STATİK KAYIPLARDİNAMİK KAYIPLARÖZEL DİRENÇLER

Santral İçi Bağlantı Cihazları Basınç Kayıpları

Bağlantı Cihazı Pa Bağlantı Cihazı Pa

Kalın Filtreler 60-120 Hava Menfezi 15-40

İnce Filtreler 120-160 Susturucu 20-50

Isıtıcılar 20-100 Panjur Kapak (Açık) 10-30

Soğutucular 30-120 Dış Koruma Kafesi 30-60

Buharlaştırıcı 80-150 Yangın Damperi 5 - 30

BASINÇ KAYIPLARI

Kanaldaki havanın toplam basıncı dinamik ve statik basınçlarının toplamından oluşur. • Pt=Ps + Pv • Pt :Toplam Basınc (Pa)• Ps :Statik Basınc (Pa) Sürtünme Kayıpları

• Pv :Dinamik Basınc veya Hız Basıncı (Pa) • = 1.209 kg/m3 Havanın Yoğunluğu• Pv= 0.602 x V2 V= Hava Hızı

Statik Basınç Kayıpları

• Dinamik basınç veya hız basıncı havanın hızından doğar ve hızın karesi ile doğru orantılıdır.

• Statik basınç havanın cidarlara uyguladığı basınçdır.• Havanın akışı sırasında cidardaki sürtünmeler nedeniyle

kayba ugrar.• Havanın kanalların içinden istediğimiz noktaya sevk

edebilmek için kullanılan itici gücün kaynağı statik basınc olduğu için

• Hava kanallarının boyutlarını belirlerken kanalların içindeki her noktada ki statik basıncı bilmemiz ve hava akışı dolayısıyla kanal yüzeyindeki sürtünmelerden doğan sürtünme kayıplarını hesaplayabilmemiz gerekir.

Eşdeğer Çap Tablosu-1

Eşdeğer Çap-2

Eşdeğer Çap-3

Sürtünme Basınç Kaybı

Farklı Mahaller için Önerilen Hava Hızları

Mahal Tipi Ses Kriterlerine göre hava Hızı (m/s)

Ekonomik Kriterlere göre Hava Hızı

Ana Kanal Tali Kanal

Besleme (m/s)

Dönüş (m/s) Besleme (m/s)

Dönüş (m/s)

Konut 3,0 5,0 4,0 3,0 3,0Otel-Hastahane 5,0 7,5 6,5 6,0 5,0

Özel Ofis Kütüphane

6,0 10,0 7,5 8,0 6,0

Konser Salonu 4,0 6,5 5,5 5,0 4,0

Ofis-AVM 7,5 10,0 7,5 8,0 6,0

Dükkan 9,0 10,0 7,5 8,0 6,0

Endüstriyel Tesis

12,5 15,0 9,0 11,0 7,5

Sürtünme Kaybı Diyagramı

• Debi ve kanal çapı bilindiği zaman kanal içindeki hava hızı m/sn olarak diyagramdan okunabilir.

• Dikdörtgen kanallar için dairesel eşdeger çap girilir.• Kanal içindeki debi ve kanal çapı biliniyorsa Kanal

cidarlarındaki birim sürtünme kaybı diyagramdan pa.m olarak okunabilir.

• Ps= L x R olarak kanaldaki sürtünme kaybını verir.

• Kanal içindeki toplam basınç kaybını hesaplayabilmek için bütün özel dirençlerdeki dinamik basınç kayıplarıda hesaplanarak düz kanal kayıplarına eklenmelidir.

Dinamik Basınç Kayıpları

Dinamik kayıplar (yerel kayıplar) çeşitli bağlantı elemanlarında akışın yön veya kesit değiştirmesi gibi rahatsızlıklar nedeniyle ortaya çıkar.Bu bağlantı elemanları arasında • giriş ve çıkış ağızları• kesit değiştiriciler (redüktörler) • birleşme ve ayrılmalar ve dirsekler sayılabilir. • Özel dirençlerdeki dinamik basınç kayıpları (Z),

havalandırma ve iklimlendirme tesisatları kanal hesaplarında önem kazanmaktadır.

• Dinamik basınç kayıpları,

Z : Özel dirençlerdeki dinamik basınç kayıpları (Pa)k : Dinamik basınç kayıp katsayısı (Şekil 2.6) eşitliği ile bulunur.

DİRSEK İÇİN ÖZEL DİRENÇ

Re = 66.4 DVBurada :D = kanal cap› (mm)V = kanaldaki h›z (m/s)Dikdortgen kanallar icin:2 HWD= —————H + W

• Bu şekilde yönlendiricisiz, 1 yönlendiricili ve 2 yönlendiricili bir dirsek kesiti görülmektedir. Şekil üzerinde yer alan değerlerin hesaplanması için aşağıdaki hesap yöntemleri kullanılabilir.Dönüş oranları CR Yönlendiricisiz CR = R / R01 yönlendiricili CR1 = √ R / R02 yönlendiricili CR2 = 3√ R / R0 {kare kökün 3. kuvveti}Yönlendirici mesafeleri

• R1 = R / CR1R2 = R / CR2

Geçişli Bağlantı Parçası

• Ao = 600 x 800 = 0,48 m2• A1 = 1300 x 400 = 0,52 m2 • A1 / Ao = 0,52 / 0,48 = 1,08 (Genişleyen kesit) • Girişde hız, V = 4.0 m3/s / 0.48 m2 = 8.3 m/s • Tablodan θ = 30°, A1 /Ao = 2 icin C = 0,25• Hız basıncı Pv = 0,602 x V2 ifadesi ’den • Pv = 41,8 Pa için bağlantı parcasındaki dinamik

kayıp,• ΔPd = C.Pv = 0,25 . 41,8 = 10,45 Pa bulunur.

800 • 400

600 •1300

Geçişlerde Kenar Eğimi

• Örnek : 800 mm den 1/7 eğim esas alınarak 400 e düşmesi halinde

• 200 / L = 1 / 7 den L=1400 bulunur.

• 200 / L = ¼ için ise L=800 olur.

Tablo 2.3 den sayfa 29 özel direnç

800 400

200

200

L =1400

n= 0.02 k=n x Pdyn

Pdyn=29.18 için K=0.02 x 30=0.6 bulunur.

Geçiş parçalarında kenar eğiminin 1/7 den büyük olmamasına dikkat edilmelidir. Kısaca esas olarak 15 derece için Tan alınır. 30 derece için Tan alınır.

Tek yanlı daralma halinde

600 500

100

L =700 • Örnek :• 600 mm den 1/7 eğim esas

alınarak 500 e düşmesi halinde• 100 / L = 1 / 7 den L=700

bulunur.

Çift yanlı daralma halinde

200

200 400

400

• Örnek : 400 mm den 1/7 eğim esas alınarak 200 e düşmesi halinde• için 100 / L = 1/ 7 den L=700 bulunur.• için 100 / L = ¼ olursa L=400 olur.

ÖZEL DİRENÇLER

• GENİŞLEME REDÜKSİYONU• V1 > V2• K= n x ( Pv1 – Pv2 )

5°C 10°C 15°C 20°C 30°C 40°C

0.17 0.28 0.37 0.45 0.59 0.73

° eğime eşittir.

• DARALMA REDÜKSİYONU• V1 < V2• K= n x Pv2

30°C 45°C 60°C

n 0.02 0.04 0.07

V1 V2V1 V2

Y Birleşme Parçası

T PARCA, BRANŞMAN VE ANA KANAL DİKDORTGEN

90° kanal ayrılma parcasındaki dinamik kayıp:

• Kayıp katsayısının bulunabilmesi icin Ab / As , Ab /Ac ve• Qb /Qc değerlerinin bulunması gerekir.• Buna gore eşdeğer caplar cinsinden,• Ac = π . d2/4 = π . 755^2/4 = 44883 mm2• As = π . 676^2/4 = 358908 mm2• Ab = icin kol ayrılmanın eşdeğer capı belirlenmelidir.• Debi = 1000 L/s,• Ozgul kayıp yerine 0,95 Pa/m değerler ile Surtunme kaybı’dan,• Eşdeğer cap = 450 mm., buradan da Ab = π . 450^2/4 = 159043

mm2• Sonuc olarak;• Ab /As = 0,44• Ab /Ac = 0,35 ve• Qb / Qc = 1000 / 4000 = 0,25 bulunur.• Bu değerlerle Ek 2’den C = -0,05 okunur.

KANAL BAĞLANTILARIKAYIP KATSAYILARI

KANAL BAĞLANTILARIKAYIP KATSAYILARI

Örnek Kanal Hesabı

800 m3/h 800 m3/h 800 m3/h

500 m3/h

1200 m3/h 1200 m3/h

500 m3/h

500 m3/h

10 m x 6 m 5 m 5 m 2 m

8 m 2 m 2 m

800 m3/h

ÖRNEK Branşman Boyutlandırma

• b x d1 w2 x d2w1 x d1a x d2 • Rdış=a x ¾ W3

Riç=W3A=[w3 x d3 /( w2 x d2) + (w3 x d3) ] x w1w3 x d3B=[w2 x d2 /( w2 x d2) + (w3 x d3) ] x w1