดบทเรยนและกจกรรมทรวมหรอแฝงกฎเกณฑหรอขอจ ากดเหลานนไวใหผเรยนไดคนพบดวยตนเอง ซงกระบวนการเชนนกจะเปนการจดการเรยนการสอนใหคลายคลงกบกระบวนการรบภาษาตามธรรมชาต สวนในกรณทครผสอนเหนวาผเรยนบางคนอาจไมมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณเลย กอาจจดการเรยนการสอนเนนกฎเกณฑหรอขอจ ากดทางภาษาโดยตรง หรอสอนกระบวนการแกปญหาใหแกผเรยน เปนตน อยางไรกตาม ครผสอนภาษาทสองตองไมลมวาเราไมสามารถสอนทกสงทก อยางทเปนคณลกษณะของไวยากรณภาษาเปาหมายไดครบถวน บางอยางอาจไม


เคยปรากฏและเราไมสามารถท าใหปรากฏไดโดยตรงในกระบวนการเรยนการสอนภายในหองเรยนได ดงนนหนาทส าคญของครผสอนทแทจรงแลวกอาจเปนการชแนะ การจดสภาวะแวดลอมและบรรยากาศการเรยนการสอนทเออต อการพฒนากระบวนการรบภาษาทสองใหคลายคลงกบการรบภาษาแม ไมใชมงเนนการสอนกฎเกณฑ โดยตรงและใหผเรยนจดจ า หากแตจะสงเสรมผเรยนไดฝกฝน สบเสาะ เรยนรคณลกษณะตางๆ วเคราะห สรปและสรางกฎเกณฑ สรางเปนองคความรดวยตนเองดวยกลไกภายในสมองของผเรยนเชนเดยวกบกลไกทพวกเขาใชในการเรยนรภาษาแม หากท าไดดงนผเรยนกจะสามารถเรยนร และรบภาษาทสองไดอยางมประสทธผล

เอกสารอางอง

Bley-Vronman, R. (1989a) ‘What is the logical problem of foreign language learning?’, in Gass, S. and Schachter, J. (eds.) Linguistic Perspectives on Second Language Acquisition, New York: Cambridge University Press, pp. 41-72.

Brown, R., and Hanlon, C. (1970) ‘Derivational complexity and order of acquisition in child speech’, in Hayes, J. R. (ed.) Cognition and the Development of Language, New York: Wiley.

Brown, R. (1973) A first language: The early stages, London: George Allen and Unwin.

Brown, R., Cazden, C. and Bellugi, U. (1973) ‘The child’s grammar from I to III’, in Ferguson, C. and Slobin, D. (eds.) Studies of Child Language Development, vol. 20 (1), pp. 49-59.

Chomsky, N. (1965) Aspect of the theory of syntax, Cambridge: MIT Press.


Chomsky, N. (1981a) Lectures on government and binding, Dordrecht: Foris.

Chomsky, N. (1981b) ‘Principles and parameters in syntactic theory’, in Hornstien, N. and Lightfoot, D. (eds.) Explanation in Linguistics: The Logical Problem in Language Acquisition, London: Longman, pp. 32-75.

Chomsky, N. (1986a) Barriers, Cambridge: MIT Press. Chomsky, N. (1986b) Knowledge of language: Its nature, origin, and use,

New York: Praeger. Chomsky, N. (1988) Language and problems of knowledge: The Managua

lectures, Cambridge: MIT Press. Chomsky, N. (1993) ‘A minimalist program for linguistics theory’, in Hale, K.

and Keyser, S. J. (eds.) The View from Building 20, Cambridge: MIT Press, pp. 1-52.

Clahsen, H., and Muysken, P. (1986) ‘The availability of universal grammar to adult and child learners: a study of the acquisition of German word order’, Second Language Research, vol. 2, pp. 93-119.

Clahsen, H, and Muysken, P. (1989) ‘The UG paradox in L2 acquisition’, Second Language Research, vol. 5, pp. 1-29.

Cook, V., and Newson, M. (1996) Chomsky’s Universal Grammar: An introduction, Oxford: Blackwell.


Dulay, H., and Burt, M. (1975) ‘A new approach to discovering universal strategies of child second language acquisition’, in D. Dato (ed.) Developmental Psycholinguistics: Theory and Applications, Georgetown University Round Table on Languages and Linguistics. Washington: Georgetown University Press, pp. 209-233.

Epstein, S., Flynn, S., and Martohardjono, G. (1996) ‘Second language acquisition: Theoretical and experimental issues in comtemporary research’, Brain and Behavioral Sciences, vol. 19, pp. 677-758.

Epstein, S., Flynn, S., and Martohardjono, G. (1998) ‘The strong continuity hypothesis: Some evidence concerning functional categories in adult L2 acquisition’, in Flynn, S. Martohardjono, G. and O’Neil, W. (eds.) The Generative Study of Second Language Acquisition, Mahwah: Lawrence Erlbaum, pp. 61-77.

Flym, S. (1996) ‘A parameter setting approach to second language acquisition’, in Ritchie, W. and Bhatia, T. (eds.) Handbook of Language Acquisition, San Diego: Academic Press, pp. 121-58.

Haznedar, B. (1997) ‘L2 acquisition by a Turkish speaking-child: evidence of L1 influence’, in Hughes, E., Hughes, M. and Greenhill, A. (eds.) Proceedings of the 21st Boston University Conference on Language Development, Somerville: Cascadilla Press, pp. 257-268.


Krashen, S. D., and Seliger, H. W. (1975) ‘The essential contributions of formal instructions in adult second language learning’, TESOL Quarterly, vol. 9, pp. 173-183.

Krashen, S. (2002a) ‘The comprehension hypothesis and its rivals’, Selected papers from the Eleventh International Symposium on English Teaching/Fourth Pan-Asian Conference, English Teachers Association /ROC. Taipei: Crane Publishing Company, pp. 395-404.

Platzack, C. (1996) ‘The initial hypothesis of syntax: a minimalist perspective on language acquisition and attrition’, in Clahsen, H. (ed.) Generative Perspective on Language Acquisition: Empirical Findings, Theoretical Considerations, Cross-Linguistic Comparisons, Amsterdam: John Benjamin, pp. 396-414.

Scharchter, J. (1988) ‘Second language acquisition and its relationship to Universal Grammar’, Applied Linguistics, vol. 9(3), pp. 219-235.

Schwartz, B. D., and Sprouse, R. A. (1994) ‘Word order and nominative case in nonnative language acquisition: a longitudinal study of Turkish German interlanguage’, in Hoekstra, T. and Schwartz, B. D. (eds.) Language Acquisition Studies in Generative Grammar, Amsterdam: John Benjamins, pp. 317-368.

Schwartz, B. D., and Sprouse, R. A. (1996) ‘L2 cognitive states and the Full Transfer/Full Access model’, Second Language Research, vol. 12, pp. 40-72.


Schwartz, B. D., and Sprouse, R. A. (2000a). ‘The use and abuse of linguistics theory in L2 acquisition research’ in Juffs, A., Talpas, T., Mizera, G. and Burtt, B. (eds.) Proceedings of GASLA IV. University of Pittsburgh Working Papers in Linguistics, pp. 176-187.

Schwartz, B. D., and Sprouse, R. A. (2000b) ‘When syntactic theories evolve: Consequences for L2 acquisition research’, in Archibald, J.(ed.) Second Language Acquisition and Linguistic Theory, Oxford: Blackwell, pp. 156-186.

Slabakova, R. (2001) Telicity in the second language, Amsterdam: John Benjamins.

Vainikka, A., and Young-Scholten, M. (1994) ‘Direct access to X’-theory: Evidence from Korean and Turkish adults learning German’, in Hoekstra, T. and Schwartz, B. D. (eds.) Language Acquisition Studies in Generative Grammar, Amsterdam: John Benjamins, pp. 265-316.

White, L. (1985a) ‘Is there a logical problem of second language acquisition?’, TESL Canada, vol. 2, pp. 29-41.

White, L. (1989) Universal grammar and second language acquisition, Amsterdam: John Benjamins.

White, L. (2003) Second language acquisition and universal grammar, Cambridge: Cambridge University Press.


Once in a Lifetime และชวตของผมกเปลยนไป….. (ตอนท 1)

สรวชญ แสงสวรรณ1

หลงจากผมเรยนจบปรญญาตร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร เมอป พ.ศ. 2545 ผมมโอกาสไปสอบโครงการเรอเยาวชนเอเชยอาคเนย (Ship for Southeast Asian Youth Program) จงนำประสบการณการสอบมาเลาสกนฟง เพอเปนประโยชน ตอคนทสนใจโครงการนและเตรยมต วสอบในปตอไป

ยอนกลบไปสมยทเรยนมหาวทยาลยเมอ 10 กวาปทแลว ผมเคยไดยนชอ โครงการเรอเยาวชนเอเชยอาคเนยจากรนพคนหนงทเรยนเศรษฐศาสตรดวยกน เราไปพบกนโดยบงเอญทกรงปราก สาธารณรฐเชก เมอป พ.ศ. 2544 ในการประชมผน า

1 อาจารยประจ าส านกวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง


เยาวชนนานาชาต (International Youth Leadership Conference) เนองจากรนพคนนสอบเขาโครงการเรอเยาวชนเอเชยอาคเนยไดในป พ.ศ. 2544 เขาเลาประสบการณการเดนทางไปยงหลายประเทศในอาเซยน รวมถงประเทศญปน ในฐานะตวแทนของประเทศไทย เขาจงเปนแรงบนดาลใจแกผมเปนอยางมาก

เมอกลบถงเม องไทย ผมจงหาข อมลเกยวก บโครงการเรอเยาวชนเอเช ย อาคเนย และหวงวาจะต องเป นต วแทนประเทศไทยให ได สงน คงจะสราง ความภาคภมใจใหแกผมและครอบคร วเปนอย างย ง หลงจากหาข อมลแลว ผมก ได ทราบวา โครงการเรอเยาวชนเอเชยอาคเนยเป นโครงการตามขอตกลงรวมกนระหว าง รฐบาลญป นกบรฐบาลของประเทศในเอเช ยตะว นออกเฉยงใต 5 ประเทศ คอ อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย ซงจดท าขนเมอเดอนมกราคม พ.ศ. 2517 ในสมยทนายคาคยอ ทานะกะ ด ารงต าแหน งนายกรฐมนตรของประเทศ ญป น และนายสญญา ธรรมศกด ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรของประเทศไทย โดยประเทศญปนเป นเจาของโครงการและเป นผ สนบสน นคาใชจ ายหลก ส วนประเทศ อนทเขารวมโครงการจะเป นผรบผดชอบคาใชจ ายทเหลอในการตอนรบคณะเรอ เยาวชนเอเช ยอาคเนย

เมอบรไน และเว ยดนาม เขาเป นสมาชกสมาคมประชาชาตเอเชยตะว นออก เฉยงใต ในป พ.ศ. 2527 และ 2538 ตามลำด บ ทงสองประเทศไดรบเชญใหส งเยาวชน เข ารวมโครงการเร อเยาวชนเอเช ยอาคเนย ตอมาก มพชา ลาว และพมา ไดรบเชญ ใหสงเยาวชนเขารวมโครงการในป พ.ศ. 2540

ในแต ละป เรอเยาวชนเอเช ยอาคเนย จะนำคณะเยาวชนจากกลมประเทศ อาเซยน ประเทศละ 28 คน พรอมกบหวหน าคณะผแทนเยาวชนประเทศละ 1 คน รวมท งคณะเยาวชนจากประเทศญป นอกจ านวน 40 คน รวมท งสนประมาณ 330 คน รวมเดนทางโดยม จดเรมตนของการเด นทาง ณ ประเทศทก าหนดใน แตละป และจะแวะเย อนประเทศตางๆ ทเขาร วมโครงการ ระยะเวลาการเดนทางอย ระหวางเดอนตลาคมถ งธนวาคมของแต ละป ระหวางการเดนทางจะม กจกรรม


ตางๆ ทงบนเร อและในประเทศทแวะเย อน เชน การอภปรายในห วข อทก าหนด กฬา และนนทนาการ กจกรรมแลกเปลยนว ฒนธรรม กจกรรมเสร มสรางความเขาใจอนดซงก นและกน และการเรยนร ว ฒนธรรมผานการใชชว ตกบครอบครวอปถ มภ รวมระยะเวลาทงสน 52 วน

การจดโครงการนมวตถประสงค 5 ประการ คอ (1) เพอสงเสรมมตรภาพ และความเขาใจอนดระหวางเยาวชนญปนกบเยาวชนอาเซยน (2) เพอแลกเปลยนความคดเห นดานตางๆ เชน สงคม เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม รวมทงการศกษาแนวทางการแกปญหาในระดบเยาวชน (3) เพอเผยแพรขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรมอนดงามของแตละประเทศ (4) เพอฝกฝนเยาวชนในการอย รวมกลมและสรางสรรคประโยชนรวมกน และ (5) เพอเสรมสรางประสบการณ ความรส าหรบน าไปใชประโยชนแกประเทศชาตในอนาคต

เยาวชนทสนใจเข ารวมโครงการน ควรศกษารายละเอ ยดเกยวกบประเภท ของผ สมคร ซงม 2 ประเภท ดงน

1. เยาวชนทวไป ค อ เยาวชนจากท วประเทศ เยาวชนจากหนวยงาน ทเกยวของ และเยาวชนจากครอบครวเจ าภาพเยาวชน ทมคณสมบตตามทก าหนดไวในประกาศร บสมคร

2. เยาวชนผแทนจงหวด คอ เยาวชนทมคณสมบตตามท ก าหนดไวใน ประกาศร บสมคร เป นผ ทมภมล าเนา /มถนทอย (กำล งศกษาอย /กำลงทำงาน) ในจงหวดทตนสมคร โดยอาจเป นเยาวชนเครอขายทปฏบตงานดานเยาวชนในพนท เยาวชนดเดนในด านต างๆ หรอเยาวชนท สรางค ณประโยชนใหแกสงคม

ผมเล อกสมครประเภทเยาวชนท วไป ซงตองสอบข อเขยนทสนามสอบ สวนกลาง เราต องกรอกข อมลในใบสมครเก ยวก บกจกรรมทเราเคยทำ หรอทนทเคย ไดร บ ขอแนะนำเลยนะครบวาหากเคยได รบรางวล ไมว าจะเป นระดบจงหวด ระดบชาต ระดบนานาชาต หรอรางวลเกยรตบตรใดๆ ขอใหเขยนใหครบถ วน เพราะส งเหลานคอใบเบกทางสการเปนตวแทนของประเทศไทย


หลงจากกรอกขอมลและเตรยมเอกสารท กอยางพรอมแลวก สงไปยง ส านกงานส งเสรมสวสดภาพและพ ทกษเด ก เยาวชน ผด อยโอกาสและผสงอาย (สท.) และรอประกาศเร ยกสอบข อเขยน โดยมจ านวนผสมครประเภทท 1 ในแตละป ประมาณ 500 ถง 1,000 คน ซงจะมผผ านเข ารอบส มภาษณประมาณ 100 คนเพอคดเลอกใหเหลอผเข ารวมโครงการประมาณ 13 ถง 14 คน และคดเลอกโดย การสมภาษณจากเยาวชนประเภทท 2 ใ หได ต วแทนในจำนวนเทาๆ กน การสมภาษณเขมขนมาก แตผมอยากจะบอกท กคนวา หากเรามความมงม นและ ความฝน ทกอย างก ส าเร จไปกวาครงทางแลว

การสอบข อเขยนสำหรบผสมครประเภทท 1 (เยาวชนทวไป) จะแบงเปน 4 ตอน คะแนนเต ม 100 คะแนน ใชเวลาทงหมด 2 ชวโมง ขอสอบประกอบดวย

1. ไวยากรณ (Structure /Grammar) 2. การอานจบใจความ (Reading Comprehension) 3. การแปลบทความจากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย และจากภาษาไทย

เปนภาษาองกฤษ (English-Thai Translation, Thai- English Translation) 4. การเขยนเรยงความ (Essay) ในการทำขอสอบควรมการวางแผนใหด เนองจากมจ านวนขอสอบมาก แต

ระยะเวลานอย เพราะผมคดวาเมอมการวางแผนทด ก ท าใหเรามชยไปกว าครงแลวส าหรบคนอยากจะสอบ ผมมแนวขอสอบมาเล าสกนฟ งครบ

ข อสอบทเปนโครงสรางไวยากรณเปนการเต มค าลงในชองว าง (Cloze Test) ซงต องหาคำมาเตมลงไปเอง เพราะไมมตวเลอกให แตขอสอบไมยากอย างทคดหากต งสตใหด เชน ประโยคด านหนาเปน not only… เราก จะรทนทวาตองเตมbut also ถาร ไวยากรณ ส านวน และคำเชอมตางๆ ก สามารถทำข อสอบสวนนไดผานฉลย

ในสวนของการอานจบใจความ หลกการค ออานโจทยกอนวาโจทยถามอะไร ซงสวนใหญเปนการหาใจความสำค ญ (Main Idea) หรอหาใจความทผเข ยน


บอกเป นนย (Implication) ดงนนจงต องอานเนอเรองใหเข าใจทะลปรโปรง และรวาผเขยนตองการสออะไร ส วนนตองใชทกษะการอ านอย างมาก แต ก ทงความร เรองไวยากรณไมไดนะครบ เพราะถ าเขาใจเร องไวยากรณเปนอย างด ก จะเขาใจเนอหาดยงขน เห นไหมครบวาทกสวนเกยวของก นหมดเลย

อ านมาถ งตรงนแลวเป นอยางไรบ างครบ ส ไหวก นหรอเปล า หรอต องฝ กฝนภาษาอ งกฤษให มากข น ไมใชเพ ยงเพ อเตรยมต วสอบเทานน แต เพ อเตร ยมพร อมท จะเขาสประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ดวย

ส าหรบขอสอบในส วนการแปลภาษาจะมการแปลบทความทงจากภาษา องกฤษเป นภาษาไทย และภาษาไทยเป นภาษาอ งกฤษ เพอทดสอบวาเรามทกษะ การแปลดเพยงใด พอทำข อสอบมาถ งส วนน เวลาสองช วโมงก ใกลจะหมดลงท กท แลวครบ

ส วนสดทายเป นการเขยนเร ยงความ มโจทย ประมาณ 4 ข อ เราจะเลอก เขยนเรยงความเป นภาษาองกฤษเพยงห วข อเด ยวทเราถนดทสด ซงแต ละห วข อ เก ยวก บเหตการณปจจบนทงดานสงคม เศรษฐกจ และการเม องของอาเซ ยน เราจง ต องรหลกการเขยนเร ยงความ ซงตองมค านำ เนอเรอง และสรปทชดเจน แสดงถ ง ความร ทม ใชค าไมก ากวม เขยนไดนาสนใจ นาอาน และน าตดตาม สวนนเปนสวน ทใชเวลามากทสด ผมเกอบท าไมทนครบ ภายใน 2 ชวโมงทใหมาผมกมหน ากมตา ท าอย างเต มท แทบไมไดเงยหนาข นมาด ใครเลยครบ

หลงจากน น ผมเฝาแตรอคอยวนประกาศผลสอบสมภาษณประมาณ 3 ถง4 สปดาห ในระหว างน ผมตระเวนทำบญ ท าทาน และอธษฐานจตใหสงศ กดสทธช วยดลบ นดาลใหผมไดเปนผ แทนเยาวชนไทยประจำป 2545 เพราะผมอยากสรางสนตภาพและมตรภาพในเอเช ยตะว นออกเฉยงใต และญป น ท สำค ญเพอเปนการเปดโลกทศนตวเองใหกว างข น โดยการเดนทางไปย งหลายประเทศ

ในท สด วนประกาศผลผมสทธ สอบสมภาษณก มาถง เมอผมพบชอตวเองผมดใจมากทไดเปนหนงในผเขารอบ ผมบอกก บตวเองวา ไมเป นไร ท าใหดทส ด


โอกาสมาถงแลว การสอบสมภาษณจะใชเวลาคนละประมาณ 20 นาท โดยใช เวลา3 วนในการส มภาษณ

ในวนสมภาษณ ผมต นแต เช าตร เดนทางไปพร อมกบความหวง และความปรารถนาอนแรงกลา ห วใจเต นไมเปนจงหวะ เม อมาถงหน าหองส มภาษณ เห นผ มาส มภาษณ จ านวนมาก บางก แตงช ดไทย บางก เตร ยมเครองแกะสลกมา บางก เตรยมเครองดนตรไทย และดนตรสากลมา จนผมเรมหวนใจ ส าหรบผมนนเตรยมใจและประว ต มาเพยง 1 แฟมเทาน น

เมอผมถกเรยกเข าไปในหองสอบสมภาษณ มคณะกรรมการท งไทยและ ต างชาต นงกนเต มไปหมดเลยครบ หนงในนนบอกใหผมนงลงพรอมกบแนะนำตวเอง เปนภาษาองกฤษ ผมก ตอบเปนภาษาอ งกฤษอย างสภาพ และผมก ถกถามอกหลาย ค าถาม ซงผมจ าไดวา มคนถามผมว า “คณจบคณะเศรษฐศาสตร คณค ดว าค ณม จดเดนอะไร และทำไมค ณถงเหมาะสมในการเปนผแทนโครงการเรอฯ” “เมองไทยจะ มการจ ดประช มระดบโลก ค ณร หรอไมว าคอการประช มอะไร และมความสำคญ อย างไร” “ปญหาเขาพระวหารทกอใหเก ดความขดแยงระหวางไทยกบกมพชา ถาหากคณมอ านาจ ค ณจะแกปญหาน อยางไร” และ “ถาค ณไมไดรบการค ดเลอกใน ปน คณจะสมครในป หน าหรอไม”

ผมตองตอบคำถามเหลาน นเป นภาษาอ งกฤษท งหมดเลยครบ ส าหรบผม ผมมความตงใจจรงอยแลว ผมจงตงสต และตอบคำถามเหล านนออกมาจากใจและ สมองของผม ค าตอบพร งพร ออกมา ผมไมอยากจะเช อวา ผมตอบคำถามเหลาน น ไปไดอยางไร ผมตอบพร อมรอยย ม และผมก เห นคณะกรรมการยมใหผมดวย

แลวก มาถง การแสดงความสามารถพเศษ ผมเลอกการรายร ากระบกระบอง ทเคยใช ตอนแขงขนการเปนนกเรยนแลกเปลยน AFS เมอผมแสดงจบ คณะกรรมการก ปรบมอให และผมก เดนตวลอยออกมาจากหองสอบสมภาษณเลย ครบ ผมบอกตวเองวา เราท าเต มทแลว ผลจะออกมาอยางไร เราจะยอมรบและยนด กบคนทไดรบการคดเลอก


หนงสปดาหหลงจากนน ก ถงวนประกาศผลครบ ผมเห นชอของตวเองไดรบคดเลอกเปนตวจรง โดยผไดรบคดเลอกประกอบดวยเพศชายกบเพศหญงจ านวน เทากน เพอใหเกดความสมดลกนในเรองเพศ ผมดใจทสดทสามารถฝาฟนอปสรรค ตางๆ ได เหลอเวลาอกไมกเดอน ก จะถงวนเดนทาง ระหวางนผมตองเขารวมการฝกอบรม (Pre-Training Program) เตรยมความพรอมดานการแสดง การอภปราย กจกรรมชมรม (Club Activity) และการเรยนรแบบขามวฒนธรรม (Cross–Cultural Understanding) ในกลมประเทศสมาชกอาเซยนและประเทศญปน

และนคอจดเรมตนของการเดนทางอ นยงใหญทเปล ยนชว ตของผมไปอยาง สนเชง (ต ดตามตอนท 2 50 วนกบประสบการณ ในตางแดนทง 6 ประเทศ)


Book Review Alan M. Gallion1

Book Title: Gaijin Yokozuna: A Biography of Chad Rowan Author: Mark Panek Publisher: UH Manoa Press, 2006 Number of Pages: 320 Type: Non-Fiction Language: English Price: $27.00 / THB 900 paperback

Athlete biographies are seldom expected to leave the reader with a greater sense of culture, history and complex tradition. Where one would anticipate reading about the adrenaline rush of two conditioned athletes colliding with the force of an auto collision, Mark Panek delivers a thoughtful and informative biography of Hawaiian-born sumo wrestling legend Chad Rowan, Akebono. Panek started studying the yokozuna in 1998, 8 years before the publication of this biography. By spending extensive periods of time with Rowan and his family and immersing himself in the distinct world of sumo, the author is able to paint the picture of a reluctant young man who becomes the cultural symbol of a foreign land.

Brought up in Waimanalo, Hawaii, Chad Rowan was always a gentle

1 Lecturer of English, School of Liberal Arts, Mae Fah Luang University, E-mail

[email protected]

mailto:[email protected]


giant. In a place where young men are expected to establish their masculinity and gain respect through a never-ending string of scraps and fights, Rowan’s physical presence attracted little adversity. At 6 feet 8 inches (2 meters) tall and weighing over 300 pounds (150 kilograms), he was soft-spoken, kindhearted and a talented basketball player. At 18 years old, Rowan’s size and athleticism were noticed by fellow Hawaiian Jesse Kuhaulua, a professional sumo wrestler, and Chad was recruited to train at his sumo beya in Japan.

The author does well to illustrate Rowan’s rude awakening and difficult transition to the contrasting culture of Japan and the strict hierarchy of sumo life. Strained hours spent training in the sand of the dohyo (wresting circle) and performing custodial work for the Azumazeki stable of wrestlers cause Chad to long for the warm breezes of his tropical home. However, being thrown around by wrestlers half his size and scrubbing the toilets of the stable eventually strengthen Rowan’s desire to chase glory in this foreign sport and culture. The more time he spends in Japan the more he understands and respects the rituals and traditions of both the country and its national sport. Eventually, he foresees his shikona (sumo name), ‘Akebono,’written large atop the banzuke listing the full hierarchy of sumo wrestlers.

Panek’s description of the incredible strength and athleticism of sumo athletes and the sweltering environment of the training stable puts the reader in the middle of the dohyo, covered in clay and sand, gasping for breath. Through tireless hours of suffering in the dohyo, perfecting sumo techniques and utilizing western weight training to strengthen his long legs (traditionally seen as a physical disadvantage in sumo), Rowan becomes the first gaijin (foreign) wrestler to hold the title of yokozuna (the highest rank in sumo). The biography


explains that it was only through this combination of Eastern and Western training that Rowan was able to accomplish his ultimate goal and elevate his name over hundreds of others to the pinnacle of the banzuke.

The 1998 Winter Olympics in Nagano set the stage for the most significant moment in the biography. As Japan presented itself to a world audience during the opening ceremony of the games, each country was designated a sumo wrestler to lead them into the stadium. Japan chose Chad Rowan, ‘Ake- bono,’ as its representative. Designated to represent the values of hard work, strength, patience and hinkaku (dignity), Rowan, an American, led Japan into its own stadium. 99999Ten years after flying halfway across the Pacific Ocean in search of success in a foreign country, in a foreign sport that represented the most coveted values of the people, Chad Rowan had found more than just success. He had found a new identity. Gaijin Yokozuna: A Biography of Chad Rowan explains that Akebono was and is more than just a sports superstar; he exemplifies the possibilities when people put aside cultural differences and embrace the positive qualities and values which can make all of us great.

mfu connexion: journal of humanities and social...

Documents