Ekološko pravo

Doc. dr Amina Nikolajev

• Ekonomija - prirodna sredina - ekologija

• Pojam ekonomije

• Pojam prirodne sredine – skup prirodnih i

prirodno-antropogenih faktora koji djeluju

na funkcioniranje ekonomije u cjelosti ali i

na nivo životnog standarda stanovništva

• Pojam ekologije

• Okolišno pravo

Ekologija

• Pojam ekologija

• Bavi se odnosom između živih organizama međusobno, i njihovim prirodnim okruženjem

• Predmet interesiranja - sastav, distribucija, iznos, broj i promjena stanja organizama unutar i između ekosistema

• Nauka koja se bavi proučavanjem načina života

• Nauka koja se bavi koegzistencijom čovjeka, flore i faune

Ekologija

• Ekosistem –dinamička interakcije svih živih organizama i zajednica koje je čine, ali i neživućih komponenti njihove okoline

• Održivost ekosistema - očuvanje biodiverziteta različitost vrsta unutar ekosistema, genetske varijacije i različitost ekološke interakcije

Ekologija

• Interdisciplinarno polje koje uključuje biologiju i nauku o Zemlji, ali i druge discipline (ustavno, građansko, krivično, upravno, privredno, ...)

• Riječ ekologija prvi put uvodi njemački naučnik Ernst Haeckel 1866.

• Starogrčki filozofi, Hipokrat i Aristotel uvode osnove ekologije u svojim studijama o prirodi

• U drugoj plovini 19. stoljeća moderno poimanje ekologije mijenja se u egzaktniju nauku

• Važna oblast izučavanje u ekološkim studijama je razumijevanje utjecaja biodiverziteta na ekološke funkcije

Ekološko pravo

• Drevna Indija, stari Egipat, Grčka, Rim –

elementi današnjeg ekološkog prava

• Jedan od prvih zakona – Zakon o zaštiti

historijskih građevina (1834. Grčka)

• Predmet pravne regulative: zaštita vode i

zraka od zagađenja, zaštita divlje prirode i

sl.

– Zakon o zaštiti voda od zagađenja (1876. VB)

– Zakon o zaštiti prirode (1911. Belgija)

Ekološko pravo• Prvi pravi ekološki zakon – Zakon o zaštiti

životne sredine (1969. Švedska) – prvi

korak ka stvaranju nacionalne legislative

koja oblast zaštite prirodne sredine

uređuje kao cjelovit sistem ekološkog

prava

• Složenost ? – nadnacionalni karakter ove

oblasti

• Američko-kanadska Komisija za pitanja

prekograničnih zagađenja (1909.)

Ekološko pravo

• Od druge polovine 20. razvoj ekološkog

prava – povezivanje nadnacionalnog i

standardi međunarodnih organizacija – UN

(1945.); Vijeće Evrope (1950.) i EU – nova

dimenzija formiranja pravnih standarda

zaštite i očuvanja prirodne sredine

– Štokholmska deklaracija

– Rio deklaracija...

Okolišno vs. ekološko pravo

• Okolišno pravo– termin koji obuhvata međunarodne sporazume

(konvencije), propise, uključujući i nacionalnu legislativu koja se odnosi na regulaciju odnosa između ljudi i okoline (s ciljem smanjenja utjecaja ljudskog djelovanja)

• Dvije osnovne teme su: kontrola i sprječavanje zagađenja te očuvanje resursa

• Ograničenja i troškovi koje pravo predviđa kao i vrlo česta nemogućnost iskazivanja novčane koristi od zaštite okoline proizvela je i još uvijek proizvodi brojne kontraverze

Okolišno vs. ekološko pravo

• Strana literatura – paralelna upotreba

ecology law i environmental law

• Ekos i environment

• dom, stanište = prirodna sredina

• Ekološko pravo širi pojam u odnosu na

okolišno

Ekološko pravo

• Predmet interesiranja – valorizacija odnosa između ekonomije i prirodne sredine

• Konflikt interesa između ekonomije i prirodne sredine:

– Ekonomija se razvija na račun prirodne sredine

– Prirodna sredina ograničena je ekonomijom u zavisnosti do društveno-ekonomske razvijenosti

Narušena ravnoteža

• Narušena ravnoteža socijalne i

ekonomske komponente

• Narušena ravnoteža razvojne komponente

i prirodne sredine

• Nema ravnoteže ekonomsko-socijalnog

razvoja bez istovremene ravnoteže sa

prirodnom sredinom (oskudnost resursa)

Narušena ravnoteža

• Narušena ravnoteža rezultat je djelovanja prirodnih faktora, ali mnogo više djelovanje ljudskog faktora (nekontrolirano iscrpljivanje resursa, uništenje biljnih i životinjskih vrsta, zagađivanje, pretjerana potrošnja resursa, urbanizacija, rast stanovništva)

• Velika zabrinutost zbog narušene ravnoteže

Narušena ravnoteža

• Problem neravnoteže nije fenomen

savremenog društva (postojao je i ranije

ali je bio lokalnog karaktera)

• Problem neravnoteže globalnog je

karaktera

• Ozbiljna je zabrinutost za očuvanje

prirodne sredine

Implikacije narušene ekološke

ravnoteže

• Negativan utjecaj na ljudsko zdravlje (kako

i na koji način?)

• Klimatske promjene i efekat staklene

bašte, povećanje zagađenosti (šta to

znači?)

• Promjena ekonomske efikasnosti (u kojem

smislu?)

Zabrinutost za prirodnu sredinu

• Da ili ne?

• Četiri razloga:

– Nesklad antropogenih i prirodnih sistema

– Intenzivan rast stanovnika

– Troškovi korištenja prirodnih resursa i njihove

reprodukcije

– Nedostatak supstituta

Nesklad antropogenih i prirodnih

sistema

• Šta znači?

• Koja je vrijednost savremene tehničke

civilizacije?

• Da li je intenzitete tehničko-tehnoloških

promjena ovisan od društveno-

ekonomskog razvoja?

• Kakav je odnos čovjeka naspram prirode?

Intenzivan rast stanovnika

• Kako se manifesira porast broja

stanovnika na narušavanje

ekološkeravnoteže?

• U kojem obimu?

• Na koji način?

• Šta su i kako riješavati situacije?

Troškovi korištenja prirodnih

resursa i njihove reprodukcije

• Koji su to troškovi?

• Koliko zemlje izdavajaju?

• Da li to zavisi od ekonomskog razvoja

zemlje? Ili razvijenosti svijesti o potrebi

izdvajanja?

• Kratki ili dugi rok – isplativost?

Nedostatak supstituta

• Zadovoljenje potreba vs oskudnost

resursa?

• Oskudnost resursa i oksudnost spustituta?

• Da li svaki resurs ima spustitut?

• Teorija nultog razvoja?