วารสาร ศาสตร์แห่งผู้นำ
DESCRIPTION
วารสาร “ศาสตร์แห่งผู้นำ” (ฉบับ e-book) ปีที่ 1 ฉบับที่ 2 มกราคม – มีนาคม 2554 จัดทำโดย หลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาผู้นำทางสังคม ธุรกิจและการเมือง วิทยาลัยนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิตTRANSCRIPT
1
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
2
จดพมพและเผยแพรโดย สำนกพมพมหาวทยาลยรงสต
ทปรกษา รองศาสตราจารย วทยากร เชยงกล
คณบดวทยาลยนวตกรรมสงคม
ผทรงคณวฒ ศาสตราจารย ดร.ตน ปรชญพฤทธ
จฬาลงกรณมหาวทยาลย (อดต)
ศาสตราจารย ดร.อดม ทมโฆสต
สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร
ศาสตราจารยคลนก นพ.สรวทย เตชธวานนท
มหาวทยาลยรงสต
รองศาสตราจารย ดร.วรพทย มมาก
มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร
รองศาสตราจารย ดร.กงพร ทองใบ
มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช
ดร.สวทย ธนยวน
มหาวทยาลยขอนแกน
บรรณาธการ พลโท ดร.ประสารโชค ธวะนต
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
บรรณาธการผชวย ภญ.ดร.ณฐชา เพชรดากล
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
กองบรรณาธการ ผศ.ดร.นพ.ประยงค เตมชวาลา
ผอำนวยการหลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
ผศ.ดร.เฉยบ ไทยยง
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
ดร.ประจกษ ทรพยมณ
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
ดร.วนสรา เชาวนนยม
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
ดร. ภวนดา คณผลน
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
ดร.พฤฒไกร ศรชย
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
ดร.เมธาคณ ตงคะสมต
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำฯ
รศ.ดร.สรชาต ณ หนองคาย
มหาวทยาลยมหดล
รศ.ดร.สมาน งามสนท
มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ
ดร.ฉตรวรญ องคสงห
หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑตสาขาผนำฯ online
อาจารยวนวชต บญโปรง
หลกสตรศลปศาสตรบณฑตสาขาผนำฯ
อาจารยดารณ อนทะแสน
หลกสตรศลปศาสตรบณฑตสาขาผนำฯ
วารสารศาสตรแหงผนำปท 1 ฉบบท 2 มกราคม - มนาคม 2554 ISSN 1906-5779
รายนาม คณะผทรงคณวฒในการทบทวนบทความวารสาร ศาสตรแหงผนำ ปท 1 ฉบบท 2
รศ.ดร.วรพทย มมาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร อาจารย ดร.บญเลศ ไพรนทร มหาวทยาลยกรงเทพธนบร อาจารย ดร.ประจกษ ทรพยมณ มหาวทยาลยรงสต ผศ.ดร.เฉยบ ไทยยง มหาวทยาลยรงสต อาจารย ดร.วนสรา เชาวนนยม มหาวทยาลยรงสต อาจารย ดร.ภวนดา คนผลน มหาวทยาลยรงสต
3
บทบรรณาธการ
“ศาสตรแหงผนำ” เปนวารสารทหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาผนำ
ทางสงคม ธรกจและการเมอง จดทำขนเพอเผยแพรความรเกยวกบศาสตรแหงผนำ
สำหรบเปนสอกลางในการแลกเปลยนทศนะแนวคดองคความรดานศาสตรเกยวกบ
ผนำและเปนสอสมพนธการเรยนรระหวางผนำและผสนใจทวไปดวยบทความท
หลากหลายเกยวกบศาสตรและศลปะในการเปนผนำซงเปนผลงานของนกวชาการ
ผทรงคณวฒ ทงจากภายในและภายนอกมหาวทยาลย
วารสารฉบบนเปนวารสารฉบบท 2 เรมดวย “วสยทศนประเทศไทยกบ
ความเปนผนำในประชาคมเศรษฐกจอาเซยน” อนเปนทศนะของทานอธการบด
มหาวทยาลยรงสต (ดร.อาทตย อไรรตน) ตามดวยบทความเรอง “ยทธศาสตรการพฒนา
เศรษฐกจแบบยงยน” ซง ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล เลขาธการมลนธแมฟาหลวง ได
ถายทอดประสบการณจากการถวายงานสมเดจยาทดอยตง หลงจากนน พล.ต.อ.วเชยร
พจนโพธศร ผบญชาการตำรวจแหงชาต ไดเลาถง “ประสบการณความสำเรจใน
การเปนผนำ” ซงผบญชาการตำรวจแหงชาตเนนถงคำขวญทวา “บรการดจญาต
พทกษราษฎรดจครอบครว” ขณะท ผศ.ดร.นายแพทยประยงค เตมชวาลา ไดชให
เหนถงทศทางในการปฏรประบบงานตำรวจไทย ใหสามารถตอบสนองความตองการ
และความคาดหวงของประชาชน ไดอยางแทจรง ดวยการนำเสนอบทความอนเปน
ผลสรปการวจยทไดเสนอตอวฒสภา เรอง “การปฏรปโครงสรางและระบบงาน
ตำรวจไทย” ขณะเดยวกน พลโท ดร.ประสารโชค ธวะนต กไดนำเสนอ “กลยทธ
การนำนโยบายไปสการปฏบต : กรณศกษาการปรบโครงสรางกองทพบก” ดวย
อยางไรกด โดยทการศกษาเกยวกบผนำและภาวะผนำนน นอกจากจะ
ศกษาศาสตรและศลปะในการเปนผนำแลว ยงจะตองศกษาเรองจรยธรรมอนเปน
องคประกอบสำคญของภาวะผนำดวย ดงนนวารสารฉบบนจงไดนำเสนอบทความ
4
เรอง “ภาวะผนำและจรยธรรมสำหรบนกบรหาร” โดย ดร.บญเลศ ไพรนทร ขณะท
ดร.อภวตต นมละออร นำเสนอเรอง “ผนำแหงการเปลยนแปลง” นอกจากนน
ดร.ประจกษ ทรพยมณ ยงไดเสนอบทความโดยใชการวจยเรอง “การวเคราะหเชงเปรยบ
เทยบ (Benchmarking) องคกรนำในอตสาหกรรมรถเกยวนวดของญปน อนเดย
และไทยโดยวธ Data Envelopment Analysis (DEA)” สวนอภรตน กงสดารพร
ไดนำเสนอเรอง “ภาวะผนำของสถาบนอดมศกษา” และ ภณณณ ลาภทวเศรษฐ
เขยนเรอง Sitvation of Women Political Leaders in Global, Regional and
National Contexts
แมวาผนำมใชไดมาแตกำเนด (Born Leader) แตทกคนเกดมากตอง
พบกบผนำตงแตปฏสนธและอยกบผนำจนชวชวต ดงนนบทความเรอง “แม...ผนำ
ทใหญยงของมนษย” ทเขยนโดยอดตวฒสมาชก โสภณ สภาพงษ จงมความ
หมายและมคณคายงตอวถทางของผนำและผทจะเปนผนำตอไปในอนาคต
บรรณาธการ
5
สารบญ
บทบรรณาธการ
วสยทศนประเทศไทยกบการเปนผนำในประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 8
ดร.อาทตย อไรรตน
ยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจแบบยงยน 11
ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล
ประสบการณความสำเรจในการเปนผนำ 17
พล.ต.อ.วเชยร พจนโพธศร
การปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจไทย : บทสรปผลการศกษาวจย 22
ผศ.ดร.นพ.ประยงค เตมชวาลา
กลยทธการนำนโยบายไปสการปฏบต : กรณศกษาการปรบโครงสรางกองทพบก 37
พลโท ดร.ประสารโชค ธวะนต
ภาวะผนำและจรยธรรมสำหรบผบรหาร 49
ดร.บญเลศ ไพรนทร
ผนำแหงการเปลยนแปลง 67
ดร.อภวตต นมละออร
การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ (Benchmarking) องคกรนำในอตสาหกรรมรถ 76
เกยวนวดของญปน อนเดย และไทยโดยวธ Data Envelopment Analysis (DEA)
ดร.ประจกษ ทรพยมณ
ภาวะผนำในสถาบนอดมศกษา: ปญหาและกลยทธการพฒนา 95
อภรตน กงสดารพร
Situation of Women Political Leaders in Global ,Regional And National 111
Contexts Pannin Sumanasrethakul
โสภณ สภาพงษ
แม...ผนำทยงใหญของมนษย 127
6
7
วสยทศนประเทศไทยกบความเปนผนำในประชาคมเศรษฐกจอาเซยน
8
วสยทศนประเทศไทยกบความเปนผนำ ในประชาคมเศรษฐกจอาเซยน
ดร. อาทตย อไรรตน*
ในเวทประชาคมเศรษฐกจอาเซยนทไทยเปนสมาชกอยในปจจบนนน
แมวาจะกอใหเกดประโยชนตอประเทศในหลายๆดานแตกคงปฏเสธไมไดวาในอก
ดานหนงสงผลทำใหภาคธรกจของไทยมการแขงขนกบประเทศเพอนบานทเปน
สมาชกประชาคมเศรษฐกจอาเซยนดวยกนสงขนดงนนเมอพจารณาจากศกยภาพ
ของประเทศไทยในปจจบน ไทยเรานาจะสามารถแขงขนกบประเทศเพอนบานและ
กาวขนมาเปนผนำของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในอนาคตไดโดยพจารณาจาก
ตนทนทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศอยางนอย4ดานคอ
1. เกษตรกรรมและอตสาหกรรมการเกษตร
ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรมมาแตดงเดม ไทยเราโชคดทม
ทรพยากรธรรมชาตทพรงพรอมและอดมสมบรณเหมาะแกการเพาะปลกและเลยงสตว
หลากหลายชนด จงทำใหไทยสามารถเปนผนำในการสงออกผลตภณฑเกษตรทง
ทแปรรปและยงไมแปรรปไปยงตลาดโลกไดในอนดบตนๆ อาท ขาว ผลไมกระ
ปอง ไกและกงแปรรป ฯลฯ ซงจดเปนผลตภณฑอาหารเปนสวนใหญ แตในดาน
ผลตภณฑแปรรปจากผลตผลทางการเกษตรอนๆเชนถงมอยางไบโอดเซลไทย
กไมนอยหนาเชนเดยวกน ดงนนจะเหนไดวา ผลตภณฑแปรรปสวนใหญลวนม
*อธการบดมหาวทยาลยรงสต ใหทศนะเกยวกบตนทนของประเทศเนองในโอกาสทคณาจารยและนกศกษา
ประจำหลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำทางสงคม ธรกจ และการเมอง เขาพบ และขอรบพรปใหม เมอวน
ท 13 มกราคม 2554
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
9
วตถดบสวนหนงมาจากผลตผลทางการเกษตร ประเทศไทยจงควรใหการอนรกษ
และสงเสรมภาคการเกษตรอยางจรงจง เพอใหเกษตรกรมความรและความเปนอยทด
มความภาคภมใจ และมกำลงใจในการสรางสรรคและผลตวตถดบเพอปอนใหกบ
ภาคอตสาหกรรมตางๆ ทไทยมศกยภาพในการแขงขนกบเพอนบานไดอยางมประสทธ
ภาพและยงยนตอไป
2. การทองเทยว
การทองเทยวของไทยมศกยภาพสงทจะแขงขนกบเพอนบานไดใน3ดาน
คอการทองเทยวเพอความเพลดเพลนหรอผอนคลาย การทองเทยวเชงอนรกษ
และการทองเทยวเชงวฒนธรรม
แมวาทผานมาประเทศไทยจะเผชญกบปญหาวกฤตดานตางๆอนสงผล
กระทบตออตสาหกรรมการทองเทยวของไทยโดยตรง แตในภาพรวม ความสวยสด
งดงามของทรพยากรทางธรรมชาตของไทยกยงทำใหเมองไทยเปนแหลงทอง
เทยวทดงดดใจนกทองเทยวตางชาตไดในอนดบตนๆ อยเสมอ ทงน เนองจาก
เมองไทยมภมประเทศทงทเปนภเขาและทองทะเล มภมอากาศทไมรอนหรอหนาว
เกนไปและมชายหาดทงดงามมพนทสำหรบนอนอาบแดดอยมากมาย
อยางไรกด ไทยเรายงไมไดมความใสใจเพยงพอในการรกษาและอนรกษ
ทรพยากรทางธรรมชาตทเรามอย จนบางครงถงกบละเลยความสวยงามของธรรมชาต
อนเปนมรดกทยงยนเพอแลกกบคาตอบแทนสงในชวงสนๆเชนการขดเจาะนำมนท
เกาะสมย ซงสงผลใหเกดทศนยภาพทางการทองเทยวทดอยลงไป หรออทยาน
ประวตศาสตรทจงหวดพระนครศรอยธยา กไมไดรบการสนบสนนงบประมาณ
ทจะบรณะหรอพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมไดอยางจรงจงสมศกด
ศรการเปนมรดกโลกแตอยางใดเปนตน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
10
3. การแพทย
ประเทศไทยไดมการประกาศนโยบายทจะทำใหเมองไทยเปนศนยกลาง
ทางการแพทยของภมภาคหรอMedicalHubมาเปนเวลาหลายป เนองดวยไทย
เรามปจจยเออตางๆ ททำใหชาวตางชาตตองการเขามารบการรกษาพยาบาลใน
เมองไทย อาท คณภาพของบคลากรทางการแพทยในสาขาตางๆทไมแพประเทศ
ทเจรญแลว เชน สหรฐอเมรกา ทำใหสามารถรกษาโรคทหลากหลายไดอยางม
ประสทธภาพ การมราคาคารกษาพยาบาลทไมแพงเมอเทยบกบประเทศคแขงอนๆ
และการมจตวญญาณทพรอมจะใหบรการแกผปวยดวยไมตรจต อยางทไมมค
แขงประเทศใดจะทำได
4. ศลปะเชงสรางสรรค (Creative Art)
แมวาประเทศสหรฐอเมรกาจะเคยเปนผนำในดานงานศลปะเชงสรางสรรค
(CreativeArt)อาทการใชComputerAnimationในธรกจบนเทงและภาพยนตร
แตปจจบน ประเทศไทยกไดมสถาบนทเปดการเรยนการสอนในสาขาเหลานอยาง
แพรหลาย กอใหเกดบคลากรทมคณภาพและสามารถสรางสรรคงานประเภทนได
อยางไมนอยหนาตางประเทศอยางไรกดอตสาหกรรมนกยงไมไดรบความสำคญ
ในการไดรบการสนบสนนและสงเสรมจากภาครฐเทาทควร
ดงนนหากภาครฐมวสยทศนทจะใหความสำคญและสนใจทจะสนบสนน
และพฒนาอตสาหกรรมเหลานอยางจรงจงและตอเนอง กจะทำใหประเทศไทยสามารถ
กาวขนเปนผนำในประชาคมเศรษฐกจอาเซยนนไดอยางไมยาก เนองจากเราม
ทรพยากรทพรอมอยแลวทงในสงทธรรมชาตรงสรรคให รวมทงบคคลากรในแตละ
สาขาทมความรความสามารถและมจตใจรกในการใหบรการอยางแทจรง.
15 มกราคม 2554
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
11 วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
ยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจแบบยงยน
12
ยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจแบบยงยน
หมอมราชวงศดศนดดา ดศกล*
การบรรยายครงนเลาถงแนวทางการพฒนาชนบทของมลนธแมฟาหลวง
ในพระบรมราชปถมภ โดยมตวอยางประกอบ คอ โครงการพฒนาดอยตง (พนท
ทรงงาน) อนเนองมาจากพระราชดำร และโครงการขยายผลตางประเทศ ตามแนว
พระราชดำรสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน หรอทปวงชนชาวไทยรจกกนด
วา สมเดจยา
ม.ร.ว. ดศนดดา ดศกล ผบรรยาย เปนผสบสานแนวพระราชปณธาน
ของสมเดจยา ในการพฒนาชนบทพนทตางๆ มากวา 40 ป โดยเฉพาะในการ
เปลยนแปลงพนทดอยตง จากเดมทเคยเปนสามเหลยมทองคำ หรอแหลงผลตยา
เสพตดแหงใหญทสดในภมภาคใหกลายมาเปนพนทเศรษฐกจการเกษตรทสำคญ
ของประเทศไทยในปจจบน
สถานการณและเหตผลความเปนมา
1. แนวคดบรโภคนยม และวตถนยม กระตนใหคนเราเกดความโลภ
อยากได อยากมมากกวาคนอน จนมากเกนความจำเปน โดยไมไดคำนงวาเปนการ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
*เลขาธการมลนธแมฟาหลวง ในพระบรมราชปถมภ บรรยายแกนกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต
สาขาผนำทางสงคม ธรกจ และการเมอง รนท 4 มหาวทยาลยรงสต ในวชาการจดการนวตกรรมทางสงคม (Social
Innovative Management) หวขอเรอง “การพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทยงยนตามเสนทางแมฟาหลวง”
เมอวนเสารท 15 มกราคม 2554
13
เผาผลาญทรพยากรใหหมดไป และสงผลกระทบตอ สงแวดลอม กอใหเกดภยพบต
ทางธรรมชาต และภาวะขาดสมดลระหวางการใชและการรกษาทรพยากรสำหรบ
ภายภาคหนา
2. ความเหลอมลำทางชนชนและการเอารดเอาเปรยบจากนายทน สอตางๆ
ทเขาถงผบรโภคโดยตรง เชน อนเตอรเนต วทย โทรทศน เปนการโฆษณาชวนเชอ
และปลนรายไดอนนอยนดจากคนยากคนจน มาเปนผลประโยชนทางการคาแก
นายทนทรำรวยอยางมหาศาลอยแลว ทงทคนยากคนจนเหลานนยงไมมอาหารพอ
กน ไมมทอยอาศย เครองนงหม อาหาร หรอยารกษาโรค
3. ประเทศชาตและสงคมโลกแบงเปนฝกเปนฝาย ประเทศรำรวย และ
ประเทศยากจนตางกลาวหากนวาอกฝายทำลายสงแวดลอม สวนการเมองไทยกม
การแบงขว แบงส ปลกระดมประชาชน
4. ประเทศตางๆ ในโลกกำลงประสบวกฤต และยงไมสามารถหาทางออก
ได แตประเทศไทยโชคดทมพระประมขของประเทศทหวงใยพสกนกรและทรงคด
วจย พฒนาโครงการพระราชดำรจำนวนมากเพอพฒนาคณภาพชวตของพสกนกร
ของพระองค แตหนวยงานตางๆ ละเลยและไมนำแนวพระราชดำรไปปรบใชอยางตอ
เนองและไมเปนประโยชนเทาทควร
โครงการพฒนาดอยตง (พนททรงงาน) อนเนองมาจากพระราชดำร
พนทดอยตงกอนป พ.ศ. 2531 ตงอยใจกลางพนทสามเหลยมทองคำ
ประกอบดวยชนเผา 6 ชนเผา พด 7 ภาษา พนทแรนแคน มปญหาสงคม เชน
การปลกฝน การลำเลยง และตดยาเสพตด การคามนษย โรคเอดส และกอง
กำลงชนกลมนอย 3 กอง คอ ขนสา วา และกกมนตง โดยรวมถอวามสภาพท
เลวรายกวาสามจงหวดภาคใตในปจจบน
เมอสมเดจยาไดทอดพระเนตรเหนปญหาในพนท พระองคตรสวา “ฉน
จะปลกปาบนดอยตง” จงเปนทมาของโครงการพฒนาดอยตงฯ ทกอตงขนเมอ
ป พ.ศ. 2531 เมอสมเดจยาทรงมพระชนมาย 87 พรรษา
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
14
ยทธศาสตรการพฒนาของมลนธแมฟาหลวง ในพระบรมราชปถมภ
หลกการทรงงานของสมเดจยากบพระบาทสมเดจพระเจาอยหวสอดคลอง
และมอทธพลซงกนและกนในแบบ “ลกเรยนจากแม แมเรยนจากลก”
แนวทางการทำงานของมลนธแมฟาหลวงฯ เรมตนดวยการสำรวจขอมล
พนฐาน ภมสงคม และขอเทจจรงในพนท โดยการเขาเพอเขาใจและเรยนรจาก
ชาวบาน ทำใหชาวบานเกดความศรทธา และไววางใจเจาหนาทโครงการ ซงม
ปจจยความสำเรจ ดงตอไปน
1. สอสารใหเขาใจโดยการพดถาม
2. ลงดนไปใหถงทใหรถงแกน
3. ไดใจ เกดความรวมมอ
4. เรยนรและลงมอทำดวยกน
การพฒนาคนอยางบรณาการ สมเดจยาเชอวา ความยากจนและการขาดโอกาสเปนตนเหตของปญหา
เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ดงนน มลนธแมฟาหลวงฯ จงมงเนนการ
พฒนาคณภาพชวตโดยยดคนเปนศนยกลางใน 3 มตตอไปนตามลำดบ
1. แกความเจบ โดยทรงกอตงมลนธแพทยอาสาสมเดจพระศรนครนทรา
บรมราชชนน ในป พ.ศ.2507
2. แกความจน โดยทรงกอตงมลนธแมฟาหลวง ในพระบรมราชปถมภ
ในป พ.ศ.2515
3. แกความไมร โดยทรงจดตงโรงเรยนตำรวจตระเวนชายแดนกวา 300
โรงเรยน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
15
การวดความสำเรจของโครงการ
เราตงคำถามกบทมงานเสมอวา “ทกบาท ทกสตางคทลงทนไป ชาวบาน
ไดอะไร” ประกอบดวย ผลประโยชนโดยตรงทเกดกบชาวบาน ตอไปน
1. ผลลพธทางสงคม เชน ระดบการศกษาสงขน อตราการเกดการ
ตายลดลง
2. ผลลพธทางสงแวดลอม คอ ไดพนทปากลบคน และคนกบปาอย
รวมกนไดด
3. ผลลพธทางเศรษฐกจ เชน รายไดเฉลยตอคนตอป
ดอยตง: ธรกจเพอสงคม
โครงการพฒนาดอยตงฯ ทำธรกจผานแบรนด “ดอยตง” เพอเปนหนทาง
หนงในการหารายไดเขาโครงการ และไมตองพงพางบประมาณสนบสนนจาก
ภายนอก แบรนดดอยตงมทงหมด 4 ธรกจ ดงน
1. เกษตร ไดแก ดอกไม ตนไม หญาแฝก
2. อาหาร ไดแก กาแฟ และแมคคาเดเมย
3. หตถกรรม ไดแก ผาทอ เซรามค และกระดาษสา
4. การทองเทยว ไดแก พระตำหนกดอยตง หอแหงแรงบนดาลใจ สวน
แมฟาหลวง สวนรกขชาตดอยชางมบ ทพกดอยตงลอดจ และรานอาหาร
แบรนดดอยตงเนนการสรางงาน สรางอาชพ และสรางรายไดโดยการ
แปรรปเพอสรางมลคาและพฒนาคณภาพตลอดสาย เชน การเพมราคาผลกาแฟ
สกจาก ราคา 15 - 18 บาท / กโลกรม มการแปรรปและไปเรอยๆ จนกระทงเปน
กาแฟชงในรานกาแฟดอยตงทมมลคา 4,000 บาท / กโลกรม เปนตน
รายไดจากการจำหนายผลตภณฑดอยตงทำใหโครงการพฒนาดอยตงฯ
สามารถเลยงตวเองไดตงแตป พ.ศ. 2543 เปนตนมา ซงตรงตามเปาหมายทวาง
ไวตงแตตอนเรมตนโครงการวาตองการใชงบประมาณแผนดนใหนอยทสด และม
รายไดเพยงพอเพอเลยงตวเองภายในปท 14 ของการดำเนนงาน นอกจาก
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
16
โครงการพฒนาดอยตงฯ จะสามารถพงพาตนเองทางการเงนไดแลว ผลกำไรทได
ยงนำกลบไปใชในการพฒนาสงคมตอไปอกดวย
คณะนกศกษาไดฟงคำบรรยายครงนแลวรสกซาบซงในแนวพระราชปณธาน
ของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนทพระองคทานมวธการเรยนร ”ลกเรยน
จากแม แมเรยนจากลก” ซงวธการดำเนนการของโครงการพฒนาดอยตงฯ ยง
เปดโอกาสใหผทรงคณวฒเรยนรจากชาวบานโดยตรงดวย คณะนกศกษาจงขอนอม
รบแนวทางการพฒนาสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมแบบยงยนตามเสนทางแม
ฟาหลวงเพอนำไปตอยอดทางวชาการเพอการทำดษฎนพนธ และนำไปใชในการ
ดำเนนชวตประจำวนเพอใหเกดประโยชนสงสดสำหรบสงคมและประเทศชาตตอไป
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
17 วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
ประสบการณความสำเรจในการเปนผนำ
18
ประสบการณความสำเรจในการเปนผนำ
พล.ต.อ.วเชยร พจนโพธศร*
เนอหาของการบรรยายแบงเปน 4 หวขอหลกไดแก ความสำคญของ
ผนำ ความแตกตางระหวางผบรหารและผนำ ประสบการณของผบรรยายทเปน
ปจจยนำไปสความสำเรจในการเปนผนำ และสรปคณลกษณะทดของผนำ โดยม
วตถประสงคเพอใหผฟงไดรบรถงแนวคดทฤษฎของการเปนผนำ ตอมาเปนการ
บรรยายถงประวตของผบรรยายซงนำมาสการเปนผนำทด จากนนจงเปนการนำทฤษฎ
ทดงกลาวมาประยกตใชในการบรหารงานองคการขนาดใหญและมความสำคญอยางยง
ตอประเทศไทย นนคอสำนกงานตำรวจแหงชาต โดยผบรรยายไดมการกำหนดวสย
ทศนทชดเจนท ในการบรหารงานไววา “บรการดจญาต พทกษราษฎรดจครอบครว”
ซงเปนแนวทางในการกำหนดกลยทธในการบรหารงานของสำนกงานตำรวจแหง
ชาตอยางบรณาการตอไป
ความสำคญของผนำ
ผนำคอบคลากรทมความสำคญทสดขององคการ โดยจะเปนผชกนำหรอโนม
นาว กำหนดวสยทศน และวางกลยทธ เพอใหผใตบงคบบญชาปฏบตตามเพอ
บรรลเปาหมายทไดกำหนด ทฤษฎทกลาวถงความสำคญของผนำมดงน
• ภาวะผนำเปนบทบาททเรยกไดวาเปนกญแจสำคญของการคงอย
ขององคการและสงคม (Paulus และคณะ, 1996 : 298 )
* ผบญชาการตำรวจแหงชาต บรรยายแก นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำทางสงคม
ธรกจ และการเมอง รนท 4 มหาวทยาลยรงสต เรอง “ประสบการณความสำเรจในการเปนผนำ” เมอวนอาทตยท
9 มกราคม 2554
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
19
• ความสำเรจหรอความลมเหลวขององคการพบวา เกยวกบการขาดภาวะ
ผนำทมประสทธภาพ (Schultz & Schultz, 1994 )
• ผบรหารหรอผนำ เปนสวนสำคญทจะทำใหองคการดำเนนภารกจ
อยางมจรยธรรมหรอไมมจรยธรรม เนองจากผบรหารมหนาทวางแผน กำหนด
นโยบายและตดสนใจเปนสวนใหญ ซงผนำทมพฤตกรรมทางดานจรยธรรม เปน
แบบอยางทดใหกบลกนอง
• จะมอทธพลตอพฤตกรรมของสมาชกในองคการอยางสง และการเปน
สมาชกทดขององคการ
ความแตกตางระหวางผบรหารและผนำ
ผบรหารเปนผสรางและกำหนดวสยทศน แผนกลยทธ และแนวทางการ
ปฏบต แลวนำมาใชกำกบดแลองคการของตนใหเกดประสทธภาพสงสดในการทจะ
ไปสเปาหมายทไดกำหนดไว ดงนนผบรหารจะตองมคณสมบตทสำคญดงน
• ผบรหารมความแตกตางกน ในความสามารถ ขนกบกระบวน
ทศน ความร ความสามารถและความมงมน
• ผบรหารจำเปนตองศกษาวชาการบรหารใหถองแท และเขาใจ หาไม
เชนนนแลวไมอาจจดการกบกระบวนการใหบรรลเปาหมายขององคการ
• บคคลหนงจะซมซบและมภาวะผนำไดมกขนกบการไดรบการปลก
ฝงและอบรมมาตงแตชวตในวยเดก และเกดการสงสมเรยนรในการเปนผนำ
ปจจยนำไปสความสำเรจในการเปนผนำ
ผบรรยายใหความสนใจในเรองการศกษาเลาเรยนอยตลอดเวลา และประกอบ
กบผทมสตปญญาดดงทไดทราบประวตการศกษาทงในระดบประถม และระดบ
มธยม แมกระทงเขารบราชการตำรวจแลวกยงสำเรจการศกษาตอในระดบปรญญาโท
อกถง 3 หลกสตร สวนประวตการทำงานเปนผมผลงานทด มความตงใจและมงมน
ในการทำงานอยางมประสทธภาพ ประกอบกบไดรบราชการในสำนกพระราชวงอย
เปนเวลาถง 25 ป
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
20
จากประวตสวนตวของผบรรยายทไดกลาวมาจงสงใหไดรบตำแหนงผ
บญชาการตำรวจแหงชาตในปจจบน ซงจะเหนไดวาภาวะผนำของผบรรยายนน
ไดเกดมาจากการสงสมความรทางวชาการ ประกอบกบประสบการณในการทำงาน
ทอยในลกษณะงานเดยวกนมาเปนระยะเวลานานทำใหเกดความร ความเขาใจ ในงาน
ททำอยอยางลกซง และไดนำความรและประสบการณเหลานนมาบรณาการเขา
ดวยกนจนเกดเปนแนวทางการบรหารงานทงหมดดงตอไปน
• มจตสำนกในเปาหมายและใฝหาความสำเรจ (Sense of purpose
& direction)
• รความตองการของตนเอง (Self realization)
• มความตนตว (Alertness)
• มความกระตอรอรน (Enthusiasm)
• มความซอสตย (Integrity)
• มความรบผดชอบ (Responsibility)
• มความเปนเพอน (Friendliness)
• มความฉลาดรอบร (Intelligence)
• มความจรงจง (Ingenuity)
• มความคดสรางสรรค (Initiative)
• มความศรทธาเชอมน (Faith)
• มความรก (Love)
• มเทคนคในการทำงาน (Technical mastery)
• มทกษะในการถายทอด (Teaching skill)
• มประสบการณ (Experience)
• มความแขงแกรงทงกายใจ (Physical & Mental energy)
• มความเสยสละ(Sacrifice)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
21
สรปคณลกษณะทดของผนำ
เพอเปนการสรปแนวคดการเปนผนำทประสบความสำเรจ ผบรรยายได
รวบรวมประเดนทสำคญๆ ไว 5 ประเดน เพอใหผนำองคกรสามารถนำไปเปน
แนวทางในการปฏบตดงตอไปน
1. การเปนผรจกตนเอง(Self realization)
2. การเปนผรจกการวเคราะหหาเหตและผล (Analytical Mind)
3. การเปนผเรยนรตลอดกาล (Life Long Learning)
4. ความเขาใจในจตวทยาการบรหาร
5. การเปนคนด “Good Person”
สรปและเรยบเรยงโดย
สบสกล วชรนทรวงศ
9 มกราคม 2554
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
22 วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
การปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจไทย: บทสรปผลการศกษาวจย
23 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
การปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจไทย : บทสรปผลการศกษาวจย
ผศ.ดร.นายแพทยประยงค เตมชวาลา*
1. สรปผลการศกษาวจย
1.1 จากการศกษาตดตามพฒนาการของตำรวจไทย ทปรากฏเปนหลก
ฐานมมาตงแตสมยกรงสโขทยเปนราชธาน ตำรวจไทยในสมยนนจะทำหนาทเปนราช
องครกษ ตอมาไดมการปรบปรงเปลยนแปลงเรอยมา จนกระทงรชสมยพระบาทสมเดจ
พระจลจอมเกลาเจาอยหว ตำรวจไทยไดมการปฏรปตามแบบอยางของชาตตะวนตก
เพอทำหนาทรกษาความสงบของบานเมอง ตอมาบทบาทของตำรวจไทยไดมการ
เปลยนแปลง โดยเฉพาะอยางยงยคหลงการเปลยนแปลงการปกครอง ตำรวจไทยได
แปรเปลยนไปรบใชกลมบคคลหรอคณะบคคลมากขน
1.2 อยางไรกด แมวาตำรวจจะรบใชสงคมไทยมาอยางยาวนานตงแต
อดตจนถงปจจบน แตภายใตสถานการณปจจบน ปจจยแวดลอมของระบบตำรวจไทย
ไดมการเปลยนแปลงไปจากอดตคอนขางมาก ทงปจจยแวดลอมภายนอกทเปนการเมอง
เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและเทคโนโลย รวมทงมการเปลยนแปลงปจจย
แวดลอมภายในระบบตำรวจ เปนตนวา โครงสรางองคกร กระบวนการบรหารจดการ
และพฤตกรรมของตำรวจไทย ดงนนระบบตำรวจไทยจงจำเปนตองมการปรบปรง
เปลยนแปลงอยางยากทจะปฏเสธหรอหลกเลยงได
1.3 ผลการสำรวจทศนคตและความพงพอใจของประชาชนทมตอ
กจการตำรวจ ยอมจะพสจนยนยนไดเปนอยางดวา กลไกการบรหารตำรวจไทยจำเปน
อยางยงทจะตองมการเปลยนแปลง ทงนผลการสำรวจพบวา ประชาชนสวนใหญยง
ไมพงพอใจตอบทบาทและภารกจของตำรวจไทย โดยเหนวาตำรวจไทยยงไมสามารถ
*ผอำนวยการหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาผนำทางสงคม ธรกจและการเมอง มหาวทยาลยรงสต
24
ทจะคมครองดแลสวสดภาพและความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสนของ
ประชาชนไดอยางเพยงพอ อกทงกลไกการปฏบตงานของตำรวจไทยยงเปนไปอยาง
เชองชา ขาดประสทธภาพและทนกาล รวมทงมการเลอกปฏบตอยมาก กลาวคอ
ยงขาดความยตธรรมและเสมอภาคในการใหบรการกบประชาชน นอกจากนน
ประชาชนยงมทศนคตวากลไกการปฏบตงานของตำรวจยงขาดความโปรงใส ไมสามารถ
ตรวจสอบไดอกดวย
ผลการสำรวจยงพบอกวา ประชาชนสวนใหญมไดมบทบาทและมสวนรวมใน
กลไกการปฏบตงานของตำรวจเลย ทงในดานกระบวนการกำหนดนโยบายและทศทาง
การปฏบตงานของตำรวจ การกำหนดมาตรฐาน และการควบคมกำกบการปฏบตงาน
ของตำรวจ ประชาชนอาจจะมสวนรวมบางเฉพาะในเรองการสรางขวญ กำลงใจ
และคาตอบแทนแกเจาหนาทตำรวจ
1.4 จากการศกษาเปรยบเทยบลกษณะและประสบการณการบรหาร
ตำรวจในตางประเทศ พบมประเดนสำคญๆ ทพอสรปไดดงน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
25 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
ประเทศ โครงสรางองคการ ทรพยากรสนบสนน
ไตหวน
สหรฐอเมรกา
ฝรงเศส
ญปน
โครงสรางตำรวจ
มการแบงตามลกษณะงาน
ตวอยางเชน
- ตำรวจทางหลวง
- ตำรวจปาไม
- ตำรวจทองเทยว
- ตำรวจอากาศ
โครงสรางตำรวจ แบงระดบออกเปน
- ตำรวจสหพนธรฐ
- ตำรวจทองถน ซงแบงออกไดเปน
- ตำรวจมลรฐ
- ตำรวจเทศบาล
- ตำรวจเมอง
โครงสรางตำรวจ แบงออกเปน 2
ระดบ คอ
- Police Nationale
สามารถจำแนกออกเปน
- Police Officers
- Administrative Employees
- Gendermerie Nationale
ซงแบงยอยออกเปน
- Gendermerie Mobile
Gendermerie Territoriale
โครงสรางตำรวจ ประกอบดวย
- ตำรวจระดบชาต ไดแก
- คณะกรรมการรกษาความ
ปลอดภยแหงชาต
- สำนกงานตำรวจแหงชาต
การบรหารงานบคคล
มการแบงตามขนตอนตางๆ ดงน
- การสรรหาและคดเลอกบคลากร
- โครงสรางเงนเดอน
- ระบบชนยศ
- การดำเนนการทางวนย
- ระบบการเกษยณอาย
งบประมาณ มการจดสรรออกเปน
- สหพนธรฐ 15 %
- ทองถน 85 %
บคลากร ทงหมดมจำนวน
940,275 คน
บคลากร แบงออกเปน
- Police Nationale
จำนวน 126,000 คน
- Gendermerie Nationale
จำนวน 90,000 คน
งบประมาณ ( ป 1992 )
แบงออกเปน
- ระดบชาต 6.66 %
- ระดบทองถน 93.34 %
บคลากร จำแนกเปน
26 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
ประเทศ โครงสรางองคการ ทรพยากรสนบสนน
ไตหวน
สหรฐอเมรกา
ฝรงเศส
โครงสรางตำรวจ
มการแบงตามลกษณะงาน
ตวอยางเชน
- ตำรวจทางหลวง
- ตำรวจปาไม
- ตำรวจทองเทยว
- ตำรวจอากาศ
โครงสรางตำรวจ แบงระดบออกเปน
- ตำรวจสหพนธรฐ
- ตำรวจทองถน ซงแบงออกไดเปน
- ตำรวจมลรฐ
- ตำรวจเทศบาล
- ตำรวจเมอง
โครงสรางตำรวจ แบงออกเปน 2
ระดบ คอ
- Police Nationale
สามารถจำแนกออกเปน
- Police Officers
- Administrative Employees
- Gendermerie Nationale
ซงแบงยอยออกเปน
- Gendermerie Mobile
Gendermerie Territoriale
การบรหารงานบคคล
มการแบงตามขนตอนตางๆ ดงน
- การสรรหาและคดเลอกบคลากร
- โครงสรางเงนเดอน
- ระบบชนยศ
- การดำเนนการทางวนย
- ระบบการเกษยณอาย
งบประมาณ มการจดสรรออกเปน
- สหพนธรฐ 15 %
- ทองถน 85 %
บคลากร ทงหมดมจำนวน
940,275 คน
บคลากร แบงออกเปน
- Police Nationale
จำนวน 126,000 คน
- Gendermerie Nationale
จำนวน 90,000 คน
27
1.5 จากการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และภาวะคกคาม (SWOT
Analysis) ของระบบตำรวจไทยมขอยตเกยวกบทางเลอกในการพฒนาโครงสราง
และระบบงานตำรวจไทยในประเดนตางๆ ทนาสนใจ ดงน
1.5.1 แมองคการตำรวจไทยจะรบใชสงคมไทยมาอยางยาวนาน แต ณ
วนน สงคมตางเหนถงความจำเปนทสถาบนตำรวจไทยจำตองปรบปรง หรอ
เปลยนแปลงอยางยากทจะปฏเสธหรอหลกเลยงได
1.5.2 ตำรวจไทยมเจาหนาททมประสบการณอยในระดบตางๆอยาง
มากมาย ทงสวนกลาง ภมภาค (จงหวด อำเภอ และแมในระดบตำบล) ดงนน
หากรฐจะเนนถงการมอบอำนาจใหผวา CEO. หรอการกระจายอำนาจสทองถน
ทรพยากรกำลงคนดงกลาวนกสามารถถายโอนไดทนท
1.5.3 สถาบนตำรวจ มสถาบนฝกอบรมทพรอมทจะตอบสนองตอการ
บรหารการเปลยนแปลง ทงระดบพลตำรวจ ระดบประทวน และระดบสญญาบตร
รวมตลอดจนมสถาบนการศกษาระดบอดมศกษาตางๆ ทพรอมจะพฒนา
ทรพยากรกำลงคนไดอยางพอเพยง ทงในเชงปรมาณและคณภาพ
1.5.4 ในหวงบรรยากาศทรฐพยายามปฏรประบบราชการ รฐนาจะ
ถอโอกาสปรบปรงโครงสรางและระบบงานตำรวจ โดยเฉพาะทบทวนบทบาทภารกจ
ซงภารกจทไมจำเปนควรจะตดออกไป คงเหลอเฉพาะภารกจทจำเปน
1.5.5 โครงสราง และ ระบบงานตำรวจควรปรบปรงใหสอดคลองกบ
ทศทางการปฏรประบบราชการในภาพรวมของประเทศไทยโดยเฉพาะการมอบ
อำนาจใหผวา CEO. และการถายโอนอำนาจใหทองถน
1.5.6 หลงทบทวนบทบาทภารกจทคงเหลอเฉพาะพนธกจทจำเปน
เปนผลใหโครงสราง และระบบงานตำรวจมขนาดเลกลง โดยเฉพาะอยางยงใน
ราชการบรหารสวนกลางเพราะจะทำหนาทเพยงบทบาทและภารกจทสำคญๆ ซง
ไดแกการกำหนดทศทางนโยบาย ควบคมกำกบตดตามและประเมนผลนโยบาย ดง
นนจงเปนการลดจำนวนนายพลตำรวจลงไปดวยโดยปรยาย
1.5.7 การปฏรปโครงสรางและระบบงานของตำรวจไทย นอกจาก
จะปฏรปโครงสรางองคการแลว ยงตองปรบปรงกระบวนการบรหารจดการ โดยเฉพาะ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
28 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
ปรบปรงเครองมอชวยในการบรหาร รวมตลอดจนตองมการปรบและพฒนาทศนคต
และพฤตกรรมของตำรวจดวย
1.5.8 อยางไรกดโดยทสถาบนตำรวจอยคกบสงคมไทยมาอยางยาวนาน
ฉะนน วฒนธรรมการทำงาน โดยเฉพาะพฤตกรรมทไมพงประสงคของตำรวจจง
อาจฝงรากลกในวงการตำรวจไทย และอาจจะเปนแรงตานการเปลยนแปลงได
1.5.9 ทามกลางทรพยากรกำลงคนของตำรวจทมากมายหลากหลาย
ทศนคต จงมทงผคนทสนบสนนและตอตานการเปลยนแปลงในแวดวงตำรวจไทย
1.5.10 หากรฐจะเอาจรงเอาจงในการปฏรประบบงานตำรวจ รฐนาจะเรม
ตนดวยการพฒนากระบวนทศนใหมในการทำงาน โดยเฉพาะตองปฏรปคานยม
และพฤตกรรมตำรวจไทย ตงแตในสถาบนฝกอบรมทงในและนอกองคการตำรวจ
1.5.11 อนง การปฏรประบบงานตำรวจจะลมเหลวโดยสนเชง หากรฐไม
สนบสนนและ/หรอไมเอาจรงเอาจง เพราะแรงตานการเปลยนแปลง มมากเหลอเกน
ในวงการตำรวจไทย
1.5.12 วงการตำรวจมบคลากรเปนจำนวนมากและหลากหลายทศนคต
รวมทงมธรกจผดกฎหมายมากมายทจะกระตนใหเกดพฤตกรรมทไมพงประสงค
จงเปนการยากทจะปฏรประบบงานตำรวจใหสมฤทธผลได
2. ขอเสนอการปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจไทย
ผลการศกษาวเคราะหระบบตำรวจไทยทงในอดตจนถงปจจบน รวมทงการศกษา
เปรยบเทยบประสบการณการบรหารงานตำรวจในตางประเทศ สามารถทจะสงเคราะห
ในประเดนสำคญๆ ในการปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจไทยไดดงน
2.1 ทศทางการปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจไทย จกตองเรมดวย
การกำหนดวสยทศน พนธกจ รวมทงการกำหนดปรชญาและคานยมรวมของ
ระบบตำรวจไทย ซงขอเสนออนเปนผลการวเคราะหและสงเคราะหในทน มดงน
2.1.1 วสยทศน (Vision)
เปนสถาบนหลกทจะพทกษความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน
ของประชาชน รวมทงรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง
29 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
2.1.2 พนธกจ (Mission)
2.1.2.1 รวมกบภาคประชาสงคมและภาคประชาชน ในการปองกน
และปราบปรามอาชญากรรมทกรปแบบ
2.1.2.2 พทกษสนตสขของประชาชนเพอใหเกดความสงบ
เรยบรอยและยตธรรมในสงคม
2.1.3 ปรชญาและคานยมรวม (Philosophy and Core Value)
ตำรวจไทยจะยนหยดเคยงขางประโยชนของประชาชนผบรสทธ และจะรวม
ขจดความทกขยากของประชาชนอนเกดจากอาชญากรรม และความอยตธรรม
ทางสงคมทงมวล
2.2 เพอใหกลไกการปฏบตงานของตำรวจไทยไดสอดคลองกบวสยทศน
พนธกจและปรชญาคานยมรวมดงกลาวในขอ
2.1 จำเปนอยางยงทจะตองกำหนดวตถประสงคใหชดเจน (ทงวตถประสงค
ทวไปและวตถประสงคเฉพาะ) สำหรบใชเปนกรอบในการวเคราะหและสงเคราะหตอไป
ดงน
2.2.1 วตถประสงคทวไป
เพอพฒนาโครงสรางและระบบงานตำรวจใหสามารถทำหนาท ในการ
ปองกนและปราบปรามอาชญากรรม รวมทงรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง
ไดอยางแทจรง
2.2.2 วตถประสงคเฉพาะ
2.2.2.1 ทบทวนและปรบบทบาทภารกจของสถาบนตำรวจ ให
คงเหลอเฉพาะภารกจทสำคญจำเปนจรง และใหถายโอนภารกจทมความจำเปน
นอย หรอไมจำเปนไปยงหนวยงานอน
2.2.2.2 ปรบปรงโครงสรางองคกรของสถาบนตำรวจ ใหมขนาด
30
เลกกะทดรด และมความคลองตวในการปฏบตงาน
2.2.2.3 ปรบปรงระบบการบรหารจดการ และมเครองมอชวย
ทางการบรหาร เพอใหการดำเนนงานของตำรวจไทยเปนไปอยางมประสทธภาพ และ
ปราศจากอทธพลทไมชอบ ทงนจกตองพยายามใหประชาชนไดมสวนรวมในการ
บรหารดวย
2.2.2.4 พฒนาตำรวจไทยใหเปนไปในลกษณะทพงประสงค
กลาวคอ จกตองเปนตำรวจอาชพและมการปรบปรงทศนคต คานยม และ
พฤตกรรมของตำรวจ เพอใหตำรวจสามารถทจะปฏบตงานไดดวยความซอสตย
อดทน เสยสละ และเออประโยชนตอประชาชนไดอยางแทจรง
2.3 เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคและเจตนารมณในอนทจะตอบ
สนองตอวสยทศน พนธกจ และปรชญาคานยมรวมของระบบตำรวจไทยดงกลาว
จำเปนอยางยงทจกตองพจารณาทบทวนบทบาทและภารกจของระบบตำรวจ กอน
ทจะพจารณาถงโครงสรางองคกรตำรวจไทยทพงจะเปน โดยจกตองพจารณาถาย
โอนพนธกจบางพนธกจทไมใชพนธกจหลกของตำรวจออกไป ทงนพนธกจหลก
ของตำรวจ ไดแก การพทกษ สนตสขและรกษาความสงบเรยบรอย รวมทงการ
ปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ดงนนพนธกจอนทจกตองมการถายโอนไดแก
งานทะเบยน งานจราจร งานดบเพลง งานตำรวจปาไม ตำรวจรถไฟ ตำรวจ
ทางหลวง เปนตน
สำหรบพนธกจดานการสอบสวน สนตบาล ยาเสพยตด และนตวทยาศาสตร
รวมทงตรวจคนเขาเมองควรไดรบการถายโอนไปยงกระทรวงยตธรรม
2.4 โครงสรางองคกรตำรวจทพงจะเปน ม 2 ระดบดวยกน คอ ระดบชาต
และระดบจงหวด
องคกรตำรวจระดบชาต จะมการบรหารในรปของคณะกรรมการเรยกชอ
วา “คณะกรรมการตำรวจแหงชาต (National Police Commission)”
องคกรตำรวจระดบจงหวด อาจเรยก “คณะกรรมการตำรวจระดบจงหวด”
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
31
หรอ “คณะกรรม การยตธรรมและรกษาความสงบเรยบรอยระดบจงหวด” (Provincial
Police Commission) โดยมองคประกอบ เปนผแทนจาก 3 ฝายๆ ละ 5 คน คอ
ฝายราชการ ฝายประชาสงคม (เชน หอการคาจงหวด สภาอตสาหกรรมจงหวด
สภาทนายความฯลฯ) และฝายประชาชน ซงไดรบการเลอกตงโดยตรงจากประชาชน
โดยมกระบวนการสรรหาและคดเลอกบคคลตามบญชรายชอ (Name List) ดวย
คณะกรรมการตำรวจระดบชาตจำนวน 15 คน ประกอบดวย ผแทน
สวนราชการ 5 คน ผแทนผทรงคณวฒ 5 คน และผแทนคณะกรรมการตำรวจ
ระดบจงหวด ทมการคดเลอกกนเองอกไมเกน 5 คน
นอกจากน ภายใตองคกรคณะกรรมการตำรวจระดบจงหวดใน แตละ
จงหวดจะมองคกรตำรวจระดบอำเภอและระดบสถานตำรวจ ซงจะมการบรหารใน
รปคณะกรรมการดวยเชนกน
อนง ในแตละสถานตำรวจจะมจดแจงเหต (โดยใชชมชนเปนศนยกลาง) และ
ตำรวจปอมยามซงอยางนอยทสดในแตละหมบานจะม 1 ปอมยาม
2.5 ระบบและกระบวนการบรหารจดการตำรวจทพงประสงค ประกอบดวย
2.5.1 กระบวนการกำหนดนโยบายและแผน กลาวคอ องคกรคณะ
กรรมการตำรวจระดบชาต (N.P.C.) จะทำหนาทกำหนดทศทางนโยบายขององคกร
ตำรวจทงหมด โดยสำนกงานตำรวจแหงชาตซงมหนาทเปนสำนกงานเลขานการกจ
จะมหนาทในการนำนโยบายไปสการปฏบต ซงจะตองเนนในเรอง กระบวนการ
วางแผนกลยทธ
2.5.2 กระบวนการบรหารทรพยากรบคคล ซงจะตองเนนการพฒนา
กระบวนการตาง ๆ ดงน
- การวางแผนทรพยากรบคคล
- การสรรหาและคดเลอกบคคล
- การฝกอบรมและพฒนา
- คาตอบแทนและประโยชนอน
- ความปลอดภยและสขภาพ
- การประเมนผลการปฎบตงาน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
32
2.5.3 การบรหารพสดและงบประมาณโดยเนนการกระจายไปสผ
ปฏบตงานอยางเพยงพอ
2.5.4 กระบวนการบรหารระบบขอมลขาวสารซงจะตองใหเกด
ประสทธภาพในการปฏบตงาน ทงขอมลสวนบคคลของตำรวจและขอมลพนท
ปฏบตการดวย
2.5.5 กระบวนการสบสวนและสอบสวนจะตองแยกจากกนอยาง
ชดเจน ทงนพนกงานสอบสวน จกตองเปนมออาชพทมความรความสามารถได
รบคาตอบแทนสงเปนพเศษ มความกาวหนาไมจำกด อาจไมจำเปนตองมขนยศ
หรอตำแหนงทางตำรวจขณะเดยวกนจกตองมการพฒนาเพอเพมพนศกยภาพทก
ระยะๆ นอกจากนน ยงตองมทรพยากรสนบสนนกระบวนการสอบสวนอยางเพยง
พออกดวย
2.6 คานยมและพฤตกรรมตำรวจไทยทพงประสงค คอ จะตองเปนตำรวจ
มออาชพ ทมคณลกษณะ สำคญตางๆ คอ
2.6.1 มคานยมทเนนประชาชนเปนศนยกลาง
2.6.2 มคานยมทซอสตยทงตอตนเอง ตอเพอนรวมงาน และวชาชพ
และตอสงคม และประชาชน
2.6.3 มคานยมทเนนคณภาพหรอ ประพฤตปฏบตทสอดคลองกบ
มาตรฐานของหนวยงาน มาตรฐานของวชาชพ และปทสถานของสงคม
2.6.4 มคานยมทเนนการเสยสละและความสมฤทธผล
2.6.5 มคานยมแหงการเรยนร โดยขวนขวายทจะเรยนร แสวงหาและรบ
รขอมลขาวสาร สนใจศกษา รวมทงแสวงหานวตกรรมใหมๆ อยตลอดเวลา
3. ขอเสนอแนะและการใชประโยชนจากการศกษาวจย
3.1 ยทธศาสตรสำคญในการปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจ
3.1.1 แมวาระบบตำรวจไทยจะมความพยายามในการปฏรป
โดยมการปรบปรงเปลยนแปลง บทบาทภารกจและโครงสรางองคกรเรอยมา แต
โดยขอมลเชงประจกษปรากฏวาประชาชนยงไมพงพอใจตอบทบาทและภารกจ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
33
ของตำรวจ ฉะนนระบบตำรวจไทยจงยงคงตองมการปฏรปตอไป โดยจกตอง
พยายามทจะตอบสนองตอปญหาความตองการและความคาดหวงประชาชนได
อยางแทจรง อยางไรกดโดยเหตทโครงสรางและระบบงานตำรวจไทยยงเนนการ
รวมศนยอำนาจในสวนราชการ (แมในพระราชบญญตตำรวจแหงชาต พ.ศ.
2547 กตาม) ดงนนตำรวจสวนใหญจงยงคงเคารพและจงรกภกดตอผบงคบ
บญชาในสายงานตำรวจ โดยเฉพาะอยางยงในราชการบรหารสวนกลาง หาใชเคารพ
และจงรกภกดตอประชาชนแตประการใดไม ฉะนนความจำเปนทจะตองปฏรป
โครงสรางและระบบงานตำรวจ ดวยการกระจายอำนาจใหประชาชนไดมสวนรวม
อยางจรงจงทงในกระบวนการกำหนดนโยบายและแผน การดำเนนกจกรรมตางๆ
รวมทงมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลการดำเนนการดวย
3.1.2 แมวาตำรวจจะรบผดชอบในบทบาทและพนธกจบางประการ
แตกใชวาตำรวจจะตองดำเนนการเองในทกพนธกจและกจกรรม เพยงแตจะตอง
แนใจวาพนธกจและกจกรรมบางประการนนจะตองถงมอประชากรสวนใหญ พนธ
กจและกจกรรมบางอยางอาจมอบใหภาคเอกชน หรอองคกรชมชนไดมสวนรวม
ในการดำเนนงานดวย อนง แมวาพนธกจและกจกรรมบางอยางทตำรวจจะตอง
ดำเนนการเองกอาจถายโอนใหทองถนเปนผรบผดชอบในการดำเนนงานได โดย
เฉพาะอยางยงกฎหมายรฐธรรมนญตงแต มาตรา 282-290 ไดเนนถงการกระจาย
อำนาจสวนทองถน และจากพระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจาย
อำนาจสการปกครองสวนทองถนทออกตามมาตรา 284 แหงกฎหมายรฐธรรมนญ
ไดเนนถงบทบาทอำนาจหนาทขององคการบรหารสวนทองถนในการจดบรการ
สาธารณะ โดยมการระบถงลกษณะ การถายโอนอำนาจสการปกครองสวนทอง
ถนในลกษณะตางๆไวดวย
3.1.3 โดยหลกการแลวโครงสรางองคกรและระบบงานตำรวจ จำตอง
ปรบใหมตามบทบาทภารกจทเปลยนแปลงไป โดยจะตองมขนาดเลก กะทดรด ม
สายการบงคบบญชาทสนและแคบลง และมอสระคลองตวในการบรหารจดการ
แตจากการศกษาโครงสรางองคกรตำรวจไทย ปรากฏวามบทบาทภารกจมากมาย
ทงทจำเปนและไมจำเปน การขยายตวของโครงสรางองคกรตำรวจเปนไปอยาง
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
34
กวางขวาง ทงการขยายตวเชงแนวดงและแนวราบ โครงสรางองคกรตำรวจไทยจง
มขนาดใหญ เทอะทะ อยอาย มกำลงคนมากเกนความจำเปน มตำรวจระดบยศ
นายพลทปฏบตงานสนบสนนเปนจำนวนมาก (คาดวามไมตำกวา 300 - 400
ตำแหนง)
รฐบาลภายใตการนำของ พ.ต.ท. ดร.ทกษณ ชนวตร ไดรเรมและเอาจรง
เอาจงในการปฏรประบบราชการ เปนผลใหเกดบรรยากาศทสงคมไดตระหนกถง
ความจำเปนทตองปฏรประบบงานตำรวจอยางขนานใหญและเปนระบบทงน
ทศทางการปฏรประบบราชการของรฐบาล ไดเนนถงการแบงอำนาจไปยงผวา
ราชการจงหวดแบบบรณาการ (หรอทเรยกวา ผวา CEO) ซงนาจะเอออำนวยให
เกดบรรยากาศการทำงานเชงบรณาการทกภาคสวน ทมเอกภาพในระดบจงหวดได
เปนอยางด ซงนาจะรวมถงการบรณาการระบบงานตำรวจในระดบจงหวดดวย
3.1.4 ขอมลจากการวจยเชงสำรวจนนไดพสจนยนยนเปนอยางดวา
ระบบงานตำรวจไทยมความลกลน และเลอกปฏบตอยมาก ยงขาดความ โปรงใส
เปดเผย และตรวจสอบไดฉะนน กลไกการปฏบตงานของตำรวจไทยจงควรเปด
โอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมในกระบวนการตรวจสอบ เพอใหเกดธรรมาภบาล
(Good Governance) ของระบบงานตำรวจอยางจรงจงตอไป
3.1.5 ภายใตกระแสโลกาภวฒน บรการสาธารณะทอยในความรบผด
ชอบของตำรวจพงเปนไปเพอสองตอบตอปญหาความตองการและความคาดหวง
ของประชาชนกลาวคอเปนบรการทดมคณภาพไดมาตรฐาน มความสะดวกรวดเรวใน
การใหบรการ รวมทงเปนบรการทประชาชนเสยคาใชจายทนอยทสด ดงนนทศทาง
การปฏรปโครงสรางและระบบการใหบรการแกประชาชน จงควรเนนทสถานตำรวจ
ซงเปนจดบรการทมความสำคญและใกลชดกบประชาชน โดยพงประกอบดวยจด
แจงเหตทมชมชนเปนศนยกลางและมตำรวจปอมยามอยในชมชนระดบหมบาน
ซงอยางนอยทสด ในแตละหมบานควรจะม 1 ปอมยาม
3.2 ปจจยสำคญในความสำเรจของการปฏรปโครงสรางและระบบงาน
ตำรวจไทย ไดแก
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
35
3.2.1 แมวาสมฤทธผลของกระบวนการปฏรประบบราชการใดๆ
กตามจกตองอาศยการรเรม และการนำการเปลยนแปลงจากกลไกภายในองคกร
เปนสำคญ แตกอาจไมเปนจรงสำหรบการปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจไทย
อนเนองจากวฒนธรรมและกลไกการทำงานของตำรวจทอาจฝงรากลกในวงการ
ตำรวจและ อาจเปนแรงตานการเปลยนแปลงได ดงนน จงเปนความจำเปนทจะตองม
รฐบาลทมความมนคงและมเสถยรภาพมากพอ รวมทงเอาใจใสอยางจรงจงทจะ
ปฏรประบบตำรวจไทย
3.2.2 ทศทางนโยบายและเปาหมายของการปฎรปโครงสราง และการ
ระบบงานตำรวจจะตองมชดเจนทงในดาน เนอหาสาระกระบวนการและขนตอน
ของการปฏรป
3.2.3 มขาราชการกลมกาวหนา นกศกษา และประชาชน ใหความ
สนใจและตระหนกถงความจำเปนทจะตองมการปฏรปโครงสรางและระบบงาน
ตำรวจทงนเพอจะใหเกดความคดรเรม และเปนพลงสำคญในการกระตนและผลก
ดนใหเกดความสำเรจของการปฏรปโครงสรางและกลไกการปฏบตงานของตำรวจ
3.2.4 จะตองมกลไกทมประสทธภาพในการตดตามตรวจสอบ และ
ประเมนผลนโยบายการปฏรปโครงสรางและระบบงานตำรวจไทย
3.2.5 จะตองมทรพยากรทจำเปนในการสนบสนนการปฏรปโครงสราง
และระบบงานตำรวจ โดยเฉพาะอยางยงสำหรบการศกษาคนควาวจย เพอใหไดมา
ซงขอมลขาวสารทมคณภาพ มความสมบรณทกตอง ทนกาลและมความหมาย
3.3 ขอเสนอแนะเกยวกบการศกษาวจยในอนาคต
3.3.1 ดงทไดกลาวมาแลววา “แมวาตำรวจจะรบผดชอบในบางพนธกจ
หรอบางกจกรรม กใชวาตำรวจจะตองดำเนนการเองเสมอไป เพยงแตจะตอง
มนใจวาพนธกจหรอกจกรรมทจะดำเนนการนนไดตกถงมอประชาชนไดอยาง
แทจรง ทงนอาจจะมอบหมายใหภาคเอกชนหรอภาคประชาชนเปนผรบผดชอบ
ในการดำเนนงาน...”
ดงนน จงควรจะมการศกษาคนควาวจยเกยวกบกลยทธและรปแบบ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
36
การมสวนรวมกบประชาชน ในการพทกษความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน
รวมทงการรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง
3.3.2 สงเสรมและสนบสนนใหมการศกษาคนควาวจย เกยวกบการ
ปฏรประบบตำรวจไทยกนอยางกวางขวางทงในระดบภาพรวม (Macro) และภาพยอย
(Micro) ซงขอเสนอหวขอการวจยทนาสนใจหวขอหนงไดแก “กลยทธในความ
สำเรจของการปฏรประบบตำรวจไทย”
สงหาคม 2548
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
37 วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
กลยทธการนำนโยบายไปสการปฏบต : กรณศกษาการปรบโครงสรางกองทพบก
38 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
กลยทธการนำนโยบายไปสการปฏบต : กรณศกษาการปรบโครงสรางกองทพบก
พลโท ดร.ประสารโชค ธวะนต*
บทนำ
เมอทศวรรษทแลวไดเกดปรากฎการณวกฤตการณเศรษฐกจขนใน
ประเทศไทยอนเนองมาจากการโจมตคาเงนบาทใน 2 กรกฎาคม 2540 จากกลม
มหาอำนาจทางการเงนระดบโลก มใชแตประเทศไทยเทานนทไดรบความเสยหาย
อยางหนกถงขนธนาคารและสถาบนทางการเงนมากมายตองถกปดตวลง นกธรกจ
ลมละลาย คนตกงานนบแสนคน ประเทศในเอเชยอกหลายประเทศตางกไดรบผล
กระทบกนทวหนา ประเทศทมนโยบายทยดหยนทางการเงนกไดรบผลกระทบนอย
ประเทศทไมมภมคมกนกจะไดรบความเสยหายเชนกน
อนโครงสรางกองทพบกแตเดมมาเคยมทรวดทรงปรามดทแขงแกรงดงภผา
สงผลใหกองทพบกไทยมแสนยานภาพมากทสดในภมภาคยานน ครนโลกเขาส
ยคสงครามเยน ภยคอมมวนสตคกคามประเทศไทยทเคยมแตความสงบสขในรป
สงครามนอกแบบมใชการยกทพเขามาอยางเปดเผยเหมอนยคทไทยรบกบพมา แต
เปนการรบกบพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทยซงกเปนคนไทยทนยมลทธ
คอมมวนสตจงตองการเปลยนประเทศไทยใหเปนประเทศคอมมวนสตในชวงป
พ.ศ. 2508-2523 กองทพบกจงมความตองการทหารระดบผนำหนวยขนาดเลก
ซงไดแกนายทหารชนสญญาบตรยศรอยตรถงรอยเอกและนายทหารชนประทวน
เปนจำนวนมากเพอสงไปรบตามปาเขาในทกภาคของประเทศไทยรวมทงสงไปส
รบในสงครามเวยดนามและประเทศในอนโดจนอกดวย
* อาจารยประจำหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาผนำทางสงคม ธรกจและการเมอง
มหาวทยาลยรงสต
39 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
เมอสงครามสนสดลง กองทพบกไมสามารถลดกำลงพลลงไดทนททนใด
เนองจากทงนายทหารสญญาบตรและนายทหารชนประทวนเนองเปนขาราชการท
ตองรบราชการจนเกษยณอายเมออายครบ60ปบรบรณ กำลงพลทสามารถปลด
ออกไปไดคอพลทหารเทานน แมจะประสบปญหาวกฤตเศรษฐกจไดรบงบประมาณ
นอยลงกไมสามารถปลดกำลงพลออกอยางบรษทหางรานตางๆได กองทพบกตอง
แกปญหาดวยการผลตนกเรยนนายรอยและนกเรยนนายสบลดลงเพอแกปญหาดง
กลาว จนกำลงพลในระดบปฏบตการขาดแคลน เพราะภารกจของทหารไมไดลดลง
ตามงบประมาณแตกลบเพมขนตามบทบาทของทหารทเพมขน นายทหารระดบชน
นายพนทเปนผบงคบบญชาและวางแผนในระดบยทธการมเปนจำนวนมากเพราะ
ขนมาจากชนนายรอยไดรบการเลอนชนเรวแตไมสามารถเลอนชนเปนนายพลได
เรวเพราะตำแหนงนายพลมนอยกวานายพน กำลงพลจงมาคงอยตรงกลางมาก
ทำใหทรวดทรงโครงสรางกำลงพลของกองทพบกจงขยายออกตรงกลางคลายรป
หาเหลยม จงตองใชกลยทธการลดกำลงพลและปรบโครงสรางกองทพบกซงตอง
ใชระยะยาวในการปฏบต
วตถประสงคของการวจย เพอศกษาผลสำเรจของการปฏบตการลดกำลงพลและปรบโครงสราง
ตามแผนยทธศาสตรของกองทพบก และเพอศกษาการปฏบตราชการของหนวย
งานของรฐตามการจดการเชงกลยทธ(Strategic Management)
ขอบเขตการวจย หวงระยะเวลาทำการวจยและเกบขอมลในพ.ศ. 2543-2544 ซงเปนแผน
ระยะสนของแผนการลดกำลงและปรบโครงสรางกองทพบกซงประกอบดวยแผน
ระยะสน ปานกลางและระยะยาวใชระยะเวลาประมาณ 10 ปขนไป
ขอบเขตทางวชาการการบรหารการพฒนาวาดวยวชาการบรหารเชงกลยทธ
(Strategic Management) มาเปนรปแบบเปรยบเทยบกบการบรหารราชการ
ของกองทพบก
40 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชนทราบผลดและขอจำกดของการปฏบตตาม
แผนยทธศาสตรและนำไปปรบปรงประสทธภาพและประสทธผลของการปฏบต
ตามนโยบายของรฐบาลและ
สงเสรมการวจยเชงคณภาพและกรณศกษาใหแพรหลายมากขน
ระเบยบวธวจย
ใชการวจยเชงคณภาพ แบบกรณศกษาของ ครสต มทเชลและคณะ
(2000)(Christie Michael et al [on line])
กรอบแนวคดในการศกษา ใชโมเดลหรอตวแบบ การจดการเชงกลยทธ ของ เฟรด อาร เดวด (2000)
มาเปนกรอบการศกษาเปรยบเทยบการลดกำลงพลและปรบโครงสรางกองทพบก
41 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
ภาพท 1 การปฏบตการการจดการเชงกลยทธ : ปรบปรงจาก เฟรด อาร เดวด (2000)
! !"#$"%&'()*+,-"./#0
$1/2*3#4.%503#46738
(9):")
!"#&:;%<=:+#1>)"!#
!"#61?!"#5$"<@1?&)A%
!"#:##6:95#%.#A"%!1:)*+,-"./#0
!"#3#1:95#%.#A"%&B4!"#3#1:3#*%#4::
!"#CDE;=<'B%"( &B4!"#6;")!1:)*+,-"./#0
!"#61?!"#!"#/;=/A"(!"#C3B8;)(&3B%
!"#.#A"%$1F(,##<.(1:.(*()*+,-"./#0
#.#A"%$1F(,##<.(1:.(*()
5$"<.7C#G6H(!"#3IJ:1/J!"#
B?!7B1%
&B4!"#3#1:95#%.#A"%
!"#3#4C<J('B)*+,-"./#0
42
วธดำเนนการวจย
ใชการวจยเชงคณภาพแบบกรณศกษา โดยการศกษาจากกองทพบก แบง
ออกเปนสามกลม/กรณคอ
กรณศกษาท 1 หนวยบญชาการสงครามพเศษ (หนวยพลรม) มหนวยใน
บงคบบญชา2กองพลรบพเศษ ถกปรบลดลงเหลอเพยง 1 กองพลรบพเศษ (ดวยวธ
การไมบรรจกำลงพลในหนวยทถกปดและสามารถบรรจคนลงไปใหมไดทนทเมอ
เกดภาวะสงคราม)
กรณศกษาท 2 กรมยทธการทหารบก (หนวยวางแผนดานยทธการและ
การฝก) และศนยอำนวยการสรางอาวธกองทพบก(ถกปรบออกจากกองทพบกไปอย
สำนกงานปลดกระทรวงกลาโหม)
กรณศกษาท 3 กรมกำลงพลทหารบก (หนวยวางแผนดานกำลงพล)
การศกษาใชวธการวจยเอกสาร การสงเกต และการสมภาษณเชงลก (In-
depth interview) โดยมผใหขาวสารสำคญจำนวน 15 คน แลวนำขอมลมา
วเคราะหโดยใช 3 กรณศกษาบนพนฐานของหนวยงานทเกยวของดงน
กรณศกษาท 1 ศกษาการลดกำลงพลและการปรบโครงสรางซงเปาหมาย
การดำเนนการไดกำหนดโดยผบงคบบญชาและฝายอำนวยการของหนวย
บญชาการสงครามพเศษ
กรณศกษาท 2 ศกษาการวางแผนและการกำกบดแลการปรบโครงสราง
โดยเจากรมและฝายอำนวยการกรมยทธศกษาทหารบก รวมทงการโอนศนย
อำนวยการสรางอาวธกองทพบกไปสงกดสำนกงานปลดกระทรวงกลาโหมโดยผ
บญชาการและฝายอำนวยการศนยอำนวยการสรางอาวธกองทพบก
กรณศกษาท 3 ศกษาการวางแผนและการกำกบดแลการลดกำลงพลโดยเจากรม
และฝายอำนวยการกรมกำลงพลทหารบก
การวเคราะหขอมลสวนราชการหลกของกองทพบกทเกยวของโดยตรง
กบการปฏบตการลดกำลงพลและปรบโครงสรางกองทพบกตามแผนยทธศาสตร
ระยะสน(พ.ศ.2543-2544) แบงออกเปน4ขนตอนคอ
1. การวเคราะหขามกรณศกษา (Cross-case Analysis)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
43
2. การวเคราะหกลม (Group Analysis)
3. การวเคราะหกลมรวม (Cluster Analysis)
4. การเปรยบเทยบและการปรบการปฏบตอยางถกตอง (Set Comparison
and Taking Corrective Actions)
ผลการวเคราะหการอภปรายผลและขอเสนอแนะ การวเคราะหตามกรณศกษา ม 4 ขนตอนดงน
ขนตอนท 1 การวเคราะหขามกรณศกษา (Cross-case Analysis)แสดง
คณลกษณะของการลดกำลงพลและการปรบโครงสราง 9 คณลกษณะใน 3 กรณ
ศกษา และการวเคราะหมดงน
ตารางท 1 ผลการวเคราะหขามกรณศกษา
ลำดบ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
ลกษณะการปรบโครงสราง
ประสบการณการลดกำลงพล
ยทธศาสตร
เผชญกบการเปลยนแปลงอน
การเกยวของของผบงคบ
หนวยรอง
การเยยวยาจากผลกระทบ
ของผบงคบบญชา
เงอนไขการตอตานการ
เปลยนแปลง
การกระทบตอ
พฤตกรรมของหวหนาหนวย
การมองของหวหนาตอการ
ปรบโครงสราง
การจดการของหวหนา
กรณศกษาท 1
ไมม
มการจดการความขดแยง
มการลดกำลงและ
การปรบโครงสราง
มความวตกตอบทบาท
และการบรรลภารกจ
ม
เงอนไขทางภมศาสตร
และการเยยวยา
การรวมการทำใหลาชา
นศส.เปนหนวยงานแรกทลด
กำลง และปรบโครงสราง
มการสอสารทดกบ
กรณศกษาท 2
ม
มการเชอมโยงโครงสราง
กบยทธศาสตร
เผชญกบการเปลยนแปลง
นอยกวา
ไมมความวตก
มนอย
ไมมเงอนไข
สอดคลองกน
ลดระดบความพรอมรบ
กลบไปสการสงเคราะห
งาน (Workload Synthesis)
กรณศกษาท 3
ไมม
มการลดยศของตำแหนง
ระดบหมวดกองรอย
เผชญกบการ
เปลยนแปลงนอยกวา
มบาง
มนอย
เงอนไขของแนวทาง
Career Path
สนบสนน
ลดหนวยเสนารกษใน
กองพลทหารมา
มการโยกยายตามแผน
การคนพบ
ไมมประสบการณไมเพยงพอ
การปฏบตมความ
ยากลำบากมากกวาทคาด
ไมมการเปลยนแปลงอน
นอกเหนอจากการลด
กำลงพล และการ
ปรบโครงสราง
มความวตกในบทบาท
และความสามารถในการ
บรรลภารกจ
มการเยยวยานอย
คาดวาจะมการ
ตอตานบาง
ตองการกระจายงาน
มทศนคตเชงบวก
และขดความสามารถของคน
บรรลแผนและสงเคราะห
การงานใหม
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
นศส.
44
ขนตอนท 2 การวเคราะหกลม (Group Analysis) ของการปฏบตการลดกำลง
พลและการปรบโครงสรางกองทพบกในระยะสน ปพทธศกราช 2543-2544 กระทำ
โดยการเอาปจจย9ประการทนำไปสความสำเรจของการปฏบตการมาจดกลมวามอย
ในกรณศกษาใด ตามตารางท 2
ตารางท 2 การวเคราะหกลมการปฏบตการลดกำลง และการปรบโครงสราง
กองทพบก
ขนตอนท 3 การวเคราะหกลมรวม (Cluster Analysis) มการแบงออกเปน 3
กลมรวม ตามตารางท 2
1. กลมรวมท 1 (Cluster 1) ม 2 ปจจย คอ วตถประสงคประจำป
(Annual Objectives) และนโยบาย (Policies) ใน 3 กรณศกษา
2. กลมรวมท 2 (Cluster 2) ม 4 ปจจยคอการจดการความขดแยง,การ
บรรจบยทธศาสตรกบโครงสราง,การปรบโครงสรางและการจดการการตอตาน
การเปลยนแปลงพบในกรณท 1 และกรณศกษาท 2
3. กลมรวมท 3 (Cluster 3) ม2 ปจจย คอ การมอบทรพยากร พบใน
ปจจย
วตถประสงคประจำป
นโยบาย
การแบงมอบทรพยากร
การจดการความขดแยง
การบรรจบยทธศาสตรกบโครงสราง
การปรบโครงสราง
การเชอมโยงผลงานและการจายกบยทธศาสตร
การจดการการตอตานความเปลยนแปลง
การสรางวฒนธรรมสนบสนนยทธศาสตร
กรณศกษาท 1
a
a
a
a
a
a
-
a
-
กรณศกษาท 2
a
a
-
a
a
a
-
a
-
กรณศกษาท 3
a
a
-
-
-
-
-
-
a
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
45
!
!"#$#%&'()*+,-./0"12#3
!"#4"56*),-./0"12#3
4728-$#%1593$#%:;$<
)=,>",
!"#6>?5'@>.#7A,"!#
!"#:7B!"#94"'C7B6,D5
!"#>##:>=9#51#D"5!7>,-./0"12#3
!"#$#7>=9#51#D"56+%!"#$#7>$#-5#%>>
����������
����������
����������
��
����������
���������!!"#&EF?@'*+5") 6+%!"#:?",!7>,-./0"12#3
!"#:7B!"#!"#2?@2D")!"#&$+<?,)6$+5
!"#1#D"547G)/##'1)7>1)-),-./0"12#3
#1#D"547G)/##'1)7>1)-),
กรณศกษาท 1 และปจจย การสรางวฒนธรรมสนบสนนยทธศาสตร พบในกรณ
ศกษาท 3
ขนตอนท 4 การเปรยบเทยบการวเคราะหกลมรวม (Cluster) และกลม (Group )
และการแกไข ตามภาพท 2
ผลการวเคราะห พบวา ความสำเรจในการปฏบตการลดกำลงพลและ
การปรบโครงสรางแบงออกเปน 4 ระดบ คอ ระดบมาก 2 ปจจยระดบปานกลาง
4 ปจจย ระดบนอย 2 ปจจย และไมประสบผลสำเรจ 1 ปจจย สรปความสำเรจในการ
ปฏบตการลดกำลงพลและการปรบโครงสรางกองทพบกอยในระดบปานกลาง
ภาพท 2 ความสำเรจของการปฏบตการลดกำลงพลและการปรบโครงสรางกองทพบก
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
ความสำเรจในการปฏบตการ ลดกำลง
และการปรบโครงสราง
46
หมายเหต เสนทบ หมายถง ความสำเรจในการปฏบตการใน ระดบมาก
เสนเดยว หมายถง ความสำเรจในการปฏบตการลดกำลงพลใน ระดบ
ปานกลาง
เสนประ หมายถง ความสำเรจในการปฏบตการลดกำลงพลใน ระดบนอย
เสนประลอมรอบ การเชอมโยงผลงานและการจายกบยทธศาสตร หมายถง
ไมประสบความสำเรจ ผลการวเคราะหจากขนตอนขามกรณศกษาพบวา ประสบการณ
ในการลดกำลงพลและการปรบโครงสรางมคอนขางนอยจงทำใหการปฏบตการดง
กลาวเปนไปดวยความยากลำบากมากกวาทคาดไวและไมนำไปสการเปลยนแปลงอน
ผบงคบหนวยระดบกลางทปฏบตการมความวตกเกยวกบบทบาทและการบรรล
ตามยทธศาสตรการปรบโครงสราง ผใตบงคบบญชาทไดรบผลกระทบไดรบการเยยวยา
นอยกวาทควรจะเปน นอกจากนทศนคตของผบงคบบญชาทมตอการปรบโครงสราง
เปนไปในทางบวก และเนนไปสการสงเคราะหภาระงาน (Workload Synthesis)
ผลการวเคราะหกลม(Group Analysis) พบวากรณศกษาท 1 ใชปจจยท
นำไปสความสำเรจของการปฏบตการ 7 ปจจยใน 9 ปจจย กรณศกษาท 2 ใช 6
ปจจยใน 9 ปจจย และกรณศกษาท 3 ใชเพยง 3 ปจจยจาก 9 ปจจย ดงนน การ
วเคราะหกลมอาจสรปไดวา ความสำเรจของการปฏบตการปรบโครงสรางในกรณ
ศกษาท 1 ประสบผลสำเรจมาก กรณศกษาท 2 ประสบความสำเรจ และกรณ
ศกษาท3 ประสบความสำเรจนอย
ผลการวเคราะหการรวมเปนกลม (Cluster) การรวมเปนกลมท 1
กองทพบกประสบผลสำเรจดานการกำหนดวตถประสงคประจำป และนโยบายใน
สามกรณศกษาในระดบมาก สวนการรวมเปนกลมท 2 นน กรณศกษาท1และ
กรณศกษาท 2 ประสบความสำเรจในดาน การจดการความขดแยง, การบรรจบ
ยทธศาสตรกบโครงสราง, การปรบปรงโครงสรางและการรอปรบระบบ, การจดการ
การตอตานการเปลยนแปลง ในขณะทกรณศกษาท3 ไมประสบผลสำเรจเนองจาก
ไมมปจจยดงกลาว นอกจากนการวเคราะหการรวมเปนกลมท 3 พบวา กรณ
ศกษาท 1 มปจจยในเรอง การแบงมอบทรพยากร ในขณะทกรณศกษาท 2 และ 3
ไมมปจจยการแบงมอบทรพยากร อยางไรกตาม กรณศกษาท 3 กลบม ปจจยใน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
47
เรอง การสรางวฒนธรรมสนบสนนยทธศาสตรแตเพยงกรณศกษาเดยว
ผลการเปรยบเทยบและการปรบการปฏบตใหสอดคลองกบโครงสรางทางวชา
การ แมวาผลการวเคราะหการปรบโครงสรางมแนวโนมประสบผลสำเรจในระดบด
แตเมอวเคราะหการลดกำลงพลแลวทำไดนอยกวาแผนยทธศาสตรทวางไว
เนองจากสมมตฐานการลดกำลงพลนำเอาแนวทางมาจากภาคเอกชน ซงสวน
ราชการตองปฏบตตามกฎหมายทใหขาราชการรบราชการจนถงอาย60ปบรบรณ
การลดกำลงพลจะกระทำไดดวยการจงใจใหเกษยณกอนกำหนดเทานน โครงสราง
องคกรของมนซเบอรก (Minsberg, 1983)แบงองคออกเปน 5 สวน คอ สวน
ยทธศาสตร (Strategic Apex) หรอสวนบญชาการทอยสวนบนขององคกร สวนท
ตำลงมากลางเรยกวาหนวยรอง (Middle Line) ซงมสวนขางเคยงอกสองหนวยคอ
สวนสนบสนน (Support Staff) และสวนเทคโนโลย (Techno structure) สวนฐาน
ขององคกรเรยกวาสวนปฏบตการ (Operating Core) ถาจะเปรยบเทยบกบสวน
ราชการกองทพบก สวนบนคอ กองบญชาการกองทพบก สวนกลางคอระดบ
พนทหรอกองทพภาค สวนฐานคอหนวยระดบกองพลและหนวยสนบสนนและ
หนวยเทคโนโลยจะอยระดบเดยวกบสวนกลาง ดานการปรบปรงกระบวนการ
ปฏบตราชการใหมความคลองตวควรกระจายอำนาจการตดสนใจไปทระดบกลาง
และปรบปรงระเบยบขอบงคบตลอดจนกฎหมายทลาสมยใหลดขนตอนลงใหมาก
ทสดสงตางๆเหลานใหกระทำกอนการปรบโครงตามแผนยทธศาสตรการปรบ
โครงสรางในขนตอไป ในเวลาเดยวกนหนวยดานการศกษาตองเพมศกยภาพให
กบกำลงพลและพฒนาหลกนยม หนวยทางเทคโนโลย วจยและพฒนาเพอให
สามารถจดหาอาวธยทโธปกรณสำหรบสงครามในอนาคตตอไป
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
48
บรรณานกรม
1.Major General Prasanchoke Thuvanuti, (2006), The Implemetation of
Downsizing of the Royal Thai Army, Dissertation of the National
Institute of Development Admistration, Bangkok.
2. David, Fred r, (1999). Strategic Management : Concepts & Cases. Upper
Saddle Riverm, New Jersey : Practice Hall International, Inc.
3. Gargan, John J, (1999). To Okland a Nation : an Overview of Downsizing
and the U.S. Military Management 2, 3, Special Issue : pp 221-232.
4. Charistie, Micharl et al {Online} (2000). Implementation of Realism Case
Study Research Methodology available at http://www.shaer.uca.edu/
research/2000/ICB/ptz/068CHR.PDF.
5. Bokhavi, EAS. [online] (1999). The New-Era German Army-A Profile.
The German Defense Production & Sales, available at http:///
www.defensejournal.com/jum99/government.heml
6. Tiershy, Ronald. [online] (1999). French Military Reforms and Strategy,
available at http://wwww.ndu/inss/strform/form94.html
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
49
ภาวะผนำและจรยธรรมสำหรบนกบรหาร
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
50
ภาวะผนำและจรยธรรมสำหรบนกบรหาร
ดร.บญเลศ ไพรนทร
เปนทเขาใจกนแลววาความสำเรจหรอความลมเหลวขององคการ สงคม
และประเทศชาตนน มกจะขนอยกบผนำวาจะมความรความสามารถ ทกษะ คณธรรม
และจรยธรรมมากนอยเพยงใด ไมวาจะเปนบรษทยกษใหญอยางบรษท เอนรอน
(Enron) หรอ เวรลคอม (WorldCom) ทตองลมครนลงมาอยางไมเปนทา และได
สงผลกระทบอยางรนแรงกบนกลงทนทวโลก ทำใหพนกงานของบรษทเหลานน
ตกงานหลายหมนคน และตองสญเสยรายไดและสวสดการทคาดวาจะไดรบหลง
เกษยณจากงานอยางมากมายมหาศาล ทงนเพราะนกบรหารตงแตระดบคณะ
กรรมการบรหารและกรรมการผจดการใหญขาดไรซงคณธรรมและจรยธรรม คดโกง
ฉอฉล และคอรปชนทกรปแบบนนเอง
Achua และ Lussier (2010 : 4) ไดกลาวถงความสำคญของภาวะ
ผนำไวอยางนาฟงดงตอไปน
“ความสำเรจในอาชพของแตละคนและชะตากรรมขององคการ มกจะถก
กำหนดโดยพฤตกรรมทมประสทธผลของผนำ” และ “ความลมเหลวของบรษทเอน
รอน และ เวรลคอม ไดชใหเหนตวอยางของผนำทประสบความลมเหลวและในทสด
กถกปลอดออกจากตำแหนง ซงอาจไดแก Gary Forsee แหงบรษท Spring Nextel
หรอ Angelo Mozilo แหงบรษท Countrywide Financial หรอ Charles
Prince แหงบรษท Citigroup หรอ Stan O’neal แหงบรษท Merrill Lynch
เปนตน
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
* อดตสมาชกวฒสภา จงหวดฉะเชงเทรา
อาจารยประจำ มหาวทยาลยกรงเทพธนบร
51
สวนบรษททประสบความสำเรจเพราะมผนำทเกงและด ซงอาจไดแก William
Gates ในฐานะประธานบรษท Microsoft หรอ Alan Greenspan ในฐานะ
ประธาน US Federal Reserve หรอ Lee Iacocca อดต Chief Executive
Officer of Chrysler หรอ Muhammad Yunus ในฐานะผกอตง Grameen Bank
(Pandya and Shell, 2005 : xiii-xv)
ความหมายของภาวะผนำ
Peter Drucker ใหความหมายของคำวา ภาวะผนำไวดงน “ภาวะผนำ
เปนการยกระดบวสยทศนของมนษยใหสงขน เปนการยกระดบผลงานของมนษยให
สงกวามาตรฐานทกำหนดไว เปนการพฒนาบคลกภาพใหอยเหนอขอจำกดของ
มนษยตามปกต” (Drucker, 1954 : 159 - 160)
Filley และ House พยายามแยกภาวะผนำกบผนำใหเหนอยางเดนชด
ดงน “ภาวะผนำเปนกระบวนการทบคคลแสดงอทธพลเหนอสมาชกของกลม สวน
ผนำนนเปนบคคลทมอำนาจเหนอผอน ซงเปนผใชอำนาจเพอวตถประสงคทจะ
แสดงอทธพลเหนอพฤตกรรมของผอนนนเอง” (Filley and House, 1969 :
391)
ทฤษฎภาวะผนำ (Theories of Leadership)
ภาวะผนำตามคณลกษณะของผนำ (Trait Leadership)
ทฤษฎเหลานเชอวาภาวะผนำทมประสทธผล (effective leadership) จะตอง
มคณลกษณะประจำตวของผนำบางประการ ดงน
1. มความเฉลยวฉลาด (intelligence)
2. มความตนตวอยเสมอ (alertness)
3. มความเขาใจเรองใด ๆ อยางลกซง (insight)
4. มความรบผดชอบ (responsibility)
5. มความคดรเรมสรางสรรค (initiative)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
52
6. มความอดทนไมยอมแพงาย ๆ (persistence)
7. มความเชอมนในตนเองสง (self - confidence)
8. มความสามารถในการเขาสงคม (sociability)
9. มความสามารถในการโนมนาวจตใจผอนสง (persuasiveness)
10. มบคลกภาพทด (appearance) (Achua & Lussier, 2010 : 26-60)
ภาวะผนำตามพฤตกรรมของผนำ (Behavioral Leadership)
เนองจากทฤษฎภาวะผนำตามคณลกษณะของผนำไมสามารถใหคำตอบไดทงหมด
การศกษาคนควาวจยเกยวกบภาวะผนำจงเปลยนไปใหความสนใจพฤตกรรมของ
ผนำมากขน
1. ภาวะผนำตามพฤตกรรมทวจยในมหาวทยาลยไอโอวา (University
of Iowa Research of Leadership Behavior or Style) ไดแบงภาวะผนำออก
เปน 3 แบบ คอ
1.1 ภาวะผนำแบบเผดจการ (Autocratic Leadership)
1.2 ภาวะผนำแบบเสรนยม (Laissez-Faire Leadership)
1.3 ภาวะผนำแบบประชาธปไตย (Democratic Leadership)
2. ภาวะผนำตามพฤตกรรมทวจยในมหาวทยาลยโอไฮโอ (Ohio State
University Research of Leadership Behavior or Style) การวจยครงนนไดแบง
พฤตกรรมของผนำไว 2 มต ใหญ และ 4 แบบยอย ดงน
2.1 พฤตกรรมของผนำ 2 มต มดงน
2.1.1 พฤตกรรมทเนนหรอใหความสำคญกบความสำเรจของ
งาน (initiating structure behavior) และ
2.1.2 พฤตกรรมทเนนหรอใหความสำคญกบการสนอง ความ
ตองการและการสรางความสมพนธทดกบผอน (consideration behavior)
2.2 พฤตกรรมของผนำ 4 แบบ มดงน
2.2.1 พฤตกรรมทใหความสำคญกบงานและความสำคญกบ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
53
คนอยในระดบตำทงค (low structure and low consideration)
2.2.2 พฤตกรรมทใหความสำคญกบงานอยในระดบสงแตใหความ
สำคญกบคนอยในระดบตำ (high structure and low consideration)
2.2.3 พฤตกรรมทใหความสำคญกบงานอยในระดบตำแตใหความ
สำคญกบคนอยในระดบสง (low structure and high consideration)
2.2.4 พฤตกรรมทใหความสำคญกบทงงานและคนอยในระดบสง
ทงค (high structure and high consideration)
3. ภาวะผนำตามพฤตกรรมทวจยในมหาวทยาลยมชแกน (Michigan State
University Research of Leadership Behavior or Style) การวจยครงนนไดแบง
พฤตกรรมของผนำไว 2 แบบ ดงน
3.1 พฤตกรรมทเนนหรอใหความสำคญกบความสำเรจของงาน (job -
centered behavior) ซงเนน 2 เรอง ดงน
3.1.1 เนนความสำเรจของงานตามเปาหมาย (goal emphasis)
3.1.2 เนนการอำนวยความสะดวกเพอใหงานสำเรจตามเปาหมาย
(work facilitation)
3.2 พฤตกรรมทเนนหรอใหความสำคญกบพนกงาน (employee - centered
behavior) ซงเนน 2 เรอง ดงน
3.2.1 เนนภาวะผนำทใหการสนบสนนพนกงาน (supportive
leadership)
3.2.2 เนนการอำนวยความสะดวกในการมปฏสมพนธกบพนก
งาน (interaction facilitation)
4. ภาวะผนำตามพฤตกรรมทวจยในมหาวทยาลยเทกซส (University
of Texas Research of Leadership Grid) การวจยครงนนไดแบง
พฤตกรรมของภาวะผนำออกเปน 2 มต และ 5 แบบ ดงน
4.1 ภาวะผนำออกเปน 2 มต ดงน
4.1.1 ภาวะผนำทใหความสำคญกบงาน (concern for task)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
54
4.1.2 ภาวะผนำทใหความสำคญกบคน (concern for people)
4.2 ภาวะผนำ 5 แบบ ดงน
4.2.1 ภาวะผนำแบบยำแย (The Impoverished Leadership)
4.2.2 ภาวะผนำแบบเผดจการ (The Authority - Compliance
Leadership)
4.2.3 ภาวะผนำแบบสงสรรคสโมสร (The Country - Club
Leadership)
4.2.4 ภาวะผนำแบบครงๆ กลางๆ (The Middle - of - the
Road Leadership)
4.2.5 ภาวะผนำแบบทม (The Team Leadership)
ทฤษฎภาวะผนำตามสถานการณ (Situational Leadership Theories)
1. ภาวะผนำตามสถานการณ (Situational Leadership) ในแนวคด
ของ Hersey และ Blanchard ไดแบงพฤตกรรมของภาวะผนำออกเปน 4
แบบ ตามสถานการณทแตกตางกน คอ
1.1 พฤตกรรมในเชงชนำ (directing style) จะเกดขนในกรณท
จำเปนตองแสดงพฤตกรรมในเชงชนำสง (high directive behavior) ทงนเพราะระดบ
พฒนาการของผใตบงคบบญชาอยในระดบตำ (low development level of
subordinates)
1.2 พฤตกรรมในลกษณะของผฝกสอน (coaching style) จะเกด
ขนในกรณทจำเปนตองแสดงบทบาทในการชนำสง (high directive behavior)
และในขณะเดยวกนกจะตองแสดงพฤตกรรมในเชงการสรางสมพนธภาพทสงดวย
(high supportive behavior) เพอใหบรรลวตถประสงคขององคการและของผใต
บงคบบญชาไปพรอมกน แมพฒนาการของผใตบงคบบญชาจะยงคงตำอยกตาม
1.3 พฤตกรรมในเชงสนบสนน (supporting style) จะเกดขนในกรณท
จำเปนตองแสดงพฤตกรรมในการสรางสมพนธภาพทดกบผใตบงคบบญชา (high
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
55
supportive behavior) เพอใหผใตบงคบบญชาไดใชทกษะในการปฏบตงานใหด
ทสดดวยการยกยองและใหความสำคญแกผใตบงคบบญชา โดยไมหวงผลทเปนเปา
หมายขององคการแตเพยงอยางเดยว
1.4 พฤตกรรมในเชงการมอบอำนาจ (delegating style) จะเกดขนใน
กรณทมความจำเปนนอยทงการชนำ (low directive behavior) และการสราง
ความสมพนธทดกบผใตบงคบบญชา (low supportive behavior) ทงนเพราะ
พฒนาการของผใตบงคบบญชา อยในระดบสง (high development level of
subordinates) เมอทมงานตกลงกนอยางไรกใหดำเนนการไปไดเลย โดยไมตอง
เขาไปชนำและสรางสมพนธภาพทดอกแตอยางใด
2. ภาวะผนำตามสถานการณ (Contingency Leadership) ในแนวคด
ของ Fiedler ทฤษฎนได แบงปจจย ภายในสถานการณออกเปน 3 ปจจย
2.1 ความสมพนธระหวางผนำกบผตาม ทงทด (good) และ ไมด
(poor) (leader-member relations) ไดแก
2.1.1 บรรยากาศของกลมเปนมตรทดตอกน
2.1.2 ระดบของความมนใจในตวผนำ
2.1.3 ความจงรกภกด
2.1.4 การสรางแรงศรทธาของผนำ
2.2 โครงสรางของงาน (task structure) ม 2 ลกษณะ คอ
2.2.1 มโครงสรางทแนชด (high structure)
2.2.2 มโครงสรางไมชดเจน (low structure)
2.3 อำนาจในตำแหนงของผนำ (position power) ม 2 ลกษณะ คอ
2.3.1 มอำนาจมาก (strong power)
2.3.2 มอำนาจนอย (weak power)
ปจจยทง 3 ตวนนอาจถกจดลำดบไวในลำดบใดลำดบหนง คอ ความพง
พอใจ (favorableness) ถาความสมพนธระหวางผนำกบผตามเปนไปดวยด
ลกษณะงานกำหนดไวชดเจน และผนำมอำนาจมาก ถาปจจยทง 3 มลกษณะตรงกน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
56
ขามกไดชอวามความไมนา พงพอใจเกดขนในองคการ (unfavorableness)
3. ภาวะผนำตามสถานการณ (Path - Goal Leadership) ซงเปน
แนวคดของ House และ Mitchell
3.1 แนวคดนแบงพฤตกรรมของภาวะผนำได 4 แบบ ตามลกษณะ
ของใตบงคบบญชา (subordinate characteristics) และตามลกษณะของงาน
(task characteristics) ดงน
3.1.1 ภาวะผนำแบบชนำ (Directive Leadership)
1) สอนงานใหผใตบงคบบญชาเขาใจความคาดหวงของ
พวกเขา วธปฏบตงาน และระยะเวลาแลวเสรจของงาน
2) กำหนดมาตรฐานการทำงานอยางชดแจง
3) ชวยใหผใตบงคบบญชาเขาใจอยางชดเจนในระเบยบของ
องคการ
3.1.2 ภาวะผนำทมพฤตกรรมแบบการสรางสมพนธภาพทดกบ
ผใตบงคบบญชา (Supportive Leadership)
1) สรางความเปนมตรทดกบผใตบงคบบญชา
2) ผใตบงคบบญชาเขาพบไดโดยงาย
3) ใหความสนใจในความเปนอยทดและความตองการของผ
ใตบงคบบญชา
3.1.3 ภาวะผนำแบบมสวนรวม (Participative Leadership)
1) เชญชวนใหผใตบงคบบญชาเขามามสวนรวมในการ
ตดสนใจและปรกษาหารอกบผใตบงคบบญชา
2) ขอแนวคดและความคดเหนของผใตบงคบบญชา
3) บรณาการแนวคดและความคดเหนของผใตบงคบบญชา
ไปสการตดสนใจเกยวกบวธทกลมหรอองคการจะนำไปปฏบตตอไป
3.1.4 ภาวะผนำแบบเนนความสมฤทธของผลงาน (Achievement
- Oriented Leadership)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
57
1) สนบสนนใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานใหอยในระดบ
สงทสดเทาทจะทำได
2) กำหนดมาตรฐานการทำงานใหสงมากสำหรบผใตบงคบ
บญชา
3) แสวงหาวธการปรบปรงวธการปฏบตงานใหดยงขนอยาง
ตอเนอง
4) มความเชอมนในความสามารถของผใตบงคบบญชาวา
จะสามารถปฏบตงานจนบรรลวตถประสงคททาทายได
3.2 ลกษณะของผใตบงคบบญชา(subordinate characteristics)
3.2.1 ความตองการมความสมพนธทดกบบคคลอน (need for
affiliation) จงเชอวาผใตบงคบบญชาประเภทนจะตองการภาวะผนำแบบการสราง
สมพนธภาพทด (Supportive Leadership) ทงนเพราะจะนำไปสความพงพอใจ
ของผใตบงคบบญชาประเภทน
3.2.2 ความปรารถนาทจะควบคมความเปนไปในชวตของตนเอง
ได (desire for internal locus of control) ผใตบงคบบญชาประเภทนจะตองการ
ภาวะผนำแบบมสวนรวม (Participative Leadership)
3.2.3 มความไมมนใจวาจะสามารถควบคมความเปนไปของชวต
ตนเองได (external locus of control) ผใตบงคบบญชาประเภทนจงตองการ
ภาวะผนำแบบชนำ (Directive Leadership)
3.2.4 การรบรในความสามารถของตน (perception of their own
ability) มมากเทาใด ความตองการภาวะผนำแบบชนำจะลดนอยถอยลงมากตาม
ไปดวย
3.3 ลกษณะของงาน (task characteristics)
3.3.1 การออกแบบงานใหกบผใตบงคบบญชา (design of the
subordinate’s task)
1) ในกรณทลกษณะงานมโครงสรางทชดเจน มกลมทเขม
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
58
แขงและมอำนาจทกำหนดไดอยางชดเจนกไมจำเปนตองมภาวะผนำเขามาชนำ
แตประการใด
2) ในกรณทมลกษณะงานไมชดเจนสลบซบซอนกจำเปนตองม
ภาวะผนำเขามาชวยทำความกระจางในงานทคลมเครอเหลานน
3) ในกรณทงานมลกษณะทตองทำซำ ๆ อยตลอดเวลานาเบอหนาย
จำเปนจะตองอาศยภาวะผนำทใหกำลงใจเพอรกษาระดบ ของแรงจงใจของผใต
บงคบบญชาเหมอนกน
3.3.2 ระบบอำนาจทเปนทางการ (formal authority system)
ในกรณนถาระบบอำนาจทเปนทางการมความออนแอกจำเปนตองใชภาวะผนำ
เขามาชวยทำความกระจางเกยวกบกฎกตกาในการทำงานใหชดเจนยงขน
3.3.3 ลกษณะปทสถานของกลม (group norms) ถาปทสถาน
ของกลมออนแอกจำเปนจะตองอาศยภาวะผนำเขามาชวยสรางความเหนยวแนน
นำหนงใจเดยวกนและความรบผดชอบตอบทบาทของกลม
ทฤษฏภาวะผนำแบบบรณาการ (Integrative Leadership Theories)
1. ภาวะผนำมากดวยบารม (Charismatic Leadership)
1.1 มวสยทศนกวางไกล (visionary)
1.2 มทกษะในการสอสารอยางโดนเดน (masterful communication
skills)
1.3 มความสามารถในการสรางแรงบนดาลใจใหเชอในตวผนำ (ability
to inspire trust)
1.4 มความสามารถทำใหสมาชกกลมรสกวาพวกตนนนกมความ
สามารถดวย (ability to make group members feel capable)
1.5 มพลงและการกระทำไปสความสำเรจ (energy and action
orientation)
1.6 มความสามารถในการสรางความประทบใจทางอารมณและ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
59
ความอบอนกบคนทงหลาย (emotional expressiveness and warmth)
1.7 มความชอบในการเสยงภยในสงทคนอนยงไมเคยทำมากอน
(romanticize risk)
1.8 สามารถใชกลยทธใหมๆ ไปสความสำเรจเสมอ (use unconventional
strategies)
1.9 มบคลกภาพเชงสงเสรมตนเอง (self-promoting personality)
1.10 ผนำมากดวยบารมทาทาย กระตนและผลกดน (challenge, prod,
and poke)
1.11 สามารถแสดงบทบาทไดดและโดดเดนเฉพาะตวในเรองสำคญและเปน
ไปในเชงบวก (being dramatic and unique in significant and positive
ways) (Dubrin, 2010 : 72-73)
2. ภาวะผนำแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership)
2.1 เปนการแลกเปลยนระหวางผนำกบผตามเกยวกบผลประโยชนท
มคณคา (The leader-follower exchange of valued benefits.)
2.2 ผนำใหรางวลเมอผตามปฏบตใหเปนไปตามความคาดหวงของ
ผนำ (The leader rewards the followers for specific behaviors and
performance.)
2.3 ผนำลงโทษหรอตำหนผตามเมอไมไดปฏบตใหเปนตามทตกลง
กนไว (The leader punishes or criticizes behaviors or performance that
does not meet expectation.)
2.4 การแลกเปลยนนนๆ มงไปสผลประโยชนของผตาม (Such
exchanges cater to the self-interest of followers.)
3. ภาวะผนำการเปลยนแปลง (Transformational Leadership)
3.1 ลกษณะของภาวะผนำการเปลยนแปลง
3.1.1 มบารม (charismatic)
3.1.2 มความสามารถในการโอนออนผอนตามผอน (agreeableness)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
60
3.1.3 มกเปดตวตอสงคม (extraversion)
3.1.4 มความฉลาดทางอารมณหรอควบคมอารมณไดด
(emotional intelligence)
3.1.5 เปนผกำหนดวสยทศน (create a vision)
3.1.6 เปนผกระตนใหผตามพฒนาตนเอง (encourage the
personal development of their staff)
3.1.7 ใชภาวะผนำแบบเปนมตรกบผตาม (supportive leadership)
3.1.8 กระจายอำนาจใหผตามเขามามสวนรวมในการตดสน
ใจ (empowerment)
3.1.9 มความคดรเรมสรางสรรค (innovative thinking)
3.1.10 นำโดยการทำใหเปนตวอยาง (lead by example)
3.1.11 มเหตผลเชงคณธรรม (moral reasoning)
3.2 ผนำสามารถสรางการเปลยนแปลง (how transformations take
place) ไดดงน
3.2.1 สรางจตสำนกใหกบคนทงหลาย (raising people’s
awareness)
3.2.2 ชวยใหคนทงหลายมองขามผลประโยชนสวนบคคล ไปยง
ผลประโยชนของสวนรวม (helping people look beyond self-interest)
3.2.3 ชวยใหคนทงหลายแสวงหาความสำเรจขนสงสดของชวต
ของเขา (helping people search for self-fulfillment)
3.2.4 ชวยใหคนทงหลายเขาใจวามความจำเปนทจะตองมการ
เปลยนแปลง (helping people understand the need for change )
3.2.5 กระตนใหผบรหารระดบรองลงไปไดเหนความสำคญของ
ความเรงดวนขององคการ (investing managers with a sense of urgency)
3.2.6 สรางความผกพนทมตอความยงใหญทกำลงรอคอยอย
(committing to greatness)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
61
3.2.7 กำหนดมมมองระยะยาวและในขณะเดยวกนกสงเกตและ
พจารณาประเดนตางๆ ขององคการจากมมมองทกวางไกลมากกวามมมองทคบ
แคบ (adopting a long-range perspective and at the same time
observing organizational issues from a broad rather than a narrow
perspective)
3.2.8 สรางความเชอและไววางใจ (building trust)
3.2.9 เนนการใชทรพยากรในสงทตองการใหมการเปลยนแปลงมาก
ทสด (concentrating resources on areas that need the most change)
4. ภาวะผนำแบบรบใช (Servant Leadership)
4.1 เนนจดยนดานคณธรรมอยางเขมแขง (strong moral standpoint)
4.2 เนนการรบใชและการนำไปพรอมๆ กน (both serve and lead)
4.3 เนนความเชอและไววางใจ (trust) ความเปนธรรม (fairness)
และความยตธรรม (justice) ในฐานะทเปนสอกลางไปสการสรางพฤตกรรมความ
เปนพลเมองทมผลตภาพสงขององคการ (means for achieving productive
organizational behavior)
4.4 เนนคณคาทางดานความเหนอกเหนใจ (empathy) คณธรรม
(integrity) ความสามารถในการโอนออนผอนตาม (agreeableness) และความ
สามารถทวไป (competence)
4.5 เนนการใหบรการหรอรบใชจากระดบลางไมใชการนำจากเบองบน
(to serve at the ground, not to lead from the top)
4.6 เนนการรบใชอยางเขมแขงและจตวญญาณเชงคณธรรม เปน
สำคญ (strong service orientation and moral-spiritual emphasis) (Achua
and Lussier, 2010 : 303-321)
นอกจากนยงมภาวะผนำรปแบบอนๆ อกมาก อาจไดแก ภาวะผนำ
แบบมงผลสมฤทธ (Results - Based Leadership) หรอภาวะผนำเชงกลยทธ
(Strategic Leadership) เปนตน ซงไมสามารถจะกลาวไดทงหมดแตอยางใด
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
62
จรยธรรมสำหรบภาวะผนำ (Leadership Ethics) จรยธรรมเปนมาตรฐานของความถกตองและความผดซงมอทธพลตอ
พฤตกรรมของมนษย (Ethics are the standards of right and wrong that
influence behavior.) พฤตกรรมทถกตองถอวาเปน พฤตกรรมทมจรยธรรม
พฤตกรรมทผดถอวาเปนพฤตกรรมทขาดไรซงจรยธรรม (Right behavior is
considered ethical, and wrong behavior is considered unethical.) (Achua
and Lussier, 2010: 50)
ทฤษฎจรยธรรม (Ethical Theories) ม 2 แนว ทฤษฎทเกยวกบ
พฤตกรรมของผนำ (theories about leaders’ conduct) กบทฤษฎทเกยวกบ
บคลกลกษณะของผนำ (theories about leaders’ character)
1. ทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมของผนำแบงออกเปน 2 ประเภทคอ
1.1 ทฤษฎทเปนผลทตามมาของพฤตกรรมของผนำ (theories that
stress the consequences of leaders’ actions) ซงจะแบงยอยลงไปอก 3
ประเภทคอ
1.1.1 เพอผลประโยชนของตนเองมากวาผลประโยชนของคน
อน (ethical egoism)
1.1.2 เพอผลประโยชนของคนสวนใหญ (utilitarianism)
1.1.3 เพอผลประโยชนของผอนแมจะขดกบผลประโยชนของ
ตนเอง (altruism)
1.2 ทฤษฎทเปนการปฏบตตามบทบาทหรอกฎเกณฑขององคการและ
สงคม (Theories that stress the duty or rules governing leaders’ actions.)
1.2.1 พฤตกรรมทมไดเนนเฉพาะผลทตามมาของผนำตาม
ขอ 1.1 เทานนแตพฤตกรรมนนจะตองเปนการกระทำทดอกดวย (Ethical action
rests not only with its consequences, but also with whether the
action itself is good.)
1.2.2 เนนการกระทำของผนำและความผกพนทมตอคณธรรม และ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
63
ความรบผดชอบทจะตองกระทำในสงทเปนเรองถกตอง (Focus on the actions
of the leader and his or her moral obligations and responsibilities to
do the right thing.)
2. ทฤษฎเกยวกบคณลกษณะของผนำ (leader’s character)
2.1 เนนใครคอผนำในฐานะทเปนมนษยคนหนง (Focus on who
leaders are as people.)
2.2 ความดงามฝงอยในจตใจของผนำ (Virtues are rooted in
the heart of the leader.)
2.3 ความดงามและความสามารถเชงคณธรรมนนไมไดมมาแตกำเนด
แตสามารถแสวงหาและเรยนรไดจากการฝกฝนอบรม (Virtues and moral abilities
are not innate but can be acquired and learned through practice.)
2.4 คนทมคณธรรม (moral person) จะแสดงความดงามดงตอ
ไปนออกมา
2.4.1 มความกลาหาญ (courage)
2.4.2 มความอดทนอดกลนและอดออมสง (temperance)
2.4.3 ใหเกยรตผอน (generosity)
2.4.4 ควบคมตนเองไดหรอมตปะ (self-control)
2.4.5 มความซอสตยหรออาชชวะ (honesty)
2.4.6 มความสามารถเขาสงคมไดด (sociability)
2.4.7 มความออนนอมถอมตน (modesty)
2.4.8 มความเปนธรรม (fairness)
2.4.9 มความยตธรรม (justice)
3. หลกการของภาวะผนำทมจรยธรรม (principles of ethical leadership)
3.1 เคารพผอน (respect others)
3.2 รบใชหรอบรการผอน (serve others)
3.3 มความยตธรรม (justice)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
64
3.4 มความซอสตย (honesty)
3.5 สรางชมชนและสงคม (build community) (Northouse, 2010:
377-407)
สรปภาพรวม
จะเหนไดวาภาวะผนำเปนกระบวนการหรอความสามารถของผนำในการ
ใชอทธพลเพอใหผตามเปลยนแปลงพฤตกรรมเพอยงประโยชนใหเกดแกองคการ
สงคม ประเทศชาต แกตวผตามและแกหนวยงานและบคคลทเกยวของดวย
ผลการศกษาคนควาวเคราะหและวจยเกยวกบภาวะผนำตงแตการศกษา
เฉพาะคณลกษณะเฉพาะตวของผนำ (traits) พฤตกรรมของผนำ (behavior)
ภาวะผนำตามสถานการณ (situational leadership) รปแบบตางๆ รวมทง
ภาวะผนำแบบบรณาการ (integrative leadership) ทไดนำเอาคณลกษณะ
เฉพาะตวของผนำทเหมาะสม พฤตกรรมของผนำตามสถานการณตางๆ โดย
เฉพาะอยางยงลกษณะของงาน (task characteristics) และลกษณะของผ
ตาม (follower characteristics) รวมทงคณธรรมและจรยธรรมทจำเปน
สำหรบผนำหรอนกบรหาร
จากบทเรยนอนลำคาของผนำทประสบความสำเรจหรอความลมเหลว
นน กไดพบวาผนำทประสบความสำเรจจะตองเปนทงคนเกงและคนดไปพรอมๆ
กน คนดในความหมายนกคอ จะตองยดมนในหลกคณธรรมและจรยธรรมอยาง
จรงจง สวนผนำทประสบความลมเหลวนน อาจเปนคนเกงและไมดทขาดไรซง
คณธรรมและจรยธรรม
ดวยเหตน องคการ สงคม และประเทศชาตจงจำเปนทจะตองไดผนำท
เปนทงคนเกงและคนดในตวคนเดยวกนดวยการฝกฝนอบรมและการหลอหลอม
ตงแตครอบครว สถานศกษา สถาบนทางศาสนา และสอสารมวลชนของสงคมใน
ภาพรวมดวยนนเอง
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
65
บรรณานกรม
บญเลศ ไพรนทร. การพฒนาทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพ
เสมาธรรม, 2548.
บญเลศ ไพรนทร. พฤตกรรมการบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร:โรงพมพ
สำนกงาน ก.พ.,2538.
บญเลศ ไพรนทร. รฐประศาสนศาสตร : แนวคด ทฤษฎและวธปฏบต.
อบลราชธาน : มหาวทยาลยอบลราชธาน, 2548.
บญเลศ ไพรนทร และคณะ. การคนหาความจำเปนและกำหนดหลกสตรเพอการ
ฝกอบรมและพฒนาขาราชการในสำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.
กรงเทพมหานคร : โรงพมพสำนกงาน ก.พ., 2540.
Achua, C . F. and Lussier, R. N. Effective Leadership. Canada:
South-Western, 2010.
Beaucham, Tom and Bowie, Norman (eds.). Ethical Theory and
Business. New Jersey: Pearson Education, 2004.
Brown, David S. “The Managerial Ethics and Productivity Improvement”
in Ott, J. S. and Associates. (eds.) Public Management.
Chicago: Lyceum Books\ Nelson-Hall, 1991.
Desjardins, Joseph. An Introduction To Business Ethics. New York:
McGraw-Hill, 2011.
Drucker, Peter. The Practice of Management. New York: Harper
and Row, 1954.
Dubrin, A. J. Principles of Leadership. Canada: South-Western, 2010.
Ferrell, O. C. and Associates. Business Ethics : Ethical Decision Making
And Cases. Mason, Ohio: South-Western, 2008.
Filley, A. C. and House, R. J. Managerial Behavior. Glenview, Il:
Scott, Forcesman and Co., 1969.
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
66
Hartman, Laura P. and Desjardins, Joe. Business Ethics : Decision
Making For Personal Integrity And Social Responsibility.
New York: McGraw-Hill, 2011.
Heifetz, Ronald and Associates. The Practice of Adaptive Leadership.
Massachusetts: Harvard Business Press, 2009.
Lama, Dalai and Muyzenberg, L. V. D. The Leader’s Way. Great
Britain: Nicholas Brealey Publishing, 2009.
Lawrency, Anne and Weber, James. Business and Society :
Stakeholders, Ethics, Public Policy. New York: McGraw-Hill. 2011.
NG, John. Dimsum Leadership. Singapore: Amour, 2008.
Nohria, Nitin and Rakesh, Khurana. (eds.) Handbook of Leadership
Theory and Practice. Massachusetts: Harvard Business Press, 2010.
Northouse, Peter G. Leadership: Theory and Practice. Los Angeles:
Sage, 2010.
Pairindra, Boonlert. “Leadership Development Within The Thai Public
Service” Thai Journal of Development Administration Vol.34,
No.2, April-June, 1994. (April 1999).
Pandya, Mukul and Shell, Robbie. Lasting Leadership: What You
Can Learn From The Top 25 Business People of our
Times. New Jersey: Pearson Education, 2005.
Russell, Ruth V. Leadership in Recreation. New York: McGraw-Hill, 2006.
Thompson, D. F. “The Possibility of Administrative Ethics” in Shafritz,
J. M. and Hyde, A. C. Classics of Public Administration. California:
Wadsworth, 1992.
ดร. บญเลศ ไพรนทร
16 ก.พ. 2554
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
67
ผนำแหงการเปลยนแปลง
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
68
ผนำแหงการเปลยนแปลง
ดร.อภวตต นมละออร *
คณพรอมหรอยงกบ…การเปนผนำในโลกยคใหม โลกแหงการเปลยนแปลง
หากปจจบนเราบอกเพยงวา เราม “ผจดการ” มากมายอยในองคกร คณแนใจ
หรอวา…นนจะเปนการมทรพยากรมนษยอนมคาสงสดอยางพอเพยงแลวในการ
บรหารในโลกยคใหม โลกแหงการเปลยนแปลง ผนำอาจจะเปนคำทไดยนกนมา
นาน แตสำหรบวนนการเปน “ผนำ” เทานนทจะสามารถนำพาองคกรใหอยรอด
ไดอยางสงาผาเผยในเวทการแขงขนทสลบซบซอน ดเดอดและตองมฝมอชนยอด
นาเสยดายทผจดการทกคนไมสามารถเปนผนำได ทวาตรงกนขามทหากคณเปน
ผนำแลว การเปนผจดการหรอผบรหารมอหนงยอมไมยากเลย องคกรของเราวนน
ตองการภาวะการเปนผนำมากกวาเสยอก ดงนน คณพรอมหรอยงกบการเปนผนำ
ในโลกยคใหม โลกแหงการเปลยนแปลง
แรงกดดนรอบดานในยคโลกาภวฒน ทองคกรขามชาตหรอแมแตธรกจ
เลกๆ ในแตละประเทศกำลงกลายเปนหนงเดยวกนมากขน ไมวาจะเปน
ผลตภณฑ การผลต การขาย การบรการ ดงมประชากรมากกวา 1,000 ลาน
คนใน 100 กวาประเทศทใชภาษาองกฤษในการสอสาร มประชากรมากวา 2,000
ลานคนทบนขามประเทศกนในแตละป ตลาดหนและการเงนรอบโลกเปดทำการ
ตลอด 24 ชวโมง มาตรฐานและกฎเกณฑตางๆดานการคาการเงนการบรการเขา
* ทปรกษาและนกการตลาดวชาชพแหงภาคพนเอเชยแปซฟก
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
69
สมาตรฐานระดบโลกเดยวกน หรอแมแตการบรโภคแฮมเบอเกอรในรานแมคโดนลด
ทมากกวา 12,000 สาขาใน 50 ประเทศ กทำใหประชากรโลกในประเทศตางๆยค
โลกาภวฒนกลายเปนหนงเดยวกนมากขน
เมอโลกมการเปลยนแปลงมากมายและรวดเรวขนาดน องคกรของเรา กจำเปน
ตองมการเปลยนแปลง เพราะสาเหตมากมาย อาท การแขงขนทรนแรงขนยก
ระดบเปนการแขงขนระดบนานาชาต การประกาศนโยบายทางการคาของเขตการ
คาเสรตางๆ ทมมากกวา 134 กลมทวโลก การพฒนาของระบบการสอสาร
โทรคมนาคม การเพมประสทธภาพการคมนาคมและลอจสตกส รวมถงการถายทอด
ความรทกษะประสบการณดานเทคโนโลยและศาสตรตางๆอยางรวดเรว
ดงนนองคกรของเราวนนจงไมเพยงตองการ “ผบรหารหรอผจดการ” แตเรา
ตองการ “ผนำ” ทจะเปนผนำแหงการเปลยนแปลง ผนำทสามารถจะโนมนาวผคน
ภายในองคกรและภายนอกองคกรใหเปลยนแปลงไดจรงตามวตถประสงค ซงหา
ไดไมงายนกทจะม “ผนำ” ทมทงความสามารถดานการบรหารจดการและมภาวะ
ผนำสงแลวอะไรเปนสงททำใหการหา “ผนำ” ทมความสามารถสกคนตางไปจาก
การไดผจดการโดยทวๆไป เพราะผนำนนจะตองมวสยทศนและกลยทธทเฉยบคม ม
ความสามารถหลายดาน สามารถสรางวฒนธรรมองคกรทมคณคาไดโดยลดการ
แบงพรรคแบงพวก สามารถชทศทาง เปนแรงบนดาลใจและจงใจบคลากรใน
องคกรใหทำงานอยางมประสทธภาพ เปนคนทเปดใจ รบฟง เปนโคชผฝกสอน ผ
อำนวยการสนบสนน หรอแมแตคนรบใช เพอสงเสรมใหกลมมการเปลยนแปลง
และสรางพลงแหงการเปลยนแปลง
การเปนผนำนนสามารถพฒนาไดจาก 5 คณสมบต คอ ขอแรกจากพน
ฐานสวนตว อนไดแก สภาพครอบครว การเลยงดในเยาววย การศกษา และ
ประสบการณในการทำงาน ขอทสองจากแรงผลกดนในการแขงขน ซงหมายถง
เปนบคคลทมมาตรฐานสง ผลงานด และมนใจตวเองในการแขงขน ขอทสามเปนผ
เรยนรทไมรจบ อยากเรยนรเรองททาทายตลอดเวลา ยอมรบไดทงความสำเรจ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
70
และความลมเหลว ขอทสเปนผมทกษะและความสามารถในดานตางๆ และขอ
สดทายคอ มความสามารถในการแขงขน โดยเฉพาะในสภาวะการณทมการ
เปลยนแปลงอยางรวดเรวของสภาพแวดลอม
นอกจากคณสมบตเบองตนแลว “ผนำ” ยงตองม “มาตรฐานการเปน
ผนำ” อก 7 ดานทตองรบผดชอบและพฒนาอยางตอเนอง อนไดแก จรยธรรม
และจรรยาบรรณ ผลสำเรจขององคกร การดแลใสใจลกคา นวตกรรมสรางสรรค
การทำงานเดยวไดกลมได การพชตความสลบซบซอน การพฒนาองคกรและ
บคลากร
ดานทหนง จรยธรรมและจรรยาบรรณ กลาวคอตองเปนบคคลทซอสตย
มงมน เคารพและใหเกยรตผอน ดานทสองคอผลสำเรจขององคกร ตองดแลดาน
การเงน สภาพคลอง ประสทธภาพตนทน ความพงพอใจของลกคา รายไดของ
องคกร สวนแบงการตลาด ประสทธภาพของผลผลต รวมถงสภาพแวดลอมและ
ความปลอดภยของททำงาน ดานทสามคอการดแลใสใจลกคา นนคอตองรถง
ความตองการของลกคาและสนองตอบความตองการนนอยางมคณคา รวมถงวเคราะห
ปจจยตางๆทจะทำใหองคกรของเราดแลหรอบรการลกคาไดดกวาองคกรอนๆ ดานท
สคอนวตกรรมสรางสรรค ซงผนำจะตองสามารถสรางวสยทศนเพอนำองคกรไปส
อนาคต สรางสรรควธการพฒนาองคกรใหเตบโตอยางแขงแรงและยงยน รวมถง
กระตนจงใจใหเกดบรรยากาศของการเรยนรและสรางสรรค ดานทหาคอการทำงาน
เดยวไดกลมได คอสามารถทำงานทตนเองรบผดชอบไดดโดยไมมขอบเขตจำกด
รจกวธทำงานรวมกบผอน และสามารถสอสารไดด ดานทหกคอการพชตความสลบ
ซบซอน ซงผนำจะตองเขาใจถงการเปลยนแปลงซงกคอความไมแนนอน ทผนำจะตอง
คอยปรบตวอยตลอดเวลาและโนมนาวใหผอนปรบเปลยนตามภายใตความแปรปรวน
ทสลบซบซอน และดานสดทายคอการพฒนาองคกรและบคลากร ทจะตองมงมน
ทำใหเกดสภาพแหงการเรยนรเพอความสำเรจ ทกคนสามารถทำงานไดอยางม
ประสทธภาพสงกวามาตรฐานและใชศกยภาพสงสดทตนเองม
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
71
การบรหารการเปลยนแปลง สงท “ผนำ” ตองนำ อตราการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมจะไมลดความเรวอยางแนนอน
หากแตองคกรของเราจะตองปรบอตราเรงการเปลยนแปลงในองคกรใหทนหรอนำ
ความเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม แตดวยเทคนคตางๆทองคกรตางๆพยายาม
ใชอยางทมเท ไมวาจะเปน ระบบคณภาพตางๆ รเอนจเนยรง การเปลยนแปลง
วฒนธรรมองคกร การปรบขนาดองคกร การปรบโครงสรางองคกร จะไมไดผลด
นกหากเราลมทจะกระตนพฤตกรรมของบคลากรในองคกรอยางตอเนอง ซงเปน
บทบาทหนาทหลกของผนำ
แมองคกรตางๆจะตระหนกถงการเปลยนแปลงแลวกตาม และกไดปฏบต
ตามหลกการจดการแลว แตหลายๆองคกรกลบพบกบความผดหวง ไมประสบผล
สำเรจตามทตองการ เพราะมขอผดพลาดบางประการท “ผนำ” จะมองขามมได
ไดแก องคกรนนมความสขสบายจนเคยตว องคกรนนเมนเฉยตอกลมนำการ
เปลยนแปลง องคกรนนบกพรองเรองวสยทศน องคกรนนมองขามความสำคญของ
การสอสาร องคกรนนทอถอยตออปสรรค องคกรนนยอมแพตงแตตน องคกรนนทำ
สำเรจไดไมจรงหรอคดไปเองวาทำสำเรจแลว และองคกรนนไมไดทำการเปลยนแปลง
อยางตอเนองจนใหกลายเปนหนงในวฒนธรรมองคกร ทงหมดแปดประการนเปน
หลมพรางทผนำจะตองระมดระวงเมอทำการเปลยนแปลง
ผนำแหงการเปลยนแปลง กเปรยบไดเสมอนแพทยในหองผาตด ซงตอง
มความพรอมทงดานภาวะผนำ บคลากร อปกรณเครองมอ สถานท เวลา และรวม
ถงความพรอมของคนไขหรอองคกร ผลกระทบของความไมพรอมในการเปลยนแปลง
นนอาจจะรนแรงมากนอยตามความเสยงและสภาพแวดลอมของแตละองคกร อาท
กลยทธตางๆทองคกรพยายามอดฉดเขาไปในองคกรกลบไมไดรบการตอบสนองท
ดจากบคลากรในองคกร การซอควบรวมกจการเพอเพมศกยภาพองคกรกลบกลาย
เปนสงทมแทงองคกรใหคลอนแคลน การยกเครององคกรหรอรเอนจเนยรงตองใช
เวลานานเกนสมควรและตนทนสงจนโครงการไมสำเรจ การลดขนาดองคกรเพอ
ลดตนทนกลบกลายเปนเพมตนทนคาใชจาย และรวมถงการนำระบบคณภาพตางๆ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
72
มาปฏบตในองคกรกลบไมไดผลสำเรจประการใด
ผนำแหงการเปลยนแปลง ตองตระหนกถงขอผดพลาดและผลกระทบทเกด
ขนในกระบวนการเปลยนแปลง พรอมทงคนหาวธการขจด แกไข บรรเทา ขอผด
พลาดนนๆ ดงตอไปน หากองคกรนนมความสขสบายจนเคยตว ซงมกจะเปน
องคกรขนาดใหญ ทมผลประกอบการด เปนองคกรทมชอเสยง แตหากองคกร
เหลานไมมการพฒนาเปลยนแปลง กจะกลายเปนเคยใหญเคยดเคยดง และเปน
อดตในทสด ดงนน “ผนำ” จะตองดำเนนการใหบคลากรในองคกรนน เผชญความ
จรงกบสภาพแวดลอมทอาจทำใหองคกรมผลกระทบในทางลบ โดยผบรหารระดบ
สงควรจะเปนผชแจง ในองคกรสวนใหญมกปฏเสธบคคลทกลาวหรอพดถงองคกร
ในทางลบแมจะเปนความจรงกตาม ทำใหบคคลผนนอาจถกทำโทษหรอไมเปนท
ตองการขององคกร ดงนนผนำจะตองไมมองขามเรองนเพราะเปนสงทเปนลบทเปน
ความจรง ดงนนบคคลทจะสามารถสะทอนภาพนไดอาจเปนทปรกษาซงเปนบคคล
ภายนอกกได องคกรใหญๆ หลายแหงมความสขมาเนนนานและไมเคยมความทกข
หรอเผชญภาวะวกฤต จะรวาภาวะวกฤตเปนอยางไรกอาจจะสายไปเสยแลว ดงนน
ผนำตองสรางสงกดดนใหเสมอนเปนภาวะวกฤตเพอใหผบรหารและบคลากรไดม
ความพรอมและฝกฝนเชนเดยวกบทหารทตองมการซอมรบอยบาง ความสขสบาย
อกอยางทมกพบกคอการตงเปาหรอตงมาตรฐานการทำงานทตำ บคลากรสามารถ
ทำไดสำเรจอยางงายดายจนเกนไป จนไมไดแสดงศกยภาพความสามารถเทาท
ควร ดงนนผนำจะตองทำการปรบเกณฑมาตรฐานใหเขมขนอยางทาทายและเปน
ไปไดเพอบคลากรจะไดใชศกยภาพของตนเองไดมากทสด ในองคกรขนาดใหญนน
มกมหนวยงานยอยลงไปอกมากมาย เปนฝาย เปนแผนก เปนสวน และมกจะใช
เกณฑประเมนเฉพาะหนวยงานของตนเองทำใหขาดความเปนเอกภาพทงองคกร
ดงนนผนำจะตองปรบเกณฑการประเมนผลงานนนใหสะทอนไดทงภาพผลงานสวน
ยอยระดบฝาย แผนก สวน และภาพโดยรวมทงองคกร หรอแมแตเกณฑการ
วดผลงานของหนวยงานตางๆ ตองมนใจวาดชนชวดนนถกตองเหมาะสมกบ
หนวยงานนนๆ อกประการหนงขององคกรทใหญดดงกคอ การละเลยความสนใจ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
73
ตอลกคา ซพพลายเออร และผถอหน กเปนอกประการหนงทผนำตองพงระวง
หากไมตองการเปนองคกรทเคยใหญเคยดเคยดง และผนำตองคอยแถลงเสนอขาว
คราวสภาพแวดลอมทจะกระทบตอองคกรใหแกบคลากรในองคกรทราบเพอความ
ไมประมาท
ขอผดพลาดประการทสองคอ องคกรนนเมนเฉยตอกลมนำการเปลยนแปลง
หรอไมใหความสำคญสนบสนนเทาทควร ในหลายองคกรนยมการแตงตงคณะกรรมการ
หรอคณะทำงานอยางมากมายหลายคณะ แตกลบมไดใหการสงเสรมสนบสนนใน
การทำงานเทาทควร ซงผนำจะตองปรบวธคดในการแตงตงคณะทำงานหรอกลมนำ
การเปลยนแปลงดงนคอ สรรหาบคลากรทถกตองเหมาะสมเปนสมาชกของกลม
หรอคณะทำงาน ซงตองดจากบคลกภาพ ตำแหนง อำนาจ หนาท ความเชยวชาญ
ความนาเชอถอ และภาวะผนำ ตลอดจนประสานการสอสารเพอใหแนใจถงความคบ
หนา ความสำเรจหรออปสรรคตางๆทกลมนำการเปลยนแปลงเผชญอย พรอมทง
ตองมวตถประสงคและเปาหมายรวมกน
ขอผดพลาดประการทสามคอ องคกรนนบกพรองเรองวสยทศน กลาวคอ
วสยทศนไมชดเจน หรอไมเหมะสมกบองคกร หรอกบสภาพแวดลอม ดงนนผนำ
จะตองทำการปรบวสยทศน โดยแจงบคลากรในองคกรวาองคกรตองการเปนอะไร
ทำอะไรในอนาคตและจะมผลดอยางไรตอองคกรและบคลากร อกทงจงใจใหบคลากร
ทงหมดพรอมทจะปฏบตงานเพอสนองตอบตอทศทาง นโยบายขององคกร
ขอผดพลาดประการทสคอ องคกรนนมองขามความสำคญของการสอสาร
ซงผนำจะตองตระหนกถงพลงของการสอสารทจะโนมนาวใหบคลากรทงหมด
เขาใจ ยอมรบ และใหความรวมมอในการปฏบต ซงการสอสารทมประสทธภาพ
นนตองใชภาษาทเขาใจงายๆ มการยกตวอยางเปรยบเทยบ มเวทในการสอสาร
แลกเปลยนความคดเหน มการยำในเรองทสำคญ เปนการสอสารแบบสองทาง
และทสำคญคอ พฤตกรรมของผนำ และผบรหารเปนตวอยางของการสอสารทด
ทสด ซงหมายความวาผนำหรอผบรหารนนจะตองประพฤตตวใหเหมาะสมสอดคลอง
กบวสยทศน นโยบาย และกลยทธขององคกร
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
74
ขอผดพลาดประการทหาคอ องคกรนนทอถอยตออปสรรค ในการ
เปลยนแปลงนน เปนธรรมชาตของมนษยทมกจะตอตานและคดคาน เนองดวยไม
ชอบทจะเปลยนแปลง แตผนำจะตองผานอปสรรคนไปใหไดดวยการแตงตงกลม
นำการเปลยนแปลงพรอมกบกระจายอำนาจแกบคลากรในองคกรอยางเหมาะสม
สอสารถงวสยทศนขององคกร ปรบแตงโครงสรางองคกรใหสอดคลองกบการ
เปลยนแปลงเพอผลกดนนโยบายและกลยทธอยางไดผล จดการพฒนาฝกอบรม
ใหแกบคลากร และพยายามทำความเขาใจหรอกำกบบคลากรทตอตานการ
เปลยนแปลงโดยเฉพาะในระดบหวหนาหรอผบรหาร
ขอผดพลาดประการทหกคอ องคกรนนยอมแพตงแตตน กลาวคอวางแผน
ไดแลว แตเมอนำมาปฏบตกลบลมเหลวในครงแรก กยอมพายแพโดยยกเลกหรอ
ยตการปฏบตตอไป ซงผนำจะตองสงเสรมกำลงใจใหแกกลมผนำการเปลยนแปลง
โดยจะตองวางแผนทมประสทธภาพพอทจะสงผลสำเรจไดโดยเรวภายใน 6-18 เดอน
โดยใหเหนถงความสำเรจอยางเดนชดและเชดชความพยายามเสยสละของบคลากรท
ทำงานในกระบวนการเปลยนแปลง อาจใหรางวลแกบคลากรทตองทำงานมาก
ขน ขณะทผนำจะตองคอยสงเกตการเปลยนแปลงทเกดขนในองคกรในทางปฏบต
เพอปรบแตงกลยทธใหสอดคลองกบสถานการณ
ขอผดพลาดประการทเจดคอ องคกรนนทำสำเรจไดไมจรงหรอคดไปเองวา
ทำสำเรจแลวทงทเพงเปนแคเพยงการเรมตน ซงผนำจะตองไมประเมนผลสำเรจ
เรวเกนไปหรอหยอนจากเกณฑมาตรฐานทตงไว ดงนนผนำจะยงตองใหการพฒนา
ฝกอบรมแกบคลากรทนำการเปลยนแปลงอยางตอเนองเพอเพมความเขาใจและ
ความสามารถ มการประเมนผลงานเปนรายบคคลเพอเพมหรอถอนจำนวนบคลากร
ทตองนำการเปลยนแปลงอยางเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณ รวมไปถงยก
ระดบเกณฑการประเมนใหทาทายขน
ขอผดพลาดประการสดทายคอ องคกรไมไดทำการเปลยนแปลงอยางตอ
เนองจนใหกลายเปนหนงในวฒนธรรมองคกร แมวาผนำสามารถนำการเปลยนแปลง
ไดสำเรจแลวกตาม การทำใหกระบวนการทำงานนนๆและพฤตกรรมของบคลากร
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
75
ผสมผสานกนจนเปนวฒนธรรมองคกรกเปนหนาทของผนำดวย ผนำอาจจะตอง
ชแจงแกบคลากรถงผลของกระบวนการทำงานใหมทดกวาแบบเดม กลาวถงวฒนธรรม
องคกรเดมทเปนสงทดและเหมาะสมในอดต แตปจจบนและอนาคตเราตองการ
วฒนธรรมองคกรทเหมาะสมกวา รวมไปถงการสรรหารบบคลากรใหมเพอสนอง
ตอบตอวฒนธรรมองคกรทเปลยนแปลงไป และใหรางวลแกบคลากรทสนองตอบ
ตอกระบวนการทำงานและวฒนธรรมองคกร
ดงนนเราจะเหนวา “ผนำแหงการเปลยนแปลง” นนเปนไดไมยาก หาก
เราไดเรยนร เขาใจ และปฏบต ยงปฏบตมากเทาไร กยงเพมพนประสบการณ
การนำการเปลยนแปลงมากเทานน ดงนนการเปนผนำการเปลยนแปลงเปนทง
ศาสตรและศลปชนสงในการบรหารจดการองคกรททวโลกตองการในปจจบน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
76
การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ (Benchmarking) องคกรนำในอตสาหกรรมรถเกยวนวดของญปน อนเดย และไทยโดยวธ
Data Envelopment Analysis (DEA)
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
77
การวเคราะหเชงเปรยบเทยบ (Benchmarking) องคกรนำในอตสาหกรรมรถเกยวนวดของญปน อนเดย
และไทยโดยวธ Data Envelopment Analysis (DEA)
1
ดร. ประจกษ ทรพยมณ *
บทคดยอ การศกษานเปนการวเคราะหความเปนองคกรนำดวยวธ Benchmarking
โดยใช Data Envelopment Analysis (DEA) ทำการเปรยบเทยบประสทธภาพ
ระหวางองคกร โดยระบปจจยนาเขาและผลผลตทไดรบ แลว คานวณหาขอบเขต
ของการผลตทองคกรนำมประสทธภาพสงสด การศกษาไดเปรยบเทยบองคกรธรกจ
ในอตสาหกรรมผลตรถเกยวนวดญปน อนเดย และไทย เพอตอบคาถามวาองคกร
สามารถเพมผลผลตไดเทาใดโดยไมเพมจานวนปจจยการผลต ในดานผลผลตใช “ผล
กำไรและราคาขายตอหนวยสนคา” ในดานปจจยการผลตใช “ตนทนวตถดบ ตนทน
แรงงาน ตนทนการใชพลงงาน และตนทนการซอมบำรงตอหนวยสนคา” ผลการ
วเคราะหพบวาองคกรธรกจของญปนและสวนหนงขององคกรธรกจไทยมประสทธภาพ
สงสด และอนเดยมประสทธภาพตำทสด เนองจากมาตรการภาครฐของอนเดยให
ใชวตถดบในประเทศเกอบทงหมด ในขณะทญปนสามารถนำเขาวตถดบราคาถก
จากประเทศตางๆ และไทยนำเขาวตถดบมอสอง จงมผลสรปวาการทำใหตนทน
วตถดบตำลงแตมคณภาพดเปนปจจยสำคญในการพฒนาประสทธภาพองคกร
ธรกจในอตสาหกรรมน
1 บทความนเปนสวนหนงของโครงการพฒนาฐานขอมลอตสาหกรรมเชงเปรยบเทยบเพอเพมขดความสามารถในการแขง
ขนอตสาหกรรมเครองจกรกลการเกษตร โดยสถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทย นำเสนอตอสำนกงานเศรษฐกจ
อตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม ต.ค. 2552
*อาจารยประจำ หลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาผนำทางสงคม ธรกจและการเมอง มหาวทยาลยรงสต
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
78
Abstract This study is an analysis of the leading organization by benchmarking
method using Data Envelopment Analysis (DEA) to compare performances
between organizations. The input and output factors are specified and
calculated to find the envelope, where the best performance organizations
are located. The study compared the combine harvester industries in Japan,
India, and Thailand to find how their efficiency can be raised without
increasing the input costs. The outputs are “the profits and unit price”, and
the inputs are “the material costs, labor costs, energy costs and maintenance
costs”. The analysis found that the Japanese and some of the Thai business
organizations are the leaders, while the Indian has the lowest efficiency. The
reasons are that India are required to use domestic materials, while Japan
can import cheaper materials, and Thailand can import used-materials. The
conclusion is that the lower material-costs but higher quality is the main
factor for the performance development of combine harvester industries.
การวเคราะหความเปนผนำหรอองคกรนำดวยวธ Benchmarking โดยใช
Data Envelopment Analysis (DEA) เปนทนยมมากวธหนง เนองจากสามารถจะ
กำหนดไดวาองคกรใดมประสทธภาพและเปรยบเทยบไดกบองคกรอนๆ นำไปสการหา
สาเหตของความมหรอไมมประสทธภาพตอไป โดยไมจำเปนตองทราบรปแบบความ
สมพนธ (Function) ของการทำงานหรอการผลต (Charnels, Cooper and Rhodes, 1978)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
79
ทงนวธการของ DEA ใชไดกบองคกรธรกจทมปจจยการผลตและผลผลต
หลายชนด เพยงแตระบปจจยนาเขาและผลผลตทไดรบ แลวใช Linear Programming
คานวณหาขอบเขต (Frontier หรอ Envelope) ของการผลตทใชสดสวนทรพยากรได
ประสทธภาพสงสด หรอเลอกสดสวนการผลตสนคาใหไดมลคาการผลตสงสดภายใต
ทรพยากรทมอยจากด จงสามารถระบไดวาองคกรใดทอยบนเสนขอบเขตกจะเปนองคกร
นำทมประสทธภาพมากทสด ซงอาจกำหนดใหมคา = 1 (หรอรอยละ 100) สวน
องคกรใดทอยตำกวาเสนดงกลาวกจะมประสทธภาพลดลงและมคาตำกวา 1 ลดหลน
กนลงมา หลงจากนนจงนำไปวเคราะหวาองคกรธรกจทประสทธภาพตำเกดจากสาเหต
อะไร เชน การขาดอปสงค การใชเทคโนโลยการผลตหรอเครองจกรทไมทนสมย
การใชวตถดบทดอยคณภาพ ขาดแรงงานทมทกษะและความชำนาญพอเพยง ขาด
ความรพนฐานในการผลต มกำลงผลตขนาดเลกหรอดำเนนธรกจแบบครวเรอน ขาด
การลงทนอยางพอเพยงและเปนระบบเพอเพมประสทธภาพในการผลต หรอใชพลงงาน
สนเปลอง เปนตน ซงอาจเปนสาเหตสำคญททำใหเกดความแตกตางในประสทธภาพ
กลาวโดยสรป DEA มลกษณะดงน
u เปนการวเคราะหองคกรตางๆเปรยบเทยบกบองคกรนำทมประสทธภาพด
ทสด โดยให ประสทธภาพ = ผลผลตเฉลยแบบถวงนำหนก (Weighted Average
Outputs) / ปจจยการผลตเฉลยแบบถวงนำหนก (Weighted Average Inputs)
u ใชไดกบองคกรธรกจทมปจจยการผลตและผลผลตหลายชนด เนองจากเปนการ
หาประสทธภาพโดยรวม (Total Factor Efficiency) ไมตองแยกวเคราะหประสทธภาพ
ผลผลตแตละชนดจากแตละปจจย (Partial Efficiency)
u ไมตองระบรปแบบความสมพนธหรอฟงกชนของปจจยนำเขาและผลผลต
u ใชการวเคราะหแบบ Linear Programming เพอหาองคกรนำทมประสทธภาพ
ดทสด ภายใตเงอนไขวาองคกรอนๆมประสทธภาพ ≤ 1 โดยไมจำเปนตองรสดสวน
ทใชในการถวงนำหนกของผลผลตและของปจจยการผลต การวดประสทธภาพมคา
ตงแตรอยละ 0 (ดอยประสทธภาพทสด) จนถงรอยละ 100 (ประสทธภาพดทสด)
u สามารถวดประสทธภาพไดสองแนวทางคอ ดานผลผลต (Output-Oriented
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
80
Measure) และดานปจจยการผลต (Input-Oriented Measure)
เนองจากองคกรนำอยบนเสนขอบเขตมประสทธภาพดทสด และระยะหางท
สนทสดจากองคกรอนๆไปยงเสนขอบเขตแสดงถงชวงหางของประสทธภาพ ดงนนหาก
คำนวณหาทตงขององคกรนำ “สมมต” (Hypothetical Comparison Unit-HCU) บนเสน
ขอบเขตทใกลทสด เพอเปรยบเทยบผลผลตและปจจยการผลตระหวางองคกรจรงกบ
องคกรสมมตน กจะไดชวงหางของประสทธภาพทถกตอง การคำนวณหาทตงของ HCU
ดงกลาวน สามารถทำไดดวยวธ Linear Combination ขององคกรทอยบนเสน
ขอบเขตทใกลเคยงกน ดงแสดงในภาพขางลางน
!
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
81
สำหรบการศกษานจะใชแนวทางการวดประสทธภาพจากการวดผลผลต
(Output Oriented Approach) เพอตอบคาถามวาองคกรธรกจสามารถเพมผลผลต
มากเทาใด โดยไมเพมจานวนปจจยการผลต ในดานผลผลตการวเคราะหนเลอกใช
“ผลกำไรตอหนวยสนคา” และ “ราคาขายตอหนวยสนคา” เปนผลผลตสองชนด
เนองจากผลกำไรสะทอนใหเหนถงปจจยทสำคญ 3 ประการ ไดแก 1) ราคาของปจจย
การผลต 2) ราคาสนคา และ 3) ประสทธภาพดานเทคนค และราคาขายแสดงถง
ความสามารถในการใชกำลงผลต ตลอดจนความสามารถดานการบรหารจดการของ
องคกรธรกจ ในดานปจจยการผลตไดเลอกใชปจจยดาน “ตนทนวตถดบตอหนวย
สนคา” “ตนทนแรงงานตอหนวยสนคา” “ตนทนการใชพลงงานตอหนวยสนคา” และ
“ตนทนการซอมบำรงตอหนวยสนคา” ซงสวนใหญเปนตนทนทองคกรธรกจไมอาจควบคม
ได เนองจากเปนผลตภณฑทตองนำเขาและถกกำหนดราคาโดยตลาด หรออาจถก
กำหนดโดยมาตรการภาครฐ เชน คาแรง และภาษนำเขา เปนตน
การคำนวณใชวธ Linear Programming เพอหาจดทองคกรธรกจแหงหนง
จะทำใหประสทธภาพในการทำผลกำไรและราคาขายตอหนวยสนคาทดทสด ภายใต
เงอนไขวาองคกรอนๆมประสทธภาพเชนเดยวกนน ≤ 100% โดยใชโปรแกรมของ
Dartmouth College (Kenneth R. Baker, 2006)
ผลการวเคราะห Benchmarking องคกรธรกจในอตสาหกรรมการผลตรถเกยวนวด
ขอมลไดมาจากการสำรวจเพอเปรยบเทยบองคกรธรกจในอตสาหกรรมผลตรถ
เกยวนวดของญปน 1 แหง อนเดย 1 แหง และไทย 24 แหง
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
82
ผลการวเคราะหทคำนวณไดจากระยะหางของประสทธภาพองคกรตางๆไปถง
องคกรนำสมมต (HCU) บนเสนขอบเขต ซงเกดจากการใชตนทนตางๆ พบวารถ
เกยวนวดทผลตโดยองคกรธรกจญปนมประสทธภาพ DEA ในการทำผลกำไรและราคา
ขายตอคนรอยละ 100 ในขณะทอนเดยมเพยงรอยละ 82 สำหรบองคกรธรกจของ
ไทยทไดประสทธภาพ DEA รอยละ 100 มอย 8 แหง และทไดประสทธภาพ DEA
ลดหลนลงมาอยางละ 8 แหง โดยองคกรนำทมประสทธภาพสงจะมกำลงการผลต
มากกวา แตองคกรทมประสทธภาพกลางและตำมกำลงผลตใกลเคยงกน อยางไรกตาม
องคกรธรกจไทยทกแหงมประสทธภาพสงกวาอนเดย ทงนอาจเปนเพราะอตสาหกรรม
เครองจกรกลการเกษตรในอนเดยไดรบการอดหนนจากมาตรการภาครฐและตองแขง
ขนระหวางบรษทตางชาตหลายแหงทเขาไปลงทนผลตในอนเดย ทำใหราคาตำกวา
ประเทศอน (Prachi Singh, 2006) ผลการวเคราะหประสทธภาพ DEA ไดแสดงใน
ตารางและแผนภมดานลาง
!
!
!
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
83
โรงงานไทยแยกตามกลมประสทธภาพ
DEA
สง กลาง ตำ
จำนวนโรงงาน 1 1 8 8 8
กำลงการผลตรวม (เครอง/ป) 3,000 700 46 13 14
ประสทธภาพ DEA 100% 82% 100% 92% 87%
ญปน อนเดย
1) ตวชวดดานตนทนการผลต ในดานการใชตนทนการผลตขององคกรธรกจ พบวา
ประสทธภาพในการใชตนทนวตถดบ แรงงาน พลงงาน และการซอมบำรงของ
อนเดยอยในระดบตำกวาทกองคกร ดงแสดงในตาราง
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
84
1.1) ประสทธภาพในการใชตนทนวตถดบ จากการวเคราะหพบวา องคกร
ธรกจอนเดยมประสทธภาพการใชวตถดบตำทสด และสามารถลดตนทนวตถดบได
อกรอยละ 18 จากปจจบนทใชอย ทงนอนเดยมการใชวตถดบในประเทศสงถงรอยละ
99 ในขณะทญปนใชวตถดบในประเทศเพยงรอยละ 20 ดวยการเลอกนำเขาวตถดบ
จากแหลงทมราคาถกทสด และไทยใชวตถดบมอสองทนำเขาในราคาถก3 สำหรบองคกร
ธรกจไทยทมประสทธภาพสงและมกำลงผลตสงจะมประสทธภาพการใชตนทน
วตถดบดกวาเนองจากมอำนาจตอรองในการจดซอ และในองคกรธรกจทมประสทธภาพ
รองลงมาหากใชวตถดบทนำเขามากกวากจะมประสทธภาพในการใชวตถดบดกวา
ดงแสดงใหเหนในภาพ เนองจากวตถดบเปนตนทนใหญทสดในการผลต ดงนน
ประสทธภาพในการใชวตถดบจงสงผลกระทบตอประสทธภาพโดยรวมมากทสด
1.2) ประสทธภาพตนทนแรงงาน แรงงานญปนมอตราคาจางสงถงประมาณ 5
แสนบาทตอเดอน แตประสทธภาพของแรงงาน ( = คน - ชวโมงการทำงานตอ
จำนวนเครองทผลตได) ดกวาอนเดยและไทยมากกวา 50 เทา องคกรธรกจของอนเดย
โรงงานไทยแยกตามกลมประสทธภาพ
DEA
สง กลาง ตำ
ญปน อนเดย
กำลงการผลตรวม (เครอง/ป) 3,000 700 46 13 14
ตนทนการผลต
ตนทนวตถดบ 100% 82% 100% 92% 87%
ตนทนแรงงาน 100% 65% 100% 80% 87%
ตนทนการใชพลงงาน 100% 49% 100% 66% 85%
ตนทนการซอมบำรง 100% 49% 100% 80% 79%
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
3รายงานการศกษาอตสาหกรรมแทรกเตอรของอนเดยระบวา แทรกเตอรอนเดยมราคาตำมาก คอตำกวา Gear Box
ของรถยนตทผลตในยโรป แตไมสามารถสงออกไดมากนก เนองจากความตองการของตลาดภายในยงคงสงมากและการ
สงออกไปกลมประเทศเอเซยตะวนออกเฉยงใตตองแขงขนกบแทรกเตอรมอสอง (Prachi Singh, 2006)
85
มการใชแรงงานจำนวนมาก แตเฉพาะทศกษานเปนองคกรทใชระบบของเยอรมนนจงม
มาตรฐานดานความรบผดชอบตอสงคม (CSR) ในการใชทรพยากรมนษย และม
อตราคาจางเฉลยประมาณเดอนละ 18,760 บาท ซงสงกวาองคกรธรกจไทยทมอตรา
เพยง 12,890 - 8,907 บาท หรอสงกวาประมาณรอยละ 60 เมอเปรยบเทยบกบ
ตนทนแรงงานของไทย อนเดยจงมประสทธภาพตนทนแรงงานตำกวาไทย
1.3) ประสทธภาพการใชตนทนพลงงาน องคกรธรกจอนเดยมการใชตนทน
พลงงานตอคนสงกวาญปนและไทย แตตนทนดงกลาวมสดสวนในตนทนการผลตนอยจง
ไมสงผลกระทบตอประสทธภาพโดยรวมมากนก
1.4) ประสทธภาพการใชตนทนการซอมบำรง องคกรธรกจอนเดยมการใชตนทน
การซอมบำรงตอคนสงกวาญปนและไทย แตเชนเดยวกบตนทนพลงงานซงมสดสวนนอย
จงไมสงผลกระทบตอประสทธภาพโดยรวม
การวเคราะหในขนตน ไดศกษาประสทธภาพของการผลตโดยสมมตใหทก
องคกรธรกจมเปาหมายในการเพมผลกำไรและราคาขายตอคน และสามารถระบองคกรนำ
ทมประสทธภาพสงสดซงตงอย ณ เสนขอบเขต ซงนำไปสการเปรยบเทยบ
ประสทธภาพของการผลตและการใชตนทนวตถดบ แรงงาน พลงงาน และการซอม
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
86
บำรงดงทไดนำเสนอไวขางตนแลว สำหรบการวเคราะหในขนตอไปไดคดแยกองคกรธรกจ
ตามประสทธภาพการผลตดงกลาว แลวนำมาวเคราะหตวชวดอนๆ เพอหาความแตก
ตางขององคกรธรกจทมประสทธภาพแตกตางกน
2) ตวชวดดานการบรหารจดการ สำหรบตวชวดนมขอมลเฉพาะอตราสวน
กำไรสทธตอยอดขาย ซงแสดงใหเหนวาองคกรธรกจในญปน อนเดย4 และองคกร
ธรกจทมประสทธภาพสงของไทยสามารถทำอตรากำไรไดอยในระดบรอยละ 16-19
สวนองคกรธรกจของไทยทมประสทธภาพระดบกลางและตำจะมอตรากำไรนอยลง
อนงเปนทนาสงเกตวาองคกรธรกจทมประสทธภาพระดบกลางของไทยจะเปนองคกร
ธรกจขนาดเลกกวาองคกรทมประสทธภาพตำ แตองคกรธรกจขนาดเลกเหลานจะม
อตรากำไรสทธสงกวา ทงนอาจเปนเพราะองคกรธรกจขนาดเลกเปนอตสาหกรรมใน
ครวเรอน และไมสามารถแยกตนทนทใชทรพยากรในครวเรอนไดชดเจน
4 ผบรหาร Sonalika ใหสมภาษณวาบรษทเปน “Market Price Warrior” ในตลาดแทรกเตอรของอนเดย
ซงหมายความวาบรษทใชนโยบายแขงขนดานราคาขายและกำไรเพอใหไดสวนแบงการตลาด (Times of India, 12, Jan,
2006)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
87
3) ตวชวดดานประสทธผล (Effectiveness) เปนการเทยบวดผลทไดกบ
มาตรฐานทกำหนดไว ไดแก อตราสนคาเสย อตราการใชวตถดบในประเทศ และ
ระยะเวลาในการสงมอบสนคา สำหรบอตราการใชวตถดบในประเทศญปนสามารถ
เลอกใชวตถดบจากแหลงทมราคาถกไดทวโลก ในขณะทอนเดยใชวตถดบในประเทศ
เกอบทงหมดจงมตนทนในดานนสงกวาองคกรธรกจอน สวนองคกรธรกจไทยพบวาท
มประสทธภาพ DEA ระดบกลางจะใชวตถดบในประเทศนอยกวาองคกรธรกจอน
โรงงานไทยแยกตามกลมประสทธภาพ
DEA
สง กลาง ตำ
กำลงการผลตรวม (เครอง/ป) 3,000 700 46 13 14
ตวชวดดานการบรหารจดการ
อตราสวนกำไรสทธตอยอดขาย 16% 18% 19% 14% 10%
ญปน อนเดย
กำลงการผลตรวม (เครอง/ป) 3,000 700 46 13 14
ตวชวดดานประสทธผล
อตราสนคาเสย 1% 3% 1% 0% 1%
อตราสวนการใชวตถดบในประเทศ 20% 99% 74% 69% 79%
ระยะเวลาในการสงมอบสนคา (วน) 60 3 30 37 32
ญปน อนเดย
โรงงานไทยแยกตามกลมประสทธภา
DEA
สง กลาง ตำ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
88
4) ตวชวดดานความสามารถในการใชสนทรพย (Asset Utilization) ตวชวด
ในดานกำลงผลตแสดงใหเหนวาองคกรธรกจไทยมกำลงผลตตำกวาญปนและอนเดย
มากและมอตราการใชกำลงผลตตำ นอกจากนนยงพบวาองคกรธรกจไทยทมประสทธภาพ
DEA สงกมกำลงการผลตสงดวย แตองคกรธรกจทมประสทธภาพ DEA ระดบกลาง
และตำมกำลงผลตใกลเคยงกน ดงนนกำลงการผลตจงเปนตวชวดประสทธภาพของ
การผลตไดไมชดเจนนก
5) สรปผลการวเคราะหองคกรธรกจในอตสาหกรรมการผลตรถเกยวนวด
ในการดำเนนการผลตเพอใหไดกำไรและราคาขายตอคนสงสด องคกรธรกจแตละแหง
มการใชตนทนการผลตเพอใหไดประสทธภาพภายใตบรบทของการแขงขนในแตละ
พนท สามารถเปรยบเทยบการใชตนทนการผลตไดดงภาพขางลางน ซงแสดงใหเหน
วาองคกรธรกจญปนและองคกรธรกจไทยทมประสทธภาพ DEA สงอยในวงนอกสด
ของแผนภาพ ในขณะทองคกรธรกจของอนเดย (แสดงดวยเสนสแดง) มประสทธภาพ
DEA ตำกวาในดานการใชตนทนตางๆเปนสวนใหญ อยางไรกตามทกองคกรม
ประสทธภาพ DEA ใกลเคยงกนในดานการใชตนทนวตถดบ ซงมนำหนกในการ
คำนวณหาประสทธภาพมากทสด
โรงงานไทยแยกตามกลมประสทธภาพ
DEA
สง กลาง ตำ
กำลงการผลตรวม (คน/ป) 3,000 700 46 13 14
ตวชวดดานความสามารถในการใชสนทรพย (Asset Utilization)
กำลงการผลตจรง (คน/ป) 3,000 500 25 8 9
อตราการใชกำลงการผลต 100% 71% 53% 63% 66%
ญปน อนเดย
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
89
หมายเหต : เสนแสดงประสทธภาพของไทยและญปนอยทรอยละ 100 ซงเปนเสนเดยวกน
ทวงนอกสด
เมอแบงองคกรธรกจออกตามระดบของประสทธภาพ ดานตนทนทคำนวณ
ไดจากภาพขางตน สามารถระบตวชวดออกเปน 4 ดาน ไดแก 1) ตวชวดดาน
การใชตนทนการผลต โดยเฉลยจากประสทธภาพ DEA ทคำนวณได 2) ตวชวด
ดานการบรหารจดการซงไดจากอตราสวนกำไรสทธตอยอดขาย 3) ตวชวดดาน
ประสทธผล (Effectiveness) และ 4) ตวชวดดานความสามารถในการใช
สนทรพย (Asset Utilization) ซงไดจากอตราการใชกำลงการผลต ดงแสดงไวใน
ภาพขางลาง
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
90
โดยสรปการวเคราะหประสทธภาพโดยใช DEA เพอทำ Benchmarking ระหวาง
องคกรธรกจในอตสาหกรรมผลตรถเกยวนวดญปน อนเดย และไทย เมอสมมตใหทก
องคกรมเปาหมายในการเพมผลกำไรและราคาขายตอคนใหไดสงสด พบวาองคกร
ธรกจของญปนมประสทธภาพในการทำผลกำไรและราคาขายตอคนสงสด สำหรบไทย
มองคกรธรกจทไดประสทธภาพสงสดและลดหลนลงมาอยางละ 8 แหง ในขณะท
อนเดยมประสทธภาพเพยงรอยละ 82 ของญปน และยงตำกวาองคกรธรกจของไทย
ทกแหง ทงนเปนผลจากการทอนเดยขาดประสทธภาพในการใชวตถดบซงเปนตนทน
ใหญทสดของการผลต โดยมสาเหตจากการใชวตถดบในประเทศเกอบทงหมด (Automotive
Mission Plan 2006-2016) ในขณะทญปนมเครอขายโรงงานผลตชนสวนในประเทศ
ตางๆ และสามารถนำเขาวตถดบจากแหลงทมราคาถกทสด สำหรบองคกรธรกจใน
ไทยนยมใชวตถดบมอสอง นอกจากนนพบวาองคกรธรกจอนเดยใชแรงงานจำนวน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
91
มาก แตมอตราคาจางเฉลยสงกวาไทยประมาณรอยละ 60 เนองจากองคกรททำการ
สำรวจเปนของเยอรมนน จงจำเปนตองรกษามาตรฐานสากลดานความรบผดชอบตอ
สงคม (CSR) ในดานกำลงผลตองคกรธรกจของไทยมขนาดเลกกวาและยงใชกำลงผลต
ตำอกดวย อยางไรกตามองคกรธรกจขนาดเลกของไทยทผลตไดเพยงปละ 7-8 คน จะ
มกำไรสงถงรอยละ 14 ตอคน
จากขอสรปดงกลาวจะเหนไดวาปจจยในการพฒนาประสทธภาพของ
อตสาหกรรมรถเกยวนวดทสำคญทสดคอการทำใหวตถดบมราคาตำลงแตมคณภาพ
ด วธหนงคอการสงเสรมและสนบสนนใหใชมาตรฐานชนสวนของรถเกยวนวดอยาง
เปนระบบ ซงจะทำใหเกดการขยายกำลงผลตชนสวนจนไดขนาดการผลตทตนทนตำ
นอกจากนนอาจสงเสรมอตสาหกรรมประกอบรถเกยวนวดใหเปนอตสาหกรรมรายยอย
ระดบครวเรอนหรอชมชน เนองจากมการใชเทคโนโลยในระดบตำ แตใหผลกำไรสง
ตอองคกรขนาดเลก อกทงเปนประโยชนตอภาคเกษตรกรรมในชนบท
รปแบบขององคกรธรกจในอตสาหกรรมรถเกยวนวดไทยทไดประสทธภาพ
จากขอมลทไดมาจากการสำรวจสามารถสรปในภาพรวมไดวา องคกรนำใน
อตสาหกรรมรถเกยวนวดของไทยจะมกำลงผลตประมาณปละ 46 คน ใชกำลงผลต
สงกวาครงหนงเพยงเลกนอย พนทโรงงานมากกวา 1 ไร และแรงงานประมาณ 55
คน แตทำงานประมาณ 140,000 คน-ชวโมงตอปใกลเคยงกบโรงงานญปนทมกำลง
ผลตมากกวาหลายสบเทา และมอตราเงนเดอนประมาณ 14,000 บาทตอคน สำหรบ
องคกรธรกจทมประสทธภาพรองลงมามกำลงผลตประมาณปละ 13-14 คน ใชกำลง
ผลตเกนกวารอยละ 60 เลกนอย มพนทโรงงานตำกวา 1 ไรและใชแรงงานเพยง 11-
12 คน ทำงานปละ 27,000-28,000 ชวโมง อตราเงนเดอนคนละ 9,000-14,000
บาท องคกรธรกจของไทยไดประสทธภาพจากการใชตนทนวตถดบตำ ซงเปนการนำ
เขาวตถดบมอสองเพอนำมาประกอบเปนรถเกยวนวด และสามารถขายไดในราคา
เฉลยคนละ 1.7-2.0 ลานบาท คดเปนกำไรสทธรอยละ 10-19 ซงสงกวารถเกยวนวด
ของญปนและอนเดย
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
92
การเปรยบเทยบศกยภาพองคกรธรกจทผลตรถเกยวนวดของไทยทง 24
แหง
เมอเปรยบเทยบศกยภาพเฉพาะองคกรธรกจทผลตรถเกยวนวดของไทยทง
24 แหงแลว จะเหนไดวาโรงงานสวนใหญของไทย คอจำนวน 18 แหงอยในระดบ
Question Mark โดยมโรงงานเพยง 5 แหงเทานนทอยในระดบ Star และอยในระดบ
Dog เพยงแหงเดยว
ดงนนในกรณทรฐตองการพฒนาอตสาหกรรมรถเกยวนวดของไทยเพอทดแทน
การนำเขาจากตางประเทศ ควรพจารณาองคกรธรกจกลมใหญทอยในระดบ Question
Mark เนองจากสามารถสงเสรมและสนบสนนใหเพมประสทธภาพขนได ในขณะท
องคกรธรกจซงอยในระดบ Star สามารถแขงขนไดดวยตวเอง และองคกรธรกจทอยใน
ระดบ Dog ไมมความจำเปน ทรฐตองใหการสนบสนน
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
93
จงเหนไดวาประสทธภาพในการผลตของอตสาหกรรมรถเกยวนวดและของ
ไทยมปจจยหลกมาจากการใชวตถดบมอสองทนำเขาในราคาถก แตกเหนไดชดเจนจาก
การวเคราะหวาในอตสาหกรรมรถเกยวนวดจะประสบปญหาการแขงขนกบรถเกยวนวด
ขนาดเลกจากญปน ซงมประสทธภาพในการผลตดทสดแตราคาตำกวารถทผลตโดย
องคกรธรกจของไทย นำไปสการเขามาแขงขนกบอตสาหกรรมภายในประเทศ ดงนน
จงมความจำเปนในการพฒนาประสทธภาพของอตสาหกรรมเครองจกรกลการเกษตร
เหลาน เพอใหสามารถแขงขนไดทงตลาดภายในประเทศและตางประเทศ โดยเนนไปท
การทำใหวตถดบมราคาตำลงและมคณภาพดขน โดยอาศยจดแขงของเครอขาย
อตสาหกรรมชนสวนยานยนตทผลตไดภายในประเทศ กำหนดมาตรฐานของชนสวน
เพอใหเกดการขยายกำลงผลตชนสวนเครองจกรกลการเกษตรจนมตนทนตำลง รวม
ทงใชจดแขงจากการทไทยมภาคเกษตรกรรมขนาดใหญ สามารถสรางอปสงคให
อตสาหกรรมเครองจกรกลการเกษตร จนอาจทำใหเปนอตสาหกรรมรายยอยทกระจาย
ออกไปตามพนทชนบทตางๆ ซงเปนประโยชนตอภาคเกษตรกรรมของไทยไดเตมท
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
94
บรรณานกรม
Automotive Mission Plan 2006-2016, Department of Heavy Industry, India
Charnes, A., Cooper W., Rhodes E., 1978, “Measuring the Efficiency of
Decision Making Units”, European Journal of Operation Research,
2(6), 429-444
Kenneth R Baker, 2006, “Optimization Modeling with Spreadsheets”,
Thomson Brooks/Cole, USA
Prachi Singh, 2006, “Tractor Industry in India”, Disha Institute of Management
and Technology (DIMAT), Raipur, available at: http://www.indianmba.com/
Occasional_Papers/OP127/op127.html
Times of India, New Delhi, January 12, 2006, “บทสมภาษณ Mr.Mittal: ผบรหาร
บรษท Sonalika”, available at: http://www.tmcnet.com/usubmit/2006/jan/
1279934.htm
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
95
ภาวะผนำในสถาบนอดมศกษา: ปญหาและกลยทธการพฒนา
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
96
ภาวะผนำในสถาบนอดมศกษา : ปญหาและกลยทธการพฒนา
อภรตน กงสดารพร*
บทนำ สงคมโลกในปจจบน อยในยคโลกาภวฒน (Globalization) ซงเปนยคท
เทคโนโลยชนสงดานการสอสารและการโทรคมนาคมมการพฒนาอยางรวดเรว ทำให
มนษยทกคนในประชาคมโลกสามารถตดตอสอสาร แลกเปลยนขอมลขาวสาร ความ
ร ความเชอ ทศนคต รวมไปถงคานยม กนไดอยางรวดเรว จนเปรยบเสมอนวา
มนษยทกคนในโลกอยในหมบานเดยวกน (Global village) การพฒนาเทคโนโลยดง
กลาว สงผลใหโลกกาวเขาสยคแหงการเปลยนแปลง และการแขงขนทรวดเรวและ
รนแรง ซงนบวนจะทวความรนแรงมากยงขนเรอยๆ และในฐานะทประเทศไทยเปน
สวนหนงในประชาคมโลก จงหลกเลยงไมไดทจะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง
ครงน อนจะเหนไดชดจากสภาพวกฤตการณทงทางดานสงคม เศรษฐกจ และ
การเมองในปจจบน จงเปนสงทนาศกษาวาในสภาวะการณเชนน องคการตางๆจะม
ความสามารถในการปรบตว และการพฒนาอยางไร ทจะรองรบกบความเปลยนแปลง
และสามารถดำรงอยไดอยางมนคงและยงยน ภายใตวกฤตการณทกำลงเกดขนได
สถาบนอดมศกษาไทยนบตงแตมการจดตงจฬาลงกรณมหาวทยาลยขนเปน
มหาวทยาลยแหงแรกของประเทศไทยในป พ.ศ. 2459 แลว กไดมการพฒนามา
อยางตอเนอง ดวยแนวคดของการพฒนาในแตละยค โดยยคแรก เปนมหาวทยาลย
ทเปดขนเพอสงเสรม สนบสนน และพฒนาดานวชาชพทเกยวของเปนหลก ไดแก
* นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฏบณฑต สาขาผนำทางสงคม ธรกจและการเมอง รนท 3
มหาวทยาลยรงสต
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
97
มหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง (มหาวทยาลยธรรมศาสตรในปจจบน)
มหาวทยาลยแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตรและมหาวทยาลยศลปากร
ตอมาในยคทสอง ภายหลงสงครามโลกครงทสอง แนวคดอดมศกษาของอเมรกา
ไดเรมแพรหลายในประเทศไทย ซงแนวคดการพฒนาอดมศกษาในเชงเสรนยมจง
เกดขน การอดมศกษาไทยจงเปดกวางมากขน ทำใหเกดมหาวทยาลยในตางจงหวด
ถอกำเนดขนมา ทจงหวดเชยงใหม ขอนแกน และสงขลา
การอดมศกษาไทยในยคท 3 เรมในป พ.ศ. 2514 โดยไดมการประกาศจด
ตงมหาวทยาลยเปดคอ มหาวทยาลยรามคำแหง เพอใหโอกาสทางการอดมศกษากบ
ประชาชน พรอมทงประกาศใชกฎหมายเพอใหเอกชนสามารถจดตงสถาบนระดบ
อดมศกษาได ซงถอไดวาเปนยคแหงการเปดโอกาสทางดานการศกษาระดบอดมศกษา
อกทงรปแบบการเรยนการสอนและการบรหารจดการกถกปรบเปลยนใหสอดคลองกบ
ความจำเปนของยคสมยมากขน
ตอมาในยคท 4 จากการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจของโลก ทำให
มหาวทยาลยตางๆ ตองเปลยนแปลงและปรบตวใหทนกบกระแสการเปลยนแปลงของ
โลกทรวดเรว ดงนนเพอใหมหาวทยาลยมอสระจากระบบราชการและเพอใหการบรหาร
จดการมความคลองตว รฐจงตดสนใจใหการตดสนใจในการดำเนนงานของมหาวทยาลย
ในเรองตางๆ สนสดทสภามหาวทยาลย
จากการเปลยนแปลงในยคทสน ประกอบกบอทธพลจากกระแสโลกาภวฒน
ทรนแรงขน ทำใหอดมศกษาไทยกาวเขาสยคของโลกาภวตนอยางชดเจนในเวลา
ตอมา ซงสงผลใหสถาบนอดมศกษาของไทยตองดำเนนการในทางการศกษาใน
ยคโลกาภวฒนอยางจรงจงตามไปดวย ซงกอใหเกดผลกระทบกบสถาบนอดมศกษา
ของไทยอยางมากมาย อาทเชน อทธพลจากกระแสโลกาภวตนและทนนยมเสร ท
เนนการแขงขน และเนนตลาดเสร มอทธพลสำคญตอระบบอดมศกษาไทยอยางมาก
สงผลใหสถาบนอดมศกษาไทยเปลยนเปนเชงธรกจมากขน เมอแนวคดเชงธรกจเกด
ขนในระบบอดมศกษาไทย ความคดในเชงของการจดการ (Managerialization) จง
เกดขนในสถาบนการศกษาตางๆ การลดระเบยบกฎเกณฑลง ลดความเปนราชการ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
98
ลงเพอใหดำเนนงานเชงธรกจไดอยางคลองตว การบรหารจดการตางๆ ไดถกรวม
ศนยอำนาจไวทผบรหารหรอคณะผบรหาร ทงนกเพอความรวดเรวในการจดการ การ
สงการและการดำเนนงาน ประกอบกบแนวคดในการตองการใหสถาบนอดมศกษาของ
ไทยมมาตรฐานสงในแบบเดยวกบสถาบนอดมศกษาของตางประเทศ ดวยการจดระบบ
คณภาพและมาตรฐาน (Standardization of Education) ใหไดมาตรฐานสากล ดวย
ความคดของ ISO, Ranking และ ความคด World Class รวมถงการกำหนดกฎ
เกณฑใหระบบการศกษาไทยใหเหมอนกนทวประเทศตามเกณฑของ สกอ. สมศ. ซง
นำไปสระบบเครอขาย และความรวมมอทางการศกษาของสถาบนอดมศกษาทงใน
และตางประเทศ
จากการเปลยนแปลงดงกลาว สงผลใหการอดมศกษาของไทย เกดแนวคดท
จะพยายามจดการศกษาเพอใหคนไทยมความทนสมย ทนตอกระแสโลกาภวตน ทน
ตอกระแสโลกาภวตน ดวยการสงเสรมใหบณฑตเรยนรภาษาองกฤษ สงเสรมให
บณฑตเรยนคอมพวเตอร สงเสรมบณฑตใหมการเรยนรตลอดชวต ใหใฝร ใฝเรยน
ตลอดเวลา โดยเนนการเรยนสาระจากตางประเทศ เนนการเปนสงคมแหงการเรยนร
(Learning Society) เนนการจดการความร (Knowledge Society) เนนการใหบณฑต
สามารถใชชวตและคานยมสากลตามแบบอยางของตางประเทศโดยเฉพาะคานยม
ทางตะวนตกทมลกษณะเปนทนนยมเสร สงเสรมบณฑตใหเปนปจเจกบคคลและวตถนยม
ดวยการสนบสนนสงเสรมใหทนสมย ทนโลก ทนทนนยม ทนนานาชาต
แนวคดการเปลยนแปลงของระบบอดมศกษาไทยดงทไดกลาวมา เปนแนวคด
ในการทจะพฒนาการอดมศกษาของไทย ใหผลตบณฑตทมคณภาพ ทจะเขาไปพฒนา
ประเทศทงในดานสงคม เศรษฐกจและการเมอง แตในทางปฏบตจรง ผลทออกมากลบ
ตรงกนขาม เนองจากการเปลยนแปลงแบบกาวกระโดดน ทำใหสถาบนอดมศกษาไทย
เปลยนเปนเชงการคามากขน ในขณะทรฐกใหความสนบสนนดานงบประมาณลดลง
สถาบนอดมศกษาตางๆ จงตองแสวงหาแหลงทนและเงนทนดวยตนเอง การแสวงหา
1 Sinlarat, P. (2005). “Changing the culture of Education in Thai Universities” Higher Education Policy. 18, 2005, 265-269
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
99
รายไดจงเปนหวใจสำคญของสถาบนอดมศกษา ประกอบกบการเปลยนแปลงทไมได
คำนงถง ดานความรพนฐานเดม วฒนธรรมและคานยมตางๆ ในสงคมไทย ทไมเคย
สรางภมคมกนใหคนในสงคมไทยมความเขมแขงทางปญญา และเขมแขงทางจตใจ
มากอน อาทเชน ความตองการใหบณฑตไทยเปนคนทนสมยดวยการเรยนรภาษา
องกฤษและเทคโนโลยชนสง แตในความเปนจรงพนฐานการศกษาดานดงกลาวของ
คนไทยนนยงมปญหาอยมาก สงผลใหนกศกษาสวนมากไมสามารถปรบตวไดทน
นอกจากนน ระบบอดมศกษาไทยเอง กถกพษของกระแสโลกาภวตน กลายมาเปน
สถาบนบรโภคนยม โดยดำเนนการศกษาในลกษณะบรโภคนยมตามไปดวย ทำใหนสต
นกศกษา กลายมาเปน “ลกคา” แทน “ลกศษย” ครผสอนกลายเปน “ลกจาง” ใน
ขณะทผบรหารสถาบนการศกษากลายเปน “นายจาง” โดยในหลกสตรการสอน ก
เปนระบบบรโภคความร บรโภคความเขาใจ และบรโภคคานยมตางๆตามครหรอ
ตามทสงคมกำหนดไว หรอสอนตามแบบอยางทคนอนๆ ทำมา เนนสงคมแหงการ
เรยนร (Knowledge Society) แตไมไดเนนการสรางความร (Knowledge Creation)
ไมไดสงเสรมใหผเรยนสราง ประดษฐ และพฒนาสงตางๆ ขนมาใหมใหกบตนเอง
และสงคม ทำใหไมกอใหเกดความคดสรางสรรค (Creation) ขน ในขณะเดยวกน
การบรโภคความรและคานยมตางๆ ทเปนอยยงเปนกระแสความรและคานยมทเราได
รบจากตางประเทศเปนสำคญ ทำใหคานยมของตางประเทศไดแทรกซมเขาไปฝงอย
ในระบบความคดของนกศกษา ซงสงผลโดยตรงตอ การเปลยนแปลงความเชอ ทศนคต
และคานยม และพฤตกรรม ดงนนไมแปลกเลยทนกศกษาสวนใหญไดกลายเปนนก
บรโภคนยมเตมตว กน ดม ใช อยางเตมท มคานยมในการบรโภคสนคาจากตาง
ประเทศ ทำตามคานยมของตางชาต โดยเฉพาะตะวนตก โดยละเลยความคด และ
คานยมเดมของไทยไป รวมไปถงเทคโนโลยตางๆ ทนำมาสอนเพอใหเกดประโยชน
ทางการศกษา กลบกลายมาเปนการใชเพอความบนเทง อบายมข และผลประโยชน
ทางธรกจมากกวาวชาการและคณงามความด
2 เกอ วงศบญสน และ สวาณ สรเสยงสงข. (2540). ทกษะแรงงานไทยในอนาคตทพง
ประสงค. กรงเทพๆ: สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
100
กลยทธและรปแบบการพฒนาภาวะผนำ การบรหารจดการองคการขนาดใหญหรอแมกระทงในองคกรตางๆ ในยค
ปจจบน ตางยอมรบในทฤษฎการบรหารทประกอบไปดวยหนาทหลกในการบรหาร 4
ประการ ไดแก การวางแผน (Planning), การจดองคการ (Organizing), การนำ
(Leading) และการควบคม (Controlling) โดยสามารถเรยกยอๆ ไดวา “POLC” จาก
หลกการดงกลาวจะเหนไดวา “ผนำ” (Leader) เปนบคคลทมความสำคญหรอทเรยก
กนวาเปน กญแจดอกสำคญทสงผลตอความสำเรจขององคการ ไมวาจะเปนองคการ
ภาครฐ ภาคเอกชน เปนองคการระดบนานาชาตหรอเปนองคกรระดบทองถน
ความสำคญของผนำ และความเปนผนำหรอทเรยกวา “ภาวะผนำ” (Leadership)
นน มการศกษาวจยจำนวนมากทงในตางประเทศ และในประเทศไทย ทยนยนวาผนำ
หรอภาวะผนำมอทธพลตอประสทธภาพหรอประสทธผลขององคการ รวมถงผลการ
ปฏบตงานของบคคลในองคการ ความพงพอใจในการทำงาน ความผกพนในองคการ
ผลการปฏบตงานของบคคลในองคการ และความเปนพลเมองดในองคการ
(Organizational Citizenship Behavior: OCB) รวมถงการพฒนาบคคลากรใน
องคการ และตวแปรอนๆทเกยวของอกมากมาย
เปาหมายหลกของการศกษา คอ การพฒนาผเรยนดวยความร ทงดานวชา
การและคณธรรมจรยธรรม ดงนนผนำในสถาบนอดมศกษาจำเปนตองมพนฐานทางวชา
การและมคณธรรมจรยธรรม รวมไปถงการเปนผนำทมวสยทศน (Vision) ทกวาง
ไกล แหลมลกและคมชดพอ ทจะมองไปทอนาคตเปนสำคญ ทงในการพฒนาวชา
การ และการพฒนาคนทเปนนกวชาการ (Academic People) ทจะเขามาทำงานวา
จะวางแผนงานอยางไร และสนบสนนเขาอยางไร
กลยทธของผนำหรอผบรหารสถาบนอดมศกษา ทควรจะนำมาใชในการบรหาร
จดการ ควรใชการบรหารเชงกลยทธ (Strategic Management) เนองจากเปนหลกการ
บรหารจดการทครอบคลมทกขนตอนขององคกร ซงมประสทธภาพ และประสทธผล
สง โดยหลกการบรหารเชงกลยทธ จะประกอบไปดวยกระบวนการทงหมด 4 ขน
ตอน หรอทเรยกวา 4SMP (4 Strategic Management Process) ไดแก
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
101
!
"#$%&'#()#*
+,!-.+##%#/!
-*&+*)/0!
1'&(2,+*%'
#!!
-*&+*)/0!
3(4,)()#*
+*%'#!!
"$+,2+*%'#!
+#5!6'#*&',!! ! !
Feedback
4SMP (4 Strategic Management Process)
!
กอนจะเขาสกระบวนการ ผนำควรเรมดวยการกำหนดวสยทศน (Vision)
ซงเปนทศทางในระยะยาว ทสถาบนตองการ กำหนดภารกจ (Mission) ซงเปนจด
มงหมายพนฐานและขอบเขตการดำเนนงาน รวมทงคานยมของสถาบน กำหนดเปา
หมาย (Goals) ซงเปนสงทสถาบนตองการในอนาคต โดยเปนผลลพธหรอเปาหมาย
สำคญซงเกยวกบความอยรอด และการเจรญเตบโตของสถาบน และคานยมหลก (Core
value) ไดแกพฤตกรรมของบคคลในสถาบน ซงจะมผลกระทบตอคานยมและความ
เชอถอวาสงใดเหมาะสมหรอไม โดยจะนำไปกำหนดเปนวฒนธรรมองคการ (Corporate
culture)
หลงจากนนกเขาสกระบวนการบรหารเชงกลยทธ ซงขนตอนแรก ไดแก
การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกและภายในของสถาบน (Environmental
Scanning) โดยทำการวเคราะหทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ พจารณาจดออน/
จดแขง ของทรพยากรททงจบตองไดและจบตองไมไดทมอยในองคกร เชน เงนทน
สนทรพยตางๆ ทรพยากรบคคล โครงสราง ระบบงาน วฒนธรรม เทคโนโลย และ
ภาวะผนำขององคกร รวมถงวเคราะหความสามารถหลกขององคกร (core competency
analysis) เพอทจะนำผลวเคราะหทไดไปวางแผนกลยทธของสถาบน เพอนำไปส
การสรางแผนปฏบต
3รตตกรณ จงวศาล. 2544. “ภาวะผนำการเปลยนแปลง (Transformational Leadership)”. วารสารสงคมศาสตร. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
102
เมอวเคราะหสภาพแวดลอมทมผลตอสถาบนเสรจสนแลว ขนตอนตอไปคอ
ขนการกำหนดกลยทธของสถาบน (Strategy Formulation) ซงเปนรปแบบของการ
ปฏบตและการจดสรรทรพยากรทออกแบบเพอใหบรรลเปาหมายของสถาบน การ
กำหนดกลยทธจะตองพจารณา ถงภารกจ (Mission) ของสถาบนและผลลพธจาก
การวเคราะหสถานการณ กลยทธของสถาบนอดมศกษาทจะนำมาใช ประกอบดวย
การกำหนดกลยทธ ทกำหนดลกษณะทงหมดและจดมงหมายของสถาบน ท
เกยวของกบแตละหนาทของสถาบน 3 ประการ ไดแก APC
!
งานวชาการ (Academic) เปนงานทเปนหวใจของการบรหารการศกษา
ผนำจงตองใหความสำคญเปนพเศษ รเรองอยางด รวมทงเปนผนำทางความคดใน
เรองนดวย ซงดานวชาการทเปนหลกสำคญของการศกษา คอเรองของหลกสตรและ
การสอน ซงจะเปนตวกำหนดทศทางของวชาการวาควรจำดำเนนไปในทศทางใด
ผนำจะตองมความรความเขาใจในเรองของหลกสตรและการสอนเปนอยางด
งานบคคล (People) งานบคคลทสำคญในดานการศกษา ไดแก อาจารยผ
สอน ซงจะเปนผผลกดนใหการศกษาเกดขน และดำเนนไปอยางมคณภาพและ
ประสทธภาพ ในการบรหารจดการจงตองใหการดแลกบบคลากรอยางมาก
งานดแลใหความสะดวกกบการดำเนนงานของบคลกร (Facility) เพอใหงาน
วชาการเดนไปไดอยางเตมท การใหความสะดวกนครอบคลมถงเรองของคา
ตอบแทน วสดการเรยนการสอน อาคารสถานท และบรการตางๆ ทสถาบนและ
ผนำจะจดใหได หลงจากทกำหนดและเลอกกลยทธแลว ขนตอนตอไปคอ ขนตอน
การปฏบตตามกลยทธ (Strategy Implementation) เพอใหบรรลตามวตถประสงค
4สมชาย คมพล. 2551. “การบรหารเชงกลยทธ”. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพมหาวทยาลยรงสต
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
103
ซงเปนขนตอนทสำคญมาก เนองจากจะตองใชทงศาสตรและศลป เชน จดโครงสราง
องคกร และระบบการดำเนนงานภายในเพอสนบสนนกลยทธ การสรางความสามารถ
ใหบคคลากร การจดสรรทรพยากร การจงใจบคลากร จดระบบผลตอบแทนท
สอดคลอง และการสรางวฒนธรรมองคกรและบรรยากาศทเออตอการดำเนนกลยทธ
ในการประเมนและควบคมกลยทธ (Evaluation & Control) โดยใชระบบการควบคม
เชงกลยทธ (Strategic control system) เปนระบบทออกแบบเพอใหการสนบสนนผ
บรหารในการประเมนความกาวหนาขององคการใหเปนไปตามกลยทธ และเมอมขอแตก
ตางกมการแกไขปรบปรง
การพฒนาผนำตงแตอดตจนถงปจจบน ไดมการศกษาเกยวกบผนำ และ
ภาวะผนำมานบพนปโดยทนกปรชญา นกประวตศาสตร และนกสงคมศาสตร ได
พจารณาถงปรากฏการณของเรองภาวะผนำ ซงสามารถแบงออกไดเปน 4 ทฤษฎหลก
โดยทฤษฎแรกไดแก ทฤษฎคณลกษณะผนำ (Trait Theories) โดยสนนษฐานวา
แหลงปฐมภมของความมประสทธภาพของการเปนผนำ มาจากคณสมบตหรอ
คณลกษณะของผนำคนนน อยางไรกตามในเวลาตอมา เกดการคนพบวา คณลกษณะ
แตเพยงอยางเดยวกไมสามารถอธบายเรองความมประสทธภาพของการเปนผนำได
จงไดมการศกษาตอจนไดเปนทฤษฎทสองคอ ทฤษฎพฤตกรรมผนำ (Behavioral
Theories) ซงทฤษฎนไดมงเนนในประเดนทวา โดยปกตผนำทำอะไรบางเมอตองม
ปฏสมพนธกบพนกงาน ทฤษฎนพยายามทจะอธบายถงความสมพนธระหวางสงทผนำ
ทำ และการมปฏกรยาตอบสนองกลบของพนกงานทงในเรองของอารมณและพฤตกรรม
แตถงอยางไรกตาม พฤตกรรมกยงไมสามารถอธบายหรอใหเหตผลในเรองการเปน
ผนำในสถานการณทแตกตางกนได ดงนน ทฤษฎทสามหรอทฤษฎผนำตาม
สถานการณ (Contingency Leadership Theories) จงไดเกดขน โดยทำการศกษา
ภาวะผนำในสถานการณทแตกตางกนไป และถงแมวาทฤษฎนจะใหรปแบบผนำใน
สถานการณทแตกตางกนไดด แตกยงไมสามารถใหเหตผลสำหรบเรองการสรางแรง
บนดาลใจและนวตกรรมทผนำจำเปนตองม ซงเปนสงจำเปนสำหรบองคการในยค
โลกาภวฒน ดวยเหตนเอง จงไดมการศกษาเรองผนำและภาวะผนำในการทจะ
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
104
สรางความสามารถในการแขงขนมากขน จนกลายเปนทมาของทฤษฎผนำแหงการ
เปลยนแปลง (Transfor- mational Leadership) ซงทฤษฎนไดแสดงใหเหนวา ผนำ
สามารถสรางแรงบนดาลใจใหแกผตามใหหลดพน (transcend) ตอการกระทำทมงเพอ
ผลประโยชนของตน (self-interest) เพอสรางผลประโยชนสงสดใหกบองคการและพรอม
ทจะรบกบความเปลยนแปลงตางๆ ภายใตสภาวการณของโลกในยคโลกาภวตน
สำหรบผนำในสถาบนอดมศกษาในยคปจจบน ซงเปนยคของการเปลยนแปลง
ดงทไดกลาวนำไว การทจะทำใหสถาบนอดมศกษาสามารถผลตบณฑตทมคณภาพม
คณธรรมและจรยธรรมไดนน การเปนผนำจะตองเปนผนำในเชงของแนวคด และใน
เชงของกระบวนการทางการบรหารพรอมกนไป ผนำทเปนแตเพยงผมความสามารถ
มทกษะในการบรหาร มพฤตกรรมทเหมาะสม และรจกสถานการณดคงจะไมเพยงพอ
อกตอไปแลว แตผนำจะตองเปนผนำทางความคดดวย โดยการคดเองหรอนำความ
คดของคนอนมาประยกตใช พฒนาใหเปนของตนเองทชดเจนและแนวทางนนควรจะ
ตองเปนแนวทางทเหมาะสม มคณคาสะทอนทศทางและเปาหมายของสถาบนทชดเจน
นนคอ การบรหารทมวสยทศนและทำใหวสยทศนนนประสบความสำเรจไดเปนอยาง
ด การเปนผนำวสยทศนยงคงเปนความจำเปน ไมใชเพยงแคการนำองคการในยคของ
การเปลยนแปลง แขงขนและพฒนาเทานน แตยงเปนความจำเปนในยคสงคมแหงการ
เรยนร (Knowledge Society) อกดวย ผนำตองบรหารความรและใชความรนนเปนฐาน
นำแนว ทางโดยความรนนจะตองเปนความรทกลนกรองคดเลอกมาแลวอยางด (Best
and Big Ideas) การเปนผนำสถาบนอดมศกษายคใหม จะเปนยคของวสยทศนและ
การบวนการบรหารใหมพรอมๆ กนเพอกอใหเกดความเปลยนแปลงไปสจดมงหมาย
ทผนำไดวางไว
ดงนนรปแบบของการพฒนาภาวะผนำสถาบนการศกษาทเหมาะสมทสด คอ
ภาวะผนำแบบเปลยนสภาพ (Transformational Leadership) ซงประกอบไปดวย
(1) การเปนตวแบบอยางของพฤตกรรม (Role modeling) หมายถง ระดบพฤตกรรม
5
Dering, N. (1998). Leadership in quality organizations. The Journal for quality and Participation,
21(1), 32-35. Retrieved from ProQuest database.
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
105
ของผนำสถาบนอดมศกษาทแสดงใหผตามไดเหนถงการจดการ หรอการทำงานทเปน
กระบวนการ ทำใหผตามมการยอมรบ เชอมนศรทธา ภาคภมใจ ไววางใจในความ
สามารถของผนำ และมความยนดทจะทมเทในการปฏบตงานตามภารกจ โดยผนำจะ
มการประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอน มคณธรรม จรยธรรม เสยสละเพอ
ประโยชนของกลม เนนความสำคญในเรองคานยม ความเชอ และการมเปาหมายท
ชดเจน มความมนใจทจะเอาชนะอปสรรคตางๆ (2) การสรางแรงดลใจ (Inspirational
motivation) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำสถาบนอดมศกษาตองแสดงใหเหนใน
การจดการหรอการทำงานทเปนกระบวนการททำใหผตามมแรงจงใจภายในหรอมแรง
บนดาลใจ ทำงานเพองานดวยความเพลดเพลนดวยใจรก ดวยความรสกเหนคณคา
ของงาน หรอเหนวางานนนมความทาทาย ไมเหนแกประโยชนสวนตน แตอทศตน
เพอการถายทอดความรใหกบนกศกษา มการตงมาตรฐานในการทำงานสงและเชอมน
วาจะสามารถบรรลเปาหมาย มความตงใจแนวแนในการทำงาน มการใหกำลงใจและม
การกระตนผตามใหตระหนกถงสงทสำคญในงาน (3) การคำนงถงความเปนปจเจกบคคล
(Individualized consideration) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำสถาบนอดมศกษา
แสดงใหเหนในการจดการ หรอการทำงานโดยคำนงถงความแตกตางระหวางบคคล
มการเอาใจเขามาใสใจเรา มการตดตอสอสารแบบสองทางและเปนรายบคคล สนใจ
และเอาใจใสผตามเปนรายบคคล มการวเคราะหความตองการและความสามารถของ
แตละบคคล เปนพเลยงสอนและใหคำแนะนำ และสงเสรมผตามใหพฒนาตนเอง ม
การกระจายอำนาจโดยการมอบหมายงานใหผตาม (4) การกระตนการใชปญญา
(Intellectual stimulation) หมายถงระดบพฤตกรรมทผนำสถาบนอดมศกษาแสดงให
เหนในการจดการหรอการทำงานทเปนกระบวนการ กระตนผตามใหเหนวธการหรอ
แนวทางใหมในการแกปญหา มการพจารณาวธการทำงานแบบเกาๆ สงเสรมใหผ
ตามแสดงความคดเหน และมองปญหาในแงมมตางๆ มการวเคราะหปญหาโดยใช
เหตผลและขอมลหลกฐาน กระตนใหมความคดรเรมสรางสรรค
6 Mosley, D.C., Pietri, P.H. & Megginson, L.C. (1995). Management: Leadership in action. (5th ed.).
New Youk, NY: HarperCollins College Publishers.
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
106
ผนำสถาบนอดมศกาษานอกจากจะตองมภาวะผนำดงทไดกลาวมาแลว ใน
ดานการดำเนนบทบาทของผนำสถานอดมศกษา กจะตองดำเนนบทบาทของตนเอง
ในลกษณะของผนำเชงวสยทศน โดย บทบาทผนำเชงวสยทศน (Visionary leaders)
หมายถง ผนำทมวสยทศนกวางไกล มสำนกของความเรงดวนในการเปลยนแปลงให
สอดคลองกบสภาพแวดลอมตางๆ เปนผสรางวฒนธรรมองคการ ทำตนเองให
สอดคลองกบทกคนในสถาบน มการนำวสยทศนไปสการปฎบตไดอยางสมดลยกน
ผนำมความคดกาวไกลไปขางหนาอยเสมอ ดงแผนภาพน
แผนภาพบทบาทผนำเชงวสยทศน
รจกองคกร ผนำสถาบนอดมศกษาจะตองรจกและเขาใจองคกรของตนอยางด
วามประวตทมาอยางไร เตบโตและพฒนาการมาไดอยางไร อะไรเปนแรงผลกดน อะไร
เปนแรงตาน วฒนธรรมทคงอยและกำลงจะหายไป สภาพใหมทจะเขามาแทนคออะไร
สงแวดลอมและภาวะคกคาม ของสถาบนคออะไรบาง เปนตน
กำหนดวสยทศน คอการกำหนดวสยทศน กำหนดทศทาง และการดำเนนงาน
โดยการกำหนดวสยทศนทเกดจากการเขาใจสถานการณทเปนอยและมองออกวา
อนาคตทควรจะเปนอยางไร แลวจงจดบทบาทใหของสถาบนวาควรจะอยตำแหนงไหน
ในสงคมทวไปและสงคมของการศกษา
ขายความคด เมอผนำสถาบนอดมศกษามทศทางหรอจดยนของตนเองแลว
ตองกลนกรองทศทางทตนเองตดสนใจใหรอบคอบ หลงจากนนจะตองขายความคด
ของตนเองใหกบคณาจารย รวมถงจะตองสนใจรบฟงความคดเหนทเปนผลสะทอน
กลบมา แลวมาไตรตรองด โดยอาจจะปรบใหเหมาะสมขน เพอความรวมมอทด
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
107
จดทมงาน งานใหญไมอาจสำเรจไดดวยคนเดยว แมงานเลกแตทำหลายคน
นาจะไดผลทดกวา การใหคนอนชวยทำตามแนวทางนนน ผนำสถาบนอดมศกษาจะ
ตองสอใหชดเจนวาทศทางทเราตองการเดนไปคออยางไร มเปาหมายทคาดหวงคออะไร
กระจายอำนาจ เปนการเรมลงมอทำตามกระบวนการและขนตอนทไดวางไว
และเหนชอบกนเปนสวนใหญ ควรใชการกระจายอำนาจออกไปและคอยหมนเฝาด ตรวจ
สอบและตดตาม งานทมอบหมายไป แตควรจะคาดหวงความสำเรจเปนบางเรอง
บางประเดนกอน อยาหวงความสำเรจทกอยางพรอมกน เมอสวนใหญสำเรจกควร
พอใจและภมใจ รวมถงจะตองแจงใหสมาชกพอใจดวยพรอมกนไป
ใหกำลงใจ การทจะไดใจจากคนอน กคอ การใหใจแกคนอนดวย นนคอ
ผนำตองใหกำลงใจ เอาใจใส ดวาผรวมงานเปนอยางไร มสข มทกขอะไร มปญหา
ในการทำงานหรอไม
ประเมนผลและปรบปรง เปนการประเมน ตรวจสอบ บนทกและเผยแพรให
กวางขวางออกไป เพอใหมการรบร เขาใจ และรวมถกเถยงอภปรายกน อนจะนำไป
สการปรบปรงและพฒนาทดขนตอไป
สรป หากผนำของสถาบนอดมศกษายงคงยดตดกบการบรหารรปแบบเดมๆ
ไมมการพฒนากลยทธแบบใหมๆ รวมไปถงพฒนาภาวะผนำของตนเองและผตาม
ซงกคอคณาจารยและยงรวมไปถงนกศกษา ระบบการเรยนการสอนและคณภาพของ
บณฑต กจะคงตกอยภายใตกระแสทนนยม การคา และบรโภคนยมอยางไมมวน
พลกฟนได พรอมกบยงคงตองวงไลกวดความคดและวธการของชาวตางชาตตอไป
โดยละเลยความคดและวธการของไทยเอง ดงนนจงเปนเรองสำคญทผนำของสถาบน
อดมศกษาตองคดใหไกล เรมวางวสยทศนและเรมพฒนาภาวะผนำใหเกดขนทวทง
ระบบ ดวยการใชกลยทธทเหมาะสม นนคอกระเปลยนกระบวนการดำเนนงานใหม
ของอดมศกษาไทย ดงทกลาวไวในบทนำ เชน การทำใหบณฑตไทยเปนคนทนสมย
หรอการทำใหระบบอดมศกษาไทยเปนการคา หรอ ทำใหระบบอดมศกษาจดการได
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
108
รวมไปถงการทำใหอดมศกษาไทยเปนนานาชาต ทผานมาสถาบนอดมศกษาไดเนน
การดำเนนงานตามหลกดงกลาว ซงผลทออกมานน ไดแกความลมเหลวของระบบ
การศกษา ความลมเหลวในการสรางบณฑต ดงนน ผนำของสถาบนอดมศกษาควร
ตองเปลยนกระบวนทศนใหม โดยเปลยนหลกการดำเนนงานดงน
หลกการแรก หลกการทำใหบณฑตไทยเปนคนทนสมยมาเปนการสรางบณฑต
ไทยใหรจกคดเปน รจกการคดวเคราะห หาเหตผล คดสรางสรรค และเปยมไปดวย
คณธรรมจรยธรรม
หลกการทสอง หลกการกระจายโอกาสทางการศกษา คอ การทำใหระบบ
การศกษาทเปนการคา มาเปนมงเนนใหโอกาสกบคนทไมมโอกาสทางการศกษามโอกาส
ไดเรยนมาขน โดยลดความเปนธรกจลง เพอสรางความเทาเทยมกนใหเกดขนในสงคม
หลกการทสาม หลกการเนนการจดการดานวชาการใหมากขน ตามหลก
POLC ไมวาจะเปนการวางแผนดานวชาการใหมากขน สรรหาและคดเลอกนกวชา
การทมคณภาพเขาสสถาบนใหมากขน สรางภาวะผนำใหกบตวผบรหารและผตาม
รวมถงมการประเมนผลและตรวจสอบดานวชาการอยางสมำเสมอ รวมถงลดกฎ
ระเบยบลง เนนการกระจายอำนาจมากขน
หลกการทส หลกการทำใหระบบการศกษาไทยเปนนานาชาต มาเนนการสราง
สมดล โดยการพฒนาแนวคด กจกรรม วธการทเปนตวของเราเองใหมากขน โดย
สรางขนบนพนฐานของไทย เพอพฒนาพนฐานดานความร ระบบความคด และ
จรยธรรม ของคนไทยใหมากขน กอนทจะเชอมตอกบนานาชาตตอไป
ดงทไดกลาวมาแลวแตตนวา ผนำในสถาบนอดมศกษาจะตองมลกษณะความ
เปนผนำแบบเปลยนสภาพ (Transformational Leadership) ซงมคณลกษณะหลาย
ประการ รวมไปถงการพฒนาบทบาทผนำเชงวสยทศน (Visionary Leaders) สราง
กลยทธการบรหารจดการของผนำในยคโลกาภวฒน ประกอบกบผนำจะตองพฒนา
ความคดสรางสรรค พฒนานวตกรรม ตดตามสภาวการณ รจกใครครวญ และ
พฒนาแนวทางใหมๆ ทเหมาะสม สอดคลอง กบบรบทและพนฐานของสงคมไทย
รวมถงสงทสำคญอกประการหนงกคอ จะตองสามารถสรางวสยทศน ทกวางไกล
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
109
แหลมลก คมชด และเปนไปไดในทางปฏบต และมความสามารถในการจงใจ และ
คณสมบตอนๆอกมากดงทไดกลาวมาแลวทงหมด
โลกไดเปลยนแลว สงคมไดเปลยนแลว ผนำในสถาบนอดมศกษาจงตองเปลยน
กระแสของการศกษาใหม เพอใหการศกษาเปนเครองมอในการสรางบณฑตทเปยม
ไปดวยความร ความสามารถ คณธรรมจรยธรรม คดเปน ทำงานได อยรวมกบผอน
ในสงคมได โดยไมตองพงพาตางชาตแตเพยงอยางเดยว “ถาเดกและเยาวชนคออนาคต
ของชาต ณ ตอนน อนาคตของชาตกำลงอยในมอผนำในสถาบนอดมศกษาทกทาน”
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
110
บรรณานกรม รตตกรณ จงวศาล. 2544. “ภาวะผนำการเปลยนแปลง (Transformational
Leadership)”. วารสารสงคมศาสตร. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลย
เกษตรศาสตร
สมชาย คมพล. 2551. “การบรหารเชงกลยทธ”. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพ
มหาวทยาลยรงสต
เกอ วงศบญสน และ สวาณ สรเสยงสงข. (2540). ทกษะแรงงานไทยใน
อนาคตทพงประสงค. กรงเทพๆ: สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย
Bass, B. M., & Avolio, B. I. (1990). Transformational leadership
development. Pola Alto, California : Consulting Psychologists Press, Inc.
Dering, N. (1998). Leadership in quality organizations. The Journal for quality and
Participation, 21(1), 32-35. Retrieved from ProQuest database.
Mosley, D.C., Pietri, P.H. & Megginson, L.C. (1995). Management: Leadership in
action. (5th ed.). New Youk, NY: HarperCollins College Publishers.
Nanus, B. (1992). Visionary Leadership. Sam Francisco: Jossey-Bass.
Sinlarat, P. (2005). “Changing the culture of Education in Thai Universities” Higher
Education Policy. 18, 2005.
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
111
Situation of Women Political Leaders in Global, Regional And National
Contexts
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
112
Pannin Sumanasrethakul *
1.1 Background
From the latest United States presidential election in 2008, there
was a possibility of the first female president in the history. Although Mr.
Barack Obama finally won the election, the image of the woman in power
or top elective office and how it affects women leadership throughout the
world showed an interesting issue. In term of number of population, the
great Chinese leader Mao Zedong said once that women hold half the sky
which is true in term of demography but not the fact on politic (Anuradha,
2008: 1). According to the 100 most powerful women in 2008 by Forbes,
Chancellor from Germany, Angela Merkel, is ranked the first of the most
powerful women which is from a success of country to be Europe’s
biggest economy with 3.3 trillion in GDP. In 2010, she is also ranked in top
five lists of the most powerful women and the sixth from the list of most
powerful people of the world. (Forbes, http://www.forbes.com/profile/
angela-merkel, December 2010)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
Situation of Women Political Leaders in Global, Regional And National Contexts
*Ph. D. Candidate, (Leadership in Society, Business and Politics) College of Social Innovation, Rangsit
University
113
Genovese and Thompson (1993: 2-3) stated that there are very
few women to reach to positions of political leadership. Politics has been
presumed to be a natural area for men. When the person who reaches a
top leadership role is female, the biography of political and personal allow
the perceptions, expectations, and interpretations that make up the social
definition of appropriate gender role. The lives of those women who have
headed nations offer a unique point on the role of gender in political life.
Therefore, the emergence of woman head of government may be both
effect the social change and paradigm shift in the distribution of political
power between men and women.
1.2 Situation of Women Political Leaders
In term of statistics, women are underrepresented in the political
area. The situation of female leadership can be divided into three levels:
global, regional and national levels.
1.2.1 Situation of Women Political Leaders in Global Context
For the global and international context, the number of elected
female head of state or government is rare. As of the situation on 1
January 2010, there are only 15 nations which have one or the other
female head of state or government; namely, Argentina, Bangladesh,
Chile, Croatia, Finland, Germany, Iceland, India, Ireland, Liberia, Lithuania,
Mozambique, Philippines, Switzerland, and Ukraine. Increasing the number
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
114
of women in parliament is a primary concern; but it is equally important
that women, once in parliament, develop and use their positions of
influence to participate substantively in decision making (Inter-
Parliamentary Union (IPU), 2010: 1).
1.2.2 Situation of Women Political Leaders in Regional Context
For the regional context, table 1.1 below shows the percentage of
regional averages of women in parliament. Countries in Asia are ranked
after Nordic countries, Americas and Europe which are 42.1%, 22.1%,
19.9% and 18.7% respectively. The example of female leaders from Asia
are Sirivamo Bandaranaike in Sri Lanka, Chandrika Bandaranaike in Sri
Lanka Begum Khaleda Zia and Sheikh Hasina Wajed in Bangladesh, Indira
Gandhi in India, Benazir Bhutto in Pakistan, Corazon Aquino and Gloria
Arroyo in the Philippines, and Megawati Sukarnoputri in Indonesia. For
some reason, the family lineage of the above listed female leader is
happened to have parents who served in the president or prime minister
level or have husbands from the political background. The question is
raised that the success of female leaders in the developing country is from
the concept of nepotism or the success of political feminism. (Kovacs,
2006: 2)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
115
Table 1.1 World and Regional Averages of Women in Parliament Both Single House
(Lower House) and Upper House (or Senate) in Percentage
Source: IPU, 2010
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
World average 18.8%
Regional average
(Regions are classified by descending order of the percentages of women in unicameral parliaments or the lower house of parliament)
Nordic Countries 42.1%
Americas 22.1%
Europe (Nordic countries not included) 19.9%
Asia 18.7% Sub-Saharan Africa 18.4%
Pacific 13.2%
Arab States 10.1%
1.2.3 Situation of Women Political Leaders in Thailand
After the change from an absolute monarchy to the constitutional
democracy in 1932 or the first Constitution of the Kingdom of Thailand
B.E. 2475 there is no female leader in top elective office or a woman to
hold the prime minister position yet. It has been only a few women
achieved the political position although there are more than half of women
to cast the vote. Also they are underrepresented in the nation’s policy-
making in the government, the Parliament, the provincial and local levels
(Iwanaga, 2008: 1).
Thailand’s number of women parliamentarians compares
unfavorably when compares to other countries. As of the data from IPU,
there are 185 countries for the representation of women in the lower
house of parliament. Thailand is placed in a rank of 91st in this ranking.
The whole average of the world for women in the lower houses of
116
parliament is 16 percent and in the upper houses is 15 percent while the
proportions in Thailand are 10.4 percent and 10.5 percent. The data from
Inter-Parliamentary Union shows that Thailand’s rank is worse than most
countries in East and South-East Asia even though ahead of Cambodia,
Malaysia and Japan (IPU, 2010: 1)
In term of elected female Member of Parliament (MP), the number
has increased but only slowly and only recently surpassed 10 percent.
Between 1969 and 2005 the proportion of elected MPs who were women
increased from 2.28 percent to 11.46 percent. Table 1.3 shows the
number of women in parliamentary elections during 1969-2007. (GDRI,
2007)
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
117
Table 1.2 Statistics on Women’s Political Participation, Candidates and Elected
Members of Parliament by Sex, 1969-2007
Source: Gender Development Research Institute-GDRI compiled from Local
Administration Department, Ministry of Interior and the Office of Election
Commission, 2007.
1.2.4 Statistics and Disparity:
Women still not on top, late comers and underrepresented
From the above table, it shows that Thailand misses the
Millennium Development Goal-Plus (MDG-Plus) targeted by the United
Nations since the Royal Thai Government has committed to a set of
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
Candidate Elected No. of
Election
DD/MM/YY Women
(%) Men (%) Total
Women (%)
Men (%) Total
9
10 February 1969
27 (2.15)
1,226 (97.85)
1,253 5 (2.28)
214 (97.72)
219
13 18 April
1983
54 (2.87)
1,826 (97.13) 1,880
13 (4.01)
311 (95.99) 324
14 27 July 1986
362 (9.50)
3,449 (90.50)
3,811 12 (3.26)
335 (96.54)
347
15 24 July 1988
366 (10.13)
3,246 (89.87)
3,612 10 (2.80)
347 (97.20)
357
16 22 March
1992
212 (7.17)
2,742 (92.83) 2,954
12 (3.33)
348 (96.67) 360
17 13 September
1992
242 (10.01)
2,175 (89.99) 2,417
15 (4.17)
345 (95.83) 360
18 2 July 1995
242 (10.20)
2,130 (89.80)
2,372 24 (6.14)
367 (93.86)
391
19 17 November 1996
360 (15.58)
1,950 (84.42)
2,310 22 (5.60 )
371 (94.40)
393
20 16 January
2001 347
(12.47)
2,435 (87.53)
2,782
45 (9.00)
455 (91.00)
500
500
21 6 February 2005
281 (12.02)
2056 (87.98)
2,337 53 (10.6 )
447 (89.4)
500
22 23 December 2007
842 (16.35)
4,307 (83.65)
5,149 55 (11.46)
425 (88.54)
480
118
MDG-Plus target. In this case, one of Thailand’s MDG-Plus targets is to
double proportion of women in national parliament, local government
bodies, and executive positions. This target is originally established in the
Ninth Women’s Development Plan for 2002-2006. Unfortunately, from the
parliamentary election in February 2005, Thailand lost the chance to
double the proportion of women MPs. The proportion is actually increased
but only from 9.2 percent to 10.4 percent. Therefore, there is more works
to be done to increase the number of women MPs (UNDP, 2006: 2).
It can be seen that it is challenging for women to enter to the
politic compare with men. It is even worse in term of number of women in
the national political or reach to the ministerial or prime minister level.
Particularly most of study on politics in Thailand has been attracted to the
democratization but there are small numbers of attention to focus on the
political participation of women in the national level (Iwanaga, 2008: 2).
As stated earlier, Politics is an important aspect for decision
making in either national or local context. Decisions by the politicians affect
people’s individual choices by encouraging some behaviors. Also politicians
exercise their power through social institution by applying some practices
into law. Additionally, to hold a political position is to hold a position of
authority. They have power to enforce their decision. Therefore, politics is
an important arena and women should be part of it even though most laws
are gender neutral in principle but the appearance of neutrality seems to
hide some part of gender equality. Without women, the state dominated by
men is likely to draft the law with male interest. If women are not around in
the cabinet, their interest may not be raised. As the democratic country, all
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
119 วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
groups’ point of view is needed to incorporate so the view of women as
well as men must be taken into political decision making (Paxton and
Hughes, 2007: 3-4).
Iwanaga (2008: 3) also suggested that there are two major
perspectives on women’s political participation which are the descriptive
and substantive perspectives. For the descriptive perspective, more
electing women in the system are a symbol of gender equality and more
legitimacy to the political system. At present, most parliament in the world
draw disproportionately from the male population of societies. This
approach argues that the more numbers of women’s representation the
more reflects their proportion in the society. This is important why the
government needs to enhance and enact the law to promote the gender
equality issue or to have more number of women’s representation in the
politics. The next paragraph will discuss the factor that promotes women
into political participation from the government which are policy and
regulations.
Even though the number of women in politics is increased the
number is increased slowly, the study of national policy and regulation
related to the issue to promote women into political participation is
necessary in order to better understand the external factor influencing
political women leader. According to the Constitution of the Kingdom of
Thailand B.E. 2550, section 30 is related to equality issue that all are
equal and both men and women shall enjoy equal rights no matter that
person is from the ground of difference in origin, race, language, sex, age,
120
physical or health condition, personal status, economic or social standing,
religious belief, education, or constitutional political views. In the context of
political party, section 97 is stated clearly for the political party to prepare
the list of candidate in an appropriate proportion between women and
men. (Constitution of Kingdom of Thailand, 2007)
Section 97. The preparation of the lists of candidates prepared by
a political party for the election of the members of the House of
Representatives on a proportional basis shall be as follows …candidates in
an election both on the constituency basis and on proportional basis of
any political party and, in preparing the list of candidates, regard shall be
had to opportunity and approximate proportion between women and men.
The issue of women leader does not only be reflected in the
Constitution, but Thailand also has begun to work on the women’s
development since 1973 by including several issues in the National Plan.
As of the current Women’s Development Plan in the Tenth National
Economic and Social Development Plan (2007-2011), this plan seeks to
focus on changing attitudes of Thai society toward gender equality and at
the same time to keep building women’s capacity. One of objective is to
focus on women empowerment in politics by increasing the number of
women in politics and administration at all levels by using a strategy to
increase women’s participation in political decision making (Women’s
Development Plan, 2007).
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
121
According to the UNDP Thailand report in 2006, there are three
main factors to support the reasons why few women enter the politics. In
the past, the main reason for women to avoid entering to the politics is
because of the levels of education. However, women’s standard of
education today is similar to men so the issue of education should not be
considered as a barrier anymore. Even though the statistical report still
shows the small numbers of women MPs in Thailand. The first reason is
the general social attitudes in Thai society. Women which are reflected in
public attitudes like media have been showed as weak, emotional and
indecisive. Some potential female politicians can also be held back by the
attitudes of their families. Many still believe that the primary responsibility
of women is to take care of children and household. The next one is the
attitudes of politicians and political parties. It is also reflected that the
political leaders have less awareness of gender differences especially to
promote women in politics. The final reason is the practical difficulties
between women and men. Many women are still burdened because of
household and children so both reduce their time and opportunities. It is
also difficult to find women to have meetings, negotiation or political base
within their people in the night time.
This is similar to the study on Thai women in local politics by
Thompson (1995: 11-17). She explains two main barriers for women entry
into local politics: Social Barrier and Structural Barrier. Gender roles and
Leadership, Education and Training Opportunities, and Time Factor are
counted as social barrier. In Thailand, the gender ideology defines the
different roles of women and men. The belief also shows that a man is a
natural leader which is deeply belief to people in Thai society as the
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
122
common phrase which can be heard in all parts of the country is:
Phu chai pen chang thaw na, Phu ying pen chang thaw lung.
Men are the front legs of elephant, women are the back legs
(translation in English)
Therefore, traditional ideas about men and women’s roles in
society seem to be the greatest barriers to women’s election to leadership
position. Time factor also play a significant role as the obstacle for
women. The double burden of household and professional work is a factor
for young mothers who wish to enter politics especially women without
support provided by the family or the single mothers. Anyway, older
women with grown children have more free time when compare to the
younger women. The other structural barriers also play a significant role to
prevent women to the politics. Similar to the national election, Thai men
and women were granted for local election in 1914 but there were women
to stand for the local election in 1982 or almost 60 years later due to an
amendment of the Local Administration Act B.E. 2457 (A.D. 1914) to alter
the village head serving five year terms rather than the retirement on their
sixtieth birthday. Thus, the opportunity was risen for women to run the
election. In sum, the barrier of women in the local politics has some
similarities when compare to the national politics so women still have
difficulties or discriminated to enter politics no matter in the national or
local level.
In conclusion, since there is no woman on the top of elective
office or in prime minister position in Thailand yet and the rate of female
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
123
members of parliament or potential women leader is also low when
compare to men. According to the survey of women and men in
parliaments by IPU, the result shows that numbers do matter because the
increased numbers of women in parliament is at least able to facilitate the
women’s concerns and agendas by sponsoring bills, working in
committees or amending laws. In other words, the more women the more
the responsibility can be shared. As bills are passed and laws amended,
policy oversight and implementation becomes central. (Ballington, 2008:
71). Our question is that how we will improve the situation in order to have
more number of women in politics especially how we can set an agenda to
elect the first female prime minister of Thailand. This is an area worth
study for scholars to study further.
วารสารศาสตรแหงผนำ Journal of Leadership Sciences
124
Bibliography
Anuradha, C.S. “Women Political Leadership and Perception - A Case
Study of South Asia.” International Journal of South Asian Studies.
2008: 1-2.
Ballington, Julie. Equality in Politics: A Survey of Women and Men in
Parliaments, An Overview of Key Finding. Geneva, Switzerland:
PCL Lausanne, 2008.
Constitution Drafting Council. “Constitution of the Kingdom of Thailand B.E.
2550” [On line] available at: http://library2.parliament.go.th/
giventake/con2550-2.html, December 2010.
Forbes. “The World Most Powerful Women.” [On line] available at: http://
www.forbes.com/profile/angela-merkel, December 2010.
Gender and Development Research Insitute (GDRI). “Statistics on Women’s
Political Participation, Candidates and Elected Member of Parliaments
by Sex, 1969-2007” [On line] available at http://www.gdrif.org/eng/
data/51Administration-eng.htm, December 2010.
Genovese, Michael A. and Thompson Seth. Women as National Leaders.
London: Sage Publication, 1993.
Inter-Parliament Union. “Women in Politics: 2010” [On line] available at
http://www.ipu.org/english/surveys.htm#MAP2010, December 2010.
Iwanaga, Kazuki. Women and Politics in Thailand. Nordic Institute of Asian
Studies: Denmark, (NIAS) Press, 2008.
Kovacs, Tibor. “Women in Political Leadership: Another Historical Step
Forward.” Contemporary Global Affairs. January 2006: 2
Office of Women’s Affairs and Family Development. “Women’s Development
Plan 2007-2011.” [online] available at: http://www.gender.go.th/eng/
policy/women_develop.htm, December 2010.
Thompson, Sheila Sukonta. Thai Women in Local Politics Democracy in the
Making. Bangkok: Edison Press Products, 1995.
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences
125
UNDP. “Women’s Rights to a Political Voice in Thailand.” Bangkok: n.p, 2006.
National Statistical Office and Office of Women’s Affairs and Family
Development. Gender Development: Similarities and Differences. Bangkok:
Thammada Press, 2008.
วารสารศาสตรแหงผนำJournal of Leadership Sciences