1. RANOHRIANSKA UMETNOST- osnovne karakteristike Hrianstvo je nastalo izmeu I veka pne i I veka n.e. Ranohrianska um.se razvijala u istonim i zapadnim provincijama Rimske imperije.U poetku se uoava odsustvo arhitekture i postojanje samo slikarstva na zidovima katakombi i kasnije reljefa na sarkofazima. U katakombama su slikane freske koje se odnose na spas due i one imaju geometrijski sistem dekoracije. Omiljeni oblik crkve u rh. umet. bila je bazilika. Stubovi u unutranjosti u korintskom ili jonskom stilu dele prostor na tri odnosno pet brodova.. Sredisnji brod je vii i iriod bonih..A pomou prozora iznad krovova bonih brodova unutranjost je dobro osvetljena.Pored bazilika podizane su i graevine centralnog tipa. To su graevine krune i poligonalne osnove,tj.krstionice,grobne crkve, mauzoleji. Unutranjost hrianskih graevina od 313.islikane su u fresko tehnici ili su u mozaiku ( pokrivani su severni i juni zid gl.broda,umetci izmeu lukova,trjumfalni luk i apsida...) Mozaici obezvreuju zid kao masu,a sjaj i svetlost dragocenog materijala bili su simbol ieje o Bogu kao svetlosti..Razvijalo se i slikarstvo u knjigama-minijature.A reljefi na sarkofazima su najstarija vajarska dela u rh. um. Zbog straha od idolopoklonstva, hrianska um. se odrie pune ,slobodne skulpture. 2. RANOHRIANSKA ARHITEKTURA(katakombe, bazilike, graevine centralnog plana) Hrianska um. je um. groba. Katakombe su gradili siromani graani pod zemljom,za sastanke i sahranjivanje mrtvih.U katakombama najpre nastaje zidno slikarstvo, a potom i skulptura na sarkofazima.Tu su slikane freske koje se odnose na spas due i one imaju geometrijski sistem dekoracije. Motivi cvea,maski i ljudskih figura dobijaju simbolino hriansko znaenje. Omiljeni oblik crkve u rh. umet. bila je bazilika. To je sinteza dvorane za skupove,hrama i privatne kue, ali i sveti dom Boga. Stubovi u unutranjosti u korintskom ili jonskom stilu dele prostor na tri odnosno pet brodova..Sredisnji brod je vii i iri od bonih.A pomou prozora iznad krovova bonih brodova unutranjost je dobro osvetljena. Poznata je crkva sv. Petra u Rimu, kao i bazilika Sv. Pavla. Rh. bazilike vie nemaju ulaze na bonim stranama,ve na zapadnim.Naglasak je na unutranjem prostoru koji odreuje i njen spoljanji izgled. Pored bazilika podizane su i graevine centralnog tipa. To su graevine krune i poligonalne osnove stvorene kao deo sloenih rimskih kupatila. Poznata je Santa Constanza u Rimu, nije za porodinu upotrebu,ve je mesto kulta. Nosi obrazac rimskih grobnica.. 3. RANOHRIANSKA ARHITEKTURA, bazilike Ranohrianska um.se razvijala u istonim i zapadnim provincijama Rimske imperije. U poetku se uoava odsustvo arhitekture i postojanje samo slikarstva na zidovima katakombi i kasnije reljefa na sarkofazima.Omiljeni oblik crkve u rh. umet. bila je bazilika. To je sinteza dvorane za skupove,hrama i privatne kue, ali i sveti dom Boga. Stubovi u unutranjosti u korintskom ili jonskom stilu povezani su ili lukovima ili vodoravnim gredama, i dele prostor na tri odnosno pet brodova.. Sredisnji brod je vii i iriod bonih.A pomou prozora iznad krovova bonih brodova unutranjost je dobro osvetljena.Nijedna nije sauvana u prvobitnom obliku. Poznata je crkva sv. Petra u Rimu, kao i bazilika Sv. Pavla. Rh. bazilike vie nemaju ulaze na bonim stranama,ve na zapadnim.Naglasak je na unutranjem prostoru koji odreuje i njen spoljanji izgled. ema- pre ulaska u crkvu prolazi se kroz svorite sa kolonadom, ulazi se kroz portal gl. broda,oltar se nalazi u posebnom odeljku, postoje drvene tavanice zbog boljeg osvetljenja.. Crkva San Apolinare in Klase u Raveni- jednostavna spoljanjost od opeke, unutranjost ine sjajne boje,sjaj zlata,strog geometrijski red slika u skupu mozaika. 4.RANOHRIANSKO SLIKARSTVO(katakombe, mozaici, rukopisi) U katakombama najpre nastaje zidno slikarstvo, a potom i skulptura na sarkofazima. U katakombama su slikane freske koje se odnose na spas due. Motivi cvea,maski i ljudskih figura dobijaju simbolino hriansko znaenje.Tavanica je podeljena na odeljke, a geometrijski oblik ima svoju ,jer veliki krug oznaava nebeski svod, a u centralnom medaljonu se vidi mladi pastir sa ovcom na ramenima-simbol Hrista..Najstarije freske u katakombama slikane su u crveno-zelenom linearnom stil i to stvara vedrinu. Motivi najstarijih hrianskih katakombi su- golub u letu,apstraktni cvet,apstraktna morska udovita..Mozaici obezvreuju zid kao masu, ostvaruju luziju nestvarnosti,a sjaj i svetlost dragocenog materijala bili su simbol ieje o Bogu kao svetlosti. Mozaikom su pokrivani su severni i juni zid gl.broda,umetci izmeu lukova,trjumfalni luk i apsida...Posebnu grupu mozaika imaju bazilike San Apolinare in Klase u Raveni i San Apolinare Nuovo. Toj grupi pripadaju i mozaici u crkvi Sv. Eufrazije u Poreu. Razvijalo se i slikarstvo u knjigama-minijature.Vatikanski Vergilije je jedan od najstarijih sauvanih ilustrovanih rukopisa,gde se vidi igra svetlosti i senke.Poznati su jo- Beka Geneza i Jakov se rve s anelom. 6.ISLAMSKA UMETNOST (damije, mauzoleji, palate, tkanine, minijature) Islamska umetnost,nauka i zanatstvo su veoma znaajni zbog uticaja na evropski srednji vek-ornamenti arabeske,proizvodnja hartije,arapske cifre...Sveti gradovi su- Meka, Medina i Jerusalim.U umetnosti se vide elementi

ranohrianskog vizantijskog stila sa odjecima helenistikih i rimskih oblika.Islamska umetnost se ugl. iskazivala u arhitekturi i primenjenoj umetn.,a poinje sa Dinastijom Omajada- u tom periodu se podiu dzamije sa transeptom,potkoviastim lukom i minaretom,a dekoracije su ugl. mozaine. Drugi tip damije, damija medresa, nastala je u Persiji.Dinastija Abasida- razradjeni lukovi,sutina i stilizacija dekoracije..javljaju se ivani,mauzoleji i stalaktiti. Minijatura je mala precizna slika u razliitim tehnikama,a ilustruju se nauni traktati,kao i knjige bajki i pria.Minijatura iz Herata-uokviravanje str. geometr. ukrasima,figure to stvarnije prikazane kroz simbole.Odlike islamske minijature-figure se komponuju u bogatom okviru,perspektiva je geometrijska..ilimi su prekrivali zidovi svetilita,a muslimanski vernici su na njima kleei molili. Najstariji ilimi su pronaeni u Andoliji u XIII veku.ukrasi su simbolini motivi koji se ponavljaju. Muhamed je zabranio idolopoklonstvo-vajane likove lokalnih boanstava. 7.ISLAMSKA ARHITEKTURA, damije Gl.odlika islamske arhitekture je kamena ipka.Stubovi su naivna kopija rimskih korintskih stubova,a lukovi udvojeni.Islamska arh. Je vezana za tlo i ljudsku figuru i ide u visinu samo kod minareta,izbegavajui utisak masivnosti i punoe.Kao uzor za gradnju damija sluila je Muhamedova kua u Medini.Osnovu ini poploano dvorite opkoljeno zidom od opeka sa vie prostorija zatienih tremom Najznaajniji spomenici su dzamije Kupola na steni u Jerusalimu-podsea na vizantijske graevine. El-Aksa u Jerusalimu, Velika dzamija u Damsku-zidovi od mozaika,Velika dzamija u Samari- najvea na svetu, graena od erpia,ima minaret. Velike dzamije u Kordovi-tavanica od drveta,oblik kvadrata,motivi floralni, iznutra stubovi.Na Zapadu vrhunac sa sreditem u Marakesu,Rabatu,Sevilji,Granadi. Alhambra u Granadi-arhitektura prilagoena prirodi.Tad-Mahal u Agri, Aja Sofija-dodati minareti,kalote(polovina kupole),piramidalna ema. Pitoreskni karakter(veseo i otvoren),neprekidni friz.Islamski graditelji koriste dva arhitekt.elementa(luk i kopolu) i dva konstruktivno dekorativna (ivan,mukarnas(stalaktiti-motiv ukrasan a ne funkcionalan, na kapitelima, stubovima )). Lukovi-prvo polukruni,pa prelomljeni (premoen, kopljast,plitak) 8. KAROLINIKA UMETNOST- osnovne karakteristike Srednji vek je razdoblje od V do XV veka, a naziv mrano doba ogranien je na najraniji deo srednjeg veka.Germanska plemena su nosila sa sobom um.tradiciju ivotinjskog stila.Ovaj stil,sa kombinacijom apstraktnih i organskih oblika,postao je znaajan element u keltsko-germanskoj umetnosti ranog srednjeg veka.Najstariji primeri su u luristanskim bronzama i skitskim zlatnim ukrasima. Poklopac za konu torbu iz groba raen od zlata i emajla.Pronalazak srednjeg veka-isprepletane trake u komb.sa ivotinjskim stilom. ivotinjska glava iz groba u Osebergu-oblik glave je realistian,a povrina od geometr. i prepletenih ornamenata.Irski manastiri-sredite nauke i umetnosti.Skriptorije-pisarske radionice ,sredita umetnikih nastajanja.Dekorativno ukraavanje je bilo zanimljivije od ilustrovanih biblijskih dogaaja. Stranica s krstom iz Lindisfarnsog etvorojevanelja-organski i geometr.oblici su odvojeni. Prema pisanim izvorima, u karolinko doba crkve su bile esto ukraavane zidnim slikama ili mozaicima, ali su danas preostali samo retki fragmenti koji svedoe da nije bilo utvrenih pravila kako treba oslikavati hramove.Lav sv.Marka, Raspee-bronzana ploa raena za povez knjige,vidi se nemogunost da se shvati ljudski oblik kao organska celina.Karolinka um.je dvorska umetnost,tenja da sve deluje autentino. 9.KAROLINIKA ARHITEKTURA (Ahen, Centula, Sankt Galen) Karlo Veliki je smatrao da njegova prestonica Ahen mora da odraava velianstvo carstva impresivnim graevinama. Njegova palatinska kapela u Ahenu, neposredno je nadahnuta crkvom San Vitale u Raveni-ona je uzor za kapelu,spada u carske spomenike. Osnova-centralni oktogon okruen ambulatorijumom,vestverk- ulaz sastavljen od predvorja sa galerijama.Unutar kupole bili su mozaici koji su predstavljali Hrista na prestolu okruenog simbolima jevanelista.Irski manastir Sankt Galen (u dananjoj vajcarskoj) doiveo je najveu slavu u IX i X veku. U njegovom skriptorijumu uvao se tradicionalni nain ukraavanja irskih rukopisa zasnovan na velikim inicijalima sainjenim od prepleta, lisnatih oblika i naroito akantusovog lia. Raspored je odraz funkcije manastirske crkvenamenjena je liturgijskim potrebama kaluera,juno uz crkvu je manastirsko dvorite-klaustarna istoku su bolnice,kapela..na jugu su radionice,itnice...Opatijska crkva St-Riquiera(Centula) u Francuskoj-trobrodna bazilika, ukrsnica, transept, bema,apsida,sredina je podeljena na 6 traveja. Crkva Sen Deni u Parizu-najvanija crkva za francusku um.,tobrodna bazilika. 10.KAROLINIKE MINIJATURE Najstariji sauvani tekstovi velikog broja latinskih pisaa nalaze se u karolinkim rukopisima. Rukopisi su prepisivani u vie skriptorija, kao to su oni u Ahenu, Remsu, Turu, Mecu, a svi su crpli osnove iz dvorskog okruenja Najstariji i najvaniji skriptorijum nalazio se pri palati u Ahenu i meu rukopisima nastalim u njemu

izdvajaju se dve grupe: Ada grupa i Druga, mlaa, dvorska grupa. Obe grupe rukopisa nastale su pod snanim uticajem poznoantikog, odnosno ranohrianskog rimskog naslea.Skriptorijum u Remsu doiveo je vrhunac u doba nadbiskupa Eba ili Ebona.U Remsu dominiraj nervozan ekspresivan potez i ustreptala energija koji svaki detalj stavljaju u neprekidan pokret.Renska kola je dala najneobiniji od svih karolinkih rukopisa. Ultrehtski psaltir-cela knjiga je ilustrovana crteima perom,tekst je rimskim velikim slovima.U Renskoj koli uzor je antiki,vidi se pokuaj prikazivanja prostora,brz i ekspresivan crte. etvorojevanelje iz Lindaua-korice,stil Renske kole.kola u Turuilustracije nisu bitne,prie su prikazane sa detaljima.Biblija Karla elavog-sedi sa krunom na prestolu.Vreme Karla elavog-poznoantiki uzor oigledan po odei,tipovima likova, retkim arhitektonskim detaljima, kao i po injenici da je Bog-Otac predstavljen kao golobradi mladi.Minijatura kralja Davida-isti crte lica kao Karlo elavi. 11. OTONSKA UMETNOST- osnovne karakteristike Umetnost je bila lokalnog tipa.Imala je kasnoantike, karolinke i vizantijske korene, ali predstavlja samostalnu i autentinu stvaralaku epohu. Pored toga, umetnici su se ponekad vraali neposredno na hriansku antiku.Naroit znaaj u to vreme imale su i relikvije.Zajednika crta umetnosti karolinkog i otonskog doba je u tome to su obe imale aristokratsko-dvorski karakter.Najznaajniji patroni umetnosti bili su carevi i lanovi njihove porodice.Umetnici su poticali preteno iz duhovnikog stalea i veinom su bili redovnici.I arhitektura i umetnost razvijaju se iz karolinke osnove.Tokom otonskog razdoblja,od sredine X do poetka XI veka,u vajarstvu se oseaju jasne promene u poreenju sa ranijom karolinkom tradicijom i stvaranje novih i originalnih crta.Slobodna skulptura i dalje je retka.Najvanije sredite iluminatorskog rada u to vreme bio je manastir Sv. ora.Radovi u slonovai,pored graevina i minijatura u rukopisima,kao i u vreme Karolinga,ulaze meu najznaajnija umetnika ostvarenja doba Saksonske dinastije. 12.OTONSKA ARHITEKTURA (Sv. Panteleon u Kelnu, Sv. Mihailo u Hildeshajmu) I arhitektura i umetnost razvijaju se iz karolinke osnove.Dokaze za arh.nije lako pronai. Svi osnovni planovi graevine su zasnovani u karolinkom periodu, ali je mogue da su otonski arhitekti radili na novim koncepcijama prostora i mase, novom pristupu podele zidova,galerija,apsidalnih prostora,grupisanja kula.Plan otonse crkve-istoktransept, oltarski prostor,oltarska apsida i bone apside,Sredina-trobrodna,alternacija stubova i stubaca.Galerije-nema svodova,drvena tavanica.Keln, Sv. Panteleon, Benediktinska opatija,-trobrodna bazilika, karakterie je kula nad ukrsnicom zapadnog transepta i dubok trem.Osnovao brat cara Otona i nadbiskup Bruno,a prvobitan oblik je nepromenjen.Bernwardov gl.spomenik je benediktinska opatijska crkva St. Mihailo u Hildeshajmu.-nosai lukova gl.broda se sastoje od parova stubova,arkada je podeljena na tri dela.Njegova namera je bila da uspostavi ravnoteu uzdune i poprene ose u graevini. 13.OTONSKA SKULPTURA I RELJEF (Gerovo raspee, vrata biskupa Bernvarda) Tokom otonskog razdoblja, od sredine X do poetka XI veka, u vajarstvu se oseaju jasne promene u poreenju sa ranijom karolinkom tradicijom i stvaranje novih i originalnih crta. Slobodna skulptura i dalje je retka, ali dobija monumentalne razmere i pune i snane oblike. Malobrojni ouvani reljefi raeni u veem formatu upuuju na raznorodne uticaje, iz tradicija rimskih reljefa i ranohrianskih i karolinkih iluminiranih rukopisa. Keln,Gerovo raspee, bojeno drvo (izraajna snaga, realnost patnje i bola,pognuta glava, kontraposto izboenog tela i naturalizam.Nov odnos prema ljudskom telu,a lice je kao maska sa samrtnim mukama.).Vizantijski uticaj je bio snaan u Nemakoj.Gl crta nemake um.je izraajni realizam na skulpturama.Berward je bio jedan od najveih zatitnika arh.i um.otonskog razdoblja.On je pridavao veliku vanost kriptama. Njegova bronzana vrata su bogato ukraena skulpurama,podeljena na iroka horizontalna polja.Na vratima je prikazan Bog kako kori Adama i Evukompozicija raena po ugledu na iluminirani rukopis,a prst Gospoda koji optuuje je centar drame. 14. OTONSKE MINIJATURE Najvanije sredite iluminatorskog rada u to vreme bio je manastir Sv. ora.U rukopisno slikarstvo otonskog doba se se smetali karolinski i vizantijski elementi u nov stil..Postojale su ogromne stilske razlike u rukopisima.Rukopis u Ahenu-kopiran do svakog detalja.Rukopis za Gera,Rukopis episkopa Egberta u Trieru-novina su portreti episkopa i careva,pozadina je tamnocrvena,nestaje prostor,pokuaj volumenioznosti...U doba Otona II predstave vladara-car ima sve oznake vlasti(kruna,zlezdo),iza personifikacije delova njihovih drava,car uzdignut kao u Rimu...Jedno od najveih remek dela srv.um. Jevanelje Otona III.Korice-Vizantijski rad (slonovaa, zlato, filigran i umetnuto drago kamenje).Znaajne su dve minijature-Hrist pere noge Sv.Petru pastelna pozadina kao seanje na antiki iluzionizam,zlatna arhitektura i novo shvatanje prostora,antiki obrasci predstavljanja figura akcenat je prenet sa fizike na duhovnu akciju,Hristos i dalje mladi golobradi filozof. Slika Sv.Luke-simbolina slika puna uzvienosti,gubi se 3d,haljine su rimskog carskog porekla.

15.ROMANIKA UMETNOST-osnovne karakteristike.Istoriari srednjovekovne umetnosti smatrali su da je gotiki stil bio vrhunac umetnosti, a da sve to nije bilo gotiko je bilo pod oznakom romanike.Romanika umetnost je bila u slubi duhovnosti, usmerena ka najviim idealima.U XI veku se ocrtava nova estetika i poetak romanike umetnosti. Sam izraz romaniki nastaje zbog ugledanja na stari rimski nain gradjenja. Preromanika umetnost je umetnost stvarana u dobva Karla velikog i Otona. Romanika umetnost je nikla irom cele zapadne evorope u isto vreme kada i karolinska i otonska. Prava romanika umetnost je trajala izmeu 1050. Do 1200. Godine. Religijska arhitektura je glavna umetnost romanikog stila. Romanika crkva je u slubi duhovnosti usmerena ka najviim idealima . Crkve se sastoje od 3ili 5 brodova odvojenih redovima stubova i orijentisanih u pravcu istok-zapad. Na zapadu brodove preseca transept, prostor hora. Jednobraznost arhitekture ne postoji, menja se u zavisnosti od teritorije. Zajedniko za sve crkve su polukruni luk, masivnost, svodjenje arhitektonskog volumena na geometrijske oblike, ralanjenost fasasda nizovima lukov, prozorima i portalima. Zamenjena je drvena konstrukcija kamenim svodom, bavastim ili krstastim. Romanike crkve su manastirske crkve, oblik zavisi od funkcije boije slube, vodi se rauna kao e crkva spolja izgledati.Romanika umetnost pokazuje veliku sposobnost prisvajanja i prilagoavanja a usvojeni oblici delujukao nezavisni i novi. 16.ROMANIKA ARHITEKTURA(FR, ENG, NEMA.) Razlika romanikih crkvi od predhodnih je utome to su bile mnogobrojnije, vee, bogatije,vie, rimske po izgledu, njihovi brodovi su imali male svodove umesto drvenog krova a spoljanjost je bila ukraena arhitektonskim ornamentima. Znaajnije crkve su spojene od vie prostora. Zapadni horovo koji s istonim horom ine od arhitekture crkava dvopolnu prostornu celinu esto se javljaju u nemakim podrujima. Dvoranske crkve su bile jako rasprostranjene u jugozapadnoj evropi. Engleska: Katedrala u Durhamu ubraja se u najvee crkve srednjovekovne Evrope. Smatra se da je glavni brod projektovan kao zasvodjen. Istoni svod predstavlja najstariju sistematsku primenu krstastih svodova sa rebrima na brodu koji je visok 3 sprata.Boni brodovi se sastoje od traveja kvadratnog oblika koji su zasvodjeni krstastim svodom. Rebra stvaraju aru u obliku dvostrukog slova X i dele brod na sedam polja. Rebra su neophodna da bi se razvio vrst skelet za krstasti svod. Glavni brod crkve spada medju najlepe u romanikoj arhitekturi.Nemaka: Nemaka romanika arhitektura ije je sredite bilo u Rajnskoj oblasti je bila konzervativna. Katedrala u Spayeru ogromnih je dimenzija, glavni brod ima veliki prozorski yid, ima vestverk prekriven modernom konstrukcijom, i monumentalnu grupu. Francuska: U Fr se zapadno proelje razvijalo u drugom pravcu. Crkva ST Etienne u Kanu.Dekoracija je svedena na minimum, etiri ogormna potporna stupca dele proelje crkve na tri vertikalna sektora koji se nastavlja na dve kule, glavni brod stvara tuisak vazduaste lakoe. Kule su bile arhitektonski simbol snage,moi i vlastil. 17.ROMANIKA ARHITEKTURA U FR. U Francuskojse nalazi nabogatija grupa crkava. Crkva u St Serninu u junoj Fr pripada crkvama hodoasnikog stila, osnova je latinski krst. Crkva nije bila namenjena samo manastirskoj zajednici, trebalo je da primi mnotvo vernika svetovnjaka. Potporni stubovi pojaavaju zidove izmeu prozora da bi zadrali boni pritisak svodova, okviri za prozore i portale su dekorativni, osvetljenje unutar crkve je mutno i indirektno, glavni bord vie nije prekriven drvenim krovom ve je zasvodjen. Katedrala u Autunu. Galerije su zamenjene triforijumom i prozorskim zidom,prelomljen luk se javlja i na arkadama glavnog broda kako bi se ouvala harmonija. Crkva St Savin sur Gartempe. Nalazi se u zapadnoj Francuskoj, nema lukove za pojaanje, velika teina je na arkadama glavnog broda koje nose niz stubova. Crkva dvorana u St. Savinu glavni brod i boni brodovi su pokriveni zajednikim krovom. Crkva Notre Dame la Grande u arkade su smetene velike figure u sedeem ili stojeem stavu. Na fasadi sa obe strane portala se nalazi iroka traka reljefa, snopovi viih stubova pojaavaju utisak visine kula, fasada je reprezentativna. 18.ROMANIKA ARHITEKTURA U ITALIJI ( Lombardija i Toskana) Izmedju ovih oblasti postoji jakomalo zajednikih crta italijanske romanike arhitekture. Lombardija: Predstavlja u romanikoj umetnosti veliku celinu. San Abondio je najpoznatija preromanika graevina, nema transept ni zapadno zdanje. Crkva St Ambrogio u Milanu spoljanjost je od opeke, kitnjasta, monumentalnija, podsea na ravenske crkve, poseduje dva zvonika. U Italiji je tradicija slobodnog zvonika bila snana, ali oni nisu postali deo crkve. Srenji brod je nizak i irok, Laterna je naknadno smiljena jer glavni brod nema prozorskog zida te prozori na laterni daju osvetljenje, svodovi glavnog broda su sagradjeni od opeke i lomljenog kamena. Ital. Arhitekta je teio ka enterijeru velikih razmera, a ne ka visini i svetlou.Toskana: Katedrala u Pizi.Osnova je razraena u osnovu latinskog krsta dodavanjem dva kratka transepta. Unutranjost je veih razmera u odnosu na starohrianske bazilike jer se iznad bonih brodova nalazi glaerija i prozorski zid. Obloena je belim mermerom sa horizontalnim prugama i ornamentima od tamnozelenog mermera, enterijer predstavlja ipkasto bogatstvo grae i boje.Kamanil katedrale u Pizi-krivi toranj. Poeo je da se

naginje jo pre nego to je bio gotov, zbog loeg temelja. Obuhvata katedralu i krunu krstionicu sa kkupolom zapadno od nje, one predstavljaju najastoljubiviji spomenik toskanskog romanikog stila. Krstionica u Firenci. U Firenci je krstionica bila najvee ostvarenje romanike. Mermerna oblog a u ornamentu strogih geo. Linija. Firentinci su nekoliko godina kasnije verovali da ovo bio prvobitno hram boga Marsa zbog toga to gradjevina odie klasinim duhom. 19.ROMANIKA SKULPTURA-osnovne karakteristike. Romanika skulptura se pojavljuje u dva oblika kao dekorativna skulptura i kao kultna predstava izradjena u drvetu. Meu najstarije spomenike spadaju Gerovo raspoee iz Kelnske katedrale, figura Sent Foa iz Konka i Bogordiaca iz Esena koja je presvuena zlatom. U XI veku radovi u drvatu su zauzeli istaknuto mesto. U XII veku dela raena u drvetu izjednaavaju se sa delima radjenim u kamenu. Vrhunska ostvarenja su Bogorodica iz manastira Hovena i Raspee iz Moasaka.Odluujuu ulogu u umetnosti francuske je preuzela dekorativna plastika i skulptura u kamenu. Ova dela su nastala u vezi sa arhitekturom koja im je sluila kao okvir. Zadaci dekorativne skulpture su ukras fasada i portal, ukras stubaca ili subova broda, ara na oltarima, krstionicama i grobovima. Kapiteli pripovedaju epskom ironom dogaaje iz oba Zaveta. U romanici dolazi do obnove monumentalne kamene skulpture. Slobodne statue su potpuno iezle iz zapadne umetnosti posle V veka, kameni reljefi su se zadrali u obliku ornamenta za dekoraciju arhitektonskih povrina, dubina klesanja je svedena na minimum.Funkcija skulpture je bila da privue vernike svetovnjake a ne lanove zatvorene manstirske zajednice.Razvoj skulpture u kamenu nastaje usled jaanja verske revnosti medju svetovnim stanovnitvom. 20.ROMANIKA SKULPTURA U FR (Tuluz, Moasak, Oten, Vezele) Tuluz je bio udo XII veka. Crkva Sen Sernen u Tuluzu, glavni oltar je bogato ukraen figurama. Novo je u romanikoj skulpturi potpis umetnika. Apostol u crkvi StSernin u Tuluzu, to je reljef u mermeru,naglasak je na masivnosti i veliini, isklesan lik u kamenu je trodiomenzionalan, relan.Crkva st Pierre u Moasaku, na junom portalu crkve vidi se srednji stutp, ljudski i ivotinjski oblici su obraeni sa neverovatnom savitljivou. Na prednjoj strani srednjeg sutba nalaze se izvijeni lavovi koji stvaraju simetrini cik cak motiv, oni oivljavaju stablo stubova. Istona strana junog portala je sainjena od Blagovesti,i Poseta Bogorodice Jelisavete a izmeu njih je Poklonjenje mudraca. Vana je slikovitost prianja. Strani sud u katedrali u Autunu. Zapadni timpanon glavnog portala romanike crkve je obino sauvan za kompozici ju sa Hristom na prestolu. Prikazuje se Apokalipsla ili Strani sud kao najstraniji prizori hrianske umetnosti.avoli su kompleksna stvorenja, ljudska po optim crtama, ali noge su kao kod pauka ili ptice. Uloga ekorativne skulpture imala je za posledicu da su i oblasne gra. kole imale za obavezu da neguju skulpturu. Polazna taka nije bila jedna oblast ve su srodna dela iz raznih oblasti bila zaeta u istom duhu.Odailjanje Apostola u Veleu-tema je imala specijalno znaenje za oba doba krstakih ratova jer objavljuje ta je dunost svakog hrianina. Skulpture na portalima u Moasaku, Autonu i Vezleu iako su stilski razliite imaju mnogo zajednikih osobina, a to su snaan izraz,neobuzdana mata, nervozna gipkost oblika. 21.ROMANIKO SLIKARSTVO (monumentalno i minijaturno)U romaniko doba postoje slikarske radionice. Slikama se ukraavaju knjige koje nisu do tada bile ilustrovane:psaltiri, ivoti svetacam hronike... Minijaturnim slikarstvom dominira snana linija, ispunjeno je obino jarkim bojama bez valerskih prelaza . Monumentalno slikarstvo je ostvareno u ciklusima zidnih slika, kolorit je suzdran, naivan crte i redukovana radnja. Jevanelje svetog Marka, vrte konture koje su ispunjene svetlim, jakim bojam. Romaniki umetnik je dao svom delu jasnou i preciznost. Sada su figuralni, simbolini i dekorativni elementi kompozicije spojeni u jedan sklop. Bitka kod Hastingsa ovde je vidljiva lakoa sjedinjavanja pripovedanja i ornamenata. Zidanje vavilonske kule je zidna slika nna svodu crkve St Savin sur Gartempe, ovde se istie dramatina kompozicija puna napete radnje. Minijatura Sv.Jovana, apstraktni linearni crte obogaena vizantijskim uticajem. Izrada knjige se smatrala kao zasluno i bogougodno delo.uvena tapiserija iz Bajea, razvila se posebna naklonost za biblije i psaltire velikog formata. kola uKlenu je slikarska kola je svetle crtee preobratila u izraajne crtee. Romanika minijatura u Italiji nije dovoljno prouena jednu zajedniku osobinu pkazjuju monumentalne biblije. Eksultet svitci imaju napako postavljenu sliku u odnosu na tekst tako da ih vernici mogu videti pravo kada svitak visi sa propovedaonice za vreme itanja. 22. GOTIKA ARHITEKTURA-nastanak (Sen Deni)Gotiki stil je rodjen kada je opat Suger preziivao kraljevsku opatijsku crkvu St Deni u neposrednoj blizini Pariza. Opatijska crkva St Deni je osnovana krajem XI veka i glavni je spomenik karolinke dinastije. Danas je zapadno proelje sa skulpturama teko oteeno a hor je sauvao prvobitan izgled. Osnova sadri elemente romanikog hodoasnikog hora. Novo je to da su elementi osnove sjedinjeni na nov nain a rebrasti krstati svod zasnovan na prelomljenom luku primenjen je nad celim prostorom, Plan se sastoji od novog geometrijskog reda. Enterijer se odlikuje lakoom, arhitektonski oblici su skoro bez teine,

prozori su uveani do te mere da pokrivaju povrinu zida i postaju prozorni zidovi. Boni pristak svodova zadravaju masivni potporni lukovi. Najvea ostvarenja u novo j graevini su naglasak na strogo geometrijskom nacrtu i tenja za osvetljenjem . Suger je gradio iznova crkvu kraljevskom svetcu i zatitniku i izabrao je normanskog majstora za glavnog arhitektu, tako da su njih dvojica stvorili gotiki stil. 23. GOTIKA UMETNOST- osnovne karakteristike. Gotika podrazuemeva poslednju umetniku stilsku epohu srednjeg veka koja se razvila posle romanike. Poela je da se razvija u severnoj Francuskoj. Za razliku od raomanike arhitekture gotiku grade laiki majstori zidari. Umesto punih zidova i polukrunog svoda za crkvene graevine se postavljaju samo oslonci koji nose lake i visoke svodove. Da bi konstrukcija bila stabilnija, svodovi nemaju krone lukove ve prelomljene. Svodovi su obrazovani od rebra. Graevine su veoma visoke, imaju strme krovove, kitnjastu spoljnju obradu, kamen je najei gradjevinski materijal. Na spoljnjim delovima crkava veoma je razvijena ukrasna skulptura, koja za motiv uyima figuru i stilizovanu biljnu ornamntiku. Posebno su bogate zapadne crkvene fasade sa portalima u velikim prozorima u obliku rozeta . Vitra kao dekorativni elemenata stvara koloristiko bogatstvo unutar crkve.Drutvo u kome je cvetala gotika umetnost je bilo dinamino, mo svetenstva je bila znaajna. Pored crkava gradjene su palate, gradske kue. 24.GOTIKA ARHITEKTURA- osnovne karakteristike.Stvaranju gotikih katedrala doprinela je elja da se proslavi Bog i hrianstvo i oseaj gordosti u monim gradovima biskupa i bogatih gradjana. Oblik katedrala je bio sloen i prefinjen ibogat u detaljima. Vizuelni utisak sremljenja uvis se zavravao brojnim tehnikim novinama kao to su prelomljeni krstasti svod, upotrebom prelomljenog a ne poloukrunog svoda i primenom potpornih lukova. Veliki prozori, gotiki ahritekti nisu bili zadovoljni ogranienjima krstastog svoda. Unutranjost katedrale je imala oblik latinskog krsta koji se pruao u pravcu istok-zapad, sa oltarom na istoku. Podeljena je na tri glavna dela od kojih je gl. Brod bio vii i prostraniji. Gl. Brod je bio odvojen od bonih brodova nizom prelomljenih lukova koji su poivali na nizu vitikih stubova i polustubova. Transept je bio znaajna odlika gotike katedrale. Razvoj hora je odlikovao novinama. Zidovi su vie sluili kao oslonac i zato su mogli da se bezbedno u njih postave iroki prozori. Gotiki pronalazak je vitra, koji koristi naglaene boje meu kojima preovlauje plava, rubin crvena, ljubiasta i smaragd zelena. Vitrai su bili oslikani likovima iz biblijskih pria. Tipine osobenosti gotike arhitekture ogledaju se u rozeti krunom otvoru koji je izdeljen lepim kamenim rebrima. Rozeta je aluzija na sunce ina ruu (Hrist i Bogorodica). Fasada katedrale je imala galeriju. Velike katedrale su bile najvee dostignue gotikih arhitekata. Monaki redovi kao to su benediktinci i cisterciti su takodje naruivali podizanje manastira, Npr cistercitski manstiru su se podizali na usamljenim mestima ibili su bez ukrasa i skulptura. 25. GOTIKA ARHITEKTURA U FR(Sen Deni, NotrDam, atr, Oten, Rems) Katedral Notr Dame- osnova ima akcenat na duinskoj soi, tako da je zbijena i celovita, transept je kratak i jedva prelazi irinu fasade. Veliki prozori na prozorskom zidu i lakoa, vitkost oblika stvaraju gotiki utisak, istaknut je vertikalizam unutranjeg prostora, potporni luk je postao estetski vaan. Bogata skulpturalna dekoracija podsea na fasade crkava zapadne Francuske. Odlike koje odvajaju ovu crkvu od romanikih su nain na koji su pojedinosti spojene u savrene celinu, znaenje Sugerovog naglaska na harmoniji, geom. Redu i proporcijama skluptura. Rozeta je duboko useena tako da se kameni ukrasi koji dele otvor jasno odvajaju od povrine zida koji okruuje rozetu. Katedrala u atru- Predstavlja remek delo zrelog, visokog gorikog stila. Otvori arkada glavnog broda su ui i vii. Stubovima nosaima su dodati podupirai kako bi se naglasila povezanost vertikalnih linija. Katedrala U Amiensu- visoki gotiki stil je dostigao vrhunac u unutranjosti ove katedrale. Ovde je visina dominantni cilj, kosturski sistem gradjenja doveden do granica sigurnosti. Katedrala u Remsu- u ovoj katedraku je prisutan naglasak na vertikalnosti i prozirnosti, portali su izbaeni napolje, prozori su ispunjeni vitraima, izgubila se skulptura. Crkva st Maclou u Rouenu- prisutno je raskono obilje ornamenata, zidovi su se izgubili u mrei razliitih konstrukcija. 26. GOTIKA ARHITEKTURA U ENGLESKOJ I NEMAKOJ. Engleska gotika nije izrasla i anglonormanske romaike ve iz cistercistke gotike. Rani engle. Stil je dominirao u drugoj etvrtini XIII veka. Vrlomalo crkava je projektovano u ovom vremenu. Katedrala u Sozberiju- duga,niska i istegnuta graevina. Karateristina je velika kula nad presekom gl.broda i transepta koji daje dramatini naglasak. Ovde nema stremljenja u visinu te su potporni luci sagraeni samo zbog priseanja. Osnova se odlikuje dvostrukim transeptom. Nosai su klesani u tamnom mermeru te se odvajaju od ostalog prostora. Ovaj metod naglaavanja je jedno od obeleja engle.stila, strma krivina svoda glavnog broda. Katarala u Glosteru- ona je primer pozne gotike. Ovaj stil je srodniji sa francuskim. Ponavljanje malih jednolinih ploa sa ornamentima. Rebra su dobila novu ulogu te umenoena stvaraju ornamentnu mreu koja zaklanja granine linije i stvara utisak jednostavne povrine. Naglaeno je jedinstvo unutra. Prostora.

Vestiminsterska opatija- vrhunac je dostignut vorovima nalik na fenjere koji vise sa kupastih lepeza, nije naglaen vertikalizam. U Nemakoj got. Ahrihtektura je uzimala korene sporije nego u Eng. Za Nemaku gotiku je karakteristian razvitak dvoranske crkve. Crkva u Ninbergu- prostori ma elastinost i otvorenost, neprekidna linija stubaca ponovalja stalni pokret koji se osea u prostoru. 27. GOTIKA ARHITEKTURA U ITALIJI (Fosanova, Firenca, Orvijeto, Milano) Glavni uzori na kojima su italijanski arhitekti gradili svoje shvatanje gotikog stila su cisterciti. Opatijska crkva u Fosanovi- osonov aje poput uproene osnove Salzburija. Fina proporionalisana unutranjost pokazuje slinost sa cistercitskim opatijama. Prozori su mali ,transept je naglaen, oltar je pravougaoni. Crkva St. Croce u Firenci- Najvea je od svih franjevakih gradjevina. Remek je delo gorike arh. U osnovi je vidljiva komb. Cistercitskih i ranohri. karateristika. Nema traga od gotikog konstruktivnog sistema, zidovi su netaknute,jedinstvene povrine, ova crkva je poznata zbog lepih zidnih slika. Katedrala u Firenci- Bila je zamiljena kao monumentalni spomenik, velika osmougaona kupola, osim prozora i portala na spoljanjosti nema nieg gotikog. Katedrala u Orvijetu- podsea na reetkastu predgradu, kule su svedene na kulice, proelje je manje jasno i ralanjeno. Katedrala u Milanu- radili su je i italijanski i nemaki umetnici, petobrodna bazilika, prisutan je usiljen pokuaj d se gotovi delovi prenesu, 28. GOTIKA SKULPTURA U FR- osnovne karakteristike Gotika skul. Je u velikoj meri stvarana za korienje ili ukraavanje crkava. Uglavnom se predstavljala kao detalj i u vidu monumentalnih figura. Monumentalne skulpture se mogu nai pre izvan nego unutar katedrale, odlikuju se vertikalizmom, statinou, izduenom konturom figure, strogim dranjem i stilizovanom odepm. Jedini elemenat pokreta pruala je glava nagnuta napred ili unazad, sa pogledom u levo ili u desno. enske figure su naglaeno izduene, izvijene u obliku S to je jo naglaeno i u rasporedu draperija. Madona je bila omiljena tema malih statua. Teme su osim grupe Majka sa detetom, prikazivani su i Hristos i Sv. Jovan mrtav Isus u Bogorodiinom naruju i raspee. Skulpture su bile obojene tako t osu lice i ruke imali prirodnu boju, odea je bila svetlo bojena ukraena nakitom i kopanma. Gotika skulptura je bila strogo vezana za arhitekturu po koncepciji. Ranogotiko vajarstvo odraava disciplinu svog monumentalnog okvira a poznogotiko vajarstvo tei ka slikarskim efektima. Najstariji primer poznogotikog vajar se nalazi na zapadnim portalima katedrale u atru. Novo oseanje za red, naglaavanje simetrije i jasnoe, figure stoje kao posebni entiteti. Statuama u Katedrali u Remsu je dostignut vrhunac gotikog klasicizma, stveren je elegantan stil koji je ubrzo postao obrazac za zrelu got. Skulpturu. Ljudska figura postaje udno upljikava i apstraktna. Emocionalna dra a ne realizam ili klasicizam predstavlja sr gotike umetnosti. 29.GOTIKA SKULPTURA U FR( atr, Strazbur, Rems, Amijen) Najstariji primer ranogotikog vajarstva je zapadni portal katedrale u artru. Karakteristike: Novo oseanje za red, naglaavanje simetrije i jasnoe, figure stoje kao posebni entiteti, nov nain obrade dovratnika du kojih su preanje visoke figure vezane za stubove.Svaka figura ima svoju osu, okruglost koja naglaava njihovu prisutnost, glave odiu plemenitou i ovenou. Glavni elementi su jednostavni. Statue sa dovratnika predstavljaju proroke, kraljeve i kraljice iz Biblije. Njihova namena je bila da franc. Kraljeve proglase za duhovne naslednike starozavetnih kraljeva. Desni timpanon prikazuje Hristovo otelovljenje. Levi timpanon prestavlja nebeskog hrista sa znacima zodijaka. Najupeatljivija odlika statue nije realizam ve vedra i uravnoteena slika oveka koju taj realizam izraava. Smrt Bogorodice, Strazbur- draperija, lice, pokreti odiu klasinim duhom, gotiki elemenat je duboko oseanje nenosti koje proima itam prizor, prisutno je zajedniko oseanje koje vezuje ove figure, kvalitet patosa ima ovde klasine korene. Vrhunac gotikog klasicizna dostignut je u nekim statuama u Remsu.Posete- najpoznatija kompozicija na katedrali u Remsu, dve statue odigravaju jedan narativan prizor, fizika zapremina je jo vie naglaena, odnos meu enama odie ljudskom toplinom, ali je njihov klasicizam monumentalniji. Blagovesti- Kompozicija iz katedrale u Remsu, Bogorodica je raena u strogom stilu sa ukoenom vertikalnom osom tela i uspravnim cevastim naborima. Melhisadek i Avrampoznavanje efekta svetlosti i senke.Znaci zodijaka i Meseni radovi, Amijen- Gotiki realizam se ostvario u skulpturama manjih dimenzija poput ove, izvrsno zapaanje svakodnevnog ivota, reljef je uradjen u etvorolistu. 30. GOTIKA SKULPTURA U NEMA. (Naumurg) irenje gotikog vajarstva u Nemakoj poinje dvadesetih godina XIII veka. Karakteristike: Sklonost da manje bude vezano za ssvoj ahitektonski okvir, dela su stvarana za unutranjost crkava, razvijena je individualnost i sloboda. Majstor iz Naumburga je bio umetnik ije je najpoznatije delo serija statua i reljefa koje je klesao za katedralu u Naumburgu. Raspee- sredinji objekat horske pregrade koja je obuhvatala dubok trem sa fontanom, tri figure, sveta tema je preneena na zemlju, kaoko u fizikom tako i u oseajnom pogledu. Hristovo stradanje postaje ljudska stvarnost zbog naglaska na teini i zapremini, a Jovan i Marija se obraaju gledaocu izraavajui bol.Patos ovih figura je herojski i dramski. Judin poljubac- nalazi se na

horskoj pregradi u katerali u Naumburgu. Umetnik je u ovoj katedrali snano portretisao, iako figure nisu bili njegovi savremenici.Gotiko vajarstvo je odraavalo elju da tradicionalnim temama hri. Umetnosti da to veu emocionalnu snagu. Rodila se nova vrsta religioznih kipova koji su namenjeni za privatne potrebe vernika, najkarakteristiniji je bila Pieta( pobonost) To je predstava bogorodice koja oplakuje mrtvog Hrista, cilj je da se izazove oseanje uasa. 31. KLAUS SLUTER ( amol-portal karuzijanskog manastija, Mojsijev kladenac) Najvei predstavnik meunarodnog sila je bio Klaus Sluter. Portal kartuzijanskog manstira u amolu-podsea na monumentalne statue na portalima katedrala XIII veka ali su figure ogromene skoro da rue arhitektonski okvir, statue na dovratnicima okretnute su Bogorodici tako da svih 5 figura stvaraju jednu celinu, ovaj portal nije prokrio put za obnovu skkulpture na arhitekturi.Na Sluterovim ostalim delima skulptura velikih dimenzija kombinovana je sa arhitektonskim okvirom malih dimenzija. Mojsijev Kladenac- to je simbolian kladenac koji podupiru leima 4statue, Mojsije i drugi starozavetni proroci, na ijem je vrhu nekada bilo raspee.Sluterove statue su saete u Mojsijevoj statui-meka, raskono drapirana odea obavija masivno telo. Vidljiv je precizni realizam, ovo su prvi portreti jo od kasne antike. Privrenost opipljivom i posebnom je ono to Sluterov realizam izdvaja od ostalih dela u ovom stilu. 32.GOTIKA SKULPTURA U ITALIJI-osnovne karakteristike. Najstarije goriko vajarstvo na italijanskom tlu je bilo stvoreno na krajnjem juu u Apuliji ina Siciliji. Jako izraen klasini stil se uklapao u klasine tendencije itaijanskog romanikog vajarstva. Statue u niama ili reljefi manjih dimenzija pokrivau zzidne povrine. Italijansko gotiko vajarstvo se odlikovalo na polju crkvenog mobilijara koji ine predikaonice, horske pregrade, krinje i nadgrobni spomenici. Severna Italija se pokazala kao gostoljubiva prema umetnikim uticajima koji su dolazili preko Alpa. Apostolj na horskoj pregradi u Crkvi Sv. Marko u Veneciji predstavljaju tenju ka veem realizmu i obnovljenog interesovanja za masu i zapreminu. To je bio meunarodni stil koji je cvetao u zapadnoj Evropi. Najistaknutiji predstavnik meunarodnog stila u italijanskom vajarstvu je Lorenzo Ghiberti. 33.GOTIKA SKULPTURA U ITALIJI (Nokolo i Djovani Piziano, Lorenco Maitani, Lorenco Giberti) Nikolo Pisano je bio umetnik koji je doao u Toskanu iz june Ital. Njegovo delo je opisano kao delo najveeg i poslednjeg od srednjovekovnih klasiara, duh klasicizma je izuzetno snaan, gotiki elementi se teko mogu otkriti ali su vidljivi u opisu lukova, u obliku kapitela i u figurama u stojeem stavu u ugolovima. Reljef u kome je gotiki krarakter ljudskog oseanja u nrativnim prizorima doao do izraaja je Roenje Hristovo, gusto zbijene figure, obrada reljefa kao plitke kutije. Njegova dela su: Mermerna predikaonica, Rodjenje Hristovo. Giovanni Pizano- Njegove figure su vitke i izvijene u draperijama koje se sputaju u glatkim talasastim naborima. Vie ne podseaju na klasinu starinu ve na elegantni stil sa pariskog kraljevskog dvora. Novi postupak u izradi reljefa, prostor je plastian oblik, figure vie nisu gusto zbijene vesu razmaknute, svakoj figuri je dodeljen deo prostora. Madona u Pratu, ovde je rodimenzionalna vrstina modelovanja je jo vie naglaena, krupni nabori privruju statuu za postolje. Njegova dela su jo i Roenje Hristovo, madona u Pratu, mermerna predikaonica. Lorenzo Maitani- rezbarije u katedrali u Orietu nene kao ipka. Prikazuje muke prokletih, grenici sada bude saaljenje a ne samo zgroavanje, visoka konstrukcija je sagraena ispred crkve St Maria Antica, sastoji se od zasvedenog baldahina. Lorenzo Gihberti je umetnika koji je pobedio na konkursu za bogato ukraena bronzana vrata za krstionicu u Firenci.rtvovanje Isakareljef u gotikom etvorolisnom okviru, savrenstvo zanatske izrade, povrina odie svilenkastim sjajem, kompoziciji nedostaje dramska snaga,meka draperija, oiveo je tradiciju klasicizma, prirodnije oseanje dubine,pozadina se se ne doivljava kao ravna povrina. 34.GOTIKO SLIKARSTVO U FR(minijature-Vijar, Onore, Pisel, Braa iz Limburga) Bojeno staklo je zamenilo iluminirane rukopise koji su bili vodea grana slikarstva.Vijar je sakupio crtee u kojoj su bili prikayani procesi rada. Kolo sree nije konana verzija nacrta ve mrea od krugova i trouglova na kojoj e se konstruisati slika. Vijar je crtao ivotinje iz prirode, tek poto je skicirao geometrijsku emu. Iluminarni rukopis ponovo zauzima vano mesto. Spoljanji obrisi figura su ocrtani tamnim linijama a to je uticaj vitraa. Likovi su svetli, beli i lie na obojene crtee.Onore je bio lan nove svetovne loze iluminatora. On je naslikao minijature u Molitveniku Filipa Lpeog. Ovde okvir ne gosopodari kompozicijom, fugure su vee a reljefno modelovanje je naglaeno, pozadina je dekorativna, spaja se slika sa tekstom, molitvenik slui za linu upotrebu. Pisel je umetnik koji je iluminirao privatni molitvenik za franc kraljicu. Obogatio je margine kalendarskih strana molitvenika prikazom meseevih radova, stil figura podsea na Onorea, delovi ornamentnog okvira nisu povezani sa namenom rukopisa, fantastini crte na marginama obuhvataju motive iz fantazije, basne... Braa iz Limburga-u njihovom radu postoji mnogo motiva i

kompozicija koje su pozajmljene od velikih toskanskih majstora. Ciklusi u njihovim molitvenicima su se prvobitno sastojali od 12 opjedinanih figura koje su oliavale delatnosti vezane za odreen mesec. Febrarska minijatura pria lirsku priu o seoskom ivotu u sred zime, predeo i izgledi objekata su skladno sjedinjeni u vazduastom prostru. Portreti gomile imaju odsustvo individualnosti. 35. GOTIKO SLIKARSTVO U ITALIJI-osnovne karakteristike. U Italiji se odrala naklonost prema freskama velikih dimenzija sa verskim temama. Slikarstvo je u velikoj meri koreno i u svetovne ciljeve, za ukraavanje odaja u zamkovima, kuama srednjeg plemstva i po graanskim domovima.Postojao je i ekonomski razlog jer je prekrivanje zidova freskama bilo jeftinije od tapiserija. Omiljene teme su bile fantasine prie, prizori iz dvorskog ivota, svetovne legende, viteki podvizi. Stil religioznog slikarstva se odraavao u tapiseriji jer se panja poklanjala malim detaljima koji nisu bili u direktnoj vezi sa predmetom.Druge crte gotikog slikarstva odnose se na pozdadinu sa realistikim prizorima, a druge forme gotikog slikarstva su radjene da rvenoj podlozi, imuni graani su poruivali male slike ili male oltare za privatne molitve. esti su se primenjivali iljci, kule i cvetni motivi koji su podseali na arhitekturu. Gotiko slikarstvo obraa veliku panju na detalje, dok je perspektiva zanemarena. Upotreba zlatne pozadine zbog tajanstvene atmosfere. U prikazivanju verskih tema uglavnom su isticali mmistine i boanske strane. Lica ana su bila blaga,nena i pomalo stilizovana. Madone su imale iroke haljine. Ponekad su se uvodili naturalistiki elementi poput stene, drvea, cvea. 36.GOTIKO SLIKRASTVO U ITAL(Firenca i Sijena)Firenca- imabue je bio slikar grkog manira iz Firence. Raspee je bila vrlo popularna tema u to vreme, vidljiv je uticaj Vizantije ali i prevazilaenje vizantijskih uzora u obradi tela kao linije, cilj je bio da se to realnije prikae telo. Madona na prestolu u Firenci- Je oltarska slika na drvetu, strogost crtea i izraza, vidljivo je odvajanje od Vizantije, oblik slike je nevizantijski, predstava prestoja je tipino gotika zbog oseaja dubine.Sijana- Duo je bio umetnik iz Sijene. Duova nenost je karakteristina za Sijenu. Grki manir vie nije ukoen, ustupljeno je mesto talasastoj mekoi, senenju zlatnim crtama koje je svedeno na minimum, a lica i tela i ruke se zaobljuju. Madnona na prestolu- velika slika glavnog oltara Maesta sijnske katedrale. Bogorodica je popout kraljice neba i Hrist a oko su svetitljei kao dvorani. Sijenci su davali potovanje ovom oltaru tako to su ga nazvali Maesta da oznae veliku ulogu Bogorodice kao nebeske kraljice.Osea se plastinost nabora draperije. Na ovom oltaru je naslikano i nekoliko mannjih odeljaka sa prizorima iz ivota Hrista i Bogorodice, prostor je uoblien i ogranien arhitekt. Vidljiv je uticaj franc.gotike, ima teinu i razigranu draperiju, jasna linija detalja. Dela: Hristov dolazak u Jerusalim, Aneo najavljuje Bogorodici smrt, Madona Franjevaca... 37. IMABUE (Madona, Asizi, Raspee u Santa Kroe)imabue je bio slikar grkog manira iz Firence. Raspee u Santa Kroe- Tema je bila vrlo popularna u to vreme, a postavljalo se ispred oltara, uticaj Vizantije je vidljiv ali i prevazilaenje vizantijskih uzora u obradi tela kao linije, cilj mu je da prikae telo to realnije.Madona na prestoluJe oltarska slika u drvetu, uporeuju je sa n ajlepim ikonama i mozaicima vizantije, strogost crtea i izraza koji odgovaraju velikim dimenzijama, vidljivo je odvajanje od Vizantije jer je oblik slike nevizantijski jer se gore zavrava na zabat i presto od drveta koji ponavlja taj oblik, geometrijske inarzije podseaju na krstionicu u Firenci, srednja linija ima tvri volumen, predstava prestola je tipino gotika zbog oseaja dubine. imabue je radio u bazilici Svetog Franje u Asizi. To je psratna graevina u kojoj su freske postradale zbog vlage, on je radio u gornjem delu dok su njegovi uenici radili preostali deo. 38.DUO(Madona di Krevole, Franjevaca, Ruelai) Duo je bio umetnik iz grada Sijene. Duova nenost je karakteristina za Sijenu, u njegovim rukama grki manir vie nije ukoen, ve su krute uglaste draperije ustupile mesto talasastoj mekoi, senenje zlatnim crtama je svedeno na minimum a tela, lica i ruke se zaobljuju od nenog trodimenzionalnog ivota. Naslee helenistiko-rimskog iluzionizma je ponovo dolo do izraaja.Maesta (glavni oltar sijenske katedrale) Bogordica je naslikana poput nebeske kraljice i Hrist a okolu su svetitelji kao dvorani. Sijenci su hteli da naglase da Bogorodica ovde ima ulogu kraljice neba koja je okruena nebeskim dvorom koji ine sveci i aneli. Poluskriveni gotiki element se osea u plastinosti nabora draperije i u prirodnosti malog Hrista i nenim pogledima meu figurama. Madona za manstir di Krevole-prisutna je fina obrada svetog inkarnata, jasna linija detalja, podsea na anr scenu, figure su lake i izduene.Madona Franjevaca-ovde je vidljiv uticaj francuske gotike, deluje kao tepiserija. Madona u Ruelai ima teinu i razigranu draperiju. 39.OTO (Asizi, Rim, Padova, Firenca) oto je bio manje blizak grkom maniru. Od imabue je nasledio smisao za monumentalne razmere to je proizvelo da postane zidni slikar. Josifov san- privukao je panju Franjevaca tako to je naslikao ciklus od 28 scena koje opisuju ivot Sv. Franje. U tim delima je akcentovao njegova uda ali je mora

da se dri pisanog izvora, nov nain prikazivanja Sv. Franje je prisutan jer ga oto prikazuje kao herojsku linost. Bio je imabuev pomonik pri radovima u bazilici Sv.Franje u Asizi. oto je bio smeliji umetnik sa vie dramskog temperamenta od Dua. Na njegovim delima se slika jasno ita ona je jasno komponovana, broj figura je smanjen, vidljivo je deavanje radnje. Kasnije ga papa poziva da dodje u Rim da uradi sliku u Lateranskoh loi pored papske kue. Rapelo- slika za crkvu Santa Maria Novelo,telo je realno a patnja vidljiva. Od njegovih zidnih slika najbolje su ouvane u kapeli Arena u Padovi. Prikazao je ciklus koji se sastoji od Bogorodiinog i Hristovog ivota i Stranog suda. Hristov dolazak u Jerusalim- figure su realne, jednostavnost, njegovo delo ini da smo uesnici a ne posmatrai jer se sve odigrava u prednjem planu. oto je postavljen na elo radionice pri katedrali u Firenci. Njegova namera nije bila da gotiko vajarstvo presadi u slikarstvo. Njegova dela se sagledaju u celini. Novo je velika emocionalna snaga oplakivanja, tragino raspoloenje, pojaano dejstvo drame,figure su finije oblikovane. Na slici Madona na prestolu, Firenca- figure su masivne, arhitektonska strogost. 40. SIMON E MARTINI (Mesta,Asizi- Sv.Martin, Gvido Rio, Blagovesti, Avinjon) Simone Martini je bio Duov uenik. Radio je u mnogim dvorovima, postao je uzor francuskim slikarima velikog formata. Maesta- laki oblici koji podeaju na zrelu gotiku, ima upljine, zastupljene su fine linije, a sredinji deo je oslikana valerom. Svetiteli vie nisu mirni ve postoji sloboda pokreta, scena stvara utisak dubine, uvedena je perspektiva, postignuta je ivotnost, kolorit je snaan, figure su tanke, vitke, a linija dominira.Sv.Martin je bio ratnik a prikazan je poput ritera. GvidoRio reprezentativni portret Sijenskog viteza u pejzau kojije realan,a ima srednjovekovnu tvravu. Put do golgote-mala slika u Avinjonu, prvobitno je bila deo oltara, blistave boje, arhitektonska pozadina, puno ljudi, snano modelovanje figure, dramatini pokreti i izrazi, karakteristino za ovog slikara da ne poklanja posebnu panju jasnoi prostora, arenilo odee i tipova ljudi, epizode iz svakodnevnog ivota. 41.PJETRO LORENCETI (Asizi, Oltar Karmeliana,Roenje Bogorodiino) Karakteristino za ovog umetnika je da se u njegovim delima javlja bliski odnos prema svakodnevnom ivotu u monumentalnim razmerama, udruen sa ivim interesovanjem za prostor. Oltarska pala za Areco- Bogorodica je u sredini a drugi svetitelji je okruuju, obrada figure je pod uticajem ota, sienski kolorit snanijih boja. Pjetro je radio u bazilici svetog Franje u Asizi Skidanje sa krsta-kompozicija koja stvara emocionalni efekat i Raspee gde likovi podeaju nalikove iz dela Simonea Martinija, na ovoj slici postoji podela na zemaljski i nebeski deo. Roenje Bogorodiino- Ovde je izveden najsmeliji prostorni eksperiment, slika je na drvetu, slikana arhitektura i realna arhitektra okvira su dovedeni u jedinstven sistem. Povrina slike dobija odliku providnog prozora kroz koji opaamo prostor iz svakodnevnog ivota. Ovo je postignuto kombinaciom arhitektonskog slikarskog prostora Dua i vajarskog prostora ota. Oltarska pala Karmelianske crkve- Karmeliani su propovedali siromatvo, donji deo predela vie nije podeljen ve je kontinuiran, prikazan je idealan predeo sa brojnim ivotinjama zbog sklada izmeu ljudi i ivotinja, prisutna je fontana mudrosti i vere. 42.AMBROO LORECETI (Dobra i loa uprava, Sretenje,Blagovesti, Pejzai) Amborve slike su lake i izvijene. Dobra i loa uprava- Deo razraenog alegoriskog programa koji slika suprotnosti izmeu dobre uprave i loe. Ambroo j eprikazao ivot sredjenog grada-drave tako to je ispunio ulice i kue preobilnom aktivnou, u gornjem delu je upozorenje a one koje ne budu bili dobri, veseli i zaposleni svet daje arhitektonskom vidiku upoeatiljivu realnost jer uvodi u nju ljudske ramere. Freska dobre i l oe uprave prua sliku sijenske okoline koja je oiviena planinama. Pravi predeo, prostran, dubok a razlikuje se od rimskih po uvrenom redu i atmosferi pripitomljenosti. Prisustvo oveka nije sluajno jer on obrauje prirodu. Sretenje-poput oltarske pale je ubacuje u prostor, istrauje linearnu perspektivu, naivna skraenja. Dvorac na obali mora-pejza je tema za sebe, nije iseak ve je slika, u domnjem desnom uglu je prikazan kupa. Ispod groblja Kamo Santo pronaene su sinopije u kojima su prikazana razmiljanja o smrti.