original article นิพนธ์ต้นฉบับ...

J Med Health Sci Vol.25 No.3 December 201830

Original Articleนพนธตนฉบบ

การศกษาภาวะปลอดเชอของยาหยอดตาทเตรยมในโรงพยาบาลภายใตระบบ laminar flowเปรยบเทยบกบการเตรยมยาแบบปลอดเชอสภาวะปกตทอณหภมหอง

พรรณลกษณ สนสวสด ววฒน ประเสรฐ ภาควชาจกษวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

บทคดยอการรกษากระจกตาตดเชอในกล มผ ปวยบางรายไมสามารถใชยาปฏชวนะส�าเรจรปได จงตอง

เปลยนไปใชยาปฏชวนะทใหทางหลอดเลอดด�าผสมเปนยาหยอดตาใหกบผปวย เพอลดผลขางเคยงจากยา ซงในกระบวนการเตรยมยาอาจมโอกาสในการปนเปอนเชอได โดยแตละโรงพยาบาลกจะมขนตอนในการเตรยมยา ทแตกตางกน ตามขอจ�ากดทางดานทรพยากร จงเปนทมาของการศกษาชนน เพอเปรยบเทยบผลของการ ปนเปอนเชอระหวางการเตรยมยา ดวยวธการ sterile technique ทสภาวะปกตอณหภมหอง เทยบกบการเตรยมยา ภายใตระบบ laminar airflow cabinet ทศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ งานวจยนท�าการศกษาแบบ Prospective observational study ท�าการทดลองเปนระยะเวลา 28 วน โดยศกษายาหยอดตา Amikin และ Cefazolin มกลม control คอ กลมทผสมยาภายใตระบบ laminar airflow cabinet กลม Intervention คอ กลมทผสมยาดวย sterile technique ทสภาวะปกต ทศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ ซงมสภาพแวดลอมแตกตางกนทงอณหภม ความชน และปรมาณอนภาคภายในสถานททดลอง โดยม ยาหยอดตา Amikin และ Cefazolin ชนดละ 25 ตวอยาง จากทง 2 กลมการทดลอง น�าไปท�าการเพาะเชอ ในอาหารเลยงเชอ Tryptic soy broth, Thioglycolate broth ในวนท 0, 3, 7, 14 และ 28 จาก การศกษานพบวาไมมความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถตของการเจรญของเชอแบคทเรยทไดจากการเพาะเชอระหวางยาหยอดตาทผสมยาภายใตระบบ laminar airflow cabinet และทสภาวะปกต โดยไมมการเจรญเตบโตของเชอจากทง 2 กลมทดลอง (p=1.00) แตพบวามการขนขนของอาหารเลยงเชอทผสมยา ภายใตระบบ laminar airflow cabinet และทสภาวะปกต ซงเมอท�าการแยกเพาะเชอแลวไมมการเจรญของเชอเกดขนทง 2 กลม สรปผลการวจย: ไมมความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถตของการเจรญของเชอแบคทเรยทไดจากการเพาะเชอระหวางยาหยอดตาทผสมยาภายใตระบบ laminar airflow cabinet และทสภาวะปกตอณหภมหองทศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ

ค�าส�าคญ: laminar airflow cabinet ยาปฏชวนะหยอดตา เทคนคการปราศจากเชอ

ผนพนธประสานงาน:ววฒน ประเสรฐภาควชาจกษวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ62 หม 7 ถนนรงสต-นครนายก อ.องครกษ จ.นครนายก 26120อเมล: [email protected]

31J Med Health Sci Vol.25 No.3 December 2018

A comparative sterility of the hospital preparation fortified antibiotic eye drops between preparing under laminar flow cabinet

and normal airflow condition

Pannaluck Sinsawad, Wiwat PrasertDepartment of Ophthalmology, Faculty of Medicine, Srinakharinwirot University

AbstractSometimes it is unable to cure corneal ulcer for some patients by using commercial

antibiotic eye drops. Thus, it is necessary to apply the intravenous antibiotics mixed to eye drops for patients in order to reduce any side effects from the commercial antibiotic eye drops. During the process of drug preparation, there is a chance for contamination. Each hospital has different process to prepare the medicine depending on the limitation in resources. This study aims to compare the results of the contamination during the drug preparation process by using Sterile technique in the normal airflow condition and by using laminar airflow cabinet system at the Maha Chakri Sirindhorn Medical Center. To compare the results of the contamination during the fortified antibiotic eye drops preparation process by using Sterile technique in the normal airflow condition and by using laminar airflow cabinet system. Prospective observational study conducted the experiment over a 28-day period by studying Amikacin and Cefazolin. The control group used laminar airflow cabinet system. The intervention group used Sterile technique in the normal airflow condition. which had different environmental factors including temperature, humidity and the quantity of particle within the research site. There were 25 Amikacin and 25 Cefazolin eye drops from two sample groups. They were then culture in the Tryptic soy broth, Thioglycolate broth on Day 0, 3, 7, 14 and 28. The result from the study revealed that there was no statistical significance of the growth of bacteria between antibiotic eye drops mixed under the laminar airflow cabinet system and that mixed under the normal airflow condition. There was no growth of organisms from both sample groups (p=1.00). However, it found that culture plates became less clear. When subculture, there was no growth among these two sample groups. There was no statistical significance of the growth of bacteria from between antibiotic eye drops mixed under the laminar airflow cabinet system and that mixed under the normal airflow condition at the Maha Chakri Sirindhorn Medical Center. Keywords: laminar airflow cabinet, fortified antibiotic eye drops, sterile technique

Corresponding Author:Wiwat Prasert Department of Ophthalmology, Faculty of Medicine, Srinakharinwirot University62 Moo 7, Rangsit-Nakhon Nayok Road, Ongkharak, Nakhon Nayok 26120E-mail: [email protected]


บทน�า การรกษาโรคกระจกตาตดเชอในปจจบนไดมการคดคนและพฒนาการใชยาปฏชวนะใหครอบคลมเชอและสะดวกตอการใชงานมากขน โดยมการปรบปรงและเตมสารสวนประกอบอนๆ เชน Benzalkonium chloride, Thimerosal1 ซงเปนสารกนเสยประเภทหนง มคณสมบตในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอโรค (disinfectant) เพอชวยยดอายการใชงานของยาหยอดตาทเปดใชแลวใหอยในสภาวะปราศจากเชอ ท�าใหสามารถเกบรกษายาไวไดนานขน2,3 แตอยางไรกตามสารกนเสยทผสม ในยาหยอดตาอาจมผลขางเคยงตอกระจกตา เยอบตา ท�าใหเกดเปนแผลถลอกทกระจกตา (corneal epithelial erosion) และการสมานแผลชาลง (delayed wound healing) ซงผลขางเคยงดงกลาวขนกบปรมาณทไดรบ ความถในการใช และชนดของสารกนเสย ท�าใหไมสามารถใชยาหยอดตาส�าเรจรป ในกลมผปวยบางราย ทจ�าเปนตองไดรบการหยอดยาบอยๆ เช น โรคกระจกตาตดเชอ (corneal ulcer) กระจกตาถลอก (corneal abrasion) หรอกลมทมความผดปกตของเยอบตา เชน กลมผปวยทไดรบอบตเหตจากสารเคม ผ ปวยทแพยารนแรง (Steven-Johnson syndrome)3-5 จงตองเปลยนไปใชยาปฏชวนะท ใหทางหลอดเลอดด�า (intravenous form) โดยน�ายาดงกลาวเตรยมการผสมในโรงพยาบาล (hospital preparation eye drops) ใหไดความเขมขนทเหมาะสม เตรยมเปนยาส�าหรบหยอดตา (fortified antibiotic eye drop) ซงเปนยาท ปราศจากสารกนเสย ท�าใหลดผลขางเคยงทอาจเกดขน กบผปวยจากสารกนเสยได แตกอาจเพมโอกาสในการปนเปอนเชอโรคไดงายขน สงผลเสยตอผปวย ท�าใหเกดแผลทกระจกตาตดเชอ (corneal ulcer) จากเชอ Pseudomonas aeroginosa ซงพบวามโอกาสปนเปอนในยาหยอดตาของผปวยไดสงถง 35.8%6,7 โดยปจจยทสงผลตอการปนเปอนเชอ มไดหลายขนตอนตงแตการเตรยมยา การหยอดตา ตลอดไปถงกระบวนการเกบรกษายา

ในกระบวนการเตรยมยานนถอไดวามความส�าคญขนตอนหนง ทจะลดโอกาสในการปนเปอนเชอ (sterile technique)8 แตละโรงพยาบาลกจะมขนตอนในการเตรยมยาดวยกรรมวธและอปกรณทแตกตางกน ตามขอจ�ากดทางดานทรพยากรของแตละพนท ซงอย ภายใต หลกการปราศจากเชอ (sterile technique) ซงเปนไปตามค�าแนะน�าของ American Academic Ophthalmology โดยอาจมขนตอนและวธการแตกตางกนบาง โดยในปจจบนไดมการพฒนากระบวนการในการเตรยมยา เรมมการน�าระบบ laminar airflow cabinet8,14 มาใชในการเตรยมยา เพอลดโอกาสปนเปอนทอาจเกดขน แตอปกรณดงกลาวไมไดมในทกสถานพยาบาล ดงนน จงเปนเหตผลทท�าใหผวจยตองการทจะศกษาผลของการปนเป อนเชอระหวางการ เตรยมยา ดวยวธการ sterile technique ทสภาวะปกตอณหภมหอง เทยบกบการเตรยมยาภายใตระบบ laminar airflow cabinet ทศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ เพอน�าผล การศกษาไปใชเปนขอมลในการจดเตรยมยาหยอดตา ใหมความปลอดภยกบผปวยมากยงขน

วตถประสงค เพอศกษาเปรยบเทยบอตราการปนเปอนท เกดจากการผสมยาหยอดตาดวยวธการผสมทแตกตางกน 2 รปแบบ คอ ผสมในสภาวะปกตทอณหภมหอง และผสมภายใตระบบ laminar airflow cabinet ทศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ

วธการศกษา ร ป แบบว ธ ก า ร ว จ ย P r o s pe c t i v e observational study ท�าการทดลองเปนระยะเวลา 28 วน โดยเลอกยาปฏชวนะทเปนยาหยอดตา


ท เ ต ร ยม ใน ศนย ก า รแพทย สม เด จพระ เทพ รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ ค�านวณขนาดตวอยาง ทเหมาะสมคอ การเปรยบเทยบคาสดสวนของ 2 กล มทดลอง (compare proportion for independent two groups) โดยก�าหนดคามาตรฐานตามตาราง Z เทากบ 1.96 เมอก�าหนดระดบนยส�าคญท 5% และก�าหนดอ�านาจการทดสอบ (1-ß) เทากบ 80% ค�านวณขนาดตวอยางดวยโปรแกรม nQuery ไดขนาดตวอยางอยางนอย 500 plates ตอกลม ในกลม Intervention และกลม control แยกเปนยา 2 ชนด ยาชนดท 1 และยาชนดท 2 ใชขนาดตวอยางชนดยาละ จ�านวน 250 plates ซงภายใน 4 สปดาห ท�าทงหมด 5 รอบ รอบละ 50 plates แตในยาแตละชนด แยกการเพาะเปน 2 ลกษณะ คอ เพาะเชอรา และเพาะเชอแบคทเรย ดงนน ในกลม Intervention และกลม control แยกการเพาะเชอแตละชนด เทากบ 25 plates/1 รอบ/ 1 ชนดการเพาะเชอ/1 ชนดยา ผ ท�าการวจยท�าการผสมยาทจะท�าการศกษากบน�า (Sterile water) ใหไดความเขมขน Amikacin 50 มก./มล., Cefazolin 50 มก./มล. โดยแยกผสมในตปลอดเชอ (laminar airflow hood) และ ผสมทสภาวะปกตอณหภมหองภายใตเทคนคปลอดเชอ (aseptic technique) โดยบรเวณทเตรยมยานน เตรยมในบรเวณเดยวกน โดยต Laminar airflow cabinet อย หางจากบรเวณทใชผสมยาทสภาวะปกตอณหภมหองในระยะ 5 เมตร ซงเปนวธการเดยวกบทใชผสมยาหยอดตาทใชกบผ ปวยในศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ โดยยาแตละชนดจะผสมและแบงใสขวดยาหยอดตาปราศจากเชอ (Sterile) ขวดละ 10 มล. จ�านวน 100 ขวด โดยทกขนตอนในการเตรยมยาจะใชเทคนคปลอดเชอ (aseptic technique) Amikacin (50 mg./cc.) ใช Amikacin 500 mg./2 cc. (1 amp.)

ดดออกมาทงหมด เตม water for injection ลงไปอก 8 cc. รวมเปน 10 cc. ผสมใหเขากน จะได Amikacin 50 mg./cc. ส�าหรบ Cefazolin (50 mg./cc.) ใช Cefazolin 1 gm. ผสมกบ water for injection 5 cc. เขยาใหละลาย ดด Cefazolin ทผสมแลวออกมา 2.5 cc. เตม water for injection ลงไปอก 7.5 cc. รวมเปน 10 cc. ผสมใหเขากน จะได Cefazolin 50 mg./cc. ท�าการเกบตวอยางเชอเพอชวยยนยนการปนเป อนเชอระหวางกระบวนการเตรยมยา โดยท�าการเกบตวอยางเชอจากขวดยาหยอดตาทใช บรรจยา ถงมอ water for injection และ Pasteur pipette individual sterile swab จ�านวนละ 5 ตวอยาง แลวน�าไปท�าการเพาะเชอทแผนกพยาธวทยา ศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ และตดตามดผลการเพาะเชอท 7 วน หากมการปนเปอนของเชอ จะท�าการน�าเชอไปเพาะเชอเพมเตม เพอระบชนดของเชอ น�าตวอยางการศกษาทง 2 กลมไปเกบในตเยนอณหภม 4 องศาเซลเซยส ท�าการศกษาเกบ ขอมล 28 วน โดยในแตละวน ผชวยวจยจะเปดขวดยา เพอหยอดยาทงออกไปครงละ 1 หยดทกขวด ใสภาชนะสะอาดทเตรยมไว ทเวลา 7.00 น., 10.00 น., 13.00 น., 16.00 น., 19.00 น. และ 22.00 น. โดยใชวธเทคนคทใชในการหยอดตาปกต คอ ใหลางมอดวยน�าสบและเชดมอใหแหง ท�าการเกบตวอยางยาทท�าการศกษาไปท�าการเพาะเชอในอาหารเลยงเชอ Tryptic soy broth, Thioglycolate broth ในวนท 0, 3, 7, 14 และ 28 โดยเลอกชวงเวลาทผชวยวจยจะเปดขวดยาทเวลา 7.00 น. เพอเกบตวอยางยาขวดละ 1 หยด ไปหยดในอาหารเลยงเชอ Tryptic soy broth และ Thioglycolate broth แลวน�าไปท�าการเพาะเชอ และตดตามดผลการเพาะเชอท 7 วน หากมการปนเปอนของเชอซงจะตรวจพบวามการขนขนของ


อาหารเลยงเชอโดยใชเครองมอ densitometer วดความขนโดยเทยบกบตวอยางน�ากลนจากเครอง ถา วดแลวมความขน จะท�าการน�าเชอไปเพาะเชอเพมเตม โดยใช อาหารเลยงเชอ sheep blood agar, MacConkey agar และ chocolate agar เพอระบชนดของเชอ และจะน�าเชอจากการทดลองไปท�าลาย 14 วน หลงจากการเพาะเชอตามมาตรฐานหองปฏบตการ การวเคราะหขอมล สถตเชงพรรณนา ใชในการอธบายลกษณะของเชอทมการปนเปอนในยาหยอดตา ส�าหรบสถตเชงอนมาน การเปรยบเทยบอตราการตดเชอระหวางกลม Intervention และกลม control ใชสถต Chi-square หรอ Fisher’s exact test การเปรยบเทยบอตราการตดเชอระหวางชนดยาในกล ม Intervention และกล ม control ใชสถต Chi-square หรอ Fisher’s exact test งานวจยมนยส�าคญทางสถต เมอคา p-value < 0.05

ผลการศกษา จากตวอยางยาปฏชวนะทเปนยาหยอดตา ท เ ต ร ยม ใน ศนย ก า รแพทย สม เด จพระ เทพ รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ ประกอบดวย Amikacin (50 mg./cc.) และ Cefazolin (50 mg./cc.) จ�านวนชนดละ 500 ตวอยาง เกบในตเยนอณหภม 4 องศาเซลเซยส ท�าการศกษาเกบขอมล 28 วน โดย

ในแตละวน ผ ชวยวจยจะเปดขวดยาเพอหยอดยาทงออกไปครงละ 1 หยดทกขวด ใสภาชนะสะอาดทเตรยมไว ทเวลา 7.00 น., 10.00 น., 13.00 น., 16.00 น., 19.00 น. และ 22.00 น. โดยใชวธเทคนค ทใชในการหยอดตาปกต และท�าการเกบตวอยางยาทท�าการศกษาไปท�าการเพาะเชอในอาหารเลยงเชอ Tryptic soy broth, Thioglycolate broth ในวนท 0, 3, 7, 14 และ 28 พบวาไมมความแตกตางอยางม นยส�าคญทางสถตของการเจรญของเชอแบคทเรยทไดจากการเพาะเชอระหวางยาหยอดตาทผสมยาภายใตระบบ laminar airflow cabinet และทสภาวะปกตอณหภมหอง โดยไมมการเจรญเตบโตของเชอจากทง 2 กลมทดลอง (p=1.00) รวมไปถงไมมการเจรญเตบโตของเชอจากตวอยางอปกรณทใชในกระบวนการเตรยมยา แตพบวามการขนขนของอาหารเลยงเชอ ซงเมอท�าการแยกเพาะเชอแลว ไมมการเจรญของเชอเกดขนทง 2 กลม ซงความขนขน ของอาหารเลยงเชอนนไมมความแตกตางอยางม นยส�าคญทางสถตระหวางกล มทผสมยาหยอดตาภายใตระบบ laminar airflow cabinet และกลมทผสมยาหยอดตาภายใตสภาวะปกตอณหภมหอง (p-value = 0.129) ในขณะทเมอท�าการเปรยบเทยบความขนของอาหารเลยงเชอทท�าการเพาะเชอจากยาหยอดตาผสม Cefazolin และยาหยอดตาผสม Amikacin มความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต (p-value < 0.001)

ตารางท 1 ตารางเปรยบเทยบสภาวะแวดลอม ภายใตระบบ laminar flow และสภาวะปกตทอณหภมหองในศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

ภายใตระบบ laminar flow สภาวะปกตทอณหภมหองอณหภมเฉลย (องศาเซลเซยส) 27.6 21.6ความชนสมพทธเฉลย (รอยละ) 68.1 46.9ปรมาณคารบอนไดออกไซด (PPM) 584 779


ตารางท 2 ตารางเปรยบเทยบปรมาณฝนและวตถสงแปลกปลอม ภายใตระบบ laminar flow และสภาวะปกตทอณหภมหองในศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

สภาวะปกตทอณหภมหอง(µm/m3)

laminar flow(µm/m3)

บรเวณหองวางเครอง laminar flow

(µm/m3)

วตถขนาดเลกกวา 1 µm 10,000 10 1,300วตถขนาดเลกกวา 4 µm 13,000 20 1,900วตถขนาดเลกกวา 10 µm 29,000 20 2,300วตถขนาดเลกกวา 1,000 µm 46,700 20 2,800

ตารางท 3 ตารางแสดงการเพาะเชอจากอปกรณทใชในกระบวนการเตรยมยา

จ�านวนททดสอบ ผลการเพาะเชอถงมอ Sterile 5 No growthขวดยาหยอดตา Sterile 5 No growthSterile water 5 No growthSterile pipette 5 No growth

ตารางท 4 ตารางแสดงผลการเพาะเชอจากยาหยอดตาแบบผสม Amikacin และ Cefazolin ทผสมภายใตระบบ laminar flow และสภาวะปกตทอณหภมหองในศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

ภายใตระบบ laminar flowSample/Day of culture 0 3 7 14 28Cefazolin No growth

(50 plate culture)

No growth(50 plate culture)




Amikacin No growth(50 plate culture)





สภาวะปกตทอณหภมหอง

Sample/Day of culture 0 3 7 14 28Cefazolin No growth

(50 plate culture)





Amikacin No growth(50 plate culture)






Medicine n/total Proportion (%) p-valueCefazolin 0/500 0% 1.00Amikacin 0/500 0%

ตารางท 5 ตารางแสดงผลการเพาะเชอทมความขนของอาหารเลยงเชอจากยาหยอดตาแบบผสม Amikacin และ Cefazolin ทผสมภายใตระบบ laminar flow และสภาวะปกตทอณหภมหองในศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

Medicine n/total Proportion (%) p-value

Cefazolin 130/500 26.00% < 0.001Amikacin 48/500 9.60%

Intervention n/total Proportion (%) p-value

laminar flow 76/500 15.20% 0.129อณหภมหอง 102/500 20.40%

Medicine Intervention n/total Proportion (%) p-value

Cefazolin laminar flow 46/250 18.40% 0.006Cefazolin อณหภมหอง 84/250 33.60%

Amikin laminar flow 30/250 12.00% 0.198Amikin อณหภมหอง 18/250 7.20%

Cefazolin laminar flow 46/250 18.40% 0.159Amikin laminar flow 30/250 12.00%

Cefazolin อณหภมหอง 84/250 33.60% < 0.001

Amikin อณหภมหอง 18/250 7.20%

รปท 1 รปแสดงความขนของอาหารเลยงเชอ และการแยกเพาะเชอ หลอดท 1 จากซาย Thioglycolate broth ไมม ความขน หลงการเพาะเชอทตอบ 35 °C เปนเวลา 14 วน หลอดท 2 จากซาย Tryptic soy broth ไมม ความขน หลงการเพาะเชอทตอบ 35 °C เปนเวลา 14 วน หลอดท 3 จากซาย Thioglycolate broth ทมยา cefazolin หลงจากทเพาะเชอในตอบ 35 °C เปนเวลา 14 วน มความขน แตเมอน�ามาแยกเพาะเชอ พบวาไมมเชอจลชพขน

ตารางท 4 (ตอ)


อภปรายผล ในกระบวนการเตรยมยานนถอไดวามความส�าคญขนตอนหนง ทจะลดโอกาสในการปนเปอนเชอ (sterile technique)8 แตละโรงพยาบาลกจะม ขนตอนในการเตรยมยาดวยกรรมวธและอปกรณท แตกตางกน ตามขอจ�ากดทางดานทรพยากรของแตละ พนท ซงอยภายใตหลกการปราศจากเชอ (sterile technique) โดยอาจมขนตอนและวธการแตกตางกนบาง โดยในปจจบนไดมการพฒนากระบวนการในการเตรยมยา เรมมการน�าระบบ laminar airflow cabinet8 มาใชในการเตรยมยา เพอลดโอกาส ปนเปอนทอาจเกดขน แตอปกรณดงกลาวไมไดมใน ทกสถานพยาบาล งานวจยนจงไดจดท�าขนเพอทจะศกษาผลของการปนเปอนเชอระหวางการเตรยมยา ดวยวธการ sterile technique ทสภาวะปกตอณหภมหอง เทยบกบการเตรยมยาภายใตระบบ laminar airflow cabinet ทศนย การแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ จากการศกษาทผ านมาในอดตไดมการศกษาของ3 ไดท�าการประเมนการปนเปอนของเชอจลชพในยาหยอดตาทปราศจากสารกนเสย ทไดท�าการผสมทหอผปวย ไดแก ยาปฏชวนะหยอดตา (fortified antibiotic eye drops), ยาหยอดตาสเตยรอยด (steroid eye drops), ซรมหยอดตา (20% autologous serum) ผลการศกษาพบวาไมมการปนเปอนเชอจลชพทเกบตวอยางไปเพาะเชอ จลชพในวนท 7, 14, 21 และ 28 แตไมไดมการระบ ชดเจนวาการผสมยาในงานวจยท�าภายใตระบบ laminar airflow cabinet หรอไม ในขณะท7 ไดท�าการศกษาระยะเวลาปลอดเชอของยาหยอดตาทผสมเองทใชบอยในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ทอณหภมหอง คอ ยาปฏชวนะหยอดตา (fortified antibiotic eye drops), ยาหยอดตาสเตยรอยด (steroid eye drops) พบวาไมมการปนเปอนเชอจลชพอยางมนยส�าคญทางสถตในยาหยอดตาท

ผสมใชเองภายใตระบบ laminar airflow cabinet โดยปราศจากสารกนเสยทเกบไวทอณหภมหองเปนระยะเวลา 4 สปดาห จะเหนไดวาจากการศกษาทผานมา ไมพบการปนเปอนของจลชพเมอท�าการประเมนการปนเปอนของเชอจลชพในยาหยอดตาทปราศจากสารกนเสยทผสมขนใชเองภายใตหลกการปราศจากเชอ (sterile technique) สอดคลองกบผลการศกษาน จากตารางท 4 ทพบวาไมมความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถตของการเจรญของเชอแบคทเรยทไดจากการเพาะเชอระหวางยาหยอดตาทผสมยาภายใตระบบ laminar airflow cabinet และทสภาวะปกตอณหภมหอง โดยไมมการเจรญเตบโตของเชอ จากทง 2 กลมทดลอง (p=1.00) แตพบวามการขนขน ของอาหารเลยงเชอ ซงเมอท�าการแยกเพาะเชอ แลวไมมการเจรญของเชอเกดขนทง 2 กลม จากตารางท 5 ซงความขนขนของอาหารเลยงเชอนนไมมความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถตระหวางกลมทผสมยาหยอดตาภายใตระบบ laminar airflow cabinet และกลมทผสมยาหยอดตาภายใตสภาวะปกตอณหภมหอง (p-value = 0.129) ในขณะทเมอท�าการเปรยบเทยบความขนของอาหารเลยงเชอทท�าการเพาะเชอจากยาหยอดตาผสม Cefazolin และยาหยอดตาผสม Amikacin มความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต (p-value < 0.001) ซงความขนของอาหารเลยงเชออาจมความเกยวของกบ ชนดของยา โดยยา Amikacin มความสามารถในการ ละลายน�าไดดกวายา Cefazolin เนองจากมสวนประกอบของหมฟงกชนเปน Hydroxyl group และ Amino group ท�าใหสามารถละลายน�าไดดกวา Cefazolin ทมประจรวมโครงสรางเคมเปนบวก ท�าให ยา Cefazolin ตกตะกอนมากกวา9 ซงสอดคลองกบคณสมบตเฉพาะตวของยา Amikacin ทมคาความสามารถในการละลายในน�า (Water solubility) 49.7 mg/ml10 ในขณะทยา Cefazolin มคาความสามารถในการละลายในน�า (Water solubility)


3.0 mg/ml9 จากคณสมบตนจงท�าใหยา Amikacin สามารถละลายในน�าไดดกวายา Cefazolin จงมโอกาสทจะตกตะกอนนอยกวา ท�าใหยา Cefazolin มโอกาสพบอาหารเลยงเชอมความขนไดมากกวา อกทง ยา Cefazolin ทน�ามาใชในการศกษาอย ในรป ของยาปฏชวนะผงแหง ตองน�าไปละลายกบตวท�า ละลายกอนใชงาน ในขณะทยา Amikacin ทน�ามา ใชในการศกษาอย ในรปของสารละลาย ท�าใหยา Cefazolin มแนวโนมทจะตกตะกอนมากกวายา Amikacin ท�าให อาหารเลยงเชอม โอกาสข น ไดมากกวา ซงสอดคลองกบลกษณะของการข น ของอาหารเลยงเชอทมความข นทวหลอดอาหาร เลยงเชอและมการตกตะกอนทกนหลอดอาหาร เลยงเชอ ซงไมสอดคลองกบลกษณะรปแบบการเจรญของเชอแบคทเรยในอาหารเลยงเชอ นอกจากน จากตารางท 2 พบวาฝนละออง และวตถ สงแปลกปลอมในอากาศสภาวะปกตทอณหภมหองมคาเกนคามาตรฐานของหองสะอาดส�าหรบการเตรยมยาตามมาตรฐานของคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข12 โดยจ�านวนอนภาคสงสดทยอมใหมไดในปรมาตรอากาศ 1 ลกบาศกเมตร ทมขนาดอนภาคเทากบหรอใหญกวา 0.5 ไมโครเมตร มไดไมเกน 3,520 อนภาคตอลกบาศกเมตร และขนาดอนภาคเทากบหรอใหญกวา 5 ไมโครเมตร มไดไมเกน 20 อนภาคตอลกบาศกเมตร ซงอาจท�าใหมการปนเปอนของฝ นละออง สาร endotoxin ของเชอจลชพ และ pyrogen ซงอาจตองใชวธการทดสอบ และศกษาเพมเตม14 เพอควบคมปรมาณฝนละอองและวตถสงแปลกปลอมในอากาศ เชน อาจมการใชตวกรอง อากาศภายในหองปด เพอปองกนการปนเปอนของ ยาหยอดตาแบบผสม อยางไรกตาม ในกระบวนการ จดเตรยมยาเพอใชกบผปวยจ�าเปนตองค�านงถงความ คงตวของยา ความปราศจากเชอของยาไปควบคกน ซงในสวนของความคงตวของยา ไดมการศกษาการ ผสมยาหยอดตา Cefazolin และ Amikacin พบวา

มความคงตวของยา สามารถคงประสทธภาพและคณสมบตทางเคม เชน ความเปนกรดดาง และความเขมขนของสารละลาย12,14,15 โดยไดมการศกษาพบวา การผสมยาหยอดตา Cefazolin และ Amikacin เกบไวทอณหภม -20 องศาเซลเซยส สามารถเกบยาได 75 วน โดยไมเสยคณสมบตความคงตวของยา17 และการผสมยาหยอดตา Cefazolin เกบไว ทอณหภม 4 องศาเซลเซยส สามารถเกบยาได 4 สปดาห โดยไมเสยคณสมบตความคงตวของยา18

ส�าหรบการศกษาชนนแสดงใหเหนวา ผลของการปนเป อนเชอระหวางการเตรยมยา ดวยวธการ sterile technique ทสภาวะปกตอณหภมหอง เทยบกบการเตรยมยาภายใต ระบบ laminar airflow cabinet ทศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ ไมมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตของการเจรญของเชอแบคทเรยทไดจากการเพาะเชอระหวางยาหยอดตา ซงเปนหนงในปจจยทตองค�านงถงในการเตรยมยา หยอดตาส�าหรบผ ป วย แตกยงมปจจยขางตนท ยงตองท�าการศกษาเพมเตม ซงหากมการศกษาครงตอไปอาจเพมชนดของอาหารเลยงเชอใหครอบคลมจลชพมากขน เชน เชอรา มการตรวจสอบเรองของ สาร endotoxin ของเชอจลชพ และ pyrogen รวมไปถงการตรวจสอบเรองความคงตวของยา เพอใหเกดความปลอดภยและประสทธภาพตอผปวยใหมากทสด ซงหากควบคมใหมมาตรฐานทเหมาะสม จะท�าใหสามารถผสมยาหยอดตาไดในสถานพยาบาลทขาดแคลนทรพยากร เพมโอกาสในการเขาถงยาหยอดตาผสมมากขนส�าหรบผปวยในอนาคต

สรปผล โดยสรปแลวการศกษาน ไดแสดงใหเหนวา ไมมความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถตของการปนเปอนเชอระหวางการเตรยมยา ดวยวธการ sterile technique ทสภาวะปกตอณหภมหอง


เทยบกบการเตรยมยาภายใต ระบบ laminar airflow cabinet ทศนยการแพทยสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ องครกษ

References1. Baum JL. Antibiotic use in ophthalmology.

In: Duane TD, ed. Clinical Ophthalmology. Philadelphia: Harper&Row, 1986;1-20.

2. Rajpal RK, Glaser SR. Antiseptics and Disinfectants. In: Kooner KS, Sharir M, editors. Textbook of Pharmacology. Philadelphia: Lipppincott-Raven, 1997: p662-3.

3. Prabhasawat P , Chot ikavan ich S , Leelaporn A. Sterility of Non-Preservative Eye drops. J Med Assoc Thai 2005;88(9):6-10.

4. Brilakis HS, Palmon FE, Webster GF, Holland EJ. Erythema multiforme, Stevens- Johnsonsyn-drome, and toxic epidermal necrolysis. In: Krachmer JH, Mannis MJ, Holland EJ, editors. Cornea. Philadelphia: Mosby, 2005:p697-8.

5. Djalilian AR, Hamrah P, Pflugfelder SC. Dry eye. In: Krachmer JH, Mannis MJ, Holland EJ, editors. Cornea. Philadelphia: Mosby, 2005:p534-5.

6. Perry HD, Donnenfeld ED. Issues in the use of preservative-free topicals. Manage Care 2003;12:39-41.

7. T. Tantayakom, T. Thammikasakul, S. Thunyahan. The sterility of hospital preparation eye drops in stored room temperature, London : European

society of cataract and refractive surgeons; 2014 [cited 2018 Jan 28]. Available from: http://www.escrs.org/London2014/programme/posters-details.asp?id=20539.

8. American academic ophthalmology (US). Preferred Practice Pattern Bacterial keratitis. San Francisco: The Institute; 2013.

9. Ka r i yone K , Ha rada H , Kur i ta M, et al. Cefazolin, a new semisynthetic cephalosporin antibiotic. I. Synthesis and chemical properties of cefazolin. J Antibiot (Tokyo). 1970;23(3):131-6.

10. P e t e r M . Mon t e l eone , N a s eem Muhammad, Robert D. Brown, et al. Amikacin Sulfate. Analytical Profiles of Drug Substances. 1983;12:37-71.

11. Lawrence A. Trissel. Handbook on injectable drugs. 16th ed : American Society of Health-System Pharmacists; 2011.

12. The food and drug administraton of Thailand. Notification of the ministry of public health [Internet], Bangkok : Thailand [cited 2018 Jan 28]. Available from: http://www.fda.moph.go.th/sites/drug/Shared%20Documents/Law03-TheMinistryOfHealth.PDF.

13. Kastango ES1, Bradshaw BD. USP chapter 797: establishing a practice standard for compounding sterile preparations in pharmacy. Am J Health Syst Pharm 2004;18:1928-38·


14. P. Thaunsukon. Bacterial Endotoxins test in sterile product. R&D newsletter G o v e r n m e n t P h a r m a c e u t i c a l Organization. 2558;2:2-4.

15. How TH, Loo WY, Yow KL, et al. Stability of cefazolin sodium eye drops. J clin Pharm Ther 1998;23(1):41-7.

16. Ahned I, Day P. Stability of cefazolin sodium in various artificial tear solutions and aqueous vehicles. Am J Hosp Pharm 1987;44(10):2287-90.

17. Chedru-Legros V, Fines-Guyon M. Cherel A , et al. Fortified antibiotic (vancomycin, amikacin and ceftazidime) eye drop stability assessment at -20 degree C. J Fr Ophthalmol 2007;30(8):807-13.

18. Arici MK, Sumer Z, Guler C, et al. In vitro potency and stability of fortified ophthalmic antibiotics. Aust N Z J Ophthalmol 1999;27(6):426-30.