klima ve havalandırma pratik notları

7/31/2019 Klima ve havalandrma pratik notlar

1/22

21. KLMA VE HAVALANDIRMA PRA-TK NOTLARI

Klima ve havalandrma uygulamalarnda karfllafllan yanlfllar, so-runlar ve dikkat edilmesi gereken pf noktalar bir kenara not edil-mekte ve bunlar daha sonra gruplanarak bir dosya oluflturulmakta-dr. Kitaplarda yer alan pek ok konu ierisinde tecrbeye grenemli olduu dflnlen zl bilgiler de bu dosyalara eklenmekte-dir. Btn bu bilgiler alt alta sralanarak, pratik bilgiler ad altndabu blmde sunulmufltur. Pratik bilgiler mmkn olduu kadargruplanarak, alt bafllklar altnda verilmifltir.

21.1. GENEL TAVSYELER VE BLGLER1. Klima santrallerinde iki kademeli filtreler kullanlmaldr. Filt-

relerin toplam direnci:Filtre temizlendiinde : 70 PaFiltre kirlendiinde : 200 Padeerlerini aflmayacak flekilde projelendirilmeli ve iflletilmelidir.

2. Taze hava alfl noktalarnda koku olma olasl varsa aktif kar-bon filtre kullanlmaldr. Aktif karbon filtre kullanlmas halin-de cihazdaki aln hz


2/22

cakln, dfl hava scaklndan 6 - 8 C daha dflk olmas ye-terlidir. Srekli oturulan ofis odalar gibi yerlerde ise bu fark da-ha fazla olmaldr. Byle yerlerde i scakl 24 C ve izafi ne-mi %59 almak iyi bir tasarm hedefidir.

1. Klimadan insanlarn beklentileri kltr, eitim ve lkelerin in-san yaplarna gre deiflik olmaktadr. rnein genelde Trkinsannn klima anlayfl bir Amerikaldan ok daha fazladr

ve aflrdr. rnein souk hava ile dufl yapmak Trkiyede birok kifli iin ideal soutmadr. Ancak bu son derecede salk-sz bir kullanm olup, hasta olma riski ok fazladr. Ayn flekil-de kfln ince bir giysi ile dolafllabilecek bir ortam ideal kabuledilir. Halbuki ortam scaklnn 1 C arttrlmas yakt tke-timini %10 arttrr. Bu durum soutmada da benzer flekilde ge-erlidir.

2. Soutma ifllemlerinde nem almak, scakl dflrmekten dahaetkilidir. Hissedilen konforun %65i nem, %35i ise scak-lktr.

3. stanbul ve benzeri yerlerde kfl konfor klimasnda nemlendirme

sistemine Ankara, Erzurum gibi souk blgelere gre, ok dahaksa srelerde ihtiya duyulmaktadr. Buna karfln nemlendirici-lerin getirdii iflletme ve bakm zorluklar, kurulufl ve iflletmemaliyeti sistemi ekonomik olmaktan uzaklafltrmaktadr. Ayrcanemlendirmenin su ile yaplmas nemlendirici havuzlarnda dur-gun suda bakteri remesine ve bu bakterilerin hava ile bro ha-cimlerine iletilmesine neden olmaktadr. Nemlendiricilerin tesisedilmemesi halinde afladaki avantajlar salanacaktr: lk kurulufl maliyeti azaltacaktr. Su tasfiye cihaz kapasitesi azalacaktr. Nemlendirme pompalar ve armatrleri ile nemlendirme

otomatik kontrol sistemi tesis edilmeyecektir. Yer tasarrufu salanacaktr. Su ve enerji gibi iflletme giderleri azalacaktr. (zellikle bu-

harlaflma iin harcanacak enerji iflletmede ok byk mali-yetler getirmektedir.)

4. arfl ve dkkanlarda aydnlatma yk ortalama 100 W/m2 al-nabilir.

5. Klimatize edilen yer gnefl almamaldr. Gnefl kesici pancur,jaluzi dflarda olmaldr. Aksi halde ortaya kan durum, kalori-ferli evde kfln cam ap oturmaya benzemektedir.

6. Toplant salonlarnda koltuk altndan hava flenirse, hava hz

0,18 m/sn alnabilir.7. Binalarn iflletme giderleri iinde elektrik, yakt, su genellikleilk sralar almaktadr. te yandan byk bir ifl merkezininelektrik tketim kalemleri ve bunun toplam iindeki yzdesiTablo 21.1de zetlenmifltir:

8. eflitli tesisat blmlerinin toplam mekanik tesisat iindeki ma-liyet paylar bir yksek blok uygulamasnda yaklaflk olarak;shhi tesisat %9, stma tesisat %25, soutma %9,5; havalandr-ma %37, yangn %6, otomatik kontrol ve bina otomasyonu%13,5 biiminde verilmifltir.

9. Ofis yaplarnda toplam elektro-mekanik tesisat iin yer ihtiyac,

seilen klima sistemine gre deiflmekle birlikte, inflaat alannn%8 ile 10u arasndadr. Tipik ofis katlarnda perimetredeki ci-

hazlar inflaat alannn %1 ile 3 arasnda yer tutar. te yandani flaftlar %2 daha fazla alana gereksinim gsterirler. Bu nedenlekanallar, borular ve ekipmanlar her katta inflaat alannn yaklaflk%3 ile 5i yer ihtiyac gsterirler. Elektrik ve shhi tesisat iin herkatta ilave %1 ile 3 orannda yere gereksinim vardr

20. Kazan dairesi, makine dairesi (bodrumda, ara katta, at katn-da vb) gibi hacimlerde ses ve titreflim ile ilgili nlemler konfortesislerinde nem kazanmaktadr.a. Cihaz seerken ses seviyesi dflk cihazlar seilmelidir. (Ka-

liteli marka, dflk devirli motor, gaz yaktta atmosferik br-lr vb.)

b. Oluflan sesin binaya iletilmemesi iin nlemler alnmaldr.Cihazlarn konaca yerin seilmesi, duvarlarn kaln ve do-lu malzeme ile, tavann asmolen yaplmas, ift cidarl sackap kullanlmas vb.

c. Akustik nlemler alnmaldr. (makine dairesine akustik tavanyaplmas, pompa ve cihazlarn altna mantarl kaide yapl-mas klima cihazlar kflna susturucu ve akustik izolasyonyaplmas)

21. Yaplarn oturtulmas pasif olarak gnefl ve rzgardan yararlan-ma ve korunma asndan byk nem taflr. Mimarn pasifenerji tasarrufu nlemlerine dikkat etmesi gerekir. Istmann be-lirleyici olduu blgelerde gnefl enerjisinden en fazla yararla-nacak bina konumu gerekir. Kuzey cephe kr ve dar olmaldr.Buna karfllk iklimlendirme yaplan scak iklimlerde soutmancelii varsa, tam tersi bir dzenleme gerekir. Ayn flekilde ha-kim rzgar ynnde pencere yzeylerinin azaltlmas enfiltras-yonu dflrr.

22. Klima tesisat yaplan binalarda (normalde btn binalarda) s

08

Aydnlatma

Ofisler

Koridorlar

Asansr holleri

Park yeri

Dierleri

ALT TOPLAM

Klima sistemi

Chiller

Santral, fan coiller

Souksu pompalar

Kondenser pompalar

Soutma kulesi

ALT TOPLAM

Asansrler

Dierleri

TOPLAM

Kullanm Yeri

3705

2140

7110

3040

310

16305

80900

37585

13840

10870

7225

150420

41370

95259

303354

Elektrik TketimikWh/ay

1.2

0.7

2.3

1.0

0.1

5.4

26.7

12.4

4.6

3.6

2.4

49.6

13.6

31.4

100

Yzde%

fiekil 21.1. ELEKTRK TKETMNN FARKLI YERLERDEKYZDES


3/22

yaltm nne ve/veya arkasna nem yaltm yaplmaldr. By-lece nem difzyonunun nne geilmifl ve her hangi bir katman-da youflma nlenmifl olur.

23. Ofis binalarnda bulunan seminer salonlarnda genellikle yaznseminer yaplmamaktadr. Yaz aylarnda kullanlan yllk izinlerve genel eitime verilen tatil bunda etkilidir. Bu mevsimde na-diren alflsa bile, bu ancak ksa sreli olmaktadr. Tesisat proje-

si aflamasnda seminer salonlarnn hesaplanan s kazanlar da,binann dier hacimlerinin soutma ihtiyacna eklenerek, efl kul-lanm faktryle arplmak suretiyle soutma grubu seilmekte-dir. Bu durumda,a) Yazn seminer salonlar kullanlmadndan, soutma grubu

kapasitesini byk seerek pahal cihaz satn alnmfl olmak-tadr.

b) Ara mevsimlerde ise, binann genelde soutma ihtiyac ol-mad gnler seminer salonunu soutmak iin byk kapa-sitedeki su soutma gruplarnn alfltrlmas gerekmekte-dir.

c) Bu byk kapasite genellikle hi kullanlmamaktadr.24. Seminer salonlar iin at tipi direkt genleflmeli paket cihazla-rn kullanlmas halinde, Kurulufl maliyeti yaklaflk %50 daha ucuz olabilir. flletme maliyeti de daha az olacaktr. flletme daha basitleflecektir.

25. havann dfl hava ile karfltrlarak ortama verildii tam hava-l sistemlerde; ortamdaki havann tamam klima santrali filtre-sinden ortalama 8 10 defa geirilir veya %100 filtre edilen ta-ze hava ile ortam havas saatte 8 10 defa deifltirilir. Borulusistemlerde ise; hava byk oranda oda ierisindeki cihazlardan

geirilir ve snrl kalitede filtre edilir. Kk oranda taze havatam filtre edilerek odaya verilir. Sonuta; tm haval sistemler-de ortama daha iyi kalitede filtre edilmifl hava salamak mm-kndr.

26. ok souk blgelerde, kfl aylarnda klima santralinde serpantinpatlamas yaflanabilmektedir. Buna karfl nlem almak flarttr.Klima santralndaki otomatik kontrol bu adan ok nemlidir.Donma termostat donma riski olduu zaman taze hava dampe-rini kapatmaldr. Ayrca serpantinde su sirklasyonu her koflul-da devam ettirilmelidir.

21.2. KLMA GENEL TESSATI1. Elektrik motorlar rutubetli yerlerde kullanldklarnda veya bi-na dflna yerlefltirildiklerinde, nem nedeniyle motor sarglaryanmaktadr. Bu tip motorlar fabrikaya elektrikli stcl olaraksiparifl verilmelidirler.

2. Servis bakm ve onarm iin flaft kapaklar yerine flaft kaplarbraklmal.

3. Binalarn egzoz ve taze hava panjurlar aras 10 mden az olma-maldr.

4. 2 1/2 dahil daha byk kollektrlerin bombeleri, preste basl-mfl olarak imal edilmelidir.

5. Fan coil ve klima santrallarnn drenaj borular izole edilmelidir.6. Kullanma suyu borular terlemeye karfl izole edilmelidir.

7. Su seviyesi kontrol elektrotlar 6 Atye kadar kullanlabilir.8. Cihazlardaki suyu boflaltma, hava alma tplerinin boflaltma vb.

vanalarn mutlaka ayr ayr borularla balamak gerekir. Bu bo-rularn ular grnen bir yere boflalmaldr.

9. Kollektr vb. boflaltmalar akta olmaldr. (Su karan vanala-rn tesbit edilmesi iin)

10. Basn dflrclerinin (ST) kflndaki basn, akfl annda is-

tenen basnc salad halde, sistem durduu zaman basnykselebilir.

11. Termal blgelerdeki termal scak su, ift eflanjr (zel imalatpaslanmaz vb.) kullanmak kayd ile,a. Kullanma suyu n stcs,b. Klima santral primer hava stcs,c. Bina stma vb. amalar ile kullanlabilir.

12. Pnmatik kontrol sistemlerinde hava kompresrlerinde kfl ha-vas evoperatrden geirilerek soutulmal ve nemi alnmaldr.(Rutubetli hava problem yaratabiliyor.) Ayrca ya ayrc kulla-nlmaldr.

13. Demir boru serpantinlerde buhar kullanlyorsa 0,5 bar basn-tan sonra patent boru kullanlmaldr. Normal borunun max. kul-lanma scakl 120 C olup buharda kullanlmamaldr.

14. Klima santrallar ve fan coillerin montaj tamamlandktan sonradrenaj tavalarna su dklerek test yaplmaldr. Genelde bu ifl-lem yaplmad iin sistem iflletmeye alndktan sonra problem-ler ortaya kmaktadr.a. fan coil yatay monte edilmediinden (terazi ile kontrol fan-

coilin ksa ve uzun kenarlarndan ayr ayr yaplmaldr),b. Drenaj tavas ile drenaj borusu balantsndan,c. Drenaj tavalarndaki imalat hatalarndan,

d. Drenaj borusundaki tkanklklardan soutma serpantinindeyounlaflan su dflemeye dklmektedir.15. Klima santralleri giriflinde, 3 yollu vana glob vana olmaldr. Bu

vanalar szdrmazdr. Halbuki rotary vanalar szdrr. Rotary va-nann motor ile birlikte fiyat %50 daha ucuzdur. Ancak szdr-mann getirdii enerji kayb, vana fiyat farkndan ok daha faz-ladr.

16. Balans vanasnn nnde ve arkasnda en az 5xD mesafesi ol-mal.

17. Soutma borularnda taflma iin borunun altnda 3a kadar(ters T) kontsrksiyon kullanlmal (izolasyondan byk) 4 ve

daha byk borularda ise (ters TT) tipinde kzak kullanlmaldr.Baknz fiekil 21.2 ve 21.3.18. Soutma devresinde (kondenser ve chiller) flow switch kullanl-

maldr.19. Flow switchler min. 4 metrelik dz borunun ortasna konul-

maldr.20. yollu vanalarn evresindeki,

a. By-pass vanalar yollu vana apnda, buhar vanas tipindeolmaldr.

b. Kapama vanalar kelebek, kresel veya srgl vana olabi-lir.

c. Kapama vanalar ve pislik ayrclar boru apnda (veyadaha byk) kullanlmaldr.

609


4/22

1. Hava kanal girifli olan fanlarn giriflinde, giriflle son dirsek ara-snda kanal apnn 5 kat uzunluunda dz bir hava kanal ol-mas gerekir.

2. Asma tavan ierisinden geen su borularnn daha sonraki yl-

larda delinme ve su karma riski her zaman iin vardr. Damla-tan veya aktan su borular, altndaki ve etrafndaki mobilya veeflyalar kullanlmaz duruma getirebilir.a- deal olan asma tavan iinden sprinkler sistemi dflnda boru

geirmemektir.b- Asma tavan iinden gemesi gereken borular varsa; skle-

bilir tavan iinden kolay ulafllabilir yerlerden gemeli, ko-ridor vb. yerlerin tavanna dflenmelidir.

c- arfllarda dkkanlarn tavanndan stma, ST vb. borulardflemekten zellikle kanlmaldr. rnein, byk alfl-verifl merkezlerinin dkkanlarndaki VAV kutularnn k-

flna sulu stc monte edilmekten kanp, elektrikli stcmonte edilebilir. Bu durumda tavan iinden geen stmaborusu da olmayacaktr. Byk arfllardaki dkkanlar sa-bah erken saatlerde gnde yarm saat veya en fazla bir sa-at sreyle stmaya ihtiya duyabilirler. Bylece elektrikpahal sav da ortadan kalkar. Ksa sreli elektrikli stmasonunda atk s olmayacak; abuk tepki ve stma da sa-lanacaktr.

d- Asmatavan iinden geen soutulmufl su borular ise dahatehlikelidir.- Yanlfl izolasyon veya izolasyonun sonradan bozulmas

nedeniyle borular zerinde aflr youflma olabilir ve afla-ya damlayabilir.

- Soutulmufl su borularnn mr (youflma az da olsa)stma borularna gre daha azdr.

23. Klima tesisatnda, ryen borular ileride sistemin sk sk ke-sintiye uramasna neden olur. Borularn rmesini nlemekve uzun mrl olmalarn salamak iin;a. Piyasadaki (olabildiince) kaliteli borular kullanlmal,b. Kapal genleflme depolar kullanlmal,

c. Tesisatn st noktalarnda biriken havay almak iin havatp ve prjrler yerlefltirilmeli,

d. Hava ve tortu ayrclar kullanlmal,e. Tesisattaki suyun su doldurma ve boflaltma iflleminin sk

yaplmasndan kanlmal (her su dolumuyla birlikte tesi-sata oksijen girecektir),

f. Soutulmufl su borularnda s ve nem yaltm ok iyi ya-plmal,

g. Tesisatta tadilat yaplrken, boru birleflmelerindeki kaynaklbirleflmeler zenle yaplmaldr.

h. Is ve nem yaltmlarnn kt yaplmas halinde; boru y-

zeyinde kondensasyon ile oluflan su, boru eimleri ynn-de akarak korozyona neden olabilir.

i. Tesisata doldurulan suyun kalitesine dikkat edilmelidir.

21.3. KLMA TESSATI, HAVALANDIRMAVE ENERJTKETM

1. Binalarn kullanlmaya yeni baflland gnler en kritik dnem-lerdir: Kaplar aktr. Testler tam olarak bitmemifl olabilir. Dengeleme (balans) ifllemleri devam etmektedir.

Yangn ihbar, yangn sndrme, duman tahliyesi ve merdi-ven basnlandrma sistemleri insanlar binaya taflnmadannce kesinlikle tamamlanmfl, test ve balans ifllemleri mutla-ka bitirilmifl olmaldr.

Eflya taflnmas devam etmesi nedeniyle baz kafl gzer-gahlar tkanmfl olabilir.

Binaya girifl-kfl daha kontrolsz olabilir.2. Klima sistemlerinde ENERJY fan motorlarndan ok HAVA

KANALLARI TKETR.a. Hava kanal kesitleri seilirken daha az basn kaybedecek

flekilde projelendirilmelidir. Hava kanallarnn kesitleri yk-

sek hava hzlarna gre seildiinde diren artacaktr. Artr-lan ve azaltlan direncin karfll da tketilen enerji miktar-n belirler.

b. Hava kanallarndaki hzlar, cihaz kflndan menfeze dorusrekli olarak azalarak gitmelidir. Hzn azalp, tekrar artma-s byk ve gereksiz basn kayplarna neden olur.

c. Bir cihaza bal hava kanallarndaki en yksek basn kay-bna gre fan semek yerine, bazen direncin yksek olduublgelere booster fan kullanmak, optimum enerji tketimisalayabilir.

d. Klima cihazlar kflndaki ani dnfller, cihaz kflnda fa-

nn dnme ynne ters ynde yaplan balantlar, yanlflmenfez ve kutu balantlar aflr basn kaybna ve grlt-

10

fiekil 21.2.

fiekil 21.3.


5/22

ye neden olur. Hava hzlar yksek ise, bu tip dnfller vebalantlarda direnler ok daha fazla artacaktr.

e. Hava kanallar kesinlikle szdrmaz tipte seilmeli ve mon-tajnda szdrmazlk ile ilgili nlemler alnmal ve szdr-mazlk testi yaplmaldr. Trkiyede kullanlan hava kanal-larnda %20nin zerinde kaak olduu bilinmektedir. Buok yksek oranda enerji ve performans kaybna neden ol-

maktadr.f. Hava kanallarnn izolasyonu s kaybn en aza indirecek ve

youflmaya imkan vermeyecek flekilde yaplmaldr.3. Klima SANTRALLARI da aflr ENERJ tketebilir. Klima

santrallarnn boyutlar (kesiti) kkse, enerji tketimi dahafazla olacaktr. Daha kk kesitli klima santrallerinde,a. Satn alma maliyeti azalr.b. Daha az yer kaplar. Ancak burada hava hz artar ve bunun

sonucunda,- Enerji tketimi aflr ve gereksiz yere artar.- Ses (grlt) seviyesi ykselir.

- Genellikle fan devir says arttndan mr daha ksalr.- Filtrasyon kabiliyeti azalr ve servis skl artar. Filtre-nin tkanmasyla birlikte fann sarf ettii enerji de ok ar-tacaktr.

4. Vantilatr ve aspiratr seiminin enerji tketimine etkisi vardr.a. Fan seerken, verimin yksek olduu tip ve model arafltrl-

maldr.b. Olabildii kadar yksek devirli fan seiminden kanlma-

ldr.5. Kombine klima santrallerinde aspiratr kapasitesi vantilatrden

(zel durumlar dflnda) daha kk olmaldr. WC, mutfak gibi

yerlerden atlan egzoz havas miktar ile, binay pozitif basntatutmak iin gerekli hava miktar dikkate alnmaldr. Merdivenboflluuna %100 taze hava verilmesi sorunu ksmen zebilir.

6. Enerji sknts olduunda, binadaki fazla enerji tketimi (bykmotor gleri, s kayb ve kazancnn fazla olmas) jenaratrnde byk kapasitede seilmesine (ilk yatrm maliyeti, yer kay-b vs.) neden olacaktr.

7. Is ekonomisi yapmak iin, s geri kazanml aydnlatma arma-trleri kullanlabilir. Bu sistemde egzoz havas bu zel aydnlat-ma aygtlar zerinden emilir. Bylece aydnlatma yknnyaklaflk %30 orannda bir ksmn dorudan dflar atmak mm-

kndr.

21.4. HAVALANDIRMA NOTLARI1. Dfl hava miktarlar hesaplanrken, sigara iilen hacimlerde 60

m3/kifli (hatta 75 m3/kifli) deeri alnmaldr. Daha dflk hava-landrma deerleri ile projelendirme yapldnda, havalandrmauygulamada yetersiz kalmaktadr. ASHRAE daha dflk bir de-er vermektedir. Ancak Trkiyede yaflayan insanlarn sigara i-me oran daha yksektir.

2. hava kalitesinin artrlabilmesi iin, daha fazla temiz dfl havakullanlmas gereklidir. Geerli standartlarda verilen hava mik-

tarlar i hava kalitesi asndan yetersiz kalmakta ve sonuta fli-kayetlere neden olmaktadr. zellikle sigara iilen hacimlerde

standartlardaki hava miktarlar kesinlikle yetersizdir. Projeleri-mizde ve uygulamalarmzda mmkn olduu kadar hava mik-tarlarn artrmaya alflmalyz. Temiz hava miktarn artrrken,enerji geri kazanm yntemlerini de uygulamalyz.

3. hava kalitesi Kapal binalarda yorgunluk, bafl ars vs. gibi flikayetler

oluflmaktadr. Bunlarn yaklaflk %45i havalandrma (i ha-

va kalitesi) ile ilgilidir. hava kalitesi: Yerden 1,83 mt. ykseklie kadar, yandan

60 cm. mesafe iinde kalan hacim iin arafltrlr. Hava kanal sistemlerinin temizlii Bat lkelerinde bir sa-

nayi haline gelmifltir. Hava kanallarnda nem %30 - %60 arasnda olmaldr.

%70de mantarsal bakteriler remektedir. CO2 oran 1000 ppmi geerse problem bafllar.

4. hacimlere i hava kalitesi sensr konularak, havalandrmaotomatik kontrol ile salanabilir. (scaklk - nem duyar elemangibi.)

5. Gzn grebilecei toz 10 mikron byklktedir. Oysa doada-ki tozun %99u 1 mikron mertebesindedir.6. Fan basnc hesabnda, hava filtresinin direnci, temiz ve tam kir-

li hallerdeki direnlerin ortalamas olarak alnmaldr.7. ki kademeli filtre seildiinde, aradaki fark 2 deerinden fazla

olmamaldr. rnein EU2 ve EU4 gibi...8. Filtre kesitini imkan varsa 2-3 kez byk seerek

Filtre temizlii iin gerekli servis says azalacak, ayda biryerine ayda bir servis yaplacak.

Filtre direnci azalacandan fan enerji tketimi azalacak. Scaklk kontrol yoksa, kirlenmeyle azalan hava debisine

bal menfez ve anemostatlardaki youflma ortadan kalka-caktr.9. atdaki veya uzaktaki aspiratrlerin ve tm motorlu cihazlarn

elektrik tablolar atda aspiratr yannda (cihazlarn yaknn-da), kumanda ve kontrollar ise kontrol ve kumanda odasndaolmaldr.

10. Yangn damperlerinin manyetik anahtarl seilmesi yerine (ilkyatrm artrsa bile), elektronik kumandal seilmesi ok uygun-dur. zellikle iflletmeye alma dneminde flantiye elektrii kulla-nrken, enerji kesilmesi nedeni ile ciddi zorluklar yaflanabilmek-tedir. Sonuta tekrar kurmakla bafla klamayp telle balanarak

sakncal bir zme gidilmektedir.11. Otomatik kontrol armatrlerinin sudan korunmas iin aflr n-lem almak yerine, ak alana klima santral monte etmekten ola-bildiince kanlmaldr. Ak havadan gelen (kurum, asit vs.)aflr korozyon yaratmaktadr. Ayrca yksek blok atlarndafazla rzgar yk, donma riski gibi sakncalar vardr.

12. Klima santrallerinde damperin motora balanmasn salayandamper kollar konstrksiyonuna ok dikkat edilmesi gerekir.Aslnda detay gibi grnen bu ayrnt ok nemlidir. Zira tmhava kontrolunu yneten elemanlar damperlerdir.

13. Pnmatik kontrol sistemlerinin kullanm yerleri:

a. Byk kapatma kuvvetlerinin gerektii yerlerde (byk de-bili santrallarda)

611


6/22

b. Patlama riski olan yerlerde (kimyasal madde ile ilgili yer-ler.)

4. Yangn ihbar ve otomasyon sistemleri seilirken, baz ihbarlarotomasyon, bazlarn ise yangn ihbar aldndan; (koordinas-yonun daha iyi salanmas iin) ayn firmann rn olmas ya-rarl olacaktr.

5. Taze hava santrallar yaz-kfl 22 C scaklkta hava fleyecek fle-

kilde seilmelidir. Trkiye koflullarnda bro planlamas iyi ya-plmyor. Kullanm maksad deifliyor ve insan says daha faz-la olabiliyor. Bu nedenle mutlaka bir emniyet kat says gzn-ne alnmaldr.

6. Banyolarda pencere olsa bile, aspiratr kullanlmaldr. Kimsecam ap banyo yapmamaktadr.

7. Banyo egzoz menfezi, kvet hacmi iinde, banyo bataryasnnters tarafnda olmaldr.

8. Asansr makina daireleri,a) Yazn ykselen scakla karfl aspiratrle havalandrlmal-

dr.

b) Yazn dfl hava scaklnn yksek olduu yerlerde ise,asansr makina dairelerinin tavan izole edilmelidir.c) Binada klima tesisat varsa, bro hacimleri egzoz havas ks-

men asansr dairesine baslarak soutma yaplr. Bu havaasansr dairesinden bir aspiratrle zorlanmfl olarak veya dflhava panjurlar ile doal olarak dflar atlr.

9. Katlar aspiratr havasa. Adana gibi scak blgelerde asansr, makine dairesine fle-

nebilir. (Scaktan asansr termii atabiliyor.)b. Teras kattaki soutma kulesinin veya haval kondenserin

zerine flenebilir. Soutma kulesinin veya hava soutmal

kondenserin verimi artacakr. Teras kattaki soutma kulelerikalorifer bacalarndan uzaa monte edilmeli ve baca kuleseviyesinden 3 m daha fazla ykseltilmelidir.

0. Bro binalarnda katlarn egzoz havas at arasna verilirse, k-fln at aras scakl ykselecek ve s ekonomisi salanacak-tr. Benzer ekonomi yaz klimas iin de geerlidir. Ancak,a. at aras ile katlar arasnn szdrmaz kap ile ayrlmas ge-

rekir.b. Sadece bro hacimlerinin egzoz havas kullanlmaldr.

1. Yine bro, alflverifl merkezi vb. yaplardaki egzoz havalar ko-kusuz ve kirlenmemifl olmalar flart ile garaj havalandrmasnda

kullanlabilir.2. Merdiven basnlandrma (yksek bloklarda) hava verici vanti-latrleri ayarlanabilir devirli olmal ve katlarn kaplar civarn-da basn hissedicileri bulunmaldr. Vantilatr gerektii debidealflabilmelidir.

3. Egzoz aspiratrleri mutfak, cafe vb. uygulamalarda uta olmal-dr. Koku dalm olmamas iin + basn yaratlmamaldr.

4. Atriumlarda direkt egzoz iin rezervasyon braklmaldr.5. Scak hava basan vantilatrlerin debisi ok azalacaktr. Vantila-

tr seiminde hava scaklna dikkat edilmelidir.6. Kesintisiz g merkezi hacimleri havalandrlmaldr.

7. Snak hacimlerine stma ve havalandrma tesisat yaplmal-dr.

28. Cihazlarn lastik takozu fiekil 21.4deki gibi olmaldr. Lastiktakoz imalats bir lastik takozun taflyaca yk vermelidir.

29. Kayfl iki tarafndan ortaya doru skldnda (2,5+2,5) toplam5 cm. esniyorsa idealdir. 3 ayda bir kayfllar kontrol edilmeli veayarlanmaldr.

30. ne eik kanatl (sk kanatl) fanlarda diren arttka motorun

ektii akm hzla azalr. Geriye eik kanatl tiplerde de ayn so-run vardr fakat daha ar seyreder.31. Kazan dairesine klima santral ve aspiratr monte edilmemeli-

dir. Vakum oluflabilir ve kalorifer kazanndaki yanma bozulabi-lir.

32. amaflrhanelerde, tlerin zerindeki davlumbazlarda youfl-ma meydana gelmektedir. Youflan su ise, damlayp amaflrlar-da leke oluflturur. Bu nedenle silindir t emiflleri, silindir iin-den yaplmaldr.

33. Taze hava emifli zeminden en az 3 m yukarda olmal (atdantaze hava almak daha da iyi olur) ve mutfak egzoz pancuru, ka-

lorifer bacas ve pis su havalk kolunu gibi yerlerden uzakta bu-lunmaldr.

21.5. HAVA KANALI UYGULAMA NOTLARI1. Hava kanal uygulamalarnda uzun hatlarn tek kanal ile beslen-

mesi ilk ve son menfez arasnda hava hz asndan byk fark-lar dourmakta ve hava ayar yaplamamaktadr. Bu durumda,kanalda zonlama yaplmal ve uzun hatlar iin booster fan kul-lanlmaldr.

2. Booster fan kullanm mant ounlukla bilinmemektedir. Bir-birinden ok farkl direnlerde hava kanallar tek fanla beslen-

meye alfllmaktadr. Byle durumlarda fan seimi kritik devre-ye gre yapldndan, gereinden byk fanlar ortaya kmak-ta ve direnci az olan devrelerde ksma suretiyle diren dengelen-mesi yaplrken enerji ziyan edilmektedir. Bunun yerine fiekil21.5de grld gibi, farkl direnlerdeki paralel hava kanal-lar iinde en dflk dirence sahip olana gre fan seildiinde veyksek dirence sahip kollarda fark diren, booster fanlarla kar-fllandnda byk tasarruf imkan domakta ve sistem ok da-ha mkemmel dengelenmektedir.

3. Kalorifer tesisatnda basn kayplar mSS, havalandrma tesisa-tnda basn kayplar mmSS olarak hesaplanr. Yani hava kana-

l dizaynnda basn kayplar en aza indirilmelidir. Ayrca hermenfeze kadar olan basn kayplarnn da eflit olmasna alfll-

12

fiekil 21.4.


7/22

maldr. Kalorifer tesisatnda hzlarn artmas durumunda sistem

kapal olmasna ramen ses oluflur ve oluflan bu ses duyulabilir.Havalandrma tesisatnda ise; hz arttnda menfezlerin ucuak olduu iin oluflan ses dflardan daha fazla duyulur. Kolonklapeleri menfezlerden en uzak noktaya monte edilmelidir (ko-lon klapeleri ses kaynadr). Konfor tesislerinde menfezler ha-va hznn yksek olduu kanallarn zerine veya yaknndakibranflmanlara yerlefltirilmemelidir.

4. Ofis bloklar iin hava hzlar afladaki tabloda verilmifltir(Tablo 21.6).

5. Statik basn kayplar asndan dengeli olmayan kanallardahava ayar teorik olarak kanal st damperlerin kslmas ile ya-

plabilir. Ancak pratikte hava ok kslnca ses oluflmaktadr. Bunedenle cihaz kflna uzak ve yakn olan kanallarn basn den-gelenmesi damperlere gvenmeden yaplmaldr. Dengelemeiin ksa kanaln ap, hava hzn kabul edilir deerlerin zeri-ne karmadan bir veya iki ap kltlmelidir. lk menfezin ha-va damperinden yaklaflk 6 m veya daha fazla uzakta olmasnadikkat edilmelidir.

6. Hava dalm yaplrken, bro mahallerinde, 2,8 mt. kat yk-sekliinde anemostat baflna yaklaflk 7500 BTU/h kapasite al-nabilir. Bir yerden 7500 BTU/h den daha fazla souk hava fle-mesi halinde (duvar ve cam tipi klima cihazlarnda olduu gibi)

ortamda ciddi scaklk farkllklar ve istenmeyen hava hareket-leri oluflmaktadr. Kanall tip klima cihaz yerine salon tipi kli-

ma cihazlar ile soutma yapmak veya ok byk miktarlardakihavay bir menfezden ortama vermek, stmada radyatr yerinesobann tercih edilmesine benzer. Menfezler yerlefliminde sorunvarsa dahi 10.000 BTU/adet menfez kapasitesinin afllmamasnneririz.

7. Fanlar fiekil 21.7de gsterildii gibi farkl pozisyonlarda yer-lefltirmek mmkndr. ncelikle fan motorunun bulunduu tara-fa bal fanlar saa dnfll ve sola dnfll olarak iki ana yer-leflim grubuna ayrmak mmkndr. Ayrca her grup fan yerlefl-tirme asna bal olarak 0, 90, 180 ve 270 al olarak drt ay-r biimde yerlifltirilebilir. Fann balanaca kanaln durumuna

gre en uygun yerleflim pozisyonu seilmelidir. Yanlfl uygulamagereksiz basn dflmlerine, sese ve dzensizliklere neden olur.

613

fiekil 21.5.

fiekil 21.6. OFS UYGULAMASINDA TAVSYE EDLEN HIZLAR

Besleme menfezleri

Emifl ve egzoz menfezleri

Dfl hava panjuru

Branflman kanallar

Ana kanallar

1,5-2,5

2-3

3-4

2,5-4,5

4-6

Goodman

Uygulamas

(m/s)

1,5-2,5

2-3

3-4

V.A.V box sonra 2,5-4,5

V.A.V box ncesi 5-10

10-15

V.A.V

Uygulamas

(m/s)


8/22

8. Klima santrallarn siparifl ederken; hava kanal balant flekli veyn doru belirlenmelidir. Fan kflndaki basn kayb mini-mum tutulmaya dikkat edilmelidir. fiekil 21.8de grld gi-bi fan dnfl ynne ters ynde uzanan kanallarda byk basnkayb meydana gelir. Kanal gzergahna dikkat edilerek klimasantrallarndaki doru fan yerleflim pozisyonu siparifl srasndaimalatya mutlaka belirtilmelidir.

9. Tek baflna fanlarn yerlefliminde de yukarda ifade edilen kanalgzergahna uygun fan pozisyonu seimi iflletme maliyetleri veproblemsiz alflma asndan byk nem taflr. fiekil 21.9debununla ilgili flematik gsterimler verilmifltir.

10. Fan kflnda bir dirsekle yn deifltirmek gerekiyorsa, tek veift emiflli fanlarda fiekil 21.10.A ve fiekil 21.10.Bdeki pozis-yon A en uygun haldir. ift emiflli fanlarda fark etmezken, tekemiflli fanlarda saa ve sola dnfl farkl basn dflmlerine ne-den olur. Tek emiflli fanlarda pozisyon B, pozisyon Dye gre

14

fiekil 21.7. FAN YERLEfiM POZSYONLARI

fiekil 21.8. KLMA SANTRALI HAVA KANALI BALANTI fiEKL VE YN DORU OLMALIDIR.


9/22

daha iyidir. Pozisyon D ve pozisyon C eflit olarak en kt hal-lerdir. ift emiflliler de ise, B ve D pozisyonlar yaklaflk eflit vedaha az kt hal, C pozisyonu en kt haldir.

11. Fan kflnda bir plenum varsa, plenum ile fan arasnda dz birkanal paras olmaldr. Fan dorudan plenuma balanrsa,nemli basn kayplar oluflur. Hi basn kayb oluflmamasiin gerekli dz kanal uzunluu L fiekil 21.11de tariflenmifltir.

12. Tavandan sarkan kiriflleri geerken kanaln bir U yapmas yeri-ne fiekil 21.12de gsterildii gibi kanal kesiti st taraftan daral-tlarak dz bir geifl salanabilir. Bu daraltmada yuvarlak kanal-larda L/D deerinin 0.33 deerini aflmamasna gayret edilmeli-dir. Dikdrtgen kanallarda ise, daralma as 15 deerinde ol-mal ve benzer biimde tariflenen L/H oran 0.30 deerini aflma-maldr.

615

fiekil 21.9. KANAL GZERGAHINA UYGUN FAN POZSYONU

fiekil 21.10.A TEK EMfiL FAN IKIfiINDA DRSEK YNLER


10/22

13. Kanal sisteminin dengelenmesinde (sabit debili kanal sistemle-rinde dengeleme amac ile), direnci az olan kolda klape kullan-

mak yerine perfore sac kullanlabilir. Bu durumda fiekil21.13de gsterilen t/d oran 0.015 ile 0.6 arasnda, n deeri de0.20 ile 0.90 arasnda olabilir.

14. Kanal sisteminde kol ayrlmalarda dorudan dik bir kanal ileayrlmak yerine, fiekil 21.14da gsterildii gibi bir pah ile ay-rlmak akfl genifl lde dzeltir. Birinci halde ayrlma nokta-snda akflta geri dnfller ve girdap oluflurken, ikincisinde dz-gn bir akfl profili elde edilir. Buna bal olarak basn dflmve ses ihtimali azalr.

15. Byk ve tek odalarn hava ile flartlandrlmasnda dnfl hava-sn odadan ayr bir kanalla toplamak yerine, asma tavan veya

ykseltilmifl dflemeyi plenum olarak kullanmak ve bu plenum-dan tek noktadan emifl yapmak uygun ve avantajl bir zmdr.

16

fiekil 21.10.B FT EMfiL FAN IKIfiINDA DRSEK YNLER

fiekil 21.11.BASIN KAYBI OLUfiMAMASI NDZ KANAL UZUNLUU

fiekil 21.12. KRfi GEfi


11/22

16. Asma tavann dnfl havas plenumu olarak kullanlmas halin-de kanal maliyetlerinde nemli bir tasarruf salanr. Buna karfl-lk; Btn binada uygun hava dengelemesi zorlaflr. atlaklardan hava sznts olur ve bu noktalarda kirlenmeye

neden olur. Emifle en yakn dnfl havas aklndan daha fazla hava

emilerek hava dalmn bozabilir ve sese neden olabilir. Ofis alanlar arasnda ses geifline neden olur.

17. Yksek basnl haval sistemlerde, kaaklar ok nemlidir. Ka-

ak oranlar %30 deerlerine ulaflabilir. Bunun iin bu sistem-lerde mutlaka contal szdrmaz kanal kullanlmaldr. Yuvarlakkanallarda retim fabrikada yaplr ve kanal szdrmazdr. Ka-nalda kenetle birleflme yoktur. Kanallarn birbirine eklenmesin-de ise contal ve gemeli szdrmaz balant kullanlr. Balant-lar flanfll deildir. Bylece hem kanal montaj hzl, hem de ka-nal sistemi szdrmazdr.

18. Havalandrma ve klima sistemlerinde hava kanallar montaj ya-plrken, inflaat sresince ak kalacak olan menfez azlar ve-ya kanal ular naylon ile kapatlarak, yapfltrc bantla dfltansarlmaldr. Aksi halde kanallarn ierisine dolan tozlar fanlarn

ilk alflmasnda bitmifl durumdaki binay kirletecektir. Hattakanal iinde kalacak baz paralar, hava hareketinde srekli g-

rlt kayna oluflturacaktr.19. Dfley flaftlardaki hava kanallar dzenlenirken hava datmn-

da emifl (egzoz) kanalnn en st kata yerlefltirilen egzoz santra-lna, besleme kanalnn da en alt kata yerlefltirilen taze havasantralna balanmas halinde flaft kesitinden tasarruf salanr.nk kanallarda biri klrken dieri byr. fiaft boyuncatoplam yer ihtiyac deiflmez.

20. Bir binada genel olarak ihtiya duyulan flaftlar:a. Baca flaftb. Kalorifer ve shhi tesisat borular flaftlar

c. Klima ve havalandrma kanallar flaftlard. Elektrik flaftlare. Mutfak aspiratr flaftlarf. Pis su flaftlar olarak saylabilir. fiaftlar bamsz olmaldr.

rnein elektrik ve tesisat flaft ayn olamaz. Kalorifer, sh-hi tesisat flaftna hava kanal konulmaz.

21. Mutfak davlumbaz kanallar 2,5 mm. siyah sactan kaynakl re-tilmeli ve izolasyonu yanmaz malzeme ile yaplmaldr.

22. Davlumbazn yerden ykseklii 185 cm (Ocaktan yukar 105cm) olmaldr.

23. Mutfak, kafeterya gibi kokulu hacimlerin aspiratrleri ile emi-

len havay taflyan kanallarda negatif basn olmaldr. Eer bukanallarda (+) basn olursa ve bu kanallar temiz hacimlerden

617

fiekil 21.13. DREN N PERFORE SA KULLANIMI

fiekil 21.14. ANA KANALDAN PAH LE AYRILMAK


12/22

geerse koku szmas olabilir.4. Devaml alflan mutfak aspiratrleri mflterek olabilir. Ancak

farkl zamanlarda kesintili alflan aspiratrler bamsz olmal-dr.

5. Tesisat flaftlar yaplrken dflemelerin karflsndaki perde duvar-da beton knt olursa kalas konup alfllabilir. Yksek bloklar-da alflma gvenlii iin alfllan flaftn alt kat da kalas ile ka-

patlp alfllmaldr. (ifli gvenlii iin)6. Kapal yzme havuzlar egzoz kanal ve egzoz fan paslanmaz

malzemeden yaplmaldr. Kanal iin rnein alminyum kulla-nlabilir.

7. Aspiratr ve klima santral hava kanallarna (eer nceden birhesap yaplmflsa) cihaz kflndan itibaren 10 m uzunlua ve enaz bir dirsee akustik izolasyon yaplmaldr. Akustik izolasyonyaplan yerde hava kanal kesiti i izole kalnl kadar arttrl-maldr.

8. Hava kanallarnda klapelerden sonra kontrol kapa konulmal-dr.

9. Hava kanal asklar mmkn olursa, izolasyon zerinden yapl-maldr.0. Yatay hava kanallar asklar salam yaplmal ve sallanmas n-

lenmelidir.1. Klasik tip hava kanallarnda emici-verici tm kenetler macun-

lanmaldr.2. Menfezlere hava datmnda mmkn olduu kadar eflit uzun-

lukta kanallar kullanlmal, eflit diren yaratlmaya alfllmal-dr. Bu konudaki rneklerfiekil 21.15de verilmifltir.

3. Ak odalar havalandrmas iin paslanmaz elik aspiratr vekanal olarak ise PVC boru kullanlmal, galvaniz sac kullanl-

mamaldr.4. Hava kanal tasarm yaplrken hi hava damperi kullanlmaya-cakmfl gibi dflnlmelidir.a. Hava damperi kk ayarlar iin kullanlmaldr.b. Hava damperleri menfezlere olabildiince en uzak yerlere

monte edilmelidir. (Damper geiflindeki hava hznn olufl-turduu sesin dflarya duyulmasn nlemek iin)

5. Havalandrma ve klima sistemlerinde hava kanallar montaj ya-plrken, inflaat sresince ak kalacak olan menfez azlar ve-ya kanal ular naylon ile kapatlarak, yapfltrc bantla dfltansarlmaldr. Aksi halde kanallarn ierisine dolan tozlar fanlarn

ilk alflmasnda bitmifl durumdaki binay kirletecektir. Hattakanal iinde kalacak baz paralar, hava hareketinde srekli g-rlt kayna oluflturmaktadr.

6. Hava kanallar belirli aralklarla temizlenmelidir. Gnmzdehijyen anlayfl bunu gerekli klmaktadr. Buna gre daha tasa-rm aflamasnda kanallar temizlenebilecek biimde yaplmaldr.Kanallarn temizlii i hava kalitesini artrmaktadr.

7. Ticari yaplarda ana mutfak egzoz hava kanalna, dier katlarn(arfl, ofis v.s.) egzozlar kesinlikle balanmamaldr. Aspiratr arza yaptnda veya filtresi tkandnda koku

geifli olur.

Ayn zamanda yangn gvenlii asndan kesinlikle sakn-calar vardr.

Ana mutfak genellikle leden sonra kullanlmadndan,byk kapasiteli aspiratr devaml alflmak zorunda kala-caktr.

Doru zm mutfak iin ayr bamsz aspirasyon yapl-masdr.

Katlardaki ay ofisleri iin ise, ocak st aspiratr ve flntbaca sistemi daha uygun olabilir.

21.6. KLMA SSTEMLER

21.6.1. VAV Sistemleri1. Ana VAV kanallarnda hz 7,5 m/s ve zgl basn dflm 1,2

Pa/m olmal ve VAV kutusu ile kanal arasnda hz 6 m/s ve z-gl basn dflm 0,8 Pa/m seilebilir.

2. V.A.V sistemlerinde basn sensr ana besleme kanal uzunlu-unun ortasna yerlefltirilmelidir. Sensr fana asla yakn olma-maldr.

3. VAV sistemlerde cihazlar cam nleri ve i taraflar iin ayr bo-

yutta seilmelidir.4. V.A.V kutular zonlanmasnda mahallerin kullanm amalar vebuna bal olarak insan younluklar esas alnr. Mesela ay sa-lonu insan says deiflmeden gn boyunca kullanlr. Byle yer-leri farkl zonda almak hatta ayr bir klima santral monte etmekgerekir. Eer kullanm amac ayn olan blnmfl mahaller varise bu durumda yn, belirleyici kriterdir. Ayn yne bakan oda-larn bir arada zonlanmasna dikkat edilmelidir.

5. VAV sistemlerinde kfl iflletmesinde; VAV santralndan sabit s-caklkta (16 C mertebesinde) hava flenir. Ortam scakl y-ke bal olarak dfltke VAV kutusu ortama flenen havay ks-

maya bafllar. Hava miktar %30 mertebesine kadar kslr. Budeerden sonra hava debisi sabit kalr ve stc serpantin devre-ye girerek havay stmaya bafllar. Bylece stma ihtiyac do-duunda, odaya sabit %30 debisinde scak hava flenir. Tersyndeki geliflmede; yani stmadan soutmaya geiflte ise, ncestc devreden kar, sonra souk hava miktar giderek arttr-lr. Yaz iflletmesinde fleme havas scakl deiflmez, min. 14Cdir. Ortam scakl hava miktar azaltlp-artrlarak kontroledilir. %30 min. hava debisine ulaflnca, havann daha fazla k-slmas nerilmez.

6. VAV kutularndaki stclar orjinal elektrikli stclardr. Bu s-

tclarn pek ok stn yanlar vardr. Trkiyedeki uygulamadaise elektrikli stc yerine scak sulu serpantinler kullanlmakta-dr. Elektrik enerjisi kullanmamann getirdii kazanca karfllk;ilave borular, kontroller, servis ihtiyalar ile daha pahal ve ifl-letimi zor bir sisteme gidilerek bu denmektedir. Ayrca sulu ba-taryalarn selonoidleri sorun yaratmaktadr. VAV kutularnamonte edilecek stclar (zellikle byk arfllarn dkkanlarn-da) elektrikli tip olmaldr. nk stma sresi gnde bir ka sa-ati gememektedir. Sonu olarak VAV kutu kfllarna sulu tipstc monte edilerek, orijinal sistem, terim yerindeyse, suland-rlmfltr.

7. V.A.V zmde hava miktar yksek olduundan, dnfl havasasma tavan ierisinden toplanyorsa tavanda braklacak hava

18


13/22

619

fiekil 21.15. EfiT DREN PRENSB


14/22

geifl kesitine dikkat edilmelidir.VAV sistem kullanlacaksa tavan ykseklii 3,5 m olmal, asmatavan boflluu ise min. 60 cm olmaldr.V.A.V uygulamalarnda kanal kesitleri daha byktr. Kanaladedini arttrarak kesit, dolays ile asma tavan ykseklii dfl-rlebilir. Ancak bu uygulamada V.A.V kutusu seimi yaplpykseklii belirlendikten sonra kanal hesab yapmak daha do-

rudur.0. VAVdan sonraki tm kanallarda akustik izolasyon olmaldr ve-

ya akustik izolasyon zellii olan zel fleksibl kanal kullanl-maldr.

1. VAV kutularndan sonraki spiral kanal uzunluu 4 m den fazlaolmamal, 1-2 m mertebesinde olmaldr.

2. V.A.V uygulamalarnda, V.A.V kutusuyla anemostat arasndametal fleksibl kanal kullanlmas tercih edilmez. Nedenleri: Bu blge zamanla pislik yuvas haline gelir. Yzeyin przl olmas ve malzeme younluunun az olu-

flu nedeni ile ses oluflturur ve basn kayplar ok yksek

olur. Alminyum yerine cam yn izoleli naylon (plastik) esasl

kanal uygulamas yaygnlaflmaya bafllamfltr.3. Son zamanlarda daha fazla uygulanmaya bafllanan bir yeni yak-

laflm, VAV sistemlerinde alfllann ok altnda scaklklarda ha-va kullanlmasdr. VAV kutularna beslenen hava scakl ge-nelde 14-16 C mertebesindedir. Fanl tip VAV kutusu kullanl-dnda hava scakl deeri yksek tavanl yerlerde 9 C mer-tebelerine kadar dflrlebilmektedir. Kutulara beslenen havascakl sabit deerde olup, deiflen soutma ykne gre debideifltirilmektedir. Yeni bir yksek bina uygulamasnda; sout-

ma grubunda su scakl 4/12 C, klima santral hava girifl--kfl scaklklar 28/9 C, VAV kutusu hava girifl scakl 10,5 Colarak seilmifltir. Bu durumda,a) Dflk scaklkta su retildiinden, soutma grubunun COP

(verim) deeri dfler, elektrik tketimi artar.b) Klima santralndan kan havann scakl dflk olduu

iin (9 C), soutma serpantinlerinde daha fazla yzeye ih-tiya vardr. Santral byynce hava taraf direnci de artar.

c) Klima santral kflnda hava scakl dflk olduu iin,soutma bataryalarnda daha fazla youflma olur. Bu enerjikullanmn artrrken, yazn dflk nem nedeniyle hacimde

konfor da artabilir.d) Daha dflk fleme havas scakl nedeniyle hava kanalla-rna dflardan s kazanc artar. Santral ile kutular arasnda1,5 C kadar scaklk artfl tasarmda ngrlmfltr.

e) Bu sistemin en byk avantaj hava kanal kesitlerinin k-lmesidir. Bu sayede hava kanallar daha az yer kaplar.zellikle yksek bloklarda bu byk neme sahiptir. Kanal-larn az yer kaplamas kymetli kullanm alanlarnn dahafazla tutulabilmesi imkann yaratr. Dfley flaftlar ve yataygeifllerde daha az yer gerekir.

f) Bu tip uygulamalarda hava hzlar da byk tutulur. Byle-

ce kanal kesitlerini daha da kltmek mmkn olur.g) Buna karfl basn kayplar artar

h) Dflk scaklkta hava ve yksek hava hzlar kullanarakyksek bloklarda yer kayb ve yatrm maliyeti azalrken, ifl-letme maliyeti artmaktadr.

i) Dflk scaklkta hava flenmesi, fanl VAV kutular kulla-nldnda, difzrlerdeki youflma riskini ortadan kaldrr.

Yukarda ifade edilen dflk fleme scaklkl sistemlerin, sonuolarak, zellikle yksek bloklar iin uygun bir sistem olduu syle-

nebilir. Bu sistemin avantaj ve dezavantajlar bir tablo halinde afla-da dzenlenmifltir.

21.6.2. Fan Coil Tesisat1. Otel yatak odalarnda taze havann fan-coil emifl kutusuna veya

odaya dorudan verilmesi nemli farkllklar yaratr. Taze havafan-coil emifl kutusuna verildiinde, fan coil alflt srelerdeperformans ok iyi olacaktr. Ancak fan-coilin alflmad sre-lerde (odann kiralanmad veya mflterinin otel dflnda oldu-u sreler) taze hava fan-coil emifl menfezlerinden aflaya d-klr, banyodaki egzoztan dflar atlr. Oda ierisine taze hava

ulaflmad iin yeterli i hava kalitesi oluflmayabilir. Sonu ola-rak, otel odalarnda taze havann, mmkn ise, ortama direkt ve-rilmesi daha uygundur.

2. Otellerde ve ofis binalarnda fan coil termostat kontroluna ra-men zon yaplmaldr. Mflteri veya kullanc oda termostadnsonuna kadar amakta ve enerji kaybna neden olmaktadr. 4cephede 4 ayr eflanjr ve zon sistemi olmaldr.

3. Fan-coil 3 yollu vanalar izole edilirken, sk izole edilirse hare-ket edemeyip motorlar yanabilmektedir.

4. Fan-coil kullanlan binalarda dfl cepheden 4-5 m mesafeye ka-dar olan yerlerde sorun azdr. Ancak mesafe 7-8 m olduunda,

n taraf ile i taraf arasnda (ayn odada) ciddi scaklk fark olu-flup, konfor bozulur.5. Fan-coil girifline monte edilen on-off vanalar ses yapar. Bu ne-

denle mutlaka oransal vanalar kullanlmaldr.6. Fan coil fanna oda termostad ile kumanda etmek fan sesini ke-

sikli duymak anlamna gelir. Srekli ses rahatsz etmez. Fandevreye girip karken, ortaya kan kesikli ses rahatsz eder.

7. 4 borulu fan-coil sistemde, 3 yollu vanalar by-pass hattnda ka-rdnda ciddi enerji kayplar oluflur.

8. 3 yollu vana kullanlarak fan coillerin bilhassa ara mevsimlerdekonvektr gibi alflarak katlar aflr stmas nlenmelidir.

9. Fan coil drenaj hortumlarnn drenaj borusuna balants yaplr-ken, boruya difl almal ve ince bir keten sarlmal, sonra hor-

20

Konu Avantajl Dezavantajl

Verim X

Basn dflm X

Konfor X

Kanallarn s kazanc X

Az yer kaplama ve kk boyut X

Difzrlerde youflma riski X

flletme maliyeti X

Yatrm maliyeti X


15/22

tum geirilip kelepe ile sklmaldr. Fan coil tavalar youflma-ya karfl izole edilmelidir.

10. Youflma tavas 2 yollu oransal vanalar da iine alacak flekildebyk olmaldr. Bylece vanalarn damlatmas ve istenmeyenbir youflma olmas halinde asma tavana su akmas nlenir.

11. Fan-coillere 3 yollu vana montaj halinde, by-pass atndadengeleme zorlaflr ve zellikle st katlarda stma souma

problemi yaflanabilir.12. 2 yollu motorlu vanalar kullanlmas halinde, sirklasyon pom-

palar deiflken devirli (frekans konvektrl) tip seilmelidir.Ancak dflk voltajda bu pompalar alflamayaca iin, dflkvoltaj oluflmayacak nlemler alnmaldr.

13. 2 yollu vanalar fabrikadan fan-coil zerine montajl olarak gele-cek ise, markasnn ne olduu arafltrlmaldr.

14. Fan-coil drenaj borular ve branflmanlar izole edilmelidir.15. Tesisat flaftlar ile fan-coil arasndaki balantda izoleli flexible

boru kullanlmas, genleflme annda flexibilite salayacaktr.16. Fan-coil kolonlarnda genleflme paralar ve sabit nokta detayla-

r gzden geirilmelidir.17. Mevcut fan-coil boru kolonlarna basn testi yapldktan sonraizolasyonlarnn alp; mutlaka temizlenmesi, boyanmas veizole edilmesini neririz.

18. stten datmal sistemlerde, alttaki fan coillere amur toplan-maktadr. Fan coil gidifl borusunu min 1 olarak kazan dairesi-ne kadar devam ettirmek gerekir.

19. Yksek binalarda drenaj borularn ara katta toplayarak zonla-maya gerek yoktur. Tm binann fan-coil drenaj borular en altkotta (kazan dairesinde) toplanabilir. Alt toplamada temizlemeiin T paralar ve kr tapalar kullanlmaldr. Kazan dairesinde-

ki drenaj borular, Kazan dairesinde drenaj borularn sonuna 4 galvaniz boru-

dan yaplmfl ~50 cm sifon kullanlmaldr. Aksi halde stkatlarda odalarda kanalizasyon kokusu oluflabilir (fiekil21.16).

Tm drenaj borular galvaniz elik olmaldr. Fan coil drenajlarnda en kk apl boru 1 olmaldr. Alt katta yatay toplamada 2 boru kullanlmaldr. Fan coil drenaj hortumu 1 borunun iine girmelidir. Dfltan

balanabilir. Fan coillerin drenaj borusuna balanrken fiekil 21.17deki

detay uygulanabilir. Yalnz dirsee hortum sokulmamaldr, tkayabilir.

20. Fan-coillerin kapasitelerinin orta devire gre seilmesi konforuartracaktr.

21. Fan-coiller terazisinde monte edilmelidir. 1 aptan byk b-tn kolon ve branflmanlarn kaynakl, daha kk aplardaki bo-rularn ise diflli yaplmasn neririz. Drenaj borular galvanizliborudan yaplmaldr.

22. Fan-coil kullanlan binalarda;

a. Fan-coil kapasiteleri her cephenin soutma ihtiyacna greseilmelidir.b. Boru aplar fan-coil soutma kapasitelerine gre seilmeli-

dir.c. Soutma grubu kapasitesi fan-coillerin toplam kapasitesine

gre seilmemelidir. Soutma grubu kapasitesi s kazanc-nn max. olduu saatteki soutma ihtiyacnn toplamna g-re seilmelidir. Diversite faktr kullanlmaldr.

d. Kazan kapasitesi de fan-coillerin stma kapasitesine greseilmemelidir. Kazan kapasitesi binann s ihtiyacna greseilmelidir. Yedek kapasite iin oran (%100-%0) mal sahi-

bi ile birlikte belirlenmelidir.23. Sifon alflan fan coil altna kolon boflaltma musluu konulma-ldrfiekil 21.18.

24. Fan coiller kat tablosundaki bir flalter ile durdurulabilmelidir.Akflam kflta her kat tablosundaki aydnlatmadan bamsz birflalter ile fan coil fanlar durdurulabilir.

25. Fan coil termostatlarnn yeri duvar zerinde 1.50 cm. seviyesinde, Fan coil kfl havasndan etkilenmeyecek konumda, Gnefl almayan kullanm kolay yerlerde, Is kaynaklarndan uzak yerlerde olmaldr.

26. Fan coil seimleri iin toplam s ve duyulur s oranlar ayr ay-r kontrol edilmelidir.

621

fiekil 21.16. SFON YAPIMI

fiekil 21.17. DRENAJ BORUSU BALANTI DETAYI


16/22

7. Byk ticari yaplarn i zon fan coil sistemi otomatik kontrolsisteminde, change over sistemi kullanlarak, kfl-yaz konum de-ifliklii otomatik olarak salanmaldr.

8. Kaj iine alnacak fan coiller gizli tip (Galvanizli ve boyunlutip) seilmelidir. fleme az ile menfez arasnda boflluk bra-klmal, tercihen esnek balant (branda) ile balant yaplmal-

dr. Otel odalar haricindeki binalarda tavan tipi fan coil ve splitcihaz kullanmaktan kanlmaldr. Filtre temizlii, bakm ve servisi glk yaratmaktadr. Asma tavanda servis elemannn parmak izleri kalmaktadr. Cihaz altndaki blgede istenilen konfor flartlar salanama-

maktadr.9. Tavan tipi fan coil kullanlan yerlerde (otel gibi) soutma dev-

reye alnmadan nce fan coil altndaki ahflap kapaklar ak bra-klmaldr. Kontrol nedeniyle, Su damlarsa ahflabn rmemesi iin.

0. Fan coil sistem tasarmnda taze havann fan coil arkasndakidelik veya zgaradan (dfl ortamdan) kontrolsz alnmas yerine,taze hava santral, kanallar ve menfezle odaya verilmesi dahadorudur. Fan coilin taze havay delik veya zgara ile dfl ortam-dan almas halinde afladaki sakncalar oluflur: Dflardan ses ve grlt gelir. Dfl hava alm nedeniyle filtreler abuk tkanr. Souk blgelerde (ok souk olan tatil gnlerinde stan-

bulda dahil) serpantinlerin donma riski vardr. Rzgarl havalarda, dfl hava kontrolsuz olarak ieri girerek

konfor flartlarn bozar.

1.6.3. Split KlimaHeat pump cihazlarn +7 C deerinden dflk dfl scaklklardastma modunda alflmasnda, defrost nedeniyle performansn-da dflmeler meydana gelir. Kullanlan yerin dfl scaklk deer-lerine gre bu dflm dikkate alnmal ve heat pump tipi cihaz-lar ok dflk scaklklarda stmada kullanlmamaldr. Ayrcabu cihazlarn stmada kullanlmasnda, Bina iyi izole edilmifl olmal, Hava szntlar ok az olmal, Dfl nite kfln gnefl alan yere monte edilmelidir.

Kanal tipi split klima cihaz kullanlan binalarda egzoz havas(mutfak vb. hari) dfl nitelerin zerine flenerek verim artr-

labilir, defrost says azaltlabilir.3. Split cihazlarda i dfl nite mesafesi boru ap tablosunda dik-

kate alnmaldr. Gereinden kk seilen boru aplar cihazkapasitesinde dflmelere neden olur.

4. Split cihazlarda yksek kot farkl uygulamalarda kompresrn al-tnda karter stc olmaldr ve zaman geciktirici kullanlmaldr.

21.7. KLMA CHAZLARI

21.7.1. Soutma Kompresrleri ve Gruplar1. Scroll kompresrler

a- Dflk voltaja dayankl deildir. Ancak %10 voltaj tole-rans ile alflabilirler.

b- Faz deifliminde ok ksa srede (2 dakika iinde) motor ya-nabilmektedir. (hataya msait, faz koruma rlesi ile komp-resr devresi kilitlenmeli)

c- Temiz montaj gerektirirler. Borunun montajndan nce te-mizlenmesi gerekir.

d- Kaynak apa vs. kesinlikle kalmamaldr.e- Azot testi ok dikkatli yaplmaldr.f- Scroll kompresr yanarsa;

Borular evaporatr kondanser (tm sistem) azot ve fre-on gaz ile ykanp, temizlenmelidir.

Drier yenilenmelidir.2. stanbulda su problemi vardr. fiartlandrlmfl su ok pahaldr.

Hava soutmal soutma grubu semek daha uygun olabilir.3. arfllarda ve benzeri binalarda yedek soutma grubu (veya ks-

mi yedek kapasite) semek daha uygun olabilir.4. Soutma gruplar seiminde 600.000 kcal/h kadar soutma ka-

pasitesinde pistonlu kompresr, 600.000 - 1.200.000 kcal/h ara-s soutma kapasitesinde vidal kompresr, 1.200.000 kcal/hden byk soutma kapasitesinde satrifj kompesrl soutmagruplar kullanmay tercih ediyoruz. Soutma grubu adetlerinitayin ederken cihazlarn %30 kapasitesinin altnda alflmamasnemlidir. %30 kapasitenin altna iniliyorsa birden fazla saydacihaz kullanlabilir. Birden fazla chiller varsa sra kontrol ciha-z kullanlmaldr. Sra kontrol cihaz gidifl veya dnfl suyu s-cakln kontrol edebilir. 300.000 kcal/h kapasiteye kadar (okzel bir neden yoksa) bir adet soutma grubu semek yeterlidir.

5. Trkiye CFC gazlar ile ilgili Montreal protokoluna imza koyan

lkelerden biridir.6. Troposferde bulunan ve dnyaya sera etkisi yapan karbon diok-

sit (CO2) ve metan (CH4) gazlarndaki artfl sebebiyle sera etki-sinin artmas ve scakln ykselmesi sz konusudur. Bugnkgidiflatla tahmin edilen artfl on senede, 0,4 C deerindedir. An-cak intergalaktik ala, buzul an ayran scaklk farknn5 C olduunu da unutmamak gerekir.

7. Soutma grubunun bulunduu hacimde freon gaz kaaklaraflada toplanabilecei iin, egzoz sistemi yaplmas halindedfleme seviyesinden de hava emifli salanmaldr. Su soutmagruplarnn kapal yerde bulunmas halinde, gaz kaa oldu-

unda sinyal verecek bir dedektr kullanlmasn tavsiye ederiz.8. Amonyak sistemlerin, lk yatrm dflktr, bakr boru kullan-

22

fiekil 21.18. BOfiALTMA MUSLUU


17/22

lamaz ancak elik boru kullanlabilir. Amonyak zehirlidir vekanserojendir. V.S.A. standartlarnda amonyak kullanm topluyerlerde yasaklanmfltr.

9. Chiller devresi pompalar kuru rotorlu tip olmaldr. Islak rotor-lu tip pompada suya s aktarlmaktadr.

10. Ses, titreflim, mr, bakm avantajlar nedeniyle chiller pompa-lar 1450 d/d seilmelidir.

11. Ayn flekilde fan devir says seerkena. Grlt,b. Rulman ve cihaz mr,c. Servis bakm skl dikkate alnmaldr.

12. Chiller pompalar ve kondenser pompalar chiller ve kondense-re basmal, byk basn kayb pompa kflnda olmaldr. Aksihalde pompalarda kavitasyon daha fazla olur, tesisat daha okhava yapar. Genleflme deposu da pompa emiflinde olmaldr. Ay-rca chiller pompasnn daha az souk olan su ile alflmas,pompa izoleli bile olsa, youflma orann ve sl kazanc azaltr.

13. Kondenser ve chiler pompalarnn girifl ve kfllarna flanfll tip

titreflim absorberi konulmaldr.14. Chiller, kondenser, klima santralna balanan borular, serpantin-ler kabilecek flekilde yukardan flanfll olmaldr.

15. Chiller ve kondenser pompalar basma tarafna flow switchmonte edilmelidir.

16. Chiller ve kondensr sularn boflaltmak iin boflaltma alt nokta-dan olmaldr.

17. Hava soutmal grup ve santrallarn serpantinleri Akdeniz kli-mine (tozlu iklim) uygun tip (kanat aralar genifl) seilmelidir.Kondenser lame aralklar Trkiye flartlarnda 4 mm olmaldr.Kaba filtre + torba filtre kullanlmaldr.

18. Kondenser kk olursa kondenzasyon basnc yksek olur. Ve-rim dfler ve elektrik tketimi artar. Kompresr mr ksalr.Kompresr mr Avrupada 20-25 sene, bizde yaklaflk 4-5 se-ne mertebesindedir.

19. Genleflme valfinin ksma aral %100 ile %20dir. Soutmagruplar seilirken kompresrlerin (veya soutma grubunun)%20 - %100 arasnda alflabilmesi zellikle geifl dnemlerin-de iflletme ekonomisi salayacaktr.

20. Su soutmal kondenserlerde kondenser giriflinde reglatr vanakullanlmaldr.

21. Water Regulating valf.max. 100.000 kcal/h kapasiteli sistemler-

de kullanlr. Gaz basncna gre su debisini ayarlar.22. Sistemler en az 24 saat, idealde 48 saat vakumda kalmaldr.23. Drier deiflimi ilk devreye almada en ge 1 ay sonra yaplma-

ldr.24. Alak basn presostad doru ayarlanmaldr.25. Devredeki her yabanc madde (su buhar dahil) sistemde asit ya-

par. Asit ise motor sarglarn eritir.26. Yar hermetik-hermetik sistemlerde motor yandnda devrede

fazla miktarda asit oluflur ve bu asit kondenser ve evoperatr bo-rularna svanr.

27. Fabrikada yaplan hava soutmal sistemlerde, borular fliflirilir-

ken ya kalabilir. Bu ya trikloretilen ile temizlenir.28. Soutma kompresrlerinin altna yay izolatr monte edilmelidir.

29. Soutma grubu su girifl ve kfl balantlar oluklu kelepelerleyaplmaldr. Aksi halde kaynak srasnda girifl ve kfllardakisensrler zarar grebilir ve izolasyonlar bozulabilir.

30. Soutma grubu kfl sezonunda alfltrlacaksa tesisata glikol (te-sisatta bulunan su miktar ve dfl hava flartlarna gre deiflir)konmaldr. Buna bal olarak da pompa kapasitelerini kontroletmek gereklidir.

21.7.2. KLMA SANTRALLARI1. Taze hava santrallar yaz-kfl 22 C scaklkta hava fleyecek fle-

kilde seilmelidir. Trkiye koflullarnda bro planlamas iyi ya-plmyor. Kullanm maksad deifliyor ve insan says daha faz-la olabiliyor. Bu nedenle mutlaka bir emniyet katsays gz n-ne alnmaldr.

2. Otomatik kontrol sudan korunamadndan ak alana klimasantral monte etmekten olabildiince kanlmaldr. Ak ha-vadan gelen (kurum, asit vs.) aflr korozyon yaratmaktadr. Ay-rca yksek blok atlarnda fazla rzgar yk, donma riski gibi

sakncalar vardr.3. Bilgi ifllem salonlar paket tip klima cihazlar ile klimatize edil-melidir.

4. Sabit debili klima santrallarnda, ift devirli fan kullanlmas b-yk ekonomi ve kolaylk salar. zellikle yaz-kfl hava debilerigeiflleri ve sistemin ksmen alfltrlmas hallerinde bu yararkendini gsterir.

5. Zaman zaman ikiye blnp ayr ayr kullanlabilecek byktoplant salonlarnn klima cihazlar 2 adet seilmelidir (Her top-lant salonunun klima cihaz ve aspiratr sistemi ayr olmaldr).

6. Fuayelerin bamsz klima cihazlar ile iklimlendirilmesi ve eg-

zoz tesisat yaplmas gerekir.7. Seilecek cihazn kalitesi ok nemlidir. Kaliteli cihaz aradakifark her zaman der. Bir taahhtmzde Hilton Greenhousedamevcut 25.000 m3/h ve 16.000 m3/h iki santral; etiket deeriolarak ayn hava kapasitesinde ve ayn stma/soutma kapasite-sindeki iki adet iyi kalite klima santral ile deifltirildi. Sonutaortaya kan soutma ok farkl oldu ve ok konforlu bir ortamolufltu. Btn flikayetler kalkt.

8. Klima santral siparifl edilirken, bu cihazlarn su devresi direncimutlaka sorulup, renilmelidir.

9. Klima santral soutucu batarya drenaj mutlaka yaplmaldr.

Santral stclarn da soutucu gibi kullanabiliriz (Altna ta-va yaplrsa). Klima Santral drenaj borusundaki su akmyorsa afladaki

kontrollar yapnz: Drenaj borusunda veya aznda pislik var m? Hava filtresi, stc veya soutucu serpantin tkal m? Emifl

damperi kapal m? Drenaj tavas vantilatr basnc kontrolu yaplmaldr.

10. Klima Santrallarnn drenaj tavalarnn ykseklikleri (mm. ola-rak) vantilatr basncna eflit veya byk seilmelidir. Aksi hal-de filtre tkandnda drenaj tavasna toplanan su (fan alfltn-

da vakum nedeni ile) drenaj borusundan akmamaktadr.11. Klima Santral drenaj borular min. 1, gerekirse 2 galvaniz

623


18/22

borudan yaplmaldr. Pis su tesisatna veya drenaj kolonunabalanacak ise 2 borudan yaplmfl olmaldr.

2. Klima santrallerinin su hatlarnda bulunan yollu kontrol va-nalarnn hem dnfl hattnda, hem de bypass hattnda dengele-me (balans) vanas kullanlmaldr.

3. Fan coil sistemde soutma yetersiz ise (Kapasite yetersizlii d-flnda) afladaki kontrollar yapn.

Pompa dnfl yn doru mu? alflan pompalarn vanalar ak m? alflan pompann pislik ayrcs tkal m? alflmayan pompann ekvalfi karyorsa vanas kapatla-

rak by-pass olup olmadn kontrol ediniz. Pompa kflndaki ekvalfin zerinde pislik kalp veya ek-

valf paslanp tam almyorsa diren artabilir.4. Klima santrallarnn soutma serpantinlerinin 125 cm den daha

yksek olanlar iki paral olarak yaplacaktr. (younlaflan sudallarnn kopmalarn nlemek iin) ki serpantin arasna dire-naj toplamak iin tava monte edilmelidir.

5. Pompa emifl ve basma kollektrlerinde, klima santral serpantin-leri girifl ve kflnda, chiller ve kondenser girifl-kfllarndamanometre monte edilmelidir.

6. Klima santrallerinin taze hava alfllar olabildii kadar st kot-larda alnmaldr. Yere ve yola yakn seviyelerde toz daha fazla-dr. Yukarya doru toz konsantrasyonu azalr.

7. Bu tip klima santrallerinde seilen hza karfllk soutucu batar-yadaki tipik basn dflm deerleri aflada verilmifltir. Bunagre bu santrallerde soutucu bataryada hz 3 m/s deerini afl-mamaldr. Aksi halde youflan damlalar kopar ve hava ile sant-ral iine srklenir.

lima santralinde soutucu serpantinlerdeki hava hz-basn kaybblosu

8. Klima santrallerinde kullanlan sifonlarn kfl sezonunda kont-rol edilmesi gerekmektedir. Sifonlarda su bulunmuyorsa kokuproblemi kabilir.

9. Taze hava kalitesinin kt olduu yerlerde aktif karbon filtrekullanlmaldr.

0. fiantiye ortamnda klima santrallerini alfltrmak filtre ve ser-pantinlerin tkanmasna sebep olabilir.1. Harici tip klima santallerinde otomatik kontrol elemanlar kulla-

nlacaksa cihazda alacak deliklerin szdrmazl salanmaldr.2. Alak tip klima santrallerinde asma tavan aras veya ykseltil-

mifl dflemeye montajnda sifon mesafesi braklmaldr.3. Klima santrallerini alfltrmadan nce muhakkak nakliye em-

niyet takozlar sklmelidir.4. Klima santralleri kaideleri muhakkak terazisinde olmaldr.

1.7.3. SOUTMA KULELER

Soutma kulelerini seerken;a. Kule su haznesi daha byk yaplmaldr. Sistem durduun-

da kuleye gidifl borusunda, kule tavannda ve dolgu eleman-lar zerindeki su hazneden taflmakta ve su kaybna nedenolmaktadr. Sonuta soutma kulelerinin su hazneleri kuletaflma borusu ile flatrn st seviyesi arasndaki su hacmibyk olacak flekilde boyutlanmaldr.

b. Soutma kulesi filtreleri ksa srede rmektedir. Ayrcafiltreler, sklp taklmalar daha pratik olacak flekilde imal

edilmelidir.c. Baz soutma kulelerinde boflaltma manflonu olmad iin,

flantiyelerde veya iflletme srasnda yaplmaktadr.d. flletmede 12 ay kullanlacak soutma kulelerine (computer

klima sistemleri gibi) elektrikli stc ve termostad monteedilmelidir.

2. Soutma kulelerinin ve uzaktaki tm motorlu cihazlarn yak-nnda (kapal yerde) cihazlara bakm yapan teknisyeni korumakiin bir kesici flalter bulunmas gerekir.

3. Soutma kulelerinin girifl ve kfl borular eflit diren olacak fle-kilde balanmaldr. alflma srasndaki oluflacak diren farkl-

lklar iin ayrca kuleler birbirine alttan balanmaldr. (Bileflikkap) Ayrca kule havuzu yksek olmaldr (fiekil 21.19). Not:Her kondensere mutlaka ayr pompa su basmaldr.

4. Soutma kulelerinde su giriflinde, sistem durduunda suyun ku-leye boflalmamas iin fiekil 21.20deki gibi ek valf monte edi-lecektir.

5. Soutma kulelerinin, flatrleri en az 2 yaplmal, abuk doldurmak iin by-pass yaplmal ve ilk dolum iin

1 kresel vana monte edilmelidir.6. Soutma kulelerinde buharlaflma olduu iin suyun kire oran

srekli artacaktr. Bu nedenle sabit bir miktar su (az miktarda)srekli direne edilir.7. Kapal tip soutma kulesi free cooling iin kullanlabilir.8. Su soutma kuleleri kondenserden daha yukar seviyelere mon-

te edilmelidir. Soutma kulesi ile kondenser ayn ya da yakn se-viyelerde ise, kuleye gidifl borusu kule seviyesini getikten son-ra sifon yaparak balanmal ve sifonun st noktasna da dik tip1/2 ekvalf monte edilmelidir.

9. Teraslardaki soutma kuleleri kalorifer bacalarna yakn ise k-fln kulenin zerini naylon veya benzeri malzeme ile kapatmakgerekir. Kalorifer bacasndan kan kurumlar DKP sactan imal

edilen soutma kulelerinde aflr korozyona neden olmaktadr.Paslanmaz elikten soutma kulesi imalat pahal olduu iinancak ok zel durumlarda tercih edilmektedir. Soutma kulele-rini kalorifer bacalarndan olabildiince uzaa monte etmeyekalorifer bacasn ise daha yksek yapmaya alflmaldr.

21.7.4. POMPALAR1. Tesisatn montaj alflmalar bittikten sonra, sirklasyon pompa-

lar, ok yollu vanalar, debi ve basn kontrol armatrleri gibihassas ekipmanlar taklmadan nce tesisatn tamam basnl suile ykanmal ve iyice temizlenmelidir. Sistemin ilk devreye

alnmas dneminde her pompa girifline geici olarak bir kabafiltre (pislik tutucu yerlefltirilmesi faydal bir uygulamadr. Bir-

24

Soutucu serpantindeki hava hz, m/s 2,85 2,44 2,1 1,85

Soutucu serpantindeki basn kayb, Pa 390 236 181 150


19/22

ka aylk bir alflmadan sonra kapal devrelerde szge kart-labilir. Ancak szge ileride olabilecek tevsi ifllemlerinden son-ra tekrar kullanlmak zere muhafaza edilmelidir. alflmalar s-rasnda szge sk sk temizlenmelidir. Srekli pislik tutucu an-cak soutma kulesi gibi ak sistem pompalarndan nce kulla-nlr.

2. Pislik ayrclar pompa emiflinde olmaldr. (Pompay korumak

iin)3. Pompa girifl ve kfl kollektrlerine boflaltma vanas konulmal-

dr.4. Pompa kflndaki manometreler dirseklerden sonraya alnmal,

altlarna vana ve helezon monte edilmelidir.5. Pompa montajnda kollektrler askya tam alnmaldr. Aksi hal-

de pompaya gelen yk motor-pompa eksenini bozmakta mileilmekte veya kavrama bozulmaktadr. Titreflim nleyici kulla-nlmfl ise, bu daha da nemlidir.

6. Santrifj pompalarnn emiflinde dirsek vs. gibi akflta rahatsz-lk yaratacak eleman bulunmamaldr. Pompa giriflinde istenen

dz boru uzunluu (dirsekten sonraki mesafe), boru apnn enaz 10 kat kadar olmal. Aksi halde verim dfler veya zel ba-

lant eleman kullanmak gerekir.7. Pompalarn altna yaplacak temel detay fiekil 21.21de veril-

mifltir.8. Beton kaide mantar zerine yaplmal mantar zerindeki beton

kaidelerin arl cihaz arlnn 2,5-8 kat olmaldr.9. Pompalar monte ederken iki pompa arasnda 15-20 cm pompa

ile beton kaide arasnda 15-20 cm mesafe braklmal, pompa te-melleri bu llere gre boyutlandrlmaldrfiekil 21.22.

10. Pompalanan suyun iinde %2 orannda hava varsa pompa veri-mi %20 dfler.

11. Mmkn olursa srekli alflan 3 HP den byk pompalar 1450

d/d olmaldr. 2800 d/d pompalarn elektrik motorlarnn fanlarok ses yapmaktadr.

625

fiekil 21.19. EfiT DREN VE BLEfiK KAP PRENSB UYGULAMASI

fiekil 21.20. KULE GRfiNDE SFON UYGULAMASI

fiekil 21.21. POMPA KADE DETAYI

fiekil 21.22. K POMPAARASINDAK MESAFE

20 cm 15 cm


20/22

2. Yksek blok pompalar pik dkm yerine elik gvdeli ve fan-l olmal.

3. Gc 10 kW deerinden byk olan pompalar deiflken devirli(frekans kontrollu) seildiinde kendisini makul bir sredeamorti edebilmektedir.

4. Boru tipi pompa montajlarnda pompa zerine montaj yaplanvana vs. nin pompa elektrik kutusunun zerine gelmeyecek fle-

kilde olmas salanmaldr.

1.8. KLMA HAVALANDIRMA UYGULAMALARI

1.8.1. Garaj UygulamalarGaraj gibi hava kanalnn ak olduu yerlerde dikdrtgen havakanallarnn kenet veya kflebentleri dolaflan insanlarn kafasnyarabiliyor. deali hava kanalnn altnda 230 cm yksekliinmimaride ngrlmesidir.Garaj havalandrma uygulamalarnda, egzoz gazlarnn bazlarhavadan ar olduu iin, egzoz kanal ile yaplan emifllerin

%30u galvaniz kanal eklenerek dfleme zerinden yaplmaldr.Garaja bina egzoz havasn atmak (mutfak, WC, vb. koku yayanyerlerin egzozu hari) enerji tasarrufu asndan yararl olmaklabirlikte, duman egzoz sistemi yoksa sakncal olabilir. Yangn s-rasnda by-pass damperini aarak egzoz havasn bina dflnaatp, garaja giden hava kanalnn damperi kapatlmaldr. Sistemyangn srasnda egzozu (gazlar) garaj yerine dflarya atacakflekilde yaplmaldr.Garaj havalandrmasnda, Egzoz hava miktar normalde 12 m3/h m2 olmal, yangn

annda 18 m3/h . m2 deerine kmaldr.

Bu uygulamada aksiyal fan kullanlmal, Fanlar paralel alflabilmelidir. Normal halde fanlardan sa-

dece biri alflr.Garaj havalandrmas iin byk kapasiteli aspiratrler ve b-yk kesitli hava kanallar kulanmak yerine; kuranglez yapp, bukuranglezlere alt ve st kotlarda hava basan aksiyal fanlar; (her-biri 1000 - 2000 m3/h kapasiteli dflk basnl fanlar) veya bo-oster fanlar monte etmek daha uygun bir zmdr. Kenarlara monte edilmifl bile olsa hava kanallarnn afla

sarkmas ve kullanm alanlarn daraltmas sz konusudur.Kanallarn keskin kenarlar insanlarn bafln vurma riski ya-

ratmaktadr. Kk kapasiteli ok sayda fan ile garaj egzozu yaplmas

kurulufl maliyeti (%50 daha ucuz) ve bir fann arza yapma-s halinde (veya servis srasnda) dierlerinin alflmaya de-vam suretiyle alflma gvencesi avantajlar vardr.

Booster tip veya klasik aksiyal tip fanlar hz anahtar ile bir-likte monte edilirse, srekli max. kapasitede aspirasyon ye-rine, ihtiya orannda alflacaklardr. Kapal ortamlarn or-talama egzoz havas miktar, ou zaman kullanlan cihazkapasitelerinin yaklaflk %10 - %40 arasnda kalmaktadr.

1.8.2. Otel UygulamalarOtellerde yatak odalar arasnda ses geiflinin nlenmesi iin,

ortak egzoz kanallarnda nlem alnmaldr. Bu amala egzozkanal branflmanlarna ses yutucu yerlefltirilebilir veya her odauzun bir branflman ile ana kanala balanr. Bir dier zm isekatlarn egzoz kanallarnn ses gemesin diye ayr ayr kanal ya-plmasdr.

2. Otellerde yatak odalar klima santralnn kfl havas scaklstma mevsiminde 18 Cye ayarlanabilir. (Serpantin hesab

26 C olarak hesaplanr) Kullanlmayan odalarda fan-coil emifline verilen hava emifl

menfezinden ksa devre yaparak banyodan egzoz edilir. Bunedenle taze hava fanlar emifl kutusu yerine, odaya mm-knse direkt flemelidir.

Klima santral yukarda olduunda; oda scakl (20-22 C)ile santralden kfl havas scakl (18 C) arasndaki scak-lk fark doal sirklasyon salar. Bu ters baca etkisi uzaknoktadaki odaya kadar olan basn kayplarnn getirdiiolumsuzluu, az da olsa dengeler.

Ancak tersine durumlarda, fleme havas scaklnn oda

havasna gre younluk farknn getirecei diren dikkatealnmaldr. flletmede ciddi ekonomi elde edilir. Asansr makine daireleri yaz aylarnda scak gnlerde aflr

snp, termik attrabilir. Yatak katlar egzoz havas asansrmakine dairesine verilip, karfl duvartipi pancurdan dflaryaatlabilir. (Otelde bu sorun oluflmufl ve zmlenmifl)

21.8.3. Yksek Blok Uygulamalar1. Yksek blokta ara tesisat katlar 20 katta bir yaplmal. 10 katta

bir asma tavan iinde shhi tesisat boru datm iin rezervas-

yon braklmaldr. Yksek blokta ara tesisat katlar ykseklii4-4,5 m olmaldr.2. Yksek binada Mutfak egzoz kanaln atya taflmaktansa, kom-

flu binalara uzak olan yan terastan egzoz havasn dflar atmak da-ha iyidir. atya kadar tm katlar geerek kan mutfak egzoz ka-nal yangn riskini artrr. Bu durumda, yangn emniyet iin, mut-fakta egzoz bacas, kalorifer bacas standartlarnda yaplmaldr.

3. Yksek bloklarda camlarn hi alamayaca ynnde bir d-flnce vardr. Aslnda snrl lde cam ama imkan bulunmak-tadr. Ancak bu tip binalarda ok iyi mekanik havalandrma veklima tesisat yaplmaldr.

21.8.4. Hastane Klima Ve HavalandrmasHastane klima ve havalandrma esaslar DIN 1946 Ksm 4te veASHRAE Handbooklarnda verilmifltir. Burada esaslardan alnanve nemli grlen blmlerin alt izilmifltir.1. Taze hava emifl menfezi, toprak zemine yakn yerde mikroorga-

nizma ve toz bulunduundan, toprak zemininden en az 3 m.yksekte olmaldr.

2. Egzoz gazlar mmkn olduu kadar at zerinden atmosfereatlmaldr. Ykseklii, konumu ve egzoz menfezinin yaps,kendi binasna ve komflu binalara zarar vermeyecek ve rzgar

etkisi ile egzoz havasnn tahliyesi mmkn olacak flekilde be-lirlenmelidir.

26


21/22

3. Hava kanallar, dirsekler ve balant elemanlar partikl birik-melerini nleyecek flekilde aerodinamik yapda olmaldr ve d-flardan veya dflarya hava szdrmalar olmayacak flekilde sz-drmaz olmaldr.

4. Taze hava emifl kanallar, bina iindeki istenmeyen pis havayemmemesi ve buna bal olarak hastane enfeksiyonu tehlikesininlemek iin DIN V24194 Ksm 2 szdrmazlk snf IIye uy-

gun olmaldr. Bu nedenle, taze hava emifl menfezi ile hava ve-rilecek oda arasndaki mesafenin ok uzun olmas durumunda,ksa emifl hatt ve uzun basma hatt, uzun emifl hatt ve ksa bas-ma hattna tercih edilmelidir. Emifl menfezi ile klima santralarasndaki kanal iini temizlemek dezenfekte etmek iin yeterlisayda temizleme kapaklar olmaldr.

5. Birden fazla kat besleyen klima santrallerinde her katn branfl-man hatlarna damper monte edilmelidir.

6. Temiz oda flartlarnn salanmas iin odalara temin edilen havamiktarlar ve odalar arasndaki hava akfl hayati nem taflr. Bu-nu en iyi biimde temin edebilmek iin hava beslemesinde Sa-

bit Hava Debili (C.A.V) kutular kullanlmaldr.7. Yksek temiz oda flartlar gerektiren karflk akml hava kanalsistemli ameliyat odalarnda en az 2400 m3/h besleme havasdebisi gerekir.

8. Kullanm zamannn dflnda alfltrlmamas gereken beslemeve egzoz kanallar, hava akfl oluflmayacak flekilde szdrmazdamperlerle kapatlmaldr.

21.9. SOUTUCU AKIfiKANLAR N GVENLKNLEMLER VE MAKNA DARES

21.9.1. Soutucu Akflkanlarn Tehlike Potansiyelleri, Snflan-drmalar ve StandartlarSoutucu akflkan boru hattndaki zayf noktalar, kaynak ve rakorbalantlar ve sistem ekipmanlarndan szarak mekanik tesisat da-irelerine ve yaflam mahallerine dolabilir. Soutma sistemlerinde okeflitli soutucu akflkanlar kullanlr. Her bir akflkann insan sal-na etkisi, bir baflka anlatmla tehlike potansiyeli farkldr. ASH-RAE Standart 34 soutucu akflkanlar bu adan snflandrmfltr.Soutucu akflkanlar zehirleyici ve yanc zelliklerine gre 6 anagrupta, snflandrlabilirler. En az zararl ve yanmaz zellie sahipakflkanlar A1 gvenlik serisi olarak adlandrlrlar, zehirlilik ve

yanma eilimine gre B3 snfna kadar uzanan aralkta sralanrlar.A1 grubu iinde yer alan soutucu akflkanlar iinde R-22 ve R-134a bulunmaktadr. nsan sal asndan en sakncal soutucuakflkanlardan biri ise amonyaktr. Amonyak doal bir gaz olmasnedeniyle evreye zarar vermemesine karfln, insan sal asn-dan sakncaldr. Bu yzden konfor klimasnda kullanmnda ciddisnrlamalar vardr.Soutucu akflkanlarn kullanm asndan akflkann zellikleri ka-dar kullanm yerinin de nemi vardr. Kullanm alan afladaki beflkatagoriden biri olabilir: Salk merkezleri ve ilgili kurumlar. rn. hastaneler.

Halka ak binalar. rn. konferans salonlar, alflverifl merkez-leri.

Konutlar ve benzeri mahaller. rn. oteller, apartmanlar. Ticari kurumlar. rn. ofisler, restoranlar ve marketler. Endstriyel tesisler. rn. fabrikalar ve retim merkezleri.

21.9.2. Soutucu Akflkan Kaa htimali Olan Sistemler inUygulanmas Gerekli Kurallar

Soutucu akflkan devrelerindeki akflkann dflar szmas veya ka-

a ok eflitli yollarla gerekleflebilir. Bunlar a) balant noktala-rndaki gevfleme, b) eflitli elemanlardaki bozulmalar, c) soutucuakflkan taflnrken veya doldurulurken olan kayplar, d) kazalar ola-rak gruplamak mmkndr. Kaak miktar veya ihtimali ayn za-manda akflkan cinsine, uygulanan tesisata, iflilik kalitesine, bakmve servisin yeterliliine baldr.Kapal devre soutma sistemlerinin doru ve salam bir flekilde ya-plmas, soutucu akflkann szmasndan dolay kaynaklanacak teh-likelerin nceden nlenmesi asndan ilk flarttr. Buna ilaveten so-utma yaplacak mahalin zelliine gre borulamay ve buna balolarak sistemdeki toplam akflkan miktarn minimum seviyede tut-

mak ideal zmdr. Bu flekilde risk azaltlmfl olur.Soutucu akflkan kullanmndaki gvenlik kurallar iin mevcut engeerli standart olarak, ASHRAE Standart 15-1994 ifade edilebilir.Bu standartla soutucu akflkan kullanlan sistemler iin ciddi kural-lar ve kstlamalar getirilmifltir. ASHRAE Standart 15 kullanm ala-n katagorilerine ve akflkan tehlike snfna gre, kaak riski olantesisatta kullanlabilecek soutucu akflkan miktarlarn snrlamfl-tr. Bu limit deerlerin bazlar afladaki gibi zetlenebilir:1. Paket Tipi Oda Klima CihazlarPencere tipi veya oda tipi paket klima cihazlarnn (PTAC), split kli-ma sistemlerinin ya da toplam soutucu akflkan miktar 3 kg ge-

meyen kk paket klima cihazlarnn; soutucu akflkan kullan-mndaki emniyet kurallarn salad kabul edilir.2. Yksek Risk Taflyan Byk Soutma SistemleriYksek akflkan kaa riski taflyan byk soutma sistemlerinde-ki snrlamalar gruplara gre afladaki gibi zetlenebilir:A1 gvenlik grubuna dahil soutucu akflkanlar (HCFC-22 ;HFC-134a. vb..) iin;Salk merkezleri gibi birinci kullanm grubunda (mutfaklar, labo-ratuarlar, morglar ve benzeri ortamlar dflnda): En byk soutma sistemindeki Soutucu akflkan HCFC-22

miktar, mHCFC-22

kullanm hacmi (occupied space) baflna 75gr/m3 ile snrlandrlmfltr.

Soutucu akflkan HFC-134a iin geerli ktlesel snrlama,mHFC-134a ise 127 gr/m3 tr.

Soutucu akflkan olarak CO2 dflnda bir soutucu akflkan kul-lanan sistemde soutucu akflkan miktar 0,45 kg deerindenfazlaysa ve ortamda ak alevle yanan bir cihaz varsa, bu cihaz-dan kan yanma rnleri bir davlumbazla dfl atmosfere atlma-ldr.

Toplant merkezlerinde, konutlarda ve ticari binalarda: Bir soutma sistemindeki Soutucu akflkan HCFC-22 miktar,

mHCFC-22 kullanm hacmi (occupied space) baflna 152gr/m3

ilesnrlandrlmfltr.

627


22/22

Soutucu akflkan HFC-134a iin geerli ktlesel snrlama,mHFC-134a ise 258 gr/m3 tr.

2 gvenlik grubuna dahil soutucu akflkanlar (R717 Amon-ak) iin;-717 (amonyak) ve benzeri B2 gvenlik snf akflkanlarn kamu-a ak mahallerin soutulmasnda veya konfor klimas sistemlerin-e ve benzeri uygulamalarda kullanmna msaade edilmez. Proses

mal klimatizasyonda (gda saklama dahil), soutucu akflkan R-17 nin msaade edilen maksimum ktleleri mR-717 (kilogram)ablo 21.23te verilmifltir.

Dflk Risk Taflyan Soutma Sistemleriflk risk taflyan soutma sistemleri fabrikada monte edilmifl, test

dilmifl ve onaylanmfl su soutma gruplarn (chiller) kapsar. Bun-r her befl kullanm alan grubunda da kullanlabilirler.

A1 gvenlik grubuna dahil soutucu akflkanlar iin, en byksoutma sistemindeki Soutucu akflkan HCFC-22 miktar,mHCFC-22 kullanm hacmi (occupied space) baflna 152 gr/m3 de-

erini; HFC-134 miktar mHFC-134 ise 258 gr/m3

deerini aflarsaborular ve dflar yerlefltirilen paralar dflndaki soutucu akfl-kan ieren btn paralar, gvenlik gereksinimlerini karfllayanbir makina dairesine tesis edilmelidir.R-717 amonyak gaz gibi B2 gvenlik snf soutucu akflkan-lar iin, gereksinimler flyledir: En byk soutma sisteminde-ki Soutucu akflkan amonyak miktar, mR-717 kullanm hacmi(occupied space) baflna 0,35 gr/m3 deerini aflarsa borular vedflar yerlefltirilen paralar dflndaki soutucu akflkan ierenbtn paralar, gvenlik gereksinimlerini karfllayan bir makinadairesine tesis edilmelidir ve sistemdeki amonyak miktar ku-

rumsal yaplarda 250 kg deerini aflmamaldr..

1.9.3. Soutma Grubu Makina Dairesiir makina dairesi dizayn edilirken kolaylkla ulafllabilir ve serviserilebilir olmasna dikkat edilmelidir. Kaplar sk bir flekilde izo-

edilmifl ve dfla doru alr olmal ve kendiliinden kapanmazelliine sahip olmaldr. Acil durumlar iin rahat kafl temin ede-ek sayda kap olmaldr.SHRAE standard 15-1994 e gre bir soutma tesisat odas afla-daki gibi olmaldr:

Tesisat odasnda mutlaka mekanik havalandrma yaplmasgerekir. Havalandrma deiflken debili ya da ok hz kademelifanlarla yaplabilir. Olas bir kaak yahut szdrma anndamekanik havalandrma iin gerekli minimum debi miktar V m,v(lt/s) deeri flu flekilde belirlenir:

V m,v = 45,36 m 0,5ref

m ref deeri sistemin tmnde kullanlan soutucu akflkann

kilogram olarak toplam ktlesidir. Soutma sistemi dfl ortamda ise ve bina aklklarna olan en

yakn mesafesi minimum 6 metre ve zerinde ise, bir penthouseile kapatlmfl ise bu tr alanlarda doal havalandrmadan dayararlanlabilir. Doal havalandrmada minimum serbest aklkboyutlar A fa (metrekare) olarak aflada verilen forml yar-dmyla hesaplanr :

A fa = 0,093 m 0,5ref

Makina dairesinde odadan yanma havasn temin eden akalevli hi bir cihaz bulunmamaldr.

Tesisat odas ierisinde alevle alflan ya da 427 C ve zeriscaklkta yzeye sahip herhangi bir yakc, stc yahut benzericihaz bulundurulmamaldr.

Direkt olarak dfl ortama balanan bir kfl kaps bulunmaldr. Soutucu akflkan olarak amonyak gaz kullanmnda mekanik

havalandrma devaml olarak yaplmaldr veya bir buhar sen-sr ile entegre biimde, ortamdaki yanc gaz seviyesinin top-lam hacmin %4n getii durumlarda aktif olan mekanikhavalandrma kullanlmaldr.

Makina dairesinde amonyak dflnda soutucu akflkan kullanl-d durumlarda da soutucu akflkan dedektrleri kullanlarak

kaak durumunun srekli gzlenmesi gerekir. Dedektr dfle-meden yaklaflk 1 m yukar ve chillere mmkn olduu kadaryakn yerlefltirilmelidir. Ancak hava akmlar yolu zerine ko-nulmamaya zen gsterilmelidir. Tek dedektr yaklaflk 500 m2

alan kontrol edebildiinden bir makina dairesi iin yeterlidir. Makina dairesine hizmet veren havalandrma kanallar bamsz

olmaldr. Makina dairesi havalandrma fanlarnn minimum dzeyde

srekli alflmas gerekir. Kaak alarm alndnda, yksekkademeye geerek ortamdaki kaa hzla boflaltmaldr.

Kurumlar Halka Ak Alanlar Konutlar Ticari bina

1- Szdrmaz absorpsiyonlu sistem

a) Halka ak koridor veya lobiler 0 0 1,5 1,5

b) Dfla bitiflik mahaller 0 0 10 10

c) Koridor ve lobi dflndaki mahaller 0 3 3 10

2- Mnferit ve paket sistem

a) Koridor ve lobi dflndaki mahaller 0 0 3 10

klima ve havalandırma pratik notları

Documents