Kurumsal Sosyal Sorumluluk, İş Etiği

ve Etik KodlariEngin MIRMIR 15592 / 1001070045Ali ZENGiN 15629 / 1001070082Lütfi KANTARCI 15316 / 1001060042

1. İş Etiği 1.1 İş Etiği nedir? 1.2 İş etiğinin işletme açısından

değerlendirilmesi 1.3 Etik davranışlar 1.4 Etik dışı davranışlar 2. Etik Kodlar 2.1 Etik Kod nedir? 2.2 Etik kodların sağlayacağı faydalar 2.3 Örnek etik kodlar

İÇİNDEKİLER

3. Kurumsal Sosyal Sorumluluk 3.1 Kurumsal sosyal sorumluluk nedir? 3.2 Kurumsal sosyal sorumluluk tanımları 3.3 Kurumsal sosyal sorumluluk kavramının

ortaya çıkmasına neden olan etkenler 3.4 Kurumsal sosyal sorumluluğun

sağlayacağı faydalar 3.5 Çok uluslu şirketler ve kurumsal sosyal

sorumluluk 3.6 Türkiye’de sosyal sorumluluk projeleri:

Uygulamalardan Örnekler

İş etiği, belirli bir zaman diliminde evrensel kabul görmüş ya da belirli bir toplumda geçerliliği olan ahlaki değerler ve normlar çerçevesinde iş yaşamına ait işletme içi ve dışı çevresel faktörlerle etkileşime açık her türlü faaliyet ve davranışa yön verecek ahlaki yargılar geliştirme ve uygulama biçimidir. Diğer bir deyişle iş etiği, doğruyu ve yanlışı veya iyiyi veya kötüyü gösteren ahlaki kurallarla, standartlarla ilgili çalışmalardır.

İŞ ETİĞİ

İş etiği uygulamalı bir ahlak bilgisi olarak, iş hayatında karşılaşılan sorunları ele almaktadır. Bu sorunlar; çalışanların kendi aralarında, çalışanlarla yöneticiler arasında, işletme ve işletmeyle ilişki içerisinde olanlar arasında veya işletmeyle çevresel faktörler arasında gerçekleşmektedir.

Ömer Torlak bir işletme açısından değerlendirilmesi gereken etik konuları dört başlık altında toplamıştır.

1. İlişkiler: İşletmenin çıkar gruplarıyla olan bağlantıları

2. Ürünler: İşletmenin ürettiği mal ve hizmetlerden kaynaklanabilecek çevre sağlığı çalışanların refahı, doğal kaynakların kullanımı, ürünlerin sosyal amaçları gibi hususlar

3. Eylemler: İşletmelerin eylemlerinde doğruluk, dürüstlük, fedakarlık ve açıklık gibi değerlere bağlılık

4. Çalışanlar: Çalışanlar arasında güç,ücret ve ırk gibi farklılıklarda eşitlik ilkesinin gözetilmesi

İş dünyası; işletmeler,müşterileri, çalışanları, hissedarları, çevre ve hükümetler ile bir bütünü oluşturmaktadır. Bu gruplar birbirleri ile sürekli yararlanma ilişkisi içindedirler. Bu karşılıklı yararlanma ilişkileri içinde iş ahlakı kuralları çok önemli yer tutmaktadır. Çünkü işletmelerin uzun dönemde varlıklarını sürdürmeleri, bu karşılıklı ilişkilerin ahlaki standartlara uymasına bağlıdır.

Örgütlerde etik standardının yüksekliği, kamuoyu önünde kurumsal prestijinin artmasını sağlamaktadır. Çünkü etik anlayış ve davranışların örgütsel iklime aktarımı, sosyal bir sorumluluk bilincidir. Bu tür işletmeler, ahlaki değerler doğrultusunda hareket etmelerinin karşılığını, müşteriler tarafından tercih edilmek suretiyle, ticari olarak fazlasıyla almaktadır.

İşletme etiği, örgütün genel değerler sistemini tanımlayan, örgüt üyeleri arasındaki iletişim ile örgütsel işleyişin nasıl olacağını belirleyen yazılı ve yazılı olmayan düzenlemelerdir. Her işletmenin kendine özgü ahlaki ve felsefi eğilimleri vardır. Kuruluşlar büyüdükçe ve merkezilikten uzaklaştıkça yönetimin, çalışanların yasal ve etik tarzda şirketin amaçlarını başarmasını sağlamak için sürekli bir davranış standartlarına gereksinimi olmaktadır.

Adaletli olmak Herkese eşit davranmak Dürüstlük ve doğruluk Tarafsızlık Sorumluluk sahibi olmak İnsan haklarına riayet etmek İnsancıl olmak İşe bağlı olmak Hukukun üstünlüğüne inanmak

Bazı etik ilkeler

Sevgi sahibi olmak Hoşgörülü olmak Saygılı olmak Müsrif olmamak Demokrasiye inanmak Olumlu düşünmek Verime ücret ödemek Herkesin hakkına, kişisel özgürlüğüne

saygılı olmak

Ayrımcılık yapmak Adam kayırmak Rüşvet vermek ya da almak Yıldırma – korkutma politikası uygulamak Görevi ihlal etmek Başkalarını sömürmek Bencillik etmek Yolsuzluk yapmak İşkence (eziyet) yapmak

Etik Dışı Davranışlar

Yaranma – dalkavukluk etmek Hakaret ve küfür etmek İş ilişkilerine politika karıştırmak Görev ve yetkiyi kötüye kullanmak Kötü alışkanlıklar edinmek Bedensel ve cinsel tacizde bulunmak Dedikodu yapmak Şiddet – baskı uygulamak, saldırganlık

göstermek Zimmetine para geçirmek

İşletmenin kimliğini tanımlar, işlerin hangi ilke ve esaslara göre yürütüleceğini, hangi davranışların kabul edilir olduğunu belirtir. Bunun yazılı olarak açıklanmasının işlevsel bir yararı vardır:

Yöneticiler ve çalışanlar kendilerinden bekleneni ve buna uymamaları halinde olası yaptırımları daha net olarak göreceklerdir.

Ülkemizde ise bu yönde gelişmeler özellikle 2000’lerden sonra hızlanmıştır.

Etik Kod

Etik kodlar genellikle yasal olma, adalet, dürüstlük, insana ve topluma saygı gibi genel etik değerler ile idealist bir temel teşkil eder, işletmenin bu değerlere atfettiği önem ve önceliği vurgular ve bu bağlamdaki ilke, standart ve kuralları soyuttan somuta doğru ayrıntılandırılır.

Değerlere dayandırılmayan kurallar temelsiz kalır, kuralların belirtilmediği durumlarda ise değerler boşlukta kalır.

Diğer bir deyişle kodlar sadece “yap - yapma listesi” olmamalı, davranış kurallarının dayandığı değerler ile temellendirilmelidir.

Ayrıca, uygulanamayacak kodların yarar sağlamayacağı unutulmamalıdır. Zira kurallar böylece anlam ve işlerlik kazanır

Etik kodlar, etik yapı ve süreç oluşturulmasında en başta gelen yöntem olmuştur. Etik kodların firma bazında kuruluşa ruh vermesi, yöneticilere ve çalışanlara rehber olması gibi bilinen olası yararlarının yanında, paydaşların ve kamunun piyasa mekanizması, serbest pazar, iş dünyası ve işletmeler hakkında daha olumlu görüşlere sahip olmasını sağlama potansiyeli vardır. Özel sektörün sağlayacağı bu güven ortamı, toplumun ekonomik refahına ve demokratik gelişimine katkıda bulunacaktır.

Kurumsal beklenti ve taleplerin dile getirilmesi

Etik konularla ilgili diyaloğu kolaylaştırmak Etik kararlar alabilmek için bir temel kaynak

sunmak Kuralları çiğneme eğilimini zayıflatmak Kuralları uygulamak ve hesap verebilirlik

için bir temel sağlamak Etik davranışları teşvik etmek Karar vericilerin kendilerini güvenli ve rahat

hissetmelerini sağlamak

Etik Kodlar şu amaçlarla geliştirilir…

•Dışa ve içe karşı güven sağlar •Etik konularla ilgili farkındalığı artırır •Etik diyoloğu teşvik eder ve meşru kılar •Konsensüs sağlar •Karar süreçlerine rehberlik yapar •Riskleri azaltır •Sorunların rapor edilmesini teşvik eder •Sorunlar karşısında danışmanlık alma

konusunda cesaretlendirir •İyi yönetişim/liderliği geliştirir

Kodların Sağlayacağı Faydalar

Kişisel Bütünlük ve Tutarlılık Mesleki Sorumluluk Gelişim Bilinci Eşitliği ve Adil Yaklaşım Bilinci Çıkar Dengelerinin Gözetilmesi Bilinci Bilginin Kullanımı Sosyal ve Toplumsal Sorumluluk…

Örnek Etik Kodlar…

Yasal, ekonomik, etik, işletmenin iç ve dış

çevresindeki birey ya da kurumlar bağlamındaki olumlu beklentilerin karşılanmasına yönelik stratejik ve politik bir süreç olarak ifade edilebilir.

Kurumsal sosyal sorumluluk alanına hissedarlar, çalışanlar, müşteriler, halk, ulusal ve uluslararası toplum girmektedir.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Kavramsal olarak kurumsal sosyal sorumluluk ilk kez 1953’te yayımlanan H.Bowen’in “İşadamlarının Sosyal Sorumlulukları” (Social Responsibilities of the Businessman) adlı kitabında yer almıştır. Bowen işadamlarının, toplumun değer ve amaçlarıyla örtüşen sosyal sorumluluk faaliyetlerle ilgilenmelerini savunmuştur.

Avrupa Komisyonu’nun yaptığı tanımlamaya göre kurumsal sosyal sorumluluk; işletmelerin, gönüllülük esasına dayalı olarak sosyal ve çevresel meselelerini, örgütsel faaliyetleriyle ve sosyal paydaşlarıyla olan etkileşimleriyle bütünleştirebildiği bir kavramdır. Sosyal sorumluluk sahibi olmak sadece resmi beklentileri yerine getirmek değil, gönüllülükten ileriye giderek, insan sermayesine, çevreye ve hissedarlarla ilişkilere daha çok yatırım yapmaktır.

ISO olarak tanınan, Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu’nun kurumsal sosyal sorumluluk konusundaki stratejik danışman grubu, kurumsal sosyal sorumluluğu insanlara ve topluma yarar sağlayacak bir şekilde, organizasyonların ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlara işaret ettikleri bir yaklaşım olarak ele almaktadır. ISO kurumsal sosyal sorumluluk kapsamında insan hakları, iş sağlığı ve güvenliği dahil olmak üzere işyeri ve işçi sorunları, işyerinde adaletsiz uygulamalar, çevresel yaklaşımlar, piyasa ve tüketici sorunları gibi sorunların olması gerektiğini vurgulamaktadır.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Yönetişimle Nasıl Bir Araya Gelerek Paydaşları Memnun Edecek Bir Başarıyı Ortaya

Koyabilecektir ?

Kurumsal sosyal sorumluluğun kurum içinden dışına doğru, kurum dışından içine doğru her boyutta başarılı bir düzleme oturtulması yönetişimi bir kurum kültürü haline getirmekle mümkün olacaktır.

Kurumun niteliği ve niceliği hangi boyutlarda olursa olsun yönetişim kültürünün sosyal sorumluluk odaklı yapılanması için ise, organizasyonun iç ve dış çevresine yönelik liderlik, katılımcılık ve motivasyon boyutu, müşteri boyutu, sürekli gelişme boyutu, sürekli eğitim boyutu, işbirliği boyutu, şeffaflık boyutunun kurum kültürü kapsamında etik bir çerçevede geliştirilmesi gerekmektedir.

Kurumsal sosyal sorumluluk kavramın ortaya çıkışında etkili olan faktörleri;

İktisadi etkenler, Politik etkenler Toplumsal etkenler olarak sınıflandırmak

mümkündür.

KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMININ ORTAYA ÇIKMASINA NEDEN OLAN ETKENLER

1929’da tüm dünyayı etkisi altına alan ekonomik buhran birçok toplumsal değişimin tetikleyicisi olduğu gibi iş yaşamını ve iktisadi hayatı da ciddi değişimlere itmiştir. İşletme faaliyetlerinde ve üretimde devletin rolü önem kazanmıştır. İşte bu değişimlerin kurumsal sosyal sorumluluk kavramının doğuşunda önemli etkisi olmuştur.

İktisadi Etkenler

Örneğin Peter Frankental, Fransız Devrimi yıllarında kendi çikolata fabrikasında çalıştırdığı yoksul işçilerine eğitim ve ev temin eden Joseph Rowntree isimli bir girişimciden söz etmektedir.

20. yüzyıl içinde, özellikle II. Dünya Savaşından sonra dünya iki kutuplu bir yapıya bürünmüştür. Diğer yandan bu yıllar tüm dünyada demokratikleşme eğilimlerinin artışa geçtiği yıllar olarak da anılmaktadır. Yine bu yıllarda insan hakları bireyler lehine gelişmeler göstermiştir. Bireyin toplum içindeki öneminin artması, işletmelerin de bireyleri ve toplumu daha fazla önemsemesine ve bireye bir işçi, bir tüketici, bir yatırımcı vb. olarak daha fazla önem vermelerine neden olmuştur.

Politik Etkenler

1900’lü yıllar, dünyadaki toplumların birbirleriyle etkileşim ve iletişiminin arttığı yıllardır. Bireylerin önce kendi toplumları, içindeki diğer bireylerle sonra dünya üzerinde yaşayan farklı toplumlardan bireylerle iletişim ve etkileşiminin artması bireyin toplum içinde örgütlü hareket etmesini olanaklı kılmıştır. 1930’lu yıllar çalışanların sendikal haklarını elde etmeye başladığı ve daha iyi iş, ücret ve yaşam koşullarını talep etmeye başladıkları toplumsal dönüşüm yıllarıdır. Bu yıllarda bireyci ve yararcı ahlak felsefesinin yerini sosyal ahlak anlayışı almıştır.

Toplumsal Etkenler

Kurumsal sosyal sorumluluk konusunu ciddiye alan şirketler önemli kazanımlar sağlamaktadırlar. Başta, şirketlerin marka değerleri ve dolayısıyla piyasa değerleri artmaktadır. Günümüzde tüketiciler bir ürünü sadece kalitesi ve maddi değeri ile değil, bu ürünü üreten işletmelerin sosyal sorumluluk faaliyetleri ile birlikte değerlendirerek de tercih etmektedirler.

Kurumsal sosyal sorumluluklarının bilincinde olan şirketler yeni pazarlara girme ve müşteri sadakati sağlamada önemli avantajlar elde etmektedirler. Dünyada birçok fon ve kurumsal yatırımcılar, bir şirkete yatırım yapmadan önce, o şirketin sosyal sorumluluk konusundaki performansını değerlendirmeye başlamıştır.

Kurumsal sosyal sorumluluk davranışının yaygınlaştırılmasında devlet düzenleyici bir takım önlemler almakla yükümlüdür. Kurumsal sosyal sorumluluk yönünde yasaların ve düzenlenmelerin oluşturulması; doğanın ve çevrenin korunması, işçilerin sömürülmesinin engellenmesi, çocuk işçi çalıştırılmasının önlenmesi, rüşvet ve yolsuzlukların önüne geçilmesi ve saire konularda bir araç rolü oynayabilir. Bu şekilde, işletmeler kendilerinden neler beklendiğini açık ve net biçimde bilirler.

Çok uluslu şirketlerin sosyal sorumluluk çerçevesinde faaliyette bulunmalarına yönelik iki uluslararası bildirge incelenmektedir.

ILO (Uluslar arası Çalışma Örgütü) ’ nun çok uluslu şirketler ve sosyal politika ile ilgili ilkeler üçlü bildirgesi

OECD’nin uluslararası yatırımlar ve çok uluslu işletmeler bildirgesi

Çok Uluslu Şirketler ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Çok uluslu Şirketler ve Sosyal Politika ile İlgili İlkeler Üçlü Bildirgesinin amacı,

Birleşmiş Milletlerin Yeni bir Uluslar arası Ekonomik Düzen kurulmasını öngören kararları ışığında çokuluslu şirketlerin ekonomik ve sosyal gelişmeye olumlu katkılar yapmalarını özendirmek, çeşitli etkinliklerinin yol açabileceği güçlükleri asgariye indirmek ya da gidermektir.

OECD Çokuluslu İşletmeler Genel İlkeleri, devletler tarafından çok uluslu işletmelere yapılan tavsiyelerdir. Bunlar, ilgili yasalara uygun ve sorumlu bir ticari faaliyette bulunulması doğrultusunda, gönüllülük temeline dayalı ilkeler ve standartlar getirmektedir.

Gelişmekte olan ülkemiz ve kurumları dünyaya adaptasyon sürecinde yakın ve uzak gelecekte evrensel normlarla yaşar hale geldiğinde gerçek başarıya ulaşacaklardır. Yönetişimin sosyal sorumluluk çerçevesinde çalışma yaşamına geçirilmesi için ben yerine biz mantığı,

gerek bireysel ve gerekse kurumsal etik faktörlerin (ücretin hak edilmesi, emeğin karşılığının alınabilmesi, görevlerin zamanında ve etkin olarak yapılması, yolsuzluk ve rüşvetin dışlanması gibi) kurum kültürü haline gelmesi bu sürecin temel taşları arasında yer alacaktır.

EĞİTİM ALANINDA SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİNDEN ÖRNEKLER

Koç Topluluğu Mesleki-Teknik Eğitimi Özendirme Programı

TURKCELL KARDELENLER-Çağdaş Türkiye’nin Çağdaş Kızları

TÜRKİYE’DE SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİ: UYGULAMALARDAN ÖRNEKLER

Opet Çanakkale-Gelibolu Yarımadası “Tarihe Saygı Projesi”

Opet Örnek Köy Projeleri

TARİH ALANINDA SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİ

Garanti Bankası- WWF-Türkiye Alan Koruma Programı

o Türkiye’nin Önemli Kuş Alanlarıo Türkiye’nin Dünyaya Armağanı: Küre Dağları

Milli Parkıo Türkiye’nin Önemli Bitki Alanlarıo Önemli Orman Alanları: Sıcak Noktalaro Kafkasya Yeşil Koridoruo Ağaç Yaşken Eğilir

ÇEVRE ALANINDA SOSYAL SORUMLULUK PROJELERİ

Kurumsal Sosyal Sorumluluk – İşletmeler ve Sosyal Sorumluluk / Coşkun Can Aktan

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Yönetişim Kültürü Bağlamında Etkileşim / Süleyman Demirel Ünivesitesi İİBF, Y.2007,C.12

Ders Notları Tüsiad İş Etiği Raporu

Kaynakça

Bizi Dinlediğiniz İçin Teşekkür

Ederiz…