2017 წელიშპს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი“

- ზეინკალ სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო სამუშაო ინსტრუქცია

შინაარსი

დოკუმენტი წარმოადგენს შპს

„ ჯორჯიან უოთერ ენდ“ ფაუერის მიერ

წარმოებულ სამშენებლო, აქტივობების

მიწისქვეშა წყალმომარაგების

სისტემების საავარიო თუ სარეაბილიტაციო

, სამუშაოების წესებს . და ინსტრუქციებს

/ავტორი საკუთრება „ შპს ჯორიან უოთერ “ ენდ ფაუერის

სასწავლო ცენტრი

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

სარ ჩევიშ ე ს ა ვ ა ლ ი.................................................................................................................................................3

1. ტერმინები და განსაზღვრებები........................................................................................................4

2. წყალმომარაგების ისტორია.............................................................................................................5

3. წყალმომარაგების წყაროები............................................................................................................9

4. წყალმომარაგების ობიექტები........................................................................................................10

4.1 ჟინვალის წყალსაცავი..................................................................................................................10

4.2 ბოდორნის საბუფერო აუზი...........................................................................................................10

4.3 ბულაჩაურის წყალსადენი.............................................................................................................11

4.4 ჭოპორტ-მისაქციელის წყალსადენი..........................................................................................11

4.5 ნატახტრის წყალსადენი...............................................................................................................11

4.6 ნატახტრის ახალი წყალსადენი...................................................................................................12

4.7 მუხრანის ველის არტეზიული წყალსადენი...............................................................................12

4.8 სამგორის სათავო ნაგებობა........................................................................................................13

4.9 ღრმაღელის სათავო ნაგებობა...................................................................................................13

5. წყალმომარაგება...............................................................................................................................14

5.1 დედაქალაქის წყალმომარაგების ოთხი ძირითადი საფეხური............................................14

5.2 წყალმომარაგების სისტემები და სქემები..................................................................................14

5.3 ქსელი და განაწილების სისტემა..................................................................................................17

5.4 რეზერვუარები და სატუმბო სადგურები......................................................................................18

6. წყალარინება..........................................................................................................................................19

7. ზეინკალ-სანტექნიკოსი.......................................................................................................................20

7.1 საქმიანობისთვის საჭირო სამუშაო იარაღები, ხელსაწყოები, მოწყობილობები, დანადგარები, აპარატურა, მექანიზმები და ტრანსპორტი...........................................................23

8. მიწის სამუშაოები................................................................................................................................25

9. მილსადენების სახეობები და მონტაჟი.........................................................................................37

9.1 მილის სახეობები და ზომები:.......................................................................................................38

9.2 მილსადენების მონტაჟი................................................................................................................38

9.3 ფოლადის მილსადენი..................................................................................................................40

9.4 თუჯის მილსადენები.......................................................................................................................43

9.5 პლასტმასის მილსადენები...........................................................................................................43

9.6 რკინაბეტონისა და ბეტონის მილსადენები..............................................................................44

9.7 მილსადენები კერამიკული მილებისგან...................................................................................45

1

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

9.8 მილსადენების გადასასვლელები ბუნებრივ და ხელოვნურ ზღუდეებზე...........................46

9.9 მილსადენების გამოცდა...............................................................................................................47

10. წყალსადენის მილებზე ავარიები და მისი აღმოფხვრა.............................................................48

11. წყალსადენის მილებზე შეჭრა განშტოებების მოსაწყობად......................................................50

12. ურდულების მონტაჟი და კვანძის მოწყობა..................................................................................51

13. საკანალიზაციო და წყალსადენის ჭების მონტაჟი......................................................................52

14. ჰიდრანტების მონტაჟი......................................................................................................................52

15. საგზაო სამსახურის მიერ დაზიანებული გზების აღდგენა.........................................................53

16. რეგულატორების მონტაჟი................................................................................................................53

17. რეგულატორის ექსპლოატაციის წესები.........................................................................................57

18. წყალმზომის ჭის მოწყობა..................................................................................................................63

19. ქსელებისა და წყალდენების ტექნიკური ექსპლოატაცია და პროფილაქტიკური სამუშაოები..................................................................................................................................................68

19.1 პროფილაქტიკური სამუშაოები წყალსადენისა და წყალარინების ქსელებზე................69

20. წყალსადენის მილების რეცხვა.........................................................................................................70

21. წყლის ხარისხი.....................................................................................................................................70

21.1 წყლის ხარისხის კონტროლი......................................................................................................71

21.2 წყლის ხარისხის სტანდარტები...................................................................................................71

21.3 ხარისხის მართვა...........................................................................................................................72

2

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

შ ე ს ა ვ ა ლ იშპს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი“  (GWP) წამყვანი კომპანიაა საქართველოს წყალმომარაგების ბაზარზე. კომპანია  თბილისის მოსახლეობას, სახელმწიფო დაწესებულებებს, სამრეწველო და კომერციულ ობიექტებს ხარისხიანი სასმელი წყლით უზრუნველყოფს.

კომპანია ქალაქის მასშტაბით, 467 300 აბონენტს ემსახურება, მათ შორის 446 200  საყოფაცხოვრებო და 18 500 არასაყოფაცხოვრებო აბონენტია.

ძირითადი ფასეულობები  

საიმედოობა –  მომხმარებლისთვის სასმელი წლის საიმედო მიწოდების უზრუნველყოფა; ხელმისაწვდომობა - მომხმარებლისთვის სასმელი წლის სტაბილური მიწოდების

უზრუნველყოფა; პასუხისმგებლობა – დარგის განვითარების ხელშეწყობა. ობიექტების და ქსელების

რეაბილიტაცია და მოდერნიზაცია. კომუნალური მომსახურების საუკეთესო პრაქტიკის დანერგვა;

სამართლებრივი პასუხისმგებლობა – საქმიანობა ადგილობრივი და საერთაშორისო კანონმდებლობის მოთხოვნების გათვალისწინებით;

ხარისხი – მომხმარებლისთვის საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისი სასმელი წყლისა და მომსახურების მიწოდება;

უსაფრთხოება – სანიტარული ზონებისა და ობიექტების დაცვის უწყვეტი ციკლის უზრუნველყოფა.

პრიორიტეტები

თბილისის 24-საათიანი წყალმომარაგება - თბილისის ახალ ადმინისტრაციულ საზღვრებში მოქცეული დასახლებების 24-საათიან წყალმომარაგებასთან დაკავშირებული პრობლემების გადაჭრა და კომპლექსური სამუშაოების ჩატარება კომპანიამ 2014 წლის ბოლოს დაასრულა, შესაბამისად, დედაქალაქის ახალი ადმინისტრაციული საზღვრები, 2015 წლიდან, 24 საათის განმავლობაში მარაგდება სასმელი წყლით. თბილისის ძველი ადმინისტრაციული საზღვრების მოსახლეობას კი სასმელი წყალი, გრაფიკის გარეშე, 2013 წლის 1 იანვრიდან მიეწოდება. სასმელი წყლის მიღების უახლესი, პროგრესული და ეკოლოგიურად უსაფრთხო ტექნოლოგიების დანერგვა, რაც ნედლი წყლის ორგანული დაბინძურებისგან გაწმენდის პროცესში მაქსიმალურ ეფექტს იძლევაწყალარინების (კანალიზაცია) სისტემის მოწესრიგება და მისი გადაქცევა დედაქალაქის სანიტარული უსაფრთხოების ფარად, რაც გულისხმობს, თბილისში წარმოქმნილი საკანალიზაციო წყლების გასუფთავებას ორგანული და არაორგანული დაბინძურებისგანმდინარე მტკვარში საკანალიზაციო წყლების ჩაღვრის აღკვეთა ჟინვალი-ღრმაღელის გვირაბის საიმედოობის გაზრდა, ნედლი წყლის სადგურებისა და მიმწოდებელი ქსელების რეაბილიტაცია ლოკალური დაზიანებებისა და ავარიების მინიმუმამდე დაყვანა ჟინვალის წყალსაცავში ნედლი წყლის სტაბილური მარაგის შექმნა

3

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

გადაუდებელი სამუშაოების ჩატარება, რაც დედაქალაქის წყალმომარაგების სისტემასთან ახალმშენებლობათა მიერთებასა და მიწისქვეშა კომუნიკაციებით უზრუნველყოფას გულისხმობსთბილისის მოსახლეობის ინდივიდუალური გამრიცხველიანების პროგრამის გეგმაზომიერად წარმართვა

1. ტერმინები და განსაზღვრებები

ა) გარე ქსელი - შენობებისა და ნაგებობის გარეთ არსებული როგორც მიწისქვეშა, ასევე, მიწისზედა წყალმომარაგებისა და კანალიზაციის მილსადენები;

ბ) სადაწნეო მილსადენები - მილსადენები, სადაც წყლის გადაადგილება ხდება დაწნევით;

გ) უდაწნეო მილსადენები - მილსადენები, სადაც წყლის გადაადგილება ხდება თვითდინებით;

დ) მილსადენის იზოლაცია - ფოლადის, მილების და აკრეფილი სექციების ანტიკოროზიული საფარი;

ე) მილსადენის მონტაჟი - მილების მისი ფასონური ნაწილების და გზა კვანძების მონტაჟი. მუშა პროექტის, სამუშაოთა წარმოების პროექტის და ტექნოლოგიური ქარტების მოთხოვნილებათა შესაბამისად.

ვ) ჭაბურღილი - მიწის ზედაპირიდან წყლის მოსაპოვებლად მის სიღრმეში საბურღი დანადგარით გაყვანილი მილსადენი;

ზ) დებიტი - ჭაბურღილებიდან, ჭებიდან, მილსადენებიდან მიღებული წყლის რაოდენობა დროის ერთეულში (მ3/წმ; მ3/სთ; მ3/დღ.ღ.);

თ) კავერნა - უხარისხო შედუღების შედეგად ფოლადის მილებში ან სექციებში წარმოშობილი ღრუები და ნახვრეტები;

ი) შეჭრა - მილსადენში განშტოების, მოსაწყობად მილის ან მილების სექციების მიერთება შედუღების მეშვეობით;

კ) საცავი რეზერვუარი - ლითონის ან რკინა ბეტონის წყლის შესაგროვებელი ნაგებობა;

ლ) ზედაპირული წყლები - დედამიწის ზედაპირზე არსებული წყლები (მდინარეები, ტბები, წყალსაცავები და სხვა);

მ) მილძაბრა - მილის ან წყალგამტარი არმატურის ცალ მხარეს გაფართოებული ნაწილი („რასტრუბი“);

ნ) ღრეჩო - მანძილი კონსტრუქციის დეტალებს შორის;

ო) ჰიდრავლიკური გამოცდა - წყალგამტარი და წყალგამანაწილებელი ნაგებობების შემოწმება მასში სითხის (ძირითადად წყლით) შევსების შემდეგ;

პ) მეტანტენკი - ჩამონადენი წყლების ნალექის გადასამუშავებელი ნაგებობა; 4

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ჟ) სათვალთვალო ჭა - ჭა, რომელის დანიშნულებაა ქსელის დათვალიერება და გაწმენდა;

რ) ვარდნის ჭა - წყალარინების მილების გადაბმა ხდება ორ სხვადასხვა დონეზე, რადგან დიდია ბუნებრივი ქნობი.

ს) დიუკერი - საინჟინრო ნაგებობა, რომელიც ეწყობა მდინარეების და მშრალი ხევების კალაპოტის ქვეშ თხრილში;

ტ) აკვედუკი - მილსადენი, რომელიც ეწყობა მდინარეებს და მშრალ ხევების გადაკვეთისას ზედაპირულად ხიდებზე ან ხიმინჯებზე;

უ) ვანტუზი - წყალსადენის მილების ჩართვა-გამორთვისას ჰაერის გამომშვებ-ჩამკეტ და დამარეგულირებელი მოწყობილობა;

ფ) ტრასაისკატელი - ქსელის მაჩვენებელი აპარატი;

ქ) ფეროლუქსი - დამარხული ჭის მოსაძებნი და აღმოსაჩენი აპარატი;

ღ) ჰიდროლუქსი და კორელატორი - დაზიანების ადმომჩენი აპარატი;

ყ) ლოგერი - მილში წყლის წნევის ჩამწერ-გამზომი აპარატი;

შ) ვიდეოთვალი - წყალსადენ-წყალარინების მილების შიდა ვიზუალური დიაგნოსტირების აპარატი;

ჩ) რეგულატორი - წყალსადენის ქსელში წნევის მარეგულირებელი მოწყობილობა;

ც) მრიცხველი - წყლის ხარჯის გამზომი აპარატი.

2. წყალმომარაგების ისტორია

წყლის მოპოვება, გადამუშავება, მომხმარებლამდე ტრანსპორტირება და გადანაწილება რთული პრობლემაა.

წყალმომარაგების ბუნებრივი წყაროებიდან წყლის მოპოვებისთვის საჭიროა ჰიდროლოგიის, ჰიდროგეოლოგიის, ჰიდროტექნიკის და ბურღვის ტექნიკის ცოდნა. წყლის გადამუშავების, მისი გაწმენდის ტექნოლოგიის საკითხების გადაწყვეტა შეუძლებელია წყლის ქიმიის და ჰიდრობიოლოგიის ცოდნის გარეშე. წყლის მიწოდებისა და განაწილების სისტემების გაანგარიშებისათვის აუცილებელია ჰიდრავლიკის საფუძვლების ღრმა ცოდნა. გარდა ამისა, საინჟინრო ნაგებობების დაპროექტირებისთვის აუცილებელია ტოპოგრაფიის, გეოლოგიის, მანქანათა ნაწილების, ელექტროტექნიკის, ტუმბო-დანადგარების, სხვადასხვა საზომი ხელსაწყოების, ავტომატიკის და გამოთვლითი ტექნიკის ცოდნა. და ბოლოს, ნაგებობების მშენებლობის განხორციელება შეუძლებელია სამშენებლო დისციპლინის დაუფლების გარეშე.

ზემოთ ჩამოთვლილი დისციპლინების შესწავლა აუცილებელია, რათა ჩამოყალინდეს თანამშრომელი ფართო პროფილის ინჟინრად.

5

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ყველასთვის ცნობილია, თუ რაოდენ დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა და აქვს წყალს კაცობრიობის განვითარებისთვის და რამდენად მჭიდროდ არის დაკავშირებული იგ ადამიანის არსებობასთან. შესაბამისად, ქართულ ენაში არსებობს მთელი რიგი სიტყვებისა და გამოთქმებისა, რომლებიც ასახავენ ადამიანის გაჭივრებასა თუ სიხარულს დაკავშირებულია წყალთან - „საწყალი“, „მოწყალე“, „წყალწაღებული“, „მიწა-წყალი“ და სხვა.

წყალმომარაგების მიზნით პირველი ხელოვნური ნაგებობები ეწყობოდა ჯერ კიდევ 3000 წლის წინათ ჩვენ წელთაღრიცხვამდე (ეგვიპტე, ჩინეთი, ბაბილონი და სხვა). ეს იყო წყალშემკრები ჭები, საიდანაც წყლის ამოღება წარმოებდა წყალამწევი საშუალებებით - ჭოჭონაქის, ნორიოს და ოწინარების მეშვეობით. წყლის ტრანსპორტირება კი ხდებოდა როგორც არხების, ასევე მილსადენების საშუალებებით. ძირითადად გამოიყენებოდა თიხისა და ხის მილები, ხოლო უფრო მოგვიანებით - სპილენძისა და ტყვიის.

ძველი საბერძნეთისა და რომის იმპერიის აყვავების პერიოდში განხორციელებული იქნა წყალმომარაგების საკმაოდ დიდი ცენტრალიზებული სისტემები. წყლის მიწოდება ხორციელდებოდა თვითდენით, არხების საშუალებით. ხეობების გადაკვეთის ადგილებში ეწყობოდა ხიდი - აკვედუკები, რომელთა ნაწილი შემორჩენილია დღემდე და იმდროინრელი მაღალი საინჯინრო აზროვნების ნიმუშს წარმოადგენს.

ევროპაში პირველი ცენტრალიზებული წყალსადენების მოწყობა XII საუკუნით თარიღდება.

საქართველოში, უძველეს არქიტექტურული ძედლთა შორის, განსაკუთრებული ადგილი უკავია ჩვენი წინაპრების მიერ წყალმომარაგების მიზნით განხორციელებულ ნაგებობებს.

საქართველოს ტერიტორიაზე უძველეს დროში მრავლად არსებობდა წყაროს წყლის ბაზაზე განხორციელებული თვითდენითი წყალსადენები. ისინი, როგორც წესი, დასახლებულ ადგილებში ეწყობოდა საყოფაცხოვრებო მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად, ხოლო ციხესიმაგრეებსა და მონასტრებში სტრატეგიული თვალსაზრისითაც. ამ შემთხვევაში წყალსადენის ნაგებობები ხორციელდებოდა მტრისაგან შენიღბული. არ არის საქართველოში ციხესიმაგრე, რომელსაც არ ჰქონდა ადგილობრივი პირობების შესაბამისად აგებული საკთარი წყალსადენი. ყოველივე ეს, წყლის რესურსების ნაკლებობისა და რთულ რელიეფურ პირობებთან ერთად, ხელს უწყობდა ტექნიკური აზრის განვითარებას ამ დარგში.

ჩვ. წ.აღ. II საუკუნის ხანას განეკუთვნება გოხნარის, ბედენის, ჭივჭავის და სხვა ციკლოპური ქალაქების წყალსადენები, რომელთა ზოგიერთი ელემენტები დღემდეა შემორჩენილი და განცვიფრებას იწვევენ ნაგებობათა სირთულისა და მშენებლობის კულტურით.

ამავე პერიოდს განეკუთვნება საქართველოს უზველესი დედაქალაქის მცხეთის აკროპოლის ბაგინეთ-არმაზის ციხესიმაგრის წყალსადენის ნაშთები. წყალი კარსანის წყაროებიდან 3 კმ სიგრძის მილსადენით, რომელიც განხორციელებული იყო თიხის გამომწვარი მილებისაგან, თვითდენით მიეწოდებოდა ციხესიმაგრეს, ამასთან ტრასა ისე გონებამახვილურად იყო შერჩეული, რომ წყლის მოძრაობა ძალზე რთული რელიეფურ პირობებში წყალდენის მთელ სიგრძეზე იყო უდაწნეო.

ჩვ. წ. აღ. 325 წლით არის დათარიღებული ნაქალაქევის ციხის ე.წ. „ციხე გოჯის“ მშენებლობა, რომლის წყალმომარაგების მიზნით განხორციელებული იყო მიწისქვეშა ჰიდროტექნიკური ხასიათის ნაგებობა საიდუმლო გვირაბის სახით. განსაკუთრებით უნდა 6

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

აღინიშნოს გონიოს ციხის წყალსადენი. იგი აშენებულია ძველი და ახალი წელთაღრიცხვების მიჯნაზე. გათხრების შედეგად აღმოჩენილია შიგნიდან მოჭიქული კონუსური სახის თიხის მილები. შეერთება ხდებდა ერთი მილის განიერი მილის მეორე მილის შევიწროებული ნაწილზე ჩამოცმით. პირაპირების ამოვსება ხდებოდა კირის დუღაბის საშუალებით. მილსადენზე მოწყობილი იყო სასინჯი ჭები - თანგირები, რომლებიც მზადდებოდა თიხისაგან შემდგომი გამოწვით.

თამარ მეფის მოღვაწეობის პერიოდში საირიგაციო მშენებლობას განსაკუთრებული ყურადღება ექცეოდა. ამ პერიოდს განეკუთვნება ალაზნისა და სამგორის სარწყავი სისტემების მშენებლობა. აღსანიშნავია, რომ ამჟამინრელი ალაზნის სარწყავი სისტემის ტრასა თითქმის მთლიანად ემთხვევა თამარის დროინდელ ტრასას; ხოლო სამგორის სარწყავი სისტემის ტრასას მიყვება ნატახტარის წყალსადენის მილები.

რაიონულ ცენტრ თეთრი წყაროდან ჩრდილო-დასავლეთით 10 კმ-ის მანძილზე მდებაროებს თამარ მეფის საზაფხულო სასახლის „ნადარბაზევის“ წყალმომარაგება, რომელიც განხორციელებული იყო თვითდენით დაწნევიანი წყალსადენის სახით. ტრასა, რომლის სიგრძე 6 კმ-ს შეადგენდა, კვეთდა ხეობებს და გადიოდა ჩადაბლებულ ადგილებში, რიც გამოც მილსადენში იქმნებოდა 3 ატ.მ-მდე დაწნევა. იმისთვის, რომ შესაძლებელი ყოფილიყო ამ სირთულეების გადალახვა, წითელი თიხის კარგად გამომწვარი მილები გარშემორტყმული იყო კირის დუღაბის 6 სმ სისქის ფენით.

ანტონ ჭყონდიდელის ხელმძღვანელობით, 1202 წელს, მეტად რთულ რელიეფურ პირობებში აშენდა სხალთა - შიომღვიმის მონასტრის უნიკალური წყალსადენი. სხლთას ქედიდან წყალი 170 მ-ის სიმაღლიდან უნდა მიეწოდებინათ. ამის განხორციელება მხოლოდ ფოლადის მილების გამოიყენებით იყო შესაძლებელი, რაც იმ დროისათვის არ არსებობდა. კერამიკული მილებით კი წყლის მიწოდება ასეთი სიმაღლიდან, ასეთ რელიეფურ პირობებში მხოლოდ იმ დროისთვის განსაცვიფრებელი ტექნიკური ხერხების გამოყენებით იქნა შესაძლებელი. მშენებლობის მაღალ კულტურაზე მეტყველებს აგრეთვე ამავე წყალსადენის წყალმიმღები ნაგებობა, რომელიც ჰიდროლოგიური პირობებიდან გამომდინარე, სადრენაჟო გვირაბის სახით იყო განხორციელებული.

ძალიან საინტერესოა კლდეში ნაკვეთი ქალაქის, ვარძიის (XII ს) წყალსადენი. წყალმიმღები ნაგებობა, რომელიც მდებარეობდა სოფ. ზემო ვარძიაში, არ არის შემონახული. წყალსადენის ტრასა კი, რელიეფური პირობების გამო, 3.5. კმ მანძილზე გადის კლდეში გამოკვეთილ გვირაბში, რომლის სიგანე არის 0.8 მ, ხოლო სიმაღლე 1.6 მ. რაც იძლეოდა გვირაბში ადამიანის გადაადგილების საშუალებას. მასში განლაგებული კერამიკული მილების დასათვალიერებლად. საყურადღებოა ამ წყალსადენის ჰიდრავლიკური გაანგარიძების სიზუსტე და მშენებლობაში გამოყენებული ხერხები.

საქართველოში 25 ათასზე მეტი ისტორიული ზეგლია ეკლესიების, საყდრების, მონასტრების, ციხესიმაგრეების და სხვათა სახით, რომელთა უმეტესობას გააჩნდა საკუთარი წყალმომარაგების სისტემები წყაროების კაპტაჟით, მილსადენებით და სხვა ხელოვნური ნაგებობებით. მაგრამ ეს ძეგლები მათ წყალმომარაგების თვალსაზრისით დღემდე თითქმის არ არის შესწავლილი.

ქ. თბილისის წყალმომარაგების ძირითად წყაროს უძველეს დროში წარმოადგენდა ქალაქის ტერიტორიაზე არსებული წყაროები. მაგრამ იმის გამო, რომ ისინი მაღალი მარილიანობით ხასიათებოდნენ, სულ უფრო ფართოდ ხდებოდა ხევის წყლების

7

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

გამოყენება, ვინაიდან მათი ხარისხი მდინარე მტკვართან შედარებით უკეთესი იყო. გარდა ამისა, ხევის წყლებისა და წყაროების გამოყენებისას შესაძლებელი იყო თვითდენითი წყალსადენის მოწყობა.

ერთიანი წყალსადენის მოწყობა მაშინდელ პირობებში არ ხერხდებოდა, ამიტომ ქალაქი სხვადასხვა ადგილას მდებარე მცირე დებეტიანი წყაროებითა და ხევის წყლებით იკვებებოდა. აკმაყოფილებდა მხოლოდ ცენტრალური ნაწილის მოსახლეობას. XIX საუკუნის დასაწყისში თბილისში მოქმედებდა 5 მცირე დებეტიანი წყალსადენი, რომელთა ჯამური წარმადობა შეადგენდა 250 მ3/დღ.ღ.-ში ანუ 4 ლ/დღ.ღ. ერთ სულ მოსახლეზე.

ქალაქის ინტენსიურ ზრდასთან ერთად იზრდებოდა მოთხოვნილება წყალზე, რომლის დაკმაყოფილება მცირე დებიტიან წყაროებს და ხევებს აღარ შეეძლოთ, ამიტომ ქალაქი იძულრებული შეიქმნა მიემართა მტკვრის მღვრიე წყლისთვის. თავდაპირველად მდინარე მტკვარის წყალს ეზიდებოდნენ ხის კასრებით და ტყავის ჭურჭლით „თულუხებით“, რაც საკმაოდ ძვირი ჯდებოდა. გარდა ამისა, ბაქტერიოლოგიური თვალსაზრისით, მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობა წყალს უვნებელყოფდა შაბის საშუალებით, მაინც ძალზე საშიში იყო.

1862 წელს ყორღანოვის მიერ აშენებული იქნა ქალაქის პირველი ცენტრალიზებული წყალსადენი მდინარე მტკვარის ბაზაზე. წყალმიმღები მოწყობილობა იყო ვერის ხიდთან, საიდანაც წყალი, პრიმიტიული საშუალებებით გაწმენდის მერე, ორთქლის ძალაზე მომუშავე დგუშიანი ტუმბოებისა და თუჯის მილსადენით 32 მ-ის სიმაღლეზე მიეწოდებოდა ორსექციან ხის რეზერვუარს. აქედან წყალი 6 კმ სიგრძის ქსელით თვითდინებით მიეწოდებოდა ქალაქის 33 ქუჩას. ამ წყალსადენმა 1888 წლამდე იარსება.

1887 წელს ექსპლუატაციაში შევიდა ავჭალის წყაროების ბაზაზე მოქმედი ე.წ. ავჭალის წყალსადენი, რომელიც წყალს 70 ლ / წმ რაოდენობით აწვდიდა ქალაქს. შემდგომ წყალზე მოთხოვნილების გაზრდასთან დაკავშირებით დაემატა მტკვრის წყალი, ჯერ 130 ლ/წმ რაოდენობით, ხოლო შემდგომ მისი წყალმადობა 250 ლ/წმ-მდე გაიზარდა.

ავჭალის წყალსადენი 46 წლის მანძილძე, თბილისის წყალსადენის ერთადერთ ცენტრალიზებულ სისტემას წარმოადგენდა.

XIX საუკუნის ბოლოს წყალმომარაგების გაუმჯობესების მიზნით, ყურადრება გამახვლიდა მდინარე არაგვის ფელტრატებზე - ნატახტარისა და ბულაჩაურის მიწისქვეშა წყაროებზე. არაგვის ხეობაში საძიებო სამუშაოებს ფრანგი და გერმანელი სპეციალისტები აწარმოებდნენ.

1929-1988 წლებში აშენდა და ექსპლოატაციაში გაეშვა:

ნატახტრის წყალსადენი - 1929-1936 წწ; ორთაჭალის წყალსადენი 1944 (ამ ეტაპზე აღარ ფუნქციონირებს); ბულაჩაურის წყალსადენი - 1952 – 1954 წწ; სამგორის სათავო ნაგებობა - 1952-1959 წწ; საგურამოს წყალსადენი - 1960 წ; მუხრანისა და მუხრანის ველის არტეციული ჭები - 1976-1982 წწ; ჟინვალის ჰიდროკომპლექსი - 1985 წ; ღრმაღელის სათავო ნაგებობა - 1985-1988 წწ.

8

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

3. წყალმომარაგების წყაროებითბილისის წყალმომარაგების ძირითადი წყაროებია მდინარე არაგვი და მისი ფილტრატები, რომლის მეშვეობით "ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი" დედაქალაქის მოსახლეობის უწყვეტად ამარაგებს სასმელი წყლით.

4. წყალმომარაგების ობიექტები4.1 ჟინვალის წყალსაცავი

ჟინვალის ჰიდროკომპლექსის შემადგენელი ნაწილი. მდებარეობს მდინარე არაგვზე, სოფელ ანანურსა და დაბა ჟინვალს შორის. მოწყობილია 102 მ სიმაღლის მიწის კაშხალი, რომელიც ქმნის 500 მლნ. მ3 მოცულობის წყალსაცავს. მისი დანიშნულებაა თბილისის სასმელ-სამეურნეო წყლით მომარაგება, რაც ხორციელდება 42კმ-იანი 5,5მ დიამეტრის მქონე გვირაბით, 12მ3/წმ წყლის ოდენობით. სამგორის რაიონისთვის სარწყავი წყლის მიწოდება. ექსპლუატაციაში გაიშვა 1985 წელს.

9

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

4.2 ბოდორნის საბუფერო აუზი

ჟინვალის ჰიდროკომპლექსის შემადგენელი ნაწილი. მდებარეობს ჟინვალის კაშხლის ქვედა ბიეფში, მოცულობით - 1.0 მლნ მ3. აქედან წყლის გარკვეული ნაწილი მიედინება მდ. არაგვის კალაპოტში, ნაწილი - კვებავს მუხრანისა და საგურამოს სარწყავ სისტემას, ხოლო ნაწილი - მაგისტრალური წყალდენით მიემართება თბილისის წყალმომარაგების უზრუნველსაყოფად

4.3 ბულაჩაურის წყალსადენი

განთავსებულია მდ. არაგვის მარჯვენა და მარცხენა სანაპიროზე, 242 ჰექტარ ფართობზე. მისი დებიტი, საშუალოდ, 3000 ლ/წმ შეადგენს. აქედან 2000 ლ/წმ წყალი თვითდინებით მიეწოდება თბილისს, ხოლო 1000 ლ/წმ გადაიქაჩება საგურამოს წყალსადენის სამიჯნე კამერაში. წყლის ხარისხის კონტროლის მიზნით, ბულაჩაურში ფუნქციონირებს ქიმიური ლაბორატორია. წყალსადენი 1951 წელს გაიშვა ექსპლუატაციაში.

4.4 ჭოპორტ-მისაქციელის წყალსადენიმდებარეობს მდ. არაგვის მარჯვენა და მარცხენა სანაპიროზე და მოიცავს 975 ჰექტარს. დებიტი, საშუალოდ, შეადგენს 1300 ლ/წმ და თვითდინებით შეედინება საგურამოს სამიჯნე კამერაში. წყალსადენი 1962 წელს გაიშვა ექსპლუატაციაში.

10

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

4.5 ნატახტრის წყალსადენიპირველი უნიკალური სიფონური წყალსადენი, 1300 ლ/წმ. დებიტით. ექსპლუატაციაში გაიშვა 1933 წელს. მდებარეობს მდ. არაგვის მარჯვენა სანაპიროზე და მოიცავს 250 ჰექტარს. აქედან წყალი თვითდენით მიეწოდება თბილისს.

4.6 ნატახტრის ახალი წყალსადენი

დებიტი, საშუალოდ, შეადგენს 900 ლ/წმ და შუალედური ტუმბოს მეშვეობით შეედინება საგურამოს სამიჯნე კამერაში. ნატახტრის ახალი წყალსადენი 1982 წელს გაიშვა ექსპლუატაციაში.

4.7 მუხრანის ველის არტეზიული წყალსადენი

მდებარეობს თბილისი-ყაზბეგის გზის მარჯვენა მხარეს და მოიცავს 151 ჰექტარს. წარმოადგენს 55 ჭაბურღილის ერთიანობას. ამჟამად მოქმედია 35 ჭაბურღილი, რომელიც იძლევა 1225 ლ/წმ წყალს და შეედინება ნატახტრის სამიჯნე კამერაში. მუხრანის ველის არტეზიული წყალსადენი 1980 წელს ამოქმედდა.

11

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

4.8 სამგორის სათავო ნაგებობასაერთო ფართი 3000 მ2-ია, წარმადობით - 5.0 მ3/წმ. ტერიტორიაზე განთავსებულია 50 ფილტრი, 6 მიწისქვეშა რეზერვუარი, სამი სატუმბო სადგური. სამგორის წყალსადენის I რიგი 500 ლ/წმ წარმადობით, ექსპლუატაციაში გაიშვა 1957 წ. ხოლო იმავე წარმადობის II რიგი - 1959 წელს. 1963 წელს საფილტრო სადგურის სიმძლავრე აყვანილ იქნა 2.0 მ3/წმ-მდე. ხდება ნედლი წყლის მრავალჯერადი დამუშავება-ფილტრაცია, შემდეგ კი გაუვნებელყოფა ქლორით. წყლის ხარისხის კონტროლის მიზნით, სამგორში ფუნქციონირებს ცენტრალური ქიმიური ლაბორატორია.

4.9 ღრმაღელის სათავო ნაგებობაჟინვალის ჰიდროკომლექსის შემადგენელი ნაწილი, წარმადობით 5.0 მ3/წმ. სანიტარული ზონის ტერიტორიაზე განთავსებულია 4 რეზერვუარი. საფილტრე სადგურში გამართულია კოაგულირებისა და ქლორირების ხაზები. სადგური ტექნოლოგიური პროცესების, ასევე შესრულების დონის მიხედვით წარმოადგენს თანამედროვე ტიპის ნაგებობათა ერთიანობას. ხდება ნედლი წყლის მრავალჯერადი დამუშავება-ფილტრაცია, შემდეგ კი გაუვნებელყოფა ქლორით. ღრმაღელის გამწმენდი ნაგებობა 1985 წლიდან ფუნქციონირებს. აქვე მოქმედებს ცენტრალური ქიმიურ-მიკრობიოლოგიური ლაბორატორია.

12

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

5 წყალმომარაგებასასმელი წყალი ყოველდღიური მოხმარების სასიცოცხლო მნიშვნელობის პროდუქტია, რომლის შექმნა-დამუშავებასა და მომხმარებლამდე მიწოდებას დიდი შრომითი და მატერიალური რესურსი ხმარდება. 

5.1 დედაქალაქის წყალმომარაგების ოთხი ძირითადი საფეხური

ეს საფეხურებია: ∙ წყალაღება∙ წყლის ხარისხის სტანდარტამდე დაყვანა∙ წყლის ტრანსპორტირება∙ მომხმარებლებზე განაწილება.

არსებობს წყალმომარაგების ორი ტიპის წყარო - მიწისქვეშა და ზედაპირული. ნედლი წყლის ხარისხის გამო, პრიორიტეტულია მიწისქვეშა წყალაღება. თბილისის წყალმომარაგების სისტემა იყენებს ორივე ტიპს. მიწისქვეშა წყლების მიღება ხდება მდინარე არაგვის ხეობაში, ხოლო ზედაპირული წყალაღება ხორციელდება ჟინვალის წყალსაცავიდან და, ნაწილობრივ, თბილისის ზღვიდანაც (სარეზერვო დანიშნულება), ღრმაღელესა და სამგორის სათავო ნაგებობების საშუალებით.წყლის ხარისხის სტანდარტამდე დაყვანის შემდეგ ხდება მისი ტრასპორტირება და დაგროვება სარეგულაციო რეზერვუარებში. დედაქალაქის ტერიტორიაზე განთავსებულია 300 000 მ2 ტევადობის რეზერვუარი, მძლავრი სატუმბო სადგურები, ადგილობრივი წნევის მარეგულირებელი სადგურები და წნევის რეგულატორები, რომელთა საშუალებით,თბილისის მასშტაბით, სასმელი წყლის ნაკადებისა და წყლის წნევის რეგულირება ხდება.დედაქალაქში შემოსული წყალი კიდევ ერთხელ გადის დამუშავება-ფილტრაციის სრულ ციკლს და წყალსადენის 3000 კმ-იანი ქსელით უბნებზე ნაწილდება, საიდანაც, უშუალოდ მომხმარებელთა ონკანებამდე მის მიწოდებას 1000 ტუმბო უზრუნველყოფს. 

5.2 წყალმომარაგების სისტემები და სქემები5.2.1 წყალმომარაგების ცენტრალიზებული სისტემები.

წყალმომარაგების სისტემის მიზანია მიაწოდოს წყალი მოხმარებელს საჭირო რაოდენობით და საჭირო დაწნევით. სხვადსხვა მომხარებლის მიერ წყალი სხვადასხვა მიზნით იხარჯება. ამიტომ ხარჯი შეიძლება დაყოფილი იქნეს ძირითად სამ კატეგორიად:

1) წყლის ხარჯი სასმელი - სამეორნეო მიზნებისთვის. ამ კატეგორიაში შედის ყველა ხარჯი დაკავშირებული ადამიანის ყოფაცხოვრებასთან. კერძოდ, წყურვილის მოსაკლავად, საკვების მოსამზდებლად, დასაბანად, გასარეცხად და სხვა პირობების შესაქმნელად. ამავე კატეგორიაში შედის წყლის ხარჯი, რომელიც საჭიროა დასახლებული ადგილის კეთილმოწყობისათვის (ქუჩების მორეცხვა, მწვანე ნარგავების მოვლა და სხვა) და იქ არსებული საყოფაცხოვრებო

13

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

კულტურულ-საგანმანათლებლო, სამკურნალო, სპორტული და სხვა ნაგებობისათვის.

2) წყლის ხარჯი ტექნოლოგიური მიზნებისთვის სამრეწველო საწარმოში, ენერგეტიკულ ობიექტებზე, ტრანსპორტზე, სოფლის მეორნეობაში და სხვა. (პროდუქციის დასამზადებლად, ნედლეოლის გასარეცხად, დანადგარის გასაგრილებლად, ორთქლის გამომუშავებისთვის და ა.შ.)

3) წყლის ხარჯი ხანძარსაწინააღმდეგო მიზნებისთვის ანუ წყალი, რომელიც გამოიყენება ხარისხის ჩასაქრობად.

როგორც წესი, სასმელ-სამეურნეო წყლის ხარისხისადმი მოთხოვნილება გაცილებით მკაცრია, ვიდრე მოთხოვნილება, რომელიც წაეყენება სამრეწვენლო საწარმოს ტექნიკური მიზნებისთვის საჭირო და განსაკუთრებით ხანძარსაწინააღმდეგო წყალს. სასმელი წყალი უნდა იყოს უვნებელი, არ უნდა შეიცავდეს ავადმყოფობის მატარებელ ბაქტერიებს, იყოს გამჭირვალე, უსუნო და უფერო. რაც შეეხება სამრეწველო საწარმოებს მათი მოთხოვნილება წყლის ხარისხისადმი სხვადასხვაგვარია. მაგალითად, კვების მრეწველობის საწარმოთათვის იგი უნდა იყოს სასმელ-სამეურნეო წყლის ხარისხის: ორთქლის ქვაბებისათვის და დანადგარების გასაგრილებლად გამოყენებული, წყალი უნდა შეიცავდეს რაც შეიძლება ნაკლებ მარილებს; წყალი, რომელიც გამოიყენება საფეიქრო მრეწველობაში: არ უნდა შეიცავდეს რკინის მარილებს. რაც შეეხება ხანძარსაწინააღმდეგო წყალს, იგი შეიძლება იყოს პრაქტიკულად ნებისმიერი სახის.

იმის და მიხედვით, თუ როგორ ხდება წყლით მოსამარაგებელი ობიექტების ცალკეული კატეგორიის მომხმადებლის დაკმაყოფილება, არჩევენ წყალმომარაგების სამ სისტემას:

1) გაეთიანებული, როდესაც სამივე კატეგორიის (სასმელ-სამეურნეო, მათ შორის სარწყავი, საწარმოო და ხანძარსაწინააღმდეგო) წყლის მიწოდება ხდება ერთი ანუ ერთიანი სისტემით.

2) განცალკავებული, როდესაც გვაქვს ორი ერთმანეთისგან დამოუკიდებელი წყალმომარაგების სისტემა. ერთ ემსახურება, სასმელი-სამეორნეო, ხოლო მეორე - სამრეწველო მიზნებს. რაც შეეხება ხანძარსაწინააღმდეგო წყალმომარაგებას და მორწყვას (ან ერთი ან მეორე ან ორივე ერთად) შეიძლება დაეკისროს ან პირველ, ან მეორეს. უმრავლეს შემთხვევაში დასახლებული ადგილების წყალმომარაგების სისტემებში იგი ეკისრება სასმელ-სამეორნეო წყალსადენებს, რადგან როგორც წესი, ამ სისტემის წსელი უფრო განვითარებულია და მიყვანილია ყველგან, სადაც კი საჭიროა ხანძარსაწინააღმდეგო წყალი. შესაძლაბელია, აგრეთვე გვქონდეს სამი ერთმანეთისგან დამოუკიდებელი სისტემაც. მაგალითად, სასმელ-სამეურნეო, საწარმოო და სარწყავი სისტემები.

3) ნახევრად განცალკევებული ეწოდება ისეთ სისტემას, როდესაც გვაქვს ერთმანეთისგან დამოუკიდებელი სასმელ-სამეურნეო და სამრეწველო წყალსადენები, რომელთაც გააჩნია საერთო წყალმომარაგების წყარო და სათავე ნაგებობა. რაც შეეხება ხანძარსაწინააღმდეგო და სარწყავ მიზნებს იგი მიზანშეწონილობის მიხედვით, ეკისრება ან სასმელ-სამეურნეოს ან სამრეწველო წყალმომარაგების სისტემას.

14

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

5.2.2 წყალსადენის კლასიფიკაცია სხვადასხვა მაჩვენებლით

წყალსადენის კლასიფიკაცია შეიძლება მოხდეს შემდეგნი მაჩვენებლებით:

დანიშნულების მიხედვით:

ა) სასმელ-სამეურნეო წყალსადენი, რომელიც წყალს აწვდის მოსახლეობას და სამრეწველო და საზოგადოებრივი დანიშნულების ობიექტებს სასმელ-სამურნეო და კომუნალური მიზნებისთვის.

ბ) სამრეწველო-საწარმოო წყალსადენები, რომლებიც ძირითადად ემსახურებიან წარმოების ტექნოლოგიურ პროცესებს.

გ) ხანძარსაწინააღმდეგო წყალსადენები, რომელთა დანიშნულებაა ხანძრის ადგილას მიაწოდოს საჭირო წყალი.

დ) სარწყავი წყალსადენები, რომელთა დანიშნულებაა მიაწოდოს წყალი ქუჩებისა და მიოდნების მორეცხვას და მწვანე ნარგავების მოსარწყავად.

ე) სამშენებლო მოედნის წყალსადენები, რომლებიც ეწყობა დროებით, რომელიმე ობიექტის მშენებლობის პროცესში.

ვ) სპეციალური დანიშნულენის წყალსადენები, რომელსაც განეკუღვნება რკინიგზის, სასოფლო-სამეორნეო და სხვა დანიშნულების წყალსადენები.

სათავიდან წყლის მიწოდების ხერხის მიხედვით:

ა) თვითდენითი წყალსადენები, როდესაც სათავიდან ქსელამდე და საერთოდ მომხმარებლამდე წყალი თვითდინებით მიეწოდება გრავიტაციული ძალის გავლენით;

ბ) წყლის მექნიკური წესით მიწოდება, როდესაც წყალი მიეწოდება ტუმბოებით, პნევმატური დანადგარების ან სხვა ჰიდრავლიკური მანქანების გამოყენებით.

გ) შერეული ტიპის წყალსადენები, როდესაც წყალსადენის ნაწილი მუშაობს მექანიკური წესით< ხოლო ნაწილი - თვითდებით.

დაწნევის სიდიდის მიხედვით:

ა) დაბალწნევიანი წყალსადენები, როდესაც დაწნევა ხიხტემაში არ აღემატება 10 ატმოსფეროს.

ბ) მაღალწნევიანი წყალსადენები, როდესაც სისტემაში საწნევები 10 ატმ-ზე მედია და ზოგჯერ 30-40 ატმოსმეტოსაც და მეტსაც აღწევს.

15

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

წყალმომარაგების წყაროს მიხედვით:

ა) გრუნტის წყლაბის წყალსადენები, როდესაც იკვებებიან მიწისქვეშა წყლების ბაზაზე, როგორიცაა: არტეზიული, სუბარტეზიული და უდაწნეო მიწისქვეშა წყლები, მდინარის ფილტრატები, კარსტული ან კონდენციური წარმოშობის წყლები, წყაროები და სხვა.

ბ) ზედაპირული წყლების წყალსადენები, რომელთა კვების წყაროს წარმოადგენს მდინარები, წყალსაცავები, ტბები და ზოგჯერ ზღვები და ოკეანებეი.

წყალმომარაგების ობიექტების რაოდენობის მიხედვით:

ა) ინდივიდუალური წყალსადენები, როდესაც ერთი ან რამდენიმა წყალმომარაგების სისტემა ემსახურება ერთ ობიექტს, ერთ ქალაქს, ერთ დასახლებულ ადგილას, ერთ საწარმოს და ა.შ.

ბ) ჯგუფური წყალსადენები, როდესაც ერთი ან რემდენიმე წყალმომარაგების სისტემა გაერთიანებული და წყლით მოასამარაგებელ რამდენიმე ობიექტს ემსახურება.

გ) რაიონული წყალმომარაგების სისტემები, როდესაც წყალმომარაგების ერთი ან რამდენიმე სისტემა მთელ რეგიონს ემსახურება.

შესაძლებელია წყალსადენის სისტემების კლასიფიკაციო კიდევ სხვა ნიშნის მიხედვითად მოხდეს, მაგალითად, კომპლექსური წყალსადენები, როდესაც წყალსადენის სისტემა (მისი სათავე ნაგებობა) ამავე დროს ემსახურება ენერგეტიკულ მიზნებს და სხვა.

5.3 ქსელი და განაწილების სისტემა

სათავო ნაგებობებზე მოპოვებული და წყალდენების საშუალებით მიწოდებული წყლის განაწილება მომხმარებელთა შორის ქსელების საშუალებით ხდება.თბილისის წყალსადენის ქსელის სიგრძე, დიამეტრით 13 მმ-დან და 1400 მმ-მდე, თითქმის 3000 კმ-ია. ქსელების განშტოებები, უმეტესად, მოწყობილია ფოლადის მილებით. წყალდენების და მაგისტრალური ქსელების 35% თუჯისაა და 65% კი - ფოლადის. ბოლო პერიოდში, მასიურად მიმდინარეობს მაღალი ხარისხის პოლიეთილენის მილების მონტაჟი.ქსელების მოწყობას, რამაც ქალაქში წყლის რაციონალურად განაწილება უნდა უზრუნველყოს, კომპანიის მხრიდან უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება. ეს პრობლემა დიდი ქალაქებში და, მითუმეტეს ისეთ ქალაქში, როგორიც თბილისია, განსაკუთრებული სიმწვავით იჩენს თავს. თბილისისთვის დამახასიათებელი მთაგორიანი რელიეფის გამო, მის უდაბლეს და უმაღლეს ნიშნულებს შორის სხვაობა 1000 მეტრამდე აღწევს, ამიტომ, თბილისის წყალსადენის ქსელები 5 ვერტიკალური ზონისგან შედგება.

16

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

5.4 რეზერვუარები და სატუმბო სადგურები

თბილისის ნორმალური წყალმომარაგებისთვის ქალაქის სხვადასხვა რაიონში და სხვადასხვა ნიშნულზე, 35 ადგილზე, განთავსებულია 86 სამარაგო რეზერვუარი (საერთო მოცულობით 317 000 მ3).ყველა რეზერვუარი რკინაბეტონისაა, მრგვალი ან ოთხკუთხა ფორმის და მიწის ქვეშაა განთავსებული. ეტაპობრივად მიმდინარეობს რეზერვუარების ნაწილის რეაბილიტაცია."ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი" ექსპლუატაციას უწევს 141 ადგილობრივ წნევის გამაძლიერებელ სატუმბო სადგურს, რომელშიც დამონტაჟებულია 4 კვტ-დან 75 კვტ-მდე ძრავები. ამჟამად, 70 სატუმბო სადგური მთლიანად რეაბილიტირებულია და აღჭურვილია უახლესი ტიპის ავტომატური მართვის ტუმბო-აგრეგატებით, დანარჩენის რეკონსტრუქცია კი გეგმურად მიმდინარეობს.

ქ.თბილისის წყალსადენის სიტუაციური სქემა

17

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

6. წყალარინება

თბილისის წყალარინების (კანალიზაცია) ქსელების მშენებლობა 1835 წელს დაიწყო. ძირითადად, გამოიყენებოდა აგურის კოლექტორები, რომელშიც ჩაედინებოდა როგორც სამეურნეო-ფეკალური წყლები, ასევე ატმოსფერული ნალექები და იღვრებოდა მდ. მტკვარში.დღეისთვის, თბილისის წყალარინების ქსელები, დიამეტრით 150-დან 1200 მმ-მდე, მოწყობილია აგურის თაღოვანი, ბეტონის, რკინაბეტონის, კერამიკის, თუჯის, აზბოცემენტის და პოლიეთილენის მილებისაგან. წყალარინების სისტემა თვითდინებით მუშაობს.

ქსელების საერთო სიგრძე შეადგენს 1600 კმ-ს:  1000 კმ - ქუჩის ქსელი  600 კმ - შიდაკვარტალური და ეზოს ქსელები.

მთავარი გამყვანი კოლექტორის სიგრძე 72 კმ-ია. მისი საშუალებით ჩამდინარე წყლები გარდაბნის გამწმენდ ნაგებობამდე მიდის. მთავარ გამყვან კოლექტორზე ფუნქციონირებს 42 გამყოფი საკანი.

მტკვარზე მოწყობილია 5 დიუკერი – ავჭალის, დიდუბის, მეტეხის, მდ. გლდანულის და მდ. დიღმულის. გარდაბნის გამწმენდი ნაგებობის წარმადობაა 1,0 მლნ. მ3 დღ/ღ-ში.

18

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

კომპანია აქტიურად ახორციელებს მასშტაბურ პროექტს, სახელწოდებით "GWP მდინარე მტკვრის სისუფთავისთვის". პროექტის ფარგლებში უკვე დასრულებულია მთავარი გამყვანი საკანალიზაციო კოლექტორის დიუკერის მონაკვეთის რეაბილიტაცია; გრძელდება თბილისის ქუჩების წყალარინების ქსელების რეკონსტრუქცია და ასევე სრულდება, თბილისის მასშტაბით, წყალარინების ქსელების სანიაღვრე ქსელებისგან განმხოლოების სამუშაოები.

7 ზეინკალ-სანტექნიკოსი

ა . საქმიანობა ზეინკალ სანტექნიკოსი არის წყალსადენისა და კანალიზაციის სისტემებისა და სანტექნიკური მოწყობილობის მონტაჟის, დემონტაჟისა და რემონტების სპეციალისტიბ. პროფესიის თავისებურებები ზეინკალ-სანტექნიკოსი ახორციელებს სამშენებლო, სარეკონსტრუქციო და სარემონტო სამუშაოებს სხვადასხვა დანიშნულების ობიექტებზე, ამონტაჟებს წყალსადენისა და კანალიზაციის სისტემებდა და სანტექნიკურ მოწყობილობებს.ასევე აწარმოებს დაზიანებული სანტექნიკიურ გაყვანილობების მილებისა და მოწყობილობების რემონტსა და დემონტაჟს.სანტექნიკოსის სპეციალიზაციებიდან გამომდინარე აუცილებელია ზეინკალ-სანტექნიკოსმა იცოდეს შენობის უსაფრთხოების წესები, რადგან ეს სამუშაო ითხოვს დიდ ყურადღებასა და დადგენილი წესების დაცვას.ზეინკალ-სანტექნიკოსის პროფესიულ დაავადებად ითვლება ხელების ავადმყოფობა, რადგან ძირითადად ხელით და ხელსაწყოების გამოყენებით უწევს მუშაობა. ზეინკალ-სანტექნიკოსს აუცილებლად უნდა ეკეთოს სპეციალური 19

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ხელთათმანი. ზეინკალ-სანტექნიკოსს შესაძლოა მოუწიოს ფორსაჟორსა და სტრესულ სიტუაციებშიმუშაობა, ხანგრძლივი დროის განმავლობაში ფეხზე დგომა, ხშირი სიარული.გ. მნიშვნელოვანი თვისებები და მახასიათებლები ტექნიკური გონება, ტექნიკისადმი სიყვარული, ხელებით მუშაობა, პასუხისმგებლობის გრძნობა, მოწესრიგებულობა, კარგი მხედველობა, კარგი მეხსიერება, კონცენტრირებისა და დაკვირვების უნარი, დისციპლინა, ფიზიკური ძალა და ამტანობა.დ. ცოდნა და უნარი უნდა იცოდეს მათემატიკისა და ხაზვის, ასევე მასალათმცოდნეობის საფუძვლები. აუცილებელია ხელებით, ხელსაწყოებითა და დაზგებზე ერთდროულად მუშაობის უნარი.ე. სამუშაო ადგილი ზეინკალ-სანტექნიკოსი შეიძლება დასაქმდეს ნებისმიერ სახელმწიფო ან კერძო საწარმო-დაწესებულებაში, რომლის საქმიანობა დაკავშირებული იქნება შენობა-ნაგებობის შიგა და გარე წყალსადენისა და წყალარინების სისტემების მშენებლობასთან.

ვ. პროფესიული მოვალეობა -სანტექნიკურ-საზეინკლო ოპერაციების შესრულება;-სამშენებლო-სანტექნიკური სქემების შედგენა;-დასახლებულ ადგილებსა და შენობების გარე წყალმომარაგების ქსელების მოწყობა;-შიდა წყალსადენი სისტემების მონტაჟი;-წყალმზომის ხელსაწყოების კვანძების აწყობა და მონტაჟი;-ურდულებისა და რეგულატორების მონტაჟი, ჭების მონტაჟი;-ავარიული წყალსადენის ქსელების დემონტაჟი და აღდგენა;-დაზიანებული წყალსადენის მილზე დაზიანების ადგილის შეკეთება;-წყალარინების გარე ქსელების სისტემის მოწყობა შიდა წყალარინება;-დაზიანებული წყალარინების ქსელზე დაზიანებული ადგილის შეკეთება და ქსელის აღდგენა;-შრომის უსართხოებისა და საწარმოო სანიტარიის დაცვა;-პროფესიული განვითარებისათვის ზრუნვა;

20

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ზ . პროფესიული ცოდნა და უნარები -ინსტუმენტების, მოწყობილობებისა და დანადგარების შერჩევა და მათი გამოყენება. ასევე მასალების შერჩევა და მათი დამუშავება საჭიროების მიხედვით;-შიდა და გარე წყალგაყვანილობებისა და წყალარინების სქემის წაკითხვა და შედგენა;-პლასტმასის მილების შეერთების ტექნოლოგია და მათი დამონტაჟება;-ჩამკეტი, მარეგულირებელი და დამცველი არმატურის მოწყობის წესი და მათი დამონტაჟება;-წყალდამხარჯი ხელსაწყოები და მათი დამონტაჟება;-ქსელზე ჭების მოწყობისა და წყალმზომი კვანძის მოწყობა და დამონტაჟება;-სუფთა წყლის საწნეო-მარეგულირებელი რეზერვუარები და რეზერვუარებზე სხვადასხვა ტიპის მოწყობილობების დამონტაჟება;-სატუმბო დანადგარების, ხანძარსაწინააღმდეგო და სარწყავი წყალსადენის დამონტაჟება;-მილებისა და ამატურის საიზოლაციო სამუშაოების ჩატარება;-მილების შემოწმების, გარეცხვისა და გაწმენდის სამუშაოების ჩატარება;-გარე წყალსადენი ქსელიდან შენობაში შემყვანი მილის მოწყობისა და გარე წყალსადენის ქსელთან დაერთება;-წყალარინების (შიდა და გარე) სისტემების ძირითადი ელემენტების გარჩევა;-ბეტონის, რკინა-ბეტონის, კერამიკული, პლასტმასისა და გოფრირებული მილების შეერთების ტექნოლოგია და შეერთების საუშაოების შესრულება;-შეუძლია წყალარინების ქსელზე სათვალთვალო ჭებისა და გამყოფი კამერების მოწყობა;-მილსადენებისა და კოლექტორების შემოწმება და გაწმენდა;-სანიტარულ-ტექნიკური სამუშაოებია წარმოების დროს უსაფრთხოების წესების, ელექტროუსაფრთხოებისა და ხანძარსაწინააღმდეგო ნორმების დაცვა;-წყალმომარაგებისა და წყალარინების სამშენებლო ნორმები და წესები და ამ ნორმებისა და წესების დაცვა;-ინდივიდუალური დამცავი საშუალებების შერჩევა და გამოყენება;-პირველადი დამედიცინო დახმარების აღმოჩენა.მოცემული სახელმძღვანელოს მიზანია დაეხმაროს თანამშრომელს ზეინკალ-სანტექნიკოსის მოვალეობის და საქმიანობის თუ უნარ-ჩვევების ათვისებაში.

21

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

7.1 საქმიანობისთვის საჭირო სამუშაო იარაღები, ხელსაწყოები, მოწყობილობები, დანადგარები, აპარატურა, მექანიზმები და ტრანსპორტი.

1. ხელით სამუშაო იარაღები: -ბარი, ნიჩაბი, წერაქვი, ძალაყინი, თოხი, ურო, ხერხი;2. სამტვრევი, სატკეპნი და საფრეზი იარაღბი - სამტვრევი პნევმო ან ელექტრო ჩაქუჩი (პორფერატორი);- არამექანიზირებული ხელით სატკეპნი იარაღები (ბარი, ნიჩაბი, ხის სატკეპნი)- მექანიზირებული ხელით სატკეპნი იარაღები (ვიბროსატკეპნი „კენგურო“);- ხელის საგორავებელი „ხელის კატოკი“;- მექანიზირებული თვითმავალი სატკეპნი „კატოკი“;-ფრეზი;-ელექტრო ხერხი;-ტუმბო;-გენერატორი.

3. მექანიზმები და ტრანსპორტი -ექსკავატორები (სხვადასხვა მოცულობის (პატარა, საშუალო, დიდი) ციცხვით (ჩამჩით));-ექსკავატორები (სამტვრევი ჩაქუჩით, „კოდალით“);-მუხლუხებიანი ექსკავატორი;-მილსაზიდი (ტრაილერი);-თვითმცლელები;-ავტოამწე;-„ბობკატი“;4. მილების გადასაბმელი აპარატურა: -პირაპირა შესადუღებელი უნივერსალური აპარატი;-„კოდის“ აპარატი;-შესადუღებელი სანტექნიკური „უთო“;

22

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

-ელექტრო შესადუღებელი აპარატი;-გაზო და კარბიდის აპარატი;5. ხელსაწყოები -ქლიბების ნაკრები;-ფოლადსაჭრელი იარაღები;-კუთხვილმჭრელი იარაღები;-საბურღი იარაღბი;-მილსაღუნი იარაღები;-სხვადასხვა სახის ქანჩსაღები და სახრახნისები;-მილების მილძაბვრა გადაბმისათვის, საჭირო სამარჯვები;-საზომი ხელსაწყოები;-თარაზო;-ნიველირი;-მავთულის საჭრელი მაკრატელი.

8. მიწის სამუშაოები-მიწის სამუშაოების დაწყებამდე უნდა მოხდეს ადგილის დათვალიერება და ინსტრუქტაჟის ჩატარება-წყალსადენისა და კანალიზაციის მილსადენების, სათვალთვალო და წყალმზომი ჭების რეზერვუარებისა და სხვადასხვა ნაგებობების მშენებლობებისას მიწის სამუშაოები უნდა სრულდებოდეს სათანადო დოკუმენტაციის შესაბამისად.-გზის სავალ ნაწილზე გათხრითი და აღდგენითი სამუშაოების საწარმოებელი ზონა უნდა შემოიღობოს. დაიდგას საგზაო გამაფრთხილებელი და მარეგულირებელი ნიშნები (ღამით ციმციმებიც).

23

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ტრანსპორტის მოძრაობის მარეგულირებელი ნიშნების განთავსება განისაზღვრება ცალკე, ყოველი კონკრეტული შემთხვევისთვის ქ.თბილისის კეთილმოწყობისა და საპატრულო პოლიციის ნებართვისა და მითითებების გათვალისწინებით.-მიწის სამუშაოების დაწყებამდე დადგენილი უნდა იქნას მოქმედი მიწისქვეშა და მიზისზედა კომუნიკაციები (ელექტრო, სატელეფონო და ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელები, წყალადენი, საკანალიზაციო და სანიაღვრე ქსელები, გაზსადენი)-მიწისქვეშა კომუნიკაციების ზონაში მიზის სამუშაოები უნდა წარმოებდეს სამუშოთა მაწარმოებლის (ინჟინრის) უშუალო ხელმძღვანელობით, ხოლო კაბელების ან გაზსადენის ზონაში, სატელეფონო, ელექტრო ან გაზის მეურნეობის მუშათა მეთვალყურეობის ქვეშ.-ნიადაგის პათოგენური დანაგვიანების, სანაგვეზე, სასაფლაოსა და სხვა უბნებზე მიწის სამუშაოების დაწყებამდე საჭიროა სახელმწიფო სანიტარული ინსპექციის ნებართვა-მიწისქვეშა სათავსოებში მუშაობა, სადაც არ არის ცნობილი ჰაერის შემადგენლობა, საჭიროებს უსაფრთხოების ტექნიკის მოთხოვნების მკაცრ დაცვას. სამუშო უნდა ჩატარდეს სულ მცირე 3 კაციანი კგუფით, რომლებიც უზრუნველყოფილ იქნებიან ავტომატური სასუნთქი აპარატებით. ერთი მუშა ავტომატური სასუნთქი მოწყობილობით იმყოფება მიწისქვეშა სათავსოში, დანარჩენი ორი კი აზღვევენ სათავსოში მყოფ მუშას.-ქვაბულებსა და ტრანშებში გრუნტის სამუშაოები გამოთხრით დაუშვებელია-1,3 მ-ზე მეტი სიმაღლის ქვაბულში ან ტრანშეიში მუშაობის დაწყება შეიძლება მხოლოდ მას შემდეგ, რაც შემოწმებული იქნება ფერდობისა და სამაგრის მდგრადობა-ქვაბულის ან ტრანშეის ფერდის გასამყარებლად ინვენტარული სამაგრის გამოყენება შეძლებლობის შემთხვევაში საჭიროა მოეწყოს ინდივიდუალური პროექტით დამზადებული და სათანადო წესით შეთანხმებული სამაგრი-სამაგრის ზედა ნაწილი თხრილის ზემოდან გამოშვერილი უნდა იყოს არანაკლები 15 სმ-ით-ნათხარიდან გრუნტის ბადიით ამოღებისას, მუშის თავშესაფარი საჭიროა გადმოხურული იქნეს საჩეხით.-ექსკავატორის მუშაობის დროს შემოიფარგლება საშიში ზონა, რაც ტოლია ჩაბმის მოქმედების რადიუსს +5მ.-ახლად ჩაწყობილ რკინა-ბეტონის ჭების ცალმხრივი შევსება დასაშვებია ისეთი ღონისძიებების ჩატარების შემდეგ, რომლებიც უზრუნველყოფენ კონსტუქციის მდგრადობას.-აღდგენითი სარემონტო სამუშაოები ხორციელდება კომპანიის კუთვნილი მიწისქვეშა კომუნიკაციების (ნაგებობების) რემონტთან, გაყვანასა და გადალაგებასთან და აგრეთვე, სტიქიური ან სხვა მოვლენებით გამოწვეულ ნგრევასთან დაკავშირებით სავალი ნაწილის გათხრის შემდეგ.

24

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

-აღდგენითი სარემონტო სამუშაოების განხორციელება შესაძლებელია მიწისქვეშა კომუნიკაციების (ნაგებობების) შემდგომი გადაწყობის გათვალისინებით, ამითმ აღდგენითი რემონტი იყოფა ორ სახეობად: პირველადი (დროებითი და განმეორებით (საბოლოო). -დროებითი აღდგენითი რემონტი, ავარიულ-აღდგენითი რემონტის (შემდგომში-ა.ა.რ.) ჩათვლით, შემოიფარგლება მისი ჩატარებისა და კეთილმოწყობის მოკლე ვადით, რის კონტროლსაც ახორციელებენ ადმინისტრაციული ორგანოები, ამიტომ საავარიო სამსახურის პერსონალმა უნდა მიიღოს ყველა საჭირო ზომა კომუნიკაციების (ნაგებობების) ავარიულ-აღდგენოთ რემონტისა და გათხრითი სამუშაოების დასრულების შემდეგ გზის საფარის აღდგენითი სარემონტო სამუშაოების ჩასატარებლად.

-საქალაქო მნიშვნელობის ავტომაგისტრალებსა და ასევე, სახელმწიფო დონისა და ქალაქის თანამდებობის პირთა გადაადგილების მარშრუტებში შემავალ ქუჩებზე სამუშაოების წარმოების დაწყება დასაშვებია თანამდებობის პირის უსაფრთხოების სამსახურის უფლებამოსილ წარმომადგენელთან და საპატრულო პოლიციასთან აღნიშნული სამუშაოების წარმოების ვადების შეთანხმების შემდეგ. ნებისმიერი ავარიული სამუშაო წარმოებს ავარიის სალიკვიდაციო სამუშაოების წარმოებაზე წერილობითი ნებართვის გარეშე.

-სირთულის პირველი კატეგორიის მქონე ან რიგითი ავარიის აღმოჩენის შემთხვევაში, როცა არსებობს ადამიანების დაღუპვის, შენობების დანგრევის, გარეშე პირების ქონების სერიოზული დაზიანების რისკი, აუცილებელია ავარიულ-აღდგენითი სამუშაოების დაუყოვნებლივ დაწყება მიწისქვეშა კომუნიკაციებზე (ნაგებობებზე), რომლებსაც ემსახურება კომპანია. ასევე, დაუყოვნებლის აღდეგნით სამუშაოები იწყება საქალაქო მნიშვნელობის მქონე ავტომაგისტრალების სავალ ნაწილზე, სახელმწიფო და საქალაქო მნიშვნელობის თანამდებობის პირების გადაადგილების მარშრუტში შემავალ გზებზე. შესაძლებელია, დაზიანების ადგილის დროებით შემოფარგვლა და სათანადო შეტყობინების გაგზავნა თანამდებობის პირის დაცვის სამსახურთან და თბილისის საპატრულო პოლიციასთან კომპანიის სადისპეტჩერო სამსახურიდან.

-ასფალტის საფარის დაგება ამგვარი სამუშაოების ჩატარების შემდეგ უნდა განხორცილედეს დაუყოვნებლივ, იმავე დღეს, ავარიის აღმოფხვრისთანავე.

-სირთულის უფრო დაბალი კატეგორიის მქონე ავარიებისას საქალაქო მნიშვნელობის ავტომაგისტრალებზე და, ასევე, სახელმწიფო და საქალაქო მნიშვნელობის თანამდებობის პირების გადაადგილების მარშრუტში შემავალ გზებზე, როცა დაზიანების ადგილზე მყოფი ადამიანების ჯანმრთელობას, ავტოტრანსპორტის და შენობების მთლიანობას არაფერი ემუქრება, სამუშაოების დაწყება შეიძლება მხოლოდ სახელმწიფო და საქალაქო მნიშვნელობის თანამდებობის პირების სატრანსპორტო საშუალებების გადაადგილების ინტერვალებში და მას შემდეგ, რაც სათანადო თანხმობა იქნება მიღებული საპატრულო პოლიციისა და თანამდებობის პირის დაცვის სამსახურისგან. 25

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

-ავარიის აღმოფხვრის და მილსადენის ჰერმეტულობის შემოწმების შემდეგ დაუყოვნებლივ უნდა განხორციელდეს გზის საფარის კეთილმოწყობა და აღდგენა. საერთო-საქალაქო მნიშვნელობის ავტომაგისტრალებზე საგზაო საფარის აღდგენის ვადა არ უნდა აჭარბებდეს 24 საათს ავარიულ-აღდგენითი სამუშაოების დასრულებიდან (თხრილის ამოვსებიდან). რაიონული მნიშვნელობის გზებზე ავტო-საგზაო საფარის აღდგენის ვადა არ უნდა აჭარბებდეს 3 დღე-ღამეს ავარიულ-აღდგენითი სამშაოების დასრულებიდან (თხრილის ამოვსებიდან).

-ცალკეულ შემთხვევებში, მეორეხარისხოვანი მნიშვნელობის მქონე ავტომაგისტრალებზე დაიშვება საგზაო საფარის აღდგენა მომდევნო 5 დღე-ღამის განმავლობაში ავარიის აღმოფხვრის შემდეგ.

-თხრილის ამოვსების და გზის საფარის საბოლოო დასრულების ვადები აუცილებლად უნდა იქნეს შეთანხმებული ქ. თბილისის საპატრულო პოლიციასთან და ქ. თბილისის მერიის კეთილმოწყობის დეპარტამენტთან.

-მიწისქვეშა კომუნიკაციების თხრილის ამოვსება აუცილებლად უდნა დაიწყოს ავარიულ-აღდგენით სამუშაოების დასრულების შემდეგ. თხრილის ამოვსების და დატკეპნისას აუცილებლად მიღებული უნდა იქნეს ზომები, რომ არ მოხდეს მილსადენის დაძვრა ღერძის მიმართ და სიგანეზე და, ასევე, თავიდან იქნეს აცილებული მილსადენებისა და მათი იზოლაციების დაზიანება. ჩვენი რეგლამენტის №1 და №2 ნახაზებზე შესაბამისად მოცემულია თხრილის ამოვსების და გრუნტის დატკეპნის სამუშაოების ორგანიზების სქემა.

-ნახაზზე №1 ნაჩვენებია ავარიის აღმოფხვის ძირითადი ტექნოლოგიური და ავტო-საგზაო საფარის აღდგენის სამუშაოთა ეტაპები ავარიის აღმოფხვრის შემდეგ.

ნახ. 1. ავარიული სამუშაოების და საგზაო კონსტრუქციის აღდგენის სამუშაოთა ორგანიზების თანმიმდევრობა

ნახ . 1- ის განმარტებები :

1. მილების ჩაწყობა და პირაპირების შემოწმება შეერთების ადგილებზე. მილსადენების გამოცდა ჰერმეტულობაზე.

26

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

2. ქვიშის დატკეპნა და ხელის ინსტრუმენტებით ამოვსება ცარიელი ადგილების მილსა და თხრილის ფსკერს შორის.

3. ქვიშის დატკეპნა ხელის მექანიზირებული იარაღით გარდა იმ ზონებისა, რომლებიც უშუალოდ მილსადენის თავზეა განლაგებული.

4. ნოტიო ქვიშის (წვრილი ხრეში) ტკეპნა ფენებად მექანიკური სატკეპნებით და საგორებლებით (გარდა პირველი ფენისა და უშუალოდ მილის თავზე განთავსებული ფენისა).

5. გზის საფუძვლის აღდგენა.

6. გზის საფარის აღდგენა.

7. არსებული გზა.

-თხრილის ამოვსებისას მიღებული უნდა იქნეს ზომები მილსადენის და მისი იზოლაციის წვრილი ხრეშის (ქვიშის) ჩაყრით დაზიანების თავიდან ასაცილებლად, რაც დამოკიდებულია მილსადენის მასალაზე. ასევე მილსადენი დაცული უნდა იქნეს დაძვრისაგან ღერძთან მიმართებაში.

-თხრილის ამოვსების ტექნოლოგია ავარიულ-აღდგენითი სამუშაოების შემდეგ მოიცავს შემდეგ ეტაპებს (თხრილის ამოვსების ტექნოლოგია მოცემულია №2 ნახაზზე):

- ქვიშის (წვრილი ხრეშის 0,5-5±2 მმ) ჩაყრა და დატკეპნა ქვეორმოებში მილსადენის პირაპირების შეერთების ქვეშ

- ქვიშის ჩაყრა და ცარიელი ადგილების ამოვსება მილებსა და თხრილის ფსკერს შორის

- „საშუალომარცვლოვანი I“ ტიპის დამცავი ქვიშა-ხრეშის ნარევის ჩაყრა, მოსწორება და დატკეპნა ცარიელ ადგილებში მილსა და თხრილის კედლებს შორის

- ღორღის დამცავი ფენის ჩაყრა, მოსწორება და დატკეპნა „მსხვილმარცვლოვანი I“ ტიპის ხრეშიანი ნარევის გამოყენებით და გზის საფუძვლის ზედა ფენის მოწყობა ღორღის (ბალასტი) ან „მსხვილმარცვლოვანი I“ ტიპის ხრეშიანი ნარევის გამოყენებით

- მილსადენის დამცავი ფენის ზემოთ ღორღის ფენის ჩაყრა, მოსწორება და დატკეპნა „მსხვილმარცვლოვანი I“ ტიპის ხრეშიანი ნარევის გამოყენებით

ნახ. 2. გრუნტის (ქვიშა-ღორღის ნარევი) დატკეპნის სქემა თხრილის ამოვსებისას 27

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ნახ. №2-ის განმარტებები:

1 - ზონა მილსადენის თავზე, სადაც აკრძალულია გრუნტის ტკეპნა;

2, 3 – ხელის მექანიზმებით დატკეპნილი გრუნტის ფენის სისქე;

4 - ხელის არამექანიზებული ინსტრუმენტებით დატკეპნილი გრუნტის ფენა მილსა და საფუძველს შორის;

5 - მექანიკური ვიბრო-სატკეპნებით დატკეპნილი გრუნტის ფენები (სადაც h11 – h112 მიიღება 0,25 მ-მდე); h1,2,3 - დასატკეპნი ფენის სისქე, ტკეპნა ხდება ერთდროულად ორივე მხრიდან.

შენიშვნა: ხელის არამექანიზებული ინსტრუმენტები - ბარი, ნიჩაბი, ხის სატკეპნები; ხელის მექანიზმები - სიბრტყის ვიბრატორები, ელექტროსატკეპნები, მექანიკური სატკეპნები.

ამოვსება ხორციელდება სამ ძირითად ეტაპად :

1.თავიდან ამოივსება და იტკეპნება ხელით სიცარიელები მილსადენის ქვედა ნაწილსა და თხრილის ფსკერს შორის მილსადენის ფსკერის დონეზე მაღლა იმ სიმაღლეზე, რომელიც მილსადენის დიამეტრის არანაკლება 10%-ია.

2.შემდეგ თხრილი ამოივსება ისე, რომ დაიფაროს მილი არანაკლებ 0,3 მ-ს სიმაღლეზე, რომლის დროსაც გულმოდგინედ იტკეპნება ყოველი ფენა მექანიზებული სატკეპნებით, ზამთარში კი კერამიკული, აზბოცემენტის და პოლიეთილენის მილების შემთხვევაში - ფენების მიხედვით, არანაკლებ 0,5 მ-ზე.

28

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

3.ამის შემდეგ ივსება თხრილის დარჩენილი ნაწილი გრუნტის ფრთხილი ჩაყრით ექსკავატორით. ბალასტის გადმოტვირთვა ექსკავატორის კოვშიდან უნდა მოხდეს არაუმეტეს 30 სმ-ს სიმაღლიდან მილის ზედა ნაწილიდან.

-ცარიელი ადგილების ამოვსება მილსა და თხრილის ფსკერს შორის პოლიეთილენის, პლასტმასის, გოფრირებული და კერამიკული მილსადენების შემთხვევაში სრულდება ქვიშით (ფრაქციების ზომით 0,5-5±2 მმ) ქვიშის შემდგომი ტკეპნით ხელით, ხოლო ფოლადის და თუჯის მილების შემთხვევაში დაიშვება წვრლი ხრეში „საშუალომარცვლოვანი I“ ტიპის ნარევის მოხმარება (იხ. ცხრილი 1). მასალის თხრილის ქვედა ნაწილში მიწოდება დაიშვება ექსკავატორით შემდგომი გადატანით ცარიელ ადგილებში ხელის ინსტრუმენტებით. ცარიელი ადგილების ჩატკეპნა მილსა და თხრილის ფსკერს შორის ხორციელდება ხელის სატკეპნებით (პოზ. 4 ნახ.-ზე 2). ცნობისათვის: განშტოებების მიერთებების რემონტის შემდეგ თუჯის და ბეტონის მილებზე, როცა თხრილის ზომა 4 მ-ზე მეტია, ცარიელი ადგილების ამოვსება ხდება ქვიშით, შემდგომი დატკეპნით ხელით.

-თხრილის მილსა და კედლებს შორის უბეების ამოვსება (პოზ. 3 ნახ.2) პოლიეთილენის, პლასტმასის, გოფრირებული და კერამიკული მილსადენებისათვის ხდება ქვიშით (ფრაქციული ზომა 0,5-5±2 მმ.), ხოლო ლითონის და თუჯის მილსადენებისათვის დასაშვებია წვრილი ხრეშის გამოყენება - ნარევის ტიპი „საშუალომარცვლოვანი I“ (იხ. ცხრილი №1) - შრედაშრე ექსკავატორების საშუალებით, ან ხელით. თხრილის მილსა და კედლებს შორის უბეების ამოვსება ხდება არა ნაკლებ დიამეტრის 1/8-ისა სიმაღლეზე მილსადენის ზედა ნაწილის ზემოთ. გამკვრივება (შემჭიდროვება) ხდება ორივე მხრიდან თანაბრად ელექტრული სატკეპნებით. შემჭიდროებისათვის განკუთვნილი თითოეული ფენის სისქე უნდა იყოს 25-30 სმ. პოლიმერული მასალებისაგან დამზადებული კანალიზაციის გოფრირებული მილებისათვის თხრილის მილსა და კედლებს შორის უბეების ამოვსება უნდა ხდებოდეს შრედაშრე ექსკავატორის საშუალებით.შემდგომი დატკეპნით ხელის მექანიზებული ინსტრუმენტით.

-ამასთანავე, მეორეხარისხოვანი მნიშვნელობის გზებზე დაშვებულია თხრილის ამოვსება ქვიშის გამოყენებით და ქვედა ფენის ტკეპნით მილსადენის დიამეტრის შუამდე «h1» (პოზ. 3, 4, ნახ. 2) დანოტივების მეთოდით მცირე რაოდენობის წყლით ჭარბი სინოტივის შემდგომი მოცილებით, ამოვსების შემდეგი ფენის შექმნამდე. ქვიშის ქვედა ფენის წყლით დანოტივებისას მილსადენის ამოვსებისას ნებადართულია მხოლოდ მაშინ, სადაც გრუნტში თხრილში არის ქვიშნარი და ხრეში და წყალი არ დგას თხრილში, რადგან იგი შეიწოვება და ჟონავს თხრილის გარშემო განლაგებულ გრუნტში. თიხნარ გრუნტში, ასევე იქ, სადაც წყალი თხრილში დგას 2 სთ-ზე მეტი ხნის განმავლობაში, დაუშვებელია ქვიშის დატკეპნა წყლით დანოტივების მეთოდით.

-მილსადენის დამცავი ფენის ჩაყრა (პოზ. 2 ნახ. 2) ასევე ხდება ექსკავატორების გამოყენებით შრედაშრე საშუალომარცვლოვანი ღორღის ნარევების II ტიპის საშუალებით. (ცხრილი №1 -ის შესაბამისად). დამცავი ფენა ივსება არანაკლებ 30 29

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

სმ-ის სიმაღლეზე მილსადენის ზედა ნაწილიდან ფოლადის და თუჯის მილსადენებისთვის და არანეკლებ 40 სმ-ის სიმაღლეზე მილსადნეის ზედა ნაწილიდან ასბესტის, კერამიკის, პოლიეთილენის და ბეტონის მილების შემთხვევაში. მილსადენის გვერდებზე ფენა იტეპნება ხელის მექანიზებული საშუალებით იმ ფენის გამოკლებიც, რომელიც განლაგებულია უშუალოდ მილსადენის თავზე. სამუშაოები უნდა შესრულდეს ფრთხილად, რათა მილსადენი და სხვა კომუნიკაციები არ დაზიანდეს. ამოსავსები მასალა თავდაპირველად უნდა ჩაიყაროს თხრილის კიდეებიდან (მილსადენის ორივე მხრიდან), ხოლო შემდეგ უშუალოდ მილსადენის თავზე, არა ნაკლებ 30 სმ სიმაღლეზე ციცხვის ქვედა ნაწილიდან მილსადენის ზედა ნაწილამდე. დამცავი ფენის გამკვრივება ხდება ხელის ელექტრო სატკეპნებით (მილსადენების თავზე არსებული ადგილების გამოკლებით, პოზ., ნახ. 2). ფენაში ღორღის ნარევის გამკვრივების დროს, რომელიც მილსადენის ზედა ნაწილის თავზეა (პოზ. 1,2 ნახ. 2), დამცავი ფენის სისქე უნდა იყოს არა ნაკლებ:

- 25 სმ მეტალის (ლითონის, თუჯის) და რკინაბეტონის მილებისათვის;

- 40 სმ კერამიკული, აზბესტოცემენტის და პლასტმასის მილებისათვის.

-თხრილის შემდგომი ამოვსება ხორციელდება შრეებად დატკეპნით ხელის მექანიზებური საშუალებით. დასატკებნი ფენის სისქე არ უნდა აღემატებოდეს 0,3 მ-ს.მილსადენების შრედაშრე გამკვრივება უნდა ხდებოდეს ძირითადად პნევმატური, ძრავიანი და ელექტრო სატკეპნებით.

გამოყენებული ბალასტის ხარისხი :

- მტვრისებრი და თიხიანი ნაწილაკების შემადგენლობა უნდა შეესაბამებოდეს გოსტი 8267-93 -ს.

- გრანულომეტრიული შემადგენლობის მიხედვით უნდა შეესაბამებოდეს „ქვაბულების, თხრილების, უბეების უკუჩაყრის დროს გრუნტის გამკვრივების ტექნოლოგიის ტექნიკურ რეკომენდაციებს. ТР 73-98“, მოსკოვი – 1998“.

-თხრილის ბოლო ზედა ფენის ჩაყრა (რომელიც ძირითადია ასფალტის საფარისთვის) ხორციელდება ექსკავატორების, ბულდოზერების საშუალებით შემდგომი დატკეპნით თვითმავალი საგორებლებით. ამოვსებისთვის შეიძლება გამოყენებული იქნეს:

-მეორეხარისხოვანი მნიშვნელობის გზებზე „I ტიპის“ მსხვილმარცლოვანი ღორღის ფენები (ცხრილი №1 - ის შესაბამისად) გამკვრივება უნდა მოხდეს მილსადენის კიდეეებზე ელექტროსატკეპნების და ვიბრატორების საშუალებით, ხოლო საჭიროების შემთხვევაში, კი თვითმავალი სატკეპნით თითოეულ კვალზე 4 – 6 გავლით, 6-15 ტონიანი მასით მილსადენის მასალის და ავტოგზის დანიშნულების გათვალისწინებით, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში - ხელის ელექტროსატკეპნებით და ვიბრატორებით მილსადენის თავზე განლაგებულ

30

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ზონაში. წყალსადენის და კანალიზაციის კერამიკული, აზბესტოცემენტის და პოლიეთილენის მილსადენების თხრილების ზედა ფენების დატკეპნის დროს, ღორღის ზედა ფენა უნდა გამკვრივდეს სატკეპნებით, რომელთა მასა არა უმეტესი 6 ტონაა. თუჯის მილსადენების ზემოთ ან თუჯის ურდულების ზონაში (რომელთა დიამეტრი 200 მმ ან მეტია) არსებული თხრილების ზედა ფენების დასატკეპნად, დაუშვებელია ვიბრო სატკეპნების გამოყენება.

-საქალაქო და რაიონული დანიშნულების გზებზე - „I ტიპის“ საშუალო ზომის მარცვლოვანი ღორღის ნარევები (№ 1 ცხრილის თანახმად). ჩაყრა ხორციელდება 30 სმ ფენებად შემდგომი დატკეპნით:

- მილსადენის გვერდებზე - თვითმავალი საგორებლებით 4-6 გავლით თითო ნაკვალევზე მასით 6-15 ტ (დამოკიდებულია მილსადენის მასააზე, გრუნტის ფენის სიმაღლეზე მილსადენის ზემოდან, მილსადენის მასალაზე);

- მილსადენის თავზე განლაგებულ ზონაში - ხელის ელექტროსატკეპნით და ვიბრატორებით ან, აუცილებლობის შემთხვევაში, თვითმავალი სატკეპნებით, რომელთა მასა არ აღემატება 6 ტონას. თხრილის იმ ზედა ფენების ტკეპნისას (ასფალტის საფარის საფუძველი), რომლებიც წყალმომარაგების და კანალიზაციის განლაგებულია კერამიკული, ასბესტის, ცემენტის და პოლიეთილების თავზე ან 200 მმ და მეტი დიამეტრის მქონე თუჯის ურდულების ზონაში, ღორღის ზედა ფენა იტკეპნება არაუმეტეს 6 ტ-ის საგორებლებით (დაუშვებელია ვიბრო საგორებლების გამოყენება), როცა მილსადენის ზემოთ განლაგებული შრის სიღრმე არანაკლებ 1 მ-ია. ასეთ შემთხვევაში ტკეპნა ხორციელდება თავიდან მილსადენის გვერდებში, ხოლო შემდეგ - მილსადენის თავზე.

-თხრილების და მოქმედი მიწისქვეშა კომუნიკაციების გადაკვეთის ადგილებში (მილსადენები, კაბელები და ა.შ.), რომლებიც ჩადებულია თხრილების სიღრმის საზღვრებში, პროექტით გათვალისწინებული უნდა იყოს მოწყობილობები, რომლებიც უზრუნველყოფენ მდებარეობის უცვლელობას და კომუნიკაციების დაცულობას სამუშაოების წარმოების პერიოდში და შემდგომი ექსპლუატაციის დროს. თუ ამგვარი მოწყობილობა გათვალისწინებული არ იქნება, თხრილის უკუჩაყრა უნდა განხორციელდეს შემდეგნაირად:

- მოქმედი კომუნიკაციების ქვეშ მიყრა ხდება თხრილის მთელი განივი კვეთის გასწვრივ, რომლის სიმაღლე უნდა შეადგენდეს მილსადენის, კაბელის ან დამცავი გარსის დიამეტრის ნახევარს. მიყრა უნდა მოხდეს შრედაშრე ქვიშით ან წვრილი ღორღით - ნარევის ტიპი „საშუალომარცვლოვანი I“ გამკვრივებით;

- თხრილში სიგრძეზე მიყრის ზომა ზემოთ უნდა იყოს არა უმეტეს 0,5 მ მილსადენის (კაბელის) თითოეული მხრიდან, ან მისი დამცავი გარსისაგან, ხოლო მიყრის ფერდოს დახრილობა უნდა იყოს 1 : 1.

-პოლიეთილენის მილსადენების ამოვსება უნდა ხდებოდეს დღის ყველაზე ცივ პერიოდში, მხოლოდ ჰერმეტიულობაზე მათი წინასწარი გამოცდის შემდეგ. 31

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

-მილსადენების ამოვსების დროს, რომლებიც ჩადებულია თხრილებში 20°-ზე მეტი დახრილი კუთხით, მიღებული უნდა იქნეს ზომები გრუნტის ჩამოცოცების და სანიაღვრე წყლებით გამორეცხვის წინააღმდეგ. გამაგრების მეთოდი მითითებული უნდა იქნეს სამუშაოების შესრულების პროექტში.

-პოლიეთილენის მილების ჩადების დროს თხრილის ფსკერი უნდა მოსწორდეს, ხოლო კლდოვან გრუნტებში აუცილებლად უნდა მოეწყოს ბალიში წვრილი ქვიშისაგან, ფრაქციის ზომით 0,1-5±2 მმ ავტოსაგზაო ვაკისის ქვეშ. ავტოსაგზაო ვაკისის ფარგლებს გარეთ დაშვებულია უბეები მილსა და საძირკველს შორის, აგრეთვე მილსა და თხრილის კედლებს შორის და აგრეთვე თხრილის ზედა ფენა უნდა ამოივსოს ფხვიერი გრუნტით ქვების, ღორღის და ა.შ. ჩანართების გარეშე.

-ამოსავსები თხრილის ბოლო ზედა ფენა უნდა შესრულდეს 30-40 სმ სიღრმეზე ქარხნული წესით დამზადებული ღორღის ნარევებისაგან, რომელთა შემადგენლობა უნდა შეესაბამებოდეს ცხრილი № 1 -ს. მეორეხარისხოვანი მნიშვნელობის ავტოგზებისათვის მსხვილმარცვლოვანი ნარევის II კატეგორიის ტიპის გამოყენება. საქალაქო და რაიონული მნიშვნელობის ავტოგზებისათვის დაშვებულია მსხვილმარცვლოვანი ნარევის I და II კატეგორიის ტიპის გამოყენება.

-2 მ-ზე მეტი სიღრმის თხრილებში ქვაბულის კედლების გამაგრების შემთხვევაში, უკუჩაყრა და გამკვრივება ხორციელდება თხრილების ბოქსების ეტაპობრივი ამოღებით.

-ზაფხულის პერიოდში კერამიკული, აზბესტოცემენტის და პლასტმასის მილების ქვეშ არსებული ქვიშის საძირკველი უნდა მოირწყას წყლის მცირე რაოდენობით, წყლის შეწოვის და ქვიშის გაშრობის შემდეგ (ამასთანავე თხრილის გრძივი ქანობის გასწვრივ ჭარბი წყლის მოცილება) ხდება დამატებითი გამკვრივება მექანიკური სატკეპნებით არა ნაკლებ 4 გასავლით თითო კვალზე. განათხარის ფარგლებში გამკვრივებულ ქვიშიან საძირკველზე შეიძლება მოეწყოს გზის საფუძველი, რომელზედაც შემდეგ მოეწყობა ასფალტო-ბეტონის საფარი. ზამთრის პერიოდში, როცა ჰაერის ტემპერატურა -5 გრადუს ცელსიუსზე დაბალია, 10 – 15 სმ სისქის მქონე ზედა ფენისათვის ქვიშის საფუძველი უნდა მოეწყოს ცხელი ქვიშით.

-ღორღის ნარევების (ბალასტის) შემადგენლობა GWP-ს კომუნიკაციების თხრილების უკუჩაყრისათვის უნდა შეესაბამებოდეს №1 ცხრილში მოცემულს. ცხრილი №1. ღორღის ნარევების ფრაქციული შემადგენლობა თხრილების უკუჩაყრისათვის (ცნობარის სახით).

ნარევის ტიპი უჯრედების ნახვრეტების ზომა

32

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

საცერზე, მმ

70 40 20 5

მსხვილმარცვლოვანი I ტიპი

ნარევში ჩანართების (ნაწილაკების) შემადგენლობა (მასის %), რომლებიც საცერში გადის

80-100 40-50 - 10-20

ნარჩენი საცერზე, %არა უმეტესი 20

არა ნაკლებ 50

-არა ნაკლებ 80

საშუალომარცვლოვანი I ტიპი

ნარევში ჩანართების (ნაწილაკების) შემადგენლობა (მასის %), რომლებიც საცერში გადის

- 85-100 40-50 15-25

ნარჩენი საცერზე % -არა უმეტესი 15

არა ნაკლებ 60

არა ნაკლებ 75

-ავარიულ - აღდგენითი სამუშაოების შემდეგ, ქვაბულების (თხრილების) ამოვსების დროს გრუნტის საჭირო სიმკვრივე უნდა შეადგენდეს არა ნაკლებ:

- გრუნტის გამკვრივების კოეფიციენტი არა ნაკლებ 0,95 მეორეხარისხოვანი მნიშვნელობის ავტოგზებისათვის

- გრუნტის გამკვრივების კოეფიციენტი არა ნაკლებ 0,98 საერთო საქალაქო და რაიონული მნიშვნელობის მაგისტრალური ავტოგზებისათვის.

შემჭიდროვების ხარისხის კონტროლი

-როდესაც თხრილების და ქვაბულების ამოვსება ხდება უკუჩაყრის გზით, მას შემდეგ, რაც შესრულდება ავარიულ-აღდგენითი რემონტის სამუშაოები, საჭიროა დაწესდეს კონტროლი გრუნტის შემჭიდროვების ხარისხზე სამუშაოთა შესრულების პროცესში და მისი დასრულების შემდეგ.

-სამუშაოთა შესრულების პროცესში უნდა შემოწმდეს გამოყენებული გრუნტის ტიპი და ტენიანობა, ჩაყრის სისწორე, გრუნტის დატკეპნის ხარისხი და ერთგვაროვნება. გამოვლენილი ხარვეზები თხრილში გრუნტის უკუჩაყრის და დატკეპნის ყველა ეტაპზე დაუყოვნებლივ უნდა აღმოიფხვრას. 33

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

-გამოსაყენებელი გრუნტების სახეობის (ხრეშოვანი ნარევი, ბალასტი) დადგენა გრანულომეტრული შემადგენლობის განსაზღვრით ხდება მასალის შესყიდვის და საწყობში მიტანის დროს, აგრეთვე ავარიულ-აღდგენითი რემონტის ადგილზე ბალასტის მიწოდებისას.

-ზოგადად ქალაქის და რაიონული მნიშვნელობის მეორეხარისხოვანი ქუჩებისთვის დაუშვებელია ბალასტის გამოყენება, რომელსაც 80 მმ-ზე მეტი ჩანართები აქვს, ხოლო მთავარი ქუჩებისთვის - 50 მმ-ზე მეტი.

-მილსადენის ზემოთ ზონაში თხრილის ამოვსების დროს გრუნტის დატკეპნის ხარისხის კონტროლი (იხ. დიაგრამა 2) ხორციელდება გრუნტის ნიმუშების გამოცდის გზით უშუალოდ თხრილებში. გზის სავალ ნაწილში მოხვედრილ თხრილებში გრუნტი რომ ხარისხიანად დაიტკეპნოს, საჭიროა განისაზღვროს ქვიშის შემჭიდროვების კოეფიციენტი (წვრილი ხრეშის, რომლის ფრაქცია 0.1-5 ± 2 მმ-ს შეადგენს), დარტყმის მეთოდით, წაგრძელებული სარტყამის გამოყენებით და ზონდირებით (ნახატი 3)

სარტყამი შედგება:

- ღერძისგან, რომელსაც ბოლოში 250 მმ შტამპი აქვს (1);

- მიმმართელი ღერძი 900 მმ (2), 2,5 კგ საწონით (3);

- შემაკავებელი რგოლი (4);

- ხრახნი (5);

- სახელური (6).

ნახატი 3. წაგრძელებული სარტყამი, რომელიც გამოიყენება ზონდირების გზით გრუნტის შემჭიდროვების განსაზღვრისთვის.

- გრუნტის გამოცდა ნორმატიული მეთოდიკის შესაბამისად ხორციელდება. გრუნტის მოსწორებულ ზედაპირზე ვერტიკალურად აყენებენ სარტყამს. შემდეგ 34

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

შემაკავებელ რგოლამდე აწევენ საწონს და თავისუფლად აგდებენ. ამას იმდენჯერ იმეორებენ, სანამ სარტყამი 250 მმ სიღრმეზე არ ჩაეფლობა. თან დარტყმების საერთო რაოდენობას ითვლიან. ტარირების ცხრილის (ნახ. 4) მიხედვით პოულობენ წერტილს ამ ტიპის გრუნტისთვის, რომელიც შეესაბამება დარტყმების მიღებულ რაოდენობას წაგრძელებული სარტყამის დაბოლოების შტამპის სრული ჩაღრმავების დროს. აღნიშნული წერტილიდან გაავლებენ ვერტიკალურ ხაზს მრუდთან გადაკვეთის ადგილამდე, რის შემდეგაც ვერტიკალურ ღერძზე პოულობენ გრუნტის ჩონჩხის (გრუნტის სიმჭიდროვე) მოცულობით მასას.

-დარტყმების რაოდენობის გრუნტების სიმჭიდროვესთან თანაფარდობის ტარირების ცხრილები მათი ოპტიმალური ტენიანობის ფარგლებში: ა) ქვიშოვანი ნიადაგებისთვის; ბ) ქვიშა-თიხოვანი ნიადაგისთვის.

- გრუნტის მიწის საფარის სიმჭიდროვე (ჩონჩხის მოცულობითი წონა) გრ / მ3 -ში:

- წვრილი და მტვრისებრი ქვიშისთვის - არანაკლებ 1.7 (а);

- ქვიშა-თიხოვანისთის - არანაკლებ 1.65 (б);

(ცნობისთვის: იმ შემთხვევაში, თუ 20 დარტყმის შემდეგ სარტყამი ქვიშა-თიხისებრ დატკეპნილ გრუნტში ჩაეფლობა არა უმეტეს 250 მმ-ზე, შეიძლება ჩაითვალოს, რომ აღნიშნული გრუნტი საკმარისად კარგად არის დატკეპნილი, ხოლო მტვრის მსგავსი ქვიშებისთვის - თუ 15 დარტყმის შემდეგ).

-რამდენიმე სამშენებლო კომპანიის ერთობლივი მუშაობის დროს სამშენებლო ობიექტზე გრუნტის შემჭიდროვების კონტროლი გენერალურ კონტრაქტორს და დამკვეთის ტექნიკურ ზედამხედველობას ევალებათ.

-ტრანშეების ამოვსების და დატკეპნის შემდეგ ადგენენ აქტს უკუჩაყრის შესახებ.

35

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

9. მილსადენების სახეობები და მონტაჟი

9.1 მილის სახეობები და ზომები:9.1.1 წყალსადენის მილების სახეობები და ზომები:

-ფოლადის მილები (d= 13mm, 20,25, 32, …. 100,150.. 200 და ა.შ.)

-თუჯის (d= 50,100, 150 და ა.შ.);

-პოლიეთილენის (d= 20, 25, 32, 40, 50, 63, ... 110, 160 და ა.შ.)

-პოლიპროპილენის (d= 20, 25, 32, 40, 50, 63, 75).

9.1.2 წყალანირების გარე ქსელების მილების სახეობები და ზომები:

- თუჯის მილები (d= 100, 150, 200 .. ა.შ.)

- რკინაბეტონის (d= 1000, 1200 ....)

- ბეტონის

- აზბოცემენტის

- კერამიკული

- პოლიეთილენის (d= 110, 160, 200 და ა.შ.)

- პოლიეტილენის გოფრირებული (d= 110, 150, 200, 250, 300 და ა.შ.)

9.2 მილსადენების მონტაჟი1. ანტიკოროზიული საფარის მილებისა და აწყობილი სექციების გადაადგილებისას გამოყენებულ უნდა იქნეს რბილი მარწუხისებრი სატაცები, მოქნილი სადებები და სხვა საშუალებები, რომლებიც გამორიცხავს საფარის დაზიანებას.

2. საყოფაცხოვრებო-სასმელი დანიშნულების მილსადენების აწყობისას დაუშვებელია მათში ზედაპირული და ჩამდინარე წყლების მოხვედრა. მონტაჟის წინ მილები და ფასონური ნაწილები, არმატურა და გამზადებული კვანძები უნდა შემოწმდეს და ამასთანავე შიგნიდან და გარედან გაიწმინდოს ტალახის, თოვლის, ყინულის, ზეთისა და სხვა საგნებისაგან.

3. მილსადენების მონტაჟი უნდა განხორციელდეს სამუშაოთა წარმოების პროექტის და ტექნოლოგიური რუკების შესაბამისად მას შემდეგ, რაც შემოწმდება ბზარების სიდიდის ტრანშეის ზომები, კედლების გამაგრების, ძირის ნიშნულის და მიწისზედა გაყვანისას –

საყრდენების კონსტრუქციების პროექტთან შესაბამისობა. შემოწმების შედეგები უნდა აისახოს სამუშაოთა წარმოების ჟურნალში.

36

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

4. უდაწნეო მილსადენების მილძაბრა ტიპის მილები უნდა ჩალაგდეს მილძაბრით ზევით ქანობის მიმართ.

5. პროექტით გათვალისწინებული უდაწნეო (თვითდინებითი) მილსადენების სწორხაზოვანი უბნები მომიჯნავე ჭებს შორის უნდა შემოწმდეს „სინათლეზე“ – სარკის მეშვეობით ტრანშეის ამოვსებამდე და ამოვსების შემდეგ. მრგვალი კვეთის მილსადენის დათვალიერებისას სარკეში გამოჩენილი წრე სწორი ფორმის უნდა იყოს. წრიული ფორმიდან გადახრის დასაშვები სიდიდე ჰორიზონტალურად უნდა შეადგენდეს მილსადენის დიამეტრის არა უმეტეს 1/4-ს, მაგრამ ამავე დროს, არა უმეტეს 50 მმ-ს ყოველ მხარეს. ვერტიკალურად წრის სწორი ფორმიდან გადახრა არ დაიშვება.

6. სადაწნეო მილსადენების ღერძებიდან მაქსიმალური გადახრა პროექტში ჩადებული მდებარეობიდან არ უნდა აღემატებოდეს ±100 მმ-ს

გეგმაში, უდაწნეო მილსადენების ღარების ნიშნულები ±5მმ-ს, ხოლო სადაწნეო მილსადენების ზედა ნიშნულები – ±30მმ-ს, გარდა პროექტით გაუთვალისწინებელი გამონაკლისებისა.

7. სადაწნეო მილსადენების გადაყვანა დამრეც მრუდზე ფასონური ნაწილების გამოყენების გარეშე დასაშვებია მილძაბრა მილებისთვის რეზინის მამჭიდროებლებით პირაპირა შენაერთებში მოხვევის კუთხით ყოველ პირაპირში მილებისათვის პირობითი დიამეტრით 600 მმ-მდე არა უმეტეს 2 და მილებისათვის პირობითი დიამეტრით 600 მმ-ის ზევით არა უმეტეს 1 .

8. წყალსადენის და კანალიზაციის მილსადენების მონტაჟის დროს სამთო პირობებში, გარდა წინამდებარე წესების დაცვისა, დაცულ უნდა იქნეს სათანადო დოკუმენტების მოთხოვნები.

9. მილსადენების ტრასის სწორხაზოვან უბანზე გაყვანისას მილების მომიჯნავე ბოლოების დაცენტრება უნდა მოხდეს ისე, რომ მილძაბრას ხვრელის სიგანე ერთნაირი იყოს მთელ წრეწირზე.

10. მილების ბოლოები, აგრეთვე ჩამკეტი მილტუჩას და სხვა არმატურის ხვრელები სამუშაოების შეჩერებისას უნდა იხურებოდეს სახშობებით ან ხის საცობებით.

11. დაუშვებელია გაყინულ მდგომარეობაში რეზინის მამჭიდროებლების გამოყენება მილსადენების მონტაჟისას ჰაერის დაბალი ტემპერატურის პირობებში.

12. მილსადენების პირაპირა შენაერთების ამოვსებისთვის (შემჭიდროებისთვის) გამოყენებულ უნდა იქნეს შესამჭიდროებელი და

„საკეტი“ მასალები, აგრეთვე ჰერმეტიკები პროექტის მიხედვით.

13. ფასონური ნაწილების და არმატურის მილტუჩა შენაერთების მონტაჟი უნდა ხორციელდებოდეს შემდეგი მოთხოვნების დაცვით:

37

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ა) მილტუჩა შენაერთები უნდა დგებოდეს მილის ღერძის შვეულად;

ბ) შესაერთებელი მილტუჩების სიბრტყეები უნდა იყოს სწორი; ჭანჭიკების ქანჩები უნდა განთავსდეს შენაერთის ერთ მხარეს; ქანჩების დაჭერა თანაბრად უნდა წარმოებდეს ჯვარედინად;

გ) მილტუჩების გადახრების გასწორება დაცერებული შუასადებებით ან ქანჩების გადაჭერით, არ დაიშვება;

დ) მილტუჩა შენაერთებთან მომიჯნავე პირაპირების შედუღება უნდა წარმოებდეს მილტუჩებზე ქანჩების თანაბარი დაჭერის შემდეგ.

14. გრუნტის გამოყენებისას საბჯენის მოსაწყობად ქვაბულის საყრდენი კედლის გრუნტის სტრუქტურა არ უნდა იყოს დაზიანებული.

15. მილსადენსა და ბეტონის ან აგურის ანაკრებ საბჯენებს შორის ღრეჩო მჭიდროდ უნდა შეივსოს ბეტონის ნარევით ან ცემენტის ხსნარით.

16. ფოლადისა და რკინაბეტონის მილსადენების დაცვა კოროზიისაგან უნდა ხორციელდებოდეს პროექტის თანახმად და სათანადო დოკუმენტების მოთხოვნების შესაბამისად.

17. მშენებარე მილსადენებზე ფარულ სამუშაოებზე შემოწმების სათანადო აქტების შედგენით მიღებას ექვემდებარება ფარული სამუშაოების შემდეგი ეტაპები და ელემენტები: მილსადენების ფუძის მომზადება, საბჯენების მომზადება, ღრეჩოების სიდიდე და პირაპირა შენაერთების ამოვსების შესრულება, ჭების და კამერების მოწყობა, მილსადენების ანტიკოროზიული დაცვა, მილსადენების ჭებსა და კამერებში გავლის ადგილების ჰერმეტიზაცია, მილსადენის ამოვსება შემდგომი გამკვრივებით და სხვა.

9.3 ფოლადის მილსადენი1. ფოლადის მილსადენების შედუღების ხერხი და აგრეთვე ტიპი, კონსტრუქციული ელემენტები და შენადუღი შეერთების ზომები უნდა აკმაყოფილებდეს სათანადო დოკუმენტების მოთხოვნებს.

2. ფოლადის მილსადენები შედუღებისა და აწყობის წინ უნდა გასუფთავდეს ჭუჭყისაგან, შემოწმდეს მილის დამუშავებული პირების გეომეტრიული ზომები, გაიწმინდოს მეტალის გაპრიალებამდე პირები და მათთან მიმდებარე მილის შიგა და გარე ზედაპირები სიგანით არანაკლებ 10 მმ-სა.

3. საშემდუღებლო სამუშაოების დამთავრების შემდეგ, მილების იზოლაცია შენადუღი შეერთების ადგილებში უნდა აღდგეს პროექტის შესაბამისად. „სამშენებლო ნორმების და წესების – „წყალმომარაგების და კანალიზაციის გარე ქსელები და ნაგებობები“

4. მილების პირაპირების აწყობისას ქვესადები რგოლის გარეშე, პირების გადანაცვლება არ უნდა აჭარბებდეს კედლის სისქის 20%-ს, მაგრამ არა უმეტეს 3 38

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

მმ-ისა. პირაპირების შენაერთებისათვის, რომლებსაც აწყობენ და ადუღებენ დარჩენილ ცილინდრულ რგოლზე, გადანაცვლება მილის შიგნიდან არ უნდა აღემატებოდეს 1 მმ-ს.

5. მილების აწყობა, რომელთა დიამეტრი 100 მმ-ს აღემატება და დამზადებულია გრძივი ან სპირალური შედუღების ნაკერებით, უნდა წარმოებდეს მომიჯნავე მილების ნაკერების გადანაცვლებით არანაკლებ 100 მმ-ისა. იმ მილების პირაპირების აწყობისას, რომლებსაც გრძივი ან სპირალური ქარხნული ნაკერები აქვს ორივე მხრიდან, ნაკერების გადანაცვლება აუცილებელი არ არის.

6. განივი შენადუღი შეერთებები უნდა მდებარეობდეს მანძილზე არანაკლებ, ვიდრე:

ა) 0,2 მ მილსადენის საყრდენის კონსტრუქციის ნაპირიდან;

ბ) 0,3 მ კამერის გარე და შიგა ზედაპირიდან ან შემღობი კონსტრუქციის ზედაპირიდან, რომელშიც გადის მილსადენი, ანდა ბუდის ნაპირიდან.

7. მილსადენების შეპირაპირებისა და სექციების ბოლოების შეერთებისას, იმ შემთხვევაში, თუ ღრეჩოს სიდიდე დასაშვებზე მეტია, უნდა ჩაისვას არანაკლებ 200 მმ სიგრძის „კოჭი“.

8. მანძილი მილსადენის რგოლური შედუღების ნაკერსა და მილსადენზე მიდუღებული მილყელების ნაკერებს შორის უნდა იყოს არანაკლებ 100 მმ-ის.

9. შედუღებისათვის მილების აწყობა უნდა სრულდებოდეს ცენტრატორის საშუალებით; დასაშვებია მილის ბოლოებზე მდორე შენაჭყლეტების გასწორება, სიღრმით 3,5%-მდე მილის დიამეტრისა და პირების მორგება დომკრატების, გორგოლაჭიანი საყრდენების და სხვა საშუალებების გამოყენებით. მილების უბნები შენაჭყლეტებით 3,5%-ზე მეტი მილის დიამეტრისა ან ჩანაგლეჯებით – უნდა ამოიჭრას. მილების ბოლოები ნაზოლის მეტნაბეჭე-ბით და ანაგლეჯებით, სიღრმით 5 მმ-ზე მეტი – უნდა ჩამოიჭრას. ფესვური ნაკერის დადებისას, მოსაჭიდები ხელახლა სრულად უნდა გადადუღდეს. მოსაჭიდებებისათვის გამოყენებული ელექტროდები ან შესადუღებელი მავთული იმავე მარკისა უნდა იყოს, რაც გამოიყენებოდა ძირითადი ნაკერის შედუღებისას.

10. ფოლადის მილსადენების პირაპირების შედუღების სამუშაოების შესასრულებლად დაიშვებიან შემდუღებლები, რომელთაც აქვთ საბუთი საშემდუღებლო სამუშაოების ჩასატარებლად.

11. დასაშვები პირაპირი ექვემდებარება შემდეგ შემოწმებებს:

ა) გარეგან დათვალიერებას;

ბ) რადიოგრაფიულ შემოწმებას;

გ) მექანიკურ გამოცდებს გაგლეჯასა და ღუნვაზე; 39

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

12. იმ შემთხვევაში, თუ დასაშვები პირაპირის შემოწმება არადამაკმაყოფილებელ შედეგს გვაძლევს, ხორციელდება ორი სხვა დასაშვები პირაპირის შედუღება და განმეორებითი შემოწმება. თუ განმეორებითი შემოწმების დროსაც მივიღებთ არადამაკმაყოფილებელ შედეგებს თუნდაც ერთ პირაპირში – ეს ნიშნავს, რომ შემდუღებელმა ვერ ჩააბარა გამოცდა და მილსადენის შედუღებაზე ის დაშვებული შეიძლება იქნეს მხოლოდ დამატებითი სწავლების და განმეორებითი გამოცდის შემდეგ.

13. თითოეულმა შემდუღებელმა უნდა იქონიოს მისთვის მინიჭებული დამღა. შემდუღებელი ვალდებულია ამოტვიფროს ან დაადუღოს საკუთარი დამღა 30-50 მმ მანძილზე პირაპირის იმ მხარიდან, რომე-ლიც ადვილად მისადგომია დასათვალიერებლად.

14. მრავალფენოვანი შედუღებისას, ნაკერის ყოველი ფენა მომდევნო ნაკერის დატანამდე უნდა იწმინდებოდეს წიდისა და ლითონის შხეფებისგან. ლითონის ნაკერის უბნები ფორებით, ფუჭვილებით და ბზარებით უნდა იყოს ამოკვეთილი ძირითად ლითონამდე, ხოლო ნაკერის კრატერები – შედუღებული.

15. გარე დათვალიერებას ექვემდებარება ყველა შედუღებული პირაპირი. მილსადენების (დიამეტრით 1020 მმ და მეტი) შედუღებულ პირაპირებს, რომლებიც შედუღებულია ქვესადები რგოლის გარეშე, უნდა ჩაუტარდეს გარე დათვალიერება და გაიზომოს მილის გარე და შიგა ზომები, სხვა შემთხვევებში – მხოლოდ გარე ზომა. დათვალიერების წინ შედუღების ნაკერი და მასთან მიმდებარე მილის ზედაპირები სიგანით არანაკლებ 20 მმ (ნაკერის ორივე მხარეს) უნდა გაიწმინდოს წიდის, გამდნარი ლითონის შხეფების, ხენჯისა და სხვა ჭუჭყისგან. გარე დათვალიერების შედეგად შედუღებული ნაკერის ხარისხი ითვლება დამაკმაყოფილებლად, თუ არ არის აღმოჩენილი:

ა) ბზარები ნაკერში და მიმდებარე ზონაში;

ბ) გადახვევა ნაკერის დასაშვები ზომებიდან და ფორმიდან;

გ) შემოჭრები, ღილაკებს შორის ჩამრჩენები, თიები, ჩამწრობები ან ნაკერის ფუძეში ჩაზნექები (პირაპირების დათვალიერება მილისშიგნით);

დ) მილების პირების გადაადგილება დასაშვები ზომების ზევით.

16. პირაპირები, რომლებიც არ აკმაყოფილებს ჩამოთვლილ მოთხოვნებს, უნდა ან გასწორდეს ან მოშორდეს, ხოლო შემდეგ ჩატარდეს ხარისხის განმეორებითი კონტროლი.

9.4 თუჯის მილსადენები1. თუჯის მილების მონტაჟი უნდა ხორციელდებოდეს მილძაბრების შენაერთების გაჭექვით ფისიანი ქერელით ან ბიტუმიზებული წნით, ან მარტო ჰერმეტიკით, ხოლო მილებისათვის საკეტების მოწყობის გარეშე – რეზინის სამაჯურებით, რომელთა მოწოდება კომპლექტურად ხდება მილებთან ერთად; ასბოცემენტის ნარევის 40

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

შემადგენლობა საკეტის მოსაწყობად და აგრეთვე, ჰერმეტიკა, განისაზღვრება პროექტით.

2. ღრეჩოს სიდიდე მილძაბრის საბჯენის ზედაპირსა და შესაერთებელი მილის ტორსს შორის (პირაპირის ამოვსების მასალის მიუხედავად) მიღებულ უნდა იქნეს მილების დიამეტრის მიხედვით: 300 მმ-მდე – 5, 300 მმ-ზე ზევით – 8-10.

3. თუჯის სადაწნეო მილების პირაპირების შენაერთების ამოვსების ელემენტების ზომები უნდა შეესაბამებოდეს 1-ელ ცხრილში მოყვანილ ზომებს.

9.5 პლასტმასის მილსადენებია. პოლიეთილენის მილები

1.დაბალი წნევის პოლიეთილენის (დ.წ.პ) და მაღალი წნევის პოლიეთილენის (მ.წ.პ) გადაბმა და შეერთება ფასონურ ნაწილებთან უნდა განხორციელდეს გაცხელებული ინსტრუმენტებით კონტაქტურ-შეპირისპირების შედუღების მეთოდით

2.შედუღებისთვის საჭიროა გამოვიყენოთ დანადგარები (მოწყობილობები) რომლებიც უზრუნველყოფენ ტექნოლოგიური რეჟიმების პარამეტრებს სათანადო დოკუმენტაციების შესაბამისად და დამტკიცებულია დადგენილი წესით.

3. (მწპ) და (დწპ) მილსადენის შემდუღებლებად დაიშვებიან პირები, რომელთაც გააჩნიათ პლასტმასის შედუღების სამუშაოების წარმოების უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტები.

4. (მწპ) და (დწპ) მილების შედუღება დაუშვებელია ჩატარდეს, როდესაც ჰაერის ტემპერატურა 10 C-ზე ნაკლებია.

5. შედუღების სამუშაოების წარმოებისას შედუღების ადგილები აუცილებელია დაცული იქნეს ატმოსფერული ნალექებისა და მტვრისაგან.

6.შეწებებული შეპირიპირება ადგილებმა დადგენილი დროის ნორმის შესაბამისად არ უნდა განიცადონ მექანიკური ზემოქმედება.

7. შეწებების ადგილები, სამუშაოს წარმოებისას, აუცილებელია დაცული იქნეს ატმოსფერული ნალექებისგან და მტვრისგან.

ბ. პოლიპროპილენის მილები

1.პოლიპროპილენის მილების გადასაბმელად გამოიყენება ე.წ. სანტექნიკური „უთო“

2.PPR-ის გადაბმა ხდება შესაბამისი ქუროებითა და მუხლებით

3. ლითონის ან სხვა მილებზე გადასაყვანად გამოიყენება გადამყვანები ფოლადი/პოლიპროპილენზე. 41

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

9.6 რკინაბეტონისა და ბეტონის მილსადენები1. ღრეჩოს სიდიდე მილძაბრის საბჯენის ზედაპირისა და შესაერთებელი მილის ტორსს შორის მიღებულ უნდა იქნეს მილიმეტრებში:ა) რკინაბეტონის სადაწნეო მილებისათვის დიამეტრით 1000 მმ-მდე – 12-15, დიამეტრით 1000 მმ-ის ზევით – 18-22;ბ) რკინაბეტონის და ბეტონის უდაწნეო მილძაბრა მილებისათვის დიამეტრით 700 მმ-მდე – 8-12, 700 მმ-ზე ზევით – 15-18; ნარიმანდანიმილებისათვის – არა უმეტეს 25.2. რეზინის რგოლების გარეშე მოწოდებული მილების პირაპირების შენაერთების გამჭიდროება უნდა სრულდებოდეს ფისიანი ქერელითან ბიტუმიზებული წნით, ანდა სიზალის ბიტუმიზებელი წნით ჩამკეტის ამოვსებით აზბოცემენტის ნარევით და აგრეთვეპოლისულფიდური (ტიოკოლური) ჰერმეტიკებით. ამოვსების სიღრმე მოცემულია მე-.2 ცხრილში. ამავე დროს, გადახრები ამოვსებისსიღრმესა და ჩამკეტს შორის არ უნდა აღემატებოდეს +5 მმ-ს. ღრეჩოები მილძაბრის საბჯენის ზედაპირსა და მილის ტორსს შორისმილსადენებში (დიამეტრით 1000 მმ და მეტი) მილის შიგნიდან უნდა ამოივსოს ცემენტის ხსნარით. ცემენტის მარკა განსაზღვრულიაპროექტით. წყალსადინარი მილსადენებისათვის დასაშვებია მილძაბრის მუშა ჭვრიტე მთელ სიღრმეზე შეივსოს მ100 მარკის ცემენტისხსნარით, თუ პროექტით არ არის გათვალისწინებული სხვა მოთხოვნები.

3. რკინაბეტონის და ბეტონის მილების შეერთება მილსადენის არმატურასა და ლითონის მილებთან უნდა განხორციელდეს ფოლადის

ჩადგმის ან რკინაბეტონის ფასონური შემაერთებლების მეშვეობით, რომლებიც მზადდება პროექტის მიხედვით.

9.7 მილსადენები კერამიკული მილებისგან

42

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

1. ჩალაგებული კერამიკული მილების ტორსებს შორის ღრეჩოს სიდიდე (პირაპირების ამოსავსებელი მასალის მიუხედავად) მიღებულ უნდა იქნეს მილიმეტრებში: მილებისათვის დიამეტრით 300მმ-მდე – 5-7, დიდი დიამეტრებისათვის – 8-10.

2. კერამიკული მილსადენების მილების პირაპირების შენაერთების გამჭიდროება უნდა სრულდებოდეს ქერელის ან სიზალის

ბიტუმიზებელი წნით ჩამკეტის შემდგომი მოწყობით მ100 მარკის ცემენტის ხსნარით, ასფალტის (ბიტუმის) მასტიკით და

პოლისულფიდური (ტიოკოლური) ჰერმეტიკებით, თუ სხვა მასალები არ არის გათვალისწინებული პროექტით. ასფალტის მასტიკის

გამოყენება დასაშვებია, თუ მასში გამდინარე სითხის ტემპერატურა არ აღემატება 40 C-ს და მასში არ არსებობს ბიტუმის გამხსნელები.

კერამიკული მილების პირაპირის შენაერთის ძირითადი ელემენტების ზომები უნდა შეესაბამებოდეს მე-3 ცხრილში მოყვანილ სიდიდეებს.

3. მილების ამოვსება ჭების და კამერების კედლებში უნდა უზრუნველყოფდეს შეერთებების ჰერმეტიკულობას და ჭების წყალშეუღწევობას სველ გრუნტებში.

9.8 მილსადენების გადასასვლელები ბუნებრივ და ხელოვნურ ზღუდეებზე

1. წყალმომარაგების და კანალიზაციის სადაწნეო მილსადენების გადასასვლელების მშენებლობა წყლის ზღუდეებზე (მდინარეები, ტბები,წყალსაცავები, არხები), წყალასაღები წყალქვეშა მილსადენების და საკანალიზაციო შვერილების წყალსატევის კალაპოტის ფარგლებში,აგრეთვე მიწისქვეშა გადასასვლელები ხრამებზე, გზებზე (ავტომობილების და რკინიგზის, მეტროპოლიტენის) და ქალაქის გასასვლელებში,უნდა ხორციელდებოდეს სპეციალიზებული ორგანიზაციების მიერ და სათანადო დოკუმენტების მოთხოვნების შესაბამისად.2. მილსადენების გადასასვლელების მოწყობის ხერხები ბუნებრივ და ხელოვნურ ზღუდეებზე განისაზღვრება პროექტის მიხედვით.3. მიწისქვეშა მილსადენების გზების ქვეშ გაყვანა უნდა ხორციელდებოდეს სამშენებლო ორგანიზაციის სამარკშეიდერო-გეოდეზიური 43

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

კონტროლის ქვეშ, რათა მოწმდებოდეს ბუდეების და მილსადენების პროექტით გათვალისწინებული განლაგება გეგმისა და სიმაღლისმიხედვით.4. გადასასვლელების დამცველი ბუდეების ღერძის გადახრა პროექტის მოთხოვნებისგან უდაწნეო თვითდინებითი მილსადენებისათვისარ უნდა აღემატებოდეს:ა) ვერტიკალურად – ბუდის სიგრძის 0,6%-ს იმ პირობით, რომ ქანობი პროექტის მიხედვით იქნება დაცული;ბ) ჰორიზონტალურად – ბუდის სიგრძის 1%-ს.5. სადაწნეო მილსადენებისათვის ეს გადახრები არ უნდა აღემატებოდეს შესაბამისად ბუდის სიგრძის 1% და 1,5%-ს.

9.9 მილსადენების გამოცდა

1. გამოცდის ხერხზე პროექტში მითითებების არქონის შემთხვევაში სადაწნეო მილსადენები სიმტკიცესა და ჰერმეტულობაზე გამოცდას ექვემდებარება ჰიდრავლიკური ხერხით. მშენებლობის რაიონის კლიმატური პირობებიდან გამომდინარე, ასევე წყლის არქონის შემთხვევაში, შეიძლება მილსადენები გამოიცადოს პნევმატიკური ხერხით, შიგა საანგარიშო წნევით არა უმეტეს:ა) მიწისქვეშა თუჯის და რკინაბეტონის –0,5 მპა;ბ) მიწისქვეშა ფოლადის – 1,6 მპა;გ) მიწისზედა ფოლადის – 0,3 მპა.2. ყველა კლასის სადაწნეო მილსადენების გამოცდა უნდა განხორციელდეს სამშენებლო-სამონტაჟო ორგანიზაციის მიერ ორ ეტაპად:ა) შესრულდეს წინასწარი გამოცდა სიმტკიცესა და ჰერმეტულობაზე, მილსადენის უბეებში მიწის შეტკეპნის და ვერტიკალურიდიამეტრით ნახევრამდე მიწის მიყრის შემდეგ სათანადო დოკუმენტების მოთხოვნების შესაბამისად, შეპირაპირების გადაბმებისადგილების ღიად დატოვებით დათვალიერებისათვის. ამ გამოცდის ჩატარება დაშვებულია დამკვეთის და საექსპლუატაციოორგანიზაციების წარმომადგენლების გარეშე აქტის შედგენით, რომელიც დამტკიცებულია სამშენებლო ორგანიზაციის მიერ;ბ) მიმღები (საბოლოო) გამოცდა სიმტკიცესა და ჰერმეტულობაზე უნდა შესრულდეს მილსადენზე მიწის სრულად მიყრის შემდეგ,დამკვეთის და საექსპლუატაციო ორგანიზაციების წარმომადგენლების მონაწილეობით, გამოცდის შედეგების სათანადო აქტის შედგენით.3. გამოცდის ორივე ეტაპი უნდა შესრულდეს ჰიდრანტების, ვანტუზების, დამცავი სარქველების დაყენებამდე, რომელთა ნაცვლადგამოცდის პერიოდში საჭიროა დაყენდეს ერთი მეტრი სიმაღლის მილტუჩიანი საცობები. მილსადენების წინასწარი გამოცდა, რომელთა 44

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

დათვალიერება შესაძლებელია მუშა მდგომარეობაში ან ექვემდებარება მშენებლობის პროცესში დაუხანებელ მიწის მიყრას (ზამთრისპერიოდში სამუშაოს შესრულებისას, ან რაიმე შემაფერხებელ პირობებში), პროექტში შესაბამისი დასაბუთებისას შეიძლება არ ჩატარდეს.4. წყალქვეშა გადასასვლელებისას მილსადენები ექვემდებარება ორჯერად გამოცდას: ხარაჩოზე ან მოედანზე მილების შედუღებისშემდეგ, მაგრამ შედუღებით შეერთებაზე ანტიკოროზიული იზოლაციის დატანამდე და განმეორებით – მილსადენის პროექტის მიხედვითთხრილში ჩალაგების შემდეგ გრუნტის ჩაყრამდე. სავალდებულოა წინასწარი და მიმღები გამოცდების შედეგები გაფორმდეს სათანადოაქტით.5. მილსადენები, რომლებიც გაყვანილია რკინიგზის I და II კატეგორიის საავტომობილო გზების გადასასვლელებზე, წინასწარ გამოცდასექვემდებარება მუშა მილსადენის შალითაში ჩალაგების შემდეგ, შალითის ღრუს მილთაშორისი სივრცის და მუშა ქვაბულის შევსებამდე.

10. წყალსადენის მილებზე ავარიები და მისი აღმოფხვრა

ავარიების ლიკვიდაცია

ქსელში ან წყალდენზე დროულად აღმოჩენილი ავარიების სწრაფი ლიკვიდაცია განსაკუთრებით საპასუხისმგებლო ამოცანას წარმოადგენს, ვინაიდან დაზიანებული უბნის გამორთვის დროს ქსელში ხდება წყლის ნაკადების გადანაწილება, ეცემა წნევა და ირღვევა მომხმარებლის წყლით ნორმალური მომარაგება. გარდა ამისა, ავარიების დროს შესაძლებელია გვქონდეს წყლის დიდი დანაკარგები და მოხდეს სარდაფების, გვირაბების და ა.შ. დატბორვა.

ავარიის მიზეზეი შეიძლება იყოს სხვადასხვა შემთხვევები და მოვლენები: ჰიდრავლიკური დარტყმა, ტემპერატურული დეფორმაცია, შემთხვევითი მექანიკური დაზიანება და სხვა. მილსადენის ჰერმეტიულობის დარღვევის, მილის მასალის კოროზიის, მაღალი დაწნევით გამოწვეული მილებისა და ფასონური ნაწილების გახეთქვის გამო. ქსელებისა და წყალსადენების ექსპლოატაციის სტატისტიკური მონაცემებლის ანალიზით, დაზიანებათა უდიდესი ნაწილი მოდის პირაპირებზე. ფოლადის მილებში დაზიანებათა მნიშვნელოვანი რაოდენობა განპირობებულია კოროზიით.

დაწნევიან წყალსადენებში ჰიდრავლიკური დარტყმები, რომლებიც წარმოიშობა ტუმბოების უეცარი გაჩერების შედეგად, წყალსადენების დაზიანების ხშირ მიზეზე წარმოადგენს. ამასთან მილების გასკდომა შეიძლება მოხდეს სატუმბო სადგურიდან მოშორებით, იმ ადგილას, სადაც დარტყმების შიდა დაწნევის

45

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

აბსოლიტური მნიშვნელობა აღმოაჩნდება უდიდესი ან იქ, სადაც ქსელს აქვს ნაკლები სიმტკიცა.

ერთობ მნიშვნელოვანია ავარიის რაც შეიძლება სწრაფი აღმოჩენა, რათა დროულად გამოირთოს დაზიანებული უბანი და შეწყდეს წყლის დენა. ქალაქის პირობებში ავარიის სწრაფი აღმოჩენა საკმაოდ რთულია, რადგან დაზიანებული ადგილიდან გადმოღვრილი წყალი შეიძლება გავრცელდეს ასფალტის ფენილის ქვეშ დიდ მანძილზე, სანამ არ ამოვა ზედაპირზე. ხშირად წყალი ხვდება საქალაქო სხვა ტექნიკური სამსახურების არხებში (თბოქსელი, სატელეფონო ქსელი და ა.შ.).

წყლის გამორთვის შემთხვევაში:

- ჩატარდა გათხრითი სამუშაოები.- გაიწმინდა მილი და მოხდა მისი იდენტიფიცირება.10.1 ფოლადის მილი, მცირე დაზიანება

- გასუთავდა დაზიანებული ადგილი. მომზადდა დასადუღებლად. ფოლადის ფურცელი დაედო დაზიანებულ ადგილს და დადუღდა („ლადკა“).

- დიდი დაზიანების ან ამოგლეჯილი მილის შემთხვევაში დაზიანებული ადგილი მთლიანად ჩაიჭრება. ჩაკერდება შესაბამისი დიამეტრისა და სიგრძის მილის ნაჭერი. შედუღების ადგილები უნდა დამუშავდეს ანტიკოროზიული საშუალებით.

ასევე, შესაძლებელია გამოყენებულ იქნას ჭანჭიკებიანი ქურო.

10.2 თუჯის მილი

- მცირე დაზიანების შემთხვევაში, ავარიის აღმოსაფხვრელად, გამოყენებული უნდა იქნას ჭანჭიკებიანი ქურო.

- თუ თუჯის მილი ჩამტვრეულია ან სირგძეზე მიჰყვება ბზარი, ასეთ შემთხვევაში უნდა დაყენდეს ხელოვნური ქურო.

10.3 პოლიეთილენის მილი

- მცირე დაზიანების შემთხვევაში, უნდა დავაყენოთ ჭანჭიკებიანი ქურო.

- დიდი დაზიანების შემთხვევაში, უნდა ამოიჭრას პოლიეთილენის მილი. ავიღოთ შესაბამისი დიამეტრისა და ზომის პოლიეთილენის მილი და ელ. ქუროების საშუალებით ჩავაკეროთ.

10.4 პოლიპროპილენის მილი

46

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

- ნებისმიერი დაზიანების შემთხვევაში ამოიჭრება დაზიანებული ადგილი და ქუროს (მუფთა) საშუალებით ჩაკერდება შესაბამისი დიამეტრისა და სიგრძის პოლიპროპილენის მილი.

ბ) წყალი ნაწილობრივ გამოირთო ან ვერ გამოვრთეთ

10.5 მცირე ზომის პოლიეთილენის, პოლიპროპილენისა და ასევე ფოლადის მილებზე ავარიის აღმოფხვრა შესაძლებელია მექანიკური ქუროებით.

თუ წყალი არ გვაძლევს საშუალებას გამოვიყენოთ მექანიკური ქურო, ასეთ შემთხვევაში, ვიყენებთ ვინტილიან მექანიკურ ქუროს ან ჩვენ თვითონ ვიღებთ დაზიანებული მილის შესაბამისი ზომის მცირე სიგრძის მილს და მასზე ვაყენებთ პოლიპროპილენის ვინტილს ან ბურთულიან ვინტილს (პოლიპროპილენიდან ან პოლიეთილენიდან ფოლადზე გადამყვანი ქუროს საშუალებით). მექანიკური ქუროების საშუალებით, აღნიშნული ვინტილის დაყენების შემდეგ, გამოვრთავთ წყალს.

10.6 თუჯის და პოლიეთილენის მილი

მცირე დაზიანების შემთხვევაში, შესაძლებელია წყლის ქვეშ დაყენებული იქნას ჭანჭიკებიანი ქურო.

10.7 ფოლადის მილი

მცირე დაზიანების შემთხვევაში, შესაძლებელია ჭანჭიკებიანი ქუროს დაყენება ან დროებითი საშუალებით ვახდენთ წყლის შეჩერებას და შემდეგ მასზე ხდება ფოლადის ფურცლის ნაჭრის დადუღება ან უნდა დაყენდეს ხელოვნური ქურო.

11 წყალსადენის მილებზე შეჭრა განშტოებების მოსაწყობად

შეჭრა ხდება ორი მეთოდით:-წყლის გამორთვით-გამოურთავად ე.წ. „ცივად შეჭრა“ა. ფოლადის მილზე წყლის გამორთვით არსებული წყლის მილის გამოჩენა და მომზადება შესაჭრელად-შესაჭრელი ადგილის გაწმენდა-გასუფთავება-გაზოაპარატურით, განშტოების ზომის მილის შესაბამისი კვეთის (ნახვრეტის) ამოჭრა

47

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

-განშტოების ზომის შესაბამისი ფოლადის მილის დადუღება მილტუჩითბ. თუჯის მილზე წყლის გამორთვით -თუჯის მილზე ნახვრეტის ამოჭრა-თუჯის უნაგირის დაყენება- ფოლადის ორმხრივი ხრახნიანი ჭახრაკის ჩახრახვნა-ჭახრაკზე ფოლადის ან თითბერის გამტარადის მიყენება-თუჯის მილის გაწმენდა-გასუფთავება-ხელოვნური ქუროს დაყენება „დაჩიკანკება“-გაზოაპარატურით განშტოების ზომის მილის შესაბამისი კვეთის ამოჭრა ხელოვნურ ქურაზე და ელექტრო შედუღების აპარატით თუჯის მილის გახვრეტა-განშტოების ზომის შესაბამისი ფოლადის მილის დადუღება მილტუჩით ხელოვნურ ქუროზეგ. პოლიეთილენის მილზე წყლის გამორთვით -არსებული პოლიეთილენის მილის გაწმენდა-გასუფთავება-მილის გადაჭრა და განშტოების ზომის შესაბამისი სამკაპის ჩაყენება-არსებულ მილსა და სამკაპზე ელექტრო ქუროების დაყენება და დადუღება-სამკაპზე ადაპტორის მიდუღება მილტუჩით-მილზე ამოჭრა და „ბრენჩის“ დაყენებად. ფოლადის მილზე „ცივად შეჭრა“ -წყალსადენის არსებული ფოლადის მილის გამოჩენა-გაწმენდა გასუფთავება-განშტოების მოსაწყობად საჭირო შესაბამისი ზომის ფოლადის მილის მიდუღება მილტუჩით-ურდულის მიყენება-„ცივად შესაჭრელი“ აპარატის შეჭრა.

12. ურდულების მონტაჟი და კვანძის მოწყობასაჭირო მასალები: ურდული, მილტუჩები, ჭანჭიკები, ქანჩები, საყელურები, შუასადები (საფენი რეზინა „პრაკლადკა“), ჩასაკეთებელი დეტალები-შეჭრის შემდეგ არსებულ მილტუჩზე ურდულის მიყენება

48

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

-ჩასაკეთებელი დეტალის მიყენება ურდულზე-ჩასაკეთებელ დეტალზე მილტუჩის (ფოლადის მილზე) ან ადაპტორის მილტუჩის (პოლიეთილენის მილზე) მიერთებით ვახდენთ გადასვლას დასამონტაჟებელ განშტოებაზე-ურდულის ძირის დაბეტონება-„შპინგელის“ დაყენება-„კოვენის“ მონტაჟი ძირის დაბეტონებით

13. საკანალიზაციო და წყალსადენის ჭების მონტაჟი-მიწის ამოწმენდა-მოსწორება და მოშანდაკება-რკინა-ბეტონის ანაკრები ძირის მონტაჟი-ძირის არმირება და ბეტონის დასხმა ძირის მოსაწყობად-რკინა-ბეტონის ანაკრები ჭის რგოლების მონტაჟი-რკინა-ბეტონის გადახურვის ფილის, თუჯის ჩარჩო-ხუფით, მონტაჟი-ჭის ძირსა და რგოლს, ასევე ჭის რგოლებს შორის ნაკერების ამოვსება ცემენტის ხსნარით-რკინა-ბეტონის ჭის რგოლების გარე მხარის დამუშავება 2 ფენა ბითუმის მასტიკით

14. ჰიდრანტების მონტაჟი-მიწის სამუშაოები-არსებულ მილზე სამკაპის ჩაყენება-განშტოების მოწყობა-ურდულის ჩაყენება, ბეტონის ძირის მოწყობით-ურდულზე „შპინდელის“ მოწყობა-„შპინდელის“ თავსახურის „კოვენის“მოსაწყობად ძირის დაბეტონება-ჰიდრანტსა და ურდულს შორის კოჭის (l=200მმ) ჩაყენება-ჰიდრანტის მონტაჟი-ჰიდრანტის თავსახურის „კოვენის“ ქვეშ ბეტონის ძირის მოწყობა-მოწესრიგება

49

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

15. საგზაო სამსახურის მიერ დაზიანებული გზების აღდგენასაავტომობილო გზის დაზიანებული ასფალტის საფარის აღდგენითი სამუსაოები:- დაზიანებული გზის შემოღობვა და საგზაო ნიშნების განთავსება

-ბარდიულების აღდგენა და მოწყობა

-ზედმეტი ქვიშა-ხრეშოვანი ნარევის ამოღება, ხელით მოსწორება და მოსუფთავება

-ასფალტის გვერდების ჩამოფრეზვა

-ნაპირების ბიტუმის მასტიკით დამუშავება

-20 მმ ღორღის ჩაყრა

-ღორღის დატკეპნვა ფენებად

-ასფალტის საფარის მოწყობა 2 ფენად.

16. რეგულატორების მონტაჟი1.ძირითადი პრინციპები

1.1.რეგულატორის მონტაჟი მოიცავს ასოცირებულ აღჭურვილობის დაყენებას მის გარშემო წყალსადენზე.

1.2.ასოცირებულ აღჭურვილობა არის ფილტი, ჩამკეტი ურდულები, ჰაერგამშვები ვანტუზი, ჩასაკეთებელი და თვითონ რეგულატორი. სისტემა მოცემული სურათზე, რაც გულისხმობს: პირველადი მონტაჯა ხდება ჩამკეტი ურდულების, ჰაერგამშვები ვანტუზის, ფილტრის, ჩასაკეთებლების და ბოლოს რეგულატორის.

50

სურათზე მოცემულია ნახაზის ელემენტებია:

1- ფილტრი;2- ჩამკეტი ურდულები;3- ჰაერგამშვები ვანტუზი;4- წნევის რეგულატორი;5- ჩასაკეთებელი.

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

2 . წნევის შემამცირებელი რეგულატორის მონტაჟი

2.1მონტაჟი:

2.1.1.რეკომენდირებულია დავაყენოთ დამცავი ფილტრი, ასევე ჩამკეტი ურდული, რომელიც ხელს შეუწყობს გარემო ინვენტარის დაცვას თუ კალიბრაციას (რეგულატორის დარეგულირება).

2.1.2.თითოეულ რეგულატორზე არის მითითებული ისარი, რომელიც განსაზღვრავს წყლის დინების მიმართულებას. შესაბამისად, რეგულატორის მონტაჟი უნდა მოხდეს აღნიშნული მიმართულების მქონე წყალსადენზე.

2.2.გაფრთხილება :

2.2.1.აღჭურვილობას აუცილებლად სჭირდება მოვლა, რადგან მოწყობილობა არის მუდმივად ზეწოლის ქვეში და არასწორი თავდაპირველი მონტაჟი მას დააზიანებს.

2.2.2.ექსპლუატაციის დროს ინსტრუქციას მიყევით ზედმიწევნით, მოუჭირეთ და გახსენით ჩამკეტი ურდულები ნელა და ფრთხილად, რათა დაზიანება ავიცილოთ თავიდან.

2.3.წნევის შემამცირებელი რეგულატორის მოდელი: აღწერილობა

2.3.1.ეს კონკრეტული მოდელი ავტომატურად ამცირებს შემავალი წყლის წნევას და ბოლო ურდულუდან უშვებს უკვე დარეგულირებულს.

2.3.2.ეს მოდელი არის ზუსტი, თავისი საპილოტე საკონტროლის სარქველით, რომელსაც შეუძლია მარტივი რეგულირება წყლის დინების ზეწოლით.

2.4.მოქმედება:

2.4.1.რეგულატორის მოქმედებით შემავალი მაღალი წნევით წყალი გამოდის დაბალი წნევით.

2.4.2.სამუშაო პირობებში, ზეწოლის შემცირების მიზნით რეგულატორში ჩამონტაჟებულის საკონტროლო კამერა, რომლის მეშვეობითაც ხდება წნევის რეგულირება. შესაბამისად, რეგულატორებს გააჩანიათ თავისი კლასიფიკატორი, რომელიც განსაზღვრეულია წყლის მოცულობით და წნევით (იხ. სურათი 1).

დიაპაზონიდ1: 0.6 – 6 ატმოსმეფო

51

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

დ2: 5 – 10 ატმოსფერო დ2: 10 – 16 ატმოსფერო

2.5.ტიპიური ფორმები რეგულატორის მონტაჟის

2.5.1.სურათზე მოცემული კომბინაციეიბდან N1 ასახავს მარტო მდგომ რეგულატორს.

2.5.2.სურათზე მოცემული კომბინაციეიბდან N2 ასახავს ორი რეგულატორი თანამუშაობას. იმ შემთხვევაში, როდესაც კრიტიკულ პერიოდში წყალის ატმოსფერო აჭარბებს 0.3-ს, მაშინ რეგულატორი A მუშაობს დიდი დატვირთვით. გამტარი რეგულატორი B მუშაობაში ერთვება მაშინ, როდესაც წყლის წნევა სტაბილურია.

სისტემა I

რეგულატორი

1A – შემავალი წნევის ბურთულიანი გამტარადი

1B – გამომავალი წნევის ბურთულიანი გამტარადი

2A – შემავალი წნევის მანომეტრი

2B – გამავალი წნევის მანომეტრი

3A – სიჩქარის დამკეტის მაკონტროლებელი - CS

3B – სიჩქარის გამხსნელის მაკონტროლებელი - OS ავ4– ფილტრის დამცლელი გამტარადი

5– ჰაერგამშვები ვანტუზი

6– დამარეგულირებელი ბერკეტი

52

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

რეგულატორი

კალიბრაციის დასაწყისი

• შეამოწმეთ წნევის დიაპაზონი;

• დაკეტეთ 1B, გააღეთ 1A;

• დაკეტეთ C, გააღეთ B;

• გამოუშვით ჰაერი საკონტროლო კამერიდან და ფილტრიდან მე-5 საჰაერო ვინტილიდან და მე-4 ფილტრიდან;

• საათის ისრის მიმართულების გადაატრიალეთ 3A (ჩამკეტი) and 3B (გამხსნელი);

• დააჭირეთ მარეგულერებელ ბერკეტს გახსნისთვის და დაატრიალეთ საათის ისრის მიმართულებით;

• რეგულატორის აღჭურვილობა მზად არის.

17 რეგულატორის ექსპლოატაციის წესები

53

სისტემა II

A – რეგულატორი

B – დამკეტი ურდული

C – გამშვები ურდული

D – დამცლელი ურდული

E – ფილტრი

G – ჰაერგამშვები ვანტუზი

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

შეამოწმეთ ჟონავს თუ არა დიაფრაგმა

დაკეტეთ ურდული გამავალ მილზე. მოწყობილობის შესამოწმებლად საჭიროა წნევა შემსვლელ მილზე!

მარეგულირებელზე დაკეტეთ ორივე ბურთულიანი ჩამკეტი.

მოუშვით ხრახნი (ვანტუზზე), რომელიც განთავსებულია გამანაწილებელი ბლოკის თავზე.

ვანტუზიდან გადმოვა წყალი და მარეგულირებელი სარქველი გაიღება.

წყალი გადმოედინება ვანტუზიდან (დრო დამოკიდებულია DN-ის

ზომაზე); რამდენიმე წუთში წყლის გადმოღვრა უნდა შეწყდეს.

54

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

თუ წყლის დენა ვანტუზიდან არ შეჩერდა ეს შესაძლოა მიუთითებდეს დიაფრაგმის დაზიანებაზე და გაჟონვაზე.

თუ წყლის გადმოდინება ვანტუზიდან შეჩერდა დიაფრაგმა არ არის დაზიანებული.

55

ვანტუზი

ბურთულიანი ჩამკეტი

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

შეამოწმეთ დიაფრაგმა ვიზუალუირად:

• დაკეტეთ ურდულები, როგორც შემსვლელ, ასევე გამომსვლელ მილებზე.

• დააგდეთ წნევა.• მოხსენით თალფაქი და დაათვალიერეთ დიაფრაგმა.• შეამოწმეთ თალფაქის (ხუფის) შიდა ნაწილი.• გაასუფთავეთ თალფაქი და დიაფრაგმა და მოაშორეთ ნებისმიერი სახის

ნადები.• თალფაქის დახურების დროს აუცილებელია, რომ კორპუსმა იმოძრაოს

შეუფერხებლად. • აღნიშნულის შესამოწმებლად მოხსენით ვანტუზი და მოუშვით ვინტი

კორპუსზე, შემდეგ შეამოწმეთ მოძრაობს თუ არა შეუფერხებლად.

შეამოწმეთ დაბინძურებულია თუ არა ფილტრი:

• დაკეტეთ ურდულები, როგორც შემსვლელ, ასევე გამომსვლელ მილებზე.

• მოხსენით ფილტრი.• შეამოწმეთ/დაათვალიერეთ ფილტრი. ის არ უნდა იყოს გაბიდნული.• თუ შესაძლებელია გაასუფთავეთ ფილტრი, ან გამოცვალეთ თუ

გაწმენდა შეუძლებელია.• თუ ფილტრი გაიბიდნა - წნევა გამსვლელ მილზე სავარაუდოდ

გაიზრდება და გახდება დაყენებულ მაჩვენებელზე მეტი!

56

80-მდე DN-ისთვის გამოიყენეთ 4 მმ-ანი ხრახნი

300-მდე DN-ისთვის გამოიყენეთ 8 მმ-ანი ხრახნი

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

შეამოწმეთ დაბინძურებულია თუ არა ხვრელი

• დაკეტეთ ურდულები, როგორც შემსვლელ, ასევე გამომსვლელ მილებზე.

• მთლიანად მოხსენით ფილტრის ბლოკი.• შეამოწმეთ მარეგულირებლის საკანში შემსვლელი მილის ხვრელი. ის არ

უნდა იყოს გაბიდნული!• თუ გაბიდნულია - წნევა გამსვლელ მილზე სავარაუდოდ გაიზრდება და

გახდება დაყენებულ მაჩვენებელზე მეტი!

შეამოწმეთ დაბინძურებულია თუ არა მარეგულირებელი სარქველები

• გამანაწილებელი ბლოკის ქვეშ მოთავსებულია ორი, პატარა ზომის მარეგულირებელი სარქველი (უკუსარქველი).

• აღნიშნული სარქველების დანიშნულებაა გაღებისა და დაკეტვის სიჩქარეების ინდივიდუალურად კონტროლი.

• დაკეტეთ ურდულები შემსვლელ და გამომსვლელ მილებზე და ასევე დაკეტეთ ორივე ბურთულიანი ჩამკეტი. დააგდეთ წნევა.

• ჩაატარეთ გამანაწილებელი ბლოკის დემონტაჟი, მოხსენით პილოტი (pilot) და ფილტრის ბლოკი და მოუშვით 4 ხრახნი.

• გამანაწილებელი ბლოკის ქვეშ, თალფაქზე (ხუფზე) დაინახავთ ორ მარეგულირებელ სარქველს.

• თუ ეს სარქველები გაბიდნულია, წნევის მარეგულირებელი ურდული ვერ გაიღება/დაიკეტება (დამოკიდებულია იმაზე თუ რომელია გაბიდნული), ან გაიღება/დაიკეტება ძალიან ნელა!

• აუციელებლია, რომ გასუფთავების შემდეგ სარქველები სწორად 57

ხვრელი

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

დავამონტაჟოთ თავიანთ ადგილას, ამიტომ მოხსნამდე კარგად დააკვირდით თუ რომელი რომელ მხარესაა.

• მოხსენით ერთი მარეგულირებელი სარქველი, საგულდაგულოდ გაწმინდეთ და ჩასვით უკან. გაიმეორეთ იგივე მეორე მხარეს.

• თუ არ გჭირდებათ გაღება/დაკეტვის სიჩქარის ინდივიდუალურად კონტროლი შეგიძლიათ ამ საქველების მოხსნა (იხ. შემდეგ გვერდზე).

როგორ მოვხსნათ მარეგულირებელი სარქველები:

• გამანაწილებელი ბლოკის ქვეშ განთავსებულია ორი, პატარა ზომის მარეგულირებელი სარქველი.

• მარეგულირებელი სარქველების დანიშნულებაა მოგვცეს შესაძლებლობა ინდივიდუალურად ვაკონტროლოთ გაღებისა და დაკეტვის სიჩქარეები.

• თუ გაღება/დაკეტვის სიჩქარის ინდივიდუალურად კონტროლი არ გჭირდებათ, შეგიძლიათ ამ საქველების მოხსნა.

• დაკეტეთ ურდულები შემსვლელ და გამომსვლელ მილებზე და ასევე დაკეტეთ ორივე ბურთულიანი ჩამკეტი. დააგდეთ წნევა.

• ჩაატარეთ გამანაწილებელი ბლოკის დემონტაჟი, მოხსენით პილოტი (pilot) და ფილტრის ბლოკი და მოუშვით 4 ხრახნი.

• გამანაწილებელი ბლოკის ქვეშ, თალფაქზე დაინახავთ ორ

58

CS = დაკეტვის სიჩქარე

OS = გაღების სიჩქარე

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

მარეგულირებელ სარქველს.• აღნიშნული მარეგულირებელი სარქველები მოხსენით თუ

გაღება/დაკეტვის სიჩქარეების ინდივიდუალური კონტროლი არ გჭირდებათ.

AVK მარეგულირებელი ურდულის ექსპლუატაცია

გახსენით ორივე ბურთულიანი ჩამკეტი. ყოველთვის ბოლომდე დაცალეთ

მარეგულირებლის საკანი ჰაერისგან ვანტუზის გაღების გზით.

თუ საკანში იქნება ჰაერი მარეგულირებელი ვერ იმუშავებს ეფექტურად.

პარამეტრების დაყენების შემდეგ ყოველთვის ჩაკეტეთ პილოტის (pilot) სახელური მიწოლის გზით.

თუ pilot-ის სახელური არაა ჩაკეტილი, დაყენებული პარამეტრები დროთა განმავლობაში შეიძლება ოდნავ შეიცვალოს, რაც გამოწვეულია ვიბრაციებით.

59

პილოტი (pilot)ფილტრი

გამანაწილებელი ბლოკი

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

18. წყალმზომის ჭის მოწყობა

1.აღრიცხვის კვანძის მოწყობა

სურათი 1.

60

ექსპლიკაცია

1. საპროექტო პოლიეთილენის მილი PE100 SDR11PN16 d 25მმ;

2. ჩობალი d 25 მმ;3. მექანიკური ქურო d 25მმ;4. PPR ვენტილი 25;5. PPR მილი 25;6. ფილტრი 25;7. წყალმზომი 20;8. მოძრავი ქანჩი 20;9. PPR გულანა 25;10. უკუკასრქველი 20.

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

აღრიცხვის კვანძის აწყობა დამოკიდებულია წყალსადენის მასალაზე, სადაც ხდება მრიცხველის მონტაჟი. სურათი 1 ასახავს შემთხვევას, როდესაც წყალსადენის მასალა არის პოლიეთილენის მილს (ე.წ. შავი მილი). პოლიეთილენის მილის ჩაჭრის შემდგომ ვდგამთ ჩობალს, რომ არ დაზიანდეს აღჭურვილობა. აღრიცხვის კვანძის ჩასადგმელად ვიყენებთ მექანიკურ ქუროს, ვამონტაჟებთ ვინტილს, მილს, ფილტრს, წყალმზომი, მოძრავი ქანჩს, გულანას და წყალმზომის მეორე მხარეს უკუსარქველს. სურათზე მოცემული თანმიმდევრობით.

რეკომენდირებულია, მოცემული ჭის ზომები (800/600-1000/750), თუმცა შეიძლება მათი მოდიფიცირება.

სურათი 2.

61

ექსპლიკაცია

1. საპროექტო PPR მილი d=25 მმ;2. ჩობალი d 50 მმ;3. PPR ქურო d 25 მმ;4. PPR ქურო 25;5. PPR მილი 25;6. ფილტრი 25;7. წყალმზომი 20;8. მოძრავი ქანჩი 20;9. PPR გულანა 25;10. უკუსარქველი 20.

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

სურათი 2 ასახავს შემთხვევას, როდესაც საპროექტო თეთრ მილის ვაბამთ პირდარიპ იმავე თეთრ მილზე. მონტაჟის დროს ჩვეულბრივ ქუროს ვიყენებთ და აღჭურვილობა მსგავსი თანმიმდევრობით ყენდება.

სურათი 3.

62

ექსპლიკაცია

1. საპროექტო ფოლადის მილი d=25მმ;

2. ჩობალი d 50 მმ;3. PPR ქურო შ/ხ d 25 მმ;4. PPR ვენტილი 25;5. PPR მილი 25;6. ფილტრი 25;7. წყალმზომი 20;8. მოძრავი ქანჩი 20;9. PPR გულანა 25;10. უკუსარქველი 20.

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

სურათი 3-ზე წყალსადენის გარედან შემომავალი მილის არის ფოლადის. ამ შემთხვევაში ვიყენებს ქუროს შიდა ხრახნით. დანარჩენი აღჭურვოლობის მონტაჟი მსგავსია წინა ორის.

სურათი 4.

63

ექსპლიკაცია

1. საპროექტო პოლიეთილენის მილი PE100SDR11PN16 d 25 მმ;

2. ჩობალი d 50 მმ;3. ელექტრო ქურო d 25 მმ;4. გადამყვანი ფოლ/პოლ

d=20/25 მმ;5. PPR ქურო შ/ხ d=25 მმ;6. PPR ვენტილი 25;7. PPR მილი 25;8. ფილტრი 25;9. წყალმზომი 20;10. უკუსარქველი d=25 მმ.

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

სურათი 4 მგავსია სურათი 1-ის, რადგან ორივე შემთხვევაში წყალსადენის შემომავალი მილი არის პოლიეთილენის (ე.წ. შავი მილი) განსხვავებით პირველისა აქ ვიყენებთ ელექტრო ქურო და გადამყვანს ფოლადის და პოლიეთილენის. მონტაჟი არის მსგავსი, ხოლო ქურო შიდა ხრახნით.

2. წყალმზომი ჭის მოწყობა

ექსპლიკაცია

1. პოლიეთილენის მილი PN16 Ø25;2. ჩობალი DN50;3. ვენტილი DN20 (Ø3/4” შ/ხ);4. დამაკავშირებელი მილელი DN20 (Ø3/4“ გ/ხ);5. ფილტრი (Ø3/4” შ/ხ);6. წამოსაცმელი ქანჩი DN20 (Ø3/4“ გ/ხ);7. წყალმზომი DN20;8. გადამყვანი PE Ø(25x3/4“ გ/ხ)

წყალმზომის ჭის მოწყობის ინსტრუქცია

64

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

შენიშვნები

1. ჭის აგების და წყალმზომი კვანძის სამონტაჟო სამუშაოების წარმოებისას დაცული უნდა იქნას უსაფრთხოების წესები.

2. ჭის ჰიდრპოზოლაცია განხორციელდეს ცხელი ბითუმით არა უმცირესი 2 ფენისა საერთო სისქით 4-5 მმ. ბითუმით დაფარვამდე ჭის ზედაპირის დამუშავება (დაგრუნტვა) მოხდეს ბენზინში გახსნილი ბითუმით.

3. ფოლადის მილი და ფასონური ნაწილები შეიღებოს ანტიკოროზიული საღებავით.

19. ქსელებისა და წყალდენების ტექნიკური ექსპლოატაცია და პროფილაქტიკური სამუშაოები

ქსელის ტექნიკური ექსპლოატაციის ამოცანებს განეკუთვნება: ქსელისა და მისი მოწყობილობების მდგომარეობასა და მუშაობის რეჟიმზე დაკვირვება; გამოვლენილი დეფექტების დროულად გამოსწორება. მილების რეცხვა და გაწმენდა; ქსელზე ავარიების ლიკვიდაცია; შენობათა განშტოებების მოწყობა და ქსელის ახალი უბნების მიერთება; გაყინული ხაზების გალღობა.

ქსელის ტექნიკურ მდგომარეობასა და მისი მუშაობის პირობებზე დაკვირვება წარმოებს რეგულარული შემოვლის და ყველა ჭისა და მათში განლაგებული არმატურის დათვალიერებით. დათვალიერებისას უნდა შემოწმდეს ურდულებისა და სახანძრო ჰიდრანტების გამართულობა, მილტუჩების შეერთებებზე უნდა აწარმოებდნენ ჭანჭიკების მოჭერასა და ა.შ. შენიშნული გაუმართაობა დაუყოვნებლივ უნდა აღმოიფხვრას.

65

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ექსპლუატაციის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია ქსელიდან ჟონვების მიზეზების დადგენა და მათი ლიკვიდაცია. ჟონვა, გარდა ავარიული შემთხვევებისა, წარმოიქმნება მილების პირაპირების შეერთების არასაკმარისი სიმტკიცის და შენობის შიდა წყალსადენების სანტექნიკური დანადგარების გაუმართავი მუშაობის გამო. გარე ქსელში წყლის ჟონვის ადგილის მოსაძებნად, გამოყენებული უნდა იქნეს სპეციალური ხელსაწყოები.

ქსელზე უნდა ჩატარდეს ორი სახის სარემონტო სამუშაო:

ა) მიმდინარე რემონტი;

ბ) კაპიტალური რემონტი.

მიმდინარე რემონტი შეიჩავს წინასწარ დაგეგმილ ვადებში ჩასატარებელ პროფილაქტიკურ სამუშაოებს და მცირე მოცულობის მილებით, ქუროებით და საფენების გამოყენებით.

გაბიდნული ჭისა და მილების გაწმენდა წნევიანი მანქანით და ასანიზაციის საშუალებით.

19.1 პროფილაქტიკური სამუშაოები წყალსადენისა და წყალარინების ქსელებზე.

ა) წყალსადენის ქსელი.

წყალსადენის ქსელზე უნდა ჩატარდეს შემდეგი სახის პროფილაქტიკური სამუშაოები. წყალსადენის ჭების დათვალიერება და დაფიქსირებული ხარვეზების აღმოფხვრა (ამოწმენდა, დაზიანებული ჭის კედლების ამოშენება, შელესვა და შეკეთება).

წყალსადენის საკვანძო ჭებში არსებული მწყობრიდან გამოსული ინფრასტრუქტურული ელემენტების ნაწილების შეცვლა/განახლება (ქანჩების მოჭიმვა-გადაქაჩვა და სხვა). წყალსადენის ქსელების რეცხვა (სახანძრო ჰიდრანტებით, ჩამცლელებით და სხვა) წყალსადენის ქსელებში წყლის წნევის ოპტიმალური რეჟიმების დაცვა რეგულატორების საშუალებით. მრიცხველის ჭებში ფილტრების მოხსნა და გარეცხვა.

ფარული დაზიანებების აღმოჩენა დიაგნოსტიკური აპარატურის საშუალებით. დამარხული ჭის მოებნა. მილში წყლის წნევის გაზომვა-ჩაწერა.

ბ) წყალარინების ქსელი.

სანაკალიზაციო ჭების დათვალიერება და დაფიქსირებული ხარვეზების აღმოფხვრა (ამოწმენდა, დაზიანებული ჭის კედლების ამოშენება, შელესვა და შეკეთება, ჭის ხუფის დახურება და ა.შ.)

- შეტბორილი ჭის ამოსუფთავება ნარჩენებისაგან.- წყალარინების მილში პლასტმასისი შლანგის განთავსება და მავთულის

გამოყენებით გაბიდნული ჭის გადუფთავება. - დაზიანებული წყალანირების მილის შეცვლა ან დაზიანებული ადგილის

აღდგენა და შეცვლა გოფრირებული შეკეთებების ე.წ. გაუთვალისწინებელი რემონტის, რომელიც გამოვლინდება ექსპლოატაციის პროცესში და

66

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

დაუყოვნებლივ სრულდება. მიმდინარე რემონტს განეკუთვნება: ქსელის ხაზებზე ჟონვების ადგილას სარემონტო ქუროების დაყენება. ცალუღებით ან შედუღებით; ცალკეული მილძაბრების ჩართვა; ქსელის უბნების შემოწმება ჟონვებზე; დიუკერების რემონტი; ჭების მოწესრიგება; ურდულების, ჰიდრაბის, ვანტუზების, ფილტრების და წყალმხარჯი წერტილების დაშლა, გაწმენდა, შეზეთვა, შეღებვა.

კაპიტალური რემონტი შეიჩავს ისეთ სამუშაოებს, რომელთა პროცესში წარმოებს გაცვეთილი კონსტრუქციების, კვანძებისა და დეტალების გამოცვლა ან მათი შეცვლა უფრო მტკიცე და ეკონომიური მასალებით.

20. წყალსადენის მილების რეცხვამილების რეცხვისათვის საჭიროა მილის ორივე ბოლო დავაყრუოთ და დავაყენოთ გამტარადი. ერთი ბოლოდან შევუშვებთ წყალს, ხოლო მეორე ბოლოდან გარეცხილ წყალს ჩავუშვებთ სანიაგვრე ქსელში. თუ ლაბორატორიულმა შემოწმებამ დაადასტურა, რომ წყლის სინჯები შეეფერება სასმელი წყლის მონაცემებს, ასეთ შემთხვევაში გარეცხვას ვწყვეტთ და ვახდენთ ქსელის გადართვას.

21. წყლის ხარისხიწყლის მოხმარება ონკანიდან სრულიად უსაფრთხოა თბილისში. ეს ნიშნავს, რომ სასმელი წყლის ხარისხი დედაქალაქში აბსოლუტურად აკმაყოფილებს ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციებს და ეროვნული რეგლამენტის მოთხოვნებს.

”ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერის” სასმელი წყლის ხარისხის მაკონტროლებელი ლაბორატორიები განთავსებულია სამგორის, საგურამოსა და ბულაჩაურის სათავე ნაგებობებზე. ყველა ლაბორატორია ISO-17025 სტანდარტის მიხედვიდვითაა აკრედიტებული და უწყვეტ რეჟიმში მუშაობს. 

კომპანიის ყველა ლაბორატორიის ფუნქციონირებას კოორდინაციასა და ზედამხედველობას უწევს წყლის ხარისხის მაკონტროლებელი ცენტრალური ქიმიურ-მიკრობიოლოგიური ლაბორატორია, რომელიც ISO-17025 სტანდარტის შესაბამის სერთიფიკატსა და აკრედიტაციას 2012 წლიდან ფლობს. ცენტრალურმა ლაბორატორიამ რეაკრედიტაცია 2015 წლის ივნისში გაიარა.

21.1 წყლის ხარისხის კონტროლი

მომხმარებლისთვის მისაწოდებელი სასმელი წყლის ხარისხი მუდმივად მოწმდება ავტომატურ რეჟიმში, ხოლო საათში ერთხელ ის „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერის“ ქიმიურ-მიკრობიოლოგიური ლაბორატორიის სპეციალისტების მიერ კონტროლდება.

ხარისხის კონტროლი ხორციელდება როგორც სათავო ნაგებობებზე (სამგორი, ღრმაღელე, არაგვის ხეობა), ასევე ქალაქის წყალსადენის ქსელში. ცენტრალურ ლაბორატორიაში დამონტაჟებული უახლესი ტიპის აპარატურა და დანადგარები 67

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

საშუალებას იძლევა თვისობრივად მაღალ დონეზე ვაკონტროლოთ წყლის ხარისხი და ქლორის დოზირება. კომპანიის ყველა ლაბორატორიაში სასმელი წყლის ხარისხის მონიტორინგი უწყვეტ რეჟიმში მიმდინარეობს. 

სასმელი წყალი კონტროლდება 53 პარამეტრის მიხედვით. წყლის ხარისხის ეროვნული რეგლამენტის მიხედვით, თითოეული პარამეტრის კონტროლი გაწერილი პროცედურაა და თავისი დრო და ვადები აქვს. პარამეტრების უმრავლესობა საათობრივ კონტროლს ექვემდებარება, ზოგი პარამეტრი ყოველდღიურს, ზოგიც - ყოველკვირეულს და არის რამდენიმე პარამეტრი, რომელიც მხოლოდ ყოველთვთვიურ და ყოველწლიურს კონტროლს გადის. ჩატარებული ანალიზების თანახმად, სასმელ წყალში ყველა პარამეტრი ზღვრულ დასაშვებ კონცენტრაციაზე საგრძნობლად დაბალია. მოსახლეობის უსაფრთხოების დაცვის მიზნით, წყლის ხარისხი მუდმივად მოწმდება დედაქალაქის წყალსადენის ქსელებშიც. 

მომხმარებლისთვის სასმელი წყლის, როგორც ხარისხიანი და ჯანმრთელობისთვის სრულიად უსაფრთხო პროდუქტის მიწოდება მხოლოდ ლაბორატორიული კონტროლის გავლის შემდეგაა შესაძლებელი და თბილისის მოსახლეობა - საერთო ჯამში 490 000-მდე აბონენტი - ხარისხიანი სასმელი წყლით მარაგდება.

მოსახლეობის უსაფრთხოების დაცვის მიზნით, სასმელი წყლის ხარისხის კონტროლი განსაკუთრებულად მკაცრდება ზაფხულის სეზონზე. წყალდიდობისა და სხვა სტიქიური მოვლენების დროს ტარდება დამატებითი კველევები და სასმელი წყლის ხარისხზე წესდება გაძლიერებული საკონტროლო რეჟიმი, კომპეტენტურ სახელმწიფო ორგანოებთან კოორდინაციით.

21.2 წყლის ხარისხის სტანდარტები

სასმელი წყლის ხარისხი, მისი თვისებები და შემადგენლობა განსაზღვრულია ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მიერ დაწესებული საერთაშორისო სტანდარტის შესაბამისად. დადგენილია ქიმიური შემადგენლობა და ბაქტერიოლოგიური დაბინძურების ისეთი ზღვრული კონცენტრაცია, რომელიც უვნებელია ადამიანის ჯანმრთელობისათვის. ამასთან, დადგენილია სასმელი წყლის ისეთი ორგანოლეპტიკური პარამეტრები, რომელიც მას სასიამოვნო თვისებებს ანიჭებს.

სასმელი წყლის ხარისხის სახელმწიფო კონტროლისა და მონიტორინგის სქემა, ჯერადობა, განსასაზღვრი მაჩვენებლები და სინჯების რაოდენობა შეთანხმებულია სახელმწიფო მაკონტროლებელ ორგანოებთან.

21.3 ხარისხის მართვა

“ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერის“ მართვა საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით ხორციელდება. კომპანიამ ხარისხის მართვის საერთაშორისო სისტემის ISO-9001 სტანდარტის შესაბამისი სერთიფიკატი 2006 წელს მიიღო. ხარისხის მართვის სერთიფიკატის მოპოვება და მისი მოთხოვნების დანერგვა კომპანიას ავალდებულებს მუდმივად იყოს ორიენტირებული მომსახურების გაუმჯობესებაზე, წარმოების ეფექტურობის ზრდაზე, ტექნიკური და ტექნოლოგიური ოპერაციების წარმართვის მკაფიოდ რეგლამენტირებასა და კომპანიის პერსონალის მოტივირებულ ქმედებებზე. 68

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

ხარისხის მართვის სერთიფიკატის შენარჩუნება ეფუძნება კომპანიის საქმიანობის მუდმივ მონიტორინგს. ამ მიმართულებით "ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი" აგრძელებს დაგეგმილი პროექტების და სარეაბილიტაციო სამუშაოების განხორციელებას საბოლოო მიზნის მისაღწევად – თბილისის მოსახლეობის უწყვეტი და ხარისხიანი წყალმომარაგება და წყალარინების სისტემების შეუფერხებლად ფუნქციონირება.

69

ზეინკალ-სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

- ზეინკალ სანტექნიკოსის სახელმძღვანელო

70