NËNTOR 20151

A JETOHE

FAQE2-3-4

JETO GJELBËRJETO GJELBËRGazetë Periodike, (Nëntor 2015) Nr. 155 www.fkpkk-shqiperi.org

Shpërndahet

FALAS

RRETH VIZITËS NË GJERMANIRRETH VIZITËS NË GJERMANIRRETH VIZITËS NË GJERMANIRRETH VIZITËS NË GJERMANIRRETH VIZITËS NË GJERMANI

Shfrytëzimi i pyjeve në zonënSheshe Bulqizë të NjësisëAdministrative Fushë-Bulqizë

për të prerë drurët, pemët dhedëmtuar pasurinë natyrore ku tëparët e kanë ruajtur e kujdesur përtë, ka sjellë protestën e rradhës ngabanorët e fshatrave Dragua, Fushë-Bulqizë, Koçaj dhe Dushaj.Ata kërkojnë pezullimin e prerjes sëpemëve që ndodhen pranëbanesave të tyre, të cilën ekonsiderojnë një proces ilegal pasinuk i'u është marrë mendimi përkëtë ndërhyrje. Dëmtimi i kësajpasurie natyrore do të konsistontenë dëmtimin e ekosistemit që cënonjetën e banorëve.Jemi para faktit të konfliktit tështresave, që janë në kundërshtim

Nga aeroporti i Frakfurtit drejtqytezës së Bad Münster amStein-it, udhëtimi studimorkishte filluar për grupin e viz-itorëve nga Shqipëria.

Të gjitha rrugët dhe autostra-dat e përshkuara me autobusgjatë 90 minutave të udhëtim-it fillestar në tokën gjermane,ishin të rrethuara nga pyje tëdëndur të cilët në stinën evjeshtës kishin një bukuri mesharm magjepsës.

me njëra-tjetrën. Ndaj, duke i'udrejtuar prapë qeverisë me shkresëne fundit, kërkojmë pezullimin emenjëhershëm, jo vetëm të drurëveqë presin ata, por të ndalojnë dhediskriminimit që na është bërë nëfamiljet tona nga autoritetet. Nëseqeveria dëshiron të përfitojë me anëtë shfrytëzimit të pyllit tonë atëherëduhet të na ndërtojë banesat ku tëjetojmë diku tjetër pasi jeta jonëështë e lidhur me pyllin tonë",deklarojnë banorët.Këtij shqetësimi i janë bashkuar dhespecialistë të mjedisit, Shoqata"Ekspertët e Rinj Mjedisor" kutheksuan rëndësinë e mbrojtjes sëkësaj pasurie natyrore dhe ndikiminnegativ që sjell në mjedis shkatërrimii pyjeve.

Zyrtarët sikur janë mësuar të mos ipranojnë apo t'i minimizojnë nevojatpër produkte drusore vjetore tëpopullsisë rurale, aq sa ka vite qëkonsumi nuk regjistrohet emonitorohet. Ata nuk e besojnë pshqë pylli Shqiptar në gjendjen aktualenuk ka kapacitet të plotësojë nevojate zonave rurale për dru zjarri endërtim. Kullotat e jugut nuk iplotësojnë nevojat e blegtorisë përkullotje. Si rezultat, për të plotësuarkëto nevoja të papranuara zyrtarishtpylli pritet rreth tre herë më tepër sesa rritet e vazhdon të degradohet.Kullota mbishfrytëzohet disa herëmbi kapacitetin e saj dhe degradimi itokës, shtimi i erozionit epërmbytjeve janë në progresion. Nëpozicion krejt të kundërt janë banorët

e zonave rurale, që e vlerësojnërealisht atë nevojë që ata përpiqenme çdo mjet ta realizojnë dukeshfrytëzuar sa pyllin, apo fundin earës, buzën e përroit ku e sigurondrurin për ngrohje me minimumine transportit.Në protestë duket se është edhemoti, lumenjtë e shpatmalet, qërrëshqasin, dalin nga shtrati epërmbysin vendbanime, rrugë efusha. Kokëfortësia e ballkanasveperëndimor, duket se do tendëshkohet edhe nga ngjarjetnatyrore, nëse nuk do e dëgjojnë këtëlogjikë të thjeshtë, të regjistrimit tëtokës, vënies së kufijve pas njohjes sëtë drejtës së vendasve për të qenë zottë vendit të tyre dhe partner të shtetittë tyre për të ndërtuar të ardhmen.

Druri si burimpër energji

të rinovueshmenë Kosovë

ARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJFondacioni “BashkojmëFondacioni “BashkojmëFondacioni “BashkojmëFondacioni “BashkojmëFondacioni “Bashkojmë

Vlerat e Natyrës meVlerat e Natyrës meVlerat e Natyrës meVlerat e Natyrës meVlerat e Natyrës meNjerëzit”– CNVPNjerëzit”– CNVPNjerëzit”– CNVPNjerëzit”– CNVPNjerëzit”– CNVP

KosovëKosovëKosovëKosovëKosovë FAQE 4

PërgatitiPërgatitiPërgatitiPërgatitiPërgatitiFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJ

FPKK Tiranë

2 NËNTOR 2015

(Pergatiti (Pergatiti (Pergatiti (Pergatiti (Pergatiti FERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFERDIN LICAJFPKK Tiranë)FPKK Tiranë)FPKK Tiranë)FPKK Tiranë)FPKK Tiranë)

Nga data 13 Tetor - 18 Tetor 2015, një grup përfaqësue-sish të federatave rajonale të pyjeve dhe kullotave komu-nale të Shqipërisë si dhe përfaqësues nga institucione sh-tetërorë të vëndit, morën pjesë në një vizitë vëzhgimoreinformative që u bë në landin e Frankfurtit të Gjermanisë.Qëllimi i vizitësQëllimi i vizitësQëllimi i vizitësQëllimi i vizitësQëllimi i vizitës: Përvojat gjermane në drejtim të tëdrejtave të pronësisë e të përdorimit të pyjeve privatë dhe tëpyjeve komunalë; format e organizimit të përdoruesve e tëpronarëve të pyjeve në rajone e në zona të ndryshme tëlandit; roli i shtetit dhe i shoqërisë civile në ristrukturimindhe në ruajtjen e vazhdueshme të ekuilibrave ndërmjetinteresave ekonomikë dhe problemeve mjedisorë si shinatkryesore të menaxhimit të qëndrueshëm të sipërfaqevepyjore.Organizimi dhe mbështetja financiareOrganizimi dhe mbështetja financiareOrganizimi dhe mbështetja financiareOrganizimi dhe mbështetja financiareOrganizimi dhe mbështetja financiare u bë nëkuadrin e aktiviteteve të programuar të projektit F L E Dtë CNVP-së, Tiranë, Shqipëri.

HYRJEHYRJEHYRJEHYRJEHYRJENga aeroporti i Frakfurtit drejt qytezës së Bad Mün-ster am Stein-it, udhëtimi studimor kishte filluar përgrupin e vizitorëve nga Shqipëria. Të gjitha rrugët dheautostradat e përshkuara me autobus gjatë 90 minutavetë udhëtimit fillestar në tokën gjermane, ishin të rre-thuara nga pyje të dëndur të cilët në stinën e vjeshtëskishin një bukuri me sharm magjepsës. Si në një ek-ran gjigant përpara syve tanë kalonin me shpejtësipyje gjithfarësh të përbërë nga lloje të përzier ose tëkryesuar nga një lloj i vetëm. Instinkti profesional mënxiste të shënoja në një fletore gjithçka që mund tëmë kapte syri në paradën marramendëse të drurëvedhe të shkurreve shumëngjyrëshe që popullonin menatyrshmëri skarpatet dhe anët e pafund të rrugëveautomobilistike të Gjermanisë.Mund të kalosh një jetë të tërë i lidhur ngushtë meprofesionin, mund të studiosh e të grumbullosh për-voja të ndryshme në vendlindjen tënde ose në treva tëtjera të atdheut, kur rasti ta sjell për t’i vizituar ato, pornuk mund të pretendosh të vizitosh nga afër gjithçkaqë ke mësuar nga librat ose nga leksionet e marrë nëfakultet. Kjo është e natyrshme për cilindo prej nesh,por kur rasti e ofron një gjë të tillë çdokush duhet tëndihet me fat.Albumi i madh i pyjeve gjermanë na shpaloset vazh-dimisht përpara. Kalojnë me radhë grumbujt mehartinë, ata me mështekën të përzjerë me panjë, verrì,me dushqe dhe me plep të egër…më tej i’a behin pyjete kryesuar nga ahu, plepi i bardhë, dardha e egër,kumbulla e egër, robinia, thana, lajthia etj.Një pjesë e ndjeshme e skarpateve të rrugëve auto-mobilistikedalloheshin nga format e rrafshuara memjaft kujdes, nga pjerrësia uniforme dhe nga veshja etyre me një bar të shkurtër ‘xhuxh’ për t’i dhënë asajpamjen e një tapeti të gjelbër. Autobuzi kapërceu urënmbi lumin Rhin, emri i të cilit është i njohur prej neshsikurse emrat e lumejve të tjerë të kontinentit tonë.Rhini është një lumë i bukur, me rrjedhë të qetë e meshtrat të stabilizuar, ai është i lundrueshëm nga anije tëvogla, nga skafe e motobarka.Filli i mendimeve nis e zbehet përsëri dhe vështrimimë përqëndrohet te kurorat e drurëve dhe te llojet eshkurreve që dekorëzojnë anët e rrugës. Përpara syveshfaqet hormoqi, një lloj pyjor legjendë në vëndet eeuropës qëndrore pasi mbulon sipërfaqe të mëdhame pyje, ndonëse në ekranin e këtij udhëtimi ai para-qitet i rrallë. Nuk vonojnë të shfaqen në përzjerje tëndryshme mbreslënëse frashëri i zi, frashëri gjethen-gushtë, krekëza, shega e egër, thënukla, shelgu ibardhë…në vijim shfaqen grumbujt e populluar ngafrashëri i bardhë, qershia e egër, verrini i bardhë, mëzh-

RRETH VIZITËS NË GJERMANI

dredha, arra, shtogu i kuq, shparthi, trëndafili i egëretj.; …më tej shohim lloje të tjerë si: rrapi (var. oxyden-talis), arra e hindit, shelgu vajtues, urthi, kulpra, ushin-thi etj..Herë pas here vështrimi kalon tej në horizont, atje kushtrihen fshatrat gjermanë, zakonisht të sistemuar nëterrene kodrinorë, me shtëpitë e mirëmbajtura sipasmodeleve tradicionalë; çatitë e tyre nuk janë të ‘mpre-hta’ si heshta por të moderuara, të mbuluara krye-sisht me tjegulla të kuqe qeramike. Tokat bujqësorejanë të tëra të sistemuara në mënyrën më të përsosur;pjesa më e madhe e tyre janë të kultivuara tashmë, tëtjerat janë përgatitur për tu mbjellë me llojet e stinës.Në këtë sfond bien në sy hera herës tufa të mëdhàme zogj ose me pllumba të egër që vozisnin ajrin epastër të këtyre peisazheve tërheqës.

PËRSHKRIMI I VIZITAVE TËPËRSHKRIMI I VIZITAVE TËPËRSHKRIMI I VIZITAVE TËPËRSHKRIMI I VIZITAVE TËPËRSHKRIMI I VIZITAVE TËBËRA DHE INFORMACIONIBËRA DHE INFORMACIONIBËRA DHE INFORMACIONIBËRA DHE INFORMACIONIBËRA DHE INFORMACIONI

I PËRFITUARI PËRFITUARI PËRFITUARI PËRFITUARI PËRFITUARBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëBad Kreuznach: Shoqata e pronarëve tëpyjeve të shtetit federal të Rheinland-Pfalz;pyjeve të shtetit federal të Rheinland-Pfalz;pyjeve të shtetit federal të Rheinland-Pfalz;pyjeve të shtetit federal të Rheinland-Pfalz;pyjeve të shtetit federal të Rheinland-Pfalz;përshkrim i pyjeve privatë dhe atyre komu-përshkrim i pyjeve privatë dhe atyre komu-përshkrim i pyjeve privatë dhe atyre komu-përshkrim i pyjeve privatë dhe atyre komu-përshkrim i pyjeve privatë dhe atyre komu-nalë në Gjermani si dhe në Rheinland-Pfalz.nalë në Gjermani si dhe në Rheinland-Pfalz.nalë në Gjermani si dhe në Rheinland-Pfalz.nalë në Gjermani si dhe në Rheinland-Pfalz.nalë në Gjermani si dhe në Rheinland-Pfalz.-nga Dr. Schuh.-nga Dr. Schuh.-nga Dr. Schuh.-nga Dr. Schuh.-nga Dr. Schuh.

Në Gjermani bujqësia dhe pyjet janë të vetorgani-zuar. Raporti i sipërfaqeve bujqësore me ato pyjoreështë: 51% tokë bujqësore dhe 31% tokë pyjore. Ngatë dhënat e fundit të inventarit të pyjeve të shtetit fed-eral të Rheinland-Pfalz ka rezulutuar se rajoni më ipasur me pyje është ai i Bayem-it. Në pyjet e Rhein-land-Pfalzka rreth 90 bilion drurë, që do të thotë seçdo qytetari i takon të ketë 1100 drurë.Sipas statistikave të fundit të inventarit kombëtar re-zulton se 50% e fundit pyjor është pronë private; kashumë pronarë pyjesh privatë ndërsa treguesi mesa-tar i pronës pyjore rezulton të jetë 2.7 ha/person. Moshamesatare e shfrytëzueshmërisë së një druri në Gjer-mani është 77 vjet, ndërsa mosha mesatere e njerëzveështë 45 vjet. Çdo vit shfrytëzohen 76 milion m³ lëndëdrusore.Ligji për pyjet përcakton mjaft qartë marrdhënietndërmjet pronarëve privatë dhe shtetit. Përveç pr-

onarëve privatë kemi edhe kompani (subjekte jurid-ikë të liçensuar) që menaxhojnë dhe shfrytëzojnë pyje.Roli, detyrat, të drejtat dhe përgjegjësitë e pronarëvetë pyjeve si dhe shoqatave e kooperativave të krijuaraprej tyre janë të formuluara qartë në ligjin për pyjet.Pavarësisht nga përkatësia e pronës, planet e menax-himit të pyjeve janë të përbashkët, kjo sepse mjaftaspekte janë në përdorim të përbashkët (kritere tëcilat janë të detyrueshme për t’u sugjeruar në ligjet,udhëzimet dhe rregulloret institucionale).Detyra kryesore e organizimeve të nivelit të dytë (ko-operativat) është shitja e lëndës drusore të prodhuarpas shfrytëzimit të pyjeve. Në Gjermani ka një milione dyqind mijë të punësuar në sektorin pyjor, ndërsanë industrinë e prodhimit të makinave janë 775.000njerëz të punësuar.I tërë stafi i administratës pyjore të shtetit është nëdispozicion të shërbimit këshillmor, gjysma e special-istëve dhe e ekspertëve janë në dispozicion të pronar-ëve privatë të pyjeve ndërsa gjysma tjetër është nëdispozicion të shërbimit këshillmor për pyjet bashki-akë/komunalë dhe pyjet shtetërorë.Përqendrimi i industrisë përpunuese të drurit ështëbërë në një qëndër të madhe, por kjo nuk vlen përpronarët e vegjël privatë të veçuar, për këtë arsye atanxiten të bashkohen në grupe ose organizata sho-qërore siç janë kooperativat ose shoqatat.Hartimi i një plani menaxhimi është i detyrueshëmpër çdo sipërfaqe pyjore më të madhe se 50 ha.Strategjia pyjore e qeverisë gjermane i ka dhënë prior-itet pyllëzimeve të sipërfaqeve brënda mjediseve py-jorë duke rritur vazhdimisht mbjelljet e llojeve fletorënë raport me ata halorë.

Eppelborn dhe vënde të tjerë në SaarlandEppelborn dhe vënde të tjerë në SaarlandEppelborn dhe vënde të tjerë në SaarlandEppelborn dhe vënde të tjerë në SaarlandEppelborn dhe vënde të tjerë në Saarland:Ministria e mjedisit dhe e mbrojtjes së kon-Ministria e mjedisit dhe e mbrojtjes së kon-Ministria e mjedisit dhe e mbrojtjes së kon-Ministria e mjedisit dhe e mbrojtjes së kon-Ministria e mjedisit dhe e mbrojtjes së kon-sumatorit në Saarland; mbështetja e pyjevesumatorit në Saarland; mbështetja e pyjevesumatorit në Saarland; mbështetja e pyjevesumatorit në Saarland; mbështetja e pyjevesumatorit në Saarland; mbështetja e pyjeveprivate dhe e pyjeve komunalë; shkolla eprivate dhe e pyjeve komunalë; shkolla eprivate dhe e pyjeve komunalë; shkolla eprivate dhe e pyjeve komunalë; shkolla eprivate dhe e pyjeve komunalë; shkolla elëvizëshme e trajnimit për fermerët e pyjevelëvizëshme e trajnimit për fermerët e pyjevelëvizëshme e trajnimit për fermerët e pyjevelëvizëshme e trajnimit për fermerët e pyjevelëvizëshme e trajnimit për fermerët e pyjevedhe për konsolidimin e tokës pyjore private.dhe për konsolidimin e tokës pyjore private.dhe për konsolidimin e tokës pyjore private.dhe për konsolidimin e tokës pyjore private.dhe për konsolidimin e tokës pyjore private.

Nga A. STRAUÂ,A. STRAUÂ,A. STRAUÂ,A. STRAUÂ,A. STRAUÂ, Trainer Trainer Trainer Trainer Trainer. ..dhe: Ligjëratë përLigjëratë përLigjëratë përLigjëratë përLigjëratë përmenaxhimin e pyjeve komunalë dhe pyjevemenaxhimin e pyjeve komunalë dhe pyjevemenaxhimin e pyjeve komunalë dhe pyjevemenaxhimin e pyjeve komunalë dhe pyjevemenaxhimin e pyjeve komunalë dhe pyjeveprivatë në Saarland.privatë në Saarland.privatë në Saarland.privatë në Saarland.privatë në Saarland.

Nga THOMAS STEINMETZTHOMAS STEINMETZTHOMAS STEINMETZTHOMAS STEINMETZTHOMAS STEINMETZDrejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Drejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Drejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Drejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Drejtor i pyjeve komunalë në Saarland.Udhëtimi studimor i grupit të vizitorëve vazhdoi drejrrethinave të Saarland-it në pyllin privat të një fermeriku gjendej një qendër trajnimi lëvizëse e cila funksion-onte enkas për punëtorët e shfrytëzimit të pyjeve.Përgjegjesi dhe specialisti i kësaj qendre, z. A. Strauâsë bashku me dy asistentët e tij, të veshur me unifor-mat karakteristike të shfrytëzuesve të pyllit, i uruanmirëseardhjen grupit të vizitorëve nga Shqipëria dhe iftuan pjesmarrësit e tij të vizitonin qendrën lëvizëse tëtrajnimeve për punëtorët e shfrytëzimit të pyjeve.Problemi kryesor në shfrytëzimin e një pylli ngeletsiguria shëndetësore dhe ajo fizike nisi shpjegimet e tijz. Strauâ. Në këtë drejtim sektori i shfrytëzimeve nështetin tonë ka si partner kryesor mbështetës Minis-trinë e Mjedisit; partneri i dytë është kompania e sig-urimeve shoqërore e shëndetsore ndërsa të tjerë janë:organizata ‘Kooperimi i Pronarëve Privatë’ dhe finan-cues të tjerë shtetërorë ose privatë. Programi ‘Essen’ itrajnimit ka filluar në vitin 1993 në vitin 1997 u blenëpajisjet e qëndrës së trajnimit e cila gjëndet në këtëvend. Trajneri paguhet nga Ministria e Mjedisit. Çdovit në këtë qendër trajnohen 300 njerëz të cilët marrinmësime për teknikat e shfrytëzimit të pyjeve si dhemjete dhe instrumentet e nëvojshëm gjatë këtij proçe-si. Në vitin 2012 janë trajnuar rreth 5000 punëtorë;një trajnim zgjat gjithsej 5 ditë (dy ditë mësim teorikdhe tri ditë mësim demonstrativ praktik).Shoqatat pjesmarrëse nuk paguajnë për trajnimet emarrë pasi ato paguajnë rregullisht kuotizacionet vje-tore.Në drejtim të problemeve të sigurisë ka disa rregullatë posaçme, ku përfshihet edhe tabela e urgjencave ecila shërben për rastet kur ndodhin aksidente të kate-gorisë ‘fatale’.…Në vijim të shpjegimeve, z. A. Strauâ me ndihmëne dy asistentëve bëri demonstrimet e theksuara nëdrejtim të përdorimit të mjeteve dhe të instrumenteveqë shërbejnë për mbarëvajtjen e proçesit të shfrytëz-imit të pyllit si dhe për llojet e aksidenteve të ndry-shëm që mund të ndodhin në se nuk merren masatmbrojtëse paraprake ose kur mungojnë njohuritë eduhura për parandalimin e tyre.

BitburgBitburgBitburgBitburgBitburg: Vetë-marketingu i kooperativës së ferm-erëve të pyjeve (Menaxhimi EWH për shoqatën efermerëve të pyjeve në Bitburg. - Nga: MartinMartinMartinMartinMartinGräfGräfGräfGräfGräf, drejtor ekzekutif i kooperativës së pronar-ëve privatë të pyjeve në Bitburg.Një nga objektivët specifikë të kooperativës së pr-onarëve privatë të pyjeve të Bitburgut është pro-dhimi në sasi të mëdhà i tallashit të drurit dhe ndërti-mi i një sistemi ngrohjeje për familjet e qytetit.Një herë në vit bëhet ankandi i shitjeve të lëndës sëdrurit. Fillimisht bëhet një ‘marketing’ për para-qitjen e lëndës së drurit sipas llojeve dhe standardevetë tregut; kjo për të shmangur rrjedhojat e pa-parashikueshme në periudhën e tregetimit tëlëndës drusore sepse shumë pronarë pyjesh nukkanë informacion për drurët e pyllit dhe kërkesate tregut.Një nga treguesit e mbarëvajtjes së aktivitetit tëprodhimit e të tregëtimit të lëndës drusore ështëai i investimit për mirëmbajtjen e rrugëve pyjore.Te ne ky tregues është përcaktuar në masën 2Euro/1m³ lëndë druri; pra pronarët privatë të pyllitduhet të paguajnë 2 Euro për çdo m³ lëndë drusorenë favor të mirëmbajtjes së rrugëve pyjore. Në tënjëjtën mënyrë veprohet edhe për tarifën e pagesës sëmakinerisë së shfrytëzimit të pyllit (HARWEISTER)e cila është 12 Euro/1 m³ lëndë drusore.

NËNTOR 20153

Kooperativa jonë menaxhon 15000 ha pyje.Kooperativa e pronarëve privatë të pyjeve në Bitburgka 1900 anëtarë të cilët kanë mesatarisht 0.1 ha pyllnë pronësip; ndëkaq ka anëtër që zotërojnë gjer në3000 ha pyje. Ky fenomen përbën një problem speci-fik për ne si cooperative. Në përgjithësi pyjet nuk sh-trihen pranë qëndrave të banimit; për këtë arsye kamjaft pronarë që nuk e dinë ku gjëndet pylli i tyresikurse ka të tjerë që nuk dinë ta lexojnë hartën evend-ndodhjes së sipërfaqes pyjore e cila është nëpronësi të familjes së tyre. Ne përpiqemi dhe bash-kërendojmë punët tona që gjërat të ecin normalishtnë drejtim të të drejtave të pronësisë, të përfitimeveekonomike e të mbrojtjes së mjedisit etj. Ne u reko-mandojmë vazhdimisht pronarëve të vegjël privatë qëti bashkërendojnë punët me pronarët e tjerë fqinjërreth e rrotull me qëllim që gjërat të ecin normalishtdhe pa sforcime individuale. Prodhimi i lëndës druso-re kategorizohet dhe ndahet që në fillim në tri kate-gori: (i) -Trupa për lëndë të sharruar; (ii) -Trupa përlëndë të hollë të rrubullaktë; dhe: (iii) - Trupa e degëpër prodhim tallashi si lëndë djegëse-kalorifike.Pyjet në Bitburg shtrihen në përgjithësi në vëndet epjerrët. Gjysma e pyjeve janë me llojin hormoq ndër-sa gjysma tjetër janë me llojin ah dhe me llojet e njo-hur të lisave. Në proçesin e prodhimit të lëndës sësharruar janë hasur mjaft problem me praninë e plum-bave në trupat e drurëve, fenomen ky i ardhur qyshnga lufta e dytë boterore.Një fenomen negativ i cili ka krijuar shqetësime nëzonën e Bitburg-ut është problem i dëmtuesit të lëkurëssë hormoqit (Borkenkäfer und Rotfäule Windwurf).Nga ana tjetër, dëmtimi i lëkurës së këtij druri mepërhapje masive në pyjet tanë, bëhet edhe prej drerit tëkuq si dhe derrit të egër. Në çdo 100 ha pyll me hor-moq gjënden 10-15 krerë drerë të kuq dhe 20-25 krerëderra të egër. Si njëra kafshë ashtu edhe tjetra brejnëlëvoret e drurëve të hormoqit. Ka njerëz që janë tëapasionuar në gjuetinë e këtyre kafshëve të egra, atapaguajnë paraprakisht për një sipërfaqe me 100 ha pylldhe gjuajnë brënda saj gjatë një periudhe 1 vjeçare. Atae dorëzojnë mishin e kafshëve të vrara.Lënda e drurit kategorizohet për në treg gjatë pro-dhimit të saj dhe konkretisht: gjer në lartësinë 6 mmbi qafën e trungut ajo shitet si cilësi e parë me çmimin100 Euro/1 m³, ndërsa në lartësinë mbi 6 m. çmimi isaj bie gjer në 40 Euro/1 m³. Te një pyll mesatarmund të shfrytëzohen 60-70 m³ lëndë druri dhe për-fitohen 4200 Euro/1 ha.Pas dy luftrave botërore mjaft pyje u prenë dhe urimbollën përsëri. Lloji që kryesoi pyllëzimet nëatë periudhë ishte hormoqi (90% e ri-pyllëzimeveu bënë me llojin hormoq). Në pyjet e ripyllëzuarmungon krejtësisht ripërtërtija natyrore. Sipërfaqete vogla të pyjeve janë të shumta në numër dhekanë forma gjeometrike të rregullta. Në të tillë kushteështë mjaft vështirë ti diferencosh ato e të veçoshpërkatësinë e pronës. Për këtë arsye kooperativa endan prodhimin në raport me sipërfaqen e secilitpronar. Në të ardhmen ndoshta do të lindë nevoja einstalimit të aparateve GPS në motosharrat e shfrytë-zimit, kjo për të identifikuar prodhimin sipas për-katësisë së çdo prone.Klientët e kooperativës janë kompanitë e sharrave(gatrave) të cilat marrin rreth 300.000 m³ lëndë drurinë vit, janë gjithashtu 57 klientë të gjënden 100-150km rreth e rrotull rajonit si dhe vëndet importuesetë lëndës së drurit: Belgjika e Holanda por edheTailanda e Kina. Kosto e transportit në këtë zonëshkon gjer në 10 Euro/1 m³.

DISTRIKTI OFFDILLN, ZONADISTRIKTI OFFDILLN, ZONADISTRIKTI OFFDILLN, ZONADISTRIKTI OFFDILLN, ZONADISTRIKTI OFFDILLN, ZONAPYJORE DILLBRECHT:PYJORE DILLBRECHT:PYJORE DILLBRECHT:PYJORE DILLBRECHT:PYJORE DILLBRECHT:

KOOPERATIVA E PYJEVE TËKOOPERATIVA E PYJEVE TËKOOPERATIVA E PYJEVE TËKOOPERATIVA E PYJEVE TËKOOPERATIVA E PYJEVE TËCUNGJISHTEVECUNGJISHTEVECUNGJISHTEVECUNGJISHTEVECUNGJISHTEVE

Nga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativësNga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativësNga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativësNga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativësNga: Ingj. Debus, kryetar i kooperativës

Kooperativa menaxhon 750 ha cungjishte; koopera-

tiva ka130 anëtarë (mund të ndryshojnë; ndarja epasurisë); 1500 aksionet u përkasin 2900 m3 lëndedrusore; aksionet janë jo-materialiste; e tërë zona ësh-të në pronësi të përbashkët të të gjithë anëtarëve tëkooperativës. Në cungjishtet: (((((i)i)i)i)i) Zona vjetor i pre-rjeve është rreth 8-10 ha; (ii)(ii)(ii)(ii)(ii) Prerja dhe trans-porti i trupave bëhet nga vetë anëtarët; (iii)(iii)(iii)(iii)(iii) Zonae prerjeve dhe e transportit të trupaver përcakto-het nga kryesia e kooperativës që në pranverë;(iv)(iv)(iv)(iv)(iv) Drurët duhen prerë deri në 1 Qershor.Në kohët e lashta lënda e drurit të cungjishteve ështëpërdorur për prodhimin e qymyrit të drurit i cili shër-bente si lëndë kalorifike për prodhimin e hekurit ndërsasot përdoret si dru zjarr. Cungjishtet priten çdo 20-25vjet, aksionet e përhershëm të lëndës drusore të vjelëvariojnë ndërmjet kufijve: 120-150 m3/ha. Një herënë vit bëhet mbledhja e ansamblesë së anëtarëve tëkooperativës në të cilën diskutohen problemet dhemerren vendimet me shumicë votash. Kooperativakontrollohet gjithashtu nga administrata e rrethit (Bash-kisë). Në këtë mbledhje vendosen rregullat specifiketë shfrytëzimit të pyllit si dhe ato të tregëtimit të lëndësdrusore, hartohet dhe miratohet programi i detyrave tëkryesisë dhe i anëtarëve që janë pronarë privatë të pyjeve.Masa drusore e kurorave të drurëve që priten lihet nëpyll për tu kalbur. Çmimi i druve të zjarrit, varësisht ngalloji, luhatet nga 50-70 Euro/m³.

HANN MÜNDENHANN MÜNDENHANN MÜNDENHANN MÜNDENHANN MÜNDEN-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA-ÇËSHTJET E ZHVILLUARA

NË TAKIMNË TAKIMNË TAKIMNË TAKIMNË TAKIMNga: Nga: Nga: Nga: Nga: SUSANNE GOHDESUSANNE GOHDESUSANNE GOHDESUSANNE GOHDESUSANNE GOHDE

Kush i zotëron pyjet gjermanë?Kush i zotëron pyjet gjermanë?Kush i zotëron pyjet gjermanë?Kush i zotëron pyjet gjermanë?Kush i zotëron pyjet gjermanë?1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.1. Pyjet bashkiak në Hannoversch Münden.

Bashkia në Hannoversch Münden ka gjithsej 2700ha pyje bashkiakë. Në Gjermani shumica e sipër-faqeve pyjore zotërohet nga shteti dhe nga bashkitë/komunat. Gjermania posedon 10,741 milionë ha pyje,prej të cilëve 43.6% e tyre janë pyje private, familja mëe madhe në Hamburg ka 28.000 ha pyje. Shumica epronave pyjore private është nën 6 ha. Ka pasurfamilje të cilat ia kanë dhuruar pyjet shtetit ndërsadisa familje nga klasa fisnike e shoqërisë gjermane i’aka shitur pronat pyjore shtetit. Një pjesë e pyjeve,kryesisht ata që shtrihen rrotull vendbanimeve dheqytezave, janë krijuar më vonë nëpërmjet pyllëzi-meve. Pyjet e ahut kryesojnë me 54% të sipërfaqessë përgjithëshme ndërsa pyjet e hormoqit me 30.4%.Pjesën tjetër e zënë pyjet e tjerë.Në bashki janë 9 persona që menaxhojnë pyjet bash-kiakë, nga këta dy janë inxhinierë pyjesh. Problemete punës në terren ndiqen rregullisht nga 6 persona,ndërsa 3 të tjerët punojnë në zyrë. Menaxhimi i pyjeveështë i ndarë në zyra të ndryshme si: zyra e puni-meve publike e cila mbulon gjelbërimin e mjediseveurbane dhe të varrezave publike; zyra e menaxhimittë pyjeve bashkiakë e cila mbulon marketingun dheshitjen e lëndës drusore dhe menaxhimin e gjuetisësportive.Bashkia e Hannoversch Münden ka 25.000 ban-orë, pastrimi i pyjeve bëhet në mënyrë të organi-zuar; veshjet e personave që mobilizohen në këtë

LEINEFELDE (THÜRINGEN)LEINEFELDE (THÜRINGEN)LEINEFELDE (THÜRINGEN)LEINEFELDE (THÜRINGEN)LEINEFELDE (THÜRINGEN)LANDI I SAKSONISË SËLANDI I SAKSONISË SËLANDI I SAKSONISË SËLANDI I SAKSONISË SËLANDI I SAKSONISË SË

POSHTMEPOSHTMEPOSHTMEPOSHTMEPOSHTMENgaNgaNgaNgaNga RALF GOLDMANNRALF GOLDMANNRALF GOLDMANNRALF GOLDMANNRALF GOLDMANNÇështjet e zhvilluara në takim:Çështjet e zhvilluara në takim:Çështjet e zhvilluara në takim:Çështjet e zhvilluara në takim:Çështjet e zhvilluara në takim:

-Pyjet komunalë në ish republikën gjermano-Pyjet komunalë në ish republikën gjermano-Pyjet komunalë në ish republikën gjermano-Pyjet komunalë në ish republikën gjermano-Pyjet komunalë në ish republikën gjermano-Lindore ThüringenLindore ThüringenLindore ThüringenLindore ThüringenLindore Thüringen. (43% pyje shtetërorë, 40%pyje komunalë dhe 17% pyje privatë). Në Thüringenjanë gjithsej 24 zyra pyjesh të cilat mbulojnë adminis-trativisht 279 rrethe. Ka një qendër edukimi për pyjetdhe 1500 njerëz që punojnë në administratën e pyjeve.Rajoni Leinefelde ka: 5000 ha pyje shtetërorë, 1500ha pyje komunalë dhe 9500 ha pyje privatë. Lartësiamesatare (mbi nivelin e detit) e rajonit është 537 m.Zonat e sipërme janë me pyje Ahu (57%) ndërsazonat e poshtëme me pyje Dushku. Rritja mesatarevjetore e pyjeve është 8 m³/ha. Vilen 6.4 m³/ha.-Të drejtat e pronësisë e të adminsitrimit tëTë drejtat e pronësisë e të adminsitrimit tëTë drejtat e pronësisë e të adminsitrimit tëTë drejtat e pronësisë e të adminsitrimit tëTë drejtat e pronësisë e të adminsitrimit tëpyjeve në Thüringen.pyjeve në Thüringen.pyjeve në Thüringen.pyjeve në Thüringen.pyjeve në Thüringen.Detyra e administratës pyjoreështë të menaxhojë fon-din prej 5000 ha të pyjeve shtetërorë, administratashtetërore mund të menaxhojë edhe pyje komunalë/bashkiakë kur kjo gjë kërkohet nga pronarët/për-doruesit e tyre. Detyrë tjetër e administratës së pyjeveështë mbështetja e pyjeve komunalë/bashkiakë dheatyre privatë dhe tregëtimi i prodhimeve që vilen prejtyre. Administrata shtetërore kujdest gjithashtu edhepër pyjet mbrojtës, 50% e të cilëve përhapen në mje-diset urbane të vendbanimeve.Në projektin ndërkombëtar “Natyra 2000” të rua-jtjes së biodiversitetit, janë përfshirë edhe pyjet e ahuttë Gjermanisë. Një rëndësi e veçantë i kushtohet as-pektit të gjuetisë me qëllim ruajtjen e fondit të larm-ishëm të faunës.Detyrat e shoqatës së pyjeve.Shoqata mund të lidhë aktmarrëveshje me shtetin nëdrejtim të menaxhimit tekniko-shkencor të sipërfaqevepyjore të anëtarëve të saj. Problem është parcelizimi iimët i sipërafqeve pyjore që janë në pronësi/përdorimnga shumë familje.Në këtë kuadër ka lindur nevoja e ri-bashkimit të tyrenë sipërfaqe të mëdhà për një menaxhim të përbash-kët nga kooperativa/shoqata. Një problem tjetër janëkooperativat e vogla për të cilat ka lindur nevoja ebashkimit të tyre në kooperativa të mëdhà. Përpjekjepo bëhen për modifikimin e të drejtave të përdorimittë pyjeve për ti bashkuar ata në sipërfaqe të mëdhà.Pas pranimit nga ana e pronarëve për të qenë të regjis-truar pronat e tyre në regjistrin kadastral,u krijua sho-qata e tyre; shoqata është një organizatë shoqërore nëaktivitetet e së cilës të gjithë anëtarët kanë të drejta tëbarabarta në vendim-marrje e në mbështetje. Një për-dorues i një sipërfaqeje pyjore mund t’ia japë dikujttjetër pjesën e tij tyë pyllit; ky proçes agjat katër vjet.Ligjërisht si pronare njihet shoqata e cila bën të gjithëveprimet e menaxhimit të pyjeve, vlejet, tregëtimet eprodhimeve dhe shpërndarjen e të ardhurave teanëtarët e saj.

proçes janë special, po ashtu edhe mjetet që për-doren janë pajisje moderne.Plani i menaxhimit të pyjeve bëhet nga zyra epyjeve në bashki, ndërsa inventari i pyjeve bëhetnga shteti, ndonëse në bashki ka një specialistpyjesh (inxhinier) i cili merr pjesë në proçedurëne inventarit të pyjeve që bëhet nga shteti.· Marrdhëniet e zyrës bashkiake të menaxhimitpyjor me komunitetin.Komuniteti nuk ka asnjë të drejtë të shkojë në pyll,përveç rasteve kur fillon shfrytëzimi i planifikuar ipyllit. Për prodhimin e rezultuar nga prona pyjorebashkiake bashkia i shpërblen familjet e komunitetitnë masën 20 Euro/1m³ lëndë druri të prodhuar ngapyjet komunalë. Fitimet nga shitjet e lëndës drusoreshkojnë në llogari të administratës bashkiake e cilakrijon fondin e ri-investimeve në pyje që përdoretkryesisht për rehabilitimin e terreneve pyjorë të dëm-tuar nga zjarret aksidentalë, nga përmbytjet ose ngasëmundjet dhe dëmtuesit masivë etj. . Një shembullnë këtë drejtim është ngjarja që ndodhi në vitin 2007,kur nga një stuhi e madhe u shkatërruan rreth 20 hapyje. Pas kësaj ngjarje bashkia caktoi 5 persona,punëtorë pyjesh të trajnuar, të cilët realizuan ri-pyllë-zimet në sipërfaqen e dëmtuar të pyllit.¹)¹)¹)¹)¹)

¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarë¹)Punëtorët e pyjeve (pylltarët) janë pjestarëtë zyrës së menaxhimit të pyjeve bashkiakë.të zyrës së menaxhimit të pyjeve bashkiakë.të zyrës së menaxhimit të pyjeve bashkiakë.të zyrës së menaxhimit të pyjeve bashkiakë.të zyrës së menaxhimit të pyjeve bashkiakë.Plotësimi i nevojave familjare me dru zjarri bëhetsipas një plani të kontrolluar. Bashkia planifikon dheorganizon aktivitete edukativë me të rinjtë. Këta ak-tivitete synojnë mbrojtjen e mjedisit, të biodiversitetit,por edhe dhënien e njohurive të rinjëve rreth tekni-kave të mbjelljeve të drurëve pyjorë, për mirëm-bajtjen e pyllit etj..Evidentimi i gjëndjes ose i ngjarjeve në pyje bëhetnga një kompani çertifikimi. Nga ana tjetër edhezyra e pyjeve bashkiakë i nënështrohet monitorimitfunksional.Sfida kryesore në drejtim të menaxhimit të pyjevebashkiak është gjenerimi maksimal i të ardhuravenga prodhimet pyjore të lëndës së drurit.Pas takimit me znj. Susanne Gohde, grupi studimorbëri një vizitë në kopështin botanik të Münden-it icili kishte shërbyer si kopësht pyjor demonstrativme efekt didaktik për studentët e fakultetit të shken-cave pyjore, gjer në vitin 1970. Sot ky kopësht ështënjë vend rekreacioni për qytetarët dhe për vizitorëte ndryshëm. (vijon në faqe 4)

Pyjet në Bitburg shtrihen në përgjithësi në vëndet e pjerrët. Gjysma e pyjevejanë me llojin hormoq ndërsa gjysma tjetër janë me llojin ah dhe me llojet e njohurtë lisave. Në proçesin e prodhimit të lëndës së sharruar janë hasur mjaft problemme praninë e plumbave në trupat e drurëve, fenomen ky i ardhur qysh nga luftae dytë boterore.Një fenomen negativ i cili ka krijuar shqetësime në zonën e Bitburg-ut ështëproblem i dëmtuesit të lëkurës së hormoqit (Borkenkäfer und Rotfäule Wind-wurf). Nga ana tjetër, dëmtimi i lëkurës së këtij druri me përhapje masive nëpyjet tanë, bëhet edhe prej drerit të kuq si dhe derrit të egër.

“

“

4 NËNTOR 2015

MENAXHIMI I PYJEVE NGAMENAXHIMI I PYJEVE NGAMENAXHIMI I PYJEVE NGAMENAXHIMI I PYJEVE NGAMENAXHIMI I PYJEVE NGASHOQATASHOQATASHOQATASHOQATASHOQATA

E PYJEVE PRIVATË NË RAJONINE PYJEVE PRIVATË NË RAJONINE PYJEVE PRIVATË NË RAJONINE PYJEVE PRIVATË NË RAJONINE PYJEVE PRIVATË NË RAJONINTHÜRINGENTHÜRINGENTHÜRINGENTHÜRINGENTHÜRINGEN

NgaNgaNgaNgaNga WOLFGANGA HEYN WOLFGANGA HEYN WOLFGANGA HEYN WOLFGANGA HEYN WOLFGANGA HEYN- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë në- Kryetar i shoqatës së pyjeve privatë nëThüringenThüringenThüringenThüringenThüringen

-Anëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe adminis-Anëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe adminis-Anëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe adminis-Anëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe adminis-Anëtarësia, sipërfaqja e pyjeve dhe adminis-trimi i saj nga kooperativa.trimi i saj nga kooperativa.trimi i saj nga kooperativa.trimi i saj nga kooperativa.trimi i saj nga kooperativa.Shoqata e pronarëve të pyjeve në Thüringen ka gjith-sej 200.000 pronarë pyjesh dhe administron një sipër-faqe prej 220.000 ha pyje, që i takon afërsisht 1 hapyll për çdo pronar. Shoqata ka gjithashtu në anëtarës-inë e saj edhe pronarë të mëdhej pyjesh të cilët zotërojnënjë sipërfaqe prej 7000 ha pyje. Në këtë rajon 70.000ha pyje janë pronë e kishës. Një sipërfaqe prej 30.000ha është pa pronarë eksiztentë për arsye se ish-pr-onarët e tyre kanë vdekur shumë dekada më parëdhe nuk kanë lënë asnjë trashëgimi për pronat e tyrepyjore. Këto sipërfaqe i menaxhon shoqata e pronar-ëve të pyjeve.Shoqata ka kryetarin e saj, zëvëndësin dhe bordindrejtues. Çdo vit botohet një buletin, kryeredaktori itë cilit është kryetari i shoqatës. Gjatë periudhës sëvitit organizohen shumë takime në zona, në rrethe enë fshatra të ndryshëm. Në këta takime marrin pjesërreth 500 anëtarë të shoqatës. Ka 70.000 ha pyje qëjanë pyje komunalë. Shteti dha financime për zhvil-limin e pylltarisë private gjer në 3000 marka për çdongastër pylli me sipërfaqe 1 ha në vitet që pasuan udha mbështetje financiare edhe për pronarët e vjetërtë pyjeve në masën 3000 Euro/ha. Këto financime ushlyen nga pronarët privatë prej fitimiveve që ata patëngjatë viteve në vazhdim. Në Thüringen janë 300 sho-qata pyjesh të cilat kanë nga 250 ha pyje. Këto janëorganizata jo-fitimprurëse. Te shoqata çdo individ kapronën e tij, ndërsa te kooperativa prona është e shkr-irë. Kjo e fundit i gjeneron të ardhurat nga prodhimi idruve të zjarrit dhe i lëndës drusore industriale (95%)dhe nga gjuetia sportive (5%).-Prodhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjorProdhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjorProdhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjorProdhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjorProdhimtaria e pyjeve, rrjeti rrugor pyjordhe çmimet e tregjeve në Thüringen.dhe çmimet e tregjeve në Thüringen.dhe çmimet e tregjeve në Thüringen.dhe çmimet e tregjeve në Thüringen.dhe çmimet e tregjeve në Thüringen.Prodhimi i lëndës drusore kap treguesin mesatar prej1.3 milion m³ në krahasim me 1.5 milion m³ qëështërritja mesatare vjetore e pyjeve. Pyjet e Thüringen-itkanë përbërjen e mëposhtëme: Pyje me halorë: 38%,Pyje Ahu 21% dhe Pyje me Hormoq 41%. Në drejtimtë kategorizimit të lëndës drunore: 50% është lëndëindustriale, 30% është lëndë e parë për industrinë eletrës dhe 20% përdoret për dru zjarri. Çmimi i 1m³druzjarri luhatet nga 25-30 Euro/m³ për llojet lis e të tjerëndërsa për Ahun është nga 55-60 Euro/m³. E parënë këtë këndvështrim nga pyjet e hormoqit merren150 Euro/ha, ndërsa nga pyjet e pishës merren 30Euro/ha dhe nga pyjet e Ahut merren 60 Euro/ha.

Pyjet shtetërorë përshkohen mesatarisht nga 23 ml/ha rrugë pyjore ndërsa pyjet e kompanive të shfrytë-zimit përshkohen nga 30 ml/ha rrugë pyjore.-Pyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike ePyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike ePyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike ePyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike ePyllëzimet dhe masat e tjera silvoteknike emjedisore qëndërmerren në pyjemjedisore qëndërmerren në pyjemjedisore qëndërmerren në pyjemjedisore qëndërmerren në pyjemjedisore qëndërmerren në pyje.Shteti jep subvencione për pyllëzimet e tokave bujqë-sore të abandonuara. Çdo vit në Thüringen janëpyllëzuar rreth 1000 ha toka të tilla ndërsa në peri-udhën e sotme kjo shifër është ulur. Aktivitetet krye-sorë janë ri-pyllëzimet që bëhen brënda hapësiravetë pyjeve, ndërsa aktivitetet e tjerë silvoteknikë qëkryhen në grumbujt e stadeve moshorë të ndryshëmjanë rrallimet/çlirimet dhe pastrimet në pyje. Këto tëfundit realizohen nën koston 200-300 Euro/ha. Përmbrojtjen e biodiversitetit shteti ofron pagesa edhepër drurët e rrëzuar e të kalbur të pyjeve. Pagesajepet gjer në masën 7 drurë të kalbur/1 ha në masën300 euro/1 dru. Shpërblime jepen gjithashtu edhepër drurët farorë që lihen për ripërtëritjen natyroretë pyllit (300 Euro/Dru).-Objektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve-Objektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve-Objektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve-Objektivët kryesorë të shoqatës së pyjeve-Objektivët kryesorë të shoqatës së pyjeveprivatë.privatë.privatë.privatë.privatë.- Mbrojtja e natyrës në mjediset pyjorë;- Mbrojtja e natyrës në mjediset pyjorë;- Mbrojtja e natyrës në mjediset pyjorë;- Mbrojtja e natyrës në mjediset pyjorë;- Mbrojtja e natyrës në mjediset pyjorë;- Mbrotja e gjuetisë;- Mbrotja e gjuetisë;- Mbrotja e gjuetisë;- Mbrotja e gjuetisë;- Mbrotja e gjuetisë;- Përsosja e vazhdueshme e ligjit për pyjet.- Përsosja e vazhdueshme e ligjit për pyjet.- Përsosja e vazhdueshme e ligjit për pyjet.- Përsosja e vazhdueshme e ligjit për pyjet.- Përsosja e vazhdueshme e ligjit për pyjet.Në legjislacionin pyjor ka një ligj i cili nuk i lejonprerjet e kategorisë RRAH ose përdorimin e kimi-katev në mjediset pyjorë. Në drejtim të procesit tëpërsosjes ligjore, përfaqësuesit e shoqatës ndërmar-rin vazhdimisht takime me anëtarët politikbërës tëparlamentit.Motoja e ditës: “Ligje të mirë dhe lekë më shumë”.

LANDI NIEDERSACHSENLANDI NIEDERSACHSENLANDI NIEDERSACHSENLANDI NIEDERSACHSENLANDI NIEDERSACHSEN(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)(KOMUNA LANDËIRTSCHAFTS)Nga:Nga:Nga:Nga:Nga: GROÂ HEINS GROÂ HEINS GROÂ HEINS GROÂ HEINS GROÂ HEINSSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve tëSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve tëSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve tëSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve tëSpecialist i zyrës së inventarit të pyjeve tëlanditlanditlanditlanditlandit

-Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e in--Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e in--Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e in--Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e in--Ekspozita e shfrytëzimit të pyjeve, e in-ventarit dhe e shërbimit kadastral pyjor.ventarit dhe e shërbimit kadastral pyjor.ventarit dhe e shërbimit kadastral pyjor.ventarit dhe e shërbimit kadastral pyjor.ventarit dhe e shërbimit kadastral pyjor.

-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjor-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjor-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjor-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjor-Shkolla e lëvizshme e trajnimit pyjorShkolla e lëvizshme e trajnimit të puntorëve të pyllitështë një furgon special i pajisur me të gjithë mjetetdhe instrumentet e nevojshëm për veprimet në pyll.Nga kjo shkollë përfitojnë trajnime pronarët privatëtë pyjeve dhe zjarrfikësit e pyjeve. Pas përfundimit tëtrajnimit këta çertifikohen dhe që nga ky çast lejo-hen të punojnë në mjediset pyjorë. Për kostot e tra-jnimeve paguajnë shoqatat ose kooperativat, ndërsakur paraqiten si individë të veçuar paguajnë nga30 Euro për çdo trajnim të kryer. Çertifikata etrajnimit u nevojitet edhe nxënësve të shkollave tëmesme pyjore të cilët pasi përfundojnë shkollënparaqiten të shkolla e lëvizëshme e trajnimit përt’iu nënështruar kursit të shkurtër të trajnimit menjë kosto prej 75 Euro/person.

LAUBACH (RUHENFORSTLAUBACH (RUHENFORSTLAUBACH (RUHENFORSTLAUBACH (RUHENFORSTLAUBACH (RUHENFORSTBUCHWALD)BUCHWALD)BUCHWALD)BUCHWALD)BUCHWALD)

Nga Nga Nga Nga Nga Z. KEPENZ. KEPENZ. KEPENZ. KEPENZ. KEPENMenaxher i pyllit funeralMenaxher i pyllit funeralMenaxher i pyllit funeralMenaxher i pyllit funeralMenaxher i pyllit funeral

U vizitua një pyll ahu i cili ishte caktuar nga komu-na Laubach si pyll funeral. Historia e pyllit funeralka nisur 8 vite më parë, kur nga qytetarë të komu-nës Laubach u propozua miratimi i një pylli funer-al për personat të cilët, pas vdekjes së tyre, nukdëshironin të varroseshin në varrezat qytetëse porpranë trungut të një druri në pyjet e virgjër të ko-munës. Kërkesat për një funeral të tillë erdhën krye-sisht nga banorë të cilët nuk kishin pasardhës bi-ologjikë, as njerëz të afërm të gjakut. Në fillim për-caktohet druri pyjor te i cili adresohet kërkesa përvendosjen e një poçeje porcelani ose qeramike mehirin e trupit të të ndjerit. Vendi blihet paraprakishtdhe kushton 925 Euro për person. Rrotull një drurijanë piketuar 12 vende për funeral. Për këtë tipfunerali janë paraqitur kërkesa nga familje të veçantatë cilat e blejnë krejt drurin (12 vënde), ndërsa kadurë të tjerë te të cilët ka ende vënde të lirë. Poçetme hi janë hermetike; ato groposen 1.3 m thellënën sipërfaqen e tokës. Shpenzimet që bëhen përincinerimin e kufomës, për blerjen e poçes së hirit,për çeljen e gropës, për sistemimin e saj, dhe përceremoninë (zyrtare) funerale kapin kuotën eshpenzimit prej 1000 Euro; pra i gjithë proçesi imishërimit shpirtëror post-mortum në pyllin fu-neral kushton rreth 2000 Euro.Kontrata kohore lidhet për 99 vjet. Drurët funeralëjanë të sigluar me medalione metalikë inoksidabëlqë janë të fiksuar te trungu i tyre në lartësinë mbi 3m. nga sipërfaqja e tokës. Mbi këta medalionë janëshënuar me stampim gjurmlënës numërat serialë tëdrurëve. Pylli funeral mirëmbahet sistematikisht; pas-trohet nga degët e rëna, nga shtresa e lëgushës sëgjetheve; diku rrotull tij ka dy dhomëza estetike prejdruri në largwsinë 10 m nga njëra tjetra të cilat shër-bejnë si tualete të rregullt për vizitorët e gjinive tëndryshme. Ka gjithashtu një shesh të vogël me stolatë përshtatur me trungjet e drurëve, me kryqin edrunjtë të vendosur përballë tyre në të cilin kryhenliturgjitë kishtare para vendosjes së poçes më hinën tokë. Në Gjermani ka tashmë 60 pyje të tillë.Zakoni i funeralit në pyll ka 8 vite që ka nisur tëzbatohet në shtetin gjerman. Çdo jave monitorohen5-7 funerale të tillë dhe me sa duket numëri vjen dukeu shtuar. Besimi fetar nuk ka lidhje me këtë aspekt tëri kulturor i cili u kundërshtua fillimisht nga klerikët ebesimit kristian; në periudhën që pasoi nuk pati mëreagime të tillë. Në këta pyje nuk lejohet gjuetia, nuklejohet asnjë veprim për përfitime ekonomike; nuklejohet as ndezja e qirinjëve në vëndet e mishërimitpost-mortum rrotull drurëve pyjorë, kjo sepse rrez-ikohet zjarrndezja masive në pyll. Këta pyje janë vendeme qetësi të plotë natyrore. (Një dre përshkoi tërthorrrugën e pyllit dhe u fotografua prej meje.

-Shënim i F.L.).-Shënim i F.L.).-Shënim i F.L.).-Shënim i F.L.).-Shënim i F.L.).

Në fillim përcaktohet druri pyjor te i cili adresohet kërkesa për vendosjen e një poçejeporcelani ose qeramike me hirin e trupit të të ndjerit. Vendi blihet paraprakisht dhekushton 925 Euro për person. Rrotull një druri janë piketuar 12 vende për funeral. Përkëtë tip funerali janë paraqitur kërkesa nga familje të veçanta të cilat e blejnë krejtdrurin (12 vënde), ndërsa ka durë të tjerë te të cilët ka ende vënde të lirë. Poçet me hijanë hermetike; ato groposen 1.3 m thellë nën sipërfaqen e tokës. Shpenzimet qëbëhen për incinerimin e kufomës, për blerjen e poçes së hirit, për çeljen e gropës, përsistemimin e saj, dhe për ceremoninë (zyrtare) funerale kapin kuotën e shpenzimitprej 1000 Euro; pra i gjithë proçesi i mishërimit shpirtëror post-mortum në pyllin fu-neral kushton rreth 2000 Euro. Kontrata kohore lidhet për 99 vjet. Drurët funeralëjanë të sigluar me medalione metalikë inoksidabël që janë të fiksuar te trungu i tyrenë lartësinë mbi 3 m. nga sipërfaqja e tokës. Mbi këta medalionë janë shënuar mestampim gjurmlënës numërat serialë të drurëve.

“

“(vijon nga faqja 3)

Në komunën Landëirtschafts të landit Niedersachsenu vizitua një ekspozitë e cila ishte organizuar në mjedis-et e një pylli që ishte planifikuar për shfrytëzimin elëndës drusore.Ekspozita në fjalë paraqiste të gjithë mjetet, pajisjetdhe makineritë e tipeve të fundit por edhe ato të më-parëshme që shërbejnë për realizimin e një shfrytëzi-mi normal, të shpejtë e cilësor të sipërfaqeve pyjore.Në ekspozitë ishin paraqitur gjithashtu metodat emenaxhimit të pyjeve privatë, metodat dhe instrumen-tet e realizimit të inventarit të pyjeve si dhe një pro-gram kompjuterik me database online që shërbenpër pasqyrimin e gjëndjeve të sotme, planifikimeve tëardhme si dhe ndryshimet e vazhdueshme që ndo-dhin në fondin pyjor etj..Ekspozita ishte iniciuar dhembështetur nga Dhoma e Bujqësisë së Saksonisë sëPoshtëme, Departamenti i Pyjeve.Të gjithë pronarët privatë që dëshirojnë të përfshi-hen në inventarin e pyjeve si dhe në planet strategjikëtë zhvillimit të këtij sektori, bien dakord për të for-muar një kooperativë ose një shoqatë.Inventari bëhet për 600.000 ha pyje; ai përfshin dhepasqyron të gjithë ndryshimet e ndodhur më parë nëkëto hapsira. Proçesi i inventarit nis me bërjen e ortho-fotove mbi të cilat kufizohen sipërfaqet e pyjeve privatë.Proçesi vijon me ndarjen e sipërfaqeve të kufizuara nëngastra sipas përbërjeve llojore dhe shkallës së homogjen-itetit të grumbujve pyjorë. Për këtë qëllim inspektohenterrenet pyjorë në të cilët piketohen sipërfaqet provë qëdo të shërbejnë për kryerjen e matjeve periodike tëpërhershme.Dy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privatDy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privatDy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privatDy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privatDy janë arsyet që e shtyjnë një pronar privatpyjesh të bëjë një plan menaxhimi pyjor përpyjesh të bëjë një plan menaxhimi pyjor përpyjesh të bëjë një plan menaxhimi pyjor përpyjesh të bëjë një plan menaxhimi pyjor përpyjesh të bëjë një plan menaxhimi pyjor përpronën e tij: pronën e tij: pronën e tij: pronën e tij: pronën e tij: (i) - Është mjaft i interesuar të - Është mjaft i interesuar të - Është mjaft i interesuar të - Është mjaft i interesuar të - Është mjaft i interesuar tëdijë mendimin e ekspertëve për metodat edijë mendimin e ekspertëve për metodat edijë mendimin e ekspertëve për metodat edijë mendimin e ekspertëve për metodat edijë mendimin e ekspertëve për metodat eqeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëqeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëqeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëqeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëqeverisjes së pyllit dhe gjenerimin e tëardhurave prej tij; ardhurave prej tij; ardhurave prej tij; ardhurave prej tij; ardhurave prej tij; (ii) - Për arsye të saktësimit- Për arsye të saktësimit- Për arsye të saktësimit- Për arsye të saktësimit- Për arsye të saktësimittë taksave bashkiake të cilat zbatohen te pr-të taksave bashkiake të cilat zbatohen te pr-të taksave bashkiake të cilat zbatohen te pr-të taksave bashkiake të cilat zbatohen te pr-të taksave bashkiake të cilat zbatohen te pr-onarët me mbi 50 ha pyje në pronësi. Nëonarët me mbi 50 ha pyje në pronësi. Nëonarët me mbi 50 ha pyje në pronësi. Nëonarët me mbi 50 ha pyje në pronësi. Nëonarët me mbi 50 ha pyje në pronësi. Nëdrejtim të taksimit pyjor theksohet se në pla-drejtim të taksimit pyjor theksohet se në pla-drejtim të taksimit pyjor theksohet se në pla-drejtim të taksimit pyjor theksohet se në pla-drejtim të taksimit pyjor theksohet se në pla-nin e menaxhimit është përcaktuar mundësianin e menaxhimit është përcaktuar mundësianin e menaxhimit është përcaktuar mundësianin e menaxhimit është përcaktuar mundësianin e menaxhimit është përcaktuar mundësiavjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton evjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton evjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton evjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton evjetore e shfrytëzimit të pyllit e cila rezulton epërllogaritur në një pasqyrë të veçantë dhepërllogaritur në një pasqyrë të veçantë dhepërllogaritur në një pasqyrë të veçantë dhepërllogaritur në një pasqyrë të veçantë dhepërllogaritur në një pasqyrë të veçantë dheështë e vulosur nga zyra e financave të komu-është e vulosur nga zyra e financave të komu-është e vulosur nga zyra e financave të komu-është e vulosur nga zyra e financave të komu-është e vulosur nga zyra e financave të komu-nës/bashkisë. Plan menaxhimi bëhet edhe përnës/bashkisë. Plan menaxhimi bëhet edhe përnës/bashkisë. Plan menaxhimi bëhet edhe përnës/bashkisë. Plan menaxhimi bëhet edhe përnës/bashkisë. Plan menaxhimi bëhet edhe përnjë pronar privat të vetëm; metodika që ndiqetnjë pronar privat të vetëm; metodika që ndiqetnjë pronar privat të vetëm; metodika që ndiqetnjë pronar privat të vetëm; metodika që ndiqetnjë pronar privat të vetëm; metodika që ndiqetështë e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMështë e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMështë e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMështë e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMështë e njëllojtë; të dhënat e nxjerra nga PMkrahasohen me të dhënat e inventaritt tëkrahasohen me të dhënat e inventaritt tëkrahasohen me të dhënat e inventaritt tëkrahasohen me të dhënat e inventaritt tëkrahasohen me të dhënat e inventaritt tëpërgjithshëm të pyjeve, kjo, për të bërë kra-përgjithshëm të pyjeve, kjo, për të bërë kra-përgjithshëm të pyjeve, kjo, për të bërë kra-përgjithshëm të pyjeve, kjo, për të bërë kra-përgjithshëm të pyjeve, kjo, për të bërë kra-hasimet dhe korrigjimethasimet dhe korrigjimethasimet dhe korrigjimethasimet dhe korrigjimethasimet dhe korrigjimet përkatës. përkatës. përkatës. përkatës. përkatës.Në proçesin e inventarit të pyjeve ushtrohen kon-trolle dhe monitorime nga një grup i zgjedhur ek-spertësh. Çdo dy vjet organizohen work-shope përata fermerë që kanë hyrë në skemat e shfrytëzi-meve. Çdo pjesë e territorit pasqyrohet në inven-tar. Në Gjermani bëhet inventari kombëtar i pyjeve;të dhënat e tij nuk merren në konsideratë nga zyrae pyjeve në bashki/komunë për arsye sepse atonuk përqasen plotësisht me kërkesat e kësaj zyre .Nga ana tjetër për marrjen e atyre të dhënave du-het të paguash.

NËNTOR 20155

Djegia e drurit kryesisht karakterizohet me lirim neutral tëkarbonit, CO2 absorbohen bimët e reja, të cilat kompen-sojnë drurët që janë djegur. Drurët e mbjellë me qëllim tëpërdorimit për lëndë djegëse mund të sigurojnë një furnizimtë qëndrueshëm - nëse mbjell së paku aq bimë sa janë prerëatëherë ky proçes mund të jetë i ripërtërishëm. Përmes këty-re proçeseve, dioksidi i karbonit i liruar në atmosferë ngadjegia e drurit do të jetë i bllokuar përsëri dhe do të depozi-tohet në bimët e reja. Një rritje e dioksidit të karbonit do tëjetë prezentë në atmosferë, por nuk do të vijë nga çlirimi itij nga mjetet e transportit dhe të proçesimit. Kjo rritjemund të kufizohet kur prodhimi realizohet në pyllin afërshtëpisë, energjia e fituar nga druri është ndër format mëmiqësore të energjisë dhe të klimës që për momentin ekemi në dispozicion.Duke përdorur drurin për ngrohje reduktohen emetimet ekarbonit në atmosferë nga 90-95 për qind në krahasim mepërdorimin e lëndëve djegëse fosile

NJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHENJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHENJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHENJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHENJËSITE MATËSE PËR DRURIN DHEASORTIMENTET NGA DRURIASORTIMENTET NGA DRURIASORTIMENTET NGA DRURIASORTIMENTET NGA DRURIASORTIMENTET NGA DRURI

Në sistemin metrik, druri për djegie rëndom shitet në metërstere (mst). Një metër stere nënkupton figurën prej: 1m lartë-si X 1 metër gjerësi X 1 metër gjatësi dhe ka një volum prej 1metër kub (1 m³) nëse nuk do të kishte fare hapësira të lirandërmjet drurëve të palosur. Gjatësia e drurëve te copëtuar(Shkurtuar) - te përgatitur për stufë (kaldaje) është 33 cm apo50 cm.

Druri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëDruri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëDruri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëDruri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëDruri mund të shitet edhe me njësinë matëse tëpeshës - me kilogram.peshës - me kilogram.peshës - me kilogram.peshës - me kilogram.peshës - me kilogram.Është e rëndësishme që të përcaktohet qartë njësia matësepër dru zjarri sepse në bazë të saj jo vetëm se bëhen shitje-

DRURI SI BURIM PËR ENERGJITË RINOVUESHME NË KOSOVË

PYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITA

blerjet por edhe raportohen ato tek autoritetet respektive. Kurpërmëndet druri për djegie mund të shkaktohet huti se atodru a janë të standartizuar dhe se cila njësi matëseduhet për-dorur.Vëllimi i drurit për djegie shprehet me njësinë matëse metërstere ( mst ) . 1 mst paraqet vëllimin e një stive në formë kubime të gjitha brinjët në gjatësi prej 1 m (mbi masa nuk llog-aritet). Për shkak se nuk mund të plotësohet çdo hapësire 1mst përmban sasi më të vogël të masës drunore se 1 m3.Njësia matëse për paraqitjen e vëllimit të drunjtëve (apocungjeve, ashklave etj) te hedhur në grumbull quhet metërgrumbull (mgr )Me shprehjen faktor i reduktimit nënkuptojmë numrin i cilishpreh se sa mst mase drunore mund të fitohen nga 1 m3

dru i stivosur apo anasjelltas. Me ndihmën e faktorit reduk-tues mund të përllogariten m3 ne mst dhe anasjelltas.

Tek ne përdoret sistemi metrik i matjes për drurin në përgjithësidhe për drurin e zjarrit ne veçanti. Druri i zjarrit matet Druri i zjarrit matet Druri i zjarrit matet Druri i zjarrit matet Druri i zjarrit matetme metër stere (mme metër stere (mme metër stere (mme metër stere (mme metër stere (mststststst ) apo me metër kub (m³). ) apo me metër kub (m³). ) apo me metër kub (m³). ) apo me metër kub (m³). ) apo me metër kub (m³).

PJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUPJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUPJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUPJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUPJESËMARRJA E LAGËSHTISË NË DRUDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVEDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVEDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVEDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVEDHE VLERAT ENERGJETIKE TË DRUVE

TË ZJARRITTË ZJARRITTË ZJARRITTË ZJARRITTË ZJARRITDrurin rëndom nuk e gjejmë të thatë plotësisht, por parame-trat e lagështisë mund të ndryshojnë nga 60-15% varësisht nga-koha e qëndrimit të drurit pas prerjes dhe vendi ku ka qën-druar.Nga lloji i drurit varet pjesëmarrja e lagështisë dhe kualiteti iprocesit të djegies, pjesëmarrja e lagështisë në dru është mjafti rëndësishëm për vlerën dhe efikasitetin energjetik me rastine ngrohjes.Vlera energjetike është masë për përcaktimin e kualitetit tëlëndës djegëse (karburantit) dhe varet nga përbërja kimike eatij karburanti. Vlera ngrohëse e një lënde djegëse përcakto-het nga sasia e liruar e energjisë ngrohëse nga djegia e 1 kg mase engurtë e karburanti apo e 1 m³ karburant në gjëndje agregate tëgaztë.Përmbajtjen e lagështisë në drurin për ngrohje e përcaktonmënyrën e djegies dhe sasinë e ngrohjes së liruar. Lagështia tekdruri i njomë ndryshon varësisht nga lloji, druri i njomë mund tëshkojë nga 70-100 % më shumë se sa druri i tharë për shkak tëpërmbajtjes së ujit ne dru. Druri i tharë në ajër gjatë një viti dhe i

matur në stinën e verës kur ajri nuk ka lagështi të madhe mund tëpërmbaje 20% deri në 25% lagështi. Nga pjesëmarrja e lagësh-tisë në dru varet edhe sasia e energjisë ngrohëse që emetohet ngadjegia e drurit.

Drurit të prerë i nevojiten së paku 6 muaj deri në 1 vit kohë përtharje para përdorimit.Por sipas vëllimit (qoftë ai në m3 apo mst drurët e fletorëve tëfortë emetojnë sasi më të madhe të energjisë për shkak të den-sitetit më të madh që kanë, drurët e fletorëve të butë dhe tëhalorëve karakterizohen me densitet më të vogël dhe për këtëvëllim të njëjtë emetojnë energji ngrohëse më pak sepse edhepërmbajnë më pak substancë drunore.Por meqenëse druri për djegie shitet me njësi matëse të vëllimitatëherë është e kuptueshme që edhe në treg është më i kërkuar.

TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:TABELA E KONVERTIMIT TE NJËSIVE MATËSE PËR DRU ZJARRI:

(vijon në faqe 4)

Drurët e mbjellë me qëllim të përdorimit për lëndëdjegëse mund të sigurojnë një furnizim të qëndrueshëm- nëse mbjellë së paku aq bimë sa janë prerë atëherëky proçes mund te jetë i ripërtëritshëm. Përmes këtyreproçeseve, dioksidi i karbonit i liruar në atmosferë ngadjegia e drurit do të jetë i bllokuar përsëri dhe do tëdepozitohet në bimët e reja.Një rritje e dioksidit të karbonit do të jetë prezentë nëatmosferë, por nuk do të vijë nga çlirimi i tij nga mjetete transportit dhe të proçesimit. Kjo rritje mund të kufi-zohet kur prodhimi ...

“

“

ARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJARDITA DINAJFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës meFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës meFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës meFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës meFondacioni “Bashkojmë Vlerat e Natyrës me

Njerëzit”– CNVP KosovëNjerëzit”– CNVP KosovëNjerëzit”– CNVP KosovëNjerëzit”– CNVP KosovëNjerëzit”– CNVP Kosovë

Vijon nga numri i kaluarVijon nga numri i kaluarVijon nga numri i kaluarVijon nga numri i kaluarVijon nga numri i kaluar

6 NËNTOR 2015

PYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAElement tjetër i rëndësishëm përveç vlerës kalorifike ështëedhe mënyra e djegies. Meqenëse tek drurët e butë haloredhe fletore boshllëqet janë më të mëdha edhe depërtimi iajrit është më i lehtë kështu që mundëson edhe djegien mëtë shpejtë të drurit me flakë më të madhe duke mundësuarkështu efekt më të lartë pirometrik. Për këtë arsye edhedruri për djegie nga fletorët e butë është mjaft i përshtat-shëm për furra buke, furra tjegullash etj. , ku nevojitet flakëe nxehtë afatshkurtër.

Por krahas këtyre elementeve edhe densiteti i drurit e kapeshën e vet në vlerën energjetike të drurit. Densiteti dhevlerat e ngrohjes tek disa llojeve të drurit do ti paraqesim nëtabelën e mëposhtme. Këto vlera janë të bazuara në dru mepërmbajtje të lagështisë prej 20%

PRODHIMI DHE RUAJTJA EPRODHIMI DHE RUAJTJA EPRODHIMI DHE RUAJTJA EPRODHIMI DHE RUAJTJA EPRODHIMI DHE RUAJTJA EDRUVE TË ZJARRITDRUVE TË ZJARRITDRUVE TË ZJARRITDRUVE TË ZJARRITDRUVE TË ZJARRIT

Faktor tjetër i rëndësishëm që ndikon në cilësinë e druritpër ngrohje është përmbajtja elagështisë, e cila përcakton seçfarë sasie nga përmbajtja e energjisë mund të shfrytëzohenpër ngrohje e çfarë sasie për tharje të vetvetes (drurit të njomënë stufë). Përmbajtja ideale e lagështisëpër dru zjarri ështëmë e vogël se 20 %. Përmbajtja e lagështisë së drurit të njomënë përgjithësi është nga 45 në 55.

TRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETTRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETTRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETTRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETTRUPËZIMI DHE PRERJA BËHETME MOTOSHARRAME MOTOSHARRAME MOTOSHARRAME MOTOSHARRAME MOTOSHARRA

Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ruajtja dhe depozitimi i drurit për djegie: Ekzis-tojnë shumë mënyra për të ruajtur drurin për djegie: që ngaruajtja në grumbuj të thjeshtë, në stiva apo në struktura tëspecializuara. Qëllimi i ruajtjes së drurit për djegie ështëlargimi i sasisë së ujit nga druri (lagështisë) dhe për të mundë-suar procesin e tharjes.Stivat:Stivat:Stivat:Stivat:Stivat: turra ku drurët janë të vendosur dhe të palosurpranë njëri-tjetrit dhe në krye të njëri-tjetrit, duke formuarnjë linjë në gjatësi dhe gjerësi quhet stivë. Lartësia e stivavemund të jetë e ndryshme. Druri për djegie nuk do të tha-het nëse është i mbuluar tërësisht. Për ta zvogëluar mundës-inë e kalbjes së drurit stivat duhen ngritur nga toka me anëtë paletave apo drurëve të tjerë dhe domosdoshmërish du-het krijuar mundësia e qarkullimit të ajrit nëpër hapësirate drurëve në stivë. Ka shumë mënyra për t’i përmbyllurskajet e fundme të stivave si me kryqëzimin e drurëve, ven-dosjen e hunjve etj.

Një formë e ruajtjes së drurit është ruajtja nën çati (strehë).Cilësia e drurit për djegie nuk varet nga kushtet atmosferikesi shiu, dëbora etj. Metodat e stivosjes së drurëve të zjarritnën strehë varen nga struktura dhe hapësira e strehës. Nësestreha është e ndarë në segmente stivat me drurë të prerëduhen radhitur për së gjati dhe kjo metodë konsiderohet simë praktikja. Sërish duhet siguruar qarkullim dhe depërtimi ajrit nëpër zbrazëtirat e drurëve të stivosur.

PËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINPËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINPËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINPËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINPËRGJITHËSISHT PRONARËT E STIVOSINDRURIN PËR NGROHJE NË PYLLDRURIN PËR NGROHJE NË PYLLDRURIN PËR NGROHJE NË PYLLDRURIN PËR NGROHJE NË PYLLDRURIN PËR NGROHJE NË PYLL

APO AFËR SHTËPISËAPO AFËR SHTËPISËAPO AFËR SHTËPISËAPO AFËR SHTËPISËAPO AFËR SHTËPISË

Stivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndomStivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndomStivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndomStivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndomStivosja: stivosja e drurit për djegie në pyll rëndombëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kabëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kabëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kabëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kabëhet në vende të thata, të kullueshme dhe ku kaqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimenteveqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimenteveqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimenteveqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimenteveqarkullim të ajrit (shtrojere). Stivat e asortimentevedrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atadrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atadrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atadrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atadrunore për shitje rëndom kanë formëprizëm. Atapërforcohenpërforcohenpërforcohenpërforcohenpërforcohen anash me hunj të cilët përforcohenanash me hunj të cilët përforcohenanash me hunj të cilët përforcohenanash me hunj të cilët përforcohenanash me hunj të cilët përforcohen(ankorohen) me deg(ankorohen) me deg(ankorohen) me deg(ankorohen) me deg(ankorohen) me degëëëëë apo tel metalik. Përforcimi i apo tel metalik. Përforcimi i apo tel metalik. Përforcimi i apo tel metalik. Përforcimi i apo tel metalik. Përforcimi ihunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëhunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëhunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëhunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëhunjve është shumë më i nevojshëm në terrene tëpjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-pjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-pjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-pjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-pjerrtë, por kur ka mundësi duhet ikur nga terre-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-net e pjerrtë. Nuk rekomandohet që stivosja e asor-timenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevetimenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevetimenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevetimenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevetimenteve drunore të bëhet ndërmjet trungjevesepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-sepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-sepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-sepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-sepse ato do ti dëmtonin trungjet dhe stivat ndërm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-jet trungjeve të drejta dhe të shtrembëruara përm-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-bajnë sasi më të vogël të sasisë drunore për 10-20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie u20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie u20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie u20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie u20%. Klasave më të dobëta të drurit për djegie ujepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përjepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përjepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përjepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përjepet hapësirë më e madhe. Mbi masa i shtohet përshkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,shkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,shkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,shkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,shkak të humbjes së vëllimit si pasojë e tharjes,tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.tkurrjes, rënies së lëvores dhe fjetjes së stivës.Stivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mStivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mStivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mStivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mStivimi në depot e shitjes bëhet në lartësi prej 2 mme qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.me qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.me qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.me qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.me qëllim të shfrytëzimit më racional të hapësirës.Në fund të stivave druri dhe asortimentet renditenNë fund të stivave druri dhe asortimentet renditenNë fund të stivave druri dhe asortimentet renditenNë fund të stivave druri dhe asortimentet renditenNë fund të stivave druri dhe asortimentet renditentë kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-të kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-të kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-të kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-të kryqëzuara dhe në këtë formë ato i zëvendë-sojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbansojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbansojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbansojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbansojnë hunjtë. Stivosja në formë kryqëzimi përmbannë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përnë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përnë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përnë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përnë vete 10-20% më pak sasi drunore. Në depo përshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëshitje nuk lejohet mbi masa. Tek terrenet e pjerrtëlartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrelartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrelartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrelartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrelartësia e stivës përherë duhet matur në mënyrevertikale.vertikale.vertikale.vertikale.vertikale.

Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm:Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm:Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm:Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm:Depozitimi (ruajtja) në ambient të jashtëm: Drurëtpër djegie gjatë stivosjes tërenditen me lëvore në pjesën esipërme. Kjo mundëson qëuji i cili lirohet gjatë proçesit tëtharjes të dal jashtë drurit dhe uji i cili depozitohet nga agjentëtqoftë acar, në akull, apo dëborë të mos absorbohet nga pje-sa e tharë e drurit. Stivat me drurë të copëtuar mund tëbëhet në shumë mënyra. Disa stiva mund të krijohen nëformë muri, të tjerë si tipit "Hausen Holz" amerikane- neforme pirgu.

DJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËDJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËDJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËDJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËDJEGIA E DRURIT TË NJOMË NË STUFËLIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TALIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TALIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TALIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TALIRON MË PAK ENERGJI DHE MUND TA

DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.DËMTOJË STUFËN DHE OXHAKUN.Proçesi i djegies së drurit kalon nëpër tri faza:- Tharja: derisa të arrij temperatura e drurit në 220 0 C vetedruri do të përmbajë një sasi uji (lagështire) dhe sa më emadhe të jetë përmbajtja e lagështisë në dru po aq mëshumëduhet shpenzuar energji për tharjen e tij- Piroliza: zhvillohet ndërmjet 220 - 270 0 C- Gazifikimi dhe djegia: zhvillohet kur temperatura arrin në500 0 C kur edhe fillon oksidimi final dhe lirohet temper-aturë.

Këshilla për ruajtjen e duhurKëshilla për ruajtjen e duhurKëshilla për ruajtjen e duhurKëshilla për ruajtjen e duhurKëshilla për ruajtjen e duhurtë druve tuaja për ngrohjetë druve tuaja për ngrohjetë druve tuaja për ngrohjetë druve tuaja për ngrohjetë druve tuaja për ngrohje

-Ruajtja dhe tharja e duhur e drurit është ekologjikisht i shën-doshë dhe financiarisht me kosto efektive.-Druri duhet të çahet që të sigurohet tharja efikase. Sa më tëvogla të jenë copat e drurit, sipërfaqja është më e madhekështu procesi i tharjes bëhet më i shpejtë-Drurit jo të çarë i nevojiten 2 vite për t’u tharë deri nëmasën e duhur.-Drutë duhet të ruhen në vendet me diell të ekspozuarandaj erës dhe në shtresa të thata (paleta apo copa të druve)Siguroni hendekun (zbrazëtirën )- të paktën 20 cm nga posh-të ne mënyre që druri të mos thith lagështinë nga toka.Tymi nga djegia e drurit të njomë përmban avuj të ujit, di-

NËNTOR 20157

PYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITAPYLLI FAMILJA DHE TRADITA

oksid të karbonit, kimikate të tjera dhe grimca e aerosolë,që shkaktojnë irritime dhe janë potencialisht të rrezikshmeposaçërisht për organet e frymëmarrjes dhe për organet e tëpamurit tek qeniet e gjalla. Gjatë muajve të dimrit kur ngro-hja është intensive llogaritet se prezenca e këtyre grimcaveshtohet deri ne 60% në atmosferë krahasuar me muajt etjerë të vitit.Avujt e ujit kur kombinohen me gazra dhe grimca të tjeradhe shkojnë në oxhak (Tymtari), e nëse oxhaku (tymtari)është i ngrohtë atëherë ato formojnë një masë katrani dhebloze e cila e shkakton mbylljen e oxhakut (tymtarit), e cilae pengon depërtimin e tymit dhe shkaktojnë vështirësi nëzhvillimin normal të procesit të djegies së drurit në stufë.Kondensimi tepruar i avujve nga druri i lagësht i cili formonnë pjesën e sipërme të oxhakut blozë dhe katran i cili përm-ban në vete acide të cilat shkaktojnë korozion i cili do t’ishkatërrojë edhe sipërfaqet e gypave për përcjelljen e tymit.Efektet pozitive të drurit të tharë në raport me drurin e njomëkur lagështira është 20% në krahasim me 65% mund të shi-hen nga figura e mëposhtme.

DRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREDRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREDRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREDRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREDRURËT E ÇARË DHE PRODHIMI I TYREGrumbullimi i drurit për ngrohje: Kur përdorni një stufëose kaldajë në të cilën bëhet djegia e drurit për ngrohje,paraprakisht ju i keni grumbulluar dhe copëtuar (shkurtuar)drurët. Ky aktivitet kërkon të shpenzoni kohë të caktuar dhenga ju kërkon një investim të caktuar në pajisje dhe mjetepune si psh. Sharra, pajisje për çarje të drurit etj. por mbi tëgjitha kërkon një njohuri fillestare dhe shkathtësi për të për-punuar drurin e zjarrit.Drutë e çara janë një formë tradicionale e druve të zjarrit.Copat apo mbetjet e druve shkaktohen kryesisht nga aktiv-itetet pyjore. Copat e prera të bëra gati për furrë të cilat janëtë përshtatshme për përdorim të menjëhershëm, janë të njo-hura si DRU. Për shkak të trendit aktual të ngrohjes mestufë, kërkesa për dru të zjarrit është duke përjetuar rritje.Për ngrohje dhe për furra zakonisht po përdoret druri iahut,panjës, lisit etj. Druri i ahut prodhon zjarr më të fuqishëmdhe për këtë arsye edhe prodhon ngrohtësi më të madhe.Me një flakë tërheqëse digjet dhe prandaj është i përshtat-shëm për të gjitha llojet e furrave dhe stufave e sidomosatyre me ekran transparent.

BLERJA E DRUVE TË ZJARRITBLERJA E DRUVE TË ZJARRITBLERJA E DRUVE TË ZJARRITBLERJA E DRUVE TË ZJARRITBLERJA E DRUVE TË ZJARRITBlerja e drurit të zjarrit: Njësitë matëse në tregtimin me druzjarri tek ne janë të bazuara në vëllim. Rëndom përdoretmetri stere (mst) dhe metri kub (m³).Kostoja e druve të zjarrit e cila e përcakton edhe çmimin eshitjes ndryshon në bazë të numrit të shërbimeve që njëtregtar - furnitor me dru zjarri dru i ofron si: copëtimin (sh-kurtimin), çarjen, shpërndarjen dhe stivosjen. Kostoja e drurittë zjarrit ndryshon varësisht nga distanca e distribuimit.Periudha e shitjes dhe shpërndarjes së druve të zjarrit duhettë filloje para sezonit të ngrohjes. Druri i blerë gjatë stinës sëftohtë është më i shtrenjtë. Por rekomandohet që me druzjarri të furnizoheni para fillimit të sezonit të ftohtë kur du-het konsumuar drurin për ngrohje.

Çmimet e larta dhe me një tendencë të rritjes së vazhdueshmetek druri për djegie na kushtëzojnë që të jemi të kujdesshëmme rastin e blerjes së drurit për ngrohje. Në vijim do tëpërpiqemi që t’u japim disa këshilla të cilat do të duhej t’ikeni parasysh me rastin e blerjes së drurit për ngrohje:1. Këshilla e pare:1. Këshilla e pare:1. Këshilla e pare:1. Këshilla e pare:1. Këshilla e pare: Mos blini dru zjarri nëse ato nuk janë

të stivosura mirë dhe nëse vëreni hapësira të theksuaradhe të panevojshme ndërmjet tyre.

2. Këshilla e dytë: 2. Këshilla e dytë: 2. Këshilla e dytë: 2. Këshilla e dytë: 2. Këshilla e dytë: Mundësisht bleni dru zjarri të shkur-tuara aq sa mund të kapërdihen nga stufa për djegie, ato tëjenë të stivosura, të bëra pirg apo të kalibruara ne paleta ekurrë sesi mos vendosni me ble drurin i cili është i shpërn-darë apo i hedhur në grumbull të pa rregullt.

3. Këshilla e tretë:3. Këshilla e tretë:3. Këshilla e tretë:3. Këshilla e tretë:3. Këshilla e tretë: Përcaktohuni që të furnizoheni same afër vendit ku do të përdorni drurin për ngrohje, qëmundësisht ai të jetë i përpunuar ( i shkurtuar dhe i çarë)sepse kostoja e transportit dhe përpunimit do ta ngre çmim-in e drurit për njësi matëse.

4. Këshilla e katërt:4. Këshilla e katërt:4. Këshilla e katërt:4. Këshilla e katërt:4. Këshilla e katërt: Nëse drurin për djegie e blini tëngarkuar në kamion mos harroni ta kontrolloni mirë se siështë i stivosur dhe cilat janë dimensionet e figurës sëdrurit të ngarkuar.

SISTEMET PËR NGROHJE MESISTEMET PËR NGROHJE MESISTEMET PËR NGROHJE MESISTEMET PËR NGROHJE MESISTEMET PËR NGROHJE MEDRU TË ZJARRITDRU TË ZJARRITDRU TË ZJARRITDRU TË ZJARRITDRU TË ZJARRIT

Pajiset më të mira për djegie të drurit:Pajiset më të mira për djegie të drurit:Pajiset më të mira për djegie të drurit:Pajiset më të mira për djegie të drurit:Pajiset më të mira për djegie të drurit: Metoda më evjetër e ndezjes së zjarrit bazohet në fërkim. Fërkohen dycopa druri apo shfrytëzohet shkëndija e gurit të zjarrit. Dredh-ja e një shkopi e lehtëson fërkimin. Njerëzit krijonin një

majë në fund të shkopit, e lidhnin një dredhë dhe tërhiq-nin fijen majtas - djathtas ashtu që shkopi rrotullohej në majë.Fërkimi i majës së shkopit me barin e thatë krijon zjarrin.Stufat për djegien e drurit janë të konstruktuara me qëllimtë djegies së drurit qoftë ai i butë apo i fortë.Drurët e butë djegën më lehtë kurse drurët e fortë djegënmë ngadalë dhe proçesi i djegies zgjat mëshumëdhe thëngjijtëe tij kanë cilësi më të mirë. Shtresa e hirit nën hekura prod-hon nxehtësi të qëndrueshme dhe ndihmon në ndezjen edrurit tështuar. Zjarri do të vazhdojë të ndizet, nëse i shto-hen sasi të drurit në intervale të caktuara. Në fakt, rezultatetmë tëmira në procesin e djegies së drurit arrihen nëse stufangarkohet (furnizohet) me sasi më të vogla të sasisë së druritdhe do të ketë ajrim tëmjaftueshëm, e kundërta do tëndodhte nëse ngarkesa (furnizimi) me dru bëhet në sasi mbioptimale dhe nuk do të sigurohet ajrim i mjaftueshëm.Me zhvillimin e revolucionit industrial fillojnë të zhvillo-hen edhe stufat e metalta. Stufat metalike janë prodhuar osendërtuar si pjesë të pajisjeve në të cilat ndizej zjarri, por pa-jiseshin edhe me një mjet përmes të cilit kontrollohej depërti-mi i ajrit i cili e ndihmonte ndezjen. Giza ishte materiali ngai cili konstruktoheshin stufat për ndezje të zjarrit. Shpeshato mbështilleshin edhe me materiale të tjera zjarrduruesesi: Guri i butë (tallku), tjegullat etj me të cilat i shtohej jetëg-jatësia stufës.Për sistemet e ngrohjes me dru kishte filluar të bjerë intere-simi në gjysmën e parë të shekullit të XX-të sepse në treg ulajmëruan lënde djegëse kryesisht me origjinë fosile dhe kësh-tu u krijua një trend në favor të tyre. Ngrohja me dru uzëvendësua gradualisht nga qymyri dhe më vonë nga nafta,gazi natyror, energjia elektrike etj me përjashtim të zonaverurale të cilat posedonin pyje dhe rezerva të drurit.Pas embargos së naftës në vitin 1967 filloj që druri për djegietë jetë gjithnjë e më i kërkuar. Sot ka shumë prodhues stufashnë botë të cilët garojnë ndërmjet veti duke i përmirësuar kar-akteristikat e produkteve të tyre në aspektin e dizajnit, agron-omisë, efiçencës dhe mbi të gjitha në lirimin e sasisë sa më tëvogël të tymit dhe të aerosolëve në atmosferë.Sistemet për ngrohje me dru zjarri ndryshojnë në mënyrë tëkonsiderueshme në dizajn dhenë efikasitet operativ. Ka gjas-htë lloje themelore të sistemeve të ngrohjes me dru.Sistemi konvencional Sistemi konvencional Sistemi konvencional Sistemi konvencional Sistemi konvencional -paraqitet si vatër zjarri konvenci-onale e cila është përdor tradicionalisht në shtëpitë tonaderi tek paraqitja e stufave metalike. Duhet theksuar se kysistem i ngrohjes me dru nuk është i përshtatshëm sepseshfrytëzohet vetëm 10% energjisë se liruar teorikisht, kursepjesa tjetër përmes gypit të gjerë te oxhakut lirohet dhehumbet në atmosferë.Sistemi Konvektues Sistemi Konvektues Sistemi Konvektues Sistemi Konvektues Sistemi Konvektues - Stufat konvektuese janë stufa tëmetalta të fabrikuara me një mur të dyfishtë në dhomëndjegëse. Ky sistem e përmirëson shfrytëzimin e energjisëngrohëse në krahasim me sistemin konvencional për rreth4 herë.

(vijon në faqe 6)

8 NËNTOR 2015

“Këshilli Botues: R. Ndreu, N. Çollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha, A.KacaniKryeredaktor: Prof.Dr Vezir Muharremi Zv.kryeredaktorë: Nijazi Idrizi, Ferdin LiçajRedaksia: H.Kola, A.Lila, M.Shehi, Prof. Sherif LushajAdresa: Bulevardi “Zogu I”, Godina e ZP, kati II, TiranëMobile: 068 40 75 975; e-mail: kontakt@fkpkk-shqiperi.org

SPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISPECIFIKIMI DHE FORMA E ETIKETËS PËR DRU ZJARRISIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1SIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1SIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1SIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1SIPAS STANDARDIT EVROPIAN: EN - 14961 -1

Ajri i nxehtë që është në mes të mureve tanimë kthehet sienergji ngrohëse e përdorshme. Ky sistem e shfrytëzon en-ergjinë termike teorikisht të llogaritur në masën prej 40%.

Stufat hermetike Stufat hermetike Stufat hermetike Stufat hermetike Stufat hermetike - janë më të popullarizuarat për ngrohjeme dru. Këto stufa kanë çmime të arsyeshme për blerje dhesistemi hermetik i ndezjes mundësohet përmes depërtimittë kontrolluar të ajrit i cili e mundëson një djegie më tësaktë. Efikasiteti i shfrytëzimit të energjisë termike të llogari-tur teorikisht është rreth 55 %.Stufat jo hermetikeStufat jo hermetikeStufat jo hermetikeStufat jo hermetikeStufat jo hermetike - janë stufa cilindrike të cilat edheparaqesin përpjekjet e para për të konstruktuar stufat her-metike. Këto lloje stufash kanë efikasitet të shfrytëzimit tëenergjisë termike teorikisht të llogaritur prej 25 %.Kaldajat (furrat)Kaldajat (furrat)Kaldajat (furrat)Kaldajat (furrat)Kaldajat (furrat) - Kaldajat (furrat) për djegie të drurit kanëçmim të lartë , por kanë efikasitet të lartë për ngrohje medru. Pjesa qendrore e ndezjes se drurit është e bashkangji-tur me kanale. Ky lloj i sistemeve për djegien e drurit kaefikasitet operativ të lartë ngase e shfrytëzon energjinë e llog-aritur teorikisht në masën prej: 55-65%.

PËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËPËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËPËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËPËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËPËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TËNGROHJES ME LLOJE TË NDRYSHME TË

KARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLKARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLKARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLKARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLKARBURANTEVE DUKE MARRË SHEMBULLNJË FAMILJE KOSOVARENJË FAMILJE KOSOVARENJË FAMILJE KOSOVARENJË FAMILJE KOSOVARENJË FAMILJE KOSOVARE

Pjesa më e madhe e amvisërive në Kosovë mbështeten nëpajisje individuale për ngrohjen e hapësirave shtëpiake, ujitdhe për përgatitjen e ushqimit. Këto pajisje përdorin lëndëtë ndryshme djegëse sikurse rrymë elektrike, dru zjarri, gazidhe nafta. Sipas Entit të Statistikës të Kosovës, shporetetme dru të cilët përdoren edhe për përgatitjen e ushqimitedhe për ngrohjen e hapësirave janë një nga të mirat materi-ale që pothuajse secila amvisëri në Kosovë i posedon. Nëpërgjithësi, diku rreth 90% e amvisërive kanë poseduar nganjë shporet në vitin 2005, edhe pse ka pasur një dallim tëmadh në mes të shkallës së posedimit të shporeteve në mes

të vendeve rurale dhe urbane. Gati të gjitha amvisëritë (98për qind) në zonat rurale kanë poseduar shporet me dru,në krahasim me 78 për qind në zonat urbane.

1 mst dru zjarri me lagështi prej 15% mesatarisht liron energjingrohëse prej:Me të dhënat nga tabela, mund të llogarisim se nëse njëfamilje në Kosovë brenda një viti kalendarik shpenzon 10metra stere (mst) atëherë kjo familje e paramenduar do tëduhej të shpenzonte si mëposhtë mjete financiare për druzjarri, për naftë dhe për gaz si psh10 mst dru dushqesh X 35.00 €/mst = 350.00 €Nëse këtë e konvertojmë në fuqi kalorifike të naftës atëherëdo të kemi:156 litra X 10 (faktori konvertues sipas tabelës) = 1560 litranaftë X 1,25 €/l = 1,950.00 €Nëse konvertimin e bëmë me gaz në bombola atëherë dotë kemi këtë rezultat:204 m3 gaz në bombole X 10 (faktori konvertues sipas tabelës)= 2,040.00 m3 gaz X 0.50 €/ m3 = 1,020.00€

Nga të tri llojet e lëndëve djegëse të cilat janë trajtu-ar shihet se druri mbetet edhe më tej lënda djegësemë e përshtatshme për komunitet in në radhë tëparë për shkak të çmimit më të volitshëm:Druri për djegie është më i lirë se nafta për: 5,57herë dhe më i lirë se Gazi për: 2,9 herë pa i vlerë-suarkë tu nd ik imet në ndot jen e a j r i t dhe për -parës i të se është bur im i reg jenerueshëm i en-ergj isë.Specifikimi dhe forma e etiketës për dru zjarri si-pas standardit Evropian: EN - 14961 -1Pra, duhet të theksojmë se sot orientimi strategjiknë fushën e energjisë është drejt prodhimit të sajpre j bur imeve të r inovueshëm dhe, b ioenerg j iaështë një prej tyre. Është ky orientim që më shtyntë shtjelloj temën në vijim.Në rreshtat e lartë cekur jemi përpjekur të argu-mentojmë se ngrohja me dru zjarri në vendin tonëmund të jetë zgjedhja më e mirë për konsumatorin,mjedisin, ekonominë etj.