MÜ

HEN

DİS

LİK

veBİ

LİM

DE

ETİK

Prof

. Dr.

Art

emis

Kar

aali

Am

aç:

Öğr

enci

leri

miz

e, m

ezun

iyet

leri

nden

son

ra y

ükle

nece

kler

igö

revl

erin

get

irdi

ği s

orum

lulu

klar

ın ö

nem

ini k

avra

tmak

;

Topl

umun

eği

tilm

işke

sim

i ola

rak

sahi

p ol

dukl

arıy

urtt

aşlık

bi

linci

ni ç

alış

ma

biçi

mle

rine

yan

sıtm

alar

ınıs

ağla

yara

k te

knol

ojik

ve

bilim

sel g

eliş

mel

erde

kar

şıla

şıla

n et

ikso

runl

arı

kola

yca

çöze

bile

cek

dona

nım

da m

ezun

lar

yeti

ştir

mek

.

Kaza

ndırılm

ak is

teni

len

dona

nım

(bec

erile

r):

-Müh

endi

slik

te P

rofe

syon

ellik

anl

ayışın

asa

hip

olm

ak;

-Tek

nik

bilg

i ve

yete

neği

n ye

terl

i olm

adığ

ıkon

ular

da d

a sa

ğduy

ulu

kara

rlar

ver

ebilm

ek;

-Kür

esel

ve

ulus

al d

üzey

deki

öne

mli

soru

nlar

ın(in

san

hakl

arı,

çevr

e so

runl

afa

rkın

da o

lmak

;-T

ekni

k al

tyap

ıyıç

ağda

şto

plum

düz

enin

e uy

um s

ağla

yabi

lece

k ve

yön

lend

irec

ek b

içim

de k

ulla

nmak

.-T

ümle

şik

(ent

egre

) ve

nesn

el(o

bjek

tif)

düşü

nce

yapı

sı

kaza

nmak

;-M

esle

kle

ilgili

kon

ular

da t

artı

şabi

lmek

ve

çok

yönl

üdü

şüne

bilm

ek

Doğ

ru...

......

......

......

......

......

......

....Y

anlış

Hak

lı....

......

......

......

......

......

......

.....H

aksı

z

Ahla

klı..

......

......

......

......

......

......

....A

hlak

sız

Ned

en E

tik?

•M

ühen

disi

n ta

sarı

mya

ratm

a ye

tkis

ike

ndis

ine

topl

umsa

lsor

umlu

luk

yükl

er.

•Bi

lim a

damının

ola

ylar

ınne

den

ve n

asıl

geliş

tikl

erik

onus

unda

kiuz

man

lığı,

buge

lişm

eler

inso

nuçl

arınıd

a ön

görm

eve

düze

ltm

e-dü

zenl

eme

soru

mlu

luğu

nu

bera

beri

nde

geti

rir

.

Bilim

Etiği

•Bi

limse

l ar

aştı

rmal

ar,

müh

endi

slik

bilim

inin

üret

ildiğ

iort

amla

rda

gerç

ekleşt

irili

r.•

Araştır

mac

ı; bu

lduğ

uso

nuçl

arı,

birl

ikte

çalış

tığı

mes

lek

arka

daşl

arı

ilepa

ylaş

malı,

onla

rın

sonu

çlarını

kulla

nırk

ensa

ygılı

davr

anm

alı,

kend

ibu

lduğ

uso

nuçl

arın

kulla

nılm

asın

daöz

veri

liol

malı;

faka

t, k

endi

emeğ

inin

topl

umda

nalın

mış

bir

borç

oldu

ğunu

dabi

lmel

idir

.

Müh

endi

slik

Etiği

•M

ühen

disl

ikta

sarı

mın

da, s

anıla

nın

ters

ine,

ne

som

utbi

limse

lyas

alar

, ne

de k

işis

eldü

şünc

eve

eğili

mle

ren

ön

plan

da o

lur;

tas

arım

lard

a en

az

bilim

selk

oşul

lar

kada

r, e

kono

mik

veso

syal

koşu

llar

daet

kend

ir. Ç

ünkü

“müh

endi

s”sü

rekl

i ol

arak

seç

imle

rya

pmak

zoru

ndad

ır,

anca

k te

k ba

şına

deği

ldir

; bir

topl

uluğ

un, b

irm

esle

kgr

ubun

unüy

esid

ir.

•M

ühen

disl

er b

irbi

rler

iile

uyum

lu ç

alış

mak

için

yazı

lıve

yazı

sız

bazı

kur

alla

rauy

mak

zo

rund

adır

lar.

ETİK

KO

DLA

RI

Müh

endi

sler

;-k

amun

un(iç

inde

ya

şanı

lan

topl

umun

)gü

venl

iğin

i, re

fahı

nı,

sağl

ığın

ısa

ğlam

ak

zoru

ndad

ırla

r;-n

esne

l ve

gerç

ekçi

olm

alıd

ırla

r;-p

rofe

syon

el o

lmal

ıdır

lar;

-işe

gire

rken

ve

iş

e alır

ken

“ald

atıc

ı”ol

mam

alıd

ırla

r.

EVRE

NSE

LLİK

ve

ETİK

•Et

ik:

kişi

selb

irda

vran

ışta

nöt

ebi

rku

ralla

rbü

tünü

dür;

•

Özn

elol

amaz

, ev

rens

elge

nelg

eçer

kura

lları

daiç

erir

.

ETİĞ

İN F

ARK

LI B

OYU

TLA

RI•

Etik

prob

lem

ler,

eyle

me

kara

rve

rme,

eyle

m,

kara

rlar

ate

pki

biçi

min

deüç

düze

yde

ince

leni

r.•

Gene

l et

ikku

ralla

rı:

Topl

umun

vein

sanl

ığın

refa

hıiç

inça

lışm

ak;

başk

alar

ına

zara

rve

rmek

ten

kaçı

nmak

; dü

rüst

vegü

veni

lirol

mak

; he

r tü

rlü

ayrı

mcı

lığa

karş

ıta

vır

alm

ak; t

elif

vepa

tent

hak

ları

na,

ente

lekt

üel

hakl

ara,

m

ülki

yet

hakk

ına

ve g

izlil

iğe

sayg

ılıol

mak

.

Mor

al İk

ilem

ler

Anc

ak ,

kim

i za

man

çalış

ma

haya

tınd

a m

oral

aç

ıdan

“ahl

aki”

bazı

ikile

mle

rol

uşur

.•

Örn

eğin

baz

ıko

şulla

rda,

topl

umun

yar

arı

ve

gizl

iliğe

sa

ygı

kura

lları

bir

ikile

m

yara

tabi

lir.

Doğ

ru e

ylem

ned

ir?

Fark

lı ya

klaşım

lar:

•

Eyle

min

ke

ndis

inin

do

ğru

ya

da

yanl

ışol

duğu

nu d

eğer

lend

irm

ek :

gör

evci

,•

Eyle

min

sonuçl

arıüz

erin

de d

eğer

lend

irm

e ya

pmak

: so

nuçs

al,

•Ey

lem

in k

endi

si d

eğil

de,

yapa

n aç

ısın

dan

değe

rlen

dirm

ek

ise

: er

dem

sel

yakl

aşım

ol

arak

değ

erle

ndir

ilir.

•

Yüks

ekte

knol

ojin

ineg

emen

oldu

ğuto

plum

lard

aso

nuçs

al y

aklaşı

mla

rda

hafa

zla

önem

kaza

nır.

En iy

i müh

endi

ski

mdi

r?

•En

iy

i m

ühen

dis,

en

ka

rmaş

ık

hesa

plar

ıya

pabi

lenl

erar

asın

dan

deği

l, m

ühen

disl

ik

özel

likle

rini

er

dem

li bi

r bi

çim

de

sürd

üren

ler

aras

ında

n çı

kar.

Müh

endi

sliğ

in a

şam

alar

ı-ki

şise

l gel

işim

be

nzeş

imi

1.Fiz

ikse

l aş

ama:

Tem

el

gere

ksin

mel

erin

ka

rşıla

nmas

ı(

yani

ci

haz

tasa

rım

ıve

ür

etim

i)2.

Topl

umsa

l aşa

ma:

Müş

teri

mem

nuni

yeti

.3.

Düş

ünse

l (te

orik

) aş

ama:

İnsa

n ha

klar

ına

ve

çevr

eye

sayg

ılıte

knol

oji

kulla

nma

ile

özde

ştir

.

ETİK

ve

KURU

MLA

R

•Et

ik, y

alnı

zca

kişi

selb

irko

nude

ğild

ir. A

ynı

zam

anda

veda

hada

önem

lisit

oplu

mun

tüm

ku

rum

ları

nı i

lgile

ndir

ir.

•Ku

rum

anl

ayış

ı, m

ühen

disl

iğin

res

mi b

ir m

esle

k ol

mas

ıile

bir

likte

, yan

i san

ayi d

evri

mi (

1750

-18

50 o

lara

k dü

şünü

lebi

lir)i

le b

irlik

te

geliş

miş

tir.

O z

aman

a ka

dar

aile

şir

ketl

eri g

ibi

kişi

sel v

e do

lays

ız d

enet

imle

re b

ağlı

işili

şkile

ri,

karm

aşık

laşa

n so

syo-

ekon

omik

yap

ıned

eni i

le

kuru

msa

llaşm

ak z

orun

da k

almış

tır.

ÇELİ

ŞKİL

ER

•Ku

rum

a sa

daka

t,

•Çe

şitl

i anl

aşm

alar

laem

poze

ve

dikt

e ed

ilen

kura

llar,

•

Pate

ntha

klar

ı(en

telle

ktüe

lhak

lar,

ürün

hakl

arı)

Baze

n, b

uba

şlık

lara

göre

etik

davr

anış

lar

çeliş

ebili

r.A

ncak

bu

çeliş

kile

rilg

ili t

araf

ları

n ol

uştu

raca

kları

kons

ensü

sler

le ç

özüm

lene

bilir

.

Kaza

nmak

/kaz

anm

ak[W

IN-W

IN)

Çeliş

kile

rde

çeşi

tli k

urum

sal y

apıla

r da

söz

konu

suol

abili

r. B

u ya

pıla

ra g

öre,

eti

kso

runl

ar d

a çe

şitl

ilik

göst

ereb

ilir.

Bu

soru

nlar

ın ç

özüm

üiç

in ö

zelli

kle

her

iki t

araf

ın d

a ka

rlı ç

ıkac

ağı:

“Kaz

anm

ak/k

azan

mak

-win

:win

”ilk

esi ü

zeri

nde

duru

lmalıdır

.Yan

i, m

ühen

disl

erin

çözü

mle

ri,

gene

lleşt

irer

ek ,

mal

iyet

idüş

erke

n ür

ünün

iyile

ştir

ilmes

i; en

erji

tüke

tim

i aza

ltılı

rken

da

ha iy

i mak

ina

yapı

lmas

ı, m

alze

me

azal

tılır

ken

daha

da

yanı

klıc

ihaz

yap

ılmas

ıgib

i esa

slar

a ot

urtu

lmalıdır

.

YÖN

ETİC

İLİK

ve

LİD

ERLİ

K

•“A

hlak

lıA

dam

-Ahl

aksı

z to

plum

Ӎe

lişki

sini

or

tada

n ka

ldır

mak

içi

nku

rum

lard

aki

eti

kan

layı

şıön

emka

zanm

ıştı

r.Kü

rese

lleşm

e ne

deni

yle,

sana

yi

kuru

luşl

arda

uz

man

laşm

a ve

mer

kezi

leşm

e,ye

rini

top

lam

ka

lite

yöne

tim

ine

bıra

kmış

; m

ühen

disl

iğin

ke

ndis

i gi

bi e

tiği

de

değ

işm

ek z

orun

da

kalm

ıştı

r.Bu

bağ

lam

da k

urum

lard

anda

ço

k ku

rum

un

süre

çler

iöne

mka

zanm

ıştı

r.

MES

LEK

MO

DEL

LERİ

•“M

ühen

disl

er,

sosy

al v

e sö

zel

yönl

erin

den

çok

mat

emat

ikse

l yön

leri

güç

lü, b

u ne

denl

e de

po

litik

a ve

to

plum

sal

ileti

şim

le

ilgili

di

ğer

konu

lard

a ye

ters

iz k

işile

r”

mid

ir?

•M

ühen

dis

olm

a te

rcih

inin

tem

el n

eden

leri

:iy

i ücr

et,

ilgin

çiş

, ki

şise

l doy

um,

sayg

ınlık

“Pro

fesy

onel

kim

dir?

”

Eski

di

nsel

an

layı

şa

göre

“m

esle

ksa

hibi

ol

mak

”,

topl

umsa

l gü

ven

kavr

amı

ile

eşan

lam

lıid

i. Ö

rneğ

in

Doğ

aile

ilg

ili

özel

bi

lgile

ri

olan

ki

şile

r,

diğe

rler

inde

n da

ha

üstü

ngü

vene

layı

k gö

rülü

rdü.

Ort

a Ça

ğ’da

nso

nra

dins

el k

arak

teri

nden

sıy

rıla

n bu

söz

, ge

neld

e ‘öz

el b

ilgi v

e ya

ptır

ım g

ücün

e sa

hip’

anla

mın

da k

ulla

nılm

aya

başl

andı

. D

okto

rlar

ve

avu

katl

ar b

u tü

r pr

ofes

yone

l ki

şile

re

örne

k ol

arak

ver

ilebi

lirle

r.

Dah

a so

nra,

san

ayid

eki

geliş

im n

eden

i ile

m

imar

lar

ve

müh

endi

sler

de

pr

ofes

yone

ller

aras

ına

katı

ldı.

Önc

eler

i “s

erm

aye

sahi

pler

i ” ve

“iş

çile

r”in

ol

uştu

rduğ

u ik

i fa

rklı

kate

gori

ye

ek

olar

ak;

“pro

fesy

onel

ler-

mes

lek

sahi

pler

i ”üç

üncü

bir

sınıf

ola

rak

ekle

nmiş

tir.

BUGÜ

NKÜ

PRO

FESY

ON

ELLİ

K

Prof

esyo

nelli

ğin

bugü

nkü

anla

mı:

“TO

PLU

MA

ÖN

EMLİ

HİZ

MET

LERD

EBU

LUN

MA

K Ü

ZERE

EĞ

İTİM

GÖ

RMÜ

ޔol

mak

tır.

Bu

tanı

ma

göre

, m

ühen

disl

erti

pik

prof

esyo

neld

irle

r.

Bueğ

itim

in

karş

ılığı

nda,

to

plum

on

lard

an

mes

lekl

erin

i kiş

isel

eği

limle

rine

gör

e de

ğil;

topl

umun

ya

rarı

ve

gere

ksin

imle

rine

gör

e ya

pmal

arın

ıist

er.

MÜ

HEN

DİS

LİKT

E SA

DA

KAT

•M

ühen

disl

ik y

aşam

ında

ki ö

nem

li so

runl

arda

n bi

ri

de

“kur

uma

sada

kat”

kura

lında

ki

olas

ıçe

lişki

lerd

ir.

Müh

endi

s ki

me

karş

ısa

dık

olm

alıd

ır?

Patr

ona,

şe

fe,

topl

uma,

ai

lesi

ne,

insa

nlığ

a,

ülke

sine

ka

rşı

duyd

uğu

sada

kat

diğe

ri il

e çe

lişir

se n

e ol

acak

tır?

•

Göst

erile

n sa

daka

t ,

duru

ma

göre

, “iy

i”ve

“k

ötü”

olar

ak

iki

türd

e ka

tego

rize

ed

ilebi

lmek

tedi

r.

•“İy

i sa

daka

t”dü

rüst

lük,

ces

aret

ve

diğe

r er

dem

lerl

e uy

um g

öste

reni

dir.

•“K

ötü

sada

kat”

kötü

eyle

mle

rle

uyum

için

deol

anıdır

. •

İşye

rind

eki

sada

kat

karş

ılıkl

ıdır

. Ça

lışan

aç

ısın

dan

sada

kat,

şi

rket

in

başa

rısı

için

ça

lışm

ak;

şirk

et

açıs

ında

n is

e ça

lışan

ın

fina

nsal

gele

ceği

ni g

üçle

ndir

mek

tir.

Anc

ak;

yakı

n ge

çmiş

te

günd

eme

gele

n ye

ni

tekn

oloj

iler,

küre

selle

şme

veya

banc

ıül

kele

r ve

yab

ancı

müh

endi

sler

le

reka

bet

prof

esyo

nel y

aşam

ıold

ukça

değ

işti

rmiş

tir.

:-))

WH

ISTL

E BL

OW

ING*

:-))

•Bi

r şi

rket

in

çalış

anı,v

eya

bir

kuru

luşu

n üy

esi

olar

ak

sadı

k ka

lman

ız

gere

ken

kura

llara

, m

ensu

bu o

lduğ

unuz

şir

ket

ya d

a ku

rum

uy

muy

orsa

ya

da

kabu

l ed

emey

eceğ

iniz

düz

eyde

aş

ırı

bir

sapm

a gö

ster

iyor

sane

yap

arsı

nız?

•Bu

du

rum

u dışa

rıya

sı

zdır

mak

ey

lem

ine

prof

esyo

nel y

aşam

da

* “W

HIS

TLE

BLO

WIN

G”: I

slık

Çal

mak

deni

lmek

tedi

r.

DU

R!

Böyl

e bi

r du

rum

da

veri

lebi

lece

k ya

nıt

şunl

arda

n bi

ri o

laca

ktır

:•

1.Bir

şe

y ya

pmam

ve

ay

nıko

num

umda

ka

lmay

a de

vam

ede

rim

.•

2. O

rada

çal

ışm

aya

deva

m e

deri

m,

anca

k du

rum

u dü

zelt

mek

için

çaba

ları

m.

•2.

Ora

dan

ayrı

lmak

içi

n ye

ni b

ir i

ş/ko

num

ar

arım

ve b

u du

rum

u un

utur

um.

•4.

Başk

a bi

r ye

re

geçe

r,

duru

mu

orad

an

düze

ltm

eye

çalış

ırım

.

•Şu

rası

unut

ulm

amal

ıdır

ki

, ku

rum

lar

da

insa

nlar

gib

i “s

ürek

li de

ğişi

m”

için

dedi

rler

. H

içbi

ri s

tati

k de

ğild

ir;

kişi

leri

n sa

ğlığ

ıiç

in

oldu

ğu

gibi

, ku

rum

ları

n da

eti

kku

ralla

ra

bağl

ıol

arak

sağ

lıklı

çalış

mal

arı

için

sür

ekli

bir

özen

ger

ekir

. •

Kuru

mla

rın

bu k

ural

lard

an u

zakl

aşm

alar

ına

çalış

anla

rın

mut

laka

“D

UR”

dem

esig

erek

ir.

•M

ühen

disl

ik

bağl

amın

da‘D

ur

dem

ek’,

güve

nliğ

e ay

kırı

ürün

ler

üret

ilmes

ine

ya d

a pr

oses

ler

oluş

turu

lmas

ına

karş

ıçık

mak

tır.

Peki

ne

yapm

alı?

•1.

Önc

e so

run

olan

ya

nlış

uygu

lam

anın

m

evcu

diye

tini

ka

nıtl

ayac

ak

belg

eler

eld

e ol

malıdır

.•

2.So

runu

n ol

uşm

ası

duru

mun

da,

hem

en b

u du

rum

dan

soru

mlu

ve y

etki

li ol

an

kişi

(ler)

bilg

ilend

irilm

eli,

onla

rla

çözü

m

aran

malıdır

.Anc

ak

soru

n bu

yo

lla

alt

basa

mak

lard

a çö

züle

miy

orsa

, üst

mak

amla

ra

yans

ıtılm

alıd

ır.

•4.

Kuru

mda

da

ha

önce

be

nzer

ol

ayla

rda

‘DU

R’di

yenl

erin

ne

gibi

yap

tırı

mla

rla

karş

ıka

rşıy

a ka

laca

ğı,

yakı

n ge

çmiş

teki

örn

ekle

r de

ince

lene

rek

öğre

nilm

elid

ir.

Sonr

a ne

yap

mal

ı?

•5.

Soru

n çö

zülm

ediğ

inde

, te

k çö

züm

o

kuru

mda

n ay

rılm

aksa

, ilg

ili ö

rgüt

ler

(mes

lek

örgü

tler

i vs.

) bilg

ilend

irilm

elid

ir.

•6.

Soru

n ge

reği

nden

faz

la a

bart

ılmam

alıd

ır(b

asın

a sa

nsas

yon

yara

taca

k fl

aş h

aber

ler

sızd

ırm

ak v

b.).

MÜ

HEN

DİS

LİKT

E D

ÜRÜ

STLÜ

K

•D

ürüs

tlük

veon

urka

vram

ları

(hon

os

veho

nest

as) a

ynık

öken

den

türe

rler

.•

İyi

bir

müh

endi

sdü

rüst

olm

akzo

rund

adır

.M

ühen

dis

dürü

stde

ğils

e“m

ühen

dis”

de

deği

ldir

.•

Onu

rsuz

luğu

nen

yay

gın

iki

türü

yala

nve

kopy

adır

.

Örn

ek b

ir O

nur

Kodu

:•

1-)

Müh

endi

sler

[ger

ek

prof

esyo

nelle

r,

gere

k öğ

renc

iler]

, m

ühen

disl

iği

tüm

yönl

eri

ilebe

nim

sem

elid

irle

r:Gü

venl

ik,

sağl

ıkve

refa

hısa

ğlam

akla

yükü

mlü

olan

dürü

stin

sanl

arol

mal

ıdır

lar.

•2-

) Tü

m

çalış

anla

r (iş

yeri

nde

müh

endi

sler

, Ü

nive

rsit

ede

öğre

ncile

r, ö

ğret

imüy

eler

ive

idar

ipe

rson

el)

Onu

rKo

du'n

auy

ulm

ası

konu

sund

abi

rbir

leri

neta

m o

lara

kgü

venm

elid

irle

r.

•3-

) Ke

ndi

katk

ısın

ınol

mad

ığı

bir

çalış

ma

sonu

cund

akr

edi

sağl

ayan

müh

endi

s-öğ

renc

i-öğr

etim

üy

esi-

“onu

rsuz

”dur

.

ARA

ŞTIR

MA

ETİ

Ğİ

İlgi

li Ko

nula

r:•

Tez

vem

akal

eya

zım

ı, de

ney

sonu

çlar

ının

bild

irilm

esi,

mak

ale

yazı

mın

daya

zarl

arın

katk

ıları

nın

belir

lenm

esi.

•Bi

limse

lya

nılt

man

ıntü

rler

i, ne

denl

eri,

önle

nmes

i, ce

zala

ndır

ılmas

ıSo

nuçl

ar:

Ara

ştır

mac

ılar,

disi

plin

liça

lışm

aya

pmak

üzer

eeğ

itilm

elid

irle

r.A

raşt

ırm

alar

daki

yürü

tücü

-ara

ştır

ıcı;

öğre

tim

üyes

i-öğ

renc

iiliş

kile

riha

rcan

ılan

emek

ve

geti

rile

r aç

ısın

dan

“şef

faf”

ça

değe

rlen

diri

lmel

i, ge

reki

rse

tartışılm

alı,

yazı

ma

geçi

lmed

en

bu

konu

lard

a m

utla

ka u

zlaş

ısağ

lanm

alıdır

.

ÜNİV

ERSİ

TE-E

ND

ÜST

Rİ

•Ü

nive

rsit

e,bi

r ar

aştı

rma

kuru

mu

olar

ak

hizm

etle

rini

end

üstr

iye

sunm

alıdır

.•

Tekn

oloj

ik

geliş

me,

an

cak

bilim

sel

araş

tırm

a te

mel

leri

üze

rind

e iv

mel

enir

.Bu

ko

nuda

müh

endi

s öğ

reti

m ü

yele

rine

düş

en

göre

vler

vard

ır.

Bu

göre

vler

, ‘ak

adem

ik

etik

’kap

samın

dadı

r.

İŞYE

RİN

DE

DÜ

RÜST

LÜK

•İş

haya

tınd

aya

lan

veya

alda

tma

baza

nba

şarı

nın

anah

tarı

olar

akgö

rülü

r.

Gene

lan

layı

şago

re, b

aşar

ılıiş

adam

ı, öd

ediğ

inde

nda

hafa

zlas

ını

alm

ayı

bile

nin

san

olar

akta

nım

lanı

r.

•O

ysa,

müh

endi

sin

başa

rısı

, ort

amının

ger

çek

koşu

lları

nın

nası

lold

uğun

ubi

lmes

inde

veo

bilg

iye

göre

yapt

ığı

tasa

rım

ınça

lışm

asın

dadı

r.•

Kişi

sel

uyum

vebü

tünl

ük,

soru

mlu

luğu

yükl

enile

niş

inile

rlet

ilmes

ini,

başa

rısı

zlık

duru

mun

daba

şkal

arın

ınsu

çlan

mam

asını

gere

ktir

ir.

MÜ

HEN

DİS

LİK

SORU

MLU

LUĞ

U

Müh

endi

slik

, kar

maş

ık v

e ço

k fo

nksi

yonl

u bi

r or

tam

da

yapı

ldığ

ıiç

in

başa

rıyı

etki

leye

n ço

k sa

yıda

öğ

e va

rdır

. Bu

nlar

dan

biri

yad

a bi

rkaç

ıba

şarı

sızl

ığa

nede

n ol

abili

rler

. Bu

yüzd

en

, m

ühen

disi

n so

rum

lulu

ğu ç

ok f

azla

dır.

Se

çim

ini

bizi

m

yapm

adığ

ımız

ve

tam

ol

arak

bi

linem

eyen

be

lirsi

z ko

şulla

rın

varlığı

nede

niyl

e so

nuçl

anan

baş

arısız

lıkla

r iç

in

suçl

anılm

amız

adi

l de

ğild

ir.

Faka

tbi

lgis

izliğ

imiz

i ba

şarı

sızlığ

a m

azer

et

olar

ak

göst

erem

eyiz

. Ey

lem

leri

miz

in

sonu

cund

a ha

ngi

duru

mla

rla

karş

ılaşa

cağı

mız

ıço

k iy

i hes

apla

mal

ıyız

.

Bu n

eden

le “

fark

ında

lık”

ve “

soru

mlu

luk”

aynı

anla

ma

gelm

ekte

dir.

So

rum

lulu

klar

ımız

ıye

rine

get

irm

emiz

i en

gelle

yen

duru

mla

rın

oluş

mas

ında

n da

bi

z so

rum

luyu

z!

Bu

nede

nle,

m

ühen

disl

er,

ürün

ya

da

süre

ç ta

sarl

arke

n,

kodl

arın

ve

yö

netm

elik

leri

n sö

yled

ikle

rind

en

çok

daha

faz

lası

nıgö

zön

üne

alm

alıd

ırla

r.

Ürü

n so

rum

lulu

ğu

•Ü

rün

soru

mlu

luğu

, di

limiz

e ‘b

ilgile

ndir

ilmiş

rıza

’ola

rak

çevr

ilebi

len

‘info

rmed

con

sent

’ka

vram

ıile

bir

likte

ele

alın

abili

r.Ka

vram

ın

adıü

zeri

nde,

iki y

önü

vard

ır: “

Bilg

ilenm

e”ve

“r

azı

olm

a”.

Müş

teri

, pr

ojen

in y

apıs

ını

ve

olas

ıso

nuçl

arın

ı, ri

skle

rini

, sp

onso

runu

, yö

ntem

ini

bilm

eli;

satı

n al

ma

ve k

ulla

nma

“rız

a”sı

nı,

alda

tma

ve z

orla

ma

olm

aksı

zın

özgü

rce

vere

bilm

elid

ir.

BİLG

İLEN

DİR

İLMİŞ

RIZ

A:

Info

rmed

con

sent

•O

kul

yaşa

mın

daki

bi

lgile

ndir

ilmiş

rıza

ör

neği

, de

rs

seçi

mle

rind

e ön

emlid

ir.

İşya

şam

ında

ki

önem

i is

e da

ha

büyü

ktür

. Ü

reti

ci

veya

sa

tıcı

nın

ürün

üyle

ile

ilg

ili

bilg

ileri

, ri

skle

ri

ile

birl

ikte

m

üşte

riye

su

nmas

ınıg

erek

tiri

r.

•Bu

kon

udak

iet

ikko

dlar

ında

n bi

rind

e şu

da

yaza

r: E

ğer

müh

endi

s,ka

mu

sağl

ığın

ın v

e re

fahı

nın,

yapt

ıkla

rıiş

nede

ni i

le t

ehlik

eye

gird

iğin

i hi

ssed

erse

, b

unu

işve

reni

ne v

e di

ğer

otor

itel

ere

bild

irm

ek z

orun

dadı

r.

AN

LAŞM

AZL

IKLA

RIN

ÇÖ

ZÜM

ÜN

E ET

İK

YAKL

AŞI

MLA

R

•M

ühen

disl

ik

mes

leği

ek

ip

çalış

mas

ına

en

fazl

a da

yana

n al

anla

rdan

bi

ridi

r.

Anl

aşm

azlık

ları

n,

gene

llikl

e te

knik

pa

ram

etre

lerl

e çö

zülm

esi,

müh

endi

slik

içi

n bi

r av

anta

jdır

.

•Ö

rneğ

in b

ir p

roje

lide

rini

n X

mal

zem

esin

i Y

mal

zem

esin

e ka

rşı

öner

diği

dü

şünü

lsün

. Fa

kat

yapı

lan

araş

tırm

a so

nucu

nda

Y'ni

nda

ha y

arar

lı (y

ada

ucuz

)ol

duğu

anl

aşılı

rsa,

ek

ip l

ider

i ke

ndi

egos

unu

bir

yana

bır

akıp

, Y'

ite

rcih

ed

er.

Müh

endi

sler

iş

leri

ni

egol

arıy

la

deği

l,te

knik

pa

ram

etre

lerl

e yö

neti

rler

.

•Fa

kat

bu h

usus

lard

a he

r za

man

ik

i so

run

vard

ır:

•i-)

Tek

nik

para

met

rele

rle

hare

ket

etm

eyi

başa

ram

ayan

müh

endi

sler

de

olab

ilir.

•

ii-)T

ekni

k pa

ram

etre

ler

her

zam

an y

eter

i ka

dar

kesi

n ol

may

abili

r.

İşte

bu

ne

denl

erle

m

ühen

disl

ik

etiğ

iuy

gula

mal

ıbi

r da

ldır

; uy

gula

mal

ar ü

zeri

nde

düşü

nmey

i ve

ye

ni

davr

anış

yönt

emle

ri

geliş

tirm

eyi g

erek

tiri

r.

‘Mor

al U

zlaş

ı’N

eden

leri

•i-K

avra

msa

l be

lirsi

zlik

öne

mlid

ir.

Örn

eğin

, bi

r ci

hazı

n bo

zulm

a ol

asılı

ğını

, gü

venl

i bi

r eş

yanı

n ne

ka

dar

güve

nli

oldu

ğunu

he

r za

man

kes

in o

lara

k bi

lem

eyiz

. •

ii-Bi

rm

ühen

disl

ik k

onus

u, k

öken

leri

ned

eni

ile m

oral

kar

maş

ıklığ

a sa

hip

olab

ilir.

Han

gi

etm

enle

rin

ahla

kla

ilgili

ol

duğu

, vi

cdan

i se

çim

in n

e ol

duğu

kiş

ilere

bağ

lıol

abili

r.Ba

zı

tekn

ik

risk

ler(

örne

ğin

ışın

lanm

ış

gıda

lar

yada

ge

neti

k de

ğişt

irilm

iş

gıda

lar)

bu

grup

tand

ır.

•iii

-Çö

kmem

esi

gere

ken

ilişk

iler

vard

ır.

Bir

ekip

te,

arka

daş

grub

unda

, ai

le

için

de

ilişk

ileri

n ko

parı

lmas

ı, is

tene

n bi

r du

rum

de

ğild

ir,

önle

nmes

i iç

in

gere

ken

yapı

lmalıdır

.•

iv-

Bazı

kara

rlar

ın e

rtel

enm

emes

i ge

reki

r.

Çok

acile

n ka

rar

veri

lmes

i ge

reke

n öz

el

duru

mla

rda

değe

rlen

dirm

eler

sağlık

lı ol

may

abili

r.•

v-Ba

zıdu

rum

lard

a, k

ayna

klar

ın y

eter

sizl

iği,

mük

emm

el

ya

da

opti

mum

so

nuçl

arda

n sa

pmay

ıger

ekti

rebi

lir.

Yuka

rıda

ki

etke

nler

sö

zkon

usu

ise,

mor

al

açıd

an b

azı ö

dünl

erve

rile

bilir

.

‘İŞY

ERİ”

Stra

tejil

eri’

Yuka

rıda

anl

atıla

nlar

a ba

ğlıo

lara

k iş

yeri

ndek

i so

runl

arın

çö

züm

üne

ilişk

in

stra

tejil

er

özet

le ş

unla

r ol

malıdır

:•

-Sor

unla

rıin

sanl

arda

n ay

ırın

. Bi

r so

runu

, m

ümkü

n ol

duğu

ka

dar,

gö

rüş

fark

lılığ

ıol

arak

yo

rum

layı

n,

iki

kişi

ar

asın

daki

çe

lişm

e ol

arak

değ

il.•

-Kiş

ilerl

e ilg

ili o

lmay

an k

onul

ara

yoğu

nlaş

ın.

Kişi

sel

iste

k ve

ko

num

lara

de

ğil.

Soru

nu

yarı

şan

veya

çel

işen

kon

ular

ola

rak

ele

alın

, ya

rışa

n ki

şile

r ol

arak

değ

il.

‘İşy

eri S

trat

ejile

ri’

•-O

lası

çözü

mle

r iç

in “b

irlik

teӍ

alışılm

alıdır

.•

-Son

çö

züm

ün

nesn

el

daya

nakl

arı

oldu

ğu

konu

sund

a he

rkes

ikna

edi

lmiş

olm

alıdır

.

MÜ

HEN

DİS

LİK

ve Ç

EVRE

•‘M

ühen

disl

ik

ve

çevr

e bi

rbir

leri

ne

karş

ım

ıdır

?’so

rusu

ha

klar

ve

ay

rıca

lıkla

r ta

rtış

mas

ıile

sür

mek

tedi

r. Ç

ünkü

insa

nlar

a et

ikda

vran

may

ıön

eren

he

r dü

şünc

enin

od

ağın

da in

sanl

arın

sah

ip o

lduk

ları

vard

ır.

•İn

sanl

ar g

enel

likle

ken

di g

erek

sinm

eler

i içi

n ça

bala

rlar

, an

cak

baze

n de

ba

şkal

arın

a du

yduk

ları

sayg

ıiçi

nuğ

raşm

alıdır

lar.

•Bi

rinc

iya

klaşım

da,

diğe

rtü

m

etm

enle

re

kend

i ge

reks

inm

eler

ini

gide

rece

k bi

r ar

açol

arak

ya

klaş

ırla

r.

“Öte

kile

r”on

lar

için

“k

ulla

nım

değ

eri”

olan

varlık

lard

ır.

•İk

inci

yak

laşı

mda

ise

“öt

ekile

r”de

say

gıyı

hak

etm

ekte

dirl

er. B

u sa

ygın

lığın

her

zam

an

bizi

m

gere

ksin

mel

erim

izle

bi

r ilg

isi

olm

ayab

ilir.

•Et

ikgö

rüşl

er a

rası

ndak

i fa

rkla

rdan

bir

i de

“k

ulla

nım

değ

eri”

olm

anın

öte

sind

e sa

ygıy

ıki

mle

rin

görm

esi g

erek

tiği

dir.

Güç

lüol

an m

ıas

ildir

? Pe

ki

çocu

klar

ve

za

yıf

büny

eli

yeti

şkin

ler.

.. Ze

ngin

ler

mi a

sild

ir?

Peki

yok

sulla

r...

Kend

i top

luluğu

muz

mu?

Raki

p to

plul

uk m

u?A

ilem

iz m

i?..

Müş

teri

leri

miz

mi?

Peki

ya

doğa

??

YAN

IT

•‘A

cıve

zev

ki h

isse

debi

len

her

şey

asild

ir,

ayrı

calık

lıdır

, say

gıgö

rmel

idir

.İns

anla

r,

hayv

anla

r ve

hat

ta b

itki

ler.

..’*•

Öze

tle:

Biyo

lojik

den

geni

n bü

tünl

üğün

e, k

arar

lılığ

ına

ve g

üzel

liğin

e za

rar

vere

n he

r ey

lem

eti

kdı

şıka

bul e

dilm

elid

ir.

*(Bi

r or

man

bek

çisi

nin

sözü

).

IFST

: Ins

titut

e of

Foo

d Sc

ienc

e an

d Te

chno

logy

•Gı

da M

ühen

disl

iği (

gıda

bili

mle

ri v

e gı

da t

ekno

lojis

i) ko

nula

rınd

a ça

lışan

pr

ofes

yone

ller

için

ulu

slar

ara

sı

geçe

rlik

te e

tik

kodl

ar o

luşt

uran

IF

ST’ni

n ça

lışm

alarının

öze

ti b

unda

n so

nrak

i üç

slay

tta

yer

alm

akta

dır.

IFST

Cod

e of

Pro

fess

iona

l Con

duct

for

Food

Eng

inee

rsO

ne o

f th

e ch

arac

teri

stic

s di

stin

guis

hing

a p

rofe

ssio

n fr

om a

n oc

cupa

tion

is a

re

cogn

itio

n th

at t

he p

rofe

ssio

n m

ust

be p

ract

ised

for

the

bene

fit

of t

he p

ublic

as

well

as t

hat

of t

he p

ract

itio

ners

.The

IFS

T Co

de c

onsi

sts

of 1

2et

hica

l pri

ncip

les:

1.to

prom

ote

the

aim

s of

the

Ins

titu

te;

2. t

o co

nduc

t hi

mse

lf o

r he

rsel

f as

to

refl

ect

cred

it u

pon

the

prof

essi

on;

3. t

o us

e al

l pro

per

mea

ns t

o m

aint

ain

the

stan

dard

s of

the

pro

fess

ion

and

to

exte

nd it

s us

eful

ness

and

sph

ere

of in

flue

nce;

4.

to r

espe

ct a

ny c

onfi

denc

e ga

ined

in h

is o

r he

r pr

ofes

sion

al c

apac

ity;

5.

when

mak

ing

stat

emen

ts o

r re

com

men

dati

ons

in a

pro

fess

iona

l cap

acit

y to

do

so

obje

ctiv

ely

and

fair

ly;

6.to

tak

e le

giti

mat

e st

eps

thro

ugh

prop

er c

hann

els

to e

nsur

e (o

r as

sist

in e

nsur

ing)

th

e wh

oles

omen

ess

of a

ny f

ood

with

whi

ch h

e or

she

is c

once

rned

; 7.

to a

void

unw

arra

nted

sta

tem

ents

tha

t re

flec

t up

on t

he c

hara

cter

or

inte

grit

y of

ot

her

mem

bers

of

the

prof

essi

on;

8.to

rec

ogni

sehi

s or

her

res

pons

ibili

ty f

or t

he p

rofe

ssio

nal g

uida

nce

of

subo

rdin

ates

und

er h

is o

r he

r im

med

iate

con

trol

; 9.

to r

ecog

nise

his

or h

er r

espo

nsib

ility

tow

ards

the

env

iron

men

t;

10.to

rec

ogni

sehi

s or

her

res

pons

ibili

ty t

owar

ds s

tude

nts;

11

. to

reco

gnis

ehi

s or

her

res

pons

ibili

ty t

o m

aint

ain

and

enha

nce

prof

essi

onal

co

mpe

tenc

e by

con

tinu

ing

upda

ting

and

impr

ovin

g hi

s or

her

kno

wled

ge a

nd

prof

icie

ncy

in it

s ap

plic

atio

n;

12.to

sup

port

fel

low

mem

bers

who

may

fin

d th

emse

lves

in d

iffi

cult

ies

on a

ccou

nt o

f th

eir

adhe

renc

e to

thi

s Co

de a

nd t

he I

nsti

tute

in it

s e f

fort

s to

prot

ect

them

.

Prof

essi

onal

Con

duct

Gui

delin

esGU

IDEL

INE

NO

. 1 W

HO

LESO

MEN

ESS

OF

FOO

DGU

IDEL

INE

No.

2 R

ELA

TIO

NS

WIT

H T

HE

MED

IAGU

IDEL

INE

No.

3 C

ON

FID

ENTI

ALI

TY O

F IN

FORM

ATI

ON

GUID

ELIN

E N

o. 4

CO

NFL

ICTS

IN

VOLV

ING

PRO

FESS

ION

AL

ETH

ICS

GUID

ELIN

E N

o. 5

DU

TIES

TO

WA

RDS

SUBO

RDIN

ATE

SGU

IDEL

INE

No.

6 SC

IEN

TIFI

C IS

SUES

AN

D F

OO

D P

ROM

OTI

ON

GUID

ELIN

E N

o. 7

RES

PON

SIBI

LITI

ES T

OW

ARD

S ST

UD

ENTS

GUID

ELIN

E N

o. 8

RES

PON

SIBI

LITI

ES T

O T

HE

ENVI

RON

MEN

T

APP

END

IXto

IFS

T Co

de o

f Pr

ofes

sion

al C

ondu

ctfo

r Fo

od E

ngin

eers

:M

ATT

ERS

OF

PERS

ON

AL

CON

SCIE

NCE

It is

rec

ogni

sed

that

som

etim

es e

ngin

eers

may

be

face

d wi

th p

erso

nal

dile

mm

as b

ecau

se o

f th

eir

sinc

erel

y-he

ld v

iews

abo

ut le

gally

-per

mis

sibl

e ac

tivi

ties

. Fo

r ex

ampl

e, p

erso

ns w

ith

stro

ng v

eget

aria

n vi

ews

who

find

the

mse

lves

tr

ansf

erre

d wi

thin

the

ir e

mpl

oyin

g or

gani

sati

ons

to m

eat

prod

ucts

res

earc

h or

de

velo

pmen

t or

pro

duct

ion;

per

sons

with

ant

i-ani

mal

-tes

ting

vie

ws f

indi

ng

them

selv

es in

volv

ed in

the

use

of

ingr

edie

nts

or a

ddit

ives

whi

chha

ve b

een,

or

may

hav

e to

be,

tes

ted

on a

nim

als;

per

sons

oppo

sed

to t

he in

trod

ucti

on in

to

the

diet

of

gene

tica

lly-e

ngin

eere

d fo

od m

ater

ials

who

fin

d th

emse

lves

invo

lved

in

the

use

of

such

mat

eria

ls.

Whi

le r

ecog

nisi

ngth

e si

ncer

ity

with

whi

ch s

uch

pers

onal

vie

ws m

ay b

e he

ld, w

e sh

ould

nei

ther

end

orse

nor

con

dem

n th

e ho

ldin

g of

the

m, b

ut c

onsi

der

them

to

be w

holly

mat

ters

of

pers

onal

con

scie

nce

of t

he in

divi

dual

, and

the

refo

re n

ot

appr

opri

ate

subj

ects

for

incl

usio

n in

the

Cod

e of

Pro

fess

iona

l Con

duct

or

the

Guid

elin

es.

An

engi

neer

fac

ed w

ith

this

sor

t of

dile

mm

a co

uld

appl

y to

his

or

her

empl

oyin

g or

gani

sati

onto

be

tran

sfer

red

to o

ther

wor

k, if

suc

h is

ava

ilabl

e. I

f no

ne e

xist

s or

if t

he r

eque

st is

ref

used

, the

mem

ber

then

has

to

mak

e th

e pe

rson

al c

hoic

e of

con

tinu

ing

the

pers

onal

ly d

ista

stef

ul w

ork,

see

king

em

ploy

men

t el

sewh

ere,

or

taki

ng o

ther

pro

fess

iona

lly r

espo

nsib

leac

tion

.