Gebelik ve Lohusalık

Döneminde Duygudurum

Değişimleri

Klinik Psikolog Mine Hasırcı

Gebelik Dönemi

• Çocuk Sahibi Olma Kararı• Sosyal Destek• Hormonal Değişimler ve Duygudurum• Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar• Vücudunuzda olan Değişimler ve Fiziksel Etkiler• Çalışan bir Gebe olmak ve İş Stresi• Diğer çocuğunuz/çocuklarınız• Gebelik Döneminde Ne yapmalı?• Gebelikte Depresyon

Çocuk Sahibi Olma Kararı

• Planlı gebelik• Eşlerin ortak isteği ve kararı– Gebenin anneliğe bakışı – Anne olmaya hazır olması

Sosyal Destek

• Eşin desteği• Ailenin desteği

(anne, baba, kardeşler vb.)

• Arkadaş ve sosyal çevrenin desteği

Hormonal Değişimler ve Duygudurum

• Ruh halinin değişkenliği• Çabuk sinirlenme, ağlama veya gerilme• Tahammülün azalması

Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar

Doğum ile ilgili düşünceler:

• Çevreden öğrenilenler/duyulanlar• Kaygılar/korkular• Felaket senaryoları

• Erken doğum korkusu

Doğum ve Anne Olmaya Dair Kaygılar

Anne Olmakla İlgili Düşünceler:• Anne olmaya yüklenen anlam• Sorumluluklar• Yetersizlik kaygısı• “İyi bir anne” olma yanılgısı

Vücudunuzda olan Değişimler ve Fiziksel Etkiler

• Fiziksel görünümde değişim• Hareketlerin kısıtlanması

– Bebeğin büyümesi ile karnın büyümesi– Yüzde, ellerde, ayaklarda şişlik– Bulantılar, kusmalar, baş dönmeleri– Uyku düzeni, yeme düzeni, çabuk yorulma

Çalışan bir Gebe olmak ve İş Stresi

• İşi yapmada güçlük (yorulma)• İşin devamı ve işe dönüş ile ilgili kaygılar

• İşe dönüş nasıl olacak? Doğum sonrası problem yaşayacak mıyım?

• İşime son verilir mi?• Süt iznimi ne şekilde ayarlamalıyım?

Diğer çocuğunuz/çocuklarınız

• Çocukların yeni bebeği kabul etmeleri

• Olumsuz tepki vermeleri • Bebek gelince kendilerine

olan sevgi ve ilgide azalma kaygısı

• Çocuklarla ilgilenme- enerji ve tahammülün azalması

Gebelik Döneminde Ne yapmalı?

• Gebe: – Zorlu bir dönem olabileceğini kabul etmeli – Zorlandığı fark ettiği durumlarda çevresinden destek

istemeli– Yüksek düzeyde sıkıntısı var ise kesinlikle psikolojik destek

almalı.

• Eş ve Sosyal Çevre: – Gebe ile konuşmalı ve anlamaya, empati kurmaya çalışmalı. – İmkanlar dahilinde yardımcı olmaya gayret göstermeli

Gebelikte Depresyon

• %12-36• Gebelik depresyonu pospartum (doğum

sonrası) depresyon riskini de artırır.

• Gebeliğin erken dönemlerinde görülen depresyon, hem gebeyi hem de fetüsü uzun dönemde de olumsuz etkilemektedir.

DSM IV’e göre Major Depresyon Tanı Ölçütleri

2 hafta süren 5 veya daha fazla semptom: (depresif duygudurum ya da ilgi kaybı ya da artık zevk alamama ile birlikte)

• (1) Depresif duygudurum • (2) Etkinliklerin çoğuna karşı ilgide belirgin azalma • (3) Önemli derecede kilo kaybı/alımı ya da iştahının azalması/artması• (4) Uykusuzluk /aşırı uyku• (5) Psikomotor ajitasyon/retardasyonun (başkalarınca da gözlenebilir) • (6) Yorgunluk-bitkinlik/enerji kaybı • (7) Değersizlik, aşırı ve uygun olmayan suçluluk duygusu• (8) Düşünme ve odaklanmada güçlük • (9) Yineleyen ölüm düşünceleri, intihar girişimi ya da intihar etmek

üzere plan yapma

Gebelikte Depresyon için Tedavi Seçenekleri

• Psikoterapi *** • İlaçla tedavi (bu dönemde tercih edilmemekle

beraber yüksek risk durumlarında)• Diğer yöntemler (yoga, meditasyon vb.)

***En çok tercih edilen ve faydası görülen uygulama. Özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) etkin bulunmuştur.

Lohusalık Dönemi• Anneliğe Geçişi Kabullenmek• Düzenin Değişimi • Emzirme • Sosyal Destek• Lohusalık Döneminde Ne

yapmalı?• Postpartum (Doğum sonrası)

Depresyon • Lohusalık Hüznü

Anneliğe Geçişi Kabullenmek

• Gebeliğin nasıl geçtiği• Anneliğe yüklenen anlam• Kendini nasıl algıladığı– Yeterli/yetersiz– Başarılı/başarısız

• Mükemmelliyetçilik

Düzenin Değişimi

• Eş rolü + anne-baba rolü• Bebeğin bakımına dair sorumluluklar• Zamanda kısıtlama– Kendine veya çift olarak ilişkiye zaman ayırma

• Diğer çocukların düzene uyumu• Geniş ailenin (anne-babaların) yardıma

gelmesi

Emzirme

• Emzirme ile ilgili düşünceler

• Sütün az olması ve kaygılar

Sosyal Destek

• Anne-baba olan çiftin duruma adaptasyonu ve birbirine destek olması

• Çevrenin yeni ebeveynlere destek olması/yardımcı olurken yük olmaması

Lohusalık Döneminde Ne yapmalı?

• Lohusa ve Eş: – Ebeveyn oldukları bu dönemde birbirine destek olmalı.

Konuşup duygularını ve düşüncelerini paylaşmalı– Babalar, lohusa olan eşlerine karşı daha anlayışlı olmaya

çalışmalı, empati kurmalı– Psikolojik destek almaktan kaçınmamalı, bu dönemi

önemsemeli

• Sosyal Çevre: – Yardım istediklerinde yardıma hazır olduğunuzu belirtip kararı

çifte bırakmak

Postpartum Depresyon

• Doğumdan sonraki 4 hafta içinde ortaya çıkar• Atipik depresyon • Lohusalık/Annelik hüznü’nden farklı

Lohusalık Hüznü

• 1-2 günden 1-2 haftaya kadar hafif düzeyde sıkıntılar

• %50-85

• 2 haftadan uzun sürerse psikolojik değerlendirme ve destek gerekli!

Postpartum (Doğum sonrası) Depresyon

• kendini değersiz hissetme, yetersizlik ve kendine güvensizlik, kendini çaresiz hissetme – içe kapanma

• anksiyete ve panik ataklar, • suçluluk hissi, ağlamaklı hal ve kontrolsüzce ağlama, • hareket ve konuşmada yavaşlık/ ajitasyon veya hiperaktivite• İştah bozuklukları (çok az veya fazla yeme), uyku bozuklukları, düşüncelerde

karışıklık ve unutkanlık, • duygusal dengesizlik, öfke hissi, düşmanlık• umutsuzluk ve yetersizlik hissi, ölüm ve intiharla ilgili düşünceler, • konsantrasyon ve karar verme yeteneğinde azalma, keder,• enerji ve motivasyon kaybı, yoğun umutsuzluk, yalnızlık, korku, kayıp, kontrol

kaybı ya da çıldırma korkusu, yaşamı anlamsız bulma,• cinsel isteksizlik, bebeğe karşı ilgisizlik, bebeği için aşırı endişelenme, bebeğe

zarar vermekle ilgili düşünceler

Postpartum Depresyon Tedavisi

• Gebelikte depresyon tedavisi ile benzer

• Psikoterapi • İlaç ile tedavi (emzirmeye uygun şekilde

ayarlanır)• Diğer yöntemler

Teşekkürler!