kan ÜrÜnlerİ ve transfÜzyon endİkasyonlari

KAN ÜRÜNLERİ VE KAN ÜRÜNLERİ VE TRANSFÜZYON TRANSFÜZYON

ENDİKASYONLARIENDİKASYONLARI

Dr. Gökalp GÜZELDr. Gökalp GÜZEL

GAZÜGAZÜ TF Kalp Damar TF Kalp Damar Cerrahisi AD.Cerrahisi AD.

Kan ürünleri; kandan hazırlanan Kan ürünleri; kandan hazırlanan tüm terapötik materyalleri yani tüm terapötik materyalleri yani hem kan komponentleri hem de hem kan komponentleri hem de plazma fraksinasyon ürünlerini plazma fraksinasyon ürünlerini

içeririçerir. .

Kan komponentleri tanımına; Kan komponentleri tanımına; eritrosit,lökosit ve trombosit eritrosit,lökosit ve trombosit konsantreleri ile taze plazma konsantreleri ile taze plazma

ve kriopresipitat dahil ve kriopresipitat dahil edilmektedir.edilmektedir.

Antikoagulan ve koruyucu Antikoagulan ve koruyucu sıvılarsıvılar

Antikoagulan olarak sitrat kullanılırAntikoagulan olarak sitrat kullanılır Sıvı içinde trisodyum sitrat olarak Sıvı içinde trisodyum sitrat olarak

bulunur ve kalsiyum ile şelazyon bulunur ve kalsiyum ile şelazyon yaparak koagulasyon sisteminin yaparak koagulasyon sisteminin aktivasyonunu önleraktivasyonunu önler

Her 100 ml kan için 14 ml sitratlı sıvı Her 100 ml kan için 14 ml sitratlı sıvı yeterlidir.yeterlidir.


Koruyucu sıvılar glikoz-dekstroz- Koruyucu sıvılar glikoz-dekstroz- adenin ve fosfat kombinasyonları adenin ve fosfat kombinasyonları içerir.içerir.

Dextroz ; eritrosit metabolizması Dextroz ; eritrosit metabolizması sırasında enerji kaynağı olarak,sırasında enerji kaynağı olarak,

Adenin; hücrelerin canlılığı,ATP Adenin; hücrelerin canlılığı,ATP düzeyi ve oksijen taşıma düzeyi ve oksijen taşıma kapasitesinin devamlılığı için kapasitesinin devamlılığı için gereklidir,gereklidir,

Fosfat ise; 2,3-DPG düzeyini artırırFosfat ise; 2,3-DPG düzeyini artırır


Kanın saklama süresini artırmak için değişik Kanın saklama süresini artırmak için değişik koruyucu sıvı kombinasyonları denenmiştir.koruyucu sıvı kombinasyonları denenmiştir.

Türkiye'de en çok kullanılan antikoagulan koruyucu Türkiye'de en çok kullanılan antikoagulan koruyucu sıvı sıvı CPDA-1(CPDA-1(Citrate-Phosphate-Dextrose-Adenin) Citrate-Phosphate-Dextrose-Adenin) dir.dir.

Buna ek olarak Buna ek olarak ACDACD(Acid–Citrate-Dextrose) ve (Acid–Citrate-Dextrose) ve CPDCPD(Citrate-Phosphate-Dextrose) kullanılmaktadır.(Citrate-Phosphate-Dextrose) kullanılmaktadır.

Ayrıca Ayrıca CPDCPD içeren torbalara toplanan tam kanın içeren torbalara toplanan tam kanın eritrositlerinineritrositlerinin SAG-M SAG-M (Saline,Adenin,Glikoz,Mannitol) ilaveli ayrı bir (Saline,Adenin,Glikoz,Mannitol) ilaveli ayrı bir torbaya toplanabildiği bir sistemde vardırtorbaya toplanabildiği bir sistemde vardır


Ek sıvıların özelliklerine göre kanın Ek sıvıların özelliklerine göre kanın saklama süresi uzar.Buna göre kanın saklama süresi uzar.Buna göre kanın 1-6 C de saklama süresi;1-6 C de saklama süresi;

ACDACD ve ve CPDCPD sıvılarında sıvılarında 2121 gün, gün, CPDA-1CPDA-1 sıvısında sıvısında 3535 gün, gün, SAG-MSAG-M ilaveli ortamda ilaveli ortamda 4242 gündür. gündür.

Tam KanTam Kan Donörden alındıktan sonra hiçbir işlem Donörden alındıktan sonra hiçbir işlem

uygulanmadan 63ml antikoagulan içinde uygulanmadan 63ml antikoagulan içinde saklanan 450ml (+- %10) kana denir. saklanan 450ml (+- %10) kana denir.

Htc %36-37 donör htc sine göre değişir.Htc %36-37 donör htc sine göre değişir. 200ml si eritrosit, 250 ml si plazmadan 200ml si eritrosit, 250 ml si plazmadan

oluşur.oluşur. +4 ‘C de trombositler tamamen +4 ‘C de trombositler tamamen

fonksiyonlarını kaybederler.fonksiyonlarını kaybederler. Faktör 5 gün boyunca aktivitesini Faktör 5 gün boyunca aktivitesini

sürdürür.5. günde %80sürdürür.5. günde %80;;14. günde % 50 14. günde % 50 aktiftir. aktiftir.

Faktör 8 seviyesi 1-2 gün içinde normalin Faktör 8 seviyesi 1-2 gün içinde normalin % 50 sine 5 gün sonra ise %30 una iner.% 50 sine 5 gün sonra ise %30 una iner.

Faktör 11, 7. gün normalin %20 si Faktör 11, 7. gün normalin %20 si kadardır.kadardır.

Lökositler bir süre sonra canlılığını yitirir.Lökositler bir süre sonra canlılığını yitirir. 24 saatten daha kısa süre beklemiş kana 24 saatten daha kısa süre beklemiş kana

taze tam kan denir.taze tam kan denir. Günümüzde tam kan nadir kullanılmakta, Günümüzde tam kan nadir kullanılmakta,

temel olarak diğer kan ürünlerinin elde temel olarak diğer kan ürünlerinin elde edildiği kaynak materyal olarak edildiği kaynak materyal olarak kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

Tam KanTam Kan

Eritrosit Süspansiyonu Eritrosit Süspansiyonu ES plazmasının ¾ ü alınmış kandır. ES plazmasının ¾ ü alınmış kandır.

Antikoagulan-koruyucu sıvı içine alınmış tam Antikoagulan-koruyucu sıvı içine alınmış tam kandan hazırlanır.kandan hazırlanır.

Yaklaşık 200ml eritrosit içerir.Htc %70-80 Yaklaşık 200ml eritrosit içerir.Htc %70-80 kadardır.kadardır.

CPDA-1 solüsyonu ile +4’C de 35 gün CPDA-1 solüsyonu ile +4’C de 35 gün saklanabilir.saklanabilir.

Eritrositler üzerine SAG-M solüsyonu da Eritrositler üzerine SAG-M solüsyonu da eklenebilir. Santrifugasyondan sonra optik eklenebilir. Santrifugasyondan sonra optik okuyuculu ekstraktör ile plazması tama yakın okuyuculu ekstraktör ile plazması tama yakın alınan ES üzerine ek solüsyon torbasındaki alınan ES üzerine ek solüsyon torbasındaki SAG-M ilave edilir.Bu ürün +4 ‘C de 42 gün SAG-M ilave edilir.Bu ürün +4 ‘C de 42 gün saklanılabilir.Htc saklanılabilir.Htc ‘‘i %55 kadardır.i %55 kadardır.

CPDA-1 içeren torbalarda 1. günde plazma CPDA-1 içeren torbalarda 1. günde plazma K ’u ortalama 5.1 mEq/L 35. günde K ’u ortalama 5.1 mEq/L 35. günde ortalama 78.5 mEq/L ‘dir.Renal fonksiyonu ortalama 78.5 mEq/L ‘dir.Renal fonksiyonu iyi olanlar tolere edebilirken bozuk olanlar iyi olanlar tolere edebilirken bozuk olanlar ve yeni doğanlar bu düzeydeki K ‘u tolere ve yeni doğanlar bu düzeydeki K ‘u tolere edemezler.edemezler.

Bunlar için saklama süresi daha kısa olan Bunlar için saklama süresi daha kısa olan kan ürünleri tercih edilir.Özellikle yeni kan ürünleri tercih edilir.Özellikle yeni doğana 7 günlükten taze olması tercih doğana 7 günlükten taze olması tercih edilmektedir.edilmektedir.

Hemoliz saklama süresiyle orantılı olarak Hemoliz saklama süresiyle orantılı olarak artar. Serbest Hb 1. günde ortalama 78 artar. Serbest Hb 1. günde ortalama 78 mg/L iken 35. günde 658 mg/L dir.mg/L iken 35. günde 658 mg/L dir.

Eritrosit Süspansiyonu Eritrosit Süspansiyonu

Lökositten Fakir Eritrosit Lökositten Fakir Eritrosit Süspansiyonu Süspansiyonu

ES içindeki lökositler lökosit filtreleri ES içindeki lökositler lökosit filtreleri kullanılarak uzaklaştırılır.3.jenerasyon kullanılarak uzaklaştırılır.3.jenerasyon filtrelerle %99.99 oranında lökositten filtrelerle %99.99 oranında lökositten ayırmak mümkündür.ayırmak mümkündür.

Bu işlem uygulanırken eritrositlerin Bu işlem uygulanırken eritrositlerin yaklaşık %25 i kaybedilir.yaklaşık %25 i kaybedilir.

Ürün içindeki lökosit sayısı febril non Ürün içindeki lökosit sayısı febril non hemolitik transfüzyon reaksiyonlarından hemolitik transfüzyon reaksiyonlarından korunmak için 5.10korunmak için 5.1088 ,alloimmünizasyon ve ,alloimmünizasyon ve CMV enfeksiyon geçişini önlemek için 5.10CMV enfeksiyon geçişini önlemek için 5.106 6

dan az olmalıdır. dan az olmalıdır.

Yıkanmış Eritrosit Yıkanmış Eritrosit SüspansiyonuSüspansiyonu

Devamlı akım hücre yıkama cihazları veya Devamlı akım hücre yıkama cihazları veya elle hazırlanabilir.elle hazırlanabilir.

ES soğutmalı santrifüjde veya normal ES soğutmalı santrifüjde veya normal santrifüjde +5’C deki 3000 devirde 15 dk santrifüjde +5’C deki 3000 devirde 15 dk santrifüj edilir.Bu uygulama ile trombosit santrifüj edilir.Bu uygulama ile trombosit ve plazma proteinlerinin önemli bir kısmı ve plazma proteinlerinin önemli bir kısmı lökositlerin de %70-80 i temizlenir.İşlem lökositlerin de %70-80 i temizlenir.İşlem sırasında eritrositlerin %10-20 si harap sırasında eritrositlerin %10-20 si harap olur.olur.

Açık sistemlerle hazırlandığından yıkanmış Açık sistemlerle hazırlandığından yıkanmış ES 24 saat içinde ES 24 saat içinde kullanılmalıdır(Kontaminasyon riski). kullanılmalıdır(Kontaminasyon riski).

Dondurulmuş Eritrosit Dondurulmuş Eritrosit SüspansiyonuSüspansiyonu

Kriyoprotektif sıvı olarak kristalleşmeyi önleyen Kriyoprotektif sıvı olarak kristalleşmeyi önleyen gliserol kullanılır.En fazla 6 gün sonra eritrositler -gliserol kullanılır.En fazla 6 gün sonra eritrositler -65-80’C de dondurulur,kullanılmak istenildiğinde 65-80’C de dondurulur,kullanılmak istenildiğinde çözülür,degliserolirize edilir ve transfüzyona hazır çözülür,degliserolirize edilir ve transfüzyona hazır hale getirilir.hale getirilir.

Saklama süresi ortalama 10 yıldır.Literatürde 21 Saklama süresi ortalama 10 yıldır.Literatürde 21 yıl saklandıktan sonra transfüze edilmiş eritrosit yıl saklandıktan sonra transfüze edilmiş eritrosit süspansiyonları vardır.süspansiyonları vardır.

Pahalı işlemdir,kullanmadan önce degliserolize Pahalı işlemdir,kullanmadan önce degliserolize edilmelidir.Acil durum için uygun edilmelidir.Acil durum için uygun olmaz,çözündükten sonra 24 saat içinde olmaz,çözündükten sonra 24 saat içinde kullanılmalıdır.Yüksek miktarda serbest Hb içerir.kullanılmalıdır.Yüksek miktarda serbest Hb içerir.

Trombosit Süspansiyonu Trombosit Süspansiyonu

Trombosit ünitesi tanımı dünyada olduğu gibi ülkemizde de Trombosit ünitesi tanımı dünyada olduğu gibi ülkemizde de birçok kan merkezinde net değildir.”1 ünite trombosit” birçok kan merkezinde net değildir.”1 ünite trombosit” terimi tek donörden elde edilen trombosit süspansiyonlarını terimi tek donörden elde edilen trombosit süspansiyonlarını ifade eder.ifade eder.

Tek ünite trombosit süspansiyonlarının 4-6lı olarak steril Tek ünite trombosit süspansiyonlarının 4-6lı olarak steril şartlarda bir araya getirilmesiyle havuz trombosit şartlarda bir araya getirilmesiyle havuz trombosit süspansiyonları elde edilmektedir.süspansiyonları elde edilmektedir.

Random donör trombositleriRandom donör trombositleri donörden alındıktan 8 saat donörden alındıktan 8 saat içinde tam kanın santrifügasyonu ile elde edilir. içinde tam kanın santrifügasyonu ile elde edilir. Santrifügasyon 2000g devirde 3 dk ile tam kan Santrifügasyon 2000g devirde 3 dk ile tam kan trombositten zengin plazma ve eritrositlere ayrılır.trombositten zengin plazma ve eritrositlere ayrılır.

Trombositten zengin plazma süratle tekrar santrifüj elde Trombositten zengin plazma süratle tekrar santrifüj elde edilen platet pellet’in 50-70 ml otolog sitratlı plazmada edilen platet pellet’in 50-70 ml otolog sitratlı plazmada süspansiyonu sağlanır.Bu şekilde hazırlanan trombosit süspansiyonu sağlanır.Bu şekilde hazırlanan trombosit süspansiyonu 5-10.10süspansiyonu 5-10.101010 trombosit içerir.Tranfüzyondan önce trombosit içerir.Tranfüzyondan önce bu süspansiyonların 6-8 ünitesi(yetişkinler için) bir terapötik bu süspansiyonların 6-8 ünitesi(yetişkinler için) bir terapötik doz olarak havuzlanır. doz olarak havuzlanır.

Tek donör trombositleri HLA tiplendirmesi yapılarak aile içi veya dışı Tek donör trombositleri HLA tiplendirmesi yapılarak aile içi veya dışı

donörlerden tercihen aferezle toplanır.Aferez ürünlerinin avantajları; donörlerden tercihen aferezle toplanır.Aferez ürünlerinin avantajları; rölatif olarak daha az lökosit içermesi,daha az sayıda donör rölatif olarak daha az lökosit içermesi,daha az sayıda donör gerektiğinden transfüzyonla bulaşan enfeksiyon olasılığının gerektiğinden transfüzyonla bulaşan enfeksiyon olasılığının azalması,havuzlama yapılmadığından bakteriyal kontaminasyon azalması,havuzlama yapılmadığından bakteriyal kontaminasyon riskinin düşük olması,febril non-hemolitik transfüzyon riskinin düşük olması,febril non-hemolitik transfüzyon reaksiyonlarının azaltılması veya önlenmesi olarak söylenebilir. reaksiyonlarının azaltılması veya önlenmesi olarak söylenebilir. Dezavantajları olarak şunlar gösterilebilir; hasta ile donör farklı kan Dezavantajları olarak şunlar gösterilebilir; hasta ile donör farklı kan gruplarından olduğunda plazmanın ABO uyumsuzluğu ve dolayısıyla gruplarından olduğunda plazmanın ABO uyumsuzluğu ve dolayısıyla potansiyel hemolitik transfüzyon reaksiyonları.potansiyel hemolitik transfüzyon reaksiyonları.

Trombosit süspansiyonu hazırlandıktan sonra iki yöntemle saklanır. Trombosit süspansiyonu hazırlandıktan sonra iki yöntemle saklanır. En sık kullanılan saklama yöntemi 20-24’C de beş gün boyunca ikinci En sık kullanılan saklama yöntemi 20-24’C de beş gün boyunca ikinci kuşak gaz permeable torbalarda sürekli ajitasyondur. Trombositler 5. kuşak gaz permeable torbalarda sürekli ajitasyondur. Trombositler 5. günün sonunda %20-25 oranında canlılığını kaybederler.FV ve FVIII günün sonunda %20-25 oranında canlılığını kaybederler.FV ve FVIII ’de orta derecede azalma hariç,koagulasyon faktörleri aktivitesi iyi ’de orta derecede azalma hariç,koagulasyon faktörleri aktivitesi iyi korunur fakat pH azalır.İkinci yöntem ise dondurarak korunur fakat pH azalır.İkinci yöntem ise dondurarak saklamadır.Bunun için kriyoprotektif olarak DMSO(Dimetil sulfoksit) saklamadır.Bunun için kriyoprotektif olarak DMSO(Dimetil sulfoksit) kullanılır. Hızlı eritmeden sonra trombositlerin canlılık oranı %50 ye kullanılır. Hızlı eritmeden sonra trombositlerin canlılık oranı %50 ye düşer.düşer.

Aferez donörleri 1 yılda en çok 24 kez cihaza bağlanabilir.İki aferez Aferez donörleri 1 yılda en çok 24 kez cihaza bağlanabilir.İki aferez arası süre en az 3 gün olmalıdır.Ön sayımlarında trombosit sayısı 150 arası süre en az 3 gün olmalıdır.Ön sayımlarında trombosit sayısı 150 000m/mm000m/mm3 3 olmalıdır. olmalıdır.

Trombosit Süspansiyonu

Lökosit suspansiyonuLökosit suspansiyonu

Nötrofillerin intravasküler alandaki yarı ömürleri sadece 4-Nötrofillerin intravasküler alandaki yarı ömürleri sadece 4-10 saattir.10 saattir.

Lökositler ya tam kandan veya efektif şekilde aferez işlemi Lökositler ya tam kandan veya efektif şekilde aferez işlemi ile toplanabilir.ile toplanabilir.

Yeterli hücre toplanmasını genç eritrositler ve lenfositlerle Yeterli hücre toplanmasını genç eritrositler ve lenfositlerle granülositlerin dansitelerinin yakınlığı ile dolaşımdaki granülositlerin dansitelerinin yakınlığı ile dolaşımdaki granülosit sayısını azlığı engeller.granülosit sayısını azlığı engeller.

Lökosit aralığı Hidroksietil starch gibi solusyonlarla Lökosit aralığı Hidroksietil starch gibi solusyonlarla daraltılır.Ek olarak donör granülosit sayısı işlem öncesi daraltılır.Ek olarak donör granülosit sayısı işlem öncesi kullanılan bazı ilaçlarla artırılırkullanılan bazı ilaçlarla artırılır

Granülositleri Kİ den ayırıp dolaşıma geçmesini prednisolon Granülositleri Kİ den ayırıp dolaşıma geçmesini prednisolon ve benzeri glukokortikoidler sağlar.Son zamanlarda ve benzeri glukokortikoidler sağlar.Son zamanlarda glukokortikoid yerine Granülosit koloni stimülan faktör etkin glukokortikoid yerine Granülosit koloni stimülan faktör etkin şekilde kullanılmaktadır.şekilde kullanılmaktadır.

Taze Donmuş PlazmaTaze Donmuş Plazma

Antikoagulanlı tam kanın alındıktan hemen sonra veya +2-6 C de Antikoagulanlı tam kanın alındıktan hemen sonra veya +2-6 C de bekletip en geç altı saat içinde santrifüj edilmesi ile elde edilir.bekletip en geç altı saat içinde santrifüj edilmesi ile elde edilir.

Şekilli elemanların ayrılmasından sonra kalan kısmına taze Şekilli elemanların ayrılmasından sonra kalan kısmına taze plazma denir.plazma denir.

İçerisinde bütün pıhtılaşma faktörleri, globulin ve albumin İçerisinde bütün pıhtılaşma faktörleri, globulin ve albumin bulunur.Koagulasyon faktörlerinin zamanla aktiviteleri azalır.bulunur.Koagulasyon faktörlerinin zamanla aktiviteleri azalır.

Eğer plazma alındıktan sonra ilk altı saat içinde dondurulursa Eğer plazma alındıktan sonra ilk altı saat içinde dondurulursa buna taze donmuş plazma (TDP) denir.buna taze donmuş plazma (TDP) denir.

Bu üründe özellikle labil koagulasyon faktörlerinin aktiviteleri Bu üründe özellikle labil koagulasyon faktörlerinin aktiviteleri korunmuş olur.korunmuş olur.

Hazırlanan plazmada rezidü hücre miktarlarının eritrosit için Hazırlanan plazmada rezidü hücre miktarlarının eritrosit için 6x106x1099/L, lökosit 0.1x10/L, lökosit 0.1x1099/L ve trombosit 50x10/L ve trombosit 50x1099/L olması /L olması gerekmekmektedir.gerekmekmektedir.

Bu sayımlar dondurma işleminden hemen önce yapılmalıdır.Bu sayımlar dondurma işleminden hemen önce yapılmalıdır. Dondurma şok şeklinde veya kuru buz ile yapılır.Kullanılacağı Dondurma şok şeklinde veya kuru buz ile yapılır.Kullanılacağı

zaman 37C de çözülür ve altı saat içinde kullanılır.zaman 37C de çözülür ve altı saat içinde kullanılır.

KriopresipitatKriopresipitat

Tam kandan elde edilen kriopresipitat en Tam kandan elde edilen kriopresipitat en azından 80 Ü Faktör VIII, 200mg Fibrinojen, azından 80 Ü Faktör VIII, 200mg Fibrinojen, orjinalinin %50 si kadar von Willebrand orjinalinin %50 si kadar von Willebrand Faktör ve %25 ‘i kadar Faktör XIII içerir.Faktör ve %25 ‘i kadar Faktör XIII içerir.

Bir ünite TDP 1-6 C de yavaş olarak eritilir, Bir ünite TDP 1-6 C de yavaş olarak eritilir, santrifüj sonucunda supernatan atılır, santrifüj sonucunda supernatan atılır, kalan 10-15 cc plazma ile torbaya yapışık kalan 10-15 cc plazma ile torbaya yapışık peltemsi kısma Kriopresipitat denir.peltemsi kısma Kriopresipitat denir.

Hemen dondurulur saklama süresi TDP nin Hemen dondurulur saklama süresi TDP nin üzerindeki son kullanma tarihine kadardır.üzerindeki son kullanma tarihine kadardır.

KAN VE KAN KAN VE KAN KOMPONENTLERİNİN KOMPONENTLERİNİN

TRANSFÜZYON TRANSFÜZYON ENDİKASYONLARIENDİKASYONLARI

Yetişkinlerde Kırmızı Küre için Yetişkinlerde Kırmızı Küre için Normal DeğerlerNormal Değerler

Kırmızı KüreKırmızı Küre HematokritHematokrit HemoglobinHemoglobin

ErkeklerErkekler 26 mL/kg26 mL/kg %40-54%40-54 13.5-18.0 g/dL13.5-18.0 g/dL

KadınlarKadınlar 24 mL/kg24 mL/kg %38-47%38-47 12.0-16.0 g/dL12.0-16.0 g/dL

Anemi kanın oksijen taşıma kapasitesinde Anemi kanın oksijen taşıma kapasitesinde azalma ile karakterize bir durumdur.Kanın azalma ile karakterize bir durumdur.Kanın oksijen taşıma kapasitesi dolaşan kırmızı oksijen taşıma kapasitesi dolaşan kırmızı küre kütlesiyle belirlenir.Bu yüzden anemi küre kütlesiyle belirlenir.Bu yüzden anemi kırmızı küre kütlesinde azalma olarak kırmızı küre kütlesinde azalma olarak tanımlanabilir.tanımlanabilir.

Dolaşan eritrosit sayısının azalması kanın Dolaşan eritrosit sayısının azalması kanın vikozitesini azaltır ve kan akım oranı artar.vikozitesini azaltır ve kan akım oranı artar.

Anemiye karşı diğer bir kompansatuar Anemiye karşı diğer bir kompansatuar cevap doku oksijenasyonunu devam cevap doku oksijenasyonunu devam ettirmek için sistemik kapillerlerden oksijen ettirmek için sistemik kapillerlerden oksijen salınımının artırılmasıdır.salınımının artırılmasıdır.

Yoğun bakım hastalarında tek başına Yoğun bakım hastalarında tek başına hematokrit veya hemoglobin seviyeleri hematokrit veya hemoglobin seviyeleri transfüzyon endikasyonu olarak transfüzyon endikasyonu olarak kullanılmamalıdır.Yetersiz doku kullanılmamalıdır.Yetersiz doku oksijenasyonu göstergeleri hemotokrit veya oksijenasyonu göstergeleri hemotokrit veya hemoglobin seviyelerinden daha önemlidir.hemoglobin seviyelerinden daha önemlidir.

Oksijen salınımındaki kompansatuar artış % Oksijen salınımındaki kompansatuar artış % 50 den sonra yetersizlik gösterir.Bu yüzden 50 den sonra yetersizlik gösterir.Bu yüzden OO2ER2ER nin 0.5 değeri transfüzyon başlatılması nin 0.5 değeri transfüzyon başlatılması için kriter kabul edilir.için kriter kabul edilir.

DO2

O2ER

VO2

Lactate

15

10

5

0 0

20

40

60

4

3

2

1

10

7.5

5

2.5

Normal 10 0 20 30

mL

/min

/kg

mL

/min

/kg

(%)

mEq/L

Hemotokrit (%)

(O2 extraction ratio)

(O2 uptake)

(O2 delivery)

Eritrosit Transfüzyonu Eritrosit Transfüzyonu Endikasyonları Endikasyonları

1.1. Aşağıdaki durumlar için eritrosit transfüzyonu Aşağıdaki durumlar için eritrosit transfüzyonu endike değildir. endike değildir.

a)a) İyileşme hissini artırmak içinİyileşme hissini artırmak içinb)b) Yara iyileşmesini artırmak için Yara iyileşmesini artırmak için c)c) İntravasküler volümü genişletmek için İntravasküler volümü genişletmek için d)d) Hemoglobini 10 g/dL nin altında olan fakat Hemoglobini 10 g/dL nin altında olan fakat

doku iskemisi belirtileri (anjina, iskemik doku iskemisi belirtileri (anjina, iskemik strok, hiperlaktatemi) göstermeyen strok, hiperlaktatemi) göstermeyen hastalarda.hastalarda.

e)e) Kardiyaks disfonksiyon, koroner arter Kardiyaks disfonksiyon, koroner arter hastalığı yada serebrovasküler hastalığı hastalığı yada serebrovasküler hastalığı olmayan hastalarda aneminin herhangi bir olmayan hastalarda aneminin herhangi bir değerini düzeltmek için değerini düzeltmek için

2-Aşağıdaki durumlar için eritrosit transfüzyonu 2-Aşağıdaki durumlar için eritrosit transfüzyonu yapılmalıdır.yapılmalıdır.

a)a) Yetersiz doku oksijenasyon bulgusu (VOYetersiz doku oksijenasyon bulgusu (VO2 2 100 mL/dk 100 mL/dk /m/m2 2

yada hiper laktatemi) yada yeterli kan yada hiper laktatemi) yada yeterli kan volümüne rağmen koroner yada serebrovasküler volümüne rağmen koroner yada serebrovasküler iskemi gösteren hastalariskemi gösteren hastalar

b)b) Yeterli kardiyak outputa rağmen oksijen salınım Yeterli kardiyak outputa rağmen oksijen salınım oranı % 50 nin üzerinde olan hastalar oranı % 50 nin üzerinde olan hastalar

c)c) Aktif koroner arter hastalığı serebrovasküler Aktif koroner arter hastalığı serebrovasküler hastalığı yada önemli kardiyak disfonksiyon hastalığı yada önemli kardiyak disfonksiyon gösteren hemoglobini 7 g/dL nin altında olan gösteren hemoglobini 7 g/dL nin altında olan hastalarda eritrosit transfüzyonu gereklidir. hastalarda eritrosit transfüzyonu gereklidir.

Kanamalı hastanın Kanamalı hastanın değerlendirilmesideğerlendirilmesi

Kanama sırasında intravasküler sıvı hacmi Kanama sırasında intravasküler sıvı hacmi azalır ve eritrosit kaybı nedeniyle dokulara azalır ve eritrosit kaybı nedeniyle dokulara oksijen taşınması bozulur.oksijen taşınması bozulur.

Sıvı ve eritrosit kaybının ne düzeyde Sıvı ve eritrosit kaybının ne düzeyde olduğu, tedavinin gerekliliği hastanın olduğu, tedavinin gerekliliği hastanın semptom ve fizik muayene bulguları ile semptom ve fizik muayene bulguları ile değerlendirilmelidir.değerlendirilmelidir.

İV sıvı açığı kriİV sıvı açığı krisstaloid ve /veya kolloid taloid ve /veya kolloid sıvılarla sağlanır.Eritrosit kaybı ve yol sıvılarla sağlanır.Eritrosit kaybı ve yol açtığı doku hipoksisi gerektiğinde ES açtığı doku hipoksisi gerektiğinde ES transfüzyonu ile karşılanmalıdır.transfüzyonu ile karşılanmalıdır.

Kanama sırasında oluşan semptom ve Kanama sırasında oluşan semptom ve bulgularbulgular

Laktik asidoz,ağır şok,ölüm502500

İstirahatte ve yatarken bile kardiak output ve kan basıncı normalden az,hava açlığı var,nabız hızlı ve zayıf,cilt soğuk ve nemli

402000

İstirahatte ve yatarken kan basıncı ve nabız normal,postural hipotansiyon

301500

İstirahatte klinik bulgu olmayabilir,belki hafif postural hipotansiyon,egzersizle taşikardi

201000

Yok.Seyrek olarak kan donörlerinde görülen vasovagal senkop

10500

KLİNİK BULGULAR%KAYBEDİLEN HACİM(ml)

Tam Kan Transfüzyonu Tam Kan Transfüzyonu Endikasyonları Endikasyonları

Doğru endikasyon konulduğunda kullanım Doğru endikasyon konulduğunda kullanım oranı %3-5’ tir.oranı %3-5’ tir.

Kanaması devam etmeyen bir erişkinde Kanaması devam etmeyen bir erişkinde bir ünite tam kan hematokriti ortalama bir ünite tam kan hematokriti ortalama %3, hemoglobini %1g/dl artırır.Çocuk %3, hemoglobini %1g/dl artırır.Çocuk hastalarda 8 ml/kg miktarındaki tam kan hastalarda 8 ml/kg miktarındaki tam kan transfüzyonu ile hemoglobin düzeyi transfüzyonu ile hemoglobin düzeyi yaklaşık 1 g/dl yükseltilebilir.yaklaşık 1 g/dl yükseltilebilir.

Tam kan transfüzyonunun en önemli Tam kan transfüzyonunun en önemli endikasyonu masif transfüzyonu endikasyonu masif transfüzyonu gerektirecek kanamalardır.gerektirecek kanamalardır.

Tam Kan Transfüzyonu Tam Kan Transfüzyonu EndikasyonlarıEndikasyonları

Masif Kanama :Masif Kanama :- Hastaya 24 saat içinde total kan hacmine eşit Hastaya 24 saat içinde total kan hacmine eşit

miktarda kan transfüzyonu yapılmasını miktarda kan transfüzyonu yapılmasını gerektirecek miktarda kanamagerektirecek miktarda kanama

- 24 saat içinde 10 üniteden fazla tam kan veya 20 24 saat içinde 10 üniteden fazla tam kan veya 20 üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmesini üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmesini gerektirecek miktarda kanamagerektirecek miktarda kanama

- Üç saat veya daha az bir süre içinde dolaşımdaki Üç saat veya daha az bir süre içinde dolaşımdaki kan hacminin %50’ sinden fazlasının replasmanını kan hacminin %50’ sinden fazlasının replasmanını gerektirecek kanamagerektirecek kanama

- 150 ml/dk üzerindeki kan kaybı.150 ml/dk üzerindeki kan kaybı.

Tam Kan Transfüzyonu Tam Kan Transfüzyonu EndikasyonlarıEndikasyonları

Bazen kanamanın masif olduğu Bazen kanamanın masif olduğu başlangıçta anlaşılmayabilir.Öncelikle başlangıçta anlaşılmayabilir.Öncelikle hastanın nabız ve sistolik kan basıncı hastanın nabız ve sistolik kan basıncı değerlerine göre şok indeksi değerlerine göre şok indeksi hesaplanıp kan kaybı yaklaşık hesaplanıp kan kaybı yaklaşık belirlenibelirlenir.r.

Şok İndeksi = Nabız(vuru/dakika)

Sistolik Kan Basıncı(mmHg)

Tam kan transfüzyon endikasyonlarıTam kan transfüzyon endikasyonları

%40-501.5

%30-401.1

%20-301.0

%10-200.8

%100.5

İNTRAVASKÜLER SIVI KAYBI

ŞOK İNDEKSİ

Tam Kan Transfüzyonları Tam Kan Transfüzyonları EndikasyonlarıEndikasyonları

Arka arkaya 4 ünite eritrosit süspansiyonu Arka arkaya 4 ünite eritrosit süspansiyonu transfüzyonu ve sıvı replasmanına rağmen hastanın transfüzyonu ve sıvı replasmanına rağmen hastanın hemodinamik dengesi stabil hale gelmiyorsa tam kan hemodinamik dengesi stabil hale gelmiyorsa tam kan transfüzyonuna ihtiyaç vardır.Başka bir deyişle kan transfüzyonuna ihtiyaç vardır.Başka bir deyişle kan kaybının total kan hacminin %25-30’ unu geçmesi kaybının total kan hacminin %25-30’ unu geçmesi halinde tam kan transfüzyonu endikasyonu doğar.halinde tam kan transfüzyonu endikasyonu doğar.

Verilecek kan miktarı ve süresi hastanın klinik Verilecek kan miktarı ve süresi hastanın klinik durumuna göre değişir. Amaç hemodinamik dengeyi durumuna göre değişir. Amaç hemodinamik dengeyi stabil hale getirmektir.stabil hale getirmektir.

Tam kan transfüzyonunu gerektirecek bazı özel Tam kan transfüzyonunu gerektirecek bazı özel durumlar vardır;durumlar vardır;

-Böbrek transplantasyonu öncesi immünolojik tolerans -Böbrek transplantasyonu öncesi immünolojik tolerans sağlanmasısağlanması

-Yeni doğanda exchange transfüzyon -Yeni doğanda exchange transfüzyon -Kardiyopulmoner bypass ameliyatlarındaki bazı -Kardiyopulmoner bypass ameliyatlarındaki bazı

transfüzyonlar bunlar arasında sayılabilir.transfüzyonlar bunlar arasında sayılabilir.

Tam Kan Transfüzyonları Tam Kan Transfüzyonları EndikasyonlarıEndikasyonları

Masif transfüzyonlarda 4, exchange Masif transfüzyonlarda 4, exchange transfüzyonlarda 7, kardiyopulmoner transfüzyonlarda 7, kardiyopulmoner bypass ameliyatlarında 2 günlükten bypass ameliyatlarında 2 günlükten daha taze tam kan önerilmektedir.daha taze tam kan önerilmektedir.

Çünkü pıhtılaşma faktörleri çok Çünkü pıhtılaşma faktörleri çok düşük seviyelere inmemiş,plazmada düşük seviyelere inmemiş,plazmada K , HK , H++ ve diğer metabolitler ve diğer metabolitler birikmemiş ve eritrosit canlılığı daha birikmemiş ve eritrosit canlılığı daha iyidir.iyidir.

Eritrosit Süspansiyonları Eritrosit Süspansiyonları Transfüzyonu Endikasyonları Transfüzyonu Endikasyonları

ES hematinik ilaçlarla düzeltilemeyecek ES hematinik ilaçlarla düzeltilemeyecek anemilerde oksijen taşıma kapasitesindeki anemilerde oksijen taşıma kapasitesindeki azalmaya bağlı semptom ve klinik bulgular azalmaya bağlı semptom ve klinik bulgular (taşikardi,yorgunluk,kısa ve sık (taşikardi,yorgunluk,kısa ve sık soluma,senkop,serebral hipoksiye bağlı semptom soluma,senkop,serebral hipoksiye bağlı semptom ve bulgular,anjina pektoris) gösteren hastaların ve bulgular,anjina pektoris) gösteren hastaların tedavisinde kullanılır.tedavisinde kullanılır.

ES transfüzyonu eskiden kabul edildiği gibi ES transfüzyonu eskiden kabul edildiği gibi hemoglobin kritik seviyenin altında ise değil doku hemoglobin kritik seviyenin altında ise değil doku hipoksine bağlı belirti ve bulgular vücudun hipoksine bağlı belirti ve bulgular vücudun kompanse edici mekanizmalarınca kompanse edici mekanizmalarınca düzeltilemeyecek hale geldiğinde düzeltilemeyecek hale geldiğinde yapılmaktadır.Anemilerde sadece eritrosit kitlesi yapılmaktadır.Anemilerde sadece eritrosit kitlesi azalıp IV sıvı hacmi değişmediğinde sıvı azalıp IV sıvı hacmi değişmediğinde sıvı tedavisine gerek yoktur. tedavisine gerek yoktur.

Eritrosit Süspansiyonu Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonu EndikasyonlarıTransfüzyonu Endikasyonları

Kronik anemilerde çoğu hasta 7-8 Kronik anemilerde çoğu hasta 7-8 g/dl Hb değerini tolere edebilir.Ancak g/dl Hb değerini tolere edebilir.Ancak hastanın genel durumu ve altta yatan hastanın genel durumu ve altta yatan hastalığı mutlaka hastalığı mutlaka değerlendirilmelidir.Örneğin; orta-değerlendirilmelidir.Örneğin; orta-ağır derece kalp yetmezliği,solunum ağır derece kalp yetmezliği,solunum yetmezliğiyetmezliği ,, korkorooner arter yada ner arter yada serebrovasküler hastalığı olanlarda serebrovasküler hastalığı olanlarda bazı yaşlı kişilerde Hb miktarı bazı yaşlı kişilerde Hb miktarı yüksekte olsa ES transfüzyonuna yüksekte olsa ES transfüzyonuna gerek duyabilir.gerek duyabilir.

Eritrosit Süspansiyonu Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonu EndikasyonlarıTransfüzyonu Endikasyonları

Hastanın kliniği uygunsa ve anemi Hastanın kliniği uygunsa ve anemi hematinik (Fe eksikliği Bhematinik (Fe eksikliği B1212 ve/veya folik ve/veya folik asit yetmezliğine bağlı anemilerde) yada asit yetmezliğine bağlı anemilerde) yada kemik iliğinde eritropoezi uyaran ilaçlarla kemik iliğinde eritropoezi uyaran ilaçlarla edilebiliyorsa transfüzyon yapılmamalıdır.edilebiliyorsa transfüzyon yapılmamalıdır.

Transfüze edilecek ES miktarı hastanın Transfüze edilecek ES miktarı hastanın klinik durumuna bağlıdır.Erişkinde bir ünite klinik durumuna bağlıdır.Erişkinde bir ünite ES ile Htc %3 Hb 1 g/dl yükseltilebilir.Yeni ES ile Htc %3 Hb 1 g/dl yükseltilebilir.Yeni doğan ve çocukluk döneminde 6-10 ml/kg doğan ve çocukluk döneminde 6-10 ml/kg ES 2-3 saatte transfüze edilerek Hb miktarı ES 2-3 saatte transfüze edilerek Hb miktarı yaklaşık 2-3 g/dl yükseltilebilir.yaklaşık 2-3 g/dl yükseltilebilir.

Lökositten Fakir Eritrosit Lökositten Fakir Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonu Süspansiyonu Transfüzyonu

EndikasyonlarıEndikasyonları Lökositlerin üzerindeki MHC class I antijenleri Lökositlerin üzerindeki MHC class I antijenleri

alıcının immünize olmasına yol açar.Özellikle çok alıcının immünize olmasına yol açar.Özellikle çok kan transfüzyonu yapan hastalarda yada gebelik kan transfüzyonu yapan hastalarda yada gebelik öyküsü olanlarda bu durum,daha sonra verilen öyküsü olanlarda bu durum,daha sonra verilen kan ürünlerinde aynı antijenleri taşıyan kan ürünlerinde aynı antijenleri taşıyan trombositlerin immünolojik yıkımını febril non-trombositlerin immünolojik yıkımını febril non-hemolitik transfüzyon reaksiyonlarına ve hemolitik transfüzyon reaksiyonlarına ve yapılacak organ transplantasyonlarında graftın yapılacak organ transplantasyonlarında graftın reddine yol açar. reddine yol açar.

Bir alıcıda febril non-hemolitik atak iki kez Bir alıcıda febril non-hemolitik atak iki kez tekrarlamış veya bir kez olmuş çok ağır tekrarlamış veya bir kez olmuş çok ağır seyretmişse,organ transplantasyonu seyretmişse,organ transplantasyonu planlanıyorsa ve sık transfüzyonu gerektirecek bir planlanıyorsa ve sık transfüzyonu gerektirecek bir hastalık varsa lökositten fakir ES verilmelidir.hastalık varsa lökositten fakir ES verilmelidir.

Ayrıca yeni doğanda oluşabilecek Ayrıca yeni doğanda oluşabilecek immünolojik değişikliklerden sakınmak immünolojik değişikliklerden sakınmak özellikle malign hastalık nedeniyle özellikle malign hastalık nedeniyle operasyon planlananlarda lökositten fakir operasyon planlananlarda lökositten fakir ES verilmelidir.ES verilmelidir.

Gene CMV insan T hücre Lenfotropik virüs Gene CMV insan T hücre Lenfotropik virüs ve Ebstein –Barr virüs gibi ajanların ve Ebstein –Barr virüs gibi ajanların bulaşını önlemek için de lökositten bulaşını önlemek için de lökositten arındırılmış ES verilmesi önerilmektedir. arındırılmış ES verilmesi önerilmektedir.

Yukarıda anlatılan özel durumlar dışında Yukarıda anlatılan özel durumlar dışında lökositten fakir ES transfüzyon lökositten fakir ES transfüzyon endikasyonları ES transfüzyonu endikasyonları ES transfüzyonu endikasyonlarıyla aynıdır.endikasyonlarıyla aynıdır.

Lökositten Fakir Eritrosit Lökositten Fakir Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonu Süspansiyonu Transfüzyonu

EndikasyonlarıEndikasyonları

Yıkanmış Eritrosit Yıkanmış Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonları Süspansiyonu Transfüzyonları

Endikasyonları Endikasyonları Plazma proteinleri pek çok allerjik ve anaflaktik Plazma proteinleri pek çok allerjik ve anaflaktik

transfüzyon reaksiyonlarından sorumludur.Bu nedenle transfüzyon reaksiyonlarından sorumludur.Bu nedenle yıkanmış eritrosit süspansiyonları transfüzyon sırasında yıkanmış eritrosit süspansiyonları transfüzyon sırasında ağır üağır ürrtiker,allerjik ve anaflaktik reaksiyon gösteren tiker,allerjik ve anaflaktik reaksiyon gösteren hastaların daha sonraki transfüzyonlarında hastaların daha sonraki transfüzyonlarında kullanılır.Yıkanmış ES içinde 5.10kullanılır.Yıkanmış ES içinde 5.108 8 kadar lökosit kadar lökosit bulunduğunda lökositten fakir bir üründür.Lökosit bulunduğunda lökositten fakir bir üründür.Lökosit filtresinde temin edilemediği durumlarda neonatal ve filtresinde temin edilemediği durumlarda neonatal ve intrauterin transfüzyonlarda kullanılabilir.intrauterin transfüzyonlarda kullanılabilir.

Eritrosit antijenlerine karşı alloimmünizasyon varlığında Eritrosit antijenlerine karşı alloimmünizasyon varlığında yıkanmış eritrosit vererek soryıkanmış eritrosit vererek soruununu çözülebileceği yanlış nunu çözülebileceği yanlış bir uygulamadır.Eritrositlerin yıkanması sadece plazmayı bir uygulamadır.Eritrositlerin yıkanması sadece plazmayı uzaklaştırır.Dolayısıyla plazma proteinlerine karşı uzaklaştırır.Dolayısıyla plazma proteinlerine karşı korur.Ayrıca yıkama işlemiyle GVHD (Graft Versus Host korur.Ayrıca yıkama işlemiyle GVHD (Graft Versus Host Diseases) veya CMV enfeksiyonu önlenemez.Diseases) veya CMV enfeksiyonu önlenemez.

Diğer endikasyonlar ES transfüzyonu ile aynıdır.Diğer endikasyonlar ES transfüzyonu ile aynıdır.

Dondurulmuş Eritrosit Dondurulmuş Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonu Süspansiyonu Transfüzyonu

Endikasyonları Endikasyonları Endikasyon alanları en dar olan ürünlerden dan Endikasyon alanları en dar olan ürünlerden dan

biridir.Toplumda çok nadir bulunan kan biridir.Toplumda çok nadir bulunan kan gruplarının fazla miktardaki acil(askeri ve sivil gruplarının fazla miktardaki acil(askeri ve sivil felaketlerde) yada normal zamanlardaki felaketlerde) yada normal zamanlardaki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla stok olarak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla stok olarak hazırlanabilir.hazırlanabilir.

Talassemi major, orak hücreli anemi hastalıklarda Talassemi major, orak hücreli anemi hastalıklarda çok sayıda transfüzyon nedeniyle allo antikor çok sayıda transfüzyon nedeniyle allo antikor gelişmişse uygun kan bulunması halinde aynı gelişmişse uygun kan bulunması halinde aynı vericiden alınan kanların dondurularak vericiden alınan kanların dondurularak saklanması ilerde kullanıması ikinci bir saklanması ilerde kullanıması ikinci bir endikasyondur.Ayrıca elektif ameliyatlardan önce endikasyondur.Ayrıca elektif ameliyatlardan önce otolog amaçlı alınmış kanların ameliyatın otolog amaçlı alınmış kanların ameliyatın ertelenmesi halinde dodurularak saklanması da ertelenmesi halinde dodurularak saklanması da mümkündür. mümkündür.

Bu ürünler kullanılmadan Bu ürünler kullanılmadan yıkandığından hem lökosit hem de yıkandığından hem lökosit hem de plazmadan arındırılmış ES’ dir. plazmadan arındırılmış ES’ dir. Gerektiğinde lökositten fakir yada Gerektiğinde lökositten fakir yada yıkanmış ES yerine kullanılabilirler.yıkanmış ES yerine kullanılabilirler.

Diğer endikasyonları ES Diğer endikasyonları ES transfüzyonlarıyla aynıdır.transfüzyonlarıyla aynıdır.

Dondurulmuş Eritrosit Dondurulmuş Eritrosit Süspansiyonu Transfüzyonu Süspansiyonu Transfüzyonu

Endikasyonları Endikasyonları

Granülosit Süspansiyonu Granülosit Süspansiyonu Transfüzyonu EndikasyonlarıTransfüzyonu Endikasyonları

Özellikle myleoid sistemin büyüme Özellikle myleoid sistemin büyüme faktörlerinin rekombinasyon yöntemleriyle faktörlerinin rekombinasyon yöntemleriyle elde edilmesi ve nötropenik hastalarda elde edilmesi ve nötropenik hastalarda nötropeni süresini kısaltma etkisini nötropeni süresini kısaltma etkisini göstermesiyle granülosit süspansiyonu göstermesiyle granülosit süspansiyonu transfüzyonu hemen hemen hiç transfüzyonu hemen hemen hiç kullanıkullanıllmamıştır.Öte yandan yeni,etkin mamıştır.Öte yandan yeni,etkin antibiyotiklerin ve immünglobilinlerin klinik antibiyotiklerin ve immünglobilinlerin klinik kullanımlarınınkullanımlarının yaygınlaştırılmasıyla yaygınlaştırılmasıyla enfeksiyonların daha kolay kontrol enfeksiyonların daha kolay kontrol edilmesi granülosit transfüzyonu ihtiyacını edilmesi granülosit transfüzyonu ihtiyacını azaltmıştır.azaltmıştır.

Granülosit süspansiyonu endikasyondan çok Granülosit süspansiyonu endikasyondan çok komplikasyonu olan bir üründür. Bu komplikasyonu olan bir üründür. Bu komplikasyonlar ;komplikasyonlar ;

1)1) Hemolitik Reaksiyonlar: ABO uygun olmayan Hemolitik Reaksiyonlar: ABO uygun olmayan granülosit süspansiyonlarındaki eritrositlerinin granülosit süspansiyonlarındaki eritrositlerinin alıcıda hemoliz yapabilirler.alıcıda hemoliz yapabilirler.

2)2) Febril reaksiyonlar: %10 olguda görülür.(Allo Febril reaksiyonlar: %10 olguda görülür.(Allo immünizasyon) immünizasyon)

3)3) Akut Pulmoner Yetmezlik: Nedenleri Akut Pulmoner Yetmezlik: Nedenleri a)Pnömonili hastalarda transfüze edilen lökositlerin a)Pnömonili hastalarda transfüze edilen lökositlerin

akciğere migrasyonu.akciğere migrasyonu.b)Lökoaglutinin mikroembolilerib)Lökoaglutinin mikroembolileric)Kompleman aktivasyonuc)Kompleman aktivasyonud)Amphotericin B ile aynı anda kullanılması d)Amphotericin B ile aynı anda kullanılması


4)Graft versus host hastalığı:Özellikle immün yetmezliği 4)Graft versus host hastalığı:Özellikle immün yetmezliği olanlarda önem kazanır.olanlarda önem kazanır.

5)CMV enfeksiyonu5)CMV enfeksiyonu Yeni doğan sepsinde yararlı olabileceği belirtilen Yeni doğan sepsinde yararlı olabileceği belirtilen

granülosit süspansiyonu transfüzyonu aşağıdaki granülosit süspansiyonu transfüzyonu aşağıdaki hallerden bir veya birkaçının varlığında düşünülebilir:hallerden bir veya birkaçının varlığında düşünülebilir:

Absolüt nötrofil sayısı 500/ul’ nin altında ve kısa Absolüt nötrofil sayısı 500/ul’ nin altında ve kısa sürede düzelmeyecekse sürede düzelmeyecekse

Kontrol altına alınamayan ateş varsaKontrol altına alınamayan ateş varsa Enfeksiyon etkeni gösterilememişse Enfeksiyon etkeni gösterilememişse Uygun antibiyotik baskısına rağmen 48 saat içinde Uygun antibiyotik baskısına rağmen 48 saat içinde

ateş kontrol edilemiyorsa ve hastanın genel durumu ateş kontrol edilemiyorsa ve hastanın genel durumu bozuluyorsa bozuluyorsa

Kronik granülomatöz hastalıklarda enfeksiyonlarda Kronik granülomatöz hastalıklarda enfeksiyonlarda antibiyotik tedavi yetersiz kalıyorsa.antibiyotik tedavi yetersiz kalıyorsa.


Trombosit Suspansiyonu Trombosit Suspansiyonu Transfuzyon EndikasyonlarıTransfuzyon Endikasyonları

Trombosit sayısının üretimde azalma/yıkımda Trombosit sayısının üretimde azalma/yıkımda artmaya bağlı azalma durumunda veya trombosit artmaya bağlı azalma durumunda veya trombosit fonksiyonlarının herediter/akkiz nedenlerle fonksiyonlarının herediter/akkiz nedenlerle bozulduğu durumlarda trombosit suspansiyonu bozulduğu durumlarda trombosit suspansiyonu kullanılır.Günümüzde trombosit transfuzyonunun kullanılır.Günümüzde trombosit transfuzyonunun gerektiği trombositopeniler malingn hastalıklara gerektiği trombositopeniler malingn hastalıklara bağlı olanlardır.Bunlarda üretime bağlı azlık varsa bağlı olanlardır.Bunlarda üretime bağlı azlık varsa transfüzyona yanıt iyi yıkım ve tüketim artışına transfüzyona yanıt iyi yıkım ve tüketim artışına bağlı ise yanıt iyi değildir.bağlı ise yanıt iyi değildir.

Trombosit fonksiyon bozukluğu kardiyopulmoner Trombosit fonksiyon bozukluğu kardiyopulmoner bypass ve aspirin kullanımı gibi nedenlere bağlı bypass ve aspirin kullanımı gibi nedenlere bağlı ise yise yaanıt gene iyi , üremi gibi sistemik bir nedene nıt gene iyi , üremi gibi sistemik bir nedene bağlı ise iyi değildir.bağlı ise iyi değildir.

Herediter trombosit fonksiyon bozukluklarında Herediter trombosit fonksiyon bozukluklarında alloimmunizasyondan kaçınmak için, ciddi alloimmunizasyondan kaçınmak için, ciddi kanama olmadıkça transfüzyon önerilmez.kanama olmadıkça transfüzyon önerilmez.

Trombosit Suspansiyonu Trombosit Suspansiyonu Transfuzyon Endikasyonları Transfuzyon Endikasyonları

devamdevam Trombosit transfüzyonu için en önemli kriter Trombosit transfüzyonu için en önemli kriter

kanamadır.Ancak transfüzyona karar verirken kanamadır.Ancak transfüzyona karar verirken klinlik bulgular bir bütün halinde klinlik bulgular bir bütün halinde değerlendirilmelidir.Hastanın trombosit sayısında değerlendirilmelidir.Hastanın trombosit sayısında azalmadan başka koagulasyon defektinin olup azalmadan başka koagulasyon defektinin olup olmadığı(DİC gibi),kontrol altına alınamayan olmadığı(DİC gibi),kontrol altına alınamayan nötropenik ateş-sepsis ,mukozit nötropenik ateş-sepsis ,mukozit splenomegali,trombosit fonksiyonunu bozan ilaç splenomegali,trombosit fonksiyonunu bozan ilaç kullanımı,üremi,ağır anemi,akut lösemilerde kullanımı,üremi,ağır anemi,akut lösemilerde hiperlökositoz,bazı tm tipleri(metastatik malign hiperlökositoz,bazı tm tipleri(metastatik malign melanom) tablonun ağırlaşmasına vemelanom) tablonun ağırlaşmasına ve daha kolay daha kolay kanamalara neden olmaktadır.kanamalara neden olmaktadır.

Burada önemli olan kanama gelişmeden Burada önemli olan kanama gelişmeden trombosit sayısını risk sınırlarının üzerine trombosit sayısını risk sınırlarının üzerine çıkarmaktır.Bu durumda proflaktik trombosit çıkarmaktır.Bu durumda proflaktik trombosit transfüzyonu kavramı ile karşılaşılmaktadır.transfüzyonu kavramı ile karşılaşılmaktadır.


devamdevam Genel olarak ek bir risk faktörü yoksa Genel olarak ek bir risk faktörü yoksa

trombosit sayısı 20x10trombosit sayısı 20x109 9 /L altına indiğinde /L altına indiğinde proflaktik trombosit suspansiyonu proflaktik trombosit suspansiyonu transfüzyonu yapılır. Trombosit transfüzyonu yapılır. Trombosit fonksiyonları normal ve vasküler fonksiyonları normal ve vasküler problemleri olayanlarda 5x10problemleri olayanlarda 5x1099 /L /L üzerindeki trombosit sayılarında kanama üzerindeki trombosit sayılarında kanama beklenmezken bu sayının altındaki beklenmezken bu sayının altındaki sayılarda yaşamı tehdit eden spontan sayılarda yaşamı tehdit eden spontan kanamalar olabilir.Buna göre 10-50x10kanamalar olabilir.Buna göre 10-50x109 9 /L /L arasında spontan kanama arasında spontan kanama beklenmemekte, ancak cerrahi girişim , beklenmemekte, ancak cerrahi girişim , travma gibi etkenler var ise kanama travma gibi etkenler var ise kanama görülebilmektedir.görülebilmektedir.


devamdevam Diğer yandan yoğun kemoterapiler sırasında gelişen uzun Diğer yandan yoğun kemoterapiler sırasında gelişen uzun

süreli aplazi dönemlerinde bu eşik değerlerde fazla süreli aplazi dönemlerinde bu eşik değerlerde fazla miktarda trombosit transfüzyonu yapmak miktarda trombosit transfüzyonu yapmak alloimminüzasyonu hızlandıracaktır ve sonraki alloimminüzasyonu hızlandıracaktır ve sonraki transfuzyonların etkinliğini azalma maliyette artma, transfuzyonların etkinliğini azalma maliyette artma, enfeksiyonlarla ilgili komplikasyonlarda artmaya yol enfeksiyonlarla ilgili komplikasyonlarda artmaya yol açacaktır.O halde eşik değerlerin net olarak belirlenmesi açacaktır.O halde eşik değerlerin net olarak belirlenmesi gereklidir.Bu konuyla ilgili tam bir fikir birliği olmasa da;gereklidir.Bu konuyla ilgili tam bir fikir birliği olmasa da;

Trombosit sayısının 10x10Trombosit sayısının 10x109 9 /L ‘den az olması/L ‘den az olması Trombosit sayısının 10-20x10Trombosit sayısının 10-20x109 9 /L arası iken 38/L arası iken 3800C üzerinde C üzerinde

ateş,sepsis,,ilaç(antibiyotik) kullanılması hali,başka bir ateş,sepsis,,ilaç(antibiyotik) kullanılması hali,başka bir koagulasyon faktörü eksikliği veya heparin kullanıyor olması koagulasyon faktörü eksikliği veya heparin kullanıyor olması yada kemik iliği ,lomber ponksiyon gibi işlemlerin yapılacak yada kemik iliği ,lomber ponksiyon gibi işlemlerin yapılacak olması,olması,

Trombosit sayısı 20x10Trombosit sayısı 20x109 9 /L üzerinde iken major kanamanın /L üzerinde iken major kanamanın varlığı veya majör cerrahi girişim planlanması proflaktik varlığı veya majör cerrahi girişim planlanması proflaktik trombosit transfüzyonunu gerektirir.trombosit transfüzyonunu gerektirir.


devamdevam Yukarıdaki bilgiler ışığı altındaYukarıdaki bilgiler ışığı altındaa)a) Hematolojik maligniteli hastaların indHematolojik maligniteli hastaların indüüksiyon ksiyon

tedavileri sırasında blast sayısı yükseldiğinde tedavileri sırasında blast sayısı yükseldiğinde SSS’e kanama riski artar proflaktik transfüzyon SSS’e kanama riski artar proflaktik transfüzyon eşiği yüksek tutulmalıdır.eşiği yüksek tutulmalıdır.

b)b) Aplastik anemi veya myelodisplastik sendrom Aplastik anemi veya myelodisplastik sendrom gibi hastgibi hastaanın Kİ nakil şansı yok tam şifa nın Kİ nakil şansı yok tam şifa beklenemiyorsa mümkün olan en düşük beklenemiyorsa mümkün olan en düşük değerde trombosit susp. verilmelidir.değerde trombosit susp. verilmelidir.

c)c) Solid tümörlerde genellikle Kİ’nin aplazi süresi Solid tümörlerde genellikle Kİ’nin aplazi süresi kısa olmasınakısa olmasına bağlı bağlı özellikle SSS’ne metastaz özellikle SSS’ne metastaz yapmış Malign Melanomda eşik değer yüksek yapmış Malign Melanomda eşik değer yüksek tutulmalıdır.tutulmalıdır.


devamdevamd) Aspirin alanlarda major cerrahi girişimden d) Aspirin alanlarda major cerrahi girişimden

10 gün önce ilaç kesilmelidir.Operasyon 10 gün önce ilaç kesilmelidir.Operasyon sırasında trombosit sayısı 50x10sırasında trombosit sayısı 50x1099/L den az /L den az ise trombosit süspansiyonu ise trombosit süspansiyonu önerilir.Karaciğer transplantasyonlarında önerilir.Karaciğer transplantasyonlarında özel hemostaz problemleri olabilir ve özel hemostaz problemleri olabilir ve trombosit transfüzyonu trombosit transfüzyonu gerekebilir.Transfüzyona ek olarak gerekebilir.Transfüzyona ek olarak karaciğer transplantasyonları ve karaciğer transplantasyonları ve kardiyovasküler cerrahi olgularında kardiyovasküler cerrahi olgularında trombosit koruyucu etkileri nedeni ile trombosit koruyucu etkileri nedeni ile antifibrinolitik ajanlar denenebilir.antifibrinolitik ajanlar denenebilir.


devamdevam Tam kandan elde edilen 1 Ü trombosit 75 Tam kandan elde edilen 1 Ü trombosit 75

kg ağırlığındaki bir erişkinin trombosit kg ağırlığındaki bir erişkinin trombosit sayısını yaklaşık 5-10x10sayısını yaklaşık 5-10x1099/L artırır.Buna /L artırır.Buna göre istenen sayıya ulaşmak için 6-8Ü göre istenen sayıya ulaşmak için 6-8Ü süspansiyon gerekir.Çocuklarda vücut süspansiyon gerekir.Çocuklarda vücut ağırlığının her 10 kg ‘ı için 1Ü trombosit ağırlığının her 10 kg ‘ı için 1Ü trombosit yeterli olmaktadır.yeterli olmaktadır.

Pratikte trombosit transfüzyonlarına yanıt Pratikte trombosit transfüzyonlarına yanıt kanamanın durması ve trombosit kanamanın durması ve trombosit sayısındaki artışla değerlendirilir.Trombosit sayısındaki artışla değerlendirilir.Trombosit sayısının 50.000-70.000/mmsayısının 50.000-70.000/mm3’3’e e yükseltilmesi major kanamalar dahil birçok yükseltilmesi major kanamalar dahil birçok sorunu çözer.sorunu çözer.

Işınlanmış Hücre suspansiyonu Işınlanmış Hücre suspansiyonu transfuzyonu endikasyonlarıtransfuzyonu endikasyonları

Lenfosit ve lökositler yabancı doku antijenleri Lenfosit ve lökositler yabancı doku antijenleri taşıyan kan hücreleridir. İçerisinde bu kan ve kan taşıyan kan hücreleridir. İçerisinde bu kan ve kan komponentleri sakomponentleri sağğlam kişiler tarafından lam kişiler tarafından reddedilir. İmmun sistemi zayıf kişilerde bu reddedilir. İmmun sistemi zayıf kişilerde bu reddedilemez ve transfüze edilen bu sağlıklı reddedilemez ve transfüze edilen bu sağlıklı hücreler hastayı yabancı tanır ve aktive olur, hücreler hastayı yabancı tanır ve aktive olur, çoğalarak hastanın dokularını infiltre eder organ çoğalarak hastanın dokularını infiltre eder organ fonksiyonlarını bozarak hastanın ölümüne yol fonksiyonlarını bozarak hastanın ölümüne yol açan Graft Versus Host Hastalığına(GVHH) neden açan Graft Versus Host Hastalığına(GVHH) neden olur. Buna transfuzyonla ilişkili GVHH(TİGVHH) olur. Buna transfuzyonla ilişkili GVHH(TİGVHH) denir.Oluşması için 1x10denir.Oluşması için 1x1077/kg lenfosit /kg lenfosit yeterlidir.Transfuzyondan 1-2 hafta sonra(20-30) yeterlidir.Transfuzyondan 1-2 hafta sonra(20-30) başlar.başlar.

Tedavisi zor pahalı ve başarısı azdır.En iyi yöntem Tedavisi zor pahalı ve başarısı azdır.En iyi yöntem hastalığın oluşmasını önlemektir. En iyi yöntem hastalığın oluşmasını önlemektir. En iyi yöntem transfüze edilecek kanın içindeki immunolojik transfüze edilecek kanın içindeki immunolojik aktif hücrelerin gamma ışınları ile ışınlanıp aktif hücrelerin gamma ışınları ile ışınlanıp çoğalma yeteneklerini önlemektir.Böylece çoğalma yeteneklerini önlemektir.Böylece fonksiyonel yönden aktif fakat üreyemediğinden fonksiyonel yönden aktif fakat üreyemediğinden dokuları infiltre edip TİGVHH yapamayacaklardır.dokuları infiltre edip TİGVHH yapamayacaklardır.

Taze Donmuş Plazma Taze Donmuş Plazma Transfüzyonu EndikasyonlarıTransfüzyonu Endikasyonları

Taze donmuş plazma,pıhtılaşma faktörü (II, V, VII, X, XI, XIII Taze donmuş plazma,pıhtılaşma faktörü (II, V, VII, X, XI, XIII gibi) eksiklikleri nedeniyle protrombin ve/veya parsiyel gibi) eksiklikleri nedeniyle protrombin ve/veya parsiyel tromboplastin zamanı normalin 1.5 katının üzerinde olan tromboplastin zamanı normalin 1.5 katının üzerinde olan hastalarda kanamayı durdurmak yada bu hastalara hastalarda kanamayı durdurmak yada bu hastalara uygulanacak invaziv girişimlerinden önce kanamayı uygulanacak invaziv girişimlerinden önce kanamayı önlemek amacıyla kullanılır.önlemek amacıyla kullanılır.

Warfarin etkisini hızla geri döndürdüğünden Warfarin alan Warfarin etkisini hızla geri döndürdüğünden Warfarin alan ve aktif olarak kanayan hastalarla acil olarak ameliyata ve aktif olarak kanayan hastalarla acil olarak ameliyata alınacaklarda K vitamininin etkisini göstermesi için 12 saat alınacaklarda K vitamininin etkisini göstermesi için 12 saat beklenemeyecekse taze donmuş plazma verilerek beklenemeyecekse taze donmuş plazma verilerek pıhtılaşma bozukluğu düzeltilebilir.Masif tansfüzyon pıhtılaşma bozukluğu düzeltilebilir.Masif tansfüzyon yapılanlarda gelişen pıhtılaşma faktörü eksikliklerinin yapılanlarda gelişen pıhtılaşma faktörü eksikliklerinin laboratuvar tetkiklerle de gösterilmesi halinde taze donmuş laboratuvar tetkiklerle de gösterilmesi halinde taze donmuş plazma transfüzyonu önerilir.Gene trombotik plazma transfüzyonu önerilir.Gene trombotik trombostopenik purpurada plazma exchange işleminde trombostopenik purpurada plazma exchange işleminde replasman sıvısı olarak TDP kullanılır.Ayrıca akut DIC replasman sıvısı olarak TDP kullanılır.Ayrıca akut DIC olgularında tüketime bağlı kanama bozukluklarının ağır olgularında tüketime bağlı kanama bozukluklarının ağır karaciğer hastalıklarında pıhtılaşma faktörü yapımındaki karaciğer hastalıklarında pıhtılaşma faktörü yapımındaki azalmaya bağlı kanama bozukluklarının düzeltilmesinde azalmaya bağlı kanama bozukluklarının düzeltilmesinde plazma protein C ,protein S ve anti trombin III eksikliklerinin plazma protein C ,protein S ve anti trombin III eksikliklerinin tedavisinde transfüzyon endikasyonları vardır. tedavisinde transfüzyon endikasyonları vardır.

Damar içi hacmi artırmak için TDP Damar içi hacmi artırmak için TDP kullanılması yanlış bir uygulamadır.kullanılması yanlış bir uygulamadır.

Transfüzyon dozu hastanın klinik durumu v Transfüzyon dozu hastanın klinik durumu v altta yatan hastalığın şiddeti ile altta yatan hastalığın şiddeti ile ilgilidir.Erişkinde genellikle vücut ağırlığının ilgilidir.Erişkinde genellikle vücut ağırlığının her bir kilosu için 12-15 ml TDP verilir ve her bir kilosu için 12-15 ml TDP verilir ve yanıt laboratuvar testleriyle yanıt laboratuvar testleriyle değerlendirilir.Protrombin ve/veya parsiyel değerlendirilir.Protrombin ve/veya parsiyel tromboplastin zamanında düzelme tromboplastin zamanında düzelme tedavinin etkinliğini gösterir.Testlerin tedavinin etkinliğini gösterir.Testlerin sonucuna göre tedavi aralığı sonucuna göre tedavi aralığı belirlenir.Hastanın hemodinamik durumu belirlenir.Hastanın hemodinamik durumu dikkate alınarak 200 ml’ den daha hızlı dikkate alınarak 200 ml’ den daha hızlı transfüzyon önerilemez. transfüzyon önerilemez.

Taze Donmuş Plazma Taze Donmuş Plazma Transfüzyonu EndikasyonlarıTransfüzyonu Endikasyonları

Kriyopresipitat Transfüzyonu Kriyopresipitat Transfüzyonu Endikasyonları Endikasyonları

Kriyopresipitat konsantre fibrinojen içeren tek Kriyopresipitat konsantre fibrinojen içeren tek kaynaktır.Günümüzde kriyopresiptat kullanımının temel kaynaktır.Günümüzde kriyopresiptat kullanımının temel endikasyonu fibrinojen replasmanıdır.Ayrıca Hemofili A endikasyonu fibrinojen replasmanıdır.Ayrıca Hemofili A olgularında (F –VIII replasmanı), Von Willebrand hastalığında olgularında (F –VIII replasmanı), Von Willebrand hastalığında ve F XIII replasmanı için kullanılır.Viral inaktivasyon ve F XIII replasmanı için kullanılır.Viral inaktivasyon işlemlerinden geçirilmiş pıhtılaşma faktörü konsantrelerinin işlemlerinden geçirilmiş pıhtılaşma faktörü konsantrelerinin ticari olarak satılmasından sonra kriyopresipitat kullanımı ticari olarak satılmasından sonra kriyopresipitat kullanımı azalmıştır.azalmıştır.

Kriyopresipitat dozu,plazma hacmi dikkate alınarak Kriyopresipitat dozu,plazma hacmi dikkate alınarak hesaplanır.70 kg’ lık bir erişkinde fibrinojeni hemostatik hesaplanır.70 kg’ lık bir erişkinde fibrinojeni hemostatik doza yükseltebilmek için 10 ünite kriyoprespitat doza yükseltebilmek için 10 ünite kriyoprespitat verilmelidir.Bu dozla fibrinogende 75 mg/dl’ lik, F-VIII verilmelidir.Bu dozla fibrinogende 75 mg/dl’ lik, F-VIII düzeyinde %30’ luk artış beklenir.Çözüldükten sonra 6 saat düzeyinde %30’ luk artış beklenir.Çözüldükten sonra 6 saat içinde kullanılmalıdır.İnfüzyon hastanın tolere edebileceği içinde kullanılmalıdır.İnfüzyon hastanın tolere edebileceği en hızlı şekilde yapılmalıdır.Kanamanın durması yada en hızlı şekilde yapılmalıdır.Kanamanın durması yada önlenmesi tedavinin başarısını gösterir.Tedavinin etkinliğini önlenmesi tedavinin başarısını gösterir.Tedavinin etkinliğini anlamak,tedavi aralığını ve sıklığını belirlemek için anlamak,tedavi aralığını ve sıklığını belirlemek için laboratuvar testleri yapılmalıdır.laboratuvar testleri yapılmalıdır.

TRANSFÜZYON PRATİĞİTRANSFÜZYON PRATİĞİ

Transfüzyon PratiğiTransfüzyon Pratiği

Modern kan transfüzyon tedavisinde amaç Modern kan transfüzyon tedavisinde amaç öncelikle eksiklikleri yerine koymaktır.Bu öncelikle eksiklikleri yerine koymaktır.Bu nedenle etkili bir kan transfüzyon tedavisi nedenle etkili bir kan transfüzyon tedavisi kan komponent tedavisidir.kan komponent tedavisidir.

Kan her biri ayrı biKan her biri ayrı birreerr fonksiyona sahip son fonksiyona sahip son derece spesifik yapılardan oluşmuş bir derece spesifik yapılardan oluşmuş bir bütün, canlı bir dokudur.Bu yüzden kan bütün, canlı bir dokudur.Bu yüzden kan transfüzyonu aslında bir doku, bir organ transfüzyonu aslında bir doku, bir organ transplantasyonudur.Günümüz tıbbında transplantasyonudur.Günümüz tıbbında kan paranteral bir solüsyon olarak kan paranteral bir solüsyon olarak kullanılmaktan çıkmış her parçası işe kullanılmaktan çıkmış her parçası işe yarayan ilaç gibi düşünülmeye yarayan ilaç gibi düşünülmeye başlanmıştır.başlanmıştır.

Transfüzyon PratiğiTransfüzyon Pratiği

Komponent tedavisinin avantajları Komponent tedavisinin avantajları şunlardır:şunlardır:

1)1) Gerekli komponentlerin transfüze Gerekli komponentlerin transfüze edilebilmesi tedavinin başarısını artırıredilebilmesi tedavinin başarısını artırır

2)2) Sadece gerekli komponentlerin Sadece gerekli komponentlerin transfüzyonu yan etkileri azaltır.transfüzyonu yan etkileri azaltır.

3)3) Bir ünite tam kan birkaç hastayı tedavi Bir ünite tam kan birkaç hastayı tedavi edebilecek komponentlere ayrılabiliredebilecek komponentlere ayrılabilir

4)4) RezReziiduel komponentler daha uzun süre duel komponentler daha uzun süre saklanabilir.saklanabilir.

Transfüzyon PratiğiTransfüzyon Pratiği Kaynağı insan olduğundan kanın çok dikkatli Kaynağı insan olduğundan kanın çok dikkatli

kullanılması ve suistimal edilmemesi gerekir.Bu kullanılması ve suistimal edilmemesi gerekir.Bu nedenle transfüzyona karar vermeden hekimin nedenle transfüzyona karar vermeden hekimin dikkat etmesi gereken birkaç nokta vardır.dikkat etmesi gereken birkaç nokta vardır.

1)1) Hastada gerçekten transfüzyon endikasyonu var Hastada gerçekten transfüzyon endikasyonu var mıdır?mıdır?

2)2) Eğer bu endikasyon varsa ihtiyaç duyulan Eğer bu endikasyon varsa ihtiyaç duyulan komponent nedir?komponent nedir?

3)3) Hastaya kaç ünite transfüzyon yapılması Hastaya kaç ünite transfüzyon yapılması gerekecektir?gerekecektir?

4)4) Verilecek kan ve kan ürününün hastaya yararları Verilecek kan ve kan ürününün hastaya yararları ve zararları ne olabilir?ve zararları ne olabilir?

1. sorunun cevabı kesinlikle EVET, 4. sorununda 1. sorunun cevabı kesinlikle EVET, 4. sorununda cevabı da yararı zararından fazla olmalıdır.cevabı da yararı zararından fazla olmalıdır.

Transfüzyon Pratiğinde özel Transfüzyon Pratiğinde özel uygulamalaruygulamalar

Otolog transfüzyon; hastanın kendi Otolog transfüzyon; hastanın kendi kanının alınması saklanması ve kanının alınması saklanması ve gerektiğinde hastaya gerektiğinde hastaya transfuzyonudur.transfuzyonudur.

Günümüzde dört tip otolog Günümüzde dört tip otolog transfüzyon yöntemi vardır.transfüzyon yöntemi vardır.

1.1. Preoperatif deposit/donasyonPreoperatif deposit/donasyon2.2. Akut normovolemik hemodilusyonAkut normovolemik hemodilusyon3.3. İntraoperatif salvageİntraoperatif salvage4.4. Postoperatif salvagePostoperatif salvage

Tecnical Manual 1996 12.ed. AmeTecnical Manual 1996 12.ed. American Association of Blood Banksrican Association of Blood Banks

Bazı operasyon tipleri için Bazı operasyon tipleri için maksimum cerrahi kan şemasımaksimum cerrahi kan şeması

2 ünite

2 ünite

4 ünite

4 ünite

4 ünite

6 ünite

Koroner bypass,çocuk

Lobektomi

Koroner bypass,erişkin

Aortik bypass

Femoral-popliteal bypass

Anevrizma rezeksiyonu

2 ünite

2 ünite

Kolon rezeksiyonu

Laparatomi

Kan miktarıOperasyon türü

TRANSFÜZYON TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI REAKSİYONLARI

İmmünolojik Transfüzyon İmmünolojik Transfüzyon ReaksiyonlarıReaksiyonları

1.1. Akut Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonları(HTR) Akut Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonları(HTR) HTR antijen,antikor reaksiyonuyla başlatılan; kompleman ve koagülasyon HTR antijen,antikor reaksiyonuyla başlatılan; kompleman ve koagülasyon

sistemlerinin aktive edildiği ve endokrin yanıtların başlatıldığı sistemlerinin aktive edildiği ve endokrin yanıtların başlatıldığı durumdur.Şok,DIC ve akut renal yetmezlikle sonuçlanabilir.HTR’ ı durumdur.Şok,DIC ve akut renal yetmezlikle sonuçlanabilir.HTR’ ı daima verici kanın ABO tiplendirme ve tanımlanmasına ait hatalarla daima verici kanın ABO tiplendirme ve tanımlanmasına ait hatalarla yanlış kan verilmesinden kaynaklanır.Diğer kan gruplarında yanlış kan verilmesinden kaynaklanır.Diğer kan gruplarında uyumsuzluk sonucuda allo antikorlarla alıcıda hemoliz görülebilir.uyumsuzluk sonucuda allo antikorlarla alıcıda hemoliz görülebilir.

Akut HTR şüphesinde hasta başında yapılacaklar ;Akut HTR şüphesinde hasta başında yapılacaklar ;a)a) Transfüzyon hemen durdurulur.Sorumlu hekime haber verilir.Transfüzyon hemen durdurulur.Sorumlu hekime haber verilir.b)b) Normal serum fizyolojik ile IV yol açık tutulur.Normal serum fizyolojik ile IV yol açık tutulur.c)c) Hasta yatağı başında bütün etiketlerin,formların ve tanımların o Hasta yatağı başında bütün etiketlerin,formların ve tanımların o

hasta için olup olmadığı kontrol edilir.hasta için olup olmadığı kontrol edilir.d)d) Şüphelendiğimiz kan transfüzyon reaksiyonunu ivedilikle kan Şüphelendiğimiz kan transfüzyon reaksiyonunu ivedilikle kan

bankası personeline bildirilir.bankası personeline bildirilir.e)e) Mümkün olan en kısa sürede mekanik hemolizMümkün olan en kısa sürede mekanik hemolizdenden sakınarak sakınarak

aldığımız kan örneklerini kan bankasına kan torbası,iğnesiz aldığımız kan örneklerini kan bankasına kan torbası,iğnesiz transfüzyon seti birlikte kullanılan IV çözeltileri ilgili form ve transfüzyon seti birlikte kullanılan IV çözeltileri ilgili form ve etiketleri ile birlikte iletiniz.etiketleri ile birlikte iletiniz.

f)f) Akut hemolizin değerlendirilmesi için diğer kan ve idrar örneklerini Akut hemolizin değerlendirilmesi için diğer kan ve idrar örneklerini kan bankası yöneticisi veya hastanın hekiminin yönetiminde kan bankası yöneticisi veya hastanın hekiminin yönetiminde gönderiniz.gönderiniz.

a)Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonları


1)1) Hipotansiyonla mücadele Hipotansiyonla mücadele

2)2) Yeterli renal kan akımının Yeterli renal kan akımının sağlanması sağlanması

a)Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonlarının Tedavi İlkeleri


2. 2. Gecikmiş Hemolitik Transfüzyon Gecikmiş Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonları(HTRReaksiyonları(HTR))

a)a) Primer İmmünizasyonPrimer İmmünizasyon

b)b) Anamnestik Reaksiyonlar Anamnestik Reaksiyonlar

a)Hemolitik Transfüzyon Reaksiyonları

Transfüzyon sırasında veya sonrasında hemoliz bulguları gibi Transfüzyon sırasında veya sonrasında hemoliz bulguları gibi belirgin bir nedeni olmaksızın vücut ısısının +1 ‘C den fazla belirgin bir nedeni olmaksızın vücut ısısının +1 ‘C den fazla yükselmesidir.FNHTR aslında klinik açyükselmesidir.FNHTR aslında klinik açııdan hastaları bir miktar dan hastaları bir miktar rahatsız etmesi dışında pek önem taşımamaktadır.rahatsız etmesi dışında pek önem taşımamaktadır.

Ancak ateş transfüzyonunun en korkulan reaksiyonlarından olan Ancak ateş transfüzyonunun en korkulan reaksiyonlarından olan HTR nın ve bakteriyal reaksiyonlarının sık ve erken dönemde açığa HTR nın ve bakteriyal reaksiyonlarının sık ve erken dönemde açığa çıkan bir bulgusu olabilmektedir.Sırt ağrısı,baş ağrısı,nefes darlığı, çıkan bir bulgusu olabilmektedir.Sırt ağrısı,baş ağrısı,nefes darlığı, hemoglobinüri ,şok ve DIC bağlı kanama gibi eşlik eden bulgular hemoglobinüri ,şok ve DIC bağlı kanama gibi eşlik eden bulgular ön planda hemolitik reaksiyonu düşündürürken ateşle birlikte ön planda hemolitik reaksiyonu düşündürürken ateşle birlikte titreme, bulantı ,kusma , ishal, şok, solunum sistemine ve/veya titreme, bulantı ,kusma , ishal, şok, solunum sistemine ve/veya DIC e ait belirti bulgular transfüzyonla geçen bakteriyal DIC e ait belirti bulgular transfüzyonla geçen bakteriyal enfeksiyonu akla getirmektedir. Ateş tüm bu tabloların ilk belirtisi enfeksiyonu akla getirmektedir. Ateş tüm bu tabloların ilk belirtisi olacağından transfüzyon hemen durdurulmalı ve yaşamı tehdit olacağından transfüzyon hemen durdurulmalı ve yaşamı tehdit eden reaksiyon olup olmadığı hemen araştırılmalıdır.eden reaksiyon olup olmadığı hemen araştırılmalıdır.


b)Hemolitik Olmayan Ateşe Bağlı Transfüzyon Reaksiyonları(FNHTR)

Başka bir nedene bağlı olmaksızın transfüzyon Başka bir nedene bağlı olmaksızın transfüzyon sonrası gelişen solunum sıkıntısı hipoksi ve sonrası gelişen solunum sıkıntısı hipoksi ve pulmoner infiltrasyonlar ile kendini gösteren pulmoner infiltrasyonlar ile kendini gösteren şiddetli ve akut bir transfüzyon şiddetli ve akut bir transfüzyon reaksiyonudur.Vericinin plazmasında bulunan reaksiyonudur.Vericinin plazmasında bulunan lökositlere karşı gelişmiş antikorların ransfüzyon lökositlere karşı gelişmiş antikorların ransfüzyon ile alıcıya geçmesi sonrasında pulmoner alanda ile alıcıya geçmesi sonrasında pulmoner alanda lökostaz ve lökosit aktivasyonu oluşmakta ve lökostaz ve lökosit aktivasyonu oluşmakta ve buna bağlı kapiller sızıntı ve pulmoner hasar buna bağlı kapiller sızıntı ve pulmoner hasar gözlenmektedir.5000 transfüzyonda bir görüldüğü gözlenmektedir.5000 transfüzyonda bir görüldüğü bildirilmektedir, kadın-erkek oranı eşittir ve her bildirilmektedir, kadın-erkek oranı eşittir ve her yaşta görülebilir. yaşta görülebilir.

c) Transfüzyona Bağlı Akut Akciğer Hasarı(TRALI)

İmmünolojik Transfüzyon Reaksiyonları


TRALI transfüzyona başladıktan sonra ilk 6 saat TRALI transfüzyona başladıktan sonra ilk 6 saat içinde gelişen solunum sıkıntısı şeklinde içinde gelişen solunum sıkıntısı şeklinde kendini gösterir.Şiddetli çift taraflı pulmoner kendini gösterir.Şiddetli çift taraflı pulmoner ödem hipoksi ateş ve akciğer grafisinde orta ve ödem hipoksi ateş ve akciğer grafisinde orta ve alt zonlarda perihiler ve nodüler gölgelenmeler alt zonlarda perihiler ve nodüler gölgelenmeler izlenmektedir.Aktif enfeksiyon varlığının, izlenmektedir.Aktif enfeksiyon varlığının, sitokin tedavisi uygulanmasının,operasyon sitokin tedavisi uygulanmasının,operasyon geçirilmesinin veya masif transfüzyon geçirilmesinin veya masif transfüzyon yapılmasının hazırlayıcı faktör olarak rol yapılmasının hazırlayıcı faktör olarak rol oynayacağı bildirilmektedir. oynayacağı bildirilmektedir.



Bu komplikasyonlar tam kan eritrosit konsantreleri Bu komplikasyonlar tam kan eritrosit konsantreleri TDP Kriyopresipitat ve trombosit konsantreleri gibi TDP Kriyopresipitat ve trombosit konsantreleri gibi plazma içeriği yüksek olan komponentlerin plazma içeriği yüksek olan komponentlerin transfüzyondan sonra rastlanmaktadır.transfüzyondan sonra rastlanmaktadır.

TRALI 'yi klinik olarak ARDS'den ayırmak olası TRALI 'yi klinik olarak ARDS'den ayırmak olası değildir. Bu yüzden transfüzyondan bir süre sonra değildir. Bu yüzden transfüzyondan bir süre sonra gelişen ARDS' de TRALI akla gelmelidir.ARDS' den gelişen ARDS' de TRALI akla gelmelidir.ARDS' den farklı olarak TRALI kendini sınırlayan bir tablodur.48 – farklı olarak TRALI kendini sınırlayan bir tablodur.48 – 96 saat içinde kendiliğinden düzelmektedir.Kardiyak 96 saat içinde kendiliğinden düzelmektedir.Kardiyak nedenlere bağlı gelişen pulmoner ödem tablosunun nedenlere bağlı gelişen pulmoner ödem tablosunun TRALI ' den ayrılması gerekir.TRALI olan hastalarda TRALI ' den ayrılması gerekir.TRALI olan hastalarda CVP Pulmoner Kateter Basınçlarının normal olması CVP Pulmoner Kateter Basınçlarının normal olması tanı için yardımcıdır.tanı için yardımcıdır.



Hastanın lökositleriyle reaksiyona giren HLA veya Hastanın lökositleriyle reaksiyona giren HLA veya diğer lökositlere özel antijenlere karşı gelişmiş diğer lökositlere özel antijenlere karşı gelişmiş antikorların, verici veya transfüzyon yapılan antikorların, verici veya transfüzyon yapılan komponentin plazmasında gösterilmesi ile tanı komponentin plazmasında gösterilmesi ile tanı desteklenebilir.desteklenebilir.

TRALI gelişen olguların tedavisinde mutlaka hızlı TRALI gelişen olguların tedavisinde mutlaka hızlı bir şekilde solunum desteği bir şekilde solunum desteği sağlanmalıdır.Genellikle entübasyonun ardından sağlanmalıdır.Genellikle entübasyonun ardından oksijen verilmesi ve mekanik ventilasyona oksijen verilmesi ve mekanik ventilasyona geçilmesi gerekmektedir. Steroigeçilmesi gerekmektedir. Steroiddler ne kadar ler ne kadar kullanılmaktaysa da etkileri tartışmalıdır.Diüretik kullanılmaktaysa da etkileri tartışmalıdır.Diüretik verilmesine gerek yoktur.verilmesine gerek yoktur.



Destek tedavisiyle TRALI genellikle 48 -96 saat Destek tedavisiyle TRALI genellikle 48 -96 saat içinde düzelmekte pulmoner infiltratların içinde düzelmekte pulmoner infiltratların düzelmesi 1-4 gün içinde düzelmesi 1-4 gün içinde gerçekleşmeketedir.Yaklaşık %20 olguda bu gerçekleşmeketedir.Yaklaşık %20 olguda bu süre 1 haftaya kadar uzayabilmektedir.Kısa süre 1 haftaya kadar uzayabilmektedir.Kısa sürede düzelen hastalarda uzun dönem sekel sürede düzelen hastalarda uzun dönem sekel izlenmemektedir.Mortalite oranı %5 olarak izlenmemektedir.Mortalite oranı %5 olarak bildirilmektedir. bildirilmektedir.



Genellikle kan komponenetlerinde bulunan plazmada Genellikle kan komponenetlerinde bulunan plazmada yer alan proteinlere ve nadiren diğer maddelere karşı yer alan proteinlere ve nadiren diğer maddelere karşı gelişen bu reaksiyonlarda immunolojik olan veya gelişen bu reaksiyonlarda immunolojik olan veya olmayan bazı mekanizmalar rol oynamaktadır.Allerjik olmayan bazı mekanizmalar rol oynamaktadır.Allerjik reaksiyonlar lokal deri reaksiyonları (ürtiker veya reaksiyonlar lokal deri reaksiyonları (ürtiker veya anjiyoödem) şeklinde kendini gösterebileceği gibi anjiyoödem) şeklinde kendini gösterebileceği gibi hafiften ağır derecelere kadar değişen şiddette hafiften ağır derecelere kadar değişen şiddette sistemik reaksiyonlar (hırıltılı solunum nefes darlığı sistemik reaksiyonlar (hırıltılı solunum nefes darlığı yaygın ültiker/anjioödem obstrüktif larenks ödemi şok yaygın ültiker/anjioödem obstrüktif larenks ödemi şok aritmi bilinç kaybı ) şeklinde izlenebilmektedir.Nadir aritmi bilinç kaybı ) şeklinde izlenebilmektedir.Nadir izlenmekle beraber anizlenmekle beraber anaaflflaaksi veya anaflaktoid ksi veya anaflaktoid reaksiyonlar transfüzyonun yaşamı tehdit eden reaksiyonlar transfüzyonun yaşamı tehdit eden komplikasyonları arasında yer almaktadır.komplikasyonları arasında yer almaktadır.

d)Ürtiker ve Anaflaktik Reaksiyonlar


Hafif derecelerde de olsa bu reaksiyonlarla Hafif derecelerde de olsa bu reaksiyonlarla karşılaşılınca transfüzyon durdurulmalı ve karşılaşılınca transfüzyon durdurulmalı ve reaksiyonun derecesine göre tedavi hemen reaksiyonun derecesine göre tedavi hemen planlanmalıdır.planlanmalıdır.

Lokal Ürtiker/Anjio ödemLokal Ürtiker/Anjio ödem oral antihistaminik oral antihistaminik Hafif sistemik reaksiyonlarHafif sistemik reaksiyonlar (hırıltılı solunum yaygın (hırıltılı solunum yaygın

ürtiker anjioödem) antihistaminik salbumatol ve/veya ürtiker anjioödem) antihistaminik salbumatol ve/veya inhaler steroidinhaler steroid

Orta derecededeki reaksiyonlarOrta derecededeki reaksiyonlar (nefes darlığı (nefes darlığı obstrüktif larenks ödemi) ek olarak oral prednisolon obstrüktif larenks ödemi) ek olarak oral prednisolon veya IV hidrokortizon +/- IM adrenalin veya IV hidrokortizon +/- IM adrenalin

Şiddetli reaksiyonlar Şiddetli reaksiyonlar (anaflaksi/ anaflaktoid) da ise (anaflaksi/ anaflaktoid) da ise mutlaka IM yanıt yoksa IV adrenalin (0.01 mg/kg) mutlaka IM yanıt yoksa IV adrenalin (0.01 mg/kg) yaşam kurtarıcı olarak kullanılmalıdır.yaşam kurtarıcı olarak kullanılmalıdır.

d)Ürtiker ve Anaflaktik Reaksiyonlar


Kan transfüzyonundan sonra alıcıların bağışıklık Kan transfüzyonundan sonra alıcıların bağışıklık sistemlerinde kısa veya uzun süreli değişiklikler sistemlerinde kısa veya uzun süreli değişiklikler olduğu gösterilmiştir.Bu değişikliklerin bir kısmı olduğu gösterilmiştir.Bu değişikliklerin bir kısmı eritrosit trombosit lökosit ve HLA antijenlerine eritrosit trombosit lökosit ve HLA antijenlerine karşı alloimmünizasyon şeklinde immün sistemin karşı alloimmünizasyon şeklinde immün sistemin uyarılması yönünde gerçekleşirken diğer yandan uyarılması yönünde gerçekleşirken diğer yandan vericiye transfüze edilen komponentin özelliklerine vericiye transfüze edilen komponentin özelliklerine ve alıcının immün durumuna bağlı olarak immün ve alıcının immün durumuna bağlı olarak immün sistemin baskılanması yönünde sistemin baskılanması yönünde gerçekleşebilmektedir.Bu baskılayıcı yanıtların tam gerçekleşebilmektedir.Bu baskılayıcı yanıtların tam olarak nasıl gerçekleştiği bilinmemekle beraber bu olarak nasıl gerçekleştiği bilinmemekle beraber bu olaylardan başlıca vericiye ait lökositlerin sorumlu olaylardan başlıca vericiye ait lökositlerin sorumlu olduğu bilinmektedir.olduğu bilinmektedir.

e)İmmünmodülasyon


TA-GVHD genel olarak deri döküntüsü ishal karaciğer TA-GVHD genel olarak deri döküntüsü ishal karaciğer fonksiyonlarında bozulmayla kendini gösteren fonksiyonlarında bozulmayla kendini gösteren ardından kemik iliğinde hipoplazi ve pansitopeni ile ardından kemik iliğinde hipoplazi ve pansitopeni ile devam eden ve transfüzyon yaklaşık 3-4 hafta sonra devam eden ve transfüzyon yaklaşık 3-4 hafta sonra enfeksiyona bağlı ölümle sonuçlanan önemli bir enfeksiyona bağlı ölümle sonuçlanan önemli bir transfüzyon reaksiyondur.Alıcının bağışıklık transfüzyon reaksiyondur.Alıcının bağışıklık sistemindeki bozukluk alıcı ve verici arasındaki HLA sistemindeki bozukluk alıcı ve verici arasındaki HLA benzerliği gibi bazı risk faktörlerinin saptanmış benzerliği gibi bazı risk faktörlerinin saptanmış olmasına rağmen TA- GVHD günümüzde bile %100 e olmasına rağmen TA- GVHD günümüzde bile %100 e yaklaşan mortalite ve diğer komplikasyonlara göre az yaklaşan mortalite ve diğer komplikasyonlara göre az izlenmesine rağmen etkili bir tedavisizlenmesine rağmen etkili bir tedavisiinin nin bulunmaması nedeniyle transfüzyonun en korkulan bulunmaması nedeniyle transfüzyonun en korkulan komplikasyonları arasında yer almaktadır.komplikasyonları arasında yer almaktadır.

f)Transfüzyona Bağlı Graft Versus Host Hastalığı (TA_GVHD)


Risk taşıyan transfüzyonlarda kan komponenetlerine Risk taşıyan transfüzyonlarda kan komponenetlerine 25 Gy25 Gy dozunda dozunda ı ışınlama yapılması ile korkulan şınlama yapılması ile korkulan komplikasyondan korunmak sağlanabilmektedir.komplikasyondan korunmak sağlanabilmektedir.

Kan komponentleri ışınlama gereksinimlerine göre 3 Kan komponentleri ışınlama gereksinimlerine göre 3 gruba ayrılmaktadırlar gruba ayrılmaktadırlar

1)1)Taşıdıkları yüksek risk nedeniyle her alıcı için Taşıdıkları yüksek risk nedeniyle her alıcı için ışınlanması gerekenlerışınlanması gerekenler Bu gruba giren Bu gruba giren komponenetlerin başında aferez Ya da buffycoat ile komponenetlerin başında aferez Ya da buffycoat ile hazırlanmış granülosit süspansiyonları yer almaktadır. hazırlanmış granülosit süspansiyonları yer almaktadır. HLA benzerliği TA-GVHD gelişiminde rol oynadığı HLA benzerliği TA-GVHD gelişiminde rol oynadığı bilindiğinden akraba vericilerden hazırlanan hücresel bilindiğinden akraba vericilerden hazırlanan hücresel komponenetler ve trombosit süspansiyonları her komponenetler ve trombosit süspansiyonları her alıcıda ışınlanmalıdır.alıcıda ışınlanmalıdır.



2) 2) Taşıdıkları düşük riskTaşıdıkları düşük risk nedeniyle nedeniyle ışınlanması ışınlanması önerilmeyen kan komponentleri önerilmeyen kan komponentleri TDP kriyoprisipitat ve TDP kriyoprisipitat ve plazmadan fraksinasyonla elde edilen ürünler bu plazmadan fraksinasyonla elde edilen ürünler bu gruptadır. gruptadır.

3) 3) Bazı hastalar için ışınlanmanın yararlı olacağı Bazı hastalar için ışınlanmanın yararlı olacağı komponentlerkomponentler Bu gruptaki hastalar içinde özellikle T Bu gruptaki hastalar içinde özellikle T hücrelerini ilgilendiren immün yetmezliği olanlar hücrelerini ilgilendiren immün yetmezliği olanlar intrauterin exchange tranfüzyon yapılanlar, allojenik ve intrauterin exchange tranfüzyon yapılanlar, allojenik ve otolog kök hücre nakli yapılanlar ve Hodgkin hastalığı otolog kök hücre nakli yapılanlar ve Hodgkin hastalığı olanlar .Standart olmamakla beraber ışınlamanın yararlı olanlar .Standart olmamakla beraber ışınlamanın yararlı olabileceği düşünülen hastalar arasında HIV pozitifliği olabileceği düşünülen hastalar arasında HIV pozitifliği AIDS olguları aplastik anemili akut ve kronik lösemili non AIDS olguları aplastik anemili akut ve kronik lösemili non Hodgkin lenfomalı hastalar yeni doğan döneminde Hodgkin lenfomalı hastalar yeni doğan döneminde yapılan transfüzyonlar immünsüpressif etkileri belirgin yapılan transfüzyonlar immünsüpressif etkileri belirgin olan fludarabin vb. Pürin analoglarını kullanan hastalar olan fludarabin vb. Pürin analoglarını kullanan hastalar bulunmaktadır. bulunmaktadır.



PTP transfüzyondan yaklaşık 1 hafta sonra kadar PTP transfüzyondan yaklaşık 1 hafta sonra kadar trombositrombositt sayısının hızla düşmesi ve kanama sayısının hızla düşmesi ve kanama diyatezinin başlaması şeklinde kendini gösteren diyatezinin başlaması şeklinde kendini gösteren nadir izlenen ancak önemli transfüzyon nadir izlenen ancak önemli transfüzyon reaksiyonlarından biridir.Görülme sıklığı 1/200reaksiyonlarından biridir.Görülme sıklığı 1/200..000 000 olarak tahmin edilmektedir.Bu reaksiyon önceden olarak tahmin edilmektedir.Bu reaksiyon önceden geçirilmiş olan gebelikler veya transfüzyonlar ile geçirilmiş olan gebelikler veya transfüzyonlar ile trombositlerde bulunan human platelet antijen trombositlerde bulunan human platelet antijen (HPA)-la olarak adlandırılan antijenine karşı (HPA)-la olarak adlandırılan antijenine karşı alloantikor geliştiren HPA-la ve çoğu kadın alloantikor geliştiren HPA-la ve çoğu kadın alıcılarda izlenmektedir. alıcılarda izlenmektedir.

g) Transfüzyon sonrası izlenen Purpura (PTP)


PTP gelişen olgularda ölümle sonuçlanabilen PTP gelişen olgularda ölümle sonuçlanabilen kanama söz konusu olduğu için tanı düşünldüğü kanama söz konusu olduğu için tanı düşünldüğü an tedavi acilen başlatılmalıdır.Günümüzde an tedavi acilen başlatılmalıdır.Günümüzde önerilen tedavi yaklaşımı IVIG (2g/kg 2-5 gün önerilen tedavi yaklaşımı IVIG (2g/kg 2-5 gün içinde) uygulanmasıdır. Steroidler ve plazma içinde) uygulanmasıdır. Steroidler ve plazma değişim protokolleri önceden kullanılan kısmen değişim protokolleri önceden kullanılan kısmen etkili yaklaşımlar arsında yer etkili yaklaşımlar arsında yer almaktadır.Trombosit transfüzyonlarının yapılması almaktadır.Trombosit transfüzyonlarının yapılması genellikle trombosit sayılarını genellikle trombosit sayılarını yükseltmemektedir.Ancak IVIG tedavisinin etkisini yükseltmemektedir.Ancak IVIG tedavisinin etkisini henüz başlamadığı yaşamı tehdit eden henüz başlamadığı yaşamı tehdit eden kanamaların varlığında yüksek doz trombosit kanamaların varlığında yüksek doz trombosit verilmesinin yararlı olduğu ileri sürülmektedir.verilmesinin yararlı olduğu ileri sürülmektedir.

g) Transfüzyon sonrası izlenen Purpura (PTP)

İMMÜNOLOJİK OLMAYAN İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARITRANSFÜZYON REAKSİYONLARI

İMMÜNOLOJİK OLMAYAN İMMÜNOLOJİK OLMAYAN TRANSFÜZYON TRANSFÜZYON REAKSİYONLARIREAKSİYONLARI

Depolanmış kanda 3 hafta içnde K değerleri 5-Depolanmış kanda 3 hafta içnde K değerleri 5-6 kat artar.Serbest K6 kat artar.Serbest K’’ uunn açığa çıkmasıyla açığa çıkmasıyla oluşan hiperkalemi elektrokardiyak değişimlere oluşan hiperkalemi elektrokardiyak değişimlere ve kardiak arreste neden olabilir.Böbrek ve kardiak arreste neden olabilir.Böbrek fonksiyonu bozuk hastalarda yeni doğanlarda fonksiyonu bozuk hastalarda yeni doğanlarda ve massif transfüzyon alan hastalarda risk ve massif transfüzyon alan hastalarda risk oluşturur.oluşturur.

Tedavide kalsiyum glukonat, kalsiyum klorid Tedavide kalsiyum glukonat, kalsiyum klorid veya katyon değiştirici resinler verilir.Daha az veya katyon değiştirici resinler verilir.Daha az ciddi olgular glukoza,insüline ve bikarbonata ciddi olgular glukoza,insüline ve bikarbonata yanıt verirler. yanıt verirler.

a)Hiperkalemi


Donörden alınan kanda kullanılan sitrat Donörden alınan kanda kullanılan sitrat iyonize edilmiş kalsiyumu bağlar.Masif iyonize edilmiş kalsiyumu bağlar.Masif transfüzyonlarda veya karaciğer fonksiyonu transfüzyonlarda veya karaciğer fonksiyonu bozuk sitratı metabolize edemeyen bozuk sitratı metabolize edemeyen hastalarda toksik olmaya başlar.Hastlarda hastalarda toksik olmaya başlar.Hastlarda kas tremoru kardiak aritmiler ve ağız kas tremoru kardiak aritmiler ve ağız çevresinde uyuşmalar başlar.çevresinde uyuşmalar başlar.

Hipokalsemiyi önlemek için dikkatli bir Hipokalsemiyi önlemek için dikkatli bir şekilde kalsiyum glukonat veya klorid şekilde kalsiyum glukonat veya klorid verilmesi ile semptomlar düzelir. verilmesi ile semptomlar düzelir.

b)Sitrat Toksisitesi


Büyük miktarlarda verilen soğuk kan Büyük miktarlarda verilen soğuk kan transfüzyonu vücut ısısını 37 transfüzyonu vücut ısısını 37 dereceden 27.6 -29 dereceye dereceden 27.6 -29 dereceye düşmesine sebep olabilir. Bunun düşmesine sebep olabilir. Bunun sonucunda ventrüküler aritmi ve sonucunda ventrüküler aritmi ve kardiak arest olabilir. kardiak arest olabilir.

Hipotermi massif transfüzyon Hipotermi massif transfüzyon esnasında kanın ısıtılmasıyla önlenir.esnasında kanın ısıtılmasıyla önlenir.

c)Hipotermi


Hastanın kardiyo pulmoner dolaşım kapasitesinin Hastanın kardiyo pulmoner dolaşım kapasitesinin üzerine çıkmasıyla oluşur.Transfüzyon sırasında üzerine çıkmasıyla oluşur.Transfüzyon sırasında hızlı kan volum artışı kalp ve akciğer yetmezliği hızlı kan volum artışı kalp ve akciğer yetmezliği sınırlarda olanlarda uzun süredir derin anemisi sınırlarda olanlarda uzun süredir derin anemisi olanlarda ve küçük bebeklerde görülür.olanlarda ve küçük bebeklerde görülür.

Transfüzyon sırasında veya bitiminde hastada Transfüzyon sırasında veya bitiminde hastada KKY öksürük,dispne,siyanoz,ciddi baş KKY öksürük,dispne,siyanoz,ciddi baş ağrısı,sistolik kan basıncındaartış ve periferik ağrısı,sistolik kan basıncındaartış ve periferik ödem belirtileri başlar.ödem belirtileri başlar.

Bu reaksiyon transfüzyon hızının azaltılması veya Bu reaksiyon transfüzyon hızının azaltılması veya durdurulması hastanın pozisyonunun durdurulması hastanın pozisyonunun değiştirilmesi diüretik ve oksijen verilmesiyle değiştirilmesi diüretik ve oksijen verilmesiyle düzeltilir.Ağır durumlarda flebotomi yapılarak düzeltilir.Ağır durumlarda flebotomi yapılarak aşırı volaşırı volüüm çıkarılır. m çıkarılır.

d)Dolaşım Yüklenmesi


Tam kan yerine konsantre ES kullanımı bu riski Tam kan yerine konsantre ES kullanımı bu riski yarı yarıya azaltır.Kardiak veya pulmoner yarı yarıya azaltır.Kardiak veya pulmoner fonksiyonu bozuk olan hastalar ve genişlemiş fonksiyonu bozuk olan hastalar ve genişlemiş plazma volumu veya kronik anemili hastalar risk plazma volumu veya kronik anemili hastalar risk altındadır. Yetmezlik riski olan hastada infüzyon altındadır. Yetmezlik riski olan hastada infüzyon çok yavaş olarak (1 mL/kg/saat) şeklinde çok yavaş olarak (1 mL/kg/saat) şeklinde verilmelidir.Gerekirse mevcut ünite bölünerek 1-verilmelidir.Gerekirse mevcut ünite bölünerek 1-6 6 o o C de saklanarak birden fazla seferde C de saklanarak birden fazla seferde verilebilir. Ayrıca transfüzyon öncesi diüretik verilebilir. Ayrıca transfüzyon öncesi diüretik verilmesi fayda sağlayabilir.verilmesi fayda sağlayabilir.

d)Dolaşım Yüklenmesi


Ttransfüzyona bağlı demir birikimi talTtransfüzyona bağlı demir birikimi talasassemi gibi semi gibi hastalarda yaşamın ikinci 10 yılında ölümcül hastalarda yaşamın ikinci 10 yılında ölümcül komplikasyonlara yol açar.Başta kardikomplikasyonlara yol açar.Başta kardiyyak ak komplikasyonlar ikinci planda karaciğer komplikasyonlar ikinci planda karaciğer fibrozisinden siroza kadar ağır bozukluğa ayrıca fibrozisinden siroza kadar ağır bozukluğa ayrıca diabet hipotiroidi, hipoparatirioidi gibi endokrin diabet hipotiroidi, hipoparatirioidi gibi endokrin kemik ve iskelet sistkemik ve iskelet sisteemi nöroloik ve dermatolojik mi nöroloik ve dermatolojik komplikasyonlara yol açar.komplikasyonlara yol açar.

Şelazyon tedavisi kullanılır.Bunun için 1980li Şelazyon tedavisi kullanılır.Bunun için 1980li yıllardan beri desferrioksamin(DFO) in kullanılır. yıllardan beri desferrioksamin(DFO) in kullanılır. 1 gr'ı 85 mg demir bağlar.Hastanın demir yükü 1 gr'ı 85 mg demir bağlar.Hastanın demir yükü veriliş yolu ve C vitamini düzeyi önemlidir. veriliş yolu ve C vitamini düzeyi önemlidir.

e)Transfüzyona Bağlı Hemosiderozis

TRANSFÜZYONUN TRANSFÜZYONUN ENFEKSİYÖZ ENFEKSİYÖZ

KOMPLİKASYONLARIKOMPLİKASYONLARI

Kan transfüyonuna bağlı ölüm Kan transfüyonuna bağlı ölüm nedenlerinin çoğu virüs, bakteri veya nedenlerinin çoğu virüs, bakteri veya parazit bulaşından kaynaklanmaktadır.parazit bulaşından kaynaklanmaktadır. TrTraansfüzyon ile bulaşan ajanların bazı nsfüzyon ile bulaşan ajanların bazı ortak özellikleri vardır.ortak özellikleri vardır.

a)Dolaşımda uzun süre kalırlar.a)Dolaşımda uzun süre kalırlar. b)Taşıyıcılık ya da latent hastalığa neden b)Taşıyıcılık ya da latent hastalığa neden

olurlar.olurlar. c)İnkübasyon dönemleri uzundur.c)İnkübasyon dönemleri uzundur. d)Asemptomatik enfeksiyonlara neden d)Asemptomatik enfeksiyonlara neden

olurlar.olurlar. e)Banka kanında ve hatta fraksinasyon e)Banka kanında ve hatta fraksinasyon

ürünlerinde stabilitelerini korurlar. ürünlerinde stabilitelerini korurlar.

a) Transfüzyonla Bulaşan a) Transfüzyonla Bulaşan Parazit ve Bakteri Parazit ve Bakteri

EnfeksiyonlarıEnfeksiyonları Kan kompenentlerinin bakteri Kan kompenentlerinin bakteri

kontaminasyonu ciddi fatal seyredilen kontaminasyonu ciddi fatal seyredilen transfüzyon reaksiyonlarına neden transfüzyon reaksiyonlarına neden olabilirler.Kapalı sistemlerin kullanılmaya olabilirler.Kapalı sistemlerin kullanılmaya başlanılmasından sonra bakteri başlanılmasından sonra bakteri kontaminasyonu sorun olmaktan çıkmış kontaminasyonu sorun olmaktan çıkmış olmasına rağmen kan transfüzyonlarında olmasına rağmen kan transfüzyonlarında %0,2 -%0,5 oranında bakteri %0,2 -%0,5 oranında bakteri kontaminasyonu olduğu tahmin kontaminasyonu olduğu tahmin edilmektedir.edilmektedir.

MekanizmaMekanizma En sık izole edilen En sık izole edilen mikroorganizmalarmikroorganizmalar

Donörde BakteriyemiDonörde Bakteriyemi

Gastroenteritli donörde asemptomatik Gastroenteritli donörde asemptomatik bakteriyemi ÜSYE’de asemptomatik bakteriyemi ÜSYE’de asemptomatik inkübasyon dönemi Lyme hastalığı erken inkübasyon dönemi Lyme hastalığı erken dönemi Kronik enfeksiyonlar Osteomyelit dönemi Kronik enfeksiyonlar Osteomyelit Sifiliz Topuk ülserasyonları Dental Sifiliz Topuk ülserasyonları Dental girişimler veya küçük cerrahi girişimler veya küçük cerrahi operasyonlaroperasyonlar

Kanın AlınmasıKanın Alınması

Yetersiz deri dezenfeksiyonu Flebotomi Yetersiz deri dezenfeksiyonu Flebotomi alanında enfeksiyon Vatumlu tüplerin alanında enfeksiyon Vatumlu tüplerin komptaminasyonu Aferez solüsyonunun komptaminasyonu Aferez solüsyonunun komptaminasyonukomptaminasyonu

Kan Torbalarının ÜretimiKan Torbalarının Üretimi

Torbanın hazırlanması aşamasında Torbanın hazırlanması aşamasında komptaminasyonu komptaminasyonu

Kan Ürünü HazırlanmasıKan Ürünü Hazırlanması

Kan ürünlerinin transfüzyon öncesi Kan ürünlerinin transfüzyon öncesi hazırlanması Isıtma banyolarındanhazırlanması Isıtma banyolarından

Yersinia enterocolitica, Yersinia enterocolitica, Campylobacter jejuni Campylobacter jejuni Streptococcus pyogenesStreptococcus pyogenes

Borrelia burgdorferiBorrelia burgdorferi

Salmonella choleraesuis Salmonella choleraesuis

Treponema pallidum Treponema pallidum

Serratia liquefaciens Serratia liquefaciens

Staphylococcus epidermis, Staphylococcus epidermis, Bacillus suşları, DİfteroidlerBacillus suşları, Dİfteroidler

Enterokoklar Enterokoklar

Serratia marcescens Serratia marcescens

Enterobacter cloacaeEnterobacter cloacae

Pseudomonas cepaciaPseudomonas cepacia

P.aeruginosaP.aeruginosa

Bağışçılarda asemptomatik bakteriyemiye bağlı Bağışçılarda asemptomatik bakteriyemiye bağlı bulaştan genellikle salmonella spp. Ve yersina bulaştan genellikle salmonella spp. Ve yersina enterocolitica sorumludur.Buzdolabında üreme enterocolitica sorumludur.Buzdolabında üreme özelliği olan bu bakteriler özellikle beklemiş özelliği olan bu bakteriler özellikle beklemiş kanda fatal enfeksiyonlara neden olabilecek kanda fatal enfeksiyonlara neden olabilecek miktarlara ulaşabilmektedir.Bağışçılar flebotomi miktarlara ulaşabilmektedir.Bağışçılar flebotomi bölgesinin iyi temizlenmemiş olmasına bağlı bölgesinin iyi temizlenmemiş olmasına bağlı normal deri florası bakterileri ile de normal deri florası bakterileri ile de kontaminasyon gelişebilir.Gram pozitif bu kontaminasyon gelişebilir.Gram pozitif bu bakteriler genellikle bakteriler genellikle stafilokoklar ,sterptokoklar,bacillus suşları ve stafilokoklar ,sterptokoklar,bacillus suşları ve difteroidlerdir.difteroidlerdir.

Özellikle oda ısısında saklanan kan Özellikle oda ısısında saklanan kan ürünlerinde bakteri üremesi hızlı ürünlerinde bakteri üremesi hızlı olacağından trombosit konsantrelerinin olacağından trombosit konsantrelerinin hazırlanması ve saklanması sırasında hazırlanması ve saklanması sırasında kontaminasyon riski yüksektir.kontaminasyon riski yüksektir.

Genellikle gram negatif bakteriler Genellikle gram negatif bakteriler (pseudomonas spp. ,achromobacter spp. (pseudomonas spp. ,achromobacter spp. E.coli enterobacter agglomerans, citrobacter E.coli enterobacter agglomerans, citrobacter freundi gibi) laboratuvar çalışmaları freundi gibi) laboratuvar çalışmaları sırasında bulaşır.En iyi merkezlerde bile risk sırasında bulaşır.En iyi merkezlerde bile risk %5 tir. Aferez ile hazırlanan trombositlerde %5 tir. Aferez ile hazırlanan trombositlerde kontaminasyon riski daha azdır.kontaminasyon riski daha azdır.

Asemptomatik Bağışçıdan Bulaşan Asemptomatik Bağışçıdan Bulaşan EnfeksiyonlarEnfeksiyonlar

BrusellozBruselloz

SalmonellozSalmonelloz

YersiniyozYersiniyoz

Spiroket Rekürren ateşSpiroket Rekürren ateş

Lyme hastalığı Lyme hastalığı

SifilizSifiliz

Riketsiyozlar Kayalık Dağlar Benekli Riketsiyozlar Kayalık Dağlar Benekli AteşiAteşi

Q ateşiQ ateşi

Kontamine kan infizyonuna bağlı gelişen Kontamine kan infizyonuna bağlı gelişen reaksiyonu ciddiyeti bakteri tipi, miktarı ve konağa reaksiyonu ciddiyeti bakteri tipi, miktarı ve konağa bağlıdır.Gram negatifler gram pozitiflere göre daha bağlıdır.Gram negatifler gram pozitiflere göre daha ciddi reaksiyonlar gösterirler.Gram negatif bakteri ciddi reaksiyonlar gösterirler.Gram negatif bakteri hücre duvarındaki endotoksin, makrofaj hücre duvarındaki endotoksin, makrofaj aktivasyonu için güçlü stimülatördür. Aktifleşen aktivasyonu için güçlü stimülatördür. Aktifleşen makrofajlar, TNF-makrofajlar, TNF- IL-1 IL-1 IL -6 ve IL-8 gibi IL -6 ve IL-8 gibi sitokinleri salgılar.Bunlar septik şokun sistemik sitokinleri salgılar.Bunlar septik şokun sistemik etkilerini meydana getirir.Gram negatif bakteri ile etkilerini meydana getirir.Gram negatif bakteri ile kontamine olmuş kan transfüzyonunda görülen kontamine olmuş kan transfüzyonunda görülen septik şoka masif sitokin salınımı bakteri septik şoka masif sitokin salınımı bakteri proliferasyonundan daha önemlidir.Beklemiş proliferasyonundan daha önemlidir.Beklemiş trombosit(3 günden fazla) ve eritrosit trombosit(3 günden fazla) ve eritrosit konsantrelerinde (21 günden fazla) bakteriler daha konsantrelerinde (21 günden fazla) bakteriler daha yoğun hale gelmektedir.İmmunsüpresif konakta yoğun hale gelmektedir.İmmunsüpresif konakta tablo daha ağırdır.tablo daha ağırdır.

Bruselloz,Salmonelloz,YersiniozBruselloz,Salmonelloz,Yersinioz Transfüzyonla nadir bulaşır.Bulaşmadan Transfüzyonla nadir bulaşır.Bulaşmadan

özellikle lökositler sorumludur. Buzdolabında özellikle lökositler sorumludur. Buzdolabında 2 ay süreyle canlılığını koruyabilir.Endemik 2 ay süreyle canlılığını koruyabilir.Endemik bölgelerde 1/1000 üzerinde tüp aglütinasyon bölgelerde 1/1000 üzerinde tüp aglütinasyon pozitif olan donörlerden red pozitif olan donörlerden red edilmektedir.Salmonelloz kronik enfeksiyonu edilmektedir.Salmonelloz kronik enfeksiyonu olan bağışçıladan bulaşabilir.Yersinioz olan bağışçıladan bulaşabilir.Yersinioz asemptomatik bakteriyemili bağışçılardan asemptomatik bakteriyemili bağışçılardan bulaşır.Bakterini üremesi için buzdolabı ideal bulaşır.Bakterini üremesi için buzdolabı ideal bir ortamdır.Bakterinin üremesi 2 haftadan bir ortamdır.Bakterinin üremesi 2 haftadan fazla saklanan ES’lerde üreme hızlanır. Daha fazla saklanan ES’lerde üreme hızlanır. Daha uzun süre saklanan kanlarda endotoksemi uzun süre saklanan kanlarda endotoksemi gelişir.gelişir.

Sifiliz(sy)Sifiliz(sy)

Bulaşma inkubasyon dönemindeki veya Bulaşma inkubasyon dönemindeki veya primer sifiliz dönemindeki bağışçılar ile primer sifiliz dönemindeki bağışçılar ile olur.Primer şankr’dan 6-20 gün önce olur.Primer şankr’dan 6-20 gün önce serolojik testler pozitifleşmeden önce serolojik testler pozitifleşmeden önce kanda bakteri bulunabilir.Treponema kanda bakteri bulunabilir.Treponema pallidum +4 pallidum +4 00C de birkaç gün canlılığını C de birkaç gün canlılığını koruyabilir. 72 saatten fazla bekleyen koruyabilir. 72 saatten fazla bekleyen kanda bakterini enfektivitesini kaybettiği kanda bakterini enfektivitesini kaybettiği kabul edilir.Sifiliz testlerinin kan ve kan kabul edilir.Sifiliz testlerinin kan ve kan ürünlerine kullanılması tartışmalıdır.Nadir ürünlerine kullanılması tartışmalıdır.Nadir bulaşır.Gerektiğinde tedavisi kolaydır. bulaşır.Gerektiğinde tedavisi kolaydır. Finlandiya,Danimarka gibi ülkeler tarama Finlandiya,Danimarka gibi ülkeler tarama testlerinden çıkarılmıştır.testlerinden çıkarılmıştır.

Riketsiyozlar Riketsiyozlar

Kene ile bulaşan bakteriler plazmada Kene ile bulaşan bakteriler plazmada serbest olarak dolaşabileceğinden tüm serbest olarak dolaşabileceğinden tüm kan kompanentleri teorik olarak kan kompanentleri teorik olarak riketsiyozlar bulaştırma riski riketsiyozlar bulaştırma riski taşır.Borrelia’ların 3-6 hafta taşır.Borrelia’ların 3-6 hafta buzdolabındaki kanda yaşayabileceği buzdolabındaki kanda yaşayabileceği bilinmekteyse deneylerde sadece bilinmekteyse deneylerde sadece Kayalık Dağlar Benekli Ateşinin Kayalık Dağlar Benekli Ateşinin bulaşabileceğini göstermiştir.bulaşabileceğini göstermiştir.

FunguslarFunguslar

Mantar enfeksiyonları nadirde olsa Mantar enfeksiyonları nadirde olsa immün süprese hastalarda immün süprese hastalarda transfüzyona bağlı transfüzyona bağlı oluşabilir.Genellikle izole edilenler oluşabilir.Genellikle izole edilenler Hormodendrum,Aspergillus,PenicilluHormodendrum,Aspergillus,Penicillum suşlarıdır.m suşlarıdır.

Parazitler Parazitler SITMA(MALARYA)SITMA(MALARYA) Sıtma etkeni plasmodiumlar sivrisinekte seksüel ve insan Sıtma etkeni plasmodiumlar sivrisinekte seksüel ve insan

eritrositlerinde aseksüel gelişimini tamamlar.Plasmodium eritrositlerinde aseksüel gelişimini tamamlar.Plasmodium vivax , P. Falciparum, P. Ovale ,P. Malariae, P. Knowlesi vivax , P. Falciparum, P. Ovale ,P. Malariae, P. Knowlesi en çok bilinen 5 türüdür.P vivax ülkemizde en çok en çok bilinen 5 türüdür.P vivax ülkemizde en çok görülenidir.P. Falciparum da her yaştaki eritrositleri görülenidir.P. Falciparum da her yaştaki eritrositleri enfekte edebildiğinden en ağır şeklidir.Transfüzyonla enfekte edebildiğinden en ağır şeklidir.Transfüzyonla sıtma bulaşması sadece intraeritrositer aseksüel sıtma bulaşması sadece intraeritrositer aseksüel plasmodiumlar aracılığıyla olur.Bir torbada 10 adet plasmodiumlar aracılığıyla olur.Bir torbada 10 adet plasmodium bulaşma için yeterlidir.ES içinde 10 -12 gün plasmodium bulaşma için yeterlidir.ES içinde 10 -12 gün canlı kalabileceği gösterilmişse de 4-6 canlı kalabileceği gösterilmişse de 4-6 ooC de ortalama 7 C de ortalama 7 gün canlıdır.Sıtmanın endemik olmadığı bölgelerde tanı gün canlıdır.Sıtmanın endemik olmadığı bölgelerde tanı geç konulduğundan fatal seyreder.Özellikle geç konulduğundan fatal seyreder.Özellikle gebeler,splenektomililer veya immün sistemi gebeler,splenektomililer veya immün sistemi baskılanmışlar tehlike altındadırlar.baskılanmışlar tehlike altındadırlar.

Bu bölgelerde;Bu bölgelerde; a) 30 gün içinde ateşli hastalık geçirenler a) 30 gün içinde ateşli hastalık geçirenler

bağışçı olarak kabul edilmemektedir.bağışçı olarak kabul edilmemektedir. b)Bağışçılara kan almadan 48 saat veya b)Bağışçılara kan almadan 48 saat veya

hemen önce tek doz klorokin verilmelihemen önce tek doz klorokin verilmeli c)Gebeler,emziren anneler,çocuklar ve c)Gebeler,emziren anneler,çocuklar ve

klorokine dirençli P. Falciparum suşlarının klorokine dirençli P. Falciparum suşlarının neden olduğu hastalıklar dışında alıcıya neden olduğu hastalıklar dışında alıcıya kemoprofilaksi uygulanmalıdır. kemoprofilaksi uygulanmalıdır.

DİĞER PARAZİTLERDİĞER PARAZİTLER Toxoplasına gondii, zorunlu hücre içi Toxoplasına gondii, zorunlu hücre içi

parazitidir ve uzun süre lökosit içinde parazitidir ve uzun süre lökosit içinde canlı kalabilir.Toxoplazma IgM canlı kalabilir.Toxoplazma IgM antikorları taşıyan bağışçıdan antikorları taşıyan bağışçıdan hazırlanan lökosit konsantresi ile hazırlanan lökosit konsantresi ile immünsüprese hastalarda ciddi akut immünsüprese hastalarda ciddi akut toxoplazmoz bildirilmiştir.Leishmania toxoplazmoz bildirilmiştir.Leishmania donovani, geniş sitoplazmalı donovani, geniş sitoplazmalı monositler ve ganülositler içinde monositler ve ganülositler içinde yaşamını sürdürür.Nadir bulaşır.yaşamını sürdürür.Nadir bulaşır.

Transfüzyona Bağlı Bakteri Transfüzyona Bağlı Bakteri yada Parazit Bulaşında Tanıyada Parazit Bulaşında Tanı

Semptomlar çok kısa sürede başlar. Semptomlar çok kısa sürede başlar. Üşüme,titreme,ateş,bulantı,kusma,kanlı ishal,karın Üşüme,titreme,ateş,bulantı,kusma,kanlı ishal,karın ağrısı,kas ağrıları,hipotansiyon,hemoglobinüri ve DIC ağrısı,kas ağrıları,hipotansiyon,hemoglobinüri ve DIC gelişebilir.Özellikle ateş,üşüme, titreme ve hipotansiyon gelişebilir.Özellikle ateş,üşüme, titreme ve hipotansiyon hekimi uyarmalıdır.Genellikle semptomlar, transfüzyonun hekimi uyarmalıdır.Genellikle semptomlar, transfüzyonun başlangıcından bir saat sonra başlar ve infüzyon hızı başlangıcından bir saat sonra başlar ve infüzyon hızı reaksiyonun ciddiyetini etkileyebilir.Deri genelde sıcak ve reaksiyonun ciddiyetini etkileyebilir.Deri genelde sıcak ve pembedir.( red shock) Erken tanı9 tedavide geç pembedir.( red shock) Erken tanı9 tedavide geç kalınmaması için gereklidir.Bakteriyemiden kalınmaması için gereklidir.Bakteriyemiden şüphelendiğinde transfüzyona acilen son verilmeli artan şüphelendiğinde transfüzyona acilen son verilmeli artan torba incelenmek üzere laboratuvara gönderilmeli torba incelenmek üzere laboratuvara gönderilmeli hemokültür alınmalı , hastaya sepsis tedavisi hemokültür alınmalı , hastaya sepsis tedavisi uygulanmalıdır.Mikrobiyoloji laboratuvarına gönderilen uygulanmalıdır.Mikrobiyoloji laboratuvarına gönderilen kan veya kan ürünü direkt boyama ile bakılmalı aerob ve kan veya kan ürünü direkt boyama ile bakılmalı aerob ve anaerob kültürleri alınmalıdır.Diğer pek çok transfüzyon anaerob kültürleri alınmalıdır.Diğer pek çok transfüzyon reaksiyonlarında da yüksek ateş,hipotansiyon ve şok reaksiyonlarında da yüksek ateş,hipotansiyon ve şok meydana gelebilir.O yüzden ayrıcı tanıda çok dikkatli meydana gelebilir.O yüzden ayrıcı tanıda çok dikkatli olunmalıdır.olunmalıdır.

Transfüzyonla Bulaşan Virüs Transfüzyonla Bulaşan Virüs EnfeksiyonlarıEnfeksiyonları

Transfüzyonla virüs enfeksiyonlarının Transfüzyonla virüs enfeksiyonlarının bulaşabildiğine ilişkin ilk veriler bulaşabildiğine ilişkin ilk veriler 1940’larda kadar 1940’larda kadar uzanmaktadır.Günümüz transfüzyon uzanmaktadır.Günümüz transfüzyon tıbbında başta HIV,HBV,HCV olmak üzere tıbbında başta HIV,HBV,HCV olmak üzere HTLV,Parvovirüs B19 gibi bazı virüsler HTLV,Parvovirüs B19 gibi bazı virüsler transfüzyon güvenliği açısından önem transfüzyon güvenliği açısından önem kazanmıştır.Bütün çabalara karşı alıcıya kazanmıştır.Bütün çabalara karşı alıcıya virüs bulaşma olasılığı azalmış olsa da virüs bulaşma olasılığı azalmış olsa da önemini korumaktadır.önemini korumaktadır.

HEPATİT VİRÜSLERİHEPATİT VİRÜSLERİ A’dan E’ye kadar olan klasik hepatit virüsleri içerisinde A’dan E’ye kadar olan klasik hepatit virüsleri içerisinde

kan bankacılığı açısından önemli olanlar B ve C kan bankacılığı açısından önemli olanlar B ve C virüsleridir.virüsleridir.

HEPATİT B VİRÜSÜ(HBV)HEPATİT B VİRÜSÜ(HBV) Transfüzyonla bulaşan hepatit virüsleri arasında sarılıkla Transfüzyonla bulaşan hepatit virüsleri arasında sarılıkla

giden klinik belirtilerin daha sık olması nedeniyle giden klinik belirtilerin daha sık olması nedeniyle HBV,HCV’den daha önce dikkati çekmiştir.HBV HBV,HCV’den daha önce dikkati çekmiştir.HBV enfeksiyonu akut yada kronik, belirtili yada belirtisiz enfeksiyonu akut yada kronik, belirtili yada belirtisiz olabilir. Tipik bir akut HBV enfeksiyonunda ortaya çıkan olabilir. Tipik bir akut HBV enfeksiyonunda ortaya çıkan ilk gösterge yüzey antijeni (HBsAg)’dir.(1-12.haftalar ilk gösterge yüzey antijeni (HBsAg)’dir.(1-12.haftalar ortalama 4-8 hafta.) Hemen sonra HBeAg HBcAg ‘ne ortalama 4-8 hafta.) Hemen sonra HBeAg HBcAg ‘ne karşı gelişmiş antikorlar gelişir.Enfeksiyon ilerledikçe karşı gelişmiş antikorlar gelişir.Enfeksiyon ilerledikçe HBeAg kaybolur ve antiHBe gelişir.Son olarak HBsAg HBeAg kaybolur ve antiHBe gelişir.Son olarak HBsAg azalarak kaybolur.AntiHBs gelişir.Hastaların %5-10unda azalarak kaybolur.AntiHBs gelişir.Hastaların %5-10unda enfeksiyon kronikleşir.Bu durumda HBsAg anti HBc ,IgG enfeksiyon kronikleşir.Bu durumda HBsAg anti HBc ,IgG ile birlikte bulunur.ve bunlara HBeAg (ileri derecede ile birlikte bulunur.ve bunlara HBeAg (ileri derecede bulaştırıcı, 1 yada birkaç damla kan) veya antiHBe ( az bulaştırıcı, 1 yada birkaç damla kan) veya antiHBe ( az bulaştırıcı bir ünite kan) eşlik eder.bulaştırıcı bir ünite kan) eşlik eder.

*Bir başka anti HBc kitiyle test yin*Bir başka anti HBc kitiyle test yinelenmelidirelenmelidir

HBsAHBsAgg

HBeAHBeAgg

Anti-HBc Anti-HBc IgMIgM

Anti-Anti-HBcHBc

Anti-Anti-HBeHBe

Anti-Anti-HBsHBs

Erken akut HBV yada ilk 4 ün içinde HB Erken akut HBV yada ilk 4 ün içinde HB aşısıaşısı ++ -- -- -- -- --Erken akut HBV enfeksiyonuErken akut HBV enfeksiyonu ++ ++ -- -- -- --Akut HBV enfeksiyonuAkut HBV enfeksiyonu ++ ++ ++ ++ -- --Yüksek enfeksiyözite riskli kronik HBV Yüksek enfeksiyözite riskli kronik HBV taşıyıcısı taşıyıcısı ++ ++ -- ++ -- --Akut HBV infeksiyonu Akut HBV infeksiyonu ++ -- ++ ++ ++ --Düşük enfeksiyozite riskli kronik HBV Düşük enfeksiyozite riskli kronik HBV taşıyıcısı taşıyıcısı ++ -- -- ++ ++ --Akut HBv enfeksiyonu pencere dönemiAkut HBv enfeksiyonu pencere dönemi -- -- ++ -- -- --Yakında geçirilmiş HBV, şimdi bağışıkYakında geçirilmiş HBV, şimdi bağışık -- -- ++ ++ ++ ++Geçmişteki HBV enfeksiyonuGeçmişteki HBV enfeksiyonu -- -- -- ++ ++ ++Geçmişteki HBV enfeksiyonuGeçmişteki HBV enfeksiyonu -- -- -- ++ -- ++Geçmişteki HBV enfeksiyonu*Geçmişteki HBV enfeksiyonu* -- -- -- ++ -- --Geçmişte HBV teması( aşı?)Geçmişte HBV teması( aşı?) -- -- -- -- -- ++

Kan bankacılığında başka bir sorun anti Kan bankacılığında başka bir sorun anti HBc pozitifliğidir.Bunun nedenleri ;HBc pozitifliğidir.Bunun nedenleri ;

a)a) Yalancı pozitiflikYalancı pozitiflikb)b) Gösterilebilir düzey altında HBsAg Gösterilebilir düzey altında HBsAg

üretimiyle giden hepatosit içi enfeksiyon üretimiyle giden hepatosit içi enfeksiyon c)c) Birinci pencere dönemiBirinci pencere dönemid)d) HBsAg nin kaybından sonraki dönemde HBsAg nin kaybından sonraki dönemde

anti HBs nin gösterilebilir düzeyin altına anti HBs nin gösterilebilir düzeyin altına düşmesi veya hiç gelişmemesidüşmesi veya hiç gelişmemesi

e)e) Mutant HBV varlığıMutant HBV varlığı

HEPATİT C VİRÜSÜ( HCV)HEPATİT C VİRÜSÜ( HCV) HCV enfeksiyonu akut yada kronik belirtili veya HCV enfeksiyonu akut yada kronik belirtili veya

belirtisiz olabilir.Belirtisiz gidiş ve kronikleşme oranı belirtisiz olabilir.Belirtisiz gidiş ve kronikleşme oranı belirgin şekilde yüksektir.Tanıda özgül IgG belirgin şekilde yüksektir.Tanıda özgül IgG yapısındaki antikorların saptanması ilk adımdır,fakat yapısındaki antikorların saptanması ilk adımdır,fakat antikorların ortaya çıkışı gecikebilmektedir.Belirtili antikorların ortaya çıkışı gecikebilmektedir.Belirtili enfeksiyonlarda belirtilerin başladığı dönemde %50-enfeksiyonlarda belirtilerin başladığı dönemde %50-70 hastada anti-HCV antikorları gösterilebilir ve 3 ay 70 hastada anti-HCV antikorları gösterilebilir ve 3 ay sonra oran %90a ulaşır.Kronik enfeksiyonlu sonra oran %90a ulaşır.Kronik enfeksiyonlu hastaların hemen tümünde anti-HCV antikorları hastaların hemen tümünde anti-HCV antikorları saptanılabilir.saptanılabilir.

Kan bankalarında anti-HCV 1990ların başından beri Kan bankalarında anti-HCV 1990ların başından beri taranmaktadır.Günümüzde 2.-3. kuşak ELISA ve taranmaktadır.Günümüzde 2.-3. kuşak ELISA ve rekombinan immünoblot(RIBA) testleri rekombinan immünoblot(RIBA) testleri kullanılmaktadır.Üçüncü kuşak testlerin ikinci kuşak kullanılmaktadır.Üçüncü kuşak testlerin ikinci kuşak testlere göre özgüllük ve duyarlılığı yüksektir.HCV testlere göre özgüllük ve duyarlılığı yüksektir.HCV enfeksiyonunu ortalama 10 gün kadar önce enfeksiyonunu ortalama 10 gün kadar önce belirlediği ve taramalarda ek pozitiflikleri belirlediği ve taramalarda ek pozitiflikleri saptayabildiği gösterilmiştir. saptayabildiği gösterilmiştir.

HIVHIV Temastan genellikle 2-6 hafta sonra Temastan genellikle 2-6 hafta sonra

nonspesifik akut bir sendroma neden olan HIV nonspesifik akut bir sendroma neden olan HIV enfeksiyonu uzun süre belirti vermeyen kronik enfeksiyonu uzun süre belirti vermeyen kronik dönemiyle özellenir.(20 yıl sessiz olgu dönemiyle özellenir.(20 yıl sessiz olgu bildirilmiştir.) Akut enfeksiyon dönemin antikor bildirilmiştir.) Akut enfeksiyon dönemin antikor oluşmamıştır ve bu nedenle standart antikor oluşmamıştır ve bu nedenle standart antikor testleriyle tanı koyulması mümkün değildir.testleriyle tanı koyulması mümkün değildir.

Günümüzde kullanılan üçüncü kuşak ELISA Günümüzde kullanılan üçüncü kuşak ELISA kitlerinde HIV-1 ve HIV-2 birlikte kitlerinde HIV-1 ve HIV-2 birlikte taranmaktadır. Bunlarda hem IgM hem IgG taranmaktadır. Bunlarda hem IgM hem IgG sınıfından antikorlar sınıfından antikorlar belirlenmektedir.Taramalara p24 antijeninin belirlenmektedir.Taramalara p24 antijeninin saptayan 4. kuşak tarama testleride saptayan 4. kuşak tarama testleride geliştirilmiştir. geliştirilmiştir.

NÜKLEİK ASİT TEKNOLOJİSİ NÜKLEİK ASİT TEKNOLOJİSİ (NAT) TESTLERİ(NAT) TESTLERİ

Serolojik testlerle yapılan taramalarda Serolojik testlerle yapılan taramalarda bulaşma riski tümüyle ortadan bulaşma riski tümüyle ortadan kaldırılamadığından virüslerin varlığını kaldırılamadığından virüslerin varlığını doğrudan nükleik asitlerini gösteren doğrudan nükleik asitlerini gösteren yöntemlerin kullanılması gündeme yöntemlerin kullanılması gündeme gelmiştir.Serolojik pencere dönemini gelmiştir.Serolojik pencere dönemini kısaltmayı amaçlayan bu yöntemlere PCR kısaltmayı amaçlayan bu yöntemlere PCR dayalı testler, transkripsiyona dayalı testler dayalı testler, transkripsiyona dayalı testler dallanmış problara dayalı sinyal çoğaltma dallanmış problara dayalı sinyal çoğaltma testleri ve nükleik asitlere dayalı sinyal testleri ve nükleik asitlere dayalı sinyal çoğaltma testleri örnek verilebilir.Birden çok çoğaltma testleri örnek verilebilir.Birden çok virüsü belirleyen ve otomatik yöntemlerle virüsü belirleyen ve otomatik yöntemlerle denenmektedir.denenmektedir.

DİĞER VİRÜSLER DİĞER VİRÜSLER

CMV transfüzyonla kolaylıkla bulaşır ve özel alıcı CMV transfüzyonla kolaylıkla bulaşır ve özel alıcı gruplarında ciddi veya öldürücü hastalık gruplarında ciddi veya öldürücü hastalık tablolarına yol açar.(düşük doğum ağırlıklı tablolarına yol açar.(düşük doğum ağırlıklı bebekler, alogenik KI transplant alıcıları ve bazı bebekler, alogenik KI transplant alıcıları ve bazı solid organ transplantları CVV bulaşmasındaki solid organ transplantları CVV bulaşmasındaki başlıca kaynağın lökositler olduğu düşünülmekte başlıca kaynağın lökositler olduğu düşünülmekte ve bunların uzaklaştırılması bulaşmayı önlemekte ve bunların uzaklaştırılması bulaşmayı önlemekte bir yöntem olarak kullanılmaktadır.bir yöntem olarak kullanılmaktadır.

İnsan B19 parvovirüsü hemoglobinopatililer yada İnsan B19 parvovirüsü hemoglobinopatililer yada hemolitik anemililer, immün yetmezlikliler ve hemolitik anemililer, immün yetmezlikliler ve fetuslar için ciddi hastalık tablolarına neden olur.fetuslar için ciddi hastalık tablolarına neden olur.

Hepatit A virüsü transfüzyonla bulaştığına ilişkin aHepatit A virüsü transfüzyonla bulaştığına ilişkin a

Yapay kan transfüzyon enfeksiyonların Yapay kan transfüzyon enfeksiyonların riskinin varlığı yapay kan riskinin varlığı yapay kan çalışmalarını da çalışmalarını da hızlanmaktadır.Çapraz bağlı hızlanmaktadır.Çapraz bağlı hemoglobinler klinik çalışma hemoglobinler klinik çalışma aşamasındadır ve yakın gelecekte aşamasındadır ve yakın gelecekte klinik kullanıma girmeleri klinik kullanıma girmeleri beklenmektedir.beklenmektedir.

kan ÜrÜnlerİ ve transfÜzyon endİkasyonlari

Documents