İŞLEM TABLOLARI (BYP 102)

Yazar:

Öğr.Gör. Gültekin Büyükşengür

BYP102-H4-2

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu

Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi’ne aittir.

"Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır.

İlgili kuruluştan izin almadan ders içeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt

veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz.

Copyright © 2011 by Sakarya University

All rights reserved No part of this course content may be reproduced

or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic,

photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University.

Sürüm 3

Sakarya........ 2011

BYP102-H4-2

MICROSOFT OFFICE EXCEL

Bu Haftan ın Hedefi:

Hücrelerde bilgi yapısı, Hücrelere açıklama eklemek, Formüllere genel bakış, Formülün parçaları, Formüllerde işlem sırası

Bu Haftan ın Materyalleri

Microsoft Office Excel

Kullanı lan semboller

Animasyon

Soru

Veritabanı

Bağlantılı Soru

Simülasyon

Püf Noktası

BYP102-H4-2

Hücrelerde Bilgi Yapısı

Sayfaya girilen bilgilerin daha düzenli ve daha anlamlı olmaları için her hücreye girilecek bilgilerin yapıları belirlenmelidir. Bunun için “Giriş” sekmesinde bulunan “Hücreler” komut sekmesinden “Biçim” düğmesi yardımıyla Hücreleri Biçimlendir seçeneği seçilir, açılan diyalog kutusundan Sayı sekmesine geçilir. Bu sekmede Kategori listesindeki bilgiler aşağıdaki gibidir.

İpucu: Hücreleri Biçimlendir penceresine daha kısa yolla geçiş yapmak için, seçili hücre üzerinde farenizin sağ tuşunu tıklayın ve Hücreleri Biçimlendir seçeneğini seçin.

>>>>>>

BYP102-H4-2

Genel Bilgilerin sayfaya girildiği şekilde kalması için bu format seçilir.

Sayı Sayfaya girilecek sayıların yapısını tanımlamak için kullanılır. Sağ taraftaki bölümden rakamların ondalıklı, ondalıksız, virgüllü veya virgülsüz gibi ayarları yapılır.

Para Birimi Sayfaya girilen parasal rakamları diğer girilen rakamlardan ayırt edilmesi için kullanılır.

Tarih Sayfaya girilecek tarihlerin yapısını belirlemek için kullanılır. Sağ taraftaki tür bölümünden kullanmak istediğiniz tür seçilir.

Saat Saat formatının belirlenmesinde kullanılır.

Yüzde Oranı Sayfada sayısal bilgilerin istendiğinde yüzde olarak verilmesi için kullanılır.

Kesir Sayfaya girilecek bilgilerin istendiğinde kesirli olarak görünmesini sağlar.

Bilimsel Sayfaya girilen sayıların çok büyük olması durumunda rakamları üssel olarak yazılmasını sağlar.

Metin Sayfaya girilen rakamsal bilgilerin metin bilgisi olarak kabul edilmesini sağlar.

Özel Sayfaya girilecek bilgilerin sayısal bilgilerin Posta Kodu, Telefon Numarası v.b. gibi özel bilgiler olacağı zaman bu seçenek seçilir.

İsteğe Uyarlanmış Yukarıdaki formatlardan hiçbiri kullanılmak istenmeyebilir. Bu durumda bu seçenek kullanılır.

Hücrelere Açıklama Eklemek

Microsoft Office Excel’de hücrelere açıklama eklenebilir.

Aşağıdaki yollardan biri tercih edilebilir.

• Hücre üzerinde iken Gözden Geçir menüsünden Yeni Açıklama seçeneği seçilir.

• Hücre üzerinde iken farenin sağ düğmesi tıklanarak açılan menü penceresinden

Açıklama Ekle seçeneği seçilir.

BYP102-H4-2

• Bir başka yöntem ise kısayol tuşunu kullanarak açıklama ekleyebilirsiniz. Bunun için hücre üzerinde iken ÜstKrkt+F2 tuşlarına birlikte basmak yeterlidir. Hücrenin sağ üst köşesinde kırmızı renkte bir işaret belirmesi açıklama eklenmiş

anlamına gelmektedir. Bu şekilde işaret beliren bir hücrenin üzerine fare ile gelindiğinde yazılan açıklama otomatik olarak ekranda belirecektir. Bu açıklamalar yazıcıdan çıktı alırken görünmezler.

Formüllere Genel Bakış

Formül, çalışma sayfanda bulunan değerler üzerinden hesaplama yapan denklemlerin tümüne denir. Formüller eşittir işaretiyle (=) başlamak zorundadır. Eşittir işareti, Excel'e onu izleyen karakterlerin bir formül oluşturduğu bilgisini verir. Eşittir işaretinden sonra hesaplama işleçleri tarafından ayrılmış hesaplanacak öğeler gelir. Excel formülleri, formüldeki her işlecin özel sırasına göre soldan sağa doğru hesaplar. Parantezler kullanarak işlemlerin sırasını değiştirebilirsiniz. Formüller işlevler, başvurular, işleçler ve sabitlerden oluşturulur. Bir formülde bu parçalardan herhangi birini veya tümünü kullanmak mümkündür.

Formülün Parçaları

1. İşlevler (Fonksiyonlar)

Matematik sabitlerinden Pi (3,14159265358979) sayısı, trigonometrik fonksiyonlar (sin, cos, arctan vs.) işlevlere örnektir. Bir formülün tamamı işlevden oluşabilir. Resimde gösterilen 1 numaralı Pi yani Pi() işlevi, 3,142… değerini geri döndürür.

• Formüllerde İşlevler Ve İç İçe Geçen İşlevler Kullanma İşlevler, bağımsız değişken olarak adlandırılan özel değerleri belirli bir sırada veya

yapıda kullanarak hesaplamaları gerçekleştiren önceden tanımlanmış formüllerdir. İşlevler, basit veya karmaşık hesaplamaları gerçekleştirmek için kullanılabilir.

BYP102-H4-2

İşlev (fonksiyon) girme İşlev (fonksiyon) içeren bir formül oluşturduğunuzda, İşlev Ekle iletişim kutusu

çalışma sayfası işlevlerini girmenize yardımcı olur. Formüle bir işlev girdiğinizde, İşlev Ekle iletişim kutusu işlevin adını, bağımsız değişkenlerinin her birini, işlevin ve her bağımsız değişkenin bir açıklamasını, işlevin geçerli sonucunu ve tüm formülün geçerli sonucunu görüntüler.

Formülleri oluşturmayı ve düzenlemeyi kolaylaştırmak ve yazım, sözdizimi hatalarını en aza indirmek için, formül otomatik tamamlamayı kullanın. = (eşittir işareti) ve başlangıç harflerini veya bir görüntü tetiğini yazmaya başladıktan sonra, Microsoft Office Excel hücrelerin altında, geçerli işlevler, bağımsız değişkenler ve tetik veya harflerle eşleşen adlardan oluşan dinamik bir açılır liste görüntüler. Böylece, açılır listedeki bir öğeyi formüle ekleyebilirsiniz.

İç içe geçen işlevler (fonksiyonlar) Bazı durumlarda, başka bir işlevin bağımsız değişkenlerinden biri olarak işlev

kullanmamız gerekebilir. Mesela, altta verilen formül iç içe geçen ortalama işlevini kullanır ve 50 değeriyle sonucu karşılaştırır.

Yukarıdaki örnekte EĞER işlevi içinde ORTALAMA işleviyle TOPLAM işlevi iç içe geçmiştir.

Geçerli sonuçlar İç içe geçen bir fonksiyon, bağımsız değişken olarak kullanıldığında, bağımsız

değişkenin kullandığı değer türüyle aynı türde bir değer vermesi gerekir. Örneğin, bağımsız değişken DOĞRU veya YANLIŞ değeri verirse, iç içe geçmiş fonksiyon DOĞRU veya YANLIŞ değerlerinden birini vermelidir. Vermezse, Microsoft Excel #DEĞER! hata değerini görüntüler.

İç içe geçen düzey sınırları Bir formül, en çok yedi içe içe geçen işlev düzeyi içerebilir. İşlev B, İşlev A'da bir

bağımsız değişken olarak kullanıldığında, İşlev B, ikinci düzey bir işlevdir. Örneğin, ORTALAMA ve TOPLAM işlevlerinin her ikisi de EĞER işlevinin bağımsız değişkenleri oldukları için, ikinci düzey işlevlerdir. ORTALAMA işlev içinde iç içe geçmiş bir işlev üçüncü düzey bir bağımsız değişken olur, vb.

BYP102-H4-2

2. Başvurular (Formüllerde Ad Kullanma)

Formülün içinde yer alan hücre veya hücreler adresi bilgileride diyebiliriz. Başvuru, çalışma sayfası üzerindeki bir hücre veya bir hücre aralığını tanımlar ve Microsoft Excel'e formülde kullanmak istediğiniz değerleri nerede araması gerektiğini bildirir. Başvurularla, tek bir formül içinde çalışma sayfasının farklı bölümlerinde bulunan verileri kullanabilirsiniz veya bir hücrede bulunan değeri birçok formülde kullanabilirsiniz. Ayrıca aynı çalışma kitabının diğer sayfalarındaki hücrelere ve diğer çalışma kitaplarına da başvuru yapabilirsiniz. Diğer çalışma kitaplarında bulunan hücrelere yapılan başvurular bağlantı veya dış başvuru olarak adlandırılır. Örneğin resimde gösterilen 2 numaralı A2 hücre adresi başvurusudur.

A sütununda ve 10. satırda bulunan hücre adresi A10, 15. satırda ve B sütunuyla E sütunu arasında bulunan hücre aralığı B15:E15 olarak gösterilir. Bu adreslere girilen verileri hesaplama değerine dönüştürür.

• A1 Başvuru Stili Varsayılan başvuru stili

MS Office Excel ilk açıldığında varsayılan olarak, Excel sütunlara harflerle (A'dan XFD'ye kadar toplam 16.384 sütun), satırlara ise numaralarla (1'den 1.048.576'ya kadar) başvuru yapan A1 başvuru stilini kullanır. Yani A1 hücresi aktif haldedir. Bu harfler ve sayılar, sütun ve satır başlıkları olarak adlandırılırlar. Bir hücreye başvuru yapmak için, sütun harfinin ardından satır numarasını girin. Örneğin F10, F sütunuyla 10. satırın kesişiminde bulunan hücreye başvurur.

BYP102-H4-2

Buraya başvurmak için Kullanılacak

karakter

F sütununda ve 10. satırda bulunan hücre F10

A sütununda ve 1. ile 12. satırlar arasında bulunan hücre aralığı

A1:A12

8. satırda ve B sütunuyla E sütunu arasında bulunan hücre aralığı

B8:E8

Satır 3'teki tüm hücreler 3:3

3. satırla 9. satır arasında bulunan bütün hücreler 3:9

AD sütununda bulunan bütün hücreler AD:AD

E sütunuyla G sütunu arasında bulunan bütün hücreler E:G

C sütunuyla J sütunu arasında ve 5. satırla 12. satır arasında bulunan bütün hücreler

C5:J12

Başka bir çalışma sayfasına başvuru yapma Aşağıdaki örnekte, ORTALAMA çalışma sayfası işlevi, aynı çalışma kitabındaki

Pazarlama adlı çalışma sayfasında B1:B10 aralığındaki ortalama değeri hesaplamaktadır.

Aynı çalışma kitabındaki farklı bir çalışma sayfasında bulunan bir hücre aralığına başvuru

1. SAYFA1 adlı çalışma sayfasına başvurur. 2. A2 ve A20 arasındaki hücre aralığına (A2 ve A20 hücreleri de dahil olmak üzere)

başvurur. 3. Çalışma sayfası başvurusunu, hücre aralığı başvurusundan ayırır.

• Mutlak, Göreceli Ve Karma Başvurular ve Arasındaki Farklar

Göreceli (değişken) başvurular Bir formüldeki göreceli başvurular (örneğin, A1), formülü içeren hücrenin ve

başvurunun gösterdiği hücrenin göreceli konumuna dayalıdır. Formülü içeren hücrenin konumu değişirse, başvuru da değişir. Formülü bir satır veya sütun üzerinde başka bir konuma kopyalar veya girerseniz, başvuru otomatik olarak ayarlanır. Yeni formüller, varsayılan olarak göreceli başvurular kullanır. Örneğin, B2 hücresindeki bir göreceli başvuruyu B3 hücresine kopyalar veya girerseniz, =A1 olan formül otomatik olarak =A2'ye dönüşür.

BYP102-H4-2

Değişken adresli hücreden başlayarak devam eden hücrelere kopyalama yapıldığında adres tanımları otomatik olarak değişmektedir. Örneğin; C2 hücresinde (A2+B2) şeklinde bir formül olsun, bu formülü ince artı imlecini kullanarak aynı sütunda 9 satırına kadar kopyalayalım. Formül C2'den aşağıya doğru olan hücrelerde (A3+B3), (A4+B4),… şeklinde devam eder.

Göreceli başvurusu olan kopyalanmış formül

Mutlak başvurular Bir formüldeki mutlak başvurular (örneğin, $A$1), her zaman belirli konumdaki bir

hücreye başvuruda bulunur. Formülü içeren hücrenin konumu değişse bile, mutlak başvuru aynı kalır. Formülü bir satır veya sütun üzerinde başka bir konuma kopyalar veya girerseniz, mutlak başvurular yeniden ayarlanmaz. Yeni formüller varsayılan olarak göreceli başvurular kullanır, gerekiyorsa mutlak başvuruya geçmeniz gerekir. Örneğin, B2 hücresindeki bir mutlak başvuruyu B3 hücresine kopyalar veya girerseniz, =$A$1 olan formül her iki hücrede değişmeden kalır.

Mutlak başvurusu olan kopyalanmış formül

Değişmez adresli hücreden başlayarak devam eden hücrelere kopyalama yapıldığında adres tanımları değişmeden kalmaktadır. Bu yöntemde hücre adresine $ işareti verilir. Örneğin; C1 hücresinde ($A$1+B1) şeklinde bir formül olsun, bu formülü ince artı imlecini kullanarak

BYP102-H4-2

aynı sütunda 9 satırına kadar kopyalayalım. Formül C1'den aşağıya doğru olan hücrelerde ($A$1+B2), ($A$1+B3),.......,($A$1+B9) şeklinde devam eder. Görüldüğü gibi değişmez adres kullanılan A1 hücresi diğer hücrelerde yapılan hesaplamalarda da kullanılmaktadır.

$ işareti A sütun tanımının her iki tarafında olmasının anlamı; değişmez adresin hem sütun kopyalamalarında hem de satır kopyalamalarında etkin olması anlamındadır.

$ işareti A sütun tanımının sol tarafında olsaydı ($A); sadece satır kopyalamalarında etkin olması anlamındadır.

$ işareti A sütun tanımının sağ tarafında olsaydı (A$); sadece sütun kopyalamalarında etkin olması anlamındadır.

Karma başvurular

Karma başvurular, mutlak bir sütun ve göreceli bir satırdan veya mutlak bir satır ve göreceli bir sütundan oluşur. Mutlak sütun başvuruları, $A1, $B1, vb. biçimindedir. Mutlak satır başvuruları ise, A$1, B$1, vb. biçimdedir. Formülü içeren hücrenin konumu değişirse, göreceli başvuru değişir, ancak mutlak başvuru aynı kalır. Formülü bir satır veya sütun üzerinde başka bir konuma kopyalar veya girerseniz, göreceli başvurular otomatik olarak ayarlanır, mutlak başvurular ise ayarlanmaz. Örneğin, A2 hücresindeki bir karma başvuruyu B3 hücresine kopyalar veya girerseniz, =A$1 olan formül =B$1 olarak değişir.

Karışık başvurusu olan kopyalanmış formül

BYP102-H4-2

• R1C1 Başvuru Stili Hem satırların hem de sütunların numaralandırıldığı bir başvuru stili kullanabilirsiniz.

R1C1 başvuru stili, makrolarda satır ve sütun konumlarının hesaplanması konusunda kullanışlıdır. R1C1 stilinde, bir hücrenin konumu Excel tarafından yanında satır numarasının yazılı olduğu bir "R" ve yanında sütun numarasının bulunduğu bir "C" ile gösterilir.

Başvuru Anlamı

R[-2]C Aynı sütunda iki satır yukarıda bulunan hücreye göreceli başvuru

R[2]C[2] İki satır aşağıda ve iki sütun sağdaki hücreye göreceli bir başvuru

R2C2 İkinci satır ve ikinci sütundaki hücreye mutlak başvuru

R[-1] Etkin hücrenin yukarısındaki tüm satıra göreceli bir başvuru

R Geçerli satıra göreceli bir başvuru

Bir makroyu kaydettiğinizde, Excel bazı komutları R1C1 başvuru stilini kullanarak

kaydeder. Örneğin, bir aralıktaki hücrelerin toplamını alan bir formülü araya eklemek için, Otomatik Toplam düğmesini tıklatma komutunu kaydederseniz, Excel formülü, A1 stilindeki başvuruları değil, R1C1 stilindeki başvuruları kullanarak kaydeder.

Dosya menüsünün altında Excel Seçenekleri kategorisinin Formüller bölümünde yer alan Formüllerle çalışma altındaki R1C1 başvuru stili onay kutusu öğesini seçerek veya temizleyerek R1C1 başvuru sitilini açıp kapatabilirsiniz.

3. SABİTLER

Bir formüle doğrudan girilen, gibi, sayılar veya metin değerleridir. Formüllerde sabit kullanma

Bir sabit, hesaplanmayan değerdir. Örneğin, 03/03/2011 tarihi, 210 sayısı ve "Üç Aylık Kazanç" metni sabittirler. Bir ifade veya ifadenin sonucu olan bir değer sabit değildir. Formülde hücrelerdeki değerlere başvuruda bulunanlar yerine sabit değerler kullanıyorsanız (örneğin, =30+70+110), sonuç yalnızca formülü kendiniz değiştirirseniz değişir.

BYP102-H4-2

4. İŞLEÇLER (OPERATÖRLER)

İşleçler, bir formülün öğeleri üzerinde yapmak istediğiniz hesaplama türünü belirtir. Hesaplamaların gerçekleştiği varsayılan bir sıra vardır, ancak ayraç kullanarak bu sırayı değiştirebilirsiniz. Hesaplama işleçleri (operatörleri) aritmetik, karşılaştırma, metin bitiştirme ve başvuru olmak üzere dört farklı türü vardır.

İşleç (Operatör) Türleri 1. Aritmetik işleçler

Sayıları birleştirmek ve sayısal sonuçlar üretmek, toplama, çıkarma veya çarpma gibi temel matematiksel işlemleri yapmak için aritmetik işleçleri kullanılır.

Aritmetik işleç Anlamı Örnek

+ (artı işareti) Toplama 3+3

– (eksi işareti) Çıkarma Olumsuzlama

3-1 -1

* (yıldız işareti) Çarpma 3*3

/ (ileri eğri çizgi) Bölme 3/3

% (yüzde işareti) Yüzde % 20

^ (şapka işareti) Üs 3^2

2. Karşılaştırma işleçleri İki değeri karşılaştırmak için Karşılaştırma işleçleri kullanılır. İki değer aşağıdaki

işleçler kullanılarak karşılaştırıldığında sonuç DOĞRU veya YANLIŞ gibi mantıksal bir değere dönüşür.

Karşılaştırma işleci Anlamı Örnek

= (eşit işareti) Eşittir A1=B1

> (büyüktür işareti) Büyüktür A1>B1

< (küçüktür işareti) Küçüktür A1<B1

>= (büyüktür veya eşittir işareti) Büyüktür veya eşittir A1>=B1

<= (küçüktür veya eşittir işareti) Küçüktür veya eşittir A1<=B1

<> (eşit değildir işareti) Eşit değildir A1<>B1

BYP102-H4-2

3. Metin birleştirme işleci Bir ya da birden fazla metin serilerini birleştirerek ya da bir araya getirerek tek bir

metin parçası elde etmek için “ve” işareti (&) kullanabilirsiniz.

4. Başvuru işleçleri Formüllerde hücre aralıklarını birleştirmek için aşağıdaki işleçleri kullanabilirsiniz.

Başvuru işleci Anlamı Örnek

: (iki nokta üst

üste)

İki başvuru arasındaki bütün hücrelere, bu iki başvuruyu da içermek üzere, bir başvuru veren aralık operatörü

B5:B15

, (virgül)

Birden çok başvuruyu bir başvuruda birleştiren birleşim operatörü

TOPLA(B5:B15;D5:D15)

(boşluk)

Her iki başvuru için ortak olan hücreler için başvuru oluşturan kesişim operatörü

B7:D7 C6:C8

Formüllerde İşlem Sırası

Bazı durumlarda hesaplamanın gerçekleştirildiği sıra formülün hesapladığı sonucu etkileyebilir. Bu nedenle istenilen sonucu doğru elde etmek için sıranın nasıl saptandığını anlamak ve sıranın nasıl değiştirilebileceğini bilmek önemlidir. Formül sırasını belirlemek için ayraçlar kullanmak yararınıza olacaktır (parantez açma kapama gibi).

Hesap Sırası

Formüller verileri özel bir sırada hesaplar. Excel'de bir formül her zaman eşittir işaretiyle (=) başlamalıdır, aksi halde formül yazmış olsanız bile yazmış olduğunuz formül metin gibi görünecek ve çalışmayacaktır. Eşittir işareti (=), Excel'e kendisini takip eden karakterlerin bir formül oluşturduğu bilgisini verir. Eşittir işaretinden sonra hesaplama işleçleri tarafından ayrılmış hesaplanacak öğeler (işlenen) gelir. Excel formülleri, formüldeki her işlecin özel sırasına göre soldan sağa doğru hesaplar.

Metin işleci

Anlamı Örnek

& (ve

işareti)

Sürekli metin değeri vermek için, iki değeri bağlar veya art arda ekler.

"Bilgi"&"sayar"

BYP102-H4-2

İşleçlerin Önceliği

Birden fazla işleci tek bir formülde birleştirirseniz, Excel, işlemleri aşağıdaki tabloda gösterilen sırayla yapar. Bir formül, aynı önceliğe sahip olan işleçler içeriyorsa, (örneğin, bir formül, hem bir çarpma işleci, hem de bir bölme işleci içeriyorsa), Excel, işleçleri soldan sağa doğru değerlendirir.

İşleç Açıklama

: (iki nokta üst üste)

(tek boşluk)

, (virgül)

Başvuru işleçleri

– Olumsuzlaştırma (-1'deki gibi)

% Yüzde

^ Üs

* ve / Çarpma ve bölme

+ ve – Toplama ve çıkarma

& İki metin dizesini köprüler (ardarda bağlama)

= < > <= >= <>

Karşılaştırma operatörleri

Ayraç Kullanımı

Değerlendirme sırasını değiştirmek için, formülün ilk olarak hesaplanacak olan parçasını ayraç içine alın. Örneğin, aşağıdaki formülde sonuç 23'dür.Çünkü Excel çarpma işlemini toplama işleminden önce yapar. Formül 4 ile 5’i çarpar ve sonra sonucu 3 ile toplar.

=3+4*5 Aksi durumda, sözdizimini değiştirmek için ayraç kullanırsanız, Excel 3 ile 4’ü toplar, sonra 60 sonucunu elde etmek için sonra sonucu 5'le çarpar.

=(3+4)*5 Altta verilen örnekte, formülün ilk bölümünü içine alan parantezler, Excel'i önce

A1+8'i hesaplamaya ve sonra da çıkan sonucu D5, E5 ve F5 hücrelerindeki değerlerin toplamına bölmeye zorlar.

=(A1+8)/TOPLA(D5:F5)