FACTORES ETIOLÓXICOS DO CANCRO. CANCRO DE VEXIGA, HEMATOLÓXICOS E DOS SENOS

PARANASAIS

Dra. Carolina Pena Álvarez

Centro Oncológico de Galicia

A Coruña

GUIÓN

1. Definición do cancro e concepto de carcinoxénese.

2. Factores etiolóxicos do cancro.

3. Cancro laboral.

4. Cancro de vexiga.

5. Cancros hematolóxicos.

6. Cancro dos seos paranasais.

7. Reflexións sobre a situación en Galicia.

CANCRO = Enfermidade xenética adquirida

CANCRO: Enfermidade caracterizada polo medre excesivo e descontrolado de células, que invaden e danan tecidos e órganos, provocando finalmente a morte do individuo.

Mutacións xenéticas que se acumulan e que finalmente REPROGRAMAN ÁS CELULAS ►

Evadir supresores do medre celular

Evitar o sistema inmune

Inmortalidade replicativa

Promoción da inflamación

Capacidade de invasión e metástase

Creación de vasos sanguíneos

Inestabilidad xenómica

Resistencia á morte celular programada

Disregulación do metabolismo celular

Activación da sinalización proliferativa

(Boveri 1914):

– Defecto fundamental: Dano do material xenético • Herdado.

• Adquirido.

– Secuencial: Acumulación de varias alteracións • INICIACIÓN: + Oncoxenes/ - Xenes supresores

• PROMOCIÓN: Reproducción clonal. Epixenética

• PROGRESIÓN: Acumulación de novas mutacións

Carcinoxénese

Continuum de lesións histolóxicas

Proceso que ten lugar por etapas, existe unha ventá temporal na que intervir para deter o proceso.

HIPERPLASIA ► METAPLASIA ► DISPLASIA ► CARCINOMA IN SITU

FACTORES ETIOLÓXICOS DO CANCRO

• Factores endóxenos: SUSCEPTIBILIDADE – Dotación xenética herdada (liña xerminal)

– Síndromes de predisposición herdada ó cancro

– Diferentes xeitos de metabolizar productos qcos.

• Factores esóxenos: CARCINÓXENOS – Factores ambientais

– Exposición crónica

– Concentracións /intensidade elevada

CANCRO LABORAL

Cancro : enfermidade laboral.

Actividade laboral ►Exposición crónica/prolongada

a un CARCINÓXENO:

Axente físico, químico ou biolóxico que pode inducir a aparición dun tumor nun tecido ó que é exposto

APUNTES HISTÓRICOS

• 1700: Ramizzini. Incidencia elevada de cancro de mama en monxas.

• Paracelsus: Cancro de pulmón en mineiros.

• 1775: Pott. Incidencia elevada de cancro de escroto: contacto con Carbón.

► Recomendación de lavado e uso de roupa protectora

► Reducción en poucos anos da incidencia

EFICACIA DE ESFORZOS DE PREVENCIÓN SINXELOS

BASE MOLECULAR

• s. XX: identificaronse os axentes carcinoxénicos principais no carbón

► Hidrocarburos policíclicos aromáticos

OH

O

OH

O P

OH

O P

P

Benzo[a]pyrene diolepoxide (BPDE)

OH

O

OH

O P

OH

O P

P

Benzo[a]pyrene diolepoxide (BPDE)

Carcinoxénese:

Unión en tres codóns dentro do xene que codifica p53, nos que induce mutacións deletéreas ó corresponder co dominio de unión da proteína para realiza-la súa función. -157: só en cancro pulmonar -248 y 273: descrito en múltiples tumores

• p53 expresada en case tódalas células

• Mutado: >50% de tódolos tipos de cancro.

• Importantes funcións na célula normal: – Inhibe a proliferación celular

– Ten actividad anti-transformante

(Induce morte celular

ante dano irreparable no ADN)

Base molecular: mutación p53

Base molecular: Control do ciclo celular

G1 CHECKPOINT

Base molecular: p53

CANCRO DE VEXIGA

- Varones - Causas: Tabaco/exposición laboral - Carcinoma urotelial /células transicionais. - Síntoma inicial: hematuria -Diagnóstico precoz: permite realizar tto curativo. - Mortalidad elevada.

CANCRO DE VEXIGA LABORAL

• 1895: Relaciónase industria pinturas/tintes.

• 1954: estudio (Reino Unido – Gales). Varóns – Bencidina

– 2Naftilamina

– Tintes mixtos

• Estudios posteriores determinan como carcinóxenos fundamentais: MAXENTA e AURAMINA

• Difícil estudio por coexposición.

SUSCEPTIBILIDADE INDIVIDUAL

Productos qcos: Aminas aromáticas

Son substancia qcas metabolizadas polo noso organismo: N-ACETILTRANSFERASA

Variantes xenéticas:

► Lentos/rápidos metabolizadores

CANCRO DE VEXIGA LABORAL

Os individuos con metabolimo lento - ↑ Incidencia de cancro de vexiga laboral - ↑ Incidencia de cancro de vexiga poboacional

TUMOR ACTIVIDADE LABORAL

Tumor vexiga - Producción aluminio - Fotografía/Filmes - Tintes (producción/uso) - Gasificación do carbón - Cola industrial. - Industria das gomas (Cauchos)

TUMORES HEMATOLÓXICOS

• Neoplasias derivadas das células sanguíneas ou sistema de defensa.

• Grupo tumores heteroxéneos.

• Alta posibilidade de curación.

• Quimioterapia.

• Clásica: Relación entre Benceno – Leucemia (est caso-con Suecia

1928-1976)

– Linfoma (Nueva York)

ÁREA XEO POBOACIÓN PATOLOXÍA RISCO

Shangai 73087 mulleres LNH (HR): 1.87, 95% C.I.: 1.19, 2.96. DR

Connecticut 601 -717 mulleres LNH (OR) = 1.4, 95% (CI): 1.1, 1.8). DR

New York 376-463 LNH (OR=1.87, 95% CI 1.03-3.40)

Ohio (US) 1,165 varóns, Caucho LNH /LMA Non diferencia LNH, sí en LA

US 7676 varóns LNH Non diferencia

US/UK/Ca/IT/Fin

308,199 deriv petroléo

LNH Non diferecnia

TUMORES HEMATOLÓXICOS

►2009: Revisión IARC concluye que sí existe una asociación.

ESTUDIO CASO-CONTROL ALEMÁN: 878 CASOS

• Labregos e Granxeiros (OR = 2.46, 95% CI: 1.17, 5.16)

• Ferreiros, metalúrxicos, e mecánicos (OR = 3.12, 95% CI: 1.31, 7.47).

PODE SER PERXUDICIAL.

• Exposición a compostos derivados do arsénico, clorofenol, gasolina diesel, herbicidas, nitritos/nitratos/nitrosamines, e pos orgánicos.

TUMORES HEMATOLÓXICOS

TUMORES DE SEOS PARANASAIS

• Moi baixa frecuencia. • Adenocarcinoma. • Pilar tto: Cirurxía • Mal pronóstico.

• Prácticamete so en relación coa

inhalación de tóxicos.

• É ENFERMIDADE PROFESINAL.

TUMORES DE SEOS PARANASAIS

2 CASOS EN 6 AÑOS

FACTORES RESPONSABLES (Regulación laboral): - Reducir tempo de exposición. - Uso de mascarillas. - Ventilación

CANCRO LABORAL EN GALICIA

- Con respecto a Galicia, non existe un rexistro de tumores oficial. - Non existe sistema de comunicación da sospeita de un tumor inducido por unha exposición laboral.

TUMOR ACTIVIDADE LABORAL

Tumor vexiga - Producción aluminio - Fotografía/Filmes - Tintes (producción/uso) - Gasificación do carbón - Cola industrial. - Industria das gomas (Cauchos)

Tumores hematolóxicos

-Derivados petróleo (plásticos, Nylon, deterxentes) BENCENO - Industria das gomas (Cauchos)

Cancro de seos paranasais

- Reparación e producción zapatos - Carpintería - Producción de ácidos fortes (limpeza, desinfección, fertilizantes)

MOITO TRABALLO POR FACER

MOITAS GRAZAS