grafİk tasarim

20
1 GRAFiK TASARıM TARiHi FRANSIZ ART NOUVEAU MASAÜSTÜ YAYINCILIK ve SAYFA TASARIMI design by Caner EfE

Upload: caner-efe

Post on 22-Mar-2016

539 views

Category:

Documents


36 download

DESCRIPTION

CANER EFE

TRANSCRIPT

Page 1: GRAFİK TASARIM

1

GRAFiK TASARıMTARiHi

FRANSIZ ART

NOUVEAU

MASAÜSTÜ YAYINCILIK

ve SAYFA TASARIMI

design by Caner EfE

Page 2: GRAFİK TASARIM

2

NELER VARGRAFİK TASARIM NEDİR? NE İÇİNDİR.................................................................................................3

GRAFİK TASARIMIN TARİHÇESİ ...........................................................................................................4

ÇAĞDAŞ GRAFİK TASARIMININ GELİŞİMİ ...........................................................................................5

Fransız Art Nouveau Hareketi ve Afişin Gelişimi

Glasgow Okulu

Amerika’da Art Nouveau’nun Gelişimi

Tasarımda Kübizm Etkisi

TASARIMIN EN ÖNEMLİ PARÇASI OLAN RENKLER ...........................................................................10

AMERIKAN GRAFIK TASARIMINDA MODERNIZIM ...................................................................... 12

İNGILTERE’DEKI YENI EĞILIMLER VE NEVILLE BRODY................................................................14

SAYFA TASARIMI...................................................................................................................................15

MASAÜSTÜ YAYINCILIK..................................................................................................................16

TIPOGRAFI............................................................................................................................................17

ADOBE İNDESİGN CS6...........................................................................................................................19

KAYNAKÇA.............................................................................................................................................19

Page 3: GRAFİK TASARIM

3

GB

GRAFİK TASARIM

NEDiRNE iÇiNDiR

Page 4: GRAFİK TASARIM

4

Grafik Tasarımın tarihi M.Ö 14,000′lere dayanmaktadır. İlk önce mağara du-varlarına resimler çizilmiştir. Daha sonra yazının icadı ile daha çok el yazması dini içe-rikli kitaplar ilk yayınlar olmuştur. 1450′ler-de hareketli mat-baa icadı ile kitap-lar yaygınlaşmaya başlamıştır Basılı yayınlar için harf ve metin dizimi er-ken dönem grafik tasarım pratikleri-dir. Modern yaşama geçiş ile özellikle de fotoğrafın keşfi, farklı bir yöne ilerlemeye baş-latmıştır ve grafik, afiş, ürün katalogları vb. öne çıkmıştır. Gazete-nin ortaya çıkmasıyla da reklam ve tanıtım öne çıkmıştır.Örneğin; ürün katalogları ilk önceleri fotoğraflarla değil gravür baskılar ile yapılmaktay-

dı. İşlerin tanıtımını ve duyurusunu yapan afişler de kendi içerisinde ayrı bir alan haline geliyordu. Bu alanlar-

da ilk çalışanlar da grafiker, grafik sanatçısı veya tasa-

rımcı değil ressamlardı. Bu yüzden resimsel

özellikleri önde, ti-pografik özellikleri geri planda kalı-yordu. Fakat baskı tekniklerinin iler-lemesi, fotoğrafın geliştirilmesi ve tipografinin önem

kazanması ile özel-likle afiş tasarımı ve

dolayısıyla grafik sa-natlar resimden ayrı, ta-

sarımın birer dalı olarak orta-ya çıkmıştır.Günümüzde Grafik tasarım büyük öl-çüde bilgisayar programları aracılığı ile yapılmaktadır.

T A R I H Ç E.

Page 5: GRAFİK TASARIM

5

ARTNOUVEAU SANATI

Art Nouveau zarif dekoratif süslemelerin ön plana çıktığı, kıvrımların ve bitkisel desenlerin sıklıkla kullanıldığı bir sanat akımıdır.

Köklerinin Britanya merkezli Arts & Crafts hareke-tine dek gittiği söylenebilir. Avrupa ve Amerika’yı

etkilemiştir. 19. yy. sonu ve 20. yy. başında etkili olmuş bu akım ülkemizde 1900 Sanatı

ya da Yeni Sanat adlarıyla anılmakla birlikte birçok Avrupa ülkesinde bölgesel olarak değişik adlarla anılmış, adlara uygun olarak ta uygulamaların niteliklerinde

değişiklikler görülmüştür. Art Nouveau ismi 1896 yılında Paris’te açılmış olan

dekoratif mobilya ve aksesuar satan bir mağazadan gelmektedir. Devlet salonuna

kabul edilmeyen sanatçıların da bu tür eşyaların alım satımıyla ilgilenmeye başlamasıyla akım güçlenmiş ve

anti akademik bir nitelik kazanmıştır. Modern Style, Yellow Book Style, Fin de Siecle Style, Jügenstil, Secession Stil bölgesel olarak kullanılan adlara örnektir. Stilin ilk aşamalarındaki mimarlıkta aşamalar daha belir-gindir; kullanılan abartılı barok stili benzeri dekoratif bezeme ve süslemeler sebebiyle Floral Style, Style Coup De Fouet (Kamçı Vuruşu Stili) ve Style Angouille (Yılanbalığı Stili) olarak da anılmıştır. Ortaçağ

gotik sanatını savunan İngiliz estetikçi ve tarihçi John Ruskin’den etkilenen; Praeraphaelit grubu üyesi William Morris, mutlulugun el emeğiyle elde edilebileceği, işçi kesiminin yaşama sevincine bu tür

çalışma ile ulaşabileceği inancındaydı. İnsan ile maddenin arasına giren makinenin, dolayısıyla endüstriyel gelişimin güzelliği yok ettiği görüşündeydi. Yalnız ve yalnız insan elinin maddeye can verebileceği, ortaçağ sanatçılarının eserlerinin mükemmelliğinden aldıkları zevkle özgür ve mutlu olduklarını savunuyordu.

WILLIAM MORRIS←

Sosyalist fikirlere sahip W. Morris, sanatı, el emeği niteliğiyle geniş halk topluluklarına mal etmek suretiyle demokratlaştırmak istemiş, sanat

kurumları açmış ayrıca imal ve satışın bir arada gerçekleştiği atölye-mağazası Morris Company’i açmıştır (günümüz meslek okulları niteliğindedir). Doğruluğu tartışıladursun W. Morris’in bakış açısı birçok sanatçı tarafından benimsenmiş, desteklenmiş; bu yolla el sanatlarına dayalı bir sanat akımı oluşmuştur. Endüstriyel gelişmelerle ev yapımı ürünlerin pahalı kalmasıyla fakir işçi kesim yerine zengin koleksiyonculardan rağbet görmüştür. Kısaca endüstriye yenilmiştir.

Page 6: GRAFİK TASARIM

6

Demirin yapı malzemesi olarak kullanılması (1889 Paris Fuarı için yaptırılan Eiffel Kulesi) mimari için önemli bir devrim hareketi olmuştur. Demir; metro girişlerinde, yapıların değişik bölümlerinde, günlük yaşam araç ve objelerinde hem fonksiyonel hem de süs olarak (fer forge) değer-lendirilmiştir.Demirin kullanımı-nın yanı sıra Art Nouveau’nun bir diğer karakteristiği de camın (vit-ray) yoğun kullanımı ve bunun bir sonucu olarak ışık ve aydınlatma çözümleridir. Aydınlatmanın önem kazanmasıyla cam pen-cerelerle aydınlatılan (miste-rious light) merdiven ya da hollerin merkez olarak yerleştirildigi yeni bir plan düzeninegidilmiştir.

1896-1900yılları arasında başka stillerin yansımalarının net ola-rak görüldüğü bu dönemde Neo-Barok denilebilecek motifler ve bitkisel bezemeler ön plandadır. Gotik’i taklit ya da tekrar etmeme-li sadece (ona) devam etmeliyiz” diyen Anton Gaudi yapıtlarında renkli yüzeyler, dalgalı formlar bol dekorasyon ve organik mo-tifler kullanarak bu akımın ilk örneklerini yaratmıştır. Gotik mimari ve Catalan mimarisi-

nin bir sentezi de sayılan ya-pıtların her yerinde süsleme öğeleri olarak bükük, kıvrık çizgili hacimler kullanıl-

mıştır. 1905-1914 yılları arası geçiş aşamasıdır.

Bu dönemde dekoratif süsler sadeleş-miş ,çizgiler stilize edilmiş,eğri çizgiler çokgen ve küpler oluşturmaya başla-mıştır. 1925’te uluslararası stil uygula-maya geçmiştir; eğriler-geometrik fi-gürler, yoğun dekor-sistematik sadelik, fantezi-fonksiyon paralellikleri vardır. Art Nouveau’nun el sanatlarını yayma ilkesi 20 yy.’da endüstriyel tasarım eko-

nomik ilkesini oluşturmuş, el sanat-larının fonksiyonel olması gerekliliği vurgulanmıştır. Mimarlıkta da form fonksiyonu izler. Style Internationale aynı zamanda kübik hacimler oluştu-rur, düz yüzeyler teras nitelikli katlar bu formları tamamlar; yalınlaşan ta-sarımda yüzeyler dik açılarla birleşir.

M

İ

M

A

R

İ

D

E

A

R

T

N

O

U

V

E

A

U

Page 7: GRAFİK TASARIM

7

Beardsley’in ürünlerinin sergilendigi “The Studio” isimli dergi, bir grup genç iskoçyalı

sanatçıyı çok etkilemisti. Bu sanatçılar Char-les Rennie Mackintosh (1868-1955) ve iki kız kardesi Margaret Macdonald (1865-1933) ve Frances Macdonald (1874-1921)’dır. Glas-gow okulu olarak bilinen, aynı zamanda the Four Macs olarakta adlandırılan bu dört sanatçı Av-rupa kıtası ve özellikle Viyana’da büyük begeni toplayan, ancak ingiltere’de, çogunlukla yad-sınan, lirik bir özgünlüge sahip, benzersiz bir stil gelistirmislerdir. Glasgow Okulu çiçekli ve yu-varlak çizgilerden olusan Fransız üslubu yerine, daha sade ve zarif bir geometrik düzen gelistir-mistir. Mackintosh baslıca tasarım elemanı olarak uzun düsey çizgiler kullanmıs ve bu uzun çizgileri kavisli dönüsler yaparak yatay çizgilerle yuvar-lak biçimde birlestirmistir. Dar dik açılar ve ince uzun dikdörtgenlere karsıt olarak ovaller, daireler ve yaylar kullanarak karakteristik kompozisyon-lar olusturmurtur. Macdonald kardeslerin güçlü dinsel inanısları nedeniyle, sembolizmi ve mistik fikirleri benimsemeleri, Mackintosh’un strüktür-lerinde de kendini göstermis, kadınca, masalsı bir fanteziyi çagrıstıran ve melankolik bir hüzünle tarif edilebilecek üstün bir stil ortaya çıkmıstır. Son derece nitelikli ve sade bir incelik içerisinde-ki grafik tasarımlarının yanında, Mackintosh’un asıl basarılarını mimari, endüstri tasarımı ve iç mekân düzenlemesi konularındaki çalısmaları, meydana getirmistir. Glasgow Okulu, yapıtlarıy-la basta Viyana Stili olmak üzere tüm Avrupa’yı etkilemis ve 20. yüzyılın estetigini olusturma yolunda önemli bir köprü meydana getirmistir.

THE GLASGOW SCHOOL OF ART

Page 8: GRAFİK TASARIM

8

Art Nouveau’nun Amerika’da benimsenmesi bu sti-lin Fransa Ve İngiltere’den taşınmasıyla gerçekleş-miştir. Önceleri Grasset’ye ısmarlanan işler gemiy-le Amerika’ya taşınırken, daha sonra İngiltere’de ve Paris’te eğitim gören sanatçıların Amerika’ya göç etmeleriyle yaygınlık kazanmaya başlamış-tır. Resimli afiş Amerika’da önce yayın endüstrisi tarafından benimsenmiştir.”Harper’s”, ”Century” gibi dergilerin yeni sayılarını tanıtan afişler bayi-lerin ilan tahtalarına asılırken, yeni çıkan kitaplar da afişlerle tanıtılmaya başlanmıştır. Amerika’nın en ünlü Art Nouveau temsilcilerinden biri olan Will Bradley afiş tasarımı, illüstrasyon, grafik, kitap basımı ve harf karakterlerinin kesimlerini gerçekleştirerek, birçok dalda çalışmıştır. William Morris, J. Burne Jones ve Aubrey Beardsley kadar,

Fransız Art Nouveau sanatçısı Jules Chéret ‘den de büyük oranda esinlenmiştir. Bradley’in 1894’te “The Chap Book” ve “The Inland Printer” dergileri için gerçekleştirdiği çalışmaları Amerika’daki Art Nouveau’nun başlangıç noktaları olmuştur. Tipog-rafik tasarım konusuna özgür bir yaklaşım getiren Bradley, mevcut kural ve alışkanlıkları yadsımıştır. Yazıyı tasarım alanının bir köşesine veya dar bir stuna yerleştirerek veya dikdörtgen bir biçim oluş-turacak şekilde bütün harfleri aynı boyda çizerek, tipografiyi bir tasarım elemanı olarak kullanmıştır. Kelmscott Basımevinden esinlenerek 1894’te kur-duğu The Wayside Press’te kitap ve reklâm ürünleri gerçekleştirmiş, 1896’da ise yazın ve sanat içerikli “His Book” dergisini yayınlamaya başlamıştır.

Bradley’in “Old Style Caslon” harf ka-rakterlerini ince-

leyerek geliştirdiği, “The Chap Book Style”yaygınlık kazandıktan sonra, 1910 başlarında “American Type Founders” da (ATF - Amerikan harf döküm-cüleri kuruluşu) danış-man olarak görev alan

Bradley bu kuruluşun çıkardığı “The American Chap-Book” adlı 12 sayıdan oluşan dergide hem yazı yazmış, hem de tasarım yapmıştır. 1917’de “Collier’s”dergisine sanat yönetmeni olduktan son-ra, 20. yüzyıl dergi tasarımının evrimine katkılarda bulunmuştur. Bu dönemin diğer ünlüleri Edward Penfield (1866–1925), Ethel Reed (1876- ?) ve Wil-liam Carqueville (1871–1946) gibi sanatçılardır.

AMERiKA

ART NOUVEAU

Page 9: GRAFİK TASARIM

9

1907-1914 yılları arasında Fransa’da İspanyol asıllı sanat-

çı Pablo Picasso (1881-1973) ile Fransız George Brague’in (1882-1963) önderliğinde gelişen sanat akımı. Resimlerde geometrik bi-çimler esas alındığı için kübizm adıyla anılır. Empresyonizme bir tepki olarak doğmuştur. Kübistler, resimde renk ve ışınların doğa-daki parıltılarını değil, eşyaların geometrik yapısına önem ver-mişlerdir. Resim sanatının 400 yıllık Rönesans geleneğini yıkan Kübizm, doğadan bağımsız bir ta-sarım kavramı yaratarak yeni bir sanatsal gelenek ve görme biçimi başlatmıştır..Bu sanat hareketinin dahi sanatçısı İspanyol ressam Picasso, gözlemleri sonucunda ressamın doğayı temel geometrik biçimlere indirgeyerek görmesi

ve çözümlemesi gerektiği düşün-cesine varmıştır..Figürlerin geo-metrik planlara dönüştürülerek soyutlanmasıyla insan figürünün klasik ölçütleri kırılmış, perspek-tifin getirdiği mekânsal Yanılsa-ma, iki boyutlu planlara sınırları belirsiz bir değişkenlik vermiştir.. Picasso ve yakın çalışma arka-daşı ressam Braque’ın 1912’den başlayarak çalışmalarında ahşap, hasır, mermer gibi malzemeleri temsil eden afiş ya da yazı parça-larından oluşan kağıt Kolaj ele-manları kullanmaya başlamaları, kolajın spontane düzenlemelerle, önceden tasarlanmadan özgür çalışmalar yapmaya olanak ver-diğini ortaya çıkarmış, farklı bi-çimlerde biraraya gelen resimsel öğeler arasında yeni bir gerçekli-ğin doğmasına neden olmuştur

Kübizm’in yeni bir görsel dil yaratması ve özellikle kolaj

tekniğini bulması, 20. yy’daki çağdaş grafik tasarımının gelişim sürecine büyük katkısı olmuş; Kübist ressamlardan Leger’nin küre ve koni gibi geometrik ele-manları daha da abartarak insan figürünü de renkli kalın boru biçimleriyle betimleyip, figür ve nesneleri piktografik (uluslarara-sı anlaşılır nitelikte tasarlanmış basit grafik simgeler ) bir tarzda stilize etmesi, 1920’lerin afiş tasarımcıları için esin kaynağı olmuştur..

GRAFiKTASARIMDA

KÜBiZM◆◆

Page 10: GRAFİK TASARIM

10

ANA RENKLER; kırmızı, sarı ve mavidir. Diğer tüm renkler, bu renklerin karışımından elde edilirler. Ana ren-klerden ikisinin karışımı, bir ara renk oluşturur: Kırmızı ile yeşilin karışımından turun-cu, kırmızı ile mavinin karışımından mor; mavi ve sarının karışımında ise yeşil renkleri elde edilir.

RENK PSiKOLOJiSi

Grafik tasarımında renklerin psikolojik yönünün yanı sıra, dergi, gazete web sitesi vs. hazırlayan kişi, kolaylıkla okunabilir olmasına ve artalan, grafikler, bağlantılar ve içerikte kullanılan renklerin uyumuna dik-kat etmelidir. Aşağıda bazı renklerin özellikleri verilmiştir.

Çok popüler bir artalan ren-gidir. Barış, dinginlik, ahenk, umut ve güven duygusuverir. Pastel ve “soğuk” renk-lerle (yeşil tonları gibi) uyum-ludur. Toprak tonları ve gri vebej gibi nötr renkler ile mükemmel bir uyum içindedir. Fakat turun-cu ile maviyi birliktekullanırken dikkatli olmak gerekmektedir, çünkü bu iki-li, birbiri ile zıttır ve birliktekullanıldıklarında kötü bir et-kiye neden olabilmektedirler.

MA

Vi

SiY

AH

Genellikle, keder, ağır ve depresyon rengidir, fakat doğru bağlamda kullanı-lırsa, sofistike ve gizemli olabilir. Çalışmalar, siyah artalan üzerinde çevrimiçi okumanın zorluğunu or-taya koymaktadır. Baskın renk olarak siyah kullanı-mı bir çocuk sitesi için en kötü seçim olabilirken; bir sanat galerisi sitesi için mü-kemmel bir seçim olabilir. Yani öğretim amaçlı web sitelerinde siyah artalan-dan uzak durulması tavsiyeedilmektedir.

En muhafazakar renk tonu-dur ve üzüntü, gizlilik ve gü-venirliği simgeler. Sıkıcı birrenktir, rutindir ve ruhsuz-dur. Öğretim amaçlı web si-tesi tasarımlarında tavsiyeedilmeyen artalan renklerin-dendir.

İyimserlik, mutluluk, idea-lizm ve hayal gücünü temsil eder. Zıt renkler ilekullanıldığında okuna-bilirliği kolay olan iyi bir artalan rengidir

GRI SARI

Page 11: GRAFİK TASARIM

11

Renk Bilgisi

Renk çarkı, bir çark şeklinde dü-zenlenmiş bir spektrumda renk bandıdır Renk çarkında birbiri-

nin karşısında olan renklere “tamam-layıcı renkler” adı verilir. Bu renkler, zıtlık oluştururlar. Renklerde zıtlık, üç faktöre bağlıdır: rengin diğer bir söyle-niş şekli olan ton, rengin açıklığı ya da koyuluğu olan değer ve rengin saflığı ya da yoğunluğu olan doygunluktur.Renge siyah ekleyerek, bulanıklaştırıp koyulaştırılabilir. Beyaz ekleyerek ise, renk beyazlatılabilir ve bir ton açılabilir.Eğer zıt renkler bir arada kullanılıyor-sa, ortaya çıkan rahatsızlığı gidermek için bir ya da iki rengin de doygunluğu-nu azaltılabilmektedir. Örneğin kırmı-zı ve yeşil bir arada kullanılacaksa kırmızı pembeye çevrilebilir. Başka bir öneri de; iki rengin arasına siyah bir çizgi çekmek olabilir.

İnsanlar üzerinde hem olumlu ve hem de olumsuz güçlü duy-gular oluşturabilir.Sadakat ve zekayı sim-geler. Kırmızı ile bera-ber kullanırken dikkat-li olunmalıdır. Çünküzıt renklerdir ve özel-likle renk körleri için okunabilirliği neredey-se imkansız kılarlar.

• • • •

Şiddetli ve güçlü her şeyi temsil eden tüm renkle-rin en sıcağıdır. Sıcak ve ateş, hız ve lezzet, kan ve heyecan, rekabet ve saldırı gibi tüm duygu-lar kırmızıyı anımsatır. Özellikle, diğer nötr renkler ile kullanıldı-ğında mükemmel bir vurgu sağlar fakat yeşil, mavi ve mor ile uymaz.

YEŞIL

KIRMIZI

Page 12: GRAFİK TASARIM

12

1923- 36 arasında ürettiği afişler-le modern sanat hareketlerinin biçimsel dilini Fransız reklam ta-sarımlarına uyarlayan Cassandre, iki boyutluluğun egemen olduğu tasarımlarını net ve sadeleştirilmiş renk planlarından oluşan göste-rişli bir yalınlıkla gerçekleştir-miştir..Keskin gözlem gücüyle konuyu önce çözümleyip sonra,

son derece yalınlaştırıp, aktar-mak istediği düşünceyi genelde tek bir simgeye indirgemiş ve bu görsel imgeyi tipografiyle öylesine bütünleştirmiştir ki, ikisini birbirinden ayırmak

olanaksız hale gelmiştir..Cas-sandre, bu tasarım yaklaşımıyla mesajın en etkili biçimde ifade edilmesini sağlamıştır..Kübizm, Gelecekçilik ve Konstrüktivizm’den yararlanarak gerçekleştirdiği ça-lışmaları onun teknik dünyanın yapısına ve ilerlemeye duyduğu sarsılmaz güvenin grafik ifadeleri olmuştur..Modernizm’i çalışmala-

rına uyarlayan bir başka Fransız sa-natçı Jean Carlu ise kısa telegrafik metinleri, güçlü geometrik biçim-leri, strüktür ve simgesel görüntü-leri biraraya getirirken, düşüncele-ri ifade etmek için, doğal biçimleri hemen hemen piktografik silüet-lere dönüşecek kadar yalınlaştıra-rak kullanmıştır..Kübizm ve öbür modern sanat hareketleri, grafik tasarımın görsel dilini 1920’lerin refah ortamı ve 1930’ların ekono-mik bunalım yılları boyunca etki-lemiş; ayrıca II. Dünya Savaşı’nın iletişim gereksinimlerine cevap veren grafik çözümlemelere de yeterli katkıyı sağlayabilmiştir..1950’lerde İsviçre’de “Uluslarara-sı Tipografik Stil” ya da “İsviçre Tasarımı” adıyla doğan nesnel ni-telikli bir tasarım hareketi dün-ya çapında benimsendiği kadar, grafik tasarıma yaklaşımıyla da 20 yıldan uzun bir süre başlıca tasarım stili olarak kabul edilir..

I. Dünya Savaşı’ndan sonra, makine ve teknolojiye duyu-lan güven toplumların ortak

konusu haline gelmiş, doğal ola-rak sanat ve tasarıma da yansı-mıştı.. Léger’nin mekanik, maki-ne ürünü, endüstriyel biçimleri benimsemesi, bunların önem-li birer tasarım kaynağı haline gelmesini sağlamış; Kübizm’in mekânsal düzenleme ve sentetik betimlemeleri, Gelecekçilik’in görsel anlatıma getirdiği di-namizm resimlemede yeni ve önemli yeniliklere esin kaynağı olmuştur..Kübizm’i doğrudan ça-lışmalarına uyarlayan grafik tasa-rımcılar arasında, Londra’da çalı-

şan ABD’li E. McKnight Kauffer, Kübizm’den sonra Gelecekçilik’i de tasarımlarına uyarlarken, abartma ve yalın anlatım gibi yöntemlerle çalışan sanatçılara eğilim duymuş, ancak bu anlayı-şı kopya etmeden, sadeleştirerek ve daha etkili simgeler üreterek uyarlamıştır.. Modernizm’in ilke ve biçimlerini grafik tasarıma uyarlayan tasarımcılar arasında Rusya’dan Fransa’nın başken-ti Paris’e göç etmiş olan Cas-sandre ( Adolphe Jean- Marie Mouron; 1901-68 ) yaratıcılık-ta gösterdiği olağanüstü başarı-sıyla özel bir konuma sahiptir..

MODERNiZM ETKİSİ

Page 13: GRAFİK TASARIM

13

Bu hareketin öncüleri, tasarımı toplum-sal açıdan yararlı ve önemli bir etkin-lik olarak tanımlarken, tasarım sorun-

larının çözümüne daha evrensel ve bilimsel bir yaklaşım getirmek için, kişisel yorum ve abartmalı çözümlemelerden kaçınmışlardır..Uluslararası Tipografik Stil’de önemli olan ilke açıklık ve düzendir. Bu stilin niteliksel kökleri-ni Ernst Keller (1891-1968) adlı tasarımcının çalışmalarında bulmak olanaklıdır..Daha ön-ceki Kontrüktivist grafik tasarımla, II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan bu yeni hare-ket arasındaki köprüyü ise, Bauhaus’ta eğitim görmüş olan iki İsviçreli tasarımcı Theo Ball-mer (1902-65) ve Bill kurmuşlardır.. Ballmer, 1928’de yatay ve düşey çizgilerden oluşan arit-metik bir kanava kullanarak, De Stijl ilkelerini

özgün bir biçimde grafik tasarıma uyarlamıştır..Bill ise 1927’den 1929’a kadar Bauhaus’a devam ettiği süre içinde Gropius, A. Meyer, Moholy-Nagy, Albers ve Kandinsky’ nin öğrencisi ol-muş, ülkesine döndükten sonra Zürich’te resim, heykel, mimarlığın yanı sıra ürün-sergileme-ve grafik tasarım konularında çalışmıştır. 1931’de, Somut Sanat kavramlarını benim-sedikten sonra özgün üslubunu geliştiren Bill, 1930’ların sonunda ve 40’ların başında İsviçre’nin II. Dünya Savaşı’na girmediği yıllar boyunca gra-fik tasarımda Konstrüktivist bir ideal gerçekleş-tirme konusunda başlıca rolü oynamıştır.. Bill’in sanat ve tasarımının evrimi, görsel düzenleme il-kelerine dayanır.. Alanı uyumlu parçalara ayıran çizgisel bölme, modüler grid (birimsel bir kana-va ) kullanması, aritmetik ve geometrik diziler ile bu dizilerde sıra aksamaları yapması, tamam-layıcı öğeleri dengeleyerek düzenli bir bütünü yaratması, tasarımlarının önemli özellikleridir....

Alman kökenli Anton Stankowski de bu hare-ketin ilkelerini, bilimsel ve teknik olayların

görsel anlatımı için kullanmıştır..Fiziksel güçle-rin ve görünmeyen süreçlerin grafik anlatımını sağlamak için soyut görsel biçimler yaratmıştır.. Zürich’te öğrenimini tamamladıktan sonra çe-şitli bürolarda çalışıp, 1947’de Basel Uygulamalı Sanatlar Okulu’na öğretim üyesi olarak katılan Armin Hofmann ise, Uluslararası Tipografik Stilin başta gelen tasarımcılarından biri olmuş-tur.. Eğitimde ve çalışmalarında, tüm tasarım elemanları arasında dinamik bir uyum kurmaya çalışırken, Işık-Gölge, düz çizgi ve eğimli çizgi, dinamik ve durağan ilişkisi gibi karşıt öğelerin görsel tasarıma canlılık kazandırdığını kavra-mıştır.. Hareketin kuram ve uygulama konu-sundaki önderi olan Josef Müller-Brockmann, kişisellikten uzak, nesnel bir ifade biçimiyle kit-leyle iletişim kurarak, tasarımcının öznel duygu-larını katmadan ve ikna etmenin propagandacı tekniklerinden kaçınarak, evrensel ve mutlak bir grafik ifade biçimi oluşturmanın olanakları-nı yaratmaya çalışmıştır..Müller-Brockmann’ın 1950’lerden başlayarak tasarladığı afişler, dö-nemin moda çizgilerini yansıtacak kadar çağ-daş oldukları gibi, mesajı son derece başarılı bir yoğunluk ve açıklık içinde verebilmişlerdir....

De Stijl, Bauhaus ve 20’li, 30’lu yılların “Yeni Tipografi” hareketine dayanır..Bu üslubun görsel özellikleri, matematiksel olarak çizilmiş bir grid üzerinde, asimetrik olarak düzenlenen tasarım öğeleriyle elde edilen görsel bir bütünlük, serifsiz harf karakterlerinin kullanılması, metin ve fotoğrafların tarafsız ve net bir me-saj iletmesi biçiminde tanımlanabilir

Page 14: GRAFİK TASARIM

14

•23 Nisan 1957’de Londra’da doğdu. 1988 Brody, dünyanın en iyi satan grafiksel tasarım kitabı olan onun iki monografisinin ilkini yayımladı. Birleştirilen satışlar 120,000 aşmıştır. Günümüz grafik sanatının 80’lerde temellerini atmıştır. Tipografiye ge-tirdiği yeni bakış açısı ile, modern grafik tasarımın yolunu açmıştır. Renk ve tipo ustasıdır. Kompleks

geçişler, agresif font kullanımı, ze-kice kurgulanmış alan kullanımı,macromedia programlarında (flash, director, freehand, dreamweaver, fireworks) açılışta karşınıza gelen güzel grafiklerin sahibi grafiker/font designer. Alanında çok ün-lüdür, Blur adlı bir zamanlar çok trend olan fontun da yaratıcısıdır.

N EV I LL E B RO DY ’ N I NÇA LI S M A LA RI N DA N

•• •

Page 15: GRAFİK TASARIM

15

Bir gazeteyi diğer gazeteler-den ayıran görsel özellikler

sayfa tasarımı ile ortaya konur. Gazeteye kişilik veren, onu be-ğenilir ve çekici kılan, okuyu-cu ile sözsüz iletişimi sağlayan büyük ölçüde sayfa tasarımıdır. Neyin önemli olduğunu okura ilk elden sunan, hangi haberin daha değerli, hangi fotoğrafın daha anlamlı olduğunu belir-ten de sayfa tasarımıdır. Gaze-teyi haber ve köşe yazılarının monoton yapısından kurtaran ve daha okunabilir hale getiren de yine sayfa tasarımıdır. Ge-nel olarak gazete ve dergi gibi yayınlarda sayfalarda yer ala-cak haber, köşe yazısı, fotoğraf ve görsel unsurların düzen-lenmesi, karmaşa ve düzen-sizliğin ortadan kaldırılması anlamına gelen sayfa tasarımı, ayrıca sayfa planı, sayfa dü-zeni ya da Fransızca kökenli “mizanpaj” karşılığıyla bilinir.

SAYFATASA

RIMI

GÖZÜN KAYDIĞI NOKTA

Sayfa tasarımında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da sayfanın odak noktasıdır. O da sayfaya bakıldığında gözün nereye kaydığını bize göste-rir. Sayfanın başlangıcını belirleyen odak noktası, hangi unsurların önemli

olduğunu vurgular. Göze ilk çarpan unsurlara işaret eden odak noktası, büyük fo-toğraflar ya da iri başlıklar olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken şey, gerçekten de tasarımcının o fotoğraf ya da başlığa o derece ilgi çekmek isteyip istemediğidir. Haberin giriş cümlesinin ilk harfinin büyük ya da belirgin yazılmasının anlamı da okunmaya nereden başlanılacağını göstermesi açısından önemlidir. Haber başlangıçlarına konulan sembol, çizgi ya da benzeri işaretler de okuyucuya “gel haberi buradan başlayarak oku” mesajını verir. Kimi zaman da muhabir isimleri-nin yazılışı ya da stili bu türde bir etki yaratmak amacıyla kullanılır.

Bir sayfa tasarımında hangi unsurların “bağırdığı” ve hangi unsurların sesinin kısık kaldığı sayfanın dengelenmesi adına önemli bir kontrol mekanizmasıdır. Sayfadaki her bir unsurun “ahenkle ses çıkarması” beklenir. Örneğin bir alt başlık, ana başlıktan fazla ya da ana başlık kadar “bağırmamalı”, yani ön plana çıkmamalı, onun kadar yer kaplamamalı, aynı koyulukta ve ağırlıkta olmamalıdır. Sayfadaki diğer unsurların da “göze batma” derecelerinin aynı uyumu yansıtması gereklidir. Haber unsurlarını arka plana iten hiçbir şey sayfada ön plana çıkarıl-mamalıdır. Bir fotoğraf, yanındaki başka bir fotoğrafın algısını öldürmemeli ya da eskitmemelidir. Bu nedenle de gazetede çok sayfada küçük fotoğrafa yer vermek yerine en anlamlı fotoğrafı, bu anlamı en iyi yansıtacak şekilde yayımlamak en doğru karar olacaktır.

Aynen bir evin odalarının deko-rasyonu gibi, yani bir evde neyin, nereye, nasıl konulacağı gibi bir gazetenin sayfalarında yapılan düzenleme, sayfa tasarımının ko-nusunu oluşturur. Nasıl bir evin farklı odalarının farklı işlevleri varsa, bir gazetenin de farklı içerik ve işlevlere sahip sayfaları vardır. Ancak sayfa tasarımı yalnızca iç mimari anlamına gelmez, binanı tüm mimari özelliklerini de kap-sar. Nasıl dışarıdan bakıldığında bir binayı diğerinden ayıran ni-telikler mimari unsurlarda topla-nırsa, bir gazeteyi görsel yönden farklı kılan niteliklerin de sayfa tasarımına konu olduğu söylene-bilir. Sayfa tasarımı, farkı yaratan en belirgin unsurdur. Aslında çev-remizdeki binaların çoğu standart kimi özelliklere sahiptir ve diğer-lerinden küçük ayrıntılarla ayrı-lır. Akılda kalan binalar ise farklı mimari anlayışlarla inşa edilmiş binalardır. Aynı şekilde, gazeteler

arasında da benzer niteliklere sa-hip sayfa yapılarından söz edilebi-lir. Hatta kimi gazetelerin iç sayfa-ları birbiriyle karıştırılsa ya da yer değiştirilse, görsel anlamda, gaze-telerin isimlerine bakmadan han-gisinin hangisine ait olduğunu çı-karmak pek de kolay olmaz. Oysa sayfa tasarımının akılda kalıcı bir şekilde gazetelerin kimlik ve ki-şiliklerini ortaya koyması gere-kir. Bu nedenle sayfa tasarımının “standart” olandan “ayrı” durması arzu edilir. Standart ya da herke-sin kabul ettiği ve beğendiği sayfa-lar yapmak ve mevcut alışkanlık-ları tekrarlamak çoğu zaman bir “zanaat” işi olarak değerlendirile-bilir. Çünkü taklit, sayfa tasarım-cısının başının ağrımasını engeller ve kimi zaman takdir edilmesini de beraberinde getirir. Oysa farklı şeyler denemek isteyenler için du-rum farklıdır ve onların bir takım eleştirilere göğüs germesi gerekir.

STANDART MI, FARKLI MI?

Page 16: GRAFİK TASARIM

16

MASAÜSTÜ YAYINCILIK en genel anlamda insanoğlunun yazılı iletişim yöntem-leri olan gazete, ilan, broşür, davetiye gibi bildiğimiz kağıt ürünleri üzerine istedikleri içeriği istedikleri şekilde yerleştirip bir printer veya gelişmiş matbaa teknikleri ile basmasıdır.

Günümüzde masaüstü yayıncılık deyince akla ma-saüstü bilgisayarlar ile artık her kesimden insanın

ilgili yazılımları kullanarak bu işlevi yerine getirmesi anlaşılmaktadır. Bir de kağıt kullanmaya ek olarak içerik artık elektronik ortamda da yayınlanabilmek-tedir. Alternatif olarak görsel medya ürünleri de(ses ve video kullanımı ve aranjmanı)artık günümüz ma-saüstü PC’leri ile yapılabilecek işler arasına girmiştir. Sözlüksel bir tanımı ise şöyle yapılabilir:”Masaüstü yayıncılık, yazı ve resimlerin (aslında) bir döküman oluşturmak için bilgisayar ve yazılım kullanarak bir araya getirilip sunulmasıdır(veya basılmasıdır).”Masaüstü yayıncılık değişik safhalara sahip olabi-

lir. Kullanacağınız medyanın dijital ortama akta-rılması için (örneğin; scanner ile ilgili fotoğrafların taranması, vs.)bir çalışma yapılması, yazı (text) kı-sımların bir kelime işlemcide fotoğrafların ise bu konuda uzmanlaşmış bir program tarafından işlen-mesi gerekebilir. Profesyonel kullanıcılar genellikle bu “ürünleri” masaüstü yayıncılığa yönelmiş prog-ramlar (Adobe İndesign, PageMaker, QuarkPress.. ) ile birleştirip basıma hazır hale getirirler. Normal kullanıcılar ise Microsoft Word gibi bir program ile de yetinebilecekleri gibi yine Microsoft’un Pub-lisher yazılımı gibi 100 dolar seviyesini geçmeyen profesyonel yazılımlardan biraz eksiklikleri olan

diğer programları da tercih edebilirler. İhti-yaçlar kullanacağınız yazılımı belirleyecektir..

Page 17: GRAFİK TASARIM

17

Tipografik karakterler genellikle, optik olarak hayali bir yatay çizgi üzerine dizilirler. Küçük harflerin gövde yüksekliklerini belirleyen yatay çizgi ile satır çizgisi arasındaki uzaklık “X yüksek-liği” olarak adlandırılır. Gutenberg’in “Haraketli hurufat” sisteminden bugüne tipografık verilerin üretiminde ve kullanımında önemli teknolojik gelişmeler ortaya çıkmıştır. Bugün ise tamamen bilgisayar ortamına uygun bir tipografi oluşu-mundan söz edebiliriz. Teknolojiler değişebilir,

Grafik Tasarımda Tipografi

gelişebilir. Ancak üretim ortamları ne kadar değişirse değişsin, harfin yaratıcı ve doğru kullanım ilkelerini gözeterek oluşturulmuş iyi tipografi değişmez. Harf, tipografik düzenlemenin en temel öğesidir ve alfabenin her bir harfini be-lirtir, bir alfabe içerisindeki öznel harfle-rin, sayıların ve noktalama işaretlerinin her biri ise karakter olarak adlandırılır. Büyük harfler majiskül veya kapital, küçük harfler miniskül olarak bilinir.

Tipografi; harf, sözcük ve satırlarla ve boşluklama için gereksinen diğer öğelerle belirlenmiş bir sayfa üzerinde yapılan görsel ve işlevsel düzenlemelerdir.

Page 18: GRAFİK TASARIM

18

Yazı Punto: Aynı metinde farklı yazı

büyüklükleri kullanmak, standart kulla-

nıma göre daha yenilikçi bir hava verir.

X-yüksekliği: Az x-yüksekliğinde dizilmiş metinler, çok x-yüksekliğinde dizilmiş olanlara göre daha muhafazakar bir hava verir.

Ayarlama: Sola bloklu yazının, blokludan daha az resmi görünüm verdiği kabul edilir.

Denge: Asimetrik dengelenmiş sayfaların, simetrik dengeli olanlara göre daha az resmi olduğu görülür.

Renk kullanımı : Kırmızı/yeşil renkler, mavi/mor renklerden daha genç bir hava verirler

Tipografi Dili

1- Uzun metinlerde serfili yazılar daha rahat okunur. Serifliler, tipografinin yatay hareketini destekleyerek, harflerin ayırıcı özelliklerini daha çok vurgulamaktadır.

2- Yanyana getirilen harfler, sözcükler ha-linde algılanır. Küçük harflerle dizilen söz-cüklerde değişken yapı okumayı kolaylaş-

tırır. Sözcüklerin tamamı majiskül (büyük) harflerle dizildiğinde, eşit yüksekliklerdeki harfler durağan bir hat oluşturduğundan; okuma güçleşir, algılama süresini uzatır.

3- Harf arası boşlukları okunaklığı etkiler. Metnin tamamı içinde kullanılan boşluklar-da tutarlılık ve süreklilik olmalıdır. Boşluk-ların belirlenmesinde ise, harf boyutu, satır uzunluğu ve satır arası boşlukları gözetile-

rek düzenli bir yapı oluşturulmalıdır. Bunla-ra dikkat edildiğinde; zor anlaşılan metinler bile en üst düzeyde okunaklılık kazanırlar.

4- Harf boyutu belirlenirken, baskı yüzeyi ile göz arasında 25-35 cm. mesafe oldu-ğu unutulmamalıdır. Metin yazıların*da

normal okuma uzaklığından en iyi algılana-bilen yazı büyüklükleri 9-12 punto arasın-

dakilerdir.

5- 9-12 puntoluk bir boyut belirlendiğinde, her satıra düşecek sözcük sayısı 10-12’yi

geçmemelidir. Diğer bir deyişle her satırda 60-70 tipografık karakter kullanılmalıdır. (Uzun soluklu metinler için) ilköğretim

çocuklarının ders kitaplarında beyaz zemin tercih edilmelidir.

Page 19: GRAFİK TASARIM

19

İndesign, Adobe firmasının çok sayfalı tasarım (mizampaj) yapanlar için ürettiği bir grafik tasa-rım programıdır. İndesign ile gazeteler, dergiler,

kitaplar, e-kitaplar çok sayfalı tasarımlar, web ara-yüzleri, video içerikli interactive pdf dosyaları, hare-ketli flash dosyaları çalışmaları yapılabilir. İndesign, Türkiye’ de yaygın olarak kullanılan Quark xpressi yerinden etti edecek ve sağladığı esnek, pratik çö-zümlerle zaman kazandırması, kolay anlaşılan, ula-şılan bir arayüze sahip olması onu tahta geçirecek. Ülkemizde çok sayfalı tasarımlar için Qu arkxpress dışında Freehand programını kullanan grafik tasa-rımcılar da çoğunlukta ama Freehand Adobe tara-fından yok edilmek için satın alındığından beri hiç geliştirilmediği ve iyileştirilmediği için günümüz ih-tiyaçlarına cevap verememeye ve dünya üzerinden silinmeye başlamıştır. Fakat ülkemizdeki popüler-liğini hala devam ettirmektedir.Teknolojinin ve bu iş için çalışan şirketlerin bize sunduğu yeniliklerden faydalanmak dünyanın gerisinde kalmamak ve bu yeniliklerin bize sağladığı sayısız fayda için güncel olana yönelmek, onu öğrenmek, eskide ısrar etme-mek ve geleceği görüp tahmin edebilmek artık ba-

şarılı olabilmek ve bu başarıyı devam ettirebilmek için zorunlu hale gelmiştir. Tasarım ya-parken teknik detaylarla sinirlerinizi bozmaması ve yaratıcılığınız ortaya çıkmışken teknik bir yetersizlikle karşı karşıya kalıp işlerin karışmasına neden olmayışı ile çalışırken aldığınız zevki arttıran bir program, İndesign. Ayrıca pratik oluşu ile büyük ölçüde zamandan tasar-ruf sağlaması onu işverenlerin de gözdesi haline getirdi. İş ilanlarını incelediğinizde bir çok işverenin artık İndesign programını tercih ettiğini göreceksiniz

KAYNAKÇAGrafik Tasarım Ne İçindir? - (Alice Twemlow)

Çağdaş Grafik Tasarımın Gelişimi - (Dilek Bektaş)

Görsel İletişim Ve Grafik Tasarım - (Tevfik Fikret Uçar)

Grafik Tasarım - (Alain Weill)

Page 20: GRAFİK TASARIM

20

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİİLETİŞİM FAKÜLTESİ

GazetecilikAna Bilim Dalı

CANER EFE091502056

MEZUNİYET PROJESİ(GRAFİK TASARIM)

Danışman: Yrd.Doç.Dr. Abdulkadir ATİK

ERZURUM-2014