idps in sri lanka- janka handunpathiraja
TRANSCRIPT
wj;ekajqjkaf.ka isoqj we;s iudc wd¾Ól n,mEu- Y%s ,xldj weiqßka
o¾Ykm;s WmdOs wjYH;d iïmq¾K lsrSu i|yd
cdkl y÷kam;srdc
• yeÈkaùu
• wj;ekaùu ks¾jpkh lsÍu
• f,dalfha wj;eka ùu ms<sn| ;;ajh
• Y%s ,xldfú wj;ekaùu
• wj;ekajqjkaf.ka isoqj we;s iudc wd¾Ól n,mEu
• m%cdúoHdlaul idOl fjkiaùu
• /lshd i|yd jk n,mEu
• ckjd¾.sl foaYmd,kh .eg¿ j¾Okhùu
• wOHmk lafIa;%h flfrys we;s lrk nmEu
• iudchSh iñnkaO;d flfrys we;s lrk nmEu
• iudf,dapkh
wka;¾.;h
wj;ekaùu iudÔh yd wjldYSh jYfhka nyqúo iajrEmhla .ks'
• wj;ekaùu f,dal uágñka" uyoaùmsl uágñka" m%dfoaYsh jYfhka fukau rglajYfhka uqyqKfok .eg¨jla fú
• ñksid úiska f.dvk.k wdmod fya;=fjka we;s lrkq ,nk wj;ekaùï 90]laucd;sl yd cd;Hka;r jYfhka ks¾udKhjk hqOuh mdßißl ;;ajhka"foaYmd,k jo ysxidj,g ,laùu udkj ysñlïj,g isÿlrkq ,nk ;¾cK u;f.dvke.S we;'
• ñksidf.a iDcq ueÈy;aùu ;=<ska f.dvkef.k hqOuh ;;ajh yd úúO iudcSh
foaYmd,k yd cd;sjd§ wr., fya;=fjka ks¾udKh jk wNHka;ßl wj;ekaùu
ksid we;slrkq ,nk iudc wd¾Ól yd foaYmd,ksl fukau m%cdúoHd;aul
mßj¾:khka Y%s ,xldj ;=< yÿkd.; yelsh'
Y%s ,xldfú W;=re kef.kysr .egqïldÍ ;;ajh fya;=fjka wNHka;rjYfhka wj;ekajqjka j¾;udkfha Tjqka Ôj;ajk iudchg l=uk n,mEula
lrkafkao hkak i<ldne,Su fuu wOHhkfha wruqK fú ‘
wj;ekaùu ks¾jpkh lsÍu
mqoa.hl=" mqoa., lKavdhula fyda iudc lKavdhula ;ukaf.a jdiia:dk w;yer
fjk;a ia:dkhlalrd ixl%uKh ùu wj;ekaùu f,i yÿkajdÈ yel' Tjqka
uqyqKfok wjodkñka ñ§u ioyd ;u m%foaY w;yer hk w;r úfYaIfhka
hqOuh ;;ajhka fya;=fjka we;sjk wúksYaÑ;Ndjfhka ñ§u fyda ysxikfhka
ñ§u fyda udkj ysñlï oeäf,i W,a,x.khùu ksid fyda ñksid úiska we;slrkq
,nk wdmodj,ska u;=flfrk wjodku wjulr .ekSu i|yd m%foaY w;yer hdu
isÿfú
Human Right Commission Report – 1998
mqoa.hl=" mqoa., lKavdhula fyda iudc lKavdhula hqOuh .egqula" wNHka;rwr.,hla" l%ñlj we;sjQ udkj ysñlñ lvùfñ ;;ajhla ksid fyda ñksidf.aueÈy;aùula ksid we;sjQ wdmodjla ksid laIKslj fyda n,dfmdfrd;a;= fkdjQwdldrfhka rgla ;=< m%foaYhfhka m%foaYhlg hdu
Human Right Commission Report – 1992
f,dalfha irKd.;hka ms<sn| weußld tlai;a ckmo flduidßia ld¾hd,h
fmkajdfok wdldrhg f,dalfha irKd.;hka ñ,shk 14la muK Ôj;ajk w;r
Bg wu;rj ñ,shk 21 la wjodkug ,lajk m%foaYj, Ôj;afú'
IDMC- 2006
lKavdhï fol i<ldn,kúg wj;eka jQ msßi ñ,shk 35la muK fú
f,dalfha wj;eka ùu ms<sn| ;;ajh
1998 - 2004 olajd ld,h ;=< wNHka;r jYfhka wj;ekajqjka f,i
Ôj;ajk msßi
0
4,000,000
8,000,000
12,000,000
16,000,000
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
j¾Ihwm%sldj kef.kysr$wdishd meis*sla l<dmh ueofmrÈ. hqfrdamh
weußld yd leßìhka l<dmh
wj;
ekajQ i
xLHd
j
1998 - 2004 ld,h ;=< wNHka;ßl jYfhka wj;ekajQjka f,daluÜgñka
ft;sydisl f;dr;=re wkqj wj;ekaùu Y%S ,xldj iñnkaOfhka kj ixl,amhla fkdjk
kuq;a .eg¨jla njg m;ajQfha j¾;udkfha §h'
bx.%Sis cd;Ska Wvrg hg;a lr.ekSu;a iu. Wv/áhka W!j m<d;g ixl%uKh
jq w;r we;eï msßia Wvrg isg W!j m%foaYg msguka lr we;'
1915 uqia,sï isxy, flda,dy,h fya;=fjka úYd, ck fldgila ;uka Ôj;a jQ
m%foaYj,ska fjk;a m%foaYj,g msguka lr yeÍug ì%;dkH md,lhka lghq;= lr
we;'
1958 isxy, - fou< flda,dy,h ;=< isxy, nyq;rhla fjfik m%foaYj, isá
fou< ckhd o fou< nyq;rhla fjfik m%foaYj, isá isxy, ckhd o ;u
jdiN+ñ w;yer fjk;a m%foaYj,g f.dia we; ^Peris G.H 1996&'
1983 úYd, jYfhka isxy, yd fou< moku u; ñksiqkag ;u jdiN+ñ
w;yeÍug isÿúh'
Y%s ,xldfú wj;ekaùu
t,a'à'à'B ixúOdkh úiska l%shdlaul lrk ,o ckjd¾.sl Y=oaOh (Ethinc
Cleansing) m%;sm;a;sh ksid isxy," uqia,sï ckhd úYd, jYfhka W;=re yd
kef.kysr m<d;aj,ska msgqjy,a lr ,§ ‘
øúv tlai;a úuqla;s fmruqK^TULF& 1976 ue;sjrK fhdackdj,sh jYfhka bÈßm;a
l< jvqlal=vdhs fhdackdj,sh ^Vadukkodai Resolution& W;=re kef.kysr m<d;a
fou< ck;dj N+ñ tAllhla jYfhka mej;sh hq;= nj yÿkajd § we;
W;=re kef.kysr m%foaYj,ska isxy, yd uqia,sï msßi bj;a lsÍu ksid wj;ekaùug wu;rj
t,a'à'à'B ;¾cKhg ,lajq W;=re yd kef.kysr m<d;a iSudfú msysá udhsï
.ïudkj, jeishka wj;eka ù we;
tfiau udhsï .ïudkj, fjfik isxy, yd uqia,sï ck;dj wdrlaIl fya;=ka ksid
rch úiska fjk;a ia:dkj, mÈxlrùu isÿlr we;
tfiau yuqod yd t,a'à' à' B ixúOdkh w;r we;s jQ .egqï fya;=fjka o
W;=re kef.kysr m%foaYj, Ôj;a jQ isxy," uqia,sï yd fou< ck;dj
wj;ekaù we;
yuqod yd t,a'à'à'B .egqñ we;sjQ m%foaYj, ck;dj .egqï fya;=fjka yd
wê wdrlaIl l<dmh wdY%s; m%foaYj, bvï yuqod w;am;a lr.ekSu ksid
wNHka;rj wj;ekaù w;
t,a'à'à'B md,k m%foaY jYfhka mj;sk ls,sfkdÉÑ" hdmkh Èia;%slalj,
ðj;a jq øúv ck;dj t,a'à'à'B ixúOdkh úiska wj;eka lr we;
ls,sfkdÑÑ Èia;%slalfha jeishkaf.ka 90] lao jkaks m%foaYfha 80]lao
wj;eka ù we;shs irKd.;hska ms<sn| tlai;a cd;Skaf.a uy flduidßia
ld¾hd,hSh (UNHCR) o;a; fmkajd foa= ^IDMC- 2006&'
irKd.;hska mss<sn| tlai;a cd;Skaf.a uy flduidßia ld¾hd,Sh ^UNHCR&
o;a; wkqj 2006 j¾Ifha Y%s ,dxlslhka 200"000la muK wj;ekaù we;'
2006 uehs 31 Èk jk úg 209"295la wj;ekajqjka f,i jd¾;djq nj
irKd.;hska ms<sn| tlai;a cd;Skaf.a uy flduidßia ld¾hd,h^UNHCR&
o;a;j,ska wkdjrKh lr we;s w;r j¾;udkh jk úg W;=re yd
kef.kysr 500"000la muK wj;ekajqjka f,i ;ju;a Ôj;ajk nj fmkajd
§ we;^IDMC- 2006&
Y%s ,xldfú wj;ekaùu
1977 hdmkh Èia;%slalfha jdih lrk ,o 2'9] la muKjq ^20"402& isxy,
jeishka tu m%foaYj,ska bj;aù we;'
1987 jkúg hdmkh Èia;%slalfha jdih lrk ,o isxy, jeishka 30"000 la
muK hdmkh Èia;%slalfhka bj;a ù we; ^Ranawaka 1999&
1981 jraIfha uq,;sõ oaia;%slalfha 5'9] la jq isxy, ck ixLHdj
j¾;udkfha je,sTh m%foaYhg muKla isud ù we;'
;%sl=Kdu,h Èia;%slalfha isxy, jeishka 16"000la ukakdru Èia;%slalfha
isxy, jeishka 6"000 la o t,a'à'à'B ;¾cK ksid ;u jdiia:dk w;yer
fjk;a m%foaYj,g ixl%uKh ù we; ^Sammen – 2000, Bastian - 2002&'
W;=re m<df;a 75'000la uqia,sï ck ixLHdjla miq.sh jir 25 l ld,h
;=< wj;eka ù we;‘
Y%s ,xldfú wj;ekaùu
;uka Ôj;ajQ Èia;%slalfhka fjk;a Èia;%slalhlg hdu
;uka Ôj;ajQ Èia;%slalfhau fjk;a m%foaYhlg f.dia Ôj;a ùu
m<uqj flá ld,hla ;uka Ôj;ajQ m%foaYfha ;djld,slj Ôj;a ù
kej; fjk;a Èia;%slalhl mÈxÑùu
m<uqj flá ld,hla fjk;a Èia;%slalhl Ôj;a ù kej;
;uka Ôj;ajQ m%foaYfha mÈxÑùu
flá ld,hla bkaÈhdfú irKd.;hka jYfhka Ôj;a ù kej;
Y%s ,xldjg meñK mÈxÑùu
;uka Ôj;a jQ m%%foaYfhau wd¾Ól jYfhka wdka;S;lrKhg ,laù
Ôj;a ùu yÿkd.; yel'
Y%s ,xldfú wNHka;r jYfhka wj;ekaùu ms<sn| wOHhkhkag wkqj
wdydr" c,h" jdiia:dk yd m%udKj;a ikSmdrlaIl l%fudamdhka iSud iys;ùu'
l=vd N+ñ tAllhla ;=< wêl ck mSvkhla we;sùu
wêl ck mSvkhla we;s l=vd bv m%udKhl Ôj;a ùu ksid udkisl wd;;sh" f,v
frda. me;sÍhdfñ mßir ;;ajhka ks¾udKhùu
wj;ekajq msßi yd l|jqre wjg Ôj;ajQ msßi yd iñm;a mßfNdackh iñnkaOfhka
.eg¨ we;sùu
ksoyia udkisl ;;ajhlska Ôj;aùug fkdyelsùu yd n,dfmdfrd;a;= rys;nj'
<uqka i|yd wOHdmk wjia:d wvqùu
m%udKd;aul jYfhka /lshd wjia:d fkdue;sùu yd mj;sk /lshd i|yd m%udKj;a
ksmqK;ajhla wj;ekajQjka yg fkdue;sùu
mj;sk ffk;sl rduqj hgf;a mj;sk wdh;k yd iDcqj .Kqfokq ldÍfñ § .egˆ
we;sùu
wj;ekajqka f.a iudc wd¾Ól .eg¨
wNHka;r jYfhka wj;ekajq ck fldgia iudc wd¾Ól" ixialD;sl foaYmd,k jYfhka fukau mjq,a jHqyh ;=<o ixlS¾K;d we;sù we;
wdydr" c,h" jdiia:dk yd m%udKj;a ikSmdrlaIl l%fudamdhka iSud iys;ùu'
l=vd N+ñ tAllhla ;=< wêl ck mSvkhla we;sùu
wêl ck mSvkhla we;s l=vd bv m%udKhl Ôj;a ùu ksid udkisl wd;;sh"
f,v frda. me;sÍhdfñ mßir ;;ajhka ks¾udKhùu
wj;ekajq msßi yd l|jqre wjg Ôj;ajQ msßi yd iñm;a mßfNdackh
iñnkaOfhka .eg¨ we;sùu
ksoyia udkisl ;;ajhlska Ôj;aùug fkdyelsùu yd n,dfmdfrd;a;= rys;nj'
<uqka i|yd wOHdmk wjia:d wvqùu
m%udKd;aul jYfhka /lshd wjia:d fkdue;sùu yd mj;sk /lshd i|yd
m%udKj;a ksmqK;ajhla wj;ekajQjka yg fkdue;sùu
mj;sk ffk;sl rduqj hgf;a mj;sk wdh;k yd iDcqj .Kqfokq ldÍfñ § .eg¨
we;sùu
A.D. Silwa – 2005, IDMC- 2006, Ranawaka 1999, UNHCR – 2005,
Rev. Pininnawala Sanghasumana - 2002, Periyannapillai - 2000
m%cdúoHdlaul idOl fjkiaùu(-
wj;ekajQjka uq,ska mÈxÑjQ Èia;%slalj, ck ixhq;sh fjkiaùu
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
ck
ixh
q;sh ]
ukakdru jõkshdj uq,;sõ hdmkh
1881 1981 2001 1881 1981 2001 1881 1981 2001 1881 1981 2001
uqia,sï
isxy,
fou<
wj;ekajqjkaf.ka isoqj we;s iudc wd¾Ól n,mEu
wj;ekaùu ;%sl=Kdu,h Èia;%sla ck ixhq;sh i|yd we;s lr we;s n,mEu
ck j¾.h wj;eka jqixLHdj
ck ixhq;sh jYfhkawysñùu
isxy, 3'444 4'2]
uqia,sï 5"550 5'59]
fou< 670 0'89]
uq,dY%h (- Jessica Skinner – 2005)
2003 jkúg mq;a;,u Èia;%slalhg meñKs wj;eka jQ ck ixLHdj66"200la fú' fuu m%udKh Èia;%sla ck.ykfhka 10]la fú
17"900l msßila wkqrdOmqr Èial%slalfha mÈxÑù we;' Èia;%sla ck ixLHfúm%;sY;hla jYfhka i<lkúg 02]la fú
fmdf<dkakre Èia;%sla ck.ykfhka 01]l wj;ekajQ mqoa.,hka fú
mq;a;,u Èia;%slalfha we;eï mßmd,k tallhkays wNHka;ßl jYfhkawj;ekajQ msßi nyq;r msßi ^Majority& njg m;aù we;
wkqrdOmqr Èia;%slalfha wj;ekajqjka wdodhï W;amdokh i|yd kshef,k /lshd
/lshdj mQ¾K ld,Sk w¾O ld,Sk
lDIsl¾uh wdY%s; /lshd 2.1% 12.2%
ojia l=,sh 8.9% 5.1%
.fvd,a lemSu 17.2% 1.4%
ñßÈh ëjr l¾udka;h 6.3% 3.3%
fjk;a 4.9% 10.0%
wj;ekajQjkaf.ka 13]la muKla l|jqrej, ðj;ajk w;r b;sß 87]
Ôj;ajkafka ;uka úiska ;djld,slj bÈlr .kakd ,o ;djld,sl ksjdij,h'
Tjqka wd¾Òl jYfhka fuu Èia;%slalj, mj;sk iq¨ wd¾Ól wjia:d
Wmfhdackh lrkq ,efì'
wj;ekajqjkaf.ka 14'3] la lDIsl¾ñl /lshdj, ksr;jk w;r 18'6] la .fvd,a
lemSu 9'6] la ñßÈh ëjr l¾udka;fha fhfoa
/lshd i|yd jk n,mEu
mq;a;,ï Èia;%slalfha ¨Kq ksIamdok l¾udka; Yd,dj, wj;ekajqjka ffoksl l=,s
lrejka f,i fiajh lrhs tfiau mq;a;,u" l,amsáh m%foaYhkays Ôj;ajk
wj;ekajqjka iq¨mkak ëjr ld¾ñlhka jYfhka êjr l¾udka;fha ksr; fú fus
ksid fuu m%foaYj, Ôj;ajq msßia yg Tjqkaf.a idñm%odhsl relshd wysñù we;
A.D. Silwa - 2005
• wj;ekajqjka rfá foaYmd,k l%shdj,shg n,mEñ lsÍu mq;a;,ï
Èia;%slalfha yÿkd.; yel‘h
• jeä uqo,a m%udKhla wdfhdackh lrñka k.rfha jHdmdßl lghq;= i|yd
iDcq ueÈy;aula isÿlsÍu
• f.dvk.d.;a n,h fya;=fjka m%foaYfha mdie,a yd wfkl=;a hÜ;,
myiqlñ m%fhdackhg .ekSu isÿlrhs' fñ ksid m%%foaYfha È<sÿ msßi
;jÿrg;a wdka;slrKhg ,laù we;'
• uqia,sï jHdmdßlhka cd;sl foaYmd,kh yd iñnkaOú Tjqkaf.a jrm%ido
Èkd.ekSu i|yd W;aidy .ekSu ksid th we;eñúg cd;sl foaYmd,k
.eg¨j
ckjd¾.sl foaYmd,kh .egÆ j¾Okhùu ^Ethno- Politics&
W;=re kef.kysr Èia;%slalj, irKd.; lojqre i|yd fhdod.k we;s mdie,a
Èia;%slalh mdie,a ixLdj
;%sl=Kdu,h 07
hdmkh 15
ls,sfkdÉÑh 02
uvl<mqj 07
uq,dY%h ( UNICEF- 2006 November)
wOHmk lafIa;%h flfrys we;slrk nmEu
W;=re kef.kysr m%foaYhkays we;sjq .egqïldÍ ;;ajh fya;=fjka we;sjq
wj;ekaùu idudc wd¾Ól jYfhka .egˆldÍ miqìula ks¾udkh lr we;'
wNHka;r jYfhka wj;ekajqjka Tjqka Ôj;ajk ndysr iudch flfrys úúO
iudc wd¾Ól .egˆ /ila we;s lsÍug fya;=jla ù we;
fuf;la wNHka;r jYfhka wj;ekajQjka ;djld,sl ckdjdij, fjfik
msßila jYfhka i<ld l%shdl<;a jir .Kkla wj;ekajqjka f,i fuu
Èia;%slalj, fjfik ckfldgia m%foaYfha wd¾Ólhg iDcq n,mEula isÿlrk
ckfldgil;a jYfhka yÿkd.; yel
mq;a;,ï Èia;%slfha we;sù we;s isxy, uqia,sï u;fìoh wNHka;r jYfhka
wj;ekajqjka ksid we;sjQjla nj wOHhkj,ska meyeÈ,Sfú fñ ksid wNHka;r
jYfhka wj;ekajQjka ms<sn| m%Yakh i|yd kjuq udkhlska úiÿñ fiùug
ie<iqï ieliSfñ § wjOdkh fhduql< hq;=fú
iudf,dapkh
wNHka;r jYfhka wj;ekajQjka Tjqka ;djld,slj Ôj;ajk m%foaYfha iñm;a
mßyrKh lsÍu ;=< m%foaYfha Ôj;ajQjka w;r f.dvkef.k .eg,q wju
lsÍug wj;ekajQjka i|yd wd¾Ól wjia:d ks¾udKh lsÍu rdcH wxYfha o
jvd jeä ueÈy;aùula isÿúh hq;=h
fufia wj;ekaùug ,lajk mqoa.,hka fyda iudc lKavdhñ iudÔh" wd¾Ól
yd foaYmd,k jYfhka irKd.;hka njg m;aùu ksid ndysr md¾Yjhkaf.a
ueÈy;aùula wjYHfú' tfia fkdjqk fyd;a wNHka;r jYfhka wj;ekajQjka
iudc.; lsÍu fyda Tjqka ksid we;sjk iudc .egqñ je,elaùu wmyiqjkq
we;
1 Barutcisky.M, (1998) Tensions between the refugee concept and the IDP debate. Forced migration review
Available : http://www.fmreview.ogr/FmRpdfs/FMR03/fmr303.pdf
2 Barutcisky.M, (1999) Questioning the tention between the Refugee and IDP concept: a rebuttal. Forced
Migration Review
Available : http://www.fmreview.ogr/FmRpdfs/FMR03/fmr409.pdf
3 Bennett.J (1999) Right and Borders, Forced Migration Review
Available : http://www.fmreview.ogr/FmRpdfs/FMR04/fmr409.pdf
4 Bonoan.R (2003) Cessation of Refugee Status: A Guide for Determing when Internal displacement Ends?
Forced Migration Review
Available: http://www.fmreview.ogr/FmRpdfs/FMR17/fmr17.02..pdf
5 Department of Census and Statistics
6 Gomez. M. (2002), Natioíl Human Right Commision and Interíly Displace Persons – Illustrated by Sri Lankan
Experiences, Issue 178, Law and Society Trust, Sri Lanka.
7 Gunasinham.M (1999) Sri Lanka Tamil Nationalism, A Study of its Origin. MV Publication. Sudney. Australia
8 Human Right Commission Report (1992) United Nations Commission on Human Rights, Analytical Report of the
Secretary-General on Internally DisplacedPersons, UN Doc. E/CN.4/1992/23 (14 February 1992),
wdY%s; .%ka: kdudj,sh
9 Human Right Commission Report (1998) United Nations Commission on Human Rights Report of the
Representative of the Secretary-General on Internally Displaced Persons: Guiding Principles on Internal
Displacement, UN doc. E/CN.4/1998/53/Add.2
10 IDMC. (2006) Sri Lanka, Escalation of conflict leaves tens of thousand of IDPs without Protection and
assistance. A Profile of the internal Displacement monitoring Centre.Geneva.
11 Ministry of Rehabilitation and Reconstruction -1997 and Consortium of Humanitarian Agencies Year Book -
2002, (2002), Cited in Rev. Pinnawala Sangasumana, Social and Spatial Displacement in Sri Lanka - With
Speial reference to selected villages in Anuradhapura District. - A Thesis submitted to the Universiry of Sri
jayawardenepura for the Degree of Master of Arts
12 Periyannapillai.V (2000) Poverty among Internally Displace Person, Economic Riview, November/December-
2000, Peoples Bank. Sri Lanka
13 Peris G.H (1196), Development and Change in Sri Lankan in Geograrhical Persfective, International Ethnic
Studies, Kandy.
14 Sammen.A.M (2002) The Muslim Factors in the Peace Process, The Island, 11th July 2002, Upali Pupblication,
Colombo.
15 Silwa.A.D (2005) Socio-Political Implications of Conflict related internal displacement in Sri Lanka, University
of Peradeniya. Sri Lanka
16 UNHCR working group – 10 november 2005.
17 UNHCR (2006) Internally Dispalace Prople, Question and Answer
Available: http://www.unhcr.org/basic.html
18 Unicef (2006) Unicef Humanitarian Action- Sri Lanka- Donor Update
19 Var Hear.N (200) Lacating Internally displace people in the field of forced migration, Norwegian journal of
Geography, Vol. 54, Oslo
20 World Disaster Report, (2005) Focus on Information in Disaster, Intenational Federation of Redcross and Red
Crescent Society
21 rkjl'^1999& fldá úksù|Su" ;%ia; úfrdaë ixúOdkh" .=Kisß uqøKd,h'fld<U