instytut ŚwiĘtej rodziny w posŁudze na rzecz...

Studia nad RodzinąUKSW

2015 R. XIX nr 1 (36)

ks. Krzysztof WOLSKI*

INSTYTUT ŚWIĘTEJ RODZINY W POSŁUDZE NA RZECZ RODZIN

Instytut Świętej Rodziny jest instytutem świeckim życia konsekrowanego, jako taki realizuje nową myśl Kościoła o uświęceniu i ewangelizacji. Instytut został założony przez ks. arcybiskupa Kazimierza Majdańskiego i dr Monikę Wójcik. Jego własnym charyzmatem jest całkowite oddanie Świętej Rodzinie, a poprzez to oddanie posługa na rzecz ratowania i odrodzenia współczesnej rodziny.

Instytut ten, tak jak Wydział Studiów nad Rodziną UKSW, jest kolejnym etapem powstawania Dzieła Miłosierdzia przyrzeczonego podczas II wojny światowej przez polskich kapłanów więzionych w niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau. Członkowie Instytutu Świętej Rodziny służą rodzinom w duchu nauczania Kościoła o małżeństwie i rodzinie.

W artykule zostaną omówione: powstanie, charyzmat i duchowość Instytutu Świętej Rodziny oraz formy posługi: praca na rzecz Instytutu / Wydziału Studiów nad Rodziną, formacja rodzin w Ogniskach Świętej Rodziny, działalność Fundacji Pomoc Rodzinie i inne zaangażowania członków Instytutu.

Słowa kluczowe: rodzina, duszpasterstwo rodzin, nauki o rodzinie, Święta Rodzina, instytucjonalne formy wsparcia rodziny, życie konsekrowane, instytuty świeckie.

1. W nurcie posługi Kościoła wobec rodziny – doctrina sana

Instytut Świecki Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny stanowi poniekąd odpowiedź na tę „gorącą i serdeczną prośbę”, jaką św. Jan Paweł II wypowiedział

* Ks. dr Krzysztof Wolski – kapłan archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, pracownik naukowy Wydziału Studiów nad Rodziną UKSW, od 1999 wicedyrektor Instytutu Studiów nad Rodziną ATK, od 2010 prodziekan Wydziału Studiów nad Rodziną UKSW. Członek Sekcji Teologów Moralistów Polskich i Polskiego Stowarzyszenia Familiologicznego.

156 KS. KRZYSZTOF WOLSKI [2]

w Familiaris consortio: „Przyszłość ludzkości idzie poprzez rodzinę! Jest zatem rzeczą nieodzowną i naglącą, aby każdy człowiek dobrej woli zaangażował się w sprawę ratowania i popierania wartości i potrzeb rodziny. O szczególny wysiłek w tym względzie czuję się zobowiązany prosić synów i córki Kościoła. Ci, którzy przez wiarę poznają w pełni wspaniały zamysł Boży, mają jeszcze jeden powód, ażeby wziąć sobie do serca rzeczywistość rodziny w naszych czasach, tych czasach próby i łaski” (FC 86).

Człowiekiem szczególnie wrażliwym na sytuację i potrzeby współczesnej ro-dziny był założyciel Instytutu, a zarazem założyciel Wydziału Studiów nad Rodziną UKSW, były więzień Dachau, „biskup z rodziną w pasterskiej legitymacji”1, śp. ks. abp Kazimierz Majdański. Uważał on, że doniosłość posługi Kościoła wobec rodziny winna być oceniania „także w świetle tych zagrożeń, wobec których znajduje się współczesna rodzina. Są to zagrożenia wyjątkowe, być może nawet – dotąd w historii człowieka niespotykane. Ogniskują się zaś w zagrożeniu prawa człowieka do życia”, a więc w niebezpieczeństwie dominacji „cywilizacji śmierci”, będącej skrajną antytezą „cywilizacji życia”. Podkreślał przy tym: „«Cywilizacja śmierci» – przeciwna życiu – jest też radykalnie przeciwna prawdzie! (…) Stawia to przed posługą Kościoła wobec rodziny zadanie sięgające do samych podstaw chrześcijańskiej kultury, której należy wiernie strzec i którą należy rozwijać, się-gając do zasad wychowania, nade wszystko właśnie – w rodzinie i poprzez rodzinę, będącą «drogą Kościoła». Uczy bowiem Papież: «Grozi jej utrata prawdy o sobie samej. A jeśli prawdy – to i wolności, i konsekwentnie utrata miłości. ‘Poznacie prawdę – mówi Chrystus – a prawda was wyzwoli’ (J 8, 32); prawda, jedynie ona przygotowuje Was do tej miłości, o której można powiedzieć, że jest piękna» (List do Rodzin, 13)”2.

Świadomość potrzeby wierności Prawdzie, a wręcz – ocalenia Prawdy o rodzi-nie – towarzyszyła tworzeniu ośrodka naukowego (Instytutu – obecnie Wydziału – Studiów nad Rodziną) – wśród jego podstawowych założeń naukowo-badawczych i naukowo-dydaktycznych znalazła się zasada wierności wobec Prawdy (doctrina sana). – Pisze abp K. Majdański: „Suwerennym założeniem Instytutu [Studiów nad Rodziną] jest więc doctrina sana, to znaczy wierność tej Prawdzie, która jest

1 Św. Jan Paweł II, Praca nad pracą w odniesieniu do praw i wymagań życia rodzin-nego. Msza św. dla rodzin (Szczecin, 11.06.1987), „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 1987, nr specjalny, 8-14.06.1987, s. 43.

2 Por. abp K. Majdański, Kościół w służbie rodziny, „Ateneum Kapłańskie” 1995, R. 87, t. 124, z. 2 (526), s. 174, 175, 177.

INSTYTUT ŚWIęTEJ RODZINY W POSŁUDZE NA RZECZ RODZIN 157[3]

jedna i której blask (Veritatis splendor!) musi być bardzo jasno widziany wobec potężnej fali współczesnego relatywizmu”3.

W tym samym duchu sformułowane wskazanie odnajdujemy w Konstytucjach Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny: „Członkowie Instytutu powinni być, dzięki otrzymanej formacji, głęboko przeświadczeni o tym, że «wybitną formą miłości dla dusz jest nie pomniejszać w niczym zbawczej nauki Chrystusa» (HV 29, por. FC 33). Toteż nauki, rady i refleksje przekazywane rodzi-nom, «winny zawsze pozostawać w pełnej zgodności z autentycznym Magisterium Kościoła» (FC 73)”4.

Wpisuje się więc powołanie Instytutu Świętej Rodziny – zgodnie z myślą Założyciela – w ten sam nurt: ocalenia Prawdy o rodzinie – wierności doctrina sana – w podwójnej posłudze: naukowo-dydaktycznej i duszpasterskiej.

2. Powstanie Instytutu Świętej Rodziny jako kolejny etap istnienia Dzieła Miłosierdzia

Instytut Świętej Rodziny jest Instytutem świeckim życia konsekrowanego, od-danym posłudze wobec rodzin. Został założony przez ks. Arcybiskupa Kazimierza Majdańskiego i dr n. med. Monikę Wójcik. Podobnie jak Wydział Studiów nad Rodziną UKSW w Łomiankach, odnajduje swoje korzenie w męczeństwie ducho-wieństwa polskiego podczas II wojny światowej i w akcie zawierzenia polskich kapłanów złożonym pod koniec wojny w Dachau św. Józefowi, którego błagali o ocalenie, przyrzekając pracę na rzecz odrodzenia rodziny oraz powołanie Dzieła Miłosierdzia pod Jego wezwaniem.

Instytut Świętej Rodziny zrodził się zarazem z wieloletniej posługi wobec ro-dzin ks. Arcybiskupa Kazimierza Majdańskiego i ze współpracy obojga Założycieli przy tworzeniu pionierskiego Instytutu Studiów nad Rodziną5.

Idea służby rodzinie rodziła się w życiu Założyciela poprzez:1° własne środowisko rodzinne;2° przymierze zawarte ze św. Józefem w obozie w Dachau;

3 Abp K. Majdański, Ocalić Prawdę o rodzinie. Srebrny jubileusz Instytutu Studiów nad Rodziną UKSW w Łomiankach, Łomianki 2000, s. 77. Por. tenże, Wspólnota życia i miłości. Zarys teologii małżeństwa i rodziny, [wyd. 2], Poznań-Warszawa 1983, s. 28-30.

4 Konstytucje Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny, n. 11.5 Por. ks. K. Wolski, Powołanie Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej

Rodziny, w: Arcybiskup prof. dr hab. Kazimierz Majdański. Obrońca życia i mąż stanu, red. K. Kozłowski, ks. G. Wejman, Szczecin 2011, s. 54-62.


3° osobistą drogę posługi duszpasterskiej i naukowej coraz mocniej ogniskującej się wokół spraw rodziny – co zaowocowało m.in. założeniem Instytutu Studiów nad Rodziną, mającego – według intencji Założyciela – być instytucją naukową służącą coraz pełniejszemu pełnieniu przez Kościół w Polsce jego zadań duszpa-sterskich wobec małżeństwa i rodziny.

Ad. 1° O własnym środowisku rodzinnym abp K. Majdański mówił chętnie, podkreślając zwłaszcza, że był trzynastym, najmłodszym dzieckiem. Ze wspomnień wyłaniał się piękny obraz obojga rodziców, Józefa i Rozalii, ich postawy żywej wiary, szlachetności, patriotyzmu, szacunku dla człowieka, cech, którymi promieniowali na swoje dzieci, atmosfery miłości i radości panującej w domu, mimo wielu trudów i skromnych warunków materialnych. Ważnym czynnikiem w tak licznej rodzinie był też wpływ wychowawczy starszego rodzeństwa, w przypadku Kazimierza – zwłaszcza brata Walentego (1899-1972), wybitnego pedagoga, publicysty, działacza katolickiego, oddanego sprawom rodziny i obronie życia poczętego. Warto tu wspo-mnieć, że w pismach Walentego Majdańskiego odnajdujemy zarówno przekonanie o konieczności stworzenia „nauki o rodzinie”6, jak i o potrzebie powołania zakonu służącego rodzinom, niosącego im konkretną pomoc – duszpasterską, lekarską, pielęgniarską, prawną, materialną, podejmującego działalność publicystyczną, fil-mową, a także prowadzącego badania naukowe nad rodziną i macierzyństwem7.

Ad. 2. Przymierze ze św. Józefem wpisuje się w martyrologium duchowień-stwa polskiego w czasie II wojny światowej. W tym okresie Kościół katolicki w Polsce doznał ogromnych strat osobowych: blisko 20% kapłanów diecezjal-nym poniosło śmierć w więzieniach, egzekucjach lub obozach koncentracyjnych, 30% zostało dotkniętych represjami. Tak więc lata wojny wyeliminowały prawie połowę księży z pracy duszpasterskiej. Doliczyć trzeba ofiary, jakie poniósł kler zakonny. Miejscem, w którym polskie duchowieństwo poniosło najwyższe straty, były obóz koncentracyjny w Dachau8. W obozie tym wśród 2720 duchownych z 20 narodowości było 1780 duchownych polskich (65%), zginęła z nich połowa (spo-śród wszystkich pozostałych zmarło w obozie ok. 18% duchownych, co świadczy o szczególnym prześladowaniu księży polskich)9.

6 W. Majdański, Kołyski i potęga, Niepokalanów 1946, s. 186.7 Por. W. Majdański, Pomagać, nim dziecko na świat przyjdzie, „Rycerz Niepokalanej”

1939, nr 2.8 Por. ks. W. Jacewicz SDB, Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymsko-

-katolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945, Warszawa 1977, zesz. I, s. 33.9 Por. bp K. Majdański, Echa obozów koncentracyjnych, „Ateneum Kapłańskie” 1977,

R. 70, T. 88, z. 408, s. 160-161.


Kazimierz Majdański jako alumn VI roku został w dniu 7.11.1939 r. aresztowany przez Gestapo – wraz z wszystkimi obecnymi wtedy w Seminarium profesorami i klerykami oraz wielu włocławskimi księżmi, z Biskupem M. Kozalem na czele. Przyczyną aresztowania była przynależność do polskiego duchowieństwa ka-tolickiego, rozpoznawalna przez noszenie sutanny (dane personalne spisywano dopiero w więzieniu). Był kolejno więziony w więzieniu włocławskim, w Lądzie nad Wartą, a następnie w obozach koncentracyjnych Sachsenhausen (nr obozowy: 29955) i Dachau (nr obozowy: 22829), gdzie został poddany zbrodniczym doświad-czeniom pseudomedycznym. Przeżycia obozowe opisał w książce pt. „Będziecie Moimi świadkami”10.

W Dachau z uwięzionych tam licznie księży polskich ostatnich dni wojny docze-kała zaledwie połowa. Ocaleli jeszcze, mimo głodu, tortur i morderczej pracy. Pragnęli żyć i służyć jako duszpasterze. Zdawali sobie jednak sprawę, że obozowi grozi całkowita zagłada. Podjęli na nowo myśl, która pojawiła się już w Sachsenhausen: błagać o ocalenie św. Józefa. Rozpoczęli gorące modlitwy, które poprzedziły uro-czyste złożenie Aktu oddania w opiekę św. Józefa w duchowej łączności z jego Sanktuarium Kaliskim. Akt ten złożyli w niedzielę, 22 kwietnia 1945 roku. Wołali: „(…) Kościół Święty i Ojczyzna nasza stoją obecnie w obliczu nowych i niezwykle trudnych zadań dziejowych. (…) Patronie Kościoła świętego, Opiekunie Ojczyzny naszej, umocnienie rodzin, mężu sprawiedliwy, który niegdyś troskliwie strzegłeś i prowadziłeś Dziecię Jezus – prosimy Ciebie, utwierdź nas i cały nasz naród w nie-zachwianej wierności zasadom Kościoła Bożego, zachowaj nas w sprawiedliwości i miłości społecznej, a w grożących niebezpieczeństwach broń nas i rodziny nasze oraz spraw, abyśmy rychło i szczęśliwie wrócili do ukochanej Ojczyzny i pracowali tam nad zabezpieczeniem upragnionego pokoju”. Akt zawierzenia zawierał też zobo-wiązania: szerzenia czci św. Józefa wśród rodzin, dziękczynnego pielgrzymowania po wyzwoleniu do Kaliskiego Sanktuarium oraz powołania dzieła miłosierdzia11.

Pisał później Arcybiskup K. Majdański o tym akcie zawierzenia: „Modlitwa ska-zanych: o ocalenie, a jednocześnie prośba o ocalenie Ojczyzny i rodziny. Zadziwia ta modlitwa. Jest pełna wiary i mądrości. «Przyszłość Kościoła i ludzkości idzie przez rodzinę» – będzie potem uczył Papież-Polak. Nie ma innej przyszłości Narodu. Kapłani, synowie polskich rodzin, czują to wszystkimi pokładami duszy. Czują to w obliczu największego zagrożenia, gdy koniec gigantycznych zmagań drugiej wojny światowej jest coraz bliższy”12.

10 Abp K. Majdański, „Będziecie Moimi świadkami…”, wyd. 3, Łomianki 1999.11 Pełny tekst Aktu oddania – por. abp K. Majdański. „Będziecie Moimi świadkami.

Dz. cyt. s. 162-164.12 Tamże, s. 164.


Obóz Dachau został wyzwolony dokładnie tydzień później, 29 kwietnia 1945 r. przez niewielki zwiadowczy oddział aliancki. Stało się to, jak się później okazało, tuż przed planowaną całkowitą zagładą obozu.

Ad. 3° Przeżycia związane z doświadczeniem okrucieństwa „cywilizacji śmierci”, a jednocześnie zobowiązanie do duszpasterskiej troski o rodzinę nazna-czyło całe darowane na nowo życie ks. Kazimierza Majdańskiego: „Rozliczne były dziedziny posługiwania kapłańskiego, ale głównym jego szlakiem była nieomal od początku – rodzina”13. Problematyka małżeńska i rodzinna oraz soborowa zajęła ważne miejsce wśród zagadnień podejmowanych przez „Ateneum Kapłańskie”, którego przez 18 lat był redaktorem naczelnym, nadając pismu nowy kształt zeszy-tów monotematycznych, troszcząc się o jak najszersze, interdyscyplinarne ujęcie podejmowanych zagadnień (w tym okresie z „Ateneum” współpracowało ok. 400 autorów, w tym wielu wybitnych teologów zagranicznych). W 1956 r. z polecenia Episkopatu Polski organizował duszpasterstwo służby zdrowia i kierował nim; następnie współorganizował duszpasterstwo rodzin. Widział konieczność przy-gotowania kompetentnych pracowników dla tego duszpasterstwa. Prowadził pracę dydaktyczną i naukową – jako wykładowca w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, później w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, zajmował się teologią moralną, teologią znaków czasu, stopniowo jego zainteresowania sku-piały się na teologii małżeństwa i rodziny, a także tworzeniu nowego kierunku: nauk o rodzinie.

Szczególne miejsce w działalności bpa K. Majdańskiego zajęła myśl o ko-nieczności stworzenia naukowych podstaw dla duszpasterstwa rodzin. Okazją do realizacji tych zamierzeń stał się kontakt z Akademią Teologii Katolickiej, w której od 1969 r. podjął pracę naukowo-dydaktyczną. Na początku lat 70-tych z zespołem pracowników ATK przygotował projekt Instytutu Teologii Pastoralnej (wśród jego sekcji było duszpasterstwo rodzin), ten jednak nie powstał z powodu braku zgody ministerstwa. Bp K. Majdański nie zrezygnował jednak ze zorganizowania odrębnych studiów nad rodziną. Wraz ze współpracownikami (zwłaszcza prof. Jerzym Ozdowskim i dr med. Moniką Wójcik) opracował oryginalny program naukowo-dydaktyczny dla interdyscyplinarnego Instytutu Studiów nad Rodziną.

Po długich, niełatwych staraniach 29.04.1975 Ministerstwo zgodziło się na utworzenie nowej placówki (początkowo pod nazwą Zakładu Teologii Praktycznej). Zawiadomienie o otrzymaniu pozwolenia przyszło do Kaliskiego Sanktuarium,

13 Abp K. Majdański, „Jego słuchajcie” (Mt 17, 7). Homilia wygłoszona w Archikatedrze Szczecińskiej w II niedzielę Wielkiego Postu, 3 marca 1996 roku, [Szczecin 1996], broszura.


gdzie byli więźniowie zgromadzili się na dziękczynną modlitwę w 30. rocznicę wyzwolenia obozu Dachau14.

Instytut Studiów nad Rodziną ATK (obecnie Wydział Studiów nad Rodziną UKSW) w chwili powstawania nie miał żadnych wzorców. Interdyscyplinarny system nauk o rodzinie został wypracowany w nim jako pomysł pionierski w dzie-dzinie nauki. Z tych doświadczeń korzystały powstałe później w innych krajach ośrodki naukowe, w tym Instytut Studiów nad Małżeństwem i Rodziną przy Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Instytut w Łomiankach był dobrze znany Kardynałowi Karolowi Wojtyle. Jako Papież Jan Paweł II interesował się stale jego rozwojem, czemu dawał wyraz także w swoich 63 Listach, kierowanych do Założyciela. W oparciu o doświadczenia i starania Instytutu Rada Główna Szkolnictwa Wyższego zatwierdziła nowy kierunek studiów wyższych w Polsce: „nauki o rodzinie”.

Pisał Założyciel: „Instytut Studiów nad Rodziną, w całym istnieniu i rozwoju, także materialnym, stanowi żywe świadectwo opieki św. Józefa, Opiekuna Świętej Rodziny Nazaretańskiej. Jest także jakimś wyrazem tych zobowiązań, jakie podjęli więźniowie Dachau, wśród nich także założyciel Instytutu”15. Wołanie o ratunek zawierało w swej treści kapłańskie zobowiązanie do troski o rodzinę. Taka jest więź między Dachau a łomiankowskim ośrodkiem nauki i posługi oddawanej ro-dzinie. Przy tym w przymierzu obozowym chodziło także o konkretne, widoczne dzieło-instytucję: o Dzieło Miłosierdzia. Ocaleni i żyjący obozowcy w 1995 r w Kaliszu podczas obchodów 50-lecia wyzwolenia Dachau jednomyślnie uznali Instytut Studiów nad Rodziną jako Dzieło Miłosierdzia w rozumieniu tego aspektu dachauowskiego aktu przymierza16.

Być może nazwa „Dzieło Miłosierdzia” staje się z upływem lat coraz czytelniej-sza. Coraz wyraźniej bowiem widzimy, jak szczególnej „wyobraźni miłosierdzia” i troski potrzebuje rodzina, atakowana z wielką siłą przez „cywilizację śmierci”.

Jak się okazało, powstanie ośrodka naukowego nie było ostatnim ze zna-ków opieki św. Józefa i całej Najświętszej Rodziny. Zarówno dla dalszego

14 Por. bp K. Majdański, Posługa Instytutu, „Tak – Życiu, Tak – Prawdzie” 1990, nr 1, s. 12-13.

15 Abp K. Majdański, „Będziecie Moimi świadkami…”, dz. cyt., s. 204-205.16 Por. oświadczenie Założyciela złożone wobec Episkopatu Polski w Kaliszu

29.05.1995 r. (abp K. Majdański, Korzenie Instytutu, w: Dwadzieścia lat nauk o rodzinie. Twenty Years of Family Scences, red. D. Bazyluk i in., Warszawa 1995, s. 19-21; por. ks. K. Wolski, Powołanie Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny, dz. cyt., s. 57.


funkcjonowania i rozwoju tego ośrodka, jak i dla wykorzystania jego dorobku bezpośrednio w pracy z rodzinami potrzebni byli współpracownicy oddani temu dziełu na stałe. Potrzebne też było przełożenie dorobku Instytutu na konkretne doświadczenie duszpasterstwa rodzin – w myśl wskazań św. Jana Pawła II, który w spotkaniu z pracownikami Instytutu Studiów nad Rodziną podkreślał, że „koś-cielne badania naukowe muszą zawsze posiadać charakter pastoralny, gdyż Kościół ze swej natury jest wspólnotą zbawczą”17.

Ponadto posługa rodzinie, aby była skuteczna, musi być posługą pełną, wie-lowymiarową, tak jak wielowymiarowa jest rzeczywistość rodziny. Trudności i kryzysy współczesnych rodzin często mają charakter walki duchowej. Skuteczna pomoc powinna uwzględniać także element modlitwy i ofiary18. Coraz wyraźniej widoczna była potrzeba osób, które podejmą służbę rodzinom nie tylko w limito-wanych godzinach pracy, ale w całkowitym oddaniu swojego życia Bogu.

Modlitwa o takich współpracowników zaprowadziła ks. Arcybiskupa K. Majdańskiego i dr n. med. Monikę Wójcik znów do św. Józefa w Kaliszu, do całej Świętej Rodziny. Bo też Święta Rodzina miała być od początku patronem nowego dzieła. Z czasem, w wyniku modlitwy i niekiedy niełatwych doświadczeń tworzącej się wspólnoty, okazało się, że Kimś znacznie więcej niż patronem, że to chodzi o oddanie siebie Świętej Rodzinie, wyrażające się w codziennym wysiłku, by Ją naśladować i niejako włączać się w Jej Świętą Wspólnotę, zarówno w miło-waniu Boga, jak i posłudze miłości wobec ludzi, by stawać się jakby narzędziem w rękach Świętej Rodziny w trosce o rodziny, w niesieniu im piękna Bożego zamysłu o nich i nadziei na ratunek i ocalenie w przeżywanych trudnościach.

Wśród znaków czasu wskazujących na potrzebę powołania Instytutu Świętej Rodziny można wskazać:

– rozwój Instytutu Studiów nad Rodziną i potrzebę ludzi całkowicie oddanych temu dziełu, by mogło ono dalej istnieć i się rozwijać,

– doświadczenie związane zarówno z przygotowaniem i przebiegiem Synodu Biskupów 1980 roku, poświęconego zadaniom rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym, jak i z tworzeniem Papieskiej Rady ds. Rodziny oraz jej pracami (w które to wydarzenia szczególny wkład wniósł bp K. Majdański),

– sytuację rodziny w świecie,

17 W służbie godności małżeństwa i rodziny. 10-lecie Instytutu Studiów nad Rodziną ATK, Łomianki 1985, s. 13.

18 Por. ks. K. Wolski, Powołanie Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny, dz. cyt., s. 63.


– kontakt Założycieli z różnymi inicjatywami na rzecz rodzin, ruchami ro-dzinnymi itp. (wskazujący z jednej strony na wielkie zagrożenia i potrzeby rodziny, z drugiej zaś na niezwykłe bogactwo działania Ducha Świętego w Kościele),

– nauczanie św. Jana Pawła II o rodzinie – najbogatsze w tej dziedzinie w dotychczasowych dziejach Kościoła (zwłaszcza adhortację apostolską Familiaris consortio i to, co Ojciec Święty powiedział tam o zadaniach Kościoła – wszystkich jego stanów wobec rodziny)19.

Chodziło więc nade wszystko o odpowiedź na wezwanie do miłości rodziny: „Ci, którzy przez wiarę poznają w pełni wspaniały zamysł Boży, mają jeszcze

jeden powód, ażeby wziąć sobie do serca rzeczywistość rodziny w naszych cza-sach, tych czasach próby i łaski. Winni oni kochać rodzinę w sposób szczególny. Polecenie to jest konkretne i wymagające. Kochać rodzinę, to znaczy umieć cenić jej wartości i możliwości i zawsze je popierać. Kochać rodzinę, to znaczy poznać niebezpieczeństwa i zło, które jej zagraża, aby móc je pokonać. Kochać rodzinę, to znaczy przyczyniać się do tworzenia środowiska sprzyjającego jej rozwojowi. Szczególną zaś formą miłości wobec dzisiejszej rodziny chrześcijańskiej, kuszonej często zniechęceniem, dręczonej rosnącymi trudnościami, jest przywrócenie jej zaufania do siebie samej, do własnego bogactwa natury i łaski, do posłannictwa powierzonego jej przez Boga. «Trzeba, aby rodziny naszych czasów powstały! Trzeba, aby szły za Chrystusem!»” (FC 86)20.

Miłość do rodzin pozwalała Założycielowi odkrywać coraz bardziej Boże zaproszenie do odnajdowania i ukazywania rodzinom Najświętszej Rodziny:

„Rodzina Święta służy Jego misji. Epifania Jego i epifania Jej. Może zapytam siebie w sercu swoim, licząc na światło Ducha Świętego: czy za moich dni nie chodzi o nową epifanię Jezusa poprzez epifanię Świętej Rodziny?

(…) Jezus dziś pewnie by wołał: «Odbuduj Mój kościół domowy». – Jak? – Czy nie chodzi o taki ratunek dla rodziny: poprzez Świętą Rodzinę. Ratunek dla rodziny, to znaczy dla wartości tak niesłychanie bliskich dla Świętej Rodziny, bo Ona jest rodziną, bo każda rodzina jest rodziną jak Ona. (…) Czy nie tak ma przyjść ratunek dla rodziny, która jest święta i wielka, bo dzieli nazwę i misję ze Świętą Rodziną. Jest święta i wielka, bo jest kościołem domowym.

(…) Nie upierajmy się przy jakimkolwiek naszym pomyśle. Ale jeżeli to jest Boży pomysł – nie opierajmy się. Nie upierajmy się przy żadnym naszym włas-nym pomyśle. Niech go nie będzie, niech zniknie, niech zniszczeje – każdy nasz własny pomysł. Ale nie opierajmy się Jego pomysłom. Jeżeli tak chce, to mówimy

19 Por. tamże, s. 63-64.20 Por. Konstytucje Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny, n. 31.


w poczuciu całej wolności, która jest sztuką bycia z Nim i w Nim, i która jest sztuką życia Świętej Rodziny. Jeżeli więc tak chce, to mówimy w poczuciu całej wolności: Rodzino Święta – jesteśmy Twoi”21.

3. Powstanie, charyzmat i duchowość Instytutu Świętej Rodziny

Zamiar powołania takiej wspólnoty ks. Biskup K. Majdański wyraził na piśmie po raz pierwszy 4.12.1982 roku. Pisał m.in.: „Celem Instytutu będzie ratowanie rodziny w Polsce (i w świecie współczesnym)”22. W kolejnych latach zgłaszali się pierwsi kandydaci.

W początkowych dokumentach czytamy: „Wspólnota, całkowicie powierzona opiece Najświętszej Rodziny Nazaretańskiej, będzie służyć rodzinie naszych cza-sów w duchu Ewangelii, zgodnie z wołaniem Kościoła Bożego, który tę posługę ogłasza za niezbędną. (…) Jednocześnie zaś jest Kościół «głęboko przekonany, że jedynie przyjęcie Ewangelii pozwala na spełnienie wszelkich nadziei, które człowiek słusznie pokłada w małżeństwie i rodzinie» (FC 3), pragnie więc ro-dzinie naszych czasów «zanieść niezmienioną a zawsze nową Ewangelię Jezusa Chrystusa», by rodziny mogły spełnić swoje własne powołanie dziś: p r z y j ą ć i p r z e ż y w a ć p l a n B o ż y w o b e c n i c h (FC 4, por. 51)”23.

„Wzorem najwyższym dla życia Wspólnoty i jej członków (przekazywanym przez własny przykład współczesnym rodzinom) będzie życie Najświętszej Rodziny z Nazaretu”24.

„Najbliższym przedmiotem troski apostolskiej Wspólnoty będzie właściwe i coraz doskonalsze pełnienie zadań wobec rodziny przez Instytut Studiów nad Rodziną. Jednakże pole apostolskiego oddziaływania Wspólnoty będzie się – w miarę postępu przygotowania i rozwoju możliwości – rozszerzać w posłudze rodzinie, zgodnie z uniwersalnymi zadaniami Kościoła wobec rodziny”25.

„Wszystkie, bez wyjątku, zamiary początkowe i cała przyszłość Instytutu podej-mowane są w duchu całkowitego oddania Najświętszej Rodzinie Nazaretańskiej, z tą najpokorniejszą prośbą, by Ona sama raczyła kierować rozpoczynanym Dziełem i by ludzie użyci jako narzędzia tego Dzieła, najzupełniej świadomi

21 Abp K. Majdański, Spotkanie ze Świętą Rodziną, Łomianki 1986, s. 29-30.22 Abp K. Majdański – Pierwszy dokument mówiąc o zamiarze powołania Instytutu

oddanego na posługę rodziny z 4.12.1982 r.23 Reguła życia Wspólnoty Najświętszej Rodziny (ad experimentum) z 4.03.1983 r., cz.

I. Normy ogólne, n. 1.24 Tamże, cz. I. Normy szczegółowe, A. Asceza chrześcijańska, n. 3.25 Tamże, cz. I. Normy ogólne, n. 6.


swej nicości, nie zdołali w niczym sprzeciwić się Najświętszej Woli Boga, lecz by ją całkowicie wypełnili”26.

„Własnym darem Instytutu, odróżniającym go od bardzo licznych w Kościele instytutów życia konsekrowanego (por. kan. 577), jest w pierwszym rzędzie du-chowość oparta na oddaniu się Rodzinie Świętej (…), w codziennym wysiłku, by Ją naśladować oraz włączać się w Jej świętą Wspólnotę, w oddawanie chwały Bogu – poprzez życie każdego z członków Instytutu oraz całej jego wspólnoty.

Następnie zaś własnym darem Instytutu jest miłość niesiona każdej ziemskiej rodzinie, zgodnie z zamiarem Bożym, wyrażanym przez Kościół, przez przełożo-nych Instytutu oraz przez okoliczności życia. Podejmowanie więc wszystkich dzieł miłości apostolskiej, niesionej rodzinie, i troska o konsekwentne pielęgnowanie autentycznych, Bożych źródeł tej miłości, nacechowane będą przeświadczeniem o konieczności wiernego pełnienia Woli Bożej (…)”27.

Kolejne etapy rozwoju Instytutu były następujące: W dniu 24.09.1985 r. Założyciele złożyli akt oddania Najświętszej Rodzinie w Kaliskim Sanktuarium. Dekretem z dnia 11.10.1986 r. bp K. Majdański jako biskup szczecińsko-kamieński, w oparciu o opinię zaciągniętą w Kongregacji Zakonów i Instytutów Świeckich i po przedstawieniu projektu Papieżowi Janowi Pawłowi II, erygował Wspólnotę Świętej Rodziny (Pia unio Sanctae Familiae), z zamiarem przekształcenia jej w in-stytut świecki życia konsekrowanego, gdy tylko pozwolą na to warunki wymagane przez Kościół. Za zgodą Ojca Świętego sam złożył we Wspólnocie śluby wieczyste w dniu 25.12.1988 r. (W tym też dniu ponowiła swoje śluby wieczyste należąca dotychczas do Instytutu Prymasowskiego dr n. med. Monika Wójcik, która, za zgodą ks. Prymasa, stała się odtąd członkinią Wspólnoty Świętej Rodziny). Pierwsi członkowie Kręgu męskiego – kapłani złożyli śluby wieczyste w 1991 r., pierwsze członkinie Kręgu żeńskiego – w 1992 r. Od 1986 r. towarzyszą Wspólnocie francu-scy członkowie afiliowani, uczestniczący w jej duchowości i apostolstwie. Polscy afiliowani towarzyszą Wspólnocie od 1987 r. Afiliowani pochodzą też z Niemiec, Belgii, Irlandii i Czech.

16.07.1987 Wspólnota złożyła Votum Dziękczynne Trójcy Przenajświętszej za przyjście Słowa Wcielonego na Ziemię, pobłogosławione przez Papieża Jana Pawła II. Votum to stanowi: „całe Dzieło, powstałe w ostatnich latach i oddane Świętej Rodzinie: Wspólnota Świętej Rodziny, stanowiąca zaczątek Instytutu świeckiego życia konsekrowanego, wszyscy jej obecni i przyszli członkowie, wszystkie jej dobra duchowe i materialne, jej teraźniejszość i przyszłość, jej wszystkie zamiary

26 Tymczasowy Kodeks Podstawowy Instytutu Świętej Rodziny z 1.12.1985 r., Wstęp, n. 4.

27 Tamże, Rozdział III: Duch i charakter Instytutu, n. 2-3.


i poczynania apostolskie, wraz z akademickim Instytutem Studiów nad Rodziną, wszystko, co umiemy wyrazić i czego wyrazić nie umiemy”28.

19.03.1999 r. abp Marian Przykucki, za zezwoleniem Kongregacji Instytutów Życia Konsekrowanego, dokonał kanonicznego przekształcenia Wspólnoty w Instytut Świecki Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny i zatwierdził jego Konstytucje. Aktualnie obowiązujące, znowelizowane Konstytucje zatwierdził abp Andrzej Dzięga 27.08.2014 r.29

Arcybiskup K. Majdański był dla Instytutu duchowym Ojcem. Pełnił też funk-cję Głównego Odpowiedzialnego Instytutu i Odpowiedzialnego Kręgu męskiego. Troszczył się o formację członków i członkiń Instytutu. Prowadził doroczne reko-lekcje i comiesięczne dni skupienia. W liście pasterskim na zakończenie posługi w Szczecinie napisał do diecezjan: „Wspólnota Świętej Rodziny jest wielkim Bożym darem mojego biskupiego posługiwania” (list z 25.03.1992).

Jego odejście do wieczności wpisało się w nurt znaków opieki i szczególnych zaproszeń św. Józefa – dokonało się bowiem 29.04.2007 r., a więc w 62. rocz-nicę wyzwolenia obozu Dachau i 32. rocznicę powstania Instytutu Studiów nad Rodziną.

Instytut Świecki Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny pragnie być od-powiedzią na wołanie Kościoła o posługę różnych stanów wobec rodziny (por. FC 73-76). Wspólna posługa apostolska duszpasterzy i świeckich wobec rodzin jest, według zamysłu Założycieli, niezbywalnym rysem natury Instytutu. Przy czym kapłani – członkowie Instytutu, posługujący w tym dziele i dla niego, mają

28 Por. aneks do Konstytucji Instytutu.29 Kształtowanie się dokumentu podstawowego Instytutu miało następujące etapy:Początkowa Reguła życia Wspólnoty Najświętszej Rodziny (ad experimentum)

z 4.03.1983 r. Tymczasowy Kodeks Podstawowy Instytutu Świętej Rodziny z 1.12.1985 r. Konstytucje zamierzonego Instytutu Świętej Rodziny, stanowiącego na wstępnym etapie

Wspólnotę Świętej Rodziny (Pia unio Sacrae Familiae) z 4.10.1986 r.Konstytucje Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny z 16.07.1991 r.Kolejna redakcja Konstytucji Instytutu świeckiego życia konsekrowanego Świętej

Rodziny, przygotowana przez Założycieli na podstawie szczegółowych wskazań Kongregacji Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, zakończona 24.01.1998 r., zatwierdzona przez Arcybiskupa Metropolitę Szczecińsko-Kamieńskiego w dniu 19.03.1999 r.

Nowelizacja Konstytucji została dokonana przez Zgromadzenie Generalne Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny, obradujące w Łomiankach w dniach 12-14.02.2008 r. Abp Andrzej Dzięga zatwierdził znowelizowane Konstytucje w dniu 27.08.2014.


szczególne znaczenie dla zachowania charyzmatu Instytutu i odpowiadającej mu specyfiki apostolstwa. Udział kapłanów w dziełach apostolskich Instytutu jest niezastąpiony przede wszystkim jako spowiedników i kierowników duchowych rodzin, kierujących się wskazaniami encykliki Papieża Pawła VI Humanae vitae.

Instytut Świętej Rodziny założony został jako jeden, niepodzielny instytut świecki, ukształtowany z dwóch Kręgów: męskiego (do którego należą kapłani i mężczyźni świeccy konsekrowani, w tym również kandydaci do kapłaństwa) i żeńskiego (do którego należą kobiety świeckie konsekrowane). Kręgi te są au-tonomiczne, łączy je wspólny charyzmat i apostolstwo; kierują się one normami wspólnymi i normami odrębnymi zawartymi w prawie własnym Instytutu. Nad wiernością charyzmatowi i współpracą Kręgów w posłudze rodzinom czuwa Główny Odpowiedzialny Instytutu ze swoją Radą.

W duchowości i apostolstwie Instytutu uczestniczą także członkowie towarzy-szący i afiliowani; są to zarówno małżeństwa, jak i kapłani, osoby konsekrowane w innych wspólnotach oraz osoby stanu wolnego.

Członkowie Instytutu prowadzą zarówno życie „w zwyczajnych warunkach świata”, jak i „we wspólnocie życia braterskiego” (por. kan. 714 i 716 §2 KPK). Ten ostatni sposób życia, przewidziany także przez Kościół dla instytutów świe-ckich, jest preferowany w Instytucie. Odpowiada on zadaniom formacyjnym oraz duchowości rodzinnej Instytutu, która wzoruje się na życiu Świętej Rodziny Nazaretańskiej. „Wspólnota życia braterskiego” Instytutu wspiera duchowy rozwój jego członków oraz pomaga lepiej zrozumieć życie rodzin.

Tak więc wspólnotowy wymiar życia i posługi członków Instytutu podejmo-wany jest na nie wzór zakonów (jest to bowiem instytut świecki), ale na wzór Świętej Rodziny i dla posługi wobec rodzin (z jednej strony potrzebny jest zespół osób, mogących wspólnie podejmować inicjatywy apostolskie, z drugiej zaś po-trzebne jest ich doświadczenie radości i trudów bycia razem, tworzenia wspólnoty – by móc służyć wspólnotom rodzinnym). Nie wyklucza to oczywiście możliwości realizowania swego powołania przez członków Instytutu indywidualnie, zwłaszcza gdy wymagają tego zadania apostolskie czy też osobista sytuacja życiowa; zawsze jednak członkowie ci pozostają w duchowej łączności ze wspólnotą Instytutu.

Podstawowym zadaniem Instytutu jest wierne przekazywanie Prawdy Bożej o małżeństwie i rodzinie, nauczanej przez Kościół. Chodzi przy tym również o więź między naukami kościelnymi a duszpasterstwem, zgodnie z nauczaniem Papieża Jana Pawła II: „Teologia winna służyć posłannictwu i to właśnie posłannictwu pasterskiemu Kościoła” (przemówienie w katedrze szczecińskiej, 11.06.1987 r.).

Własny charyzmat Instytutu stanowi całkowite oddanie Świętej Rodzinie dla szerzenia Jej czci, na chwałę Trójcy Świętej oraz dla posługi wobec rodzin. Członkowie Instytutu podejmują swoje zadania w przekonaniu, że ocalenie rodzin


może się dokonać tylko poprzez przyjęcie przez nie Bożego zamysłu o małżeń-stwie i rodzinie, a drogą ich odrodzenia jest naśladowanie Najświętszej Rodziny.

Duchowość Instytutu opiera się na konsekracji poprzez śluby rad ewange-licznych oraz na całkowitym oddaniu się Świętej Rodzinie i naśladowaniu Jej w wiernym pełnieniu woli Bożej – dla chwały Trójcy Przenajświętszej, własnego uświęcenia i posługi rodzinom. Członkowie Instytutu są zaproszeni, by troszczyć się o zrozumienie i realizację duchowości rodzinnej, wzorowanej na życiu Świętej Rodziny. Swoją świeckość przeżywają jako włączenie w potrzeby i cierpienia świata, a zwłaszcza w potrzeby współczesnej rodziny. Podstawę ich zaangażowania apostolskiego stanowi wierność profesji rad ewangelicznych, modlitwa i ofiara w intencji rodzin. W Konstytucjach Instytutu czytamy: „Wszystkie formy pracy i życia członków Instytutu, ich cierpienia fizyczne i duchowe, przepojone modlitwą, są składane w ofierze za rodziny. Stała dyspozycyjność wobec wymagań woli Bożej łączy członków Instytutu z cierpieniami rodzin świata i wspiera małżonków we właściwym odczytywaniu zadań wynikających z ich powołania”30.

4. Różne formy posługi Instytutu Świętej Rodziny wobec rodzin

Posługę Instytutu Świętej Rodziny Założyciel zwięźle charakteryzował nastę-pująco: „Instytut ten służy istnieniu i działalności Instytutu naukowego, a także działalności duszpasterskiej w Ośrodku Rodzin w Wisełce na wyspie Wolin oraz w Ogniskach Świętej Rodziny, rozsianych po Polsce”31.

Dotychczasowa posługa Instytutu Świętej Rodziny obejmuje:1° Instytut / Wydział Studiów nad Rodziną:

– czuwanie nad wiernością założeniom przyjętym od początku – praca naukowa, dydaktyczna i organizacyjna (także z dojeżdżaniem przez szereg lat z wykładami do filii ISNaR w Szczecinie)

– współpraca z innymi ośrodkami naukowymi, zwłaszcza prowadzącymi studia w zakresie nauk o rodzinie, współorganizowanie Stowarzyszenia Familiologicznego

– współpraca z Sekcją Ginekologiczno-Położniczą Katolickiego Stowarzyszenia Lekarzy Polskich

– współpraca z Instytutem Papieża Pawła VI w Omaha

30 Konstytucje Instytutu Świeckiego Życia Konsekrowanego Świętej Rodziny (27.08.2014), n. 35-36.

31 Abp K. Majdański, „Radość i nadzieja” Pontyfikatu Papieża Jana Pawła II, Łomianki 2003, s. 45-46.


– duszpasterstwo studentów (codzienna Msza św., stałe dyżury kapłanów – możliwość spowiedzi i kierownictwa duchowego, okresowe dni skupienia, spotkania modlitewne i formacyjne, prowadzenie obozów studenckich)

– praca administracyjna – praca wydawnicza – prowadzenie biblioteki i Ośrodka Dokumentacji Nauk o Rodzinie – organizacja kongresów, sympozjów, wykładów otwartych – redagowanie i administrowanie strony internetowej – zaangażowanie w działalność Stowarzyszenia Absolwentów – udostępnianie i utrzymanie budynku (konserwacja, rozbudowa, prace porządkowe)

2° Formację rodzin w Ogniskach Świętej Rodziny32 – rekolekcje wakacyjne dla rodzin (od 1988 r., w tym od 1994 r. – w Wisełce)33

32 Ogólne zasady prowadzonej formacji: – prowadzenie do więzi ze Świętą Rodziną, do życia Jej duchowością; – prowadzenie do odkrycia małżeństwa jako powołania, by poprzez czerpanie z łaski

Sakramentu Małżeństwa – z radością przyjąć i wypełniać Boży zamysł o małżeństwie i rodzinie;

– „rodzinny” charakter formacji – praca z całą rodziną (program formacyjny nie tylko dla małżonków, ale także dla młodzieży i dzieci – dostosowany do ich poziomu wiekowego);

– praca z dziećmi i młodzieżą nie ma na celu zastępowania rodziców, ale pomoc; to oni są pierwszymi – z woli Boga – wychowawcami swoich dzieci – chodzi o to, by uwierzyli w daną im jako rodzicom łaskę stanu – szczególny dar dla ich dzieci;

– budowanie wspólnoty rodzin; – zaproszenie do apostolstwa wobec innych rodzin – zwłaszcza przez świadectwo

własnego życia rodzinnego, ale także poprzez słowo, niesioną pomoc; – zaproszenie do pogłębienia osobistej i rodzinnej formacji poprzez oddanie się Matce

Najświętszej w niewolę miłości, a następnie poprzez oddanie się Rodzinie Świętej.33 Program rekolekcji łączy modlitwę i formację z rekreacją. Znaczną część dnia spędza

rodzina razem. W czasie zajęć dla rodziców, prowadzone są zajęcia formacyjne dla dzieci i młodzieży – w grupach wiekowych. Centrum każdego dnia stanowi wspólnie przeżywana Msza św. W codziennym programie znajduje się adoracja Najśw. Sakramentu, konferencja dla małżonków, godzina małżeńska, spotkanie – dzielenie. Popołudnia przeznaczone są na rekreację – wspólne przebywanie rodziców z dziećmi. Szczególnymi wydarzeniami rekolekcji są: dzień sakramentu pokuty i pojednania oraz dzień ponowienia przyrzeczeń małżeńskich. Jest też przewidziany dzień turnieju historycznego – wspólnego poznawania historii, zabawy, a zarazem podsumowania pracy grup dziecięcych i młodzieżowych.


– praca całoroczna Ognisk Świętej Rodziny (comiesięczne dni skupienia i inne formy spotkań)34

– posługa Domu Instytutu Świętej Rodziny w Wisełce (rekolekcje rodzin, mło-dzieży studenckiej, przyjmowanie grup z terenu Archidiecezji i innych itd.)

– posługa w Łomiankach – także jako miejscu ogólnopolskich spotkań rodzin (pielgrzymek do Ikony Świętej Rodziny), spotkań afiliowanych, cotygo-dniowych spotkań modlitewnych w intencji rodzin, stałego spowiedni-ctwa, kierownictwa duchowego dla małżonków, poradnictwa dla małżeństw w kryzysie)

– duszpasterstwo młodzieży (m.in. z kręgu rodzin z Ognisk Świętej Rodziny)Praca z rodzinami zaczęła się od spotkań modlitewnych przed Ikoną Świętej

Rodziny w Łomiankach w 1986 r. Program formacji konkretyzował się w co-miesięcznych dniach skupienia, w kierownictwie duchowym i w rekolekcjach wakacyjnych.

Prowadzona przez Instytut formacja rodzin ma na celu pomóc im coraz lepiej poznawać własną tożsamość, przyjąć Boży plan wobec nich i żyć duchowością Świętej Rodziny. Formacja obejmuje całą rodzinę: małżonków, młodzież i dzieci35.

Prowadzona formacja rodzin owocuje w sposób szczególny ich otwarciem na życie, świadectwem dawanym innym rodzinom, tworzeniem środowiska sprzy-jającemu radosnemu przyjmowaniu nowego życia – wbrew naciskom „cywilizacji śmierci”.

34 Praca w ciągu roku w Ogniskach Świętej Rodziny obejmuje:comiesięczne dni skupienia (prowadzone przez kapłana i osoby konsekrowane ze

Wspólnoty; program obejmuje: Mszę św., Adorację Najśw. Sakramentu, okazję do spo-wiedzi, konferencję, godzinę małżeńską, spotkanie rodziców – dzielenie, wspólny posiłek; zapewniona jest opieka/ program formacyjny dla dzieci)

spotkania w mniejszych grupach, tzw. Płomykach – refleksja nad zadanymi na dniu skupienia tematami, przemyślanymi najpierw przez małżonków, okazja do bliższego poznania się rodzin;

wzajemna pomoc i modlitwa rodzin za inne rodziny;spotkania towarzyskie (wspólne kolędowanie, Sylwester, świętowanie rodzinnych

uroczystości);podejmowane wspólnie inicjatywy;troska o apostolstwo rodzin we własnym środowisku, zakorzenienie w życiu własnych

parafii.35 O programie formacyjnym Ognisk Świętej Rodziny – zob. m.in. A. Jaworska,

Program formacyjny dla rodzin: małżeństw, młodzieży i dzieci – Ogniska Świętej Rodziny, „Studia nad Rodziną” 2003, R. 7, nr 1(12), s. 155-161.


Należy też wspomnieć o oddziaływaniu duszpasterskim poza Polską – m.in. po-przez liczną grupę zagranicznych afiliowanych członków IŚR (większość z nich – to małżonkowie i rodzice), zwłaszcza we Francji, obecnie też przez programy dla małżonków prowadzone przez ks. J. Szymczaka i małżonków związanych z na-szym środowiskiem w różnych krajach.

Ogniska Świętej Rodziny w 2014 r. obejmowały stałą formacją 283 rodziny. Spotkania odbywały się w Łomiankach, Starej Miłosnej, Szczecinie, Poznaniu, Chojnicach, Olsztynie, Rybniku, Katowicach, Wrocławiu. Powstaje zaczątek Ogniska wśród grona polskich rodzin w Brukseli. Wspólny program rocznej pracy Ognisk jest zharmonizowany z programem duszpasterskim Kościoła w Polsce i z wydarzeniami w Kościele Powszechnym.3° Działalność Fundacji Pomoc Rodzinie

– Obecnie działalność Fundacji koncentruje się zwłaszcza na prowadzeniu Programów „Miłość i Życie” – dla małżonków36 oraz kursu dla narzeczonych „Gaudium et spes”37.

36 Cykl weekendowych Programów (autorstwa ks. Jarosława Szymczaka i Agnieszki Rogalskiej), które w formie wykładowo-warsztatowej pozwalają przeżyć i na nowo odkryć ogromny potencjał relacji małżeńskiej.

Program 1: „JA+TY=MY” obejmuje 6 sesji: 1. Idealistyczne wizje a rzeczywistość; 2. Szacunek i akceptacja odmienności; 3. Dar zamiast roszczeń; 4. Czas dla nas; 5. Dialog i komunikacja; 6. Pieczęć daru – życie seksualne. Każda sesja składa się z: godziny wy-kładów, godziny wspólnej pracy warsztatowej i godziny indywidualnej pracy małżonków. Po warsztatach małżonkowie są zaproszeni do wejścia w program 9-miesięcznego e--learningu pod okiem pary trenerskiej. Na każdy miesiąc otrzymują „zadanie domowe” – projekt osobistego rozwoju

Program 2: „MY + Rodzina” zajmuje się małżonkami jako potencjalnymi i aktualnymi rodzicami oraz sytuuje ich w szerszym kontekście relacji z krewnymi, w tym z rodziną pochodzenia i teściami. Pomaga im również w odnalezieniu swojej własnej tożsamości jako rodziny.

Program 3: „NASZA RODZINA + Społeczeństwo” podejmuje temat rodziny jako czę-ści społeczeństwa i pomaga małżonkom przyjrzeć się ich życiu w odniesieniu do kultury popularnej, pracy (zarówno zawodowej, jak i tej w domu), a także budowania wspólnoty, odpowiedzialności społecznej I patriotyzmu.

Programy 4-6 („JA + BÓG”, „MY + BÓG” i „NASZA RODZINA + BÓG”) pozwa-lają małżonkom spojrzeć na ich relację z Panem Bogiem. Myślą przewodnią tryptyku są słowa zaczerpnięte z Konstytucji Duszpasterskiej o Kościele w Świecie Współczesnym Gaudium et Spes 49: Miłość Boga (caritas) “uzdrawia, udoskonala i wywyższa” miłość ludzką (amor). Za: http://fpr.pl/.

37 „Gaudium et spes – radość i nadzieja” – weekendowy kurs przedmałżeński w formie wykładów i praktycznych warsztatów, przedłużony o e-learning, który rozpoczyna wielką


– Ponadto Fundacja prowadzi „Świetlicę Rodzinną” dla dzieci w Łomiankach, świadczy pomoc na rzecz ubogich rodzin, a także prowadzi bar studencki.

We wcześniejszych latach działalność Fundacji obejmowała głównie działal-ność wydawniczą, a także prowadzenie Centrum Szkoleniowego „Lider” – dla młodzieży studenckiej i „Akademii Życia” – pracowni artystycznej dla młodzieży i dzieci4° Inne zaangażowania członków Instytutu to m.in.:

– kierownictwo duchowe, posługa konfesjonału – zwłaszcza wobec rodzin i młodzieży

– posługa egzorcysty w archidiecezji warszawskiej i szczecińsko-kamieńskiej – nauczanie narzeczonych i małżonków metod rozpoznawania płodności, Modelu Creightona;

– pomoc konkretnym rodzinom – katechizacja dzieci i młodzieży – praca w przedszkolach – prowadzenie rekolekcji w parafiach, w szkołach – poradnictwo rodzinne – opieka duszpasterska – pielgrzymka Łomianki-Gietrzwałd – zaangażowanie w środowisku lokalnym, m.in. współpraca z Miastem i Gminą Łomianki (Narodowe Dni Życia, sympozja, projekty edukacyjno-sportowe, wystawy, prace Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych), udział w pracy samorządowej (ze szczególnym zwróceniem uwagi na sprawy rodziny).

przygodę dojrzewania do miłości. Tematy: Po co nam małżeństwo?, Czy my się znamy?, Jak ja ciebie kocham?, Czy to ty?, Co dalej po ślubie?, Dlaczego potrzebny nam Bóg?, Życie łaską sakramentu małżeństwa. Nowoczesna, dynamiczna i angażująca forma katechez dla narzeczonych. Program objęty jest patronatem Duszpasterstwa Rodzin Archidiecezji Warszawskiej. Na zakończenie Programu narzeczeni otrzymują zaświadczenie o odby-ciu kursu przedmałżeńskiego niezbędne przy zawarciu sakramentu małżeństwa. Kurs „Gaudium et spes” składa się z wykładów, warsztatów, spotkań w grupie i czasu na dialog w parze. Program prowadzony jest przez księdza i pary małżeńskie, które dzielą się swoim doświadczeniem. Celem Programu jest: wyposażenie w umiejętności potrzebne do troski o rozwój relacji narzeczeńskiej i małżeńskiej, odkrycie mocy Sakramentu Małżeństwa i przysięgi małżeńskiej, wsparcie w podjęciu dojrzałej decyzji o małżeństwie. Za: http://fpr.pl/


Podsumowanie

Instytut Świętej Rodziny odnajduje swoje własne miejsce w tej harmonii po-wołań, o której stale uczy Kościół (por. FC 11, 16) i ciągle ją na nowo przypo-mina, tak obecnie Papież Franciszek wyraził radość ze zbieżności Roku Życia Konsekrowanego z Synodem o Rodzinie38, a polscy Księża Biskupi podkreślają, że charyzmaty życia konsekrowanego i charyzmat życia rodzinnego „nie są kon-kurencyjne, ale wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają. Obydwa znajdują swe ostateczne zakorzenienie w tajemnicy Świętej Rodziny z Nazaretu i w tajemnicy Trójcy Świętej”39.

Posłudze wobec rodziny towarzyszyć winien realizm. Realizm uczniów Chrystusa, idących drogą Mistrza. Realizm i odwaga sług Prawdy. A więc z jednej strony świadomość trudności, a z drugiej ten optymizm, który wpisuje się w za-proszenie do bycia „uczniem umiłowanym”, rozumiejącym i głoszącym piękno Bożego zamysłu o człowieku, małżeństwie i rodzinie.

Abp K. Majdański niekiedy przytaczał słowa wielkiego uczonego francuskiego, genetyka, prof. Jerome Lejeune sługi Bożego (Nobel za leczenie zespołu Downa), pierwszego przewodniczącego Papieskiej Akademii Życia:

„Chciałbym was uprzedzić i w jakiś sposób uodpornić. Jeżeli opowiadacie się za rodziną, będziecie wyszydzani. Usłyszycie, że jesteście niemodni, że utrud-niacie postęp nauki, wzniosą przeciw wam sztandar empiryzmu, usłyszycie, że przestarzałą moralnością krępujecie usta nauce. Otóż chcę Wam powiedzieć: Nie lękajcie się! Wy bowiem przekazujecie słowa życia”40.

Dlatego, za Założycielem, Instytut Świętej Rodziny pragnie nieść współczesnej rodzinie przesłanie nadziei:

„Rodzino, «nie lękaj się!» (Łk 12, 32). To Pan ci mówi: «Nie lękaj się!»Nie lękaj się złowrogich mocy i własnej niemocy.Nie lękaj się niepewnej przyszłości.«Nie lękaj się!»Rodzino! – Nie jesteś pomysłem człowieka, który chce cię zniszczyć. Jesteś

pomysłem Boga: On ocala”41.

38 Zob. List na Rok Życia Konsekrowanego, III, 2.39 Osoby konsekrowane w communio Kościoła. List pasterski Episkopatu Polski na

Dzień Życia Konsekrowanego, 2.02.2015.40 J. Lejeune, Etyka i genetyka, w: XVIII Międzynarodowy Kongres Rodziny, Warszawa

1994, s. 459.41 Abp K. Majdański, Rodzina – miejsce Przymierza, w: XVIII Międzynarodowy

Kongres Rodziny, Warszawa 1994, s. 46-47.


Fr Krzysztof Wolski: Institute of the Holy Family in the ministry for families

The Institute of the Holy Family is a secular institute of consecrated life, thus be-aring out the Church’s contemporary thought on sanctification and evangelization. The institute was founded by Archbishop Kazimierz Majdański and Dr Monika Wójcik. Its particular charisma is that total consecration to the Holy Family and thence service aimed to the rescuing and rediscovery of the contemporary family.

The Institute just like Faculty of Family Studies is the next step in the formation of the Work of Mercy promised during the Second World War by Polish priests imprisoned in a German concentration camp Dachau. The members of the Holy Family Institute serves families in the spirit of the Church’s teaching on marriage and family. The paper will be discussed: the creation, charisma and spirituality of the Holy Family Institute and the forms of ministry: working for the Institute / Faculty of Family Studies, the formation of families in the Foci of the Holy Family, the Family Support Foundation and other works of members of the Institute.

Keywords: family, ministry for families, family studies, the Holy Family, institutional forms of support for the family, consecrated life, secular institutes.

instytut ŚwiĘtej rodziny w posŁudze na rzecz...

Documents