diş ticaret mevzuatı

GÜMRÜKLEMEVE

LOJİSTİK İŞLEMLERİ

DIŞ TİCARETTEPRATİK BİLGİLER

BU ESER ÖYKÜ GRUBU'NUN OKURLARINA ARMAĞANIDIR.

DDIIfifi TT‹‹CCAARREETTTTEEPPRRAATT‹‹KK BB‹‹LLGG‹‹LLEERR

GGÜÜMMRRÜÜKKLLEEMMEEVVEE

LLOOJJ‹‹SSTT‹‹KK ‹‹fifiLLEEMMLLEERR‹‹

Aral›k 2007

Copyright© Türkiye’deki yay›n haklar› DTR Bas›m, Yay›m, Da¤›t›m ve Dan›flmanl›k Hiz. Tic.Ltd. fiti.’ne aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen yada özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz,da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kay-nak gösterilmesi zorunludur.

Sayfa Düzeni : Özlem Kelebek

Kapak Bask› : Doruk Ofset (0212 513 76 44)

‹ç Bask› - Cilt : Yaylac›k Matbaas›

Litros Yolu Fatih Sanayi Sitesi

No: 12/197-203 Topkap› - ‹ST.

Tel: (0212) 612 58 60

ARIKAN BASIM YAYIM DA⁄ITIM LTD. fiT‹.

ÖÖYYKKÜÜ GGRRUUPPÖykü Lojistik – Öykü Gümrükleme – Öykü Sigorta

EEddiittöörr vvee YYaazzaarr::

AAllii DDÖÖLLEEKK

DTR Dan›flmanl›k / D›fl Ticaret E¤itim Dan›flman›

KKaattkk››ddaa BBuulluunnaannllaarr::

LLeevveenntt TTUURRUUMMTTAAYY

Öykü Gümrükleme / Mevzuat Müdürü�

HHaakkaann MMEERR‹‹ÇÇ

Öykü Gümrükleme / Gümrük Operasyon Müdürü�

FFaarruukk MMEEMM‹‹fifi

Öykü Gümrükleme / Gümrük Müflaviri - Mevzuat Müdürü

�

AAyyflfleeggüüll ÖÖLLMMEEZZ

Öykü Lojistik / ‹thalat-‹hracat Müdürü

�

BBaallccaann DDEENN‹‹ZZKKUUfifiUU

Öykü Sigorta / ‹thalat-‹hracat Müdür Yard›mc›s›

�

HHaayyaattii SSAARRIISSAAKKAALL

Öykü Lojistik / Lojistik Müdürü

�

CCaannaa ÖÖZZfifiEENN

Öykü Lojistik / Lojistik Müdür Yard›mc›s›

�

EEmmrree DDEEMM‹‹RRTTAAfifi

Öykü Lojistik / Lojistik Operasyon Sorumlusu

�

HHüüllyyaa KKIIZZIILLCCAABBEELL

Öykü Sigorta / Sigorta Sorumlusu

SSUUNNUUfifi

Türkiye’nin a¤›rl›kl› olarak seksenli y›llarla birlikte h›z kazanan d›fl ticaret hamlesi, hergeçen y›l katlanarak h›z›n› art›rmaya devam ediyor. Küreselleflen dünya ekonomisi içerisin-de flirketlerimizin ifl kültürleri ve rekabet koflullar› da art›k dünya ölçe¤inde düflünülmesive tart›fl›lmas› gereken bir mesele haline geliyor. Ekonomik ve sosyal hayattaki bu h›zl› de-¤iflim, beraberinde ticarete bak›fl› da yerel olmaktan global olmaya do¤ru çevirmeyi kaç›-n›lmaz k›l›yor. D›fl ticaretin son y›llardaki artan önemi asl›nda tam da bu noktada karfl›m›-za ç›k›yor. Ticaret, art›k sadece iç pazara yönelik bir aktivite olarak de¤il, yurtd›fl› pazarla-ra yönelik bir eylem alan› olarak da düflünülmesi gereken bir anlam kazan›yor. D›fl ticaret,ticaretin ayr›lmaz bir parças› olarak konumlan›yor.

D›fl ticaretin kazand›¤› bu önem ve kendisine yönelik yo¤un ilgi, beraberinde bilgi ih-tiyac›n› kaç›n›lmaz k›l›yor. Bilginin önemi, çok farkl› süreçleri içinde bar›nd›ran d›fl ticaretgibi bir konu sözkonusu oldu¤unda daha da art›yor. Hele hele bu süreçlerin hukuki sorum-luluklar noktas›nda büyük önem arzeden hususlar oldu¤unu ve her bir sürecin arka pla-n›nda yo¤un bir mevzuat›n ve hukuki kurallar manzumesinin yer ald›¤›n› düflünecek olur-sak, d›fl ticaret mesle¤inde bilgi birikiminin önemi kendisini çok daha fazla hissettiriyor.

Öykü Grup olarak, iflte tam bu noktada d›fl ticaret firmalar›n›n konu ile ilgili bilgi ih-tiyac›n› anlafl›l›r bir dille kaleme al›nm›fl pratik bilgiler içeren bir çal›flma ile k›smen de olsagidermek arzusuyla yola ç›kt›¤›m›z› söyleyebiliriz.

Öykü Grup olarak, gümrük sektöründe bafllayan öykümüz, firmalar›m›z›n ihtiyaçlar›-na bütüncül çözümler getirebilmek amac›yla lojistik ve sigorta alanlar›na da genifllemegöstererek d›fl ticaret ve lojistik konusunda ciddi bir deneyim kazanm›flt›r. Firmalar›n hertürlü lojistik ve gümrük sorunlar›na h›zl› ve do¤ru yan›t verebilen bilgi tabanl› bir organi-zasyon olmay› hedefledik. Do¤ru ve güvenilir bilgi gerektiren bir alanda çal›flt›¤›m›z›n herzaman bilinci içinde hareket ettik. Bu hedef ve bilinç do¤rultusunda iflbirli¤i içinde oldu¤u-muz firmalara birer “müflteri” gözüyle de¤il, her birinin bir “ifl orta¤›”, “partneri” oldu¤u-muz bilinciyle yaklaflt›k.

‹flte bu elinizdeki çal›flma da Öykü Grup olarak bu düflünce ile haz›rlad›¤›m›z, ifl or-taklar›m›z›n bilgi ihtiyac›n› gidermeye matuf küçük bir katk› olarak görülmeli. Gümrük velojistik mesle¤inin sadece gümrükte ifl takibi olarak görülmemesi gerekti¤inden hareketleve partnerlerimiz olan firmalar›n bugüne kadar her türlü d›fl ticaret, gümrük, lojistik ve si-gorta alan›ndaki ihtiyac›na bütünsel çözümler getirebilecek güçte bir bilgi tabanl› organi-zasyon olmay› hedefleyen Öykü Grup, bu küçük çal›flma ile firmalar›m›z›n yönetici ve çal›-flanlar›n›n bilgi da¤arc›¤›na d›fl ticaret ve gümrük konusuyla ilgili ufak bir katk›da bulunma-y› amaçl›yor.

Uzun ve yorucu bir ekip çal›flmas›n›n ürünü olan bu eseri farkl› k›lan en önemli özel-li¤in teori ile prati¤i birlefltiren bir yap›ya sahip olmas›nda yatt›¤›n› söyleyebiliriz.

‹fl ortaklar›m›z›n ve genelde d›fl ticaret camias›n›n bilgi birikimine nacizane bir katk›-da bulunabilmek ümidiyle elinizdeki çal›flmay› Öykü Grup olarak sizlere takdim etmektenbüyük mutluluk ve haz duydu¤umu belirtir, bu vesileyle kitab›n haz›rlanmas›nda eme¤i ge-çen bütün mesai arkadafllar›ma teflekkür eder, ve tabii ki bu fikrimi kendisine açt›¤›m gün-den itibaren her türlü deste¤i esirgemeyerek bizimle ifl birli¤i içine girerek elinizdeki kita-b›n flekillenmesine katk›da bulunan d›fl ticaret e¤itmeni Ali Dölek Bey’e ve DTR Dan›flman-l›k çal›flanlar›na da flükranlar›m› iletirim.

Öykü’müz devam ediyor…

HHaakkaann DDUURRAANNÖYKÜ GRUP

Yönetim Kurulu Baflkan›

ÖÖNNSSÖÖZZ

Türkiye’de d›fl ticaret alan›na ilgi artt›kça yay›n faaliyetleri de h›z kazan›yor. Bugünekadar ço¤unlukla mevzuat derlemeleri ve mevzuattan adaptasyonlar fleklinde haz›rlananyay›nlar, son y›llarda daha aç›klay›c›, ö¤retici metinler olarak karfl›m›za ç›k›yor. Akademikçevrelerin de konuya ilgisinin oluflmas› do¤rultusunda teori ile prati¤i birlefltiren çal›flmala-r›n say›s› her geçen gün art›yor. Her ne kadar özlenen seviyede olmasa da art›k konuylailgili kiflilere hitap eden kaliteli, elle tutulur nitelikte eserleri kitapç› raflar›nda bulabilmekimkan dahilinde.

Elinizdeki bu çal›flma da pratik ile teoriyi birlefltirme noktas›nda d›fl ticaret alan›ndakiyay›n bofllu¤unu doldurmaya yönelik küçük de olsa bir katk›da bulunmay› hedefliyor. Ki-tab›n özellikle uygulaman›n halen içinde olan kiflilerin de deste¤iyle haz›rlanm›fl olmas› ça-l›flmay› daha da anlaml› k›l›yor.

DTR Dan›flmanl›k olarak son yedi y›ld›r d›fl ticaret alan›nda yürüttü¤ümüz yo¤un se-miner programlar› dolay›s›yla sektörün sorunlar›n› çok iyi bildi¤imiz gibi, sektör çal›flanlar›-n›n pratik bilgilere ihtiyac›n›n da fark›nday›z. Bu alandaki yay›n bofllu¤unu gidermek ama-c›yla bugüne kadar yapt›¤›m›z baz› bülten, dergi ve sirküler benzeri çal›flmalar›n yan› s›rakitap haz›rlama noktas›nda da arzumuz sürekli canl› idi. Öykü Grup’tan bu yönde bir iflbir-li¤i talebi gelmesi üzerine hiç tereddütsüz bu ifl için hemen kollar› s›vad›k. Öykü Grup’undeneyimleri ile DTR Dan›flmanl›k’›n deneyimlerinin harmanlanmas›ndan güzel bir çal›flmado¤aca¤›na inanc›m›z tam idi.

Bu düflünce ve heyecan ile oluflan elinizdeki eseri sektör çal›flanlar›na ve genel okuratakdim etmekten büyük keyif ald›¤›m› bilmenizi isterim. DTR Dan›flmanl›k’›n seminer faali-yetlerinin yan› s›ra yay›n faaliyetlerinin bir halkas› olan bu çal›flma, ayn› zamanda, lojistikve gümrük müflavirlik firmalar› ile yürütülen bilgi tabanl› iflbirli¤ine de güzel bir örnek tefl-kil ediyor.

Kitab›n temel çat›s› ve içerik ak›fl› taraf›mdan haz›rlanm›fl olsa da Öykü Grup çal›flan-lar›n›n deneyimlerinden süzülmüfl önemli katk›lar›n da metnin içine yo¤un biçimde yediril-di¤ini belirtmem gerekir. Özellikle lojistik bölümüyle ilgili k›s›mlar›n neredeyse tamamenÖykü Lojistik çal›flanlar›n›n elinden ç›kt›¤›n› teslim etmek durumunday›m. Benim haz›rlad›-¤›m bölümleri de büyük bir titizlikle ve dikkatle okuyarak görüfl, öneri ve elefltirilerini geti-rerek yer yer önemli eklemeler yapan bütün eme¤i geçen arkadafllara bu vesile ile teflek-kür etmek isterim.

Bu projeyi önererek d›fl ticaret konusunda yeni bir eserin haz›rlanmas›na vesile olanve her türlü maddi-manevi katk›y› esirgemeyen Öykü Grup Yönetim Kurulu Baflkan› Say›nHakan Duran Bey’e, Öykü Grup yönetici ve çal›flanlar›na, kitab›n bask› süreçlerini titizlikleyürüten Ar›kan Yay›nlar› yönetici ve çal›flanlar›na, çal›flmalar›mdaki sekreterya hizmetlerinis›k›lmadan yürüten DTR Dan›flmanl›k çal›flanlar›na ve özellikle asistan›m Tuba Ertu¤rul’a te-flekkür ederim.

AAllii DDÖÖLLEEKK

DTR Dan›flmanl›kD›fl Ticaret E¤itim Dan›flman›

[email protected]

DIfi T‹CARETTE PRAT‹K B‹LG‹LER VE LOJ‹ST‹K ‹fiLEMLER

ULUSLARARASI

T‹CARET KURALLARI

VE

DOKÜMANTASYON

B‹R‹NC‹ BÖLÜM

BB‹‹RR‹‹NNCC‹‹ BBÖÖLLÜÜMM

UULLUUSSLLAARRAARRAASSII TT‹‹CCAARREETT KKUURRAALLLLAARRII VVEE DDOOKKÜÜMMAANNTTAASSYYOONN

D›fl ticarete ilk ad›m atacak kifli veya kurumlar›n öncelikle uluslararas› ticaretkurallar›n› bilmesi gerekir. Her ülkenin ticaret kurallar›, ihracat ve ithalat› düzen-leyen yasalar› olmakla birlikte, dünyada milletleraras› ticareti düzenleyen kurallarmevcuttur.

Dünya ticaretinin prensip kararlar› ve temel ilkeleri, Dünya Ticaret Örgütü -DTÖ (World Trade Organization - WTO) taraf›ndan tespit edilir. Ancak ihracat veithalat ifllemlerinde bilinmesi gerekli uygulamaya yönelik temel kurallar› ise Millet-leraras› Ticaret Odas› – MTO (International Chamber of Commerce – ICC) belirler.

‹hracat ve ithalat ifliyle u¤raflan kiflilerin öncelikle Milletleraras› Ticaret Odas›taraf›ndan belirlenen uluslararas› ticaret kurallar›n› bilmesi gerekir. Milletleraras›Ticaret Odas›’n›n uluslararas› ticaret kurallar› ile ilgili olarak yay›nlad›¤› ve ICC Bül-tenleri ad› verilen hukuk metinleri, kurallar› oldu¤u kadar, uluslararas› ticarettekullan›lan temel kavramlar› ve deyimleri içermesi aç›s›ndan önemlidir.

Uluslararas› ticaret yaparken sürekli kullan›lan ve s›k s›k karfl›m›za ç›kan tica-ri deyimlerin büyük bir k›sm› –özellikle taraflar aras›ndaki riskleri içerenler- ICCBültenlerinde yer alan ve izah edilen kavramlard›r.

ICC Bültenleri, temelde, dünya üzerindeki iki ayr› ülkede yerleflik ihracatç› ileithalatç› aras›nda mal ve para hareketine iliflkin do¤abilecek ticari uyuflmazl›klar›bafltan önlemek amac›yla oluflturulmufl standart ticari kavramlar› ve bunlar›n hu-kuki yorumlar›n› içermesi aç›s›ndan oldukça önemlidir.

‹hracatç› ve ithalatç› firmalar, birbirleriyle yapacaklar› ticari ifllem için öncelik-le belli baz› konularda anlaflma yapma gere¤i duyarlar. Her iki taraf›n zihninde deyap›lacak ticarete iliflkin baz› soru iflaretleri ve içlerinde tafl›d›klar› endifleler mev-cuttur. ‹hracatç› özellikle satt›¤› mal›n paras›n› al›p alamamak konusunda parasalkonularla ilgili ödemeye yönelik endifleler tafl›rken, ithalatç› ise sat›n alaca¤› ma-l›n zaman›nda teslim edilip edilmeyece¤i, yüklemenin gerçeklefltirilip gerçekleflti-rilmeyece¤i türünden mala ve teslimata iliflkin endiflelere sahiptir.

Bu nedenle, ticarete bafllarken taraflar›n endiflelerini temelde mal hareketive para hareketine iliflkin endifleler olarak ikiye ay›rmak mümkündür. Uluslarara-s› ticari sözleflmeler incelendi¤inde de ço¤unlukla temel olarak bu iki hareketiaç›klay›c› hükümler üzerinde taraflar›n anlaflmaya vard›klar› dikkati çeker.

ULUSLARARASI T‹CARET KURALLARI VE DOKÜMANTASYON

Milletleraras› Ticaret Odas› da yay›nlad›¤› bültenler ile taraflar›n bu yöndekiendiflelerini giderici nitelikte kavramlar› kullan›m alan›na kazand›rm›fl ve her tica-ri harekette karfl›m›za ç›kan ve kullan›lan d›fl ticaret terimlerini aç›klay›c› yasal ze-mini oluflturmufltur.

Milletleraras› Ticaret Odas› bültenlerini iki grupta ele al›p incelemek müm-kündür:

Mal Hareketine ‹liflkin Kurallar ve INCOTERMS Bülteni

Para Hareketine ‹liflkin Kurallar ve Ödeme fiekillerine Ait Bültenler (Akreditifgibi…)


MMAALL HHAARREEKKEETT‹‹NNEE ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN UULLUUSSLLAARRAARRAASSII KKUURRAALLLLAARRvvee

TTEESSLL‹‹MM fifiEEKK‹‹LLLLEERR‹‹

‹hracatç› firman›n satt›¤› mal›n ithalatç›n›n adresine ulaflana kadar geçirdi¤ibaz› süreçler mevcuttur: ‹ç tafl›ma, yükleme, ihracat gümrüklemesi, uluslararas›tafl›ma, boflaltma, ithalat gümrüklemesi, ithalatç› ülkedeki iç tafl›ma gibi…

Mal›n ihracatç› firmadan ithalatç› firmaya ulaflana kadar tafl›ma esnas›ndakarfl›m›za ç›kan bu süreçler belli maliyetler do¤urdu¤u gibi, baz› riskleri de bün-yesinde tafl›r.

D›fl ticarette taraflar her fleyden önce bu konuda anlaflmaya varmak ve busüreçlerin maliyet ve risklerini nas›l paylaflacaklar› konusunda karar vermek zorun-dad›rlar. Mal›n ihracatç› firma taraf›ndan ithalatç›ya nerede teslim edilece¤i soru-nu, d›fl ticarette bu aç›dan öncelikle cevapland›r›lmas› gerekli bir problem alan›olarak karfl›m›za ç›kar. Uluslararas› ticarette biz buna k›saca “mal›n teslim yeri”ad›n› veririz.

Mal›n teslim yerinin belirlenmesi, ilk bak›flta basit bir ifllem gibi görünse de,asl›nda uluslararas› ticarette mal hareketinin pek çok riskinin de nas›l paylafl›laca-¤›n› izah eder niteliktedir. Bu aç›dan mal›n belirlenen teslim yeri, bir risk paylafl›mnoktas› olarak da görülebilir. Teslim yerine kadar olan masraflar ihracatç›ya, tes-lim yerinden sonra oluflacak masraflar ithalatç›ya aittir.

Uluslararas› ticaret ifllemlerinde taraflar aras›ndaki anlaflmazl›klar› bafltan gi-dermek ve mal›n teslimat› esnas›nda yap›lacak harcamalar›n ve ortaya ç›kabilecekrisklerin kime ait olaca¤›n› belirlemek amac›yla Milletleraras› Ticaret Odas›, k›saad› INCOTERMS olan Ticari Terimlerin Yorumlanmas› için Uluslararas› Kurallar (In-ternational Rules for the Interpretation of Trade Terms) adl› bülteni yay›nlam›flt›r.

INCOTERMS Bülteninde, uluslararas› ticarete konu olan mal al›m-sat›m ifllem-lerinde taraflar›n haklar›n› ve sorumluluklar›n› belirleyici mahiyette temel esaslartespit edilmifl ve bu esaslar belli teknik terimlerle ifade edilmeye çal›fl›lm›flt›r.

‹hracat-ithalat ifllemlerinde firmalar, öncelikle bu terimlerle konuflmakta ve fi-yat tekliflerini bile bu terimler ile birlikte vermektedirler.

Türkçe’de ve d›fl ticaret çevrelerinde “teslim flekilleri” ad› verilen bu terimler,taraflar›n mal hareketine iliflkin zihinlerine tak›lan pek çok sorunu üç harf içindeizah edebilen ve pek çok soruna aç›klay›c› yorumlar kazand›ran kavramlard›r.


Teslim flekillerinin aç›kl›k getirdi¤i sorular flöyle s›ralanabilir:

� Sat›lan mal al›c›ya nerede teslim edilecektir? Mal›n teslim yeri neresidir?

� Uluslararas› tafl›ma ücreti (navlun) kime ait olacakt›r?

� Nakliye esnas›ndaki hasar› kim üstlenecektir? Dolay›s›yla sigorta yapt›r-ma sorumlulu¤u kime aittir?

� ‹thalat gümrükleme ifllemlerinin maliyetini kim üstlenecektir?

� ‹hracat gümrükleme ifllemlerinin maliyetini kim üstlenecektir?

� Yükleme masraf› ve riski kime aittir?

� Boflaltma masraf› ve riski kime aittir?

� ‹hracatç› ülkedeki iç tafl›ma (dahili tafl›ma) sorumlulu¤u kimdedir?

� ‹thalatç› ülkedeki iç tafl›ma (dahili tafl›ma) sorumlulu¤u kimdedir?

Uluslararas› ticarette taraflar öncelikle yukar›daki sorulara aç›kl›k getirmekzorundad›r. Hatta teklif verirken veya al›rken, teklif fiyat›n›n içine hangi masraf-lar›n dahil oldu¤unu düflünmek gerekir. Bu aç›dan teslim flekilleri, uluslararas› ti-carette fiyatlar ile birlikte kullan›l›r. (FOB 100.000 Dolar gibi…) Sat›c› veya al›c›,belirlenen bir fiyata, hangi masraflar›n dahil oldu¤unu bilmek mecburiyetindedir.

Milletleraras› Ticaret Odas›, taraflar aras›ndaki bu s›k›nt›lar› gidermek ama-c›yla haz›rlad›¤› INCOTERMS bültenini öncelikle 1936 y›l›nda yay›nlam›flt›r. Ancakgeliflen dünya ticareti bütün yasal düzenlemelerde oldu¤u gibi bu bültende dede¤ifliklikleri zorunlu k›lm›flt›r. Baz› ara de¤iflikliklerin yan› s›ra 1990 y›l›nda yeni-lenen bülten, son halini 2000 y›l›nda alm›flt›r. fiu anda Türkiye de dahil bütündünyada güncel olarak kullan›lan bülten 1 Ocak 2000 tarihinde yürürlü¤e girenINCOTERMS-2000 isimli yay›nd›r.

INCOTERMS-2000’de yer alan 13 teslim flekli temelde dört ana grupta ince-lenir:

� GRUP E

� GRUP F

� GRUP C

� GRUP D

GGRRUUPP EE::

Bu grupta tek bir teslim flekli yer al›r: Ex-Works.

EEXXWW -- EEXXWWOORRKKSS

K›saca EXW fleklinde yaz›lan bu teslim fleklinde, ihracatç› firman›n satt›¤› ma-l› kendi iflletmesinde teslim etmesi kastedilir. ‹hracatç› firman›n, kendi ticari ifllet-mesinde sat›fla konu olan mallar› ithalatç› emrine belirlenen tarihte teslime haz›r


hale getirmesi flart›n› içeren bir sat›fl fleklidir. ‹thalatç›, bu tarihte mallar› kendinakliyecisi arac›l›¤›yla ihracatç›n›n ambar›ndan teslim al›r.

‹hracatç› ülkedeki iç tafl›ma, yükleme, ihracat gümrükleme masraf›, navlun(uluslararas› tafl›ma ücreti), sigorta maliyeti, boflaltma masraf›, ithalat gümrükle-me masraf› gibi, ihracatç›n›n kap›s›ndan itibaren oluflabilecek bütün masraflar veriskler al›c›ya (ithalatç›ya) aittir. Exworks teslim fleklinde, bakkaldan ekmek almaktarz›nda bir al›m gerçeklefltirildi¤i düflünülebilir.

Teslim flekilleriyle ilgili genel bir hat›rlatma olabilecek önemli bir husus da tes-lim flekillerinin sonuna bir yer ad› belirleme zorunlulu¤udur. Bu zorunluluk tabi-i ki exworks için de geçerlidir.

Yer ad›n›n belirlenmemesi, ticari pratikte baz› sorunlar› beraberinde getirebi-lir. Exworks, yani sat›c›n›n adresinde teslim, ama buras› neresidir? Sat›c›n›n birdenfazla yerde fabrikas›, deposu olmas› durumunda hangi yer eflyan›n teslim al›na-ca¤› yer olarak kabul edilecektir. Bu nedenle her teslim fleklinde oldu¤u gibi, ex-works’te de EXW-ANKARA tarz›nda bir yaz›m ile teslim koflulu kadar, teslim ye-rine de aç›kl›k getirilmesi gerekir.

GGRRUUPP FF::

F grubu teslim flekillerinin en genel özelli¤i, uluslararas› tafl›ma ücreti, yaninavlunun, ithalatç› firmaya ait olacak flekilde mal›n ç›k›fl ülkesinde bir yerlerde tes-lim edilmesidir. FCA, FAS ve FOB olmak üzere üç teslim fleklini içerir.

FFCCAA –– FFRREEEE CCAARRRRIIEERR ((BBeelliirrlleenneenn YYeerrddee TTaaflfl››yy››cc››yyaa TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n, kararlaflt›r›lan yerde mallar› belirlenen tafl›y›c› firmaya ih-racat gümrüklemesi yap›lm›fl halde teslim etmekle yükümlü oldu¤u sat›fl fleklidir.

‹hracatç› firma, ihracat gümrükleme masraflar›n› ve teslim yerine kadar olanvarsa iç tafl›ma ücretini ödeyerek ithalatç›n›n nakliyecisine mal› teslim eder. Ulus-lararas› ticarette nakliye ücretini ödeyecek taraf›n nakliyeci seçme hakk› ve so-rumlulu¤u vard›r. Bu nedenle FCA’da nakliyeci genelde ithalatç›n›n belirledi¤i birkurum olur. Ancak gerekirse ithalatç›ya yard›mc› olmak ad›na ihracatç› da bir fir-ma belirleyebilir; tabii ki tafl›ma ücreti ithalatç›ya ait olmak üzere.

‹thalatç› firma, nakliyeciye teslim edilen mal›n uluslararas› tafl›ma ücreti (nav-lun), sigortalanmas›, kendi ülkesine geldi¤indeki boflaltma, gümrük vergisi, iç ta-fl›ma türünden bütün masraflar› üstlendi¤inin bilincinde olmal›d›r.

FFAASS –– FFRREEEE AALLOONNGGSSIIDDEE SSHHIIPP ((ÇÇ››kk››flflttaa GGeemmii YYaann››nnddaa TTeesslliimm))

‹hracatç›n›n, sat›fla konu olan mallar› belirlenen tarihte anlafl›lan geminin ya-naflt›¤› limanda teslim etmesi anlam›na gelir. Limana kadar olan masraflar, ihra-catç› ülkedeki iç tafl›ma ücreti ihracatç› firma taraf›ndan karfl›lan›r.


Limandaki ihracat yükleme masraf› ve riski, nakliyeciye ödenecek navlun(uluslararas› tafl›ma ücreti) türünden bu süreçten sonraki bütün di¤er masraflarithalatç›ya aittir.

FAS teslim fleklinde, ihracatç› mallar› ç›k›fl liman›na kadar getirerek kendi ül-kesindeki iç tafl›ma ücretini öder ve mal› limana kadar getirip gümrüklemeyi deyaparak nakliyeciye teslim eder.

FAS teslim fleklinde yükleme masraflar› ithalatç›ya aittir.

FFOOBB –– FFRREEEE OONN BBOOAARRDD ((ÇÇ››kk››flflttaa GGeemmii ÜÜssttüünnddee TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n, sözleflme kapsam›ndaki mallar› belirlenen tarih ve liman-da geminin üstüne yüklenmesini temin etmesi ve bu ana kadar oluflacak bütünmasraflar› ve riskleri üstlenmesi anlam›na gelen bir teslim fleklidir. Piyasada enyayg›n kullan›lan teslim fleklinden biridir.

FOB teslim fleklinde ihracatç›, temelde, firmas› ile liman aras›ndaki iç tafl›maücretini, limandaki gümrükleme ve yükleme masraf›n› karfl›lar. Navlun ücreti, ma-l›n uluslararas› nakliye ile ilgili risklere karfl› sigortalanmas› türünden maliyetleri iseithalatç› firma üstlenmifl kabul edilir.

GGRRUUPP CC::

Uluslararas› tafl›ma ücretinin (navlunun) ihracatç› taraf›ndan ödendi¤i amamal›n teslim yerinin yine ihracatç› ülkede, ç›k›flta araç üstü oldu¤u teslim fleklidir.

Tafl›ma ücretinin var›fl yerine kadar ödenmifl olmas›na ra¤men teslim yerininhalen ç›k›fl ülkesi olmas› durumu genelde piyasada anlafl›lmas› en zor konular›nbafl›nda gelir; hatta tam tersi anlam›nda yorumlanarak yanl›fl bilinir. C grubu tes-lim flekillerinde mal›n teslim yeri yine ç›k›fl ülkesindedir ve ihracatç›n›n sorumlulu-¤u burada biter. Ancak sanki ithalatç› ad›na hareket eder tarzda tafl›ma ücretini(baz›lar›nda sigortay› da) maliyet olarak üstlenir.

CCFFRR –– CCOOSSTT AANNDD FFRREEIIGGHHTT ((NNaavvlluunn ÖÖddeennmmiiflfl OOllaarraakk ÇÇ››kk››flflttaa GGeemmii ÜÜssttüü TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n, sat›fl sözleflmesi kapsam›ndaki mal› ç›k›fl liman›na getiripgümrükleyerek gemiye yüklemesi ve var›fl liman›na kadarki tafl›ma ücretini deödemesi esas› üzerine kurulu bir teslim fleklidir. Mal›n tafl›nmas› esnas›nda olufla-bilecek hasarlara karfl› sigortalanmas› sorumlulu¤u ise ithalatç›ya aittir.

CFR teslim flekli, Milletleraras› Ticaret Odas›’n›n haz›rlad›¤› Incoterms bülte-ninde belirlenen hususlara göre, sadece deniz yolu tafl›mac›l›¤›nda kullan›l›r. Ha-vayolu, karayolu, demiryolu gibi di¤er tafl›ma türlerinde ise afla¤›da geçen CPTteslim fleklini kullanmak esast›r. Ancak pratik ticari hayatta CFR teslim fleklinin hernakliye türünde kullan›ld›¤›n› görürüz. Hatta CFR’›n ilk olarak tarih sahnesine ç›k-t›¤› 1990 y›l›ndan önce 1936 bülteninde varolan C&F (CF veya C and F) fleklinde


kullan›m›na da flahit olmak mümkündür. Bu durumun kafa kar›fl›kl›¤›na yol açma-mas›n› öneririz.

CCIIFF –– CCOOSSTT,, IINNSSUURRAANNCCEE AANNDD FFRREEIIGGHHTT ((NNaavvlluunn vvee SSiiggoorrttaa ÖÖddeennmmiiflfl OOllaarraakk ÇÇ››kk››flflttaa GGeemmii ÜÜssttüünnddee TTeesslliimm))

‹hracatç›n›n, ihraç mallar›n› ç›k›fl liman›na getirip gümrükleyerek gemiye yük-lemesi ve var›fl liman›na kadarki nakliye ücretinin yan› s›ra sigorta maliyetini deüstlenmesi anlam›na gelir.

CIF teslim flekli, genelde piyasada yanl›fl alg›lanan ve en tart›flmal› teslim flek-lidir. Bu teslim fleklinde ihracatç›, gemiye yükledi¤i mal›n var›fl liman›na kadarkinavlununu ödedi¤i gibi sigortay› da kendisi yapt›r›r. Ancak navlunu ödüyor ve si-gortay› yapt›r›yor olmas›, mal›n teslim yerinin var›fl ülkesi olmas› anlam›na gel-mez. ‹hracatç› sadece bu süreçlerin maliyetini üstlenmifl ve bafltan ona göre birfiyatland›rma politikas› gütmüfltür.

Bu nedenledir ki CIF teslim flekli üzerine yap›lan anlaflmalarda, ithalatç› fir-man›n çok uyan›k olmas› ve kendi üzerinde olan riskin ihracatç› taraf›ndan sigor-taland›¤›n›n bilincinde olmas› gerekir. Bu yüzden ihracatç›ya bütün riskleri kufla-tan bir sigorta yapt›rmas› yönünde uyar›da bulunmas›nda fayda vard›r.

CCPPTT –– CCAARRRRIIAAGGEE PPAAIIDD TTOO…… ((BBeelliirrlleenneenn YYeerree KKaaddaarr NNaavvlluunn ÖÖddeennmmiiflfl HHaallddee TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n belirlenen var›fl yerine kadar navlunu ödenmifl halde mal›gümrükleyerek ve yüklemeyi gerçeklefltirerek ç›k›flta nakliyeciye teslim etmesi an-lam›na gelir.

CPT teslim fleklinde temel mant›k ve iflleyifl asl›nda CFR’dan hiç de farkl› de-¤ildir. Tek fark, bu teslim fleklinin havayolu, karayolu ve demiryolunda kullan›lma-s›d›r. Piyasada çok az bilinen ancak hukuken bilinmesi gereken bu hususa göreCFR teslim flekli sadece denizyolu tafl›mac›l›¤›nda, CPT ise di¤er tafl›ma türlerindekullan›l›r.

CCIIPP –– CCAARRRRIIAAGGEE AANNDD IINNSSUURRAANNCCEE PPAAIIDD TTOO…… ((BBeelliirrlleenneenn YYeerree KKaaddaarr NNaavvlluunn vvee SSiiggoorrttaa ÖÖddeennmmiiflfl HHaallddee TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n belirlenen var›fl yerine kadar navlunu ödenmifl ve sigorta-s› yapt›r›lm›fl halde eflyay› yükleyerek nakliyeciye teslim etmesi esas› üzerine kuru-lu bir teslim fleklidir.

CIP teslim flekli, temel mant›k ve iflleyifl olarak CIF’e benzer. Ancak CIF deniz-yolu tafl›mac›l›¤›nda, CIP ise di¤er tafl›ma türlerinde (hava, kara, demir) kullan›l›r.Piyasada bu hususun da çok fazla ihmal edildi¤ini ve bilinmedi¤ini görürüz.


GGRRUUPP DD::

‹hracatç›n›n mal› gerçek manada var›fl ülkesinde, ithalatç› ülkede teslim et-mesi anlam›na gelen kavramlar› içeren bir gruptur. ‹hracatç›n›n var›fl ülkesine ka-dar bütün sorumlulu¤u ve riski üstlendi¤i teslim flekilleri D grubunda yer al›r. Cile D grubu aras›ndaki en önemli fark, C grubu teslim flekillerinde ihracatç›n›n va-r›fl ülkesine kadar navlunu ve belki sigortay› da yapt›rmas› ama sanki ithalatç› ad›-na hareket edercesine sadece maliyeti üstlenmesi esas iken, D grubunda sadecemaliyeti üstlenmek de¤il, riski de var›fl ülkesine kadar üstlenmesi noktas›nda kar-fl›m›za ç›kar.

DDAAFF –– DDEELLIIVVEERREEDD AATT FFRROONNTTIIEERR ((SS››nn››rrddaa TTeesslliimm))

‹hracatç› ile ithalatç› ülkenin s›n›r›nda mal›n teslim edilmesi temel mant›¤›üzerine kurulu bir teslim fleklidir. S›n›r, risk paylafl›m noktas›d›r.

‹hracatç›, mal› s›n›ra kadar navlununu, sigortas› ve ihracat gümrükleme ma-liyetini üstlenerek getirir ve bu aflamadan sonraki navlun, sigorta türünden mali-yetler ithalatç›ya aittir.

Piyasada ço¤unlukla komflu ülke ticaretlerinde ve serbest bölgelerde karfl›m›-za ç›kan DAF teslim flekli, s›n›r› taraflar aras›ndaki riskin paylafl›m yeri olarak be-lirlemek anlam›na gelir.

DDEESS –– DDEELLIIVVEERREEDD EEXX SSHHIIPP ((VVaarr››flflttaa GGeemmii ÜÜssttüünnddee TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n, belirlenen var›fl liman›nda gemi üzerinde mal› ithalatç›yateslim etmesi anlam›nda kullan›lan bir teslim fleklidir. Boflaltma masraf› ise itha-latç›ya aittir.

Var›fl liman›na kadarki navlun ve sigortay› ihracatç› yapt›r›r ve teslim flekille-rinin genel mant›¤› do¤rultusunda teslim yerine kadarki riski de üstlenmifl olur.Bu aç›klamadan sonra özellikle CIF teslim fleklinin daha iyi anlafl›labilmesi içinokurlar›m›zdan DES ile CIF’i zihinlerinde karfl›laflt›rmalar›n› rica ederiz.

CIF’te bilindi¤i gibi var›fl noktas›na kadarki navlun ve sigorta maliyeti ihracat-ç› taraf›ndan ödenir. DES’te de bundan farkl› bir maliyet do¤maz. Ancak CIF’temal›n teslim yeri ç›k›flta gemi üzeri iken, DES’te var›flta gemi üzeridir. Bu hususadikkat edilmesinde fayda vard›r.

DES teslim fleklinde ithalatç›, kendi ülkesindeki boflaltma masraflar›n›, ithalatgümrük masraflar› ve vergilerini, liman ile firmas› aras›ndaki iç tafl›may› karfl›lar.

DDEEQQ –– DDEELLIIVVEERREEDD EEXX QQUUAAYY ((VVaarr››flfl LLiimmaann››nnddaa TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n satt›¤› mal› ithalatç›n›n ülkesindeki var›fl liman›nda boflalt-ma masraflar› da kendisine ait olacak flekilde teslim etmesi anlam›nda kullan›lanbir teslim fleklidir.


‹hracatç›n›n ithalatç› ülkedeki gümrük masraflar›n› da ödeyip ödememesi du-rumuna göre DEQ’in iki türü mevcuttur:

� DEQ – Duty Paid: Gümrük Vergileri Ödenmifl Olarak R›ht›mda Teslim

� DEQ – Duty Unpaid: Gümrük Vergileri Ödenmemifl Olarak R›ht›mdaTeslim

DEQ-Duty Paid teslim fleklinde, ihracatç› ithalatç› ülkedeki ithalat gümrük ver-gilerini de sorumluluk olarak üstlenmifl olur ve ödemekle yükümlüdür. Tabii yu-kar›da yapt›¤›m›z bir ikaz› ve hat›rlatmay› burada da yapma gere¤i duyuyoruz.

Bir ülkedeki gümrükleme sorumlulu¤u o ülkede yerleflik firma taraf›ndan ye-rine getirilir ve gümrük idareleri kendi ülkelerindeki ihracatç› veya ithalatç› firma-lar› muhatap al›r. Böyle bir teslim flekliyle mal al›n›p sat›l›yor olsa bile gümrük ida-relerine verilecek gümrük beyannamelerinde ithalatç› firma tabi-i ki yine ilgili ithalatç› flirket olacakt›r. Ancak bu ithalat gümrükleme iflleminin ma-liyeti ihracatç› taraf›ndan karfl›lanacakt›r.

DEQ-Duty Unpaid teslim fleklinde, ihracatç› ithalatç› ülkedeki boflaltma lima-n›na mal› indirir ve gümrüklenmesi yap›lmadan mal› teslim eder. Di¤er bir deyifl-le ithalat gümrükleme masraflar› ve vergiler ithalatç› taraf›ndan karfl›lan›r.

DEQ teslim fleklinin kullan›m›nda, Duty Paid ya da Duty Unpaid tabirlerindenbirisinin aç›k bir biçimde belirtilmemesi durumunda, DEQ teslim flekli Duty Unpa-id olarak yorumlan›r.

DDDDUU –– DDEELLIIVVEERREEDD DDUUTTYY UUNNPPAAIIDD ((GGüümmrrüükk VVeerrggiissii ÖÖddeennmmeekkssiizziinn ‹‹tthhaallaattçç››nn››nn DDeeppoossuunnaa TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n, ithalatç›n›n belirlenen adresteki deposuna kadar mal› gö-türme sorumlulu¤u üzerine kurulu bir teslim fleklidir. Ancak ithalat ifllemlerindenkaynaklanan gümrük vergileri ve masraflar bu sorumlulu¤un d›fl›ndad›r. Vergilerhariç adrese teslim fleklinde de yorumlanabilir.

‹hracatç›, ithalatç› ülkedeki boflaltma ve iç tafl›ma ücretini ödeyerek al›c›n›ndeposuna kadar mal›n bütün tafl›ma ücretlerini üstlenmifltir. DEQ ile k›yasland›-¤›nda sözkonusu teslim flekline ithalatç› ülkedeki liman ile depo aras›ndaki iç ta-fl›ma ücretinin de ilave edilmesi fleklinde düflünülebilir.

DDDDPP –– DDEELLIIVVEERREEDD DDUUTTYY PPAAIIDD ((GGüümmrrüükk VVeerrggiissii ddee ÖÖddeenneerreekk ‹‹tthhaallaattçç››nn››nnDDeeppoossuunnaa TTeesslliimm))

‹hracatç› firman›n, ithalatç›n›n belirlenen adresteki deposuna kadar, ithalatgümrük vergileri de ödenmifl halde mal› götürme sorumlulu¤u üzerine kurulu birteslim fleklidir.

DDU teslim fleklinden ayr›ld›¤› tek farkl›l›k, ithalat gümrük vergilerinin de ih-racatç› taraf›ndan üstlenilmifl olmas›d›r.


Piyasa al›flkanl›klar› çerçevesinde bak›ld›¤›nda, genellikle ithalatç›n›n iflyeri ad-resi veya ülkesinde tespit edilen bir depo veya ambar›n adresi olarak teslim yeribelirlenmekte ve bu durumda DDP teslim flekli adeta EXW teslim fleklinin tam ter-si olarak kullan›m alan› bulmaktad›r.

TTEESSLL‹‹MM fifiEEKK‹‹LLLLEERR‹‹ ‹‹LLEE ‹‹LLGG‹‹LL‹‹ PPRRAATT‹‹KK BB‹‹LLGG‹‹LLEERRVVEE

KKUULLLLAANNIIMMDDAA DD‹‹KKKKAATT EEDD‹‹LLEECCEEKK HHUUSSUUSSLLAARR

1) Teslim flekillerine piyasada sat›fl flekilleri veya sözleflme flekilleri ad› da ve-rilmektedir.

2) Tekliflerde ve faturalarda fiyatlar mutlaka teslim flekilleriyle birlikte verilir(FOB USD.100.000 gibi…). Fiyata hangi masraflar›n dahil olup olmad›¤›böylece belirtilmifl olur.

3) Teslim flekillerinin tercihinde sadece riskler aç›s›ndan olaya bakmamakgerekir. ‹hracat veya ithalatç›dan hangisi lojistik süreçleri daha iyi yönete-biliyorsa ve daha az maliyetle gerçeklefltirebiliyorsa o süreçleri üstlenebi-lir.

4) C grubu teslim flekillerinde var›fl yerine kadarki navlun ve/veya sigortan›nihracatç› taraf›ndan ödeniyor olmas›, teslim yerinin var›flta olmas› anlam›-na gelmez. Bu sadece maliyeti üstlenmek demektir. C grubu teslim flekil-lerinde mal›n hukuki teslim yeri ç›k›flta araç üstüdür.

5) Teslim flekillerinin sonunda mutlaka bir yer ad› yaz›l›r. Yer ad›n›n tespiti-ne de özellikle dikkat edilmesinde fayda vard›r.

Multimodal tafl›malarda CPT ve CIP teslim flekillerinin kullan›lmas› gerekir.(Multimodal tafl›ma, birden fazla nakliye türünün bir arada kullan›larak bir eflya-n›n tafl›nmas›na verilen isimdir.)

‹hracatç› ya da ithalatç› s›fatlar›yla karfl› taraftaki muhatab›n›z›n ülkesindekigümrükleme ve iç tafl›ma sorumluluklar›n› üzerinize al›rken iyi düflünmek gerekir.Sizin ad›n›za bu ifli yapabilecek iyi bir lojistik firma bulamad›¤›n›z takdirde bu sü-reçlerin sorumlulu¤unu üstlenmek riskli ve bafl a¤r›t›c› olabilir.

Taraflar yapacaklar› sözleflmelerde teslim flekilleriyle ba¤lant›l› olarak ilerdeortaya ç›kabilecek ihtilaflar›n çözümünde kolayl›k sa¤lanmas› aç›s›ndan “Inco-terms-2000”’e at›f yapmal›d›rlar. Böylece ilerde oluflabilecek ihtilaf durumlar›ndakullan›lan terimlerin hangi bülten çerçevesinde yorumlanaca¤› aç›kl›k kazanm›flolur.

Uygulamada, ihracatç› ve ithalatç› taraflar›n herhangi bir teslim flekline de¤i-flik sözcükler ekleyerek, baz› hususlar› daha belirgin hale getirmek istediklerineflahit oluruz. Örne¤in FOB-istiflenmifl (FOB-stowed) gibi… Incoterms bültenininbu tür eklemeler hakk›nda hiçbir flekilde yorum yapmad›¤›n› bilmek gerekir. Tica-


ri teamüllere göre bu tabirlerin ne anlama geldi¤i tam olarak aç›k de¤ilse ve ta-raflar bu tabirleri sözleflmede netli¤e kavuflturmad›klar› takdirde kullanmamalar›-n› öneririz.

PPAARRAA HHAARREEKKEETT‹‹NNEE ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN UULLUUSSLLAARRAARRAASSII KKUURRAALLLLAARRVVEE

ÖÖDDEEMMEE fifiEEKK‹‹LLLLEERR‹‹

‹hracat ve ithalatç› firmalar, uluslararas› ticarette mal hareketiyle ilgili kural-lar›n yan› s›ra ayr›ca ödeme koflullar›n› içeren esaslar üzerinde de anlaflmaya va-r›rlar.

Özellikle ihracatç› firman›n alaca¤›n› garanti alt›na alma endiflesiyle ba¤lant›-l› bir konu olarak karfl›m›za ç›kan uluslararas› ödeme flekilleri, temelde befl grup-ta incelenir:

1) Peflin Ödeme (Advance Payment / Prepayment)

2) Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)

3) Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)

4) Akreditif (Letter of Credit)

5) Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)

PPEEfifi‹‹NN ÖÖDDEEMMEE (Advance Payment / Prepayment)

‹thalatç› firman›n, sözleflmenin hemen akabinde, henüz ihracatç›n›n mallar›göndermesini beklemeden mal bedelini ihracatç›n›n hesab›na banka transferi yo-luyla göndermesi fleklinde iflleyen bir ödeme fleklidir.

‹hracatç› aç›s›ndan oldukça avantajl› olan bu ödeme flekli, mal mukabili öde-menin tersine, ithalatç› aç›s›ndan büyük risk tafl›maktad›r. ‹thalatç› firmalar›m›za,ihracatç›ya çok güvendikleri ve mal›n gerçekten sa¤l›kl› ve istenilen özelliklerdegönderilece¤inden emin olduklar› durumlarda bu ödeme fleklini kullanmalar›n›tavsiye ederiz.

Peflin ödeme fleklinde, ihracatç› firmalar, siparifl üzerine üretim yap›yorlarsa,sipariflin ellerine geçmesiyle birlikte ithalatç› firmadan paran›n peflin olarak gön-derilmesini isteyip paran›n banka hesaplar›na geçmesiyle birlikte üretime bafllaya-bilecekleri gibi, depoda haz›r olan bir mal›n siparifl edilmesi durumunda yine pa-ra gelir gelmez yükleme ve ihracat ifllemine bafllayabilmektedirler. Fakat herhalü-karda ithalatç›lar, siparifli verir vermez veya yükleme tarihine yak›n bir zamanda,ihracatç›ya güvenerek mal bedelini banka kanal›yla transfer etmektedirler.

Peflin ödeme flekline, ihracatç›lar›m›z aç›s›ndan bakacak olursak, flu hususla-r› belirtmekte fayda vard›r.

Peflin ödemeye dayal› ihracat iflleminde, ithalatç› paray› banka havalesi ile


gönderebilece¤i gibi, Türkiye’ye gelirken yan›nda da getirmifl olabilir. Bu durum-da, gümrükten geçifl esnas›nda yurda sokulan dövizin ihracat bedelinin karfl›lan-mas› amac›yla getirildi¤inin mutlaka gümrü¤e bildirilmesi ve gümrükte “döviz be-yan tutana¤›” düzenlenmesi gerekir.

‹hracatç› firmalar›n ihracat› gerçeklefltirip mallar›n sevkiyat›n› yapt›ktan son-ra banka arac›l›¤›yla döviz beyan tutana¤›na istinaden döviz al›m belgesini (DAB)düzenlettirip kambiyo mercileri karfl›s›ndaki yasal sorumlulu¤unu yerine getirme-leri gerekir.

Kambiyo mercileri karfl›s›ndaki yasal süre, döviz beyan tutana¤›n›n tanzimedildi¤i durumlarda, sözkonusu belgenin tanzim tarihinden itibaren geçerli ol-maktad›r.

Peflin ihracat ifllemlerinde paran›n Türkiye’ye geldi¤i tarihten itibaren 18 ayiçinde ihraç mal›n›n yurt d›fl› edilmesi, yani ihracat›n gerçeklefltirilmesi gerekti¤inide unutmamak gerekir. Türkiye’de kambiyo mevzuat›n›n emredici hükmü buyöndedir.

‹thalatç› firmalar›m›z›n peflin ödemeli bir ithalat iflleminde dikkat etmeleri ge-reken bir önemli husus da, yurtd›fl›ndaki ihracatç› firman›n düzenleyece¤i bütünevraklar›n orijinallerini mal›n yüklenmesini müteakip vakit kaybetmeksizin do¤ru-dan kendilerine acele posta yoluyla veya malla birlikte nakliyeci kanal›yla gönder-melerini talep etmeleri yönünde olacakt›r. Çünkü peflin ödeme görüldü¤ü üzeregüven esas› temeli üzerine kurulu bir ödeme fleklidir.

Bu nedenle ithalatç›, kendi ülkesinde ithalat esnas›nda sorun yaflamamak vegecikme ile karfl›lafl›p gümrükte yüklü ardiye (depo ücreti) ödememek için ithalatgümrükleme ifllemleri için gerekli olan bütün evraklar›n orijinallerinin malla birlik-te gelmesini mutlaka ihracatç›ya hat›rlatmal›d›r. (Önemli Hat›rlatma: Bu durum,sadece peflin ödemede de¤il, mal›n acil ithal edilmesi gerekli bütün durumlardaunutulmamas› gerekli olan bir husustur. Ayr›ca yurtd›fl›ndan gelen belgeleringümrük müflavirlik flirketine ön kontrolünün yapt›r›lmas›n› tavsiye ederiz; böylecebelgeler ve mal gümrü¤e gelmeden belgelerden kaynakl› oluflabilecek bir soru-nun bafltan önüne geçilmifl olacakt›r.)

MMAALL MMUUKKAABB‹‹LL‹‹ ÖÖDDEEMMEE (Cash Against Goods)

Mal mukabili ödeme flekli, ihracatç›n›n mal bedeline iliflkin hiçbir tahsilat yap-madan mallar› ithalatç›ya göndermesi ve ithalatç›n›n da mallar ülkesine geldiktensonra gümrükleme ifllemlerinin ard›ndan belirlenen vade tarihi do¤rultusundamal bedelini ihracatç› emrine banka transferiyle göndermesi esas› üzerine kurulubir ödeme fleklidir.

Mal mukabili ödeme fleklini afla¤›daki flekilde ifllem s›ras›yla aç›klamak müm-kündür:

– ‹hracatç›, sat›fl sözleflmesi kapsam›nda mallar› ithalatç›ya gönderir.


– ‹hracatla ilgili belgeleri de malla birlikte veya di¤er yolla ithalatç›n›n eli-ne geçecek flekilde yollar.

– ‹thalatç›, eline ulaflan belgeler ile ülkesindeki gümrü¤e ulaflan mallar›nithalat ve gümrükleme ifllemlerini gerçeklefltirir.

– Sözleflme flartlar› çerçevesinde karfl›l›kl› olarak anlafl›lan vade tarihinin bi-timinde ihraç konusu mallar›n bedelini ihracatç›n›n hesab›na transfereder.

Peflin ödemenin tam tersi niteli¤inde düflünülebilecek olan bu ödeme flekli,ithalatç›lar›m›z aç›s›ndan avantajl› olmakla birlikte, ihracatç›lar aç›s›ndan büyükbir risk tafl›maktad›r.

Mal mukabili ödeme flekli, tafl›d›¤› bu riskten dolay› birbirini iyi tan›yan ve gü-venen firmalar aras›nda yap›lan al›fl-verifllerde kullan›lan bir ödeme flekli olarakkarfl›m›za ç›kar.

‹thalatç›lar›m›z›n bilmesi gereken bir önemli husus da, mal mukabili ödemeflekliyle yapacaklar› ithalat ifllemleri esnas›nda ilgili gümrük müdürlüklerinin malbedelinin yüzde üçü oran›nda “kaynak kullan›m destekleme fonu” yat›r›ld›¤›n›gösterir banka dekontunu talep edecekleri yönündeki ikaz›m›z olacakt›r.

Kaynak Kullan›m Destekleme Fonu’nun ithalatç› firmalar›m›z için tamamenbir maliyet kalemi oldu¤unu ve daha bafltan sat›nalma karar› verilirken bu yöndebir ek maliyet do¤aca¤›n› bilmelerinde fayda vard›r. Çünkü bu fon geri al›nan birfon olmay›p, tamamen ithal mal›n maliyetine yans›yacak bir maliyet kalemidir.

Türkiye’de kambiyo ve gümrük mevzuat›na göre ithalat esnas›nda gümrü¤eya mal bedelinin yurtd›fl›na gönderildi¤ine dair Döviz Sat›m Belgesi (DSB), Trans-fer Dekontu veya gümrü¤e hitaben banka yaz›s› verilmesi gerekir ya da mal mu-kabilinde oldu¤u gibi (lütfen ithalat ifllemleriyle ilgili bölüme bak›n›z) vadeli her-hangi bir ithalat ifllemi sözkonusu ise kaynak kullan›m destekleme fonu makbu-zu (KKDF) ibraz edilmesi gerekmektedir.

Kaynak kullan›m destekleme fonunun ithalatç›lar için do¤rudan bir maliyetolarak karfl›lar›na ç›kaca¤›n› da ayr›ca unutmamak gerekir.

‹thalatç› firmalar›m›z, mal mukabili ithalat yaparken mutlaka yurtd›fl›ndaki ih-racatç› firmalardan peflin ödemede oldu¤u gibi, ithalat gümrükleme ifllemlerindekendilerine gerekli olan bütün belgelerin malla birlikte gönderilmesini talep etme-lidirler. ‹hracatç›n›n mal bedelini almaks›z›n ithalatç›ya güvendi¤i ve mal› kendisi-ne gönderdi¤i düflünülecek olursa, bu malla ve yüklemeyle ba¤lant›l› evraklar› dahiçbir tereddüt has›l olmadan ithalatç›ya göndermesi gerekti¤i gayet aç›kt›r.

Evraklardaki gecikmenin ithalatç›ya gümrük ifllemlerinde sorun yarataca¤›n›unutmamak gerekti¤i gibi, mallar›n gümrükte beklemesinin de maliyet olarakyans›yaca¤› hat›rdan ç›kar›lmamal›d›r. Ayr›ca, bozulacak özelli¤e sahip riskli malgruplar›nda beklemenin yarataca¤› kay›plar› da gözden uzak tutmamak gerekir.


Mal mukabili ödeme flekline ihracatç›lar›m›z aç›s›ndan da k›saca de¤inecekolursak flu aç›klamalar› ve hat›rlatmalar› yapmakta fayda vard›r.

Mal mukabili ödeme fleklinin ihracatç›lar›m›z aç›s›ndan oldukça riskli olmas›sebebiyle, ithalatç›ya duyulan afl›r› güven ortam›nda kullan›lmas› gerekti¤ini vur-gulamak isteriz.

Bu ödeme flekli çerçevesinde yap›lan ihracatlar ülkemiz aç›s›ndan bak›ld›¤›n-da da bir tür yabanc› ülkelere kredi tan›nmas› anlam›na geldi¤i için bu tür ihra-catlarda kambiyo mevzuat› oldukça hassas davranmaktad›r. Mal gönderildiktensonra ihracat bedelinin zaman› içinde (yani en geç 180 gün içinde) yurda getiril-mesi flart koflulmaktad›r. Bu duruma istisna olabilecek mücbir sebepler (zorunlu,elde olmayan nedenler) ise sadece afla¤›da s›ralanan flu durumlard›r:

1) ‹thalatç› veya ihracatç› firman›n iflas›

2) ‹thalatç› ülkenin resmi makamlar›ndan kaynaklanan sebeplerle ihracatbedelinin süresi içinde getirilememesi

3) ‹hracatç› ile ithalatç› aras›nda ortaya ç›kan herhangi bir anlaflmazl›k se-bebiyle yurtd›fl›nda dava aç›lm›fl veya tahkime gidilmifl olmas›

4) Grev, lokavt veya avarya halinin gerçekleflmifl olmas›

5) Do¤al afet, savafl benzeri ola¤anüstü durumlar›n gündeme gelmifl ol-mas›

6) Mallar›n kaybedilmesi, hasar görmesi veya imha olmas›

Mücbir sebep olarak kabul edilen durumlar›n da mutlaka yetkili makamlartaraf›ndan düzenlenmifl belgelerle ispat› flart› aranmaktad›r. Bu nedenle ihracat-ç›lar›m›z›n kendi risklerini gözetmek kadar, ayr›ca Türkiye’de kambiyo karfl›s›ndada s›k›nt›ya düflebileceklerini ve bafl a¤r›t›c› ek s›k›nt›lara girebileceklerini unutma-malar›nda fayda vard›r.

Ancak 100.000 Dolara kadar yap›lan ihracat bedellerinde kambiyo kapamasorumlulu¤u olmad›¤›n›, ihracatç› firmalar›m›z›n terkin hakk› oldu¤unu buradahat›rlatmak da isteriz. Bu konuda detayl› bilgi için kitab›n kambiyo bölümüne ba-kabilirsiniz.

VVEESSAA‹‹KK MMUUKKAABB‹‹LL‹‹ ÖÖDDEEMMEE (Cash Against Documents)

Vesaik mukabili ödeme flekli, ihracatç›n›n mal bedelini beklemeksizin yükle-meyi gerçeklefltirerek ihracat belgelerini banka arac›l›¤›yla ve bir ödeme talimat›y-la ithalatç›n›n bankas›na göndermesi; ithalatç›n›n da gümrükleme ifllemi için ken-disine gerekli olan belgeleri kendi bankas›ndan mal bedelini ödeyerek al›p güm-rü¤e gelen mal›n› çekmesi fleklinde iflleyen bir ödeme fleklidir.

Karmafl›k gibi görünen vesaik mukabili ödeme fleklinin temel aflamalar› flu fle-kilde s›ralanabilir:


– ‹hracatç›, sat›fl sözleflmesinde belirtilen mallar›, yükleme tarihinde nakli-yeciye teslim eder ve ihracat ifllemini gerçeklefltirir.

– ‹thalatç›n›n gümrükleme ifllemi için kendisine gerekli olan belgeleri ihra-catç›, bankas› arac›l›¤›yla ithalatç›n›n bankas›na gönderir.

– ‹thalatç›, kendi bankas›na gelen belgeleri, mal bedelini ödeyerek banka-s›ndan al›r ve ithalat ifllemini gerçeklefltirir.

– ‹thalatç›n›n bankas›, alm›fl oldu¤u mal bedelini ihracatç›n›n bankas›naihracatç›ya ödenmek üzere yollar.

Vesaik mukabili ödeme flekli, ilk bak›flta güvenli bir ödeme flekli gibi görün-se de, asl›nda ihracatç› firmalar aç›s›ndan bünyesinde gizli bir riski bar›nd›r›r. Çün-kü bu ödeme fleklinde araya giren bankalar sadece arac› konumundad›rlar veödeme garantisi aç›s›ndan herhangi bir sorumluluklar› yoktur.

Vesaik mukabili ödeme fleklinde, banka garantisi olmad›¤› için, ithalatç›n›nbelgeleri bankas›ndan almamas› veya geç almas› durumunda ihracatç›n›n banka-lar arac›l›¤›yla herhangi bir yapt›r›m gücü yoktur. Bu durumda beklemekten bafl-ka çare yoktur.

Her ne kadar belgeleri yine banka kanal›yla geri isteme ve mal› da nakliyecifirma arac›l›¤›yla geri getirtme imkan› ve hakk› olsa da bu ifllemlerin ciddi bir ma-liyet do¤uraca¤›, zaman kayb› yarataca¤› aç›kt›r. Ayr›ca, yurtd›fl›na giden ve al›c›-s› taraf›ndan kabul edilmeyen bir mal›n geri getirilmesindeki maddi, manevi, bü-rokratik s›k›nt›lar› öngörmemek mümkün de¤ildir.

Hele hele sözkonusu mal›n bozulacak cinsten bir mal olmas› durumunda, ya-flanacak gecikmelerden do¤an kayb›n boyutlar› daha da büyük olacakt›r.

Vesaik mukabili ödeme, birbirine güvenen, ticaretin gerçeklefltirilece¤indenemin olan taraflar aras›nda, özellikle akreditif masraflar›ndan kaç›nmak amac›y-la, ticari pratikte s›kl›kla kullan›lan bir ödeme flekli olarak karfl›m›za ç›kar.

Bu ödeme flekliyle ilgili olarak buraya kadar yap›lan aç›klamalardan anlafl›ld›-¤› kadar›yla, vesaik mukabili ödeme fleklinde ithalatç›n›n bankas› mal bedelini al-madan ithalatç›ya mal›n mülkiyetini temsil eden belgeleri vermez. Bu durumda it-halatç›n›n bankas›, bir noktada mal›n mülkiyetini geçici olarak üzerine alm›flt›r da,diyebiliriz. ‹lerde d›fl ticaret alan›nda kullan›lan belgelerin aç›klanmas› esnas›ndada görülece¤i üzere, d›fl ticarete konu olan mal›n mülkiyetini temsil eden ana bel-ge tafl›ma belgesi (konflimento) olmaktad›r.

‹thalat ve ihracatç› firmalar›m›z›n bu noktada dikkat etmeleri gereken husus,bu tafl›ma belgesinin üzerindeki al›c› (consignee) bölümüne mutlaka ithalatç›n›nbankas›n›n isminin, ihbar merci (notify) bölümüne de ithalatç›n›n isminin yaz›lma-s›n›n hukuki bir zorunluluk arz etmesi gerçe¤idir. Aksi takdirde ithalatç›n›n ban-kas›n›n olaya taraf olabilmesi mümkün olamamakta ve evraklar›n mal mukabiliveya peflin ifllemden bir fark› kalmamaktad›r.


AAKKRREEDD‹‹TT‹‹FFLL‹‹ ÖÖDDEEMMEE fifiEEKKLL‹‹ (Letter of Credit)

Akreditif, ithalatç›n›n talebi üzerine ithalatç›n›n bankas›n›n, gerekli flartlar›n ye-rine getirilmesi durumunda, ihracatç›ya mal bedelinin kendi ülkesinde tespit ede-ce¤i bir banka kanal›yla ödenece¤i garantisinin verilmesi fleklinde tan›mlanabilir.

‹hracatç› aç›s›ndan bu tür bir güvence tafl›yan akreditifli ödeme flekli, ithalat-ç› aç›s›ndan da mallar›n ve gerekli belgelerin sa¤l›kl› biçimde eline geçmesini, ak-si takdirde mal bedelinin ödenmeyece¤ini garanti alt›na alan bir ödeme flekli ola-rak karfl›m›za ç›kar. Bu güvenceyi de ihracatç›ya yine bir banka vermektedir.

Akreditif, zaten kelime olarak itibar etmek, tasdik etmek ve temin etmek(güvence vermek) anlam›ndaki “accredites” kelimesinden gelmektedir. Kelimeninkökü bile akreditif eylemindeki güvence unsurunu vurgulay›c› bir nitelik tafl›r. Ti-cari hayat, al›c› ile sat›c› aras›ndaki güvenli bir ödeme fleklini her zaman zorunluk›lm›fl ve geliflen dünya ticaretinde bu daha da büyük bir önem tafl›r hale gelmifl-tir. Akreditifi bu amaca hizmet eden bir finansal araç olarak görebiliriz.

Akreditif uluslararas› ticarette en yayg›n isimle “letter of credit” fleklinde kul-lan›lmakla birlikte, zaman zaman “documentary credit” veya “documentary let-ter of credit” biçiminde de kullan›m alan› bulmaktad›r. Özellikle Amerika BirleflikDevletleri’ndeki kullan›mdan dolay› akreditife “documentary credit” ad›n›n veril-di¤i dikkati çeker. Hatta Milletleraras› Ticaret Odas› (ICC-International Chamberof Commerce)’n›n yay›nlad›¤› akreditif bülteninin resmi ad› bile “Uniform Cus-toms and Pratice For Documentary Credit” (Vesikal› Krediler için Yeknesak Tea-mül ve Uygulamalar) ismini tafl›maktad›r.

Aç›klamalardan anlafl›ld›¤› gibi, akreditifli ödeme flekli bankalar aras› bir ifl-lem olup, genel manada bir akreditif iliflkisinde dört taraftan söz etmek mümküngözükmektedir:

� Amir (Applicant: ‹thalatç›)

� Amir Banka (Opening veya Issuing Bank: ‹thalatç›n›n Bankas›)

� Lehdar (Beneficiary: ‹hracatç›)

� Arac› Banka (Intermediary Bank: ‹hracatç›n›n Bankas›)

AAmmiirr ((AApppplliiccaanntt:: ‹‹tthhaallaattçç››))::

Akreditifin aç›lmas› için kendi bankas›na emir veren kiflidir. Bu kifli de ulusla-raras› kurallar gere¤ince ithalatç› firmad›r. ‹thalatç›, akreditifin aç›lmas›yla birlik-te, ilk istek üzerine bankas›na mal bedelini ödemeyi kabul etmifl olur.

‹thalatç›n›n akreditif açabilmesi için bankas›na akreditif tutar› kadar teminatgöstermesi zorunludur. Zaten akreditifin bir güvence sistemi olmas›ndaki enönemli sebep, olay›n bafllang›c›nda ithalatç›n›n teminat vererek bir banka garan-tisini gündeme getiriyor olmas›d›r.


Akreditif aç›l›fl›nda amir (ithalatç›), bankaya akreditif sözleflmesinde yaz›lma-s› gerekli, ihracatç› ile yapt›¤› anlaflma koflullar›n› bir talimat halinde bildirir vebanka bu koflullar› akreditif metni ad› alt›nda an›lan küflad metnine uyarlar ve ih-racatç›ya verilmek üzere ihracatç›n›n bankas›na gönderir.

AAmmiirr BBaannkkaa ((OOppeenniinngg vveeyyaa IIssssuuiinngg BBaannkk))

‹thalatç›n›n akreditifi açt›¤› kendi bankas›d›r. Bu bankan›n mutlaka ithalatç›-n›n ülkesinde olma mecburiyeti yoktur.

Amir banka, teminat alarak ithalatç›ya kefil olma ve ihracatç›ya akreditif flart-lar›na uygun hareket etti¤i takdirde ödeme garantisi veren bankad›r.

Akreditifte amir banka, ithalatç›dan ald›¤› talimat üzerine bir akreditif metnihaz›rlar ve ihracatç›ya gönderir. ‹hracatç›n›n akreditif metnindeki koflullara uygunhareket etmesi kofluluyla ihracatç›ya yüklemenin bedelinin ödenece¤i garantisiniverir.

Akreditif metni (küflad), bankalar taraf›ndan bankalararas› iletiflim için kurul-mufl bulunan swift sistemde haz›rlan›r. Akreditif metni, ihracatç› ile ithalatç› ara-s›ndaki anlaflma koflullar›n›n akreditif terminolojisi dahilinde belli kavramlar eflli-¤inde bir metne uyarlanmas›ndan baflka bir fley de¤ildir.

Akreditif iliflkisi, hukuken temelde bir sözleflme iliflkisi olarak kabul edilir.Amir banka, ihracatç› ve ithalatç› aras›nda imzalanm›fl bir sözleflme olarak de¤er-lendirilen akreditif metni, içerdi¤i koflullara uyulmas› flart›yla bankan›n verdi¤i birkredi mektubu olarak anlafl›l›r. Bu nedenledir ki akreditif ‹ngilizce ad›, letter ofcredit (kredi mektubu) olarak karfl›m›za ç›kar.

Amir bankan›n ihracatç›n›n akreditif metnine uygun hareket etmesi duru-munda ödeme garantisi verdi¤ini söyledik. ‹hracatç›n›n akreditif metninde yazanflartlara uymamas› haline ise akreditif lisan›nda rezerv ad› verilir. Yani ihracatç›n›nyüklemeyi gerçeklefltirirken ve ihracat belgelerini haz›rlarken rezerv yememesidurumunda amir banka ödeme garantisi veren bir garantör banka olarak karfl›-m›za ç›kar.

Türkiye’de ilgili kambiyo mevzuatlar› gere¤ince akreditif açmaya bankalar veözel finans kurulufllar› yetkilidir.

LLeehhddaarr ((BBeenneeffiicciiaarryy:: ‹‹hhrraaccaattçç››))

Ad›na akreditif aç›lan kifli, yani ihracatç›ya akreditif lisan›nda verilen isimdir.

Akreditif sözleflmesine göre lehdar, mallar› sat›fl sözleflmesindeki belirtilenzamanda, gerekli koflullar› yerine getirerek istenen belgeler eflli¤inde yükler veyüklenen mala iliflkin belgeleri bankas› arac›l›¤›yla yine akreditifte belirtilen süre-lere uygun olarak ithalatç›ya verilmek üzere amir bankaya yollar.


‹hracatç›n›n amir bankadan ödemesini garanti alt›na alabildi¤i akreditifli öde-me fleklinde en çok dikkat etmesi ve bilinçli hareket etmesi gereken husus, ihra-cat› yaparken kurallar ve zaman aç›s›ndan akreditif metnindeki flartlara uygun ha-reket etmesidir. Yani rezerv yememesi gereklili¤idir.

‹hracatç›n›n yüklemeyle alakal› olarak rezerv yemesi durumunda, hukukenamir bankan›n garantörlü¤ü biter ve sanki ifllem ak›fl› vesaik mukabili ödeme flek-line dönerek amir banka elindeki evraklar› ithalatç›ya tahsil edilmek üzere sunar;ithalatç›n›n rezervi kabul edip etmedi¤ini sorar. ‹thalatç›n›n rezervi kabul etmesidurumunda ödeme yap›l›r ancak kabul etmedi¤i durumda ihracatç›n›n amir ban-ka üzerinden ald›¤› garantide s›k›nt› do¤ar. Bu nedenle ihracat operasyonunusa¤l›kl› yürütmekte fayda vard›r.

AArraacc›› BBaannkkaa ((IInntteerrmmeeddiiaarryy BBaannkk:: ‹‹hhrraaccaattçç›› BBaannkkaa))

Lehdar›n, yani ihracatç›n›n ülkesinde bulunan ve akreditif aç›ld›¤›n› ihracatç›-ya bildiren, ihracatç›n›n ithalatç›ya gönderece¤i belgeleri kabul ederek ödemeyilehdara yapan arac› bankad›r.

‹hracatç›n›n bankas›, akreditif iliflkisinde öncelikle arac› durumunda karfl›m›-za ç›kar; yani amir banka gibi garantör bir banka olmad›¤›n› bilmek gerekir. An-cak akreditifin afla¤›da detayl› olarak görece¤imiz üzere, teyitli veya teyitsiz nite-lik tafl›mas›na göre ihracatç› bankan›n garantör olarak iflin içine girmesi sözkonu-su olabilir.

Bu aç›dan bak›ld›¤›nda arac› bankan›n ihracatç›ya karfl› sorumlulu¤u aç›s›n-dan iki özellik ile karfl›m›za ç›kmas› mümkün olabilir. Bu özelliklerine göre de ara-c› bankaya hukuken kazand›¤› vas›flardan dolay› afla¤›daki isimler verilir:

– ‹hbar Bankas› (Advising Bank)

– Teyit Bankas› (Confirming Bank)

‹hbar Bankas›:

Akreditifin aç›ld›¤›n› ihracatç›ya bildirmek, ihracatç›n›n yükleme belgelerinial›p amir bankaya ulaflt›rmak ve amir bankadan ihracatç› ad›na gelen paray› ihra-catç›ya ödemek d›fl›nda bir sorumlulu¤u olmayacak flekilde, sadece arac› (posta-c›) gibi hareket etmesi durumunda ihracatç› bankaya verilen isimdir. Teyitsiz ak-reditiflerde ihracatç› bankan›n vasf› bu yönde karfl›m›za ç›kar.

Teyit Bankas›

‹hbar bankas›n›n arac› s›fat›yla yapt›¤› ifllemleri temelde yerine getirmeklebirlikte, akreditif borcuna da teyit veren bir vas›fla karfl›m›za ç›kmas› durumundaihracatç› bankaya teyit bankas› ad› verilir. Teyitli akreditiflerde ihracatç› bankan›nvasf› bu yönde karfl›m›za ç›kar.


‹hracatç› bankalar›n akreditif tutar›na teyit vermesi demek, asl›nda temelmant›k itibariyle bak›ld›¤›nda, amir bankaya kefil olmas› anlam›na gelir. Bu du-rum tabii ki ihracatç› aç›s›ndan çifte güvence olarak görülebilir. Ancak teyitli birakreditifte ihracatç› bankan›n alaca¤› komisyon pratikte hesaba kat›lmal›d›r. Zirabir banka teyit verme ifllemini pratikte ücretsiz yapmayacak ve bir teyit komisyo-nu alacakt›r. (Teyitli akreditif için lütfen afla¤›daki sayfalarda anlat›lan teyitli akre-ditif bölümlerini okuyunuz.)

AAKKRREEDD‹‹TT‹‹FF‹‹NN ‹‹fifiLLEEYY‹‹fifi fifiEEKKLL‹‹

Ço¤unlukla karmafl›k gibi görünen, oysa asl›nda oldukça basit bir iflleyifle sa-hip ama titizlik gerektiren bir ödeme flekli olan akreditif ifllemini daha iyi anlaya-bilmek için temel aflamalar› flu flekilde s›ralanabilir:

� ‹hracatç› ile ithalatç› firmalar belli bir mal al›m-sat›m ifllemi için öncelikleakreditif yoluyla ödeme yap›laca¤›nda anlafl›rlar.

� ‹lerde sorun yaflamamak ve operasyonu daha iyi yönetebilmek ad›nakarfl›l›kl› olarak çal›fl›lacak bankalar›n da bafltan tespit edilmesinde fay-da vard›r.

� ‹thalatç› firma, yap›lan anlaflmaya dayanarak, ihracatç›n›n kendisinegönderdi¤i sözkonusu sevkiyatla, ihracatla ilgili teklif (proforma) çerçe-vesinde kendi bankas›na (amir bankaya) müracaat eder ve akreditif aç›l-mas›n› rica eder. Akreditif açarken Türkiye koflullar›nda bankaya dilekçeekinde, proforman›n bir fotokopisi ile bankalar›n akreditif açma teklifformlar› doldurularak verilir.

� ‹thalatç›n›n bankas›, garantör olaca¤› için ithalatç›dan akreditif aç›lmas›için teminat talep eder ve akreditif açar.

� Amir bankan›n akreditif açmas› demek öncelikle finansal aç›dan, huku-ken bankan›n ithalatç›y› kredilendirmesi ve ayn› zamanda ihracatç›yakarfl› ithalatç›ya kefil olmas› anlam›na gelir.

� Amir bankan›n akreditif açmas›, ayr›ca, bankan›n ithalatç›dan ald›¤› ta-limat do¤rultusunda sözleflme koflullar›n› belli bir terminoloji dahilindebir metin haline getirmesi anlam›n› da tafl›r. Bu metne, küflad metni ve-ya akreditif metni ad› verilir. Akreditif metni (küflad), bankalarda kulla-n›lan ve bankalara özel bir teleks sistemi gibi düflünebilece¤imiz swiftsistemde haz›rlan›r.

� Amir banka, haz›rlad›¤› akreditif metnini (küflad) ihracatç›ya verilmeküzere ihracatç›n›n bankas›na swift arac›l›¤›yla gönderir.

� ‹hracatç›, bankas› arac›l›¤›yla gelen akreditif metnini al›r ve ithalatç› ileyapt›¤› anlaflma koflullar›na uygun aç›l›p aç›lmad›¤›n› kontrol eder. Ya-p›lmas›n› istedi¤i herhangi bir de¤ifliklik var ise bankas› arac›l›¤›yla mü-


dahale eder ve akreditif metninde gerekli de¤ifliklikleri yapmas› için itha-latç›dan da ricada bulunur. (Akreditif metninde yap›lan de¤iflikliklere pi-yasada amendment ad› verilir.)

� ‹hracatç›, akreditif metninde belirtilen kurallara uygun hareket ederekmal›n yüklemesini gerçeklefltirir.

� Yükleme tarihinden sonra yine akreditifteki sürelere uygun hareket et-mek kayd›yla ithalatç›ya teslim edilmek üzere gerekli yükleme belgeleri-ni bankas›na teslim eder. Akreditiflerde evrak teslim süresi aç›kça belir-tilmiyor ise ihracatç›, yükleme tarihinden itibaren 21 gün içinde evrakla-r› bankas›na verme hakk›na sahiptir. Ancak ödemenin bir an önce al›n-mas›na imkan sa¤layan ve afla¤›da anlat›lacak sight akreditif türündenbir ifllemde paras›n› hemen alabilmek için bekleme yap›lmas› mant›kl› ol-mayacakt›r.

� ‹hracatç›n›n bankas›, yükleme belgelerini amir bankaya ulaflt›r›r.

� Amir banka, belgeler nezdinde ihracatç›n›n performans›n› kontrol ederve rezervli ifllem yap›l›p yap›lmad›¤› tespit edilir.

� Amir banka, ithalatç›ya belgeleri teslim eder ve ithalatç› mal› gümrü¤ün-den çeker.

� Akreditifin sight olmas› durumunda ithalatç› belgeleri al›rken ödemeyiyapar ve akreditif aç›l›rken verilmifl olan teminat kald›r›l›r. fiayet akredi-tif vadeli ise ithalatç› ödeme yapmadan belgeleri al›p mal› çeker ancakteminat vade günü ödeme yap›laca¤› tarihe kadar banka nezdinde tu-tulur.

AAKKRREEDD‹‹TT‹‹FF TTÜÜRRLLEERR‹‹

Akreditif türlerini, operasyonel olarak her akreditif iflleminde karfl›m›za ç›kantürler ve daha çok finansman imkan› yaratan veya operasyonel kolayl›k sa¤layan,özel durumlardaki uluslararas› ticaret ifllemlerinde karfl›m›za ç›kan türler olarakikiye ay›rmak mümkündür. Bu çerçevede akreditifleri afla¤›daki gibi s›n›fland›rabi-liriz.

GGeenneell AAkkrreeddiittiiff TTüürrlleerrii

DDöönnüülleebbiilliirr // DDöönnüülleemmeezz AAkkrreeddiittiiff

((RReevvooccaabbllee // IIrrrreevvooccaabbllee LL//CC –– KKaabbiilliirrüüccuu // GGaayyrriikkaabbiilliirrüüccuu))

Akreditifler, aç›ld›ktan sonra ihracatç›n›n onay› al›nmaks›z›n ithalatç› taraf›n-dan tek tarafl› olarak vazgeçilebilir nitelik tafl›yor ise bu akreditife dönülebilir ak-reditif (revocable letter of credit) ad› verilir. fiayet ithalatç› firma, açm›fl oldu¤uakreditiften ihracatç›n›n onay› al›nmadan vazgeçemiyorsa bu akreditif türüne dedönülemez akreditif (irrevocable letter of credit) ad› verilir.


Akreditifin hukuken temelde bir sözleflme oldu¤u düflünülecek olursa, dönü-lebilir akreditifte ithalatç›n›n tek tarafl› fesih hakk› oldu¤u, yani sözleflmeden ca-yabilece¤i anlam› ç›kar›labilir. Dönülemez nitelikteki bir akreditifte ise ithalatç›, ih-racatç› ile ortak hareket ederek birlikte anlaflt›klar› takdirde sözleflmeyi yürürlük-ten kald›rabilirler.

Tan›mlamalardan bile ilk bak›flta ç›kar›labilece¤i gibi, dönülebilir nitelik tafl›-yan bir akreditif, ihracatç› aç›s›ndan bak›ld›¤›nda oldukça riskli bir ifllem olarak gö-rünmektedir. Akreditiften ithalatç›n›n tek tarafl› olarak cayma hakk›, ihracatç›n›nözellikle ithalatç›ya özel imalat yapt›¤› ve üretime bafllad›¤› durumlarda özelliklebüyük bir risk olarak karfl›s›na ç›kar. Bu nedenle ticari pratikte dönülebilir akredi-tifler ile çok s›k karfl›lafl›lmaz; hatta bu ayr›m›n tamamen teorik bir ayr›m oldu¤ubile söylenebilir.

Bir akreditif metni üzerinde akreditifin dönülebilir olup olmad›¤› genellikleyazar. Ancak bir akreditif metninde (küflad metninde) akreditifin bu vasf›na ilifl-kin herhangi bir aç›klay›c› ifade yok ise akreditif hukuken dönülemez (gayrikabi-lirücu-irrevocable) olarak kabul görür.

Dönülebilir akreditiflerde ithalatç›n›n akreditiften dönebilme hakk›, ihracatç›-n›n mal› yükleyece¤i tarihe kadar geçerlidir. Yani mal yüklendikten sonra dönmekmümkün de¤ildir.

TTeeyyiittllii // TTeeyyiittssiizz AAkkrreeddiittiifflleerr ((CCoonnffiirrmmeedd // UUnnccoonnffiirrmmeedd LL//CC))

Akreditif iflleminde, ihracatç›n›n bankas› kendisine ödeme yapmay› kabulediyor ve akreditife teyit veriyor ise bu tür akreditiflere teyitli akreditif ad› verilir.fiayet bu banka teyidi kabul etmiyor ve sadece akreditife arac›l›k ediyor, ilgili ev-raklar›n taraflar aras›ndaki ak›fl›na arac›l›k yap›yor ise bu tür akreditiflere de teyit-siz akreditif denir.

Akreditif iflleminde, ihracatç›ya temelde ödeme garantisi veren as›l bankaamir bankad›r. Ancak bankalararas› ifllemler neticesinde ihracatç›n›n ülkesindekiarac› banka da ödemeyi teyit edebilir.

Bu nedenle ihracatç› firmalar, belgeleri ülkesindeki bankaya ibraz etti¤i tak-dirde mal bedelini bankadan alma hakk›na sahip olmak isteyece¤i, ihracat bede-lini daha erken almaktan yana tercih kullanaca¤› ve kendi ülkesinde bir muhata-b› olsun isteyece¤i için teyitli akreditifler tercih ediliyor olabilir.

‹hracatç› bankan›n bir akreditife teyit vermesi demek asl›nda özü itibariylebankan›n, akreditifi açan amir bankaya onay vermesi demektir. Bir bankan›n di-¤er bankaya kefil olabilmesi için tahmin edilece¤i gibi iki banka aras›nda bir te-minat sözleflmesi yap›lm›fl olmas› gerekir ki biz buna finansman iliflkilerinde kredihatt› (credit line) oluflturmak ad›n› veririz.

Dünya üzerinde her banka her banka ile muhabir iliflkisi içinde olmad›¤›, ya-ni karfl›l›kl› çal›flmad›¤› gibi her iki banka aras›nda da kredi iliflkisi mevcut de¤ildir.


Bu nedenle teyitli bir akreditifin tesis edilebilmesi için mutlaka birbiriyle çal›flan,muhabir iliflkisi içinde olan ancak ayr›ca kredi iliflkisi de oluflturulmufl iki banka bul-mak gerekir. fiayet do¤rudan çal›flabilecek nitelikte iki banka bulunamad›¤› tak-dirde araya üçüncü bir arac› bankan›n girmesiyle akreditif iliflkisi kurulabilir ki bubankaya akreditif olay›nda rambursman banka ad› verilir.

Rambursman bankan›n araya girmesi durumunda ifllemlerin gecikebilece¤i-ni ve özellikle ek masraflar›n do¤aca¤›n› unutmamak gerekir. Özellikle teyitli birakreditif aç›l›m›n›n sa¤lanabilmesi için araya girmesi durumunda rambursmanbanka, bu iflten bir komisyon talep edebilece¤i gibi ayr›ca kendisi de ödemeyle il-gili sorumluluklar›ndan dolay› ifl ak›fl›n› izlemek isteyecektir. Bu durumun ihracat-ithalat ifllemlerinde bir gecikmeye sebep olaca¤›n› gözden uzak tutmamak gere-kir. Mecbur kalmad›kça rambursman bankay› araya sokmamaya çal›flmakta fay-da vard›r.

Teyitsiz akreditiflerde ihracatç›n›n bankas›n›n hiçbir ödeme yükümlülü¤ü üst-lenmeyece¤ini bilmek gerekir. Sadece ihracatç›n›n kendisine ibraz edece¤i belge-leri, ithalatç›n›n bankas›na göndermekle yükümlüdür. ‹thalatç›n›n bankas›ndangelecek paray› da ihracatç›ya ödemede arac›l›k hizmeti yapar.

Teyitli akreditiflerde ise ihracatç› belgeleri bankas›na ibraz etti¤i anda ihracatbedelini kendi bankas›ndan almaya hak kazanm›fl olur (tabii ki sight akreditiflerde).

‹hracatç›, flayet akreditif görüldü¤ünde ödemeli (sight) ise belgeleri verir ver-mez, vadeli ise vade bitim tarihinde bankas›ndan mal bedelini talep etme hakk›-na sahiptir. Teyitli akreditifler bu aç›dan sadece ikinci bir banka güvencesindendolay› de¤il, ihracatç›n›n ihracat bedelini teyitsiz akreditiflere göre daha erkenalabilme imkan› do¤urmas› aç›s›ndan da tercih edilmektedir.

GGöörrüüllddüü¤¤üünnddee ÖÖddeemmeellii // VVaaddeellii AAkkrreeddiittiifflleerr ((SSiigghhtt // DDeeffeerrrreedd LL//CC))

Sight akreditiflerde ihracatç›, yüklemeyi müteakip gerekli belgeleri bankas›-na ibraz ederek akreditif mebla¤›n› almaya hak kazan›r. Ancak burada ihracatç›firmalar›n dikkat etmesi gereken baz› hususlar vard›r.

‹hracatç›n›n sight akreditifte yükleme tutar›n› hemen bankas›ndan alabilme-si için akreditifin öncelikle ön koflul olarak mutlaka teyitli olmas› gerekir. Teyitsizsight bir akreditifte ihracatç› yüklemeyi müteakiben bankas›na yükleme belgele-rini verince arac› banka bu belgeleri amir bankaya gönderir ve amir banka rezervincelemesi yapt›ktan sonra ödemeyi ç›kart›r.

Bu nedenle sight akreditife piyasadaki yayg›n kullan›m›yla peflin akreditif de-mekten daha çok görüldü¤ünde ödemeli akreditif denmesi daha do¤rudur. Bu-radaki ifadeden anlafl›lmas› gereken de yükleme belgelerinin amir bankada gö-rülmesi ve rezerv yoksa ödemenin yap›lmas›d›r.

Sight akreditiflerde ihracatç›n›n bankas›n›n ön koflul olarak teyit bankas›(confirming bank) olmas› zorunlulu¤unun yan› s›ra banka belgeleri inceleme yet-


kisine de sahip olmal›d›r.

Sight akreditiflere ithalatç› aç›s›ndan bakacak olursak, akreditifin teyitli olupolmamas› ayr›m› ithalatç› firma aç›s›ndan herhangi bir anlam ifade etmez. Zira it-halatç›, sight akreditif kapsam›nda ülkesine gelen mal›n gümrükten çekilebilmesiiçin gerekli belgeleri bankas›ndan almaya giderken mutlaka akreditif tutar› kap-sam›nda ödemeyi yapmak zorundad›r. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda ithalatç› gözüylesight akreditif peflin iflleyen bir ifllem olarak tan›mlanabilir.

Vadeli akreditiflerde ise ihracatç› mal› yükledikten ve belgeleri bankas›na ib-raz ettikten sonra ödeme tarihini bekler ve vadesi geldi¤inde ödemeyi bankas›n-dan al›r. ‹hracatç› firman›n tam vade günü ödemeyi bankas›ndan alabilmesi içinakreditifin mutlaka teyitli olmas› zorunludur. Teyitsiz vadeli akreditiflerde amirbankadan vade gününde ödemenin ihracatç› bankaya (arac› bankaya) gelmesi-nin ard›ndan ihracatç›ya ödeme yap›l›r.

Ticari pratikte bu nedenle, ihracatç› firmalar›n ço¤u zaman bankalar›n alaca-¤› teyit komisyonu ile paran›n gecikme süresi aras›nda bir finansal karfl›laflt›rmayapt›klar›na flahit oluruz. Amir bankan›n güvenilirli¤i karfl›s›nda ve vade tarihininüzerinden çok uzun zaman geçmeyece¤i durumlarda ihracatç› firmalar›n teyit ko-misyonu ödememek için teyitsiz akreditifi tercih ettiklerini görmekteyiz.

Vadeli akreditiflerde ithalatç› firmalar da ödemeyi elbette ki vade günü ya-parlar. Mal›n yüklenip kendi ülkelerine gelmesiyle birlikte yükleme belgeleriniamir bankadan (akreditifi açan bankadan) alarak öncelikle mal› gümrükten çeker-ler. Bankalar burada akreditif aç›l›fl› esnas›nda ithalatç›dan ald›klar› teminata gü-venerek mal›n mülkiyetini ithalatç›ya devretmekten kaç›nmazlar.

‹thalatç› firmalar›n vadeli akreditiflerde tam vade günü ödeme yapmas› esas-t›r. Zira akreditif iliflkisi temelde bir kredi iliflkisidir. Akreditifin ‹ngilizce karfl›l›¤›n-daki (letter of credit) kredi – credit kelimesini hat›rlatmak isteriz. Amir banka, ak-reditif açmakla asl›nda ithalatç› firmay› kendi nezdinde verilen teminata dayal›olarak kredilendirmifl kabul edilir. Bu nedenle vadeli akreditiflerde kredi vadesin-de ödenmelidir, fleklinde bir yorum yapmak mümkündür. Bankalar vadeli akredi-tif ifllemlerinde vade günü ödeme yap›lana kadar teminat› sakl› tutarlar.

ÖÖzzeell AAkkrreeddiittiiff TTüürrlleerrii

DDeevvrreeddiilleebbiilliirr AAkkrreeddiittiiff ((TTrraannssffeerraabbllee LL//CC))

‹hracatç› firman›n, kendi ad›na aç›lan bir akreditif kapsam›ndaki mal›n yükle-mesini yapmas› için baflka bir firmaya devretmesine imkan sa¤layan akreditifleredevredilebilir (transferable) akreditif ad› verilir.

Devredilebilir akreditifler ço¤unlukla arac› konumundaki, komisyoncu tarz›n-da ifl yapan ihracatç› firmalar taraf›ndan kullan›l›r. Arac› durumundaki ihracatç›firma, mal› satt›¤› yerden ad›na açt›rd›¤› akreditifi, daha düflük bir mebla¤ üzerin-den mal› ald›¤› yere devrederek aradan komisyon elde etmifl olur.


Ancak böyle bir durumda ihracatç›lar›m›z›n dikkat etmesi gereken en önem-li husus, akreditifin ithalatç›s› ile devrin yap›ld›¤› kiflinin birbirini ö¤renme riskininvarl›¤›d›r. Zira devredilebilir akreditiflerde devir iflleminin yap›lmas›n›n ard›ndanyüklemeyi yeni firman›n, yani akreditifi devralan kiflinin yapaca¤› aç›kt›r.

D›fl ticaret hayat›nda transferable akreditifi daha çok bir üretici firman›n pa-zarlamas›n› yapan ve firman›n temsilcisi tarz›nda çal›flan arac› ihracatç›lar›n kul-land›klar›n› görüyoruz. Böylece, üretici ile yapt›klar› sözleflmeye güvenerek al›c›-sat›c› aras›ndaki iliflkiden ve do¤rudan ihracat yap›lmas›ndan rahats›z olunma-maktad›r. Hatta aradaki kar marj› veya komisyon tutar› da banka garantili bir fle-kilde ifllem gördü¤ü için ayr›ca tercih sebebi de olabilmektedir.

Bir akreditifte aç›kça devredilebilir nitelik tafl›d›¤›na iliflkin bir ifade olmama-s› durumunda akreditifler devredilebilir özellik tafl›mazlar. Milletleraras› TicaretOdas›’n›n akreditifle ilgili yeknesak kurallar›na akreditifte sadece “devredilebilir”kayd›n›n bulunmas› gerekli olup, bunun d›fl›ndaki hiçbir ibarenin akreditifin devrisonucunu do¤urmayaca¤› temel kural› getirilmifltir ve bu kural çok aç›k bir hü-küm olarak yer almaktad›r.

Devredilebilir akreditifler tafl›d›klar› flartlar çerçevesinde devredilebilirler an-cak ihracatç› devri gerçeklefltirirken afla¤›daki konularda de¤ifliklik yapma hakk›-na sahiptir:

� akreditif tutar›n› azaltabilir

� mallar›n birim fiyat›n› azaltabilir

� akreditif vadesini k›saltabilir

� belgelerin ibraz süresini k›saltabilir

� en son sevk tarihini k›saltabilir

� sigorta yüzdesini art›rabilir

Devredilebilir nitelikteki akreditiflerin devri esnas›nda do¤acak devir masraf-lar›, aksine bir anlaflma yap›lmad›¤› müddetçe, ilk alacakl›ya aittir. Akreditifin dev-rini talep eden ihracatç›ya bilindi¤i gibi ilk alacakl›, lehine devir yap›lan kifliye deikinci alacakl› ad› verilir.

Devredilebilir akreditifler, yine aksi belirtilmedikçe, sadece bir kereli¤ine dev-redilebilir. Yani devri yap›lan bir akreditifin ikinci alacakl›s› taraf›ndan da baflka bi-rine devri mümkün de¤ildir.

Ancak akreditifin birden fazla kifliye parçalanarak devredilmesi mümkündür.‹lk alacakl› akreditifi birden fazla ikinci alacakl›ya devredebilir. Böyle bir akrediti-fin mutlaka k›smi sevkiyata izin veren bir akreditif olmas› gerekir.

KKaarrflfl››ll››kkll›› AAkkrreeddiittiiff ((BBaacckk ttoo BBaacckk LL//CC))

Yap›lan veya yap›lacak bir ihracat ifllemi için ad›na akreditif aç›lan lehdar›n


(ihracatç›n›n), bu akreditif alaca¤›n› teminat göstererek ithal edece¤i bir mal içinakreditif açmas› ifllemine verilen isimdir.

Karfl›l›kl› akreditifte, iki ayr› akreditif oldu¤u dikkatini çekmifltir. Birinci akre-ditif bir ihracat ifllemi için aç›lm›fl bir akreditif olup, ikinci akreditif bir ithalat iflle-mi için aç›lmaktad›r. Birinci akreditifin alaca¤›, ikinci akreditifin ödemesinde kul-lan›lmakta ve teminat unsuru olarak akreditif aç›l›fl›nda kabul görmektedir.

Dünya ticari prati¤inde karfl›l›kl› akreditifin ço¤unlukla transit ticaret ifllemle-rinde kullan›ld›¤› gözlenir. Bu durum elbette ki bir flartlanmaya sebep olmamal›-d›r. Zira karfl›l›kl› akreditif tamamen ba¤›ms›z iki ayr› ticari hareket için flayet herikisi de akreditifli olacaksa bunlar› sadece finansal amaçlarla birbirine ba¤lamak-tan baflka bir anlam ifade etmez özü itibariyle. Akreditif alacaklar›-borçlar›n›n bir-birine ba¤lanmas›, akreditif kapsam›ndaki mal hareketlerinin de birbiriyle ba¤lan-t› olmas›n› her zaman için zorunlu k›lmaz.

Akreditif iliflkisine Türkiye’deki d›fl ticaret prati¤inde bugüne kadar daha çokoperasyonel gözle bak›lm›flt›r. Oysa akreditif temelde bir finansal enstrüman, birödeme arac›d›r. Karfl›l›kl› akreditifler sözkonusu oldu¤unda akreditifin bu özelli¤ikendisini daha da belirgin k›lm›fl olur.

Karfl›l›kl› akreditiflerde ifllemin baflar›yla yürütülebilmesi ve pratikte sorunlaryaflanmamas› için flu hususlara dikkat edilmesini tavsiye ederiz:

� ‹lk aç›lan orijinal akreditifin koflullar› ile sonradan aç›lacak olan karfl›l›kl›akreditifin koflullar›n uyumu önemlidir.

� ‹lk aç›lan ve teminat olarak kullan›lacak akreditifin teyitli olmas›nda fay-da vard›r.

� ‹lk aç›lan akreditifin teyit bankas›nda ifllemi yürütmek ve araya baflka birbanka daha sokmamak kar›fl›kl›klar› önleyecektir.

� Ödemeye iliflkin, yani akreditiflerin çözülmesiyle ilgili hususlara bafltanaç›kl›k getirilmesinde büyük yarar vard›r.

KK››rrmm››zz›› fifiaarrttll›› AAkkrreeddiittiiff ((RReedd CCllaauussee LL//CC))

‹hracatç› firmaya, mal› yüklemeden önce avans imkan› sa¤layan akreditifle-re verilen genel isimdir.

Akreditif kapsam›ndaki mal›n yüklemesinin yap›lmas›n› beklemeden ihracat-ç›, belli bir tarihte ki bu akreditif flartlar› aras›nda yer al›r, bankas›na giderek malbedelinin tamam›n› veya bir k›sm›n› peflin olarak al›r. Daha sonra mal› yükledi¤ive bankas›na belgeleri verdi¤i anda kalan mebla¤› tahsil eder.

K›rm›z› flartl› akreditifler, piyasada genellikle ithalatç› ad›na üretim yapan veiliflkileri zaman içinde güçlenmifl firmalarda karfl›m›za ç›kmaktad›r. Üretim için ge-rekli hammadde ihtiyac›na finansal olarak destek olmak türünden sebeplerle ih-racatç›ya yüklemeden önce bir miktar avans vermeyi kabul eden ancak bunu bel-


li bir akreditif flart›na ba¤lamak isteyen al›c›lar›n tercih ettikleri bir yöntem olarakgözlemlenir.

Aksi takdirde yüklemeden önce avans tutar›n›n peflin ödeme tarz›nda trans-ferinin güven sorununun yan› s›ra ilerde d›fl ticaret operasyonunda da bilinçli vedikkatli olunmad›¤›nda yarataca¤› sorunlar düflünülerek k›rm›z› flartl› akreditifintercih edildi¤ini görürüz.

K›rm›z› flartl› akreditiflerde de ihracatç›n›n avans› ald›ktan sonra yüklemeyigerçeklefltirmemesi türünden riskler mevcuttur. Bu nedenle ithalatç› firmalar›n dabu konuda uyan›k olmas›nda ve çok fazla güvenmedikleri durumlarda ihracatç›ile bu akreditif türüyle çal›fl›rken ek anlaflmalar yapmalar›nda fayda vard›r.

YYeeflfliill fifiaarrttll›› AAkkrreeddiittiiff ((GGrreeeenn CCllaauussee LL//CC))

‹hracatç› firmaya yüklemeden önce yine avans imkan› sa¤layan ancak avanskarfl›l›¤›nda bir miktar mal›n ithalatç› ad›na depolanmas› flart›n› içeren akreditifle-re yeflil flartl› akreditif (green clause L/C) ad› verilir.

Yeflil flartl› akreditiflerde ihracatç›, akreditif kapsam›ndaki mal›n bir k›sm›n› (ta-bii ki akreditif flartlar›nda belirtilen miktar›) belli bir depoya, antrepoya teslim ede-rek ambar makbuzu ile bankaya müracaat ederek belirlenen avans› tahsil eder.

‹hracatç› firmalara elindeki belli bir sto¤u nakde çevirebilme imkan› sa¤layanyeflil flartl› akreditif bir aç›dan da ucuz, maliyeti düflük kredi f›rsat› vermesi aç›s›n-dan tercih edilebilir bir akreditif türü olarak piyasada karfl›m›za ç›kar.

Depolanan mal›n d›fl›ndaki kalan miktar›n yükleme günü, depolanan malla bir-likte toplu sevkiyat gerçeklefltirilerek belgeler bankaya takdim edilir ve avans d›fl›kalan bakiye akreditif tutar›n›n akreditif ödeme flekline göre tahsili yoluna gidilir.

RRoottaattiiff AAkkrreeddiittiiff ((RReevvoollvviinngg LL//CC))

Uzun vade içerisinde ve sürekli düzenli sevkiyatlar gerçeklefltiren firmalar›n,her bir sevkiyat için ayr› birer akreditif açmak yerine, tek bir akreditifi birden fazlaticari hareket için kullanabildikleri, dönüflümlü akreditif ad› da verilen bir türdür.

Rotatif akreditiflerde aç›lan akreditif kapsam›ndaki sevkiyat gerçeklefltirildik-ten sonra akreditif yürürlükten kalkmak ve bir sonraki belirlenen dönem (periyot)için yeniden ayn› koflullarda aç›lm›fl bir akreditif gibi ifllem görür. Yeni dönem için-de akreditif koflullar›na göre yükleme gerçeklefltirildikten sonra akreditif yine ay-n› koflullarla bir sonraki belirlenen döneme devrolur. Bafltan ilk aç›ld›¤› andakiflartlar çerçevesinde tespit edilen periyotlar dahilinde kaç dönem devam edece¤i-ne göre dönüflümlü olarak devrolmaya devam eder ve son dönem gelince yürür-lükten kalkar.

Ticari pratikte özellikle yabanc› bir markaya üretim yapan ve belli dönemler-le (örne¤in her ay veya her sezon) sevkiyat gerçeklefltiren ihracatç› firmalar›n buakreditif türünü kulland›klar›n› görürüz.


Rotatif akreditifte, her ifllem için ayr› ayr› akreditif aç›lmad›¤›ndan dolay› ge-rek ihracatç› gerekse ithalatç›n›n operasyondan ve bürokrasiden kurtulmak yö-nünde avantaj yakalad›¤›n› görürüz.

Ayr›ca yap›lacak toplu ticaret rakam› üzerinden akreditif açarak masraflar›art›rmak yerine, sevkiyatlar›n birinin tutar› üzerinden akreditif açmak, banka ma-liyetlerini ve akreditif komisyonlar›n› da olumlu yönde etkileyecektir.

Rotatif akreditiflerde, bir dönem gönderilmeyen eksik bir tutar›n di¤er dö-nemlere bir hak olarak sark›p sarkmayaca¤›, yani di¤er dönemlerde gönderilipgönderilemeyece¤i konusu, rotatif akreditifin de kendi alt türüne göre ayr›m gös-terir:

a) Birikimli Rotatif (Cumulative Revolving)

b) Birikimsiz Rotatif (Non-cumulative Revolving)

Rotatif bir akreditifin birikimli olmas› durumunda, bir dönem gönderilmeyenbir sevkiyat miktar› veya eksik tutar, di¤er dönemlerde gönderilebilir ve eksik tu-tarlar birikir. Birikimsiz nitelik tafl›yan rotatiflerde ise her dönem sevkiyat tutar›kendi içinde ba¤›ms›z de¤erlendirilir ve eksik tutarlar›n di¤er dönem veya dönem-lerde gönderilmesi mümkün de¤ildir.

Birikimli rotatiflerde de biriken miktarlar›n çok fazla olmamas› ve bir dönemgelip ithalatç›y› rahats›z edecek boyutlara ulaflmamas› nedeniyle, çeflitli s›n›rlama-lar getirmek mümkündür. Örne¤in, birikecek miktar›n en fazla belli bir tutara ka-dar olaca¤› flart› türünden “miktarla s›n›rlanm›fl” veya birikecek miktar›n sadecebir sonraki dönem içinde gönderilebilece¤i flart› türünden “zamanla s›n›rlanm›fl”birikimli (cumulative) rotatiflerle karfl›lafl›labilir.

TTeemmiinnaatt AAkkrreeddiittiiffii ((SSttaanndd--bbyy LL//CC))

Akreditifin genel iflleyifline göre farkl› tarzda alg›lanabilecek türden ve genel-de akreditiflerin bir teminat mektubu gibi ifllem gördü¤ü bir türdür ve ço¤unluk-la taahhüt ifllerinde kullan›l›r.

Teminat akreditiflerinde, amir s›fat›yla hareket edip akreditif açan taraf ihra-catç›d›r. ‹hracatç›, ithalatç›ya yapmakla taahhüt etti¤i ifli istenen kalitede ve süre-de gerçeklefltirece¤ine iliflkin bir stand-by akreditif açarak banka garantisi verir.‹flin bitirilmemesi veya eksik tamamlanmas› ya da sözleflme koflullar›na uygun ha-reket edilmemesi gibi durumlarda ithalatç› teminat akreditifinden kaynakl› alaca-¤› tahsil yoluna gider.

Bir kural olmamakla birlikte ço¤unlukla müteahhitlik hizmetleri yoluyla ihra-catlar benzeri taahhüt ifllerinde kullan›lan teminat akreditifleri, akreditifin normaliflleyifli tarz›ndaki bir operasyonel süreçle karfl›m›za ç›kmaz. Stand-by akreditifler,akreditifin finansal bir araç olma özelli¤iyle ilgili tipik bir garanti mektubu niteli-¤iyle öne ç›kar.


KKAABBUULL KKRREEDD‹‹LL‹‹ ÖÖDDEEMMEE (Acceptance Credit)

Uluslararas› ödeme flekilleri asl›nda temel olarak dört adettir: Peflin, Mal Mu-kabili, Vesaik Mukabili ve Akreditif.

Kabul kredili ödeme flekli, di¤er ödeme flekillerinden ba¤›ms›z bir ödemeflekli olmaktan çok, vadeli bir ödeme fleklinin ifl ak›fl›na poliçe (draft, bill of exc-hange) isminde bir k›ymetli evrak olan belgenin girmesiyle karfl›m›za ç›kan birödeme yöntemidir.

Poliçeler, çek senet gibi k›ymetli evrak hükmünde olup, alaca¤› temsil eder.‹hracatç›, vadeli alaca¤›n› ispat etmeye yarayan bu belge arac›l›¤›yla kendisine fi-nansman imkan› yaratm›fl olur. Poliçeyi, vadesinden önce k›rd›rarak nakde döne-bilmek mümkün olabildi¤i gibi, poliçeyi baflkas›na cirolayarak mal ya da hizmetal›m› yapmak da mümkündür.

Poliçelerin k›rd›r›labilmesi ve cirolanarak baflkas›na devredilebilmesi için pra-tik hayatta ço¤unlukla poliçelerin bir banka taraf›ndan üzerindeki borca kefil ol-malar› (aval vermeleri) flart›yla kabul edildi¤ini görürüz. Avalsiz, sadece ithalatç›-n›n kabulüyle ve imzas›yla düzenlenmifl bir poliçenin, senetten bir fark› olmaya-ca¤› için ticari hayatta çok fazla tercih edilmemektedir.

Kabul kredili ödemelerin, normal vadeli bir ödeme flekline göre tercih edilirolmas›ndaki en önemli sebep de bu ödeme yönteminde iflin içine giren poliçeninbir finansal araç olarak kullan›labilirli¤inde gizlidir.

Bu ödeme yöntemini sadece ihracatç›n›n güvence unsuru yaratmas› aç›s›n-dan de¤il, ithalatç›n›n kendisine bir finansman kayna¤› oluflturmas› yönünden dedüflünmek gerekir. Yükleme belgelerini poliçenin kabulü karfl›l›¤›nda alarak güm-rükten mal›n› çeken ithalatç›, böylece sat›c›s› taraf›ndan kendisine bir kredi sa¤-land›¤›n› düflünebilir.

Kabul kredili ödeme, üç ayr› ödeme biçiminde görülebilir:

1) Kabul kredili vadeli akreditif

2) Kabul kredili mal mukabili ödeme

3) Kabul kredili vesaik mukabili ödeme

KKaabbuull KKrreeddiillii VVaaddeellii AAkkrreeddiittiiff

Temel iflleyifli ve mant›¤› vadeli akreditiften farkl› olmayan kabul kredili vade-li akreditif iflleminde tek fark ihracatç›n›n yükleme belgeleriyle birlikte poliçeyi debankas› arac›l›¤›yla ithalatç›ya göndermesi ve ithalatç›n›n ülkesine gelen mal› çe-kebilmesi için gerekli belgeleri bankas›ndan al›rken poliçeyi de imzalayarak ban-kas› kanal›yla ihracatç›ya göndermesidir.

Bu ödeme yönteminde ifl ak›fl› flu flekilde s›ralanabilir:

‹thalatç›, amir bankaya giderek kabul kredili vadeli akreditifi açar.


Banka kanal›yla swift üzerinden akreditif metni ihracatç›ya ulafl›r.

‹hracatç› akreditif kapsam›nda yüklemeyi gerçeklefltirir ve belgeleri bankas›-na verirken bir adet de poliçe düzenleyerek evraklarla birlikte ithalatç›ya gönde-rir.

Amir banka, kendisine gelen belgeleri ithalatç›ya verirken poliçeyi imzalat›rve sonra borcun yerine geçen belge olan poliçeyi ihracatç›ya teslim edilmek üze-re karfl› bankaya yollar.

Vadeli akreditifte poliçenin iflin içine girmifl olmas›, ihracatç› aç›s›ndan ek birgüvence unsuru yaratm›yor gibi düflünülse de poliçenin bir finansman arac› ola-rak kullan›labilece¤i gerçe¤ini unutmamak gerekiyor.

KKaabbuull KKrreeddiillii MMaall MMuukkaabbiillii ÖÖddeemmee

Mal mukabili ödeme flekli, hat›rlanaca¤› üzere, vade flart› da içerebilen ve buözelli¤iyle tam bir aç›k hesap (open account) tarz›nda iflleyen bir ödeme flekliydi.Ancak vade flart› içeren ve aç›k hesap gibi çal›flan mal mukabili ödeme fleklindeihracatç›n›n alaca¤›n› ispat etmeye yarayan elinde sözleflmeden baflka bir belgeyoktur; hatta poliçe, çek, senet benzeri finansal bir belge hiç mi hiç mevcut de-¤ildir.

‹flte, kabul kredili mal mukabili ödeme fleklinin normal bir mal mukabili iflle-me göre tercih edilme sebebi de bu noktada kendini aç›¤a ç›kar›r.

Kabul kredili mal mukabili ödeme yönteminde, ihracatç›n›n yükledi¤i mal›nborcuna istinaden ithalatç› bir poliçe imzalar ve ihracatç›ya gönderir. Böylece ih-racatç›, alaca¤›n› ispat etmeye yarayan bir belgeye sahip oldu¤u kadar, kendisi-ne finansman imkan› da yaratabilecek bir araca sahip olmufl olur.

Kabul kredili mal mukabili ifllemde poliçenin banka avalli olarak düzenlenmiflolmas› durumunda, ifllem neticelendi¤inde ödeme banka garantili bir hal alm›flolur.

Ancak piyasadaki yanl›fl baz› kanaatler do¤rultusunda bu ödeme fleklini ak-reditifin bürokrasisinden kurtulmak için akreditife alternatif bir ödeme yöntemigibi alg›lamamak gerekir. Zira kabul kredili mal mukabili ödemenin bafllang›c› veiflleyifli temelde mal mukabili ödeme fleklindeki gibi seyreder.

‹hracatç› tamamen ithalatç›ya olan güvenine istinaden mal› yola ç›kar›r vepoliçeyi de imzalay›p aval almas› için evraklarla birlikte ithalatç›ya gönderir. ‹tha-latç› mal› çektikten sonra poliçeyi imzalay›p aval almaz ve geri göndermez ise ih-racatç› mal› yükledi¤i ile kal›r. ‹thalatç›n›n iflini dürüstçe yap›p banka avalli poliçe-yi geri göndermesi durumunda, yani ifllem neticelendi¤inde, olay akreditif benze-ri banka garantili bir hale dönüflür. Aksi takdirde bafllang›c› itibariyle ifllem yineaç›k hesapt›r.


KKaabbuull KKrreeddiillii VVeessaaiikk MMuukkaabbiillii ÖÖddeemmee

Özü ve temel iflleyifli itibariyle yine vesaik mukabili ödeme gibi iflleyen KabulKredili Vesaik Mukabili Ödeme yönteminde, iflin içine poliçe girerek alacak belge-lenmifl olur.

Bu ödeme yönteminde ifllemlerin ak›fl› flu flekilde geliflir:

1) ‹hracatç›, mal› yükler.

2) ‹hracatç›, yükledi¤i mala iliflkin belgeleri ithalatç›ya gönderilmek üzerebankas›na verirken bir de poliçe ilave eder.

3) ‹thalatç›n›n bankas›na ulaflan belgeleri banka ithalatç›ya verirken poliçeyiimzalat›r ve isteniyorsa teminat alarak poliçedeki borca aval verir.

4) Poliçe banka arac›l›¤›yla ihracatç›ya geri gönderilir.

Kabul kredili vesaik mukabili ödeme yönteminde de ifllem neticelendi¤indeihracatç›n›n elinde banka avalli bir poliçe oldu¤u için ödeme sanki banka garan-tili bir akreditifli ifllem halini al›r. Ancak t›pk› mal mukabili ifllemde oldu¤u gibi bu-rada da bafllang›ç itibariyle olay normal bir vesaik mukabili ifllemin temeldeki ris-kini içinde bar›nd›r›r.

‹hracatç›n›n mal› yükledikten sonra bankas› üzerinden poliçeyle birlikte gön-derdi¤i belgeleri yine ithalatç›n›n almamas› ve mal› çekmemesi gibi bir durumdaihracatç› mal› yükledi¤iyle kalacakt›r. Bilindi¤i gibi bu risk, vesaik mukabili ödemefleklinin en büyük riski olarak ihracatç›n›n karfl›s›na ç›kan olumsuz bir tablodur.Vesaik mukabili ödeme fleklinin içine poliçenin eklemlenmifl olmas›, bu riski d›fl ti-caret eyleminin bafllang›c› itibariyle ortadan kald›rmaya yeterli de¤ildir. Bu neden-le ihracatç› firmalar›n ithalatç›lar›na tam olarak güvenmedikleri durumlarda akre-ditifli ödeme konusunda ›srarc› olmalar›nda fayda vard›r.

Vesaik mukabili ödeme, bilindi¤i gibi temelde peflin iflleyen bir sistemdir. ‹t-halatç›n›n, gümrü¤üne gelen mal› çekebilmesi için gerekli yükleme belgelerinibankas›ndan alabilmesi için ödeme yapma zorunlulu¤u vard›r. Ödemeyi yapma-dan ya da daha sonra yapaca¤›n› belirterek normal koflullarda belgeleri bankas›n-dan almas› mümkün de¤ildir. Bu nedenle kabul kredili vesaik mukabili ödemeyi,vadeli bir vesaik mukabili olarak düflünmek ve mutlaka poliçenin iflin içine girme-si flart›yla vesaik mukabiline vade flart› eklemlenebilece¤ini unutmamak gerekir.

Poliçeyle ‹lgili Birkaç Not

Poliçeler, çek senet gibi k›ymetli evrak hükmünde olup, alaca¤› temsil eder.‹hracatç›, vadeli alaca¤›n› ispat etmeye yarayan bu belge arac›l›¤›yla kendisine fi-nansman imkan› yaratm›fl olur. Poliçeyi, vadesinden önce k›rd›rarak nakde döne-bilmek mümkün olabildi¤i gibi, poliçeyi baflkas›na cirolayarak mal ya da hizmetal›m› yapmak da mümkündür.


Poliçelerin k›rd›r›labilmesi ve cirolanarak baflkas›na devredilebilmesi için pra-tik hayatta ço¤unlukla poliçelerin bir banka taraf›ndan üzerindeki borca kefil ol-malar› (aval vermeleri) flart›yla kabul edildi¤ini görürüz. Avalsiz yani sadece itha-latç›n›n kabulüyle ve imzas›yla düzenlenmifl bir poliçenin senetten bir fark› olma-yaca¤› için bu tür bir poliçenin ticari hayatta çok fazla tercih edilmedi¤ini de ha-t›rlatmak isteriz.

Poliçe vadesi, ihracatç› ile ithalatç› aras›ndaki anlaflmaya göre dört biçimdetespit edilebilir:

1) Belli bir tarihte

2) Düzenlendi¤i tarihten itibaren belli bir süre sonra

3) Görüldü¤ünden belli bir süre sonra

4) Mallar›n yüklenmesinden belli bir süre sonra

UULLUUSSLLAARRAARRAASSII TT‹‹CCAARREETTTTEE KKUULLLLAANNIILLAANN BBEELLGGEELLEERR

Uluslararas› ticaret yaparken ihracatç› firmalar›n baz› belgeler düzenledi¤ini,bunlar›n baz›lar›n›n gümrükleme ifllemlerinde kullan›ld›¤›n›, baz›lar›n›n ithalatç›yamal› çekerken gerekli oldu¤u için kendisine gönderildi¤ini biliyoruz.

D›fl ticaret ifllemlerinde kullan›lan belgeler, fatura gibi her ihracat-ithalat iflle-minde karfl›m›za ç›kan belgeler oldu¤u gibi, ülkelere, ürünlere, mevzuata görede¤ifliklikler göstererek de kullan›m alan› bulabilmektedir.

‹hracat-ithalat operasyon ifllemlerinde karfl›m›za ç›kan belgeleri flu flekilde s›-ralayabilir ve izah edebiliriz:

1) Ticari Belgeler

2) Sevk Belgeleri

3) Dolafl›m ve Menfle Belgeleri

4) Di¤er Belgeler

TT‹‹CCAARR‹‹ BBEELLGGEELLEERR

Ticari belgeler tabiriyle kastedilen genellikle d›fl ticarete konu olan mal veyahizmet al›m-sat›m iflleminin temelini oluflturan faturalard›r.

‹hracat-ithalat ifllemlerinde normal ticari faturalar›n yan›nda baz› isimler alt›n-da baflka türden isimlendirilmifl ve farkl› ifllevlere ve özelliklere sahip faturalar dakarfl›m›za ç›kar.

PPrrooffoorrmmaa FFaattuurraa ((PPrrooffoorrmmaa IInnvvooiiccee))

D›fl ticaret ifllemlerinde ihracatç› firmalar›n bir teklif niteli¤inde ithalatç› fir-maya göndermifl oldu¤u belgelere verilen genel isimdir.


Teklif mektuplar›n›n mutlaka fatura görünümünde olma mecburiyeti yokturancak ticari hayatta ço¤unlukla firmalar›n fatura format›nda haz›rlanm›fl ve teklifdetaylar›n› da içeren bir belge düzenlediklerini ve üzerlerine proforma veya pro-forma invoice yazd›klar›n› görürüz. Fatura (invoice) bir mal›n sat›ld›¤› anda sat›fl›-n› temsil eden bir belge niteli¤i tafl›d›¤› için teklif esnas›nda haz›rlanan belgeyefatura (invoice) yerine proforma fatura (proforma invoice) ifadesi yaz›l›r.

‹hracatç› firmalar, hangi özelliklerdeki mal› ne kadar ücret karfl›l›¤›nda, han-gi teslim ve ödeme flekilleriyle satmak istediklerini ithalatç› firmaya bir proformafatura göndererek teklif ederler.

Türkiye’deki gümrük ve ithalat mevzuat›yla ilgili hükümlere göre proformafatura ile herhangi bir gümrükleme operasyonu yapmak mümkün de¤ildir. Güm-rük idareleri, mutlaka ad› fatura (invoice veya commercial invoice) olan bir belgeflart› ararlar.

Uluslararas› ticari hayatta her parti ihracat-ithalat ifllemi için taraflar›n ayr› birsözleflme imzalamad›klar›n› görürüz. Ço¤u zaman proforma fatura, karfl›l›kl›onaylanarak bir nevi ticari sözleflme niteli¤inde karfl›m›za ç›kar. Bu nedenle pro-forma faturalar›n bir teklif niteli¤i tafl›d›¤›n› ve karfl› tarafça kabul gördü¤ündesözleflmenin hukuken yürürlü¤e girmifl olaca¤›n› gözden uzak tutmadan profor-ma haz›rlamakta fayda vard›r.

TTiiccaarrii FFaattuurraa ((CCoommmmeerrcciiaall IInnvvooiiccee))

‹hracat ve ithalat ifllemine konu olan mal›n sat›fl sözleflmesi çerçevesinde ni-hai sat›fl ifllemi gerçeklefltirildikten sonra ihracatç› taraf›ndan düzenlenen belge-dir.

D›fl ticaret ifllemlerinde ticari faturay› Türkiye koflullar›nda iki aç›dan incele-mekte fayda vard›r: ‹hracat aç›s›ndan, ithalat aç›s›ndan.

‹hracat ‹fllemlerinde Fatura ve Gümrük Faturas› tabiri

‹hracat operasyon ifllemlerinde iki farkl› fatura kullan›ld›¤› dikkati çeker. Bun-lardan birincisi Türkiye’deki mevzuat gere¤ince doldurulmas› gerekli olan resmifatura (gümrük faturas›), di¤eri de ithalatç›ya gönderilmesi gerekli olan ve ihra-catç› firma antetli ka¤›d›na yap›lan ticari fatura (commercial invoice)’d›r.

Türkiye’de vergi ve muhasebeyle ilgili mevzuat hükümlerine göre her ticariiflletme sat›fllar›n› (ister yurtiçi ister yurtd›fl› sat›fl olsun) ticari faturas› ile belgele-mek zorundad›r. Vergi mevzuat› gere¤ince her ticari iflletme maliyeden anlaflma-l› matbaaya bast›r›lm›fl, seri numara takip eden faturas› ile sat›fllar›n› faturaland›r-mak mecburiyetindedir.

‹hracat yaparken de firmalar, muhasebe servislerindeki iç pazara da mal sa-tarken doldurduklar› bu faturay› keserler. Bu resmi faturan›n yurtd›fl› ile bir ilgisiolmad›¤› gibi ithalatç›ya da gönderilmez. Bu fatura sadece ihracat gümrükleme


ifllemi esnas›nda gümrük idaresine gümrük beyannamesi ve di¤er gerekli belge-lerle birlikte takdim edilir. Daha sonra da gümrükleme ifllemi bitince muhasebeservisi taraf›ndan kay›t amaçl› kullan›l›r. Bu nedenle bu faturaya ticari pratikte“gümrük faturas›”, “Türkçe fatura” gibi isimler verilir.

Yeni ç›kan mevzuat esaslar›na göre, uygulamada ihracat faturalar›n›n as›l su-retleri olmadan da (faks fatura ile) ifllemin bitirilmesi ve as›l belgenin 15 gün için-de ilgili gümrük müdürlü¤üne ibraz edilmesi flart› ile ihracat iflleminin tamamlan-mas›na imkan sa¤lanm›flt›r.

‹hracat faturalar›, fatura tarihinden itibaren 2 ay süre ile geçerli olup bu sü-re içinde ihracat›n tamamlanmas› flart› aranmaktad›r.

‹hracat ifllemi esnas›nda mutlaka firmalar aras› iliflkiyi düzenlemek amac›ylahaz›rlanan ve ithalatç› firmaya gönderilen bir fatura da olmak zorundad›r. Bu fa-tura, ihracatç› firmalar›n antetli ka¤›tlar›na yap›lan ve yurtd›fl›na gönderilen fatu-rad›r. Ticari fatura niteli¤indeki bu belgeyi ithalatç› firma gümrü¤üne vererek ma-l›n ithal gümrükleme ifllemlerini gerçeklefltirir. Bu fatura ayn› zamanda ihracatç›firmalar taraf›ndan muhasebe kay›tlar›na mesnet teflkil eden bir belge olup, bufatura ile muhasebe ve kambiyo ifllemlerini de gerçeklefltirmektedir.

‹hracatç› firman›n antetli ka¤›d›na yap›lan ve pratik hayatta ço¤unlukla ‹ngi-lizce fatura ad› da verilen ticari faturan›n Türkiye’de herhangi bir resmi merci ileiliflkisi ve ilgisi olmay›p do¤rudan do¤ruya yurtd›fl›ndaki müflteriye gönderildi¤inibir kere daha hat›rlatmak isteriz.

Ödeme flekillerindeki ayr›ma göre, akreditifli ve vesaik mukabili ödeme gibibelgelerin kimi zaman bankalar üzerinden gönderildi¤i durumlarda da bankayaverilmesi gerekli olan fatura ‹ngilizce faturad›r.

Akreditiflerde rezerv incelemesine konu olan belgeler aras›ndaki fatura dabu faturad›r. Bu nedenle akreditifli ihracat operasyonlar›nda mutlaka rezerv ye-meyecek flekilde gerekli bilgiler akreditif metnine (küflad) uygun olarak yaz›lmakzorundad›r.

Do¤ru ve eksiksiz bir ticari faturada bulunmas› gereken bilgileri flu flekilde s›-ralamak mümkündür:

� ‹hracatç› firman›n ticari ünvan› ve adresi

� ‹thalatç› firman›n ad› ve adresi

� Sat›fla konu olan mal›n ad› ve malla ilgili bütün bilgiler

� Ödeme flekli

� Teslim flekli

� Faturan›n düzenlendi¤i dilde ad› (Invoice gibi…)

� Fatura tarihi

� Fatura numaras›


� Birim fiyat

� Toplam tutar

� Mal miktar›

� Ölçü birimi

� Döviz cinsi

� Gönderilme flekli

KKoonnssoolloosslluukk FFaattuurraass››

‹hracat ifllemlerinde firma antetli ka¤›d›na düzenlenen ticari faturan›n itha-latç› ülke mevzuat› gere¤ince veya herhangi bir sebeple ithalatç›n›n ihracatç› ül-ke konsoloslu¤unda onaylatt›r›lmas› durumunda ilgili faturaya konsolosluk fatu-ras› ad› verilir.

Konsolosluk faturas›, ithalatç› ülke mevzuat›na göre fiyat kontrolü, gerçek-ten o ülkeden gelip gelmedi¤inin tespiti, konsolosluklara gelir temin edilmesi vb.sebeplerle gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi için ihracatç›dan talep edi-len belgeler aras›nda karfl›m›za ç›kabilir.

Türkiye’den yap›lan ihracat ifllemlerinde, ola¤anüstü sebepler d›fl›nda, kon-solosluk faturas›n›n en yayg›n örnek olarak Arap ülkelerine yap›lan ihracat ifllem-lerinde karfl›m›za ç›kt›¤›n› söyleyebiliriz.

SSEEVVKK BBEELLGGEELLEERR‹‹

Sevk belgeleri, genel anlamda, ihracat ve ithalata konu olan mallar›n nakli-yeciye teslim edilerek yüklendi¤ini gösteren ve var›fl yerine gönderilme esaslar›n›içeren nakliyeci taraf›ndan düzenlenen belgelerdir.

Sevk belgelerinin üç önemli özelli¤i mevcuttur:

1) Bu belgeler, nakliyeci ile gönderici, yani ihracatç› aras›nda imzalanan birtür sözleflme niteli¤indedir. Bu nedenle herhangi bir anlaflmazl›k duru-munda tanzim edilen bu belge yap›lan anlaflma flartlar›n› ispat edici nite-lik tafl›r. ‹hracatç› firmalar›m›z›n bu belgenin tanziminde bu hususu göz-den uzak tutmamalar›nda fayda vard›r.

2) Mallar›n nakliyeci taraf›ndan teslim al›nd›¤›n› ve var›fl yerine kadar götü-rülmek üzere yola ç›kar›ld›¤›n› gösteren bir belge niteli¤indedir.

3) Sevk belgeleri, birer k›ymetli evrak niteli¤indedir. Tafl›nan mal›n mülkiye-tini temsil eder. Bu vasf› oldukça önemli olup, afla¤›da detayl› olarak izahedilecektir. (NOT: Yaz›l› hukukta sadece denizyolu tafl›ma belgesi olankonflimento (bill of lading) bir k›ymetli evrak olarak kabul edilmekle bir-likte, pratik hayatta bütün tafl›ma belgeleri birer k›ymetli evrak gibi ifllemgörmektedir; bu hususu unutmamakta fayda vard›r.)


KKoonnflfliimmeennttoo ((BBiillll ooff LLaaddiinngg))

Denizyoluyla yap›lan tafl›malarda geminin kaptan› veya donatan› veya mü-messili taraf›ndan yükletene tafl›ma belgesi olarak konflimento verilir.

Konflimentoda afla¤›da yaz›l› bilgiler bulunur:

� Tafl›yan›n ad› ve soyad› veya ticari unvan›

� Kaptan›n ad› ve soyad›

� Geminin ad› ve tabiyeti

� Yükletenin ad› ve soyad› veya ticaret unvan›

� Al›c›n›n ad› ve soyad› veya ticaret unvan›

� Yükleme liman›

� Boflaltma liman› veya buna dair talimat al›nacak yer

� Gemiye yüklenen veya tafl›nmak üzere teslim al›nan mallar›n cinsi, ölçü-sü, say› veya tart›s›, markalar› ve d›fltan belli olan hal ve mahiyetleri

� Navluna ait flartlar.

Eflya, boflaltma liman›nda konflimentoda teslim edilece¤i gösterilen ve birnüshas›n› tafl›yan kimseye ve e¤er konflimento emre muharrer ise ciro ile devral-m›fl flahsa teslim olunur.

Konflimentolar, genellikle 3 orijinal ve 3 cirolanamaz kayd› tafl›yan toplam 6nüsha olarak düzenlenmekte ve bu alt› nüshaya topluca “tam tak›m konflimen-to” (full set of B/L) ad› verilmektedir.

Konflimentolar›n kaç nüsha olarak düzenlendi¤i bütün nüshalara yaz›l›r. Bunedenle bütün nüshalar›n ayn› bilgileri içermesi flart› aran›r. Nüshalardan birindeyap›lacak herhangi bir de¤ifliklik, di¤erlerinde de yap›lmak zorundad›r. Bu neden-le bankalar ihracat ifllemlerinde genellikle tam tak›m konflimento talep ederler.Özellikle ihracatç› firmalar›m›z›n akreditifli ifllemlerde rezerv yememesi için bu ta-lebi göz önünde bulundurmalar›nda fayda vard›r.

Piyasa uygulamalar›na bakt›¤›m›zda yukar›da s›ralanan bilgilerden baz›lar›n›neksik olmas› halinde ifllem tamamen aksamamakla birlikte, orijinal konflimento-nun olmamas› halinde herhangi bir ifllem yap›lamamaktad›r. ‹mzalanmam›fl ve ci-ro edilemez (non-negotiable) ibaresi tafl›yan bir kopya (copy) nüsha ile ifllem yap-mak ve ithalat gümrüklemesini gerçeklefltirmek normalde mümkün de¤ildir. Bunedenle orijinal konflimentonun mutlaka talep edilmesi zorunluluk arzetmektedir.

Konflimentolar, hukuken bir k›ymetli evrak hükmünde olup, mal›n mülkiyeti-ni temsil eder. Konflimentolar›n bu vasf› d›fl ticaret operasyon ifllemlerinde büyükbir önem tafl›r. Özellikle akreditif ve vesaik mukabili ödeme ile ifllem yap›lan du-rumlarda konflimentoyu ihracatç› firmalar›n mutlaka ithalatç›n›n bankas›n›n emri-ne düzenlemeleri gerekir. Bu flekilde mal›n mülkiyeti garanti alt›na al›nm›fl ve it-halatç›n›n ödeme yapmadan ve bankas›ndan mal›n mülkiyetini temsil eden kon-


flimentoyu ad›na cirolatt›rmadan mal› gümrükten çekemeyece¤ini unutmamakgerekir.

Konflimentonun bir k›ymetli evrak olma vasf›ndan dolay›, konflimentolar›n üçflekilde doldurulabilece¤ini belirtmek gerekir:

1) Ada Yaz›l› Konflimento

2) Emre Yaz›l› Konflimento

3) Hamiline Yaz›l› Konflimento

Ada Yaz›l› Konflimento

Gönderilen flahs›n ad›na düzenlenen konflimentoya verilen isimdir. Konfli-mentolar›n üzerindeki “consignee” bölümüne do¤rudan do¤ruya ithalatç› firma-n›n ad› yaz›l›r.

D›fl ticaret prati¤inde özellikle mal mukabili ve peflin ödeme yöntemlerindekonflimento bu flekilde doldurulur. Karfl›l›kl› güven iliflkisi içinde olan taraflar›n bir-birlerinden ödemeyle ilgili herhangi bir endifleleri olmayaca¤› için ihracatç› firma,mal› yükledi¤inde do¤rudan do¤ruya al›c› ad›na mal›n mülkiyetini temsil edenbelgeyi tanzim etmekten kaç›nmaz.

‹thalatç› firmalar bu flekilde düzenlenmifl bir konflimento kapsam›ndaki ma-l›n gümrükten çekilme ifllemini an›nda gerçeklefltirebilir; zira mal›n mülkiyeti ken-disine aittir.

Emre Yaz›l› Konflimento

Konflimentolar›n “consignee” bölümüne do¤rudan do¤ruya ithalatç› firma-n›n ad›n›n yaz›lmay›p ithalatç›n›n bankas›n›n ad›n›n “to the order of” ibaresindensonra yaz›lmas› fleklinde doldurulan konflimentolara verilen isimdir.

Pratik hayatta vesaik mukabili ve akreditifli ödeme yöntemlerinde karfl›m›zaç›kan bu doldurulufl tarz›, ihracatç›n›n ithalatç›ya mal›n mülkiyetini do¤rudando¤ruya devretmedi¤i anlam›n› tafl›r. ‹thalatç› firma, belgeler elinde olsa bile ül-kesine gelen mal› gümrükten çekemez. Öncelikle konflimentoyu emrine düzenle-nen bankadan ad›na cirolatt›rarak mal›n mülkiyetini üzerine devralmas› gerekir.Bu mülkiyet devrinin olabilmesi de ithalatç›n›n ödemeyi yapmas›na ba¤l›d›r.

‹hracatç› firmalar›n araya bankalar›n girdi¤i ödeme flekillerinde mutlaka kon-flimentoyu banka emrine düzenlemeye dikkat etmeleri gerekir. Piyasada zamanzaman belgelerin orijinallerinin malla birlikte gitmesi durumunda böyle hareketedilece¤ine iliflkin bir yanl›fl kanaat vard›r. Do¤rusu bunun tam tersidir. Yani kon-flimento, vesaik mukabili ve akreditifli ödeme flekillerinde, belgelerin orijinallerimalla da gitse, bankayla da gitse mutlaka ithalatç›n›n bankas›n›n emrine düzen-lenmelidir.


Hamiline Yaz›l› Konflimento

Bu tür konflimentolarda gönderilenin ismi bulunmaz ve al›c› (consignee) bö-lümüne sadece “hamiline” ibaresi yaz›l›r. Konflimentoyu elinde bulunduran kiflimal›n sahibi kabul edilir. Belgenin teslim edilmesi ile mülkiyet de devredilmifl olur.Çok güvenli bir yol olmad›¤› için pratikte ihracat ve ithalat ifllemlerinde çok s›kkarfl›lafl›lan bir durum de¤ildir.

Ödeme fiekillerine Göre Konflimento Tanziminin Önemi

Ödeme flekillerine göre konflimentonun (pratikte bütün tafl›ma belgelerinin)kimin ad›na düzenlenece¤i önemli bir husustur.

Peflin ödemeye dayal› ihracat iflleminde mal›n bedelini ihracatç› daha bafltanald›¤› için mal›n mülkiyetini güvenceye almak gibi bir durum sözkonusu olmad›-¤›ndan dolay› konflimentonun üzerine do¤rudan do¤ruya ithalatç›n›n ad›n› yaza-bilir. Mal mukabili ödeme fleklinde de bu yönteme baflvurmakta bir sak›nca yok-tur, zira bu ödeme flekli de karfl›l›kl› güvene dayal›d›r.

Ancak akreditifli ve vesaik mukabili ödeme flekillerinde bir yükleme gerçek-lefltiriliyorsa, konflimentoyu ithalatç›n›n bankas›n›n emrine düzenlemek flartt›r.Böylece mal›n mülkiyeti bankaya devredilmifl olup banka mal bedelini almadan it-halatç›ya ilgili belgeleri vermeyecek ve konflimentoyu cirolayarak mal›n mülkiyeti-ni devretmeyecektir.

Aksi takdirde, yani banka ad›na tanzim edilmeme gibi bir durum sözkonusuolur ise banka garantisi de yok farzedilmifl olacakt›r. Nakliyeciler de mal› ithalat-ç›ya teslim esnas›nda düzenledikleri ordinoyu verebilmek için bankan›n cirolad›¤›konflimentoyu talep etmektedirler. Böylece mal›n mülkiyeti güvence alt›na al›n›rve ödeme yap›lmaks›z›n mal›n ithalatç›n›n eline geçmesinin engellenmesi sa¤lan-m›fl olur.

TTaaflfl››mmaa SSeenneettlleerrii ((WWaayybbiillllss))

Denizyolu tafl›mac›l›¤›n›n d›fl›nda, havayolu, demiryolu ve karayoluyla tafl›ma-lar esnas›nda düzenlenen tafl›ma belgelerine verilen genel isimdir. Bunlar›n kon-flimentolardan hukuken fark›, mal›n mülkiyetini temsil etmemesi ve ciro ile devri-nin mümkün olmamas›d›r. Ancak pratik hayatta bunlar da k›ymetli evrak gibi ifl-lem görür ve emre düzenlenir.

Bu durum piyasada zihinleri en çok kar›flt›ran husus olmakla birlikte, yine depratik hayattaki teamüller çerçevesinde bunlar›n da her halükarda akreditif ve ve-saik mukabili ödeme kapsam›nda doldurulmalar› halinde ithalatç› banka emrinedüzenlenmelerini tavsiye ederiz.

D›fl ticaret ifllemlerinde kullan›lan bafll›ca tafl›ma senetlerini flöyle s›ralayabili-riz:


Havayolu Tafl›ma Senedi (Airwaybill)

Havayolu tafl›ma flirketinin teslim al›p uçakla bir yerden baflka bir yere nakli-ni gerçeklefltirmeyi taahhüt etti¤ini gösterir tafl›ma belgesidir.

Genelde oniki nüsha düzenlenmekle birlikte sadece üç nüshas› ticari de¤ertafl›r ve orijinal kabul edilir. Bunlardan biri ihracatç›ya, biri ithalatç›ya verilir; di¤e-ri ise tafl›ma flirketinde kal›r.

Havayolu konflimentolar›n›n di¤er nakliye evraklar›ndan bir fark› da bu bel-genin üzerinde navlun tutar›n›n yaz›l› olmas›d›r; bu nedenle sözkonusu tutar›n it-halat esnas›nda vergi matrah› hesaplamas›nda dikkate al›naca¤›n› bilmek gerekir.

Demiryolu Tafl›ma Senedi (Rail Consignment Note)

Demiryolu tafl›ma senedi, demiryolu idaresi taraf›ndan mallar›n teslim al›nd›-¤›n› ve tren vas›tas›yla var›fl yerine kadar naklinin gerçeklefltirilece¤ini gösteren birtafl›ma belgesidir.

Demiryolu ile yap›lan tafl›malarda benzeri bilgileri içeren CIM ve CIV isimlibelgeler de uluslararas› kabul görmüfl tafl›ma belgeleri olarak kullan›l›r.

Karayolu Tafl›ma Senedi (CMR)

Karayolu ile mal tafl›nmas› esnas›nda düzenlenen tafl›ma belgesidir.

CMR tabiri, karayolu ile eflya tafl›malar›nda karfl›lafl›labilecek zarar ve ziyan›nnas›l karfl›lanaca¤›n› ve tafl›y›c› ile al›c› aras›ndaki sorumluluk iliflkisinin nas›l düzen-lenece¤ini göstermek üzere belli ülkeler aras›nda imzalanm›fl olan ConventionMerchandise Routiers (Karayolu Mal Dolafl›m Birli¤i) isimli anlaflman›n k›saltma-s›ndan gelmektedir.

Gümrük mevzuat›m›za göre CMR belgesinde afla¤›daki bilgilerin yaz›l› olma-s› gerekir:

� Al›c›n›n ad›, soyad› veya ticaret unvan› ve adresi

� Eflyan›n gönderildi¤i yer ve tafl›ma senedinin emre yaz›l› olmas› isteniyor-sa emrine flerhi

� Tafl›nacak eflyan›n cinsi, a¤›rl›¤› veya adedi, paket halinde iseler paketle-re yaz›l› numaralar› ve iflaretleri ve ambalaj›n flekli ve niteli¤i

� Gönderenin ad›, soyad› veya ticaret unvan› ve adresi

� Tafl›y›c›n›n ad›, soyad› veya ticaret unvan› ve adresi

� Tafl›ma ücreti ve ücret ödenmifl ise bu durumu izah edici ibare

� Tafl›man›n yap›laca¤› müddet

� Taraflar aras›nda kararlaflt›r›lan di¤er hususlar.

� Arac›n plakas›


FFIIAATTAA TTaaflfl››mmaa BBeellggeelleerrii

Uluslararas› Tafl›ma Acenteleri Birlikleri Federasyonu (k›sa ad› FIATA) ‘na üyeolan tafl›ma flirketlerinin düzenledi¤i tafl›ma belgelerine verilen genel isimdir.

Tafl›ma flirketi, mallar› ismi belirtilen al›c›ya teslim edilmek üzere al›r ve karfl›-l›¤›nda bu belgeyi düzenleyerek orijinal nüshay› ihracatç›ya veya yükleticiye verir.Mallar›n al›c›ya teslimi veya tafl›man›n de¤ifltirilmesi, iptali vb ifllemler için bu nüs-han›n tafl›ma flirketine ibraz› gerekir. Tafl›y›c› bu nüshay› görmeden hiçbir ifllemyapmaz.

FIATA tafl›ma belgeleri üç çeflittir:

1) FIATA FCR (Forwarding Agents Certificate of Receipt): Mallar›n geri dö-nülmeksizin gönderilenin, yani ithalatç›n›n emrine amade tutulmak üze-re teslim al›nd›¤›n› gösterir ve nama (isme) tanzim edilir.

2) FIATA FCT (Forwarding Agents Certificate of Transport): Nakliyecinin al›-c›ya mallar›n teslim edilmesi aflamas›na kadar sorumlu oldu¤unu gösterirve emre yaz›lan bir tafl›ma belgesidir.

3) FIATA FBL (FIATA Bill of Lading): Karma FIATA belgeleri olup, bu belge-ler k›ymetli evrak hükmündedir ve ciro ile devri mümkündür.

DDOOLLAAfifiIIMM VVEE MMEENNfifiEE BBEELLGGEELLEERR‹‹

Uluslararas› ticarette genellikle ülkeler aras› ikili anlaflmalardan kaynakl› baz›belgeler de ticari pratikte karfl›m›za ç›kar. Türkiye’nin de Avrupa Birli¤i, EFTA gi-bi ülkeler ve birlikler ile ikili anlaflmalar› gere¤ince bu ülkelerle yapmakta oldu¤uihracat ithalat ifllemlerinde baz› belgeleri kulland›¤› görülür.

AA..TTRR BBeellggeessii

Avrupa Birli¤i üyesi herhangi bir ülkeye bir mal ihraç edilece¤i zaman düzen-lenen, Avrupa Birli¤i üyesi ülkelerden mal ithal edilece¤i zaman karfl› taraftan ta-lep edilerek gümrükten mal çekilirken gümrü¤e ibraz edilen bir dolafl›m belgesi-dir.

A.TR Belgesi, temelde eflyan›n gümrük vergisinin ödenmemesi imkan›n› sa¤-layan ve düzenlendi¤i eflyan›n serbest dolafl›m statüsüne sahip oldu¤unu ispat et-meye yarayan bir belgedir.

A.TR Dolafl›m Belgesi’nin flu ülkelerde düzenlendi¤ine flahit oluruz:

ALMANYA AVUSTURYA BELÇ‹KA

BULGAR‹STAN ÇEK CUMHUR‹YET‹ DAN‹MARKA

ESTONYA F‹NLAND‹YA FRANSA

HOLLANDA ‹NG‹LTERE ‹RLANDA


‹SPANYA ‹SVEÇ ‹TALYA

LETONYA L‹TVANYA LÜKSEMBURG

MACAR‹STAN MALTA MONAKO

POLONYA PORTEK‹Z ROMANYA

SLOVAKYA SLOVENYA YUNAN‹STAN

Serbest Dolafl›m Kavram› ve A.TR

Türkiye, 6 Mart 1995 Ortakl›k Konseyi Karar› ile 1 Ocak 1996 tarihinden iti-baren Avrupa Birli¤i ile aras›ndaki ticari iliflkilerde sanayi ürünleri için eflyan›n ser-best dolafl›m hakk›n› kazanm›flt›r. Bir nevi gümrük birli¤i olarak düflünülebilecekolan bu karara göre Türkiye ile Avrupa Birli¤i aras›ndaki ticaret serbest ticaret hü-kümlerine göre gümrük vergisi, efl etkili vergiler ve di¤er tarife d›fl› engellere ta-k›lmadan girifl-ç›k›fl yapabilecektir. Türkiye ve Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler d›fl›ndakalan ülkelere verilen isimle “üçüncü ülkeler”den gelecek ürünler için gümrükler-de vergi tahsili yoluna gidilecektir.

Serbest dolafl›m hakk›, eflyan›n Türkiye’den ihraç edilmesi durumunda Avru-pa ülkelerinde vergisiz ithal edilme hakk›n›, Avrupa’dan Türkiye’ye ithal edilmesidurumunda da Türk gümrüklerinde vergisiz gümrüklenebilme hakk›n› eflyaya ve-ren bir hak olarak tan›mlanabilir.

Eflyan›n serbest dolafl›m hakk›, pratik hayatta genellikle eflyan›n menfle-i kavram› ile birbirine kar›flt›r›l›r. Bir eflyan›n menflei, o eflyan›n hangi ülke mal› ol-du¤una, hangi ülke yap›m› kabul edilece¤ine iliflkin bir kavramd›r. Serbest dola-fl›m hakk› ise, eflyan›n Türkiye ile Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda gümrük ver-gisi engeline tak›lmaks›z›n dolaflabilme hakk›na verilen isimdir.

Serbest dolafl›m kavram›n›n menfleden fark›n› flu flekilde bir örnekleme ileaç›klamak mümkündür.

Bir Türk d›fl ticaret firmas›, Japonya’dan bir mal› Türkiye’ye gümrük vergile-rini ödeyerek ithal etmifl olsa ancak bu mal›n üzerinde herhangi bir iflleme faali-yeti yapmasa, söz konusu eflya Japon menfleli olmaya devam eder, ancak güm-rük vergileri ödendi¤i için serbest dolafl›m statülü kabul edilir. Ayn› eflyan›n ilgilifirma taraf›ndan Türkiye’den Avrupa Birli¤i üyesi bir ülkeye ihraç edilmesi duru-munda bu eflya için A.TR Belgesi düzenlenebilir. Avrupal› ithalatç› flirket bu A.TRbelgesini gümrü¤üne ibraz ederek söz konusu eflyaya gümrük vergisi ödemedengümrükten ithalat› gerçeklefltirir.

Örnekte görüldü¤ü gibi, A.TR belgesi, bir mal›n mutlaka Türk veya AvrupaBirli¤i herhangi bir ülke menfleli olmas›n› zorunlu k›lmamakta, bir üçüncü ülkedengelen eflyan›n gümrük vergileri ödenmifl olmak kayd›yla eflya serbest dolafl›m hak-k›na sahip oldu¤unu ispat etmek amac›yla düzenlenen bir belge olarak karfl›m›-za ç›kmaktad›r.


A.TR dolafl›m belgesi, Ticaret Odalar›, Sanayi Odalar› veya Ticaret ve SanayiOdalar› taraf›ndan da¤›t›m› yap›lan belgelerdir. A.TR belgesini pratik hayatta ge-nelde büyük oranda ihracat ifllemlerini firmalar ad›na yürüten gümrük müflavirlikflirketleri doldurarak ilgili odalara onaylatt›r›rlar. Ayr›ca ihracat gümrükleme ifllem-leri esnas›nda mutlaka A.TR belgelerinin ihracat gümrük idarelerine de vize etti-rilmesi gerekmektedir.

A.TR dolafl›m belgelerinin doldurulmas›nda afla¤›daki hususlara dikkat et-mek gerekir:

� Dolafl›m belgeleri daktilo veya el yaz›s› ile doldurulur.

� El yaz›s› ile dolduruldu¤u zaman mürekkepli kalem ve büyük matbaaharfleri kullan›lmal›d›r.

� Belge üzerinde silinti ve ilaveler bulunmamal›; düzeltmeler yanl›fllar›nüzeri çizilmek ve gerekirse do¤rudan yaz›lmak suretiyle yap›lmal›d›r. Bü-tün düzeltmelerin belgeyi düzenleyen taraf›ndan kaflelenmesi, imzalan-mas› ve gümrük idaresi taraf›ndan da tasdik edilmesi zorunludur.

� Düzenlenen belgede belirtilen her maddeye bir s›ra numaras› verilir veson kayd›n hemen alt›na sonradan ilave yap›lmamas›n› sa¤lamak üzereyatay bir çizgi çekilerek doldurulmayan k›s›mlar çapraz bir çizgiyle iptaledilir.

� Dolafl›m belgelerinde kay›tl› eflyan›n tan›nmas›na olanak verecek yeterlikesinlikte ve ticari deyimleri ile hiçbir tereddüte yer vermeyecek aç›kl›k-ta cins, nevi, nitelik ve miktar olarak ayr›nt›l› bir biçimde beyan edilme-si zorunludur. Bu gere¤i yerine getirmeyen ihracatç›lar›n düzenledikleribelge, gümrük idaresince vize edilmez.

� ‹hracatç›lar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanunitemsilcileri, dolafl›m belgesinde kay›tl› eflyan›n, Türkiye menfleli oldu¤u-na veya Türkiye’de serbest dolafl›mda bulundu¤una dair tevsik edicitüm bilgi ve belgeleri de dolafl›m belgesi ile birlikte Odalara vermekle yü-kümlüdür.

‹hracatç›lar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni temsilci-leri, yani gümrük müflavirleri taraf›ndan A.TR belgesi, doldurulduktan sonra ilgiliodaya tasdik ettirilmek üzere verilir. Oda tasdi¤inin ard›ndan A.TR belgeleri, ihra-cat gümrüklemesi esnas›nda gümrük idarelerine vize edilmek üzere beyannameile birlikte sunulur.

Gümrük idareleri, vize edilmek üzere ihracatç›lar taraf›ndan ibraz olunan do-lafl›m belgesinin do¤rulu¤unu kontrol eder ve gerek görürse dolafl›m belgesindekay›tl› eflyan›n muayenesini yapar. Gümrük idareleri bu kontrol esnas›nda flu ifl-lemleri yapmaya yetkilidir:


a) Dolafl›m belgelerinin ilgili yönetmeliklere uygun olup olmad›¤›n› inceler.

b) ‹hraç konusu eflyan›n cins, nevi, nitelik ve miktar itibariyle dolafl›m belge-sindeki kay›tlara uygun olup olmad›¤›n› tespit eder.

c) ‹hraç konusu eflyan›n Türkiye’de serbest dolafl›m durumunda bulunupbulunmad›¤›n› belirlemeye çal›fl›r.

d) ‹hraç konusu eflyay› Gümrük Yönetmeli¤i esaslar›na göre muayene eder.

Gümrük vizesine ayr›lm›fl olan bölümün do¤ru ve eksiksiz olarak doldurulma-s› flartt›r. Yanl›fl veya eksik olarak yap›lan vize ifllemi belgeyi geçersiz k›lar ve son-radan kontrol sebeplerinden birini oluflturur. Gümrük idareleri vizeye ayr›lm›flolan bölüme gümrük beyannamesinin tarih ve say›s› ile gümrük idaresinin ad›n›kaydederek idarenin okunabilir damgas›n› basar. Belge üzerine vize ifllemini ya-pan gümrük görevlisinin ad›, soyad›, sicil numaras› yaz›larak tarih ve imza atmaksuretiyle vize ifllemi tamamlan›r.

Eflyan›n ihrac› s›ras›nda unutulma, yanl›fll›k veya ihmal gibi nedenlerle A.TRDolafl›m Belgesi düzenlenmedi¤i hallerde, eflyan›n fiili ihrac›ndan sonra da A.TRDolafl›m Belgesi düzenlenebilir. Böyle bir durum halinde ihracatç› firman›n afla¤›-daki hususlara dikkat etmesi gerekir:

a) Eflyan›n cins, nevi, niteli¤i ve miktar›n›, ambalaj fleklini, marka ve numa-ralar›n›, iflaretlerini, ç›k›fl iflleminin yap›ld›¤› gümrük idaresinin ad›n›, güm-rük beyannamesinin tarih ve say›s›n› belirterek yaz›l› talepte bulunur.

b) Sözkonusu eflya için ihraç s›ras›nda A.TR Dolafl›m Belgesinin verilmedi¤i-ni sebepleriyle birlikte yaz›l› olarak beyan eder ve aç›klar.

c) Usulüne uygun olarak doldurulmufl A.TR Dolafl›m Belgesini imzalay›p ta-lep yaz›s›n› buna ekler.

d) A.TR belgesine sonradan verilmifltir ibaresi bulunmas› gerekmektedir.

‹hracatç›n›n bu talebine karfl›l›k, ilgili odalar talebi inceleyerek uygun gördük-leri takdirde A.TR belgesini düzenleyip ihracatç›ya verirler. Sonradan düzenlenenbu belgelerin de kural gere¤i gümrüklerden vize edilmesi zorunludur.

A.TR dolafl›m belgelerinin geçerlilik süresi 4 ayd›r.

Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda yer alsalar da, demir çelik ve tar›m ürün-leri sektörlerine özel olarak yap›lan baz› uluslar aras› anlaflmalar çerçevesinde Av-rupa Birli¤i üyesi ülkeler ile Türkiye aras›nda EUR.1 düzenlendi¤ine de flahit olu-nabilir; okurlar›m›za bu durumun ürün ve sektöre özel durumlar oldu¤unun bilin-ci içerisinde olmalar›n› ve tereddüt durumunda gümrük müflavirlik flirketimiz iletemasa geçmelerinin daha sa¤l›kl› bir yol olaca¤›n› öneririz.


MMEENNfifiEE fifiAAHHAADDEETTNNAAMMEESS‹‹

Menfle flahadetnamesi, bir mal›n hangi ülkeye ait oldu¤unu, hangi ülke üre-timi kabul edilece¤ini göstermeye ve ispat etmeye yarayan bir belgedir.

Menfle fiahadetnamesinin flu ülkelere yap›lan ihracatlarda düzenlendi¤ineflahit oluruz:

AZERBAYCAN BAHREYN

B‹RLEfi‹K ARAP EM‹RL‹⁄‹ ERMEN‹STAN

GÜRC‹STAN ‹RAN

KANADA KATAR

KAZAK‹STAN KIRGIZ‹STAN

KUVEYT L‹BYA

ÖZBEK‹STAN SUDAN

SUUD‹ ARAB‹STAN TAC‹K‹STAN

YEN‹ ZELANDA YEMEN

UMMAN

Menfle flahadetnamesi, ihracatç› ülkenin ticaret odalar› taraf›ndan onaylan›r.Baz› durumlarda ithalatç› ülkenin iste¤i do¤rultusunda ithalatç› ülkenin ihracatç›ülkedeki konsoloslu¤una tasdik ettirilmesi gibi bir durumla karfl›lafl›labilir.

Menfle flahadetnameleri afla¤›daki bilgileri içerir:

1) Gönderenin ad›, adresi veya ticari unvan› (Bu bilgilerin faturadaki ile ayn›olmas› zorunludur)

2) Al›c›n›n ad›, adresi veya ticari unvan› (Bu bilgilerin faturadaki ile ayn› ol-mas› zorunludur)

3) Nakliyeye iliflkin bilgiler

4) Ürünün ad›

5) Kap adedi, ambalaj cinsi

6) Gerek görülüyorsa ürüne iliflkin gümrük tarife istatistik pozisyon numaras›

7) Akreditifli ihracat kapsam›nda dolduruluyorsa, akreditifin istedi¤i di¤erbilgiler

Menfle flahadetnameleri, ihracatç› veya onun ad›na ifllemleri yürüten kanunitemsilcisi kabul edilen gümrük müflavirlik flirketleri taraf›ndan da düzenlenebilirve ticaret odalar›na onaylatt›r›l›r. Menfle flahadetnameleri, gümrük taraf›ndanonaylanan belgelerden de¤ildir. Bu nedenle ihracat esnas›nda gümrük idaresinemenfle ibraz› zorunlu olmay›p, ticaret odas› tasdi¤inin hemen ard›ndan ihracatç›firmalar di¤er belgelerle birlikte menfle flahadetnamesini ithalatç› firmaya gönde-rebilirler.


Üç nüsha olan ve her bir nüshas›nda A, B, C fleklinde adland›rmalar olanmenfle flahadetnamelerine ticari pratikte zaman zaman ABC Form ad›n›n da ve-rildi¤ine flahit oluruz.

Menfle Kavram› ve Eflyan›n Menfleinin Tespiti

Menfle flahadetnamesi gündeme geldi¤inde genellikle ak›llara mutlaka“menfle” kavram›na iliflkin baz› sorular gelir. Bir ürünün menfleinin neye göre de-¤iflti¤i önemli bir konu olup, hangi durumlarda bir eflyan›n bir ülke menfleli kabuledilece¤i de hukuken düflünülmesi gereken bir konudur.

Dünya Ticaret Örgütü’nün menfle tespit kurallar›yla alakal› kriterleri yay›nla-d›¤›n› ve menfle konusunun dünya üzerinde buna ra¤men halen ülkeler aras›nda-ki en tart›flmal› konular›n bafl›nda gelen bir dava konusu oldu¤unu hat›rlatmak is-teriz.

Bir eflyan›n menfleiyle alakal› konu oldukça genifl ve karmafl›k bir husus ol-makla birlikte burada genel okuyucuyu düflünerek özellikle Türkiye’deki gümrükmevzuat›m›z çerçevesinde menfle konusunu ele al›p pratik bilgiler vermeyi dahauygun buluyoruz.

Gümrük mevzuat›m›za göre karasular› da dahil olmak üzere, tümüyle bir ül-kede elde edilen veya üretilen eflya o ülke menfleli say›l›r. Tümüyle bir ülkede el-de edilen veya üretilen eflya ifadesinden de afla¤›daki durumlar›n anlafl›lmas› ge-rekti¤i s›ralan›r:

a) O ülkede ç›kar›lan madencilik ürünleri

b) O ülkede toplanan bitkisel ürünler

c) O ülkede do¤an ve yetifltirilen canl› hayvanlar

d) O ülkede yetifltirilen canl› hayvanlardan elde edilen ürünler

e) O ülkede tutulan ve avlanan bal›kç›l›k ürünleri

f) O ülkede kay›tl› veya tescilli olup, o ülkenin band›ras›n› tafl›yan araçlar ta-raf›ndan sözkonusu ülkenin karasular› d›fl›ndaki denizlerden ç›kar›lan avürünleri ve di¤er deniz ürünleri

g) Sözkonusu ülkede kay›tl› veya tescilli olan ve ülkenin band›ras›n› tafl›yan,fabrika gemilerde bir üst maddede elde edilen ürünlerin ifllenmesi sonu-cu elde edilen ürünler

h) O ülkenin karasular› d›fl›ndaki denizlerin dibinden ya da deniz dibindekitopra¤›n alt›ndan münhas›r iflletme hakk›na sahip olarak o ülke taraf›n-dan ç›kar›lan ürünler

›) Sadece hammadde elde etmek için o ülkede toplanan imalat ifllemlerin-den veya kullan›m kal›nt›lar›ndan elde edilen at›k ve art›klar

j) Yukar›da s›ralanan eflyadan üretimin herhangi bir aflamas›nda elde edileneflya ile bunlar›n türevlerinden elde edilen eflya.


Eflyan›n baflka bir ülkede de¤ifliklik ve ifllem görmesi veya üretimin birden faz-la ülkede gerçeklefltirilmesi halinde bir ülke menfleli say›labilmesi için, o ülkede ye-ni bir ürün imal edilmesi veya imalat›n önemli bir aflamas›n›n ve ekonomik yön-den gerekli görülen en son esasl› iflçilik ve eylemin o ülkede yap›lmas› gerekir.

Menfle tespitinde özellikle eflyaya uygulanacak ifllemin eflyan›n temel vasf›n›de¤ifltirmesi gerekti¤i gayet aç›kt›r. Örne¤in yabanc› ülke menfleli bir ipli¤in ithaledildikten sonra dokunarak kumafl elde edilmesi, menfle de¤ifltirici bir iflleme fa-aliyeti olarak görülür. Ancak baz› iflleme faaliyetleri vard›r ki bunlar gümrük mev-zuat›na göre eflyan›n menfleini de¤ifltirmek yeterli bir sebep olarak kabul edilmez.Afla¤›da ifllem veya iflçilik dolay›s›yla eflya o ülke menfleli say›lmaz:

a) Nakliye ve depolama s›ras›nda ürünlerin iyi durumda muhafaza edilmesi-ni sa¤lamak için yap›lan havaland›rma, yayma, kurutma, hasar gören par-çalar›n at›lmas› ve benzeri ifllem veya iflçilikler

b) Tozun giderilmesi, kalburlama, ay›klama, s›n›fland›rma, efllefltirme, y›ka-ma, kesme gibi basit ifllem veya iflçilikler

c) Eflyan›n ambalaj›nda ve montaj›nda de¤ifliklik yap›lmas›

d) Eflya veya ambalaj› üzerinde iflaret, etiket ve di¤er tan›t›c› iflaretlerin ko-nulmas›

e) Parça halindeki ürünlerden birlefltirmek suretiyle tam ürün oluflturacakflekilde basit montajlar›n yap›lmas›

f) Yukar›daki s›ralanan ifllemlerin birden fazlas›n›n bir arada yap›lm›fl olma-s› da menfle de¤ifltirmek için yeterli de¤ildir.

Türkiye’de ve genelde bütün dünyada, menfle kavram› gündeme geldi¤indeen çok kar›flt›r›lan konulardan birisi de eflyan›n “serbest dolafl›m statüsü” ile“menfle” kavram› aras›ndaki kavram kargaflas›nda kendisini gösterir.

Yabanc› ülke menfleli bir eflyan›n gümrük vergileri ödenmek suretiyle Türki-ye’ye ithal edilmesi durumunda ithal ürün, serbest dolafl›m statüsü kazan›r. Buürüne A.TR belgesi düzenlemek suretiyle Avrupa Birli¤i üyesi herhangi bir ülkeyeihraç etmek mümkündür. Bu ürün A.TR belgesi ile ilgili ithalatç› ülkeye girerkenbir daha vergilendirilmez, çünkü ürün serbest dolafl›m hakk› kazanm›flt›r. Ancakbu durum, sözkonusu eflyan›n menfleini ilk gelen ülke olmaktan kurtarmaz. Bireflyan›n vergisinin ödenerek ithal edilmesi, eflyaya menfle kazand›rmaz, sadeceserbest dolafl›m hakk› kazand›r›r.

Gümrük mevzuat›m›za göre ithalat ifllemleri esnas›nda gümrü¤e ibraz edilenmenfle flahadetnamelerinin incelenmesi sonucunda belgenin gerçekli¤i veya efl-yan›n gerçek menfleine iliflkin bilgilerin do¤rulu¤u hakk›nda yeterli bir kanaat el-de edilmez ve tereddüt uyan›rsa, belge bu kanaati uyand›ran bütün bilgi ve bel-geler ile birlikte kontrol amac›yla Gümrük Müsteflarl›¤› Gümrükler Genel Müdür-lü¤ü’ne gönderilir. Gümrük Müsteflarl›¤›, menfle flahadetnamesini gönderen ilgi-


li ihracatç› ülkenin gümrük idaresi ile temasa geçerek bir soruflturma ve incelemebafllat›r.

Gümrük mevzuat›m›z hükümlerine göre menfle flahadetnamesi ihracat ve it-halat ifllemlerinde gümrüklere ibraz edilmesi zorunlu olan bir belge de¤ildir. An-cak baz› ülke mallar›na uygulanan vergi indirimi, tarife kontenjan›, kota vb. se-beplerle özellikle ithalat ifllemlerinde gümrük idareleri taraf›ndan menfle flahadet-namesi talep edilir. Ayr›ca d›fl ticaret ifllemleriyle alakal› pratik hayatta özellikle it-hal izinleri konusunda izni vermeye yetkili kurumlar zaman zaman firmalardanürünün menfleini sorgulamak gibi sebeplerle belge isteyebilmektedirler. Bunund›fl›nda, firmalar kendi meraklar›, ürünle ilgili endiflelerinden dolay› özel sebepler-le de menfle flahadetnamesi talep edebilirler.

Türkiye’nin Avrupa Birli¤i ile imzalad›¤› Katma Protokol çerçevesinde olufltu-rulan Gümrük Birli¤i’nin yürürlü¤e girdi¤i 1 Ocak 1996 tarihinden itibaren Avru-pa Birli¤i üyesi ülkeler ile aram›zdaki ihracat-ithalat ifllemlerinde A.TR dolafl›m bel-gesinin yan› s›ra ayr›ca menfle flahadetnamesi doldurulmas›na gerek kalmam›flt›r.Ancak özel sebeplerle istenmesi durumunda düzenlenebilmektedir. (akreditif flar-t› gibi.)

EEUURR..11 DDoollaaflfl››mm BBeellggeessii

Türkiye’nin de üye olmamakla birlikte ikili anlaflma imzalad›¤› EFTA üyesi ül-keler olan ‹sviçre, ‹zlanda, Lichteinstein ve Norveç ile yapt›¤›m›z ihracat ithalat ifl-lemlerinde ve serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z ‹srail vb. di¤er ülkelerle ya-p›lan d›fl ticarette karfl›m›za ç›kan ve t›pk› A.TR dolafl›m belgesinde oldu¤u gibidüzenlendi¤i ürüne ithalat esnas›nda gümrük vergisi muafiyeti imkan› sa¤layanbir belgedir.

Türkiye’nin de taraf oldu¤u EFTA üyesi ülkelerle yürüttü¤ü ticarette karfl›m›-za ç›kan EUR.1 belgesi, ayr›ca afla¤›da s›ralanan serbest ticaret anlaflmas› imzala-d›¤›m›z ülkeler ile yap›lan d›fl ticaret ifllemlerinde de kullan›lmaktad›r:

E.F.T.A. ÜYES‹ ÜLKELER:

‹SV‹ÇRE

‹ZLANDA

LIECHTEINSTEIN

NORVEÇ

SERBEST T‹CARET ANLAfiMASI ‹MZALANAN D‹⁄ER ÜLKELER:

BOSNA HERSEK FAS F‹L‹ST‹N

HIRVAT‹STAN ‹SRA‹L MAKEDONYA

MISIR SUR‹YE TUNUS


Türkiye’den ilgili ülkelere bir ürünün ihracat› esnas›nda ihracatç› firma veyaonun kanuni temsilcisi s›fat›yla ihracat ifllemlerini yürüten gümrük müflavirlik flir-keti taraf›ndan doldurulan ve ticaret odalar›na onaylatt›r›lan bir belgedir. EUR.1belgelerinin ticaret odalar› tasdi¤inden sonra, t›pk› A.TR belgeleri gibi ihracatgümrüklemesi esnas›nda gümrük idareleri taraf›ndan vize edilmesi de gerekmek-tedir.

‹hracat iflleminden sonra yurtd›fl›ndaki ithalatç› firmaya gönderilen EUR.1belgesi, ithalatç› firmalar taraf›ndan ithalat gümrükleme ifllemleri esnas›nda ilgiligümrü¤e verilerek düzenlendi¤i eflyaya normalde ithalatta al›nan gümrük vergi-sinin ödenmemesi imkan›n› sa¤lamaktad›r.

Avrupa Birli¤i’ne 1 May›s 2004 tarihinde yeni üye olan on ülkeden sekizi ileTürkiye’nin geçmiflte imzalad›¤› serbest ticaret anlaflmalar›ndan dolay› bu tarihekadar Türkiye ile ilgili sekiz ülke aras›nda da EUR.1 belgesinin düzenlenmesi sözkonusu idi. Ancak bu tarihten (1 May›s 2004) itibaren afla¤›da isimleri s›ralananbu sekiz ülke ile Türkiye aras›nda Gümrük Birli¤i anlaflmam›z gere¤ince A.TR bel-gesi düzenlenmek suretiyle ticaret yapmaya bafllad›¤›m›z hat›rlatmak isteriz:

� Macaristan

� Polonya

� Slovak Cumhuriyeti

� Çek Cumhuriyeti

� Letonya

� Estonya

� Litvanya

� Slovenya

Ayn› flekilde 1 Ocak 2007 tarihi itibariyle Avrupa Birli¤i’ne yeni üye olan Bul-garistan ve Romanya da eskiden EUR.1 düzenledi¤imiz ülkeler kategorisinde yeralmakla birlikte, art›k A.TR belgesi ile ticaret yapt›¤›m›z ülkeler kategorisinde s›-ralanmaktad›r.

EUR.1 dolafl›m belgesi, hatalar, istenmeyerek yap›lan ihmaller veya özel du-rumlar nedeniyle ihracat esnas›nda düzenlenmemiflse, ihracattan sonra da dü-zenlenebilir. Böyle bir durumda düzenlenen EUR.1 dolafl›m belgesi üzerine “son-radan verilmifltir” flerhi düflülür.

EUR.1 dolafl›m belgesinin çal›nmas›, kaybolmas› veya hasar görmesi halindede ihracatç› belgeyi düzenleyen veya onaylayan ilgili kuruma müracaat ederekelindeki ihracat belgelerine istinaden yeni bir nüsha tanzim ettirebilir. Bu flekildedüzenlenen EUR.1 üzerine de “ikinci nüshad›r” ibaresi yaz›l›r.

EUR.1 dolafl›m belgelerinin doldurulmas›nda afla¤›daki hususlara dikkat et-mek gerekir:


� Dolafl›m belgeleri daktilo veya el yaz›s› ile doldurulur.

� El yaz›s› ile dolduruldu¤u zaman mürekkepli kalem ve büyük matbaaharfleri kullan›lmal›d›r.

� Belge üzerinde silinti ve ilaveler bulunmamal›; düzeltmeler yanl›fllar›nüzeri çizilmek ve do¤rusu yaz›lmak suretiyle yap›lmal›d›r. Bütün düzelt-melerin belgeyi düzenleyen taraf›ndan kaflelenmesi, imzalanmas› vegümrük idaresi taraf›ndan da tasdik edilmesi zorunludur.

� Düzenlenen belgede belirtilen her maddeye bir s›ra numaras› verilir veson kayd›n hemen alt›na sonradan ilave yap›lmamas›n› sa¤lamak üzereyatay bir çizgi çekilerek doldurulmayan k›s›mlar çapraz bir çizgiyle iptaledilir.

� Dolafl›m belgelerinde kay›tl› eflyan›n tan›nmas›na olanak verecek yeterlikesinlikte ve ticari deyimleri ile hiçbir tereddüte yer vermeyecek aç›kl›k-ta cins, nevi, nitelik ve miktar olarak ayr›nt›l› bir biçimde beyan edilme-si zorunludur. Bu gere¤i yerine getirmeyen ihracatç›lar›n düzenledikleribelge, gümrük idaresince vize edilmez.

� ‹hracatç›lar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanunitemsilcileri, dolafl›m belgesinde kay›tl› eflyan›n, Türkiye menfleli oldu¤u-na veya Türkiye’de serbest dolafl›mda bulundu¤una dair tevsik edicitüm bilgi ve belgeleri de dolafl›m belgesi ile birlikte Odalara vermekle yü-kümlüdür.

‹hracatç›lar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni temsilci-leri, yani gümrük müflavirleri taraf›ndan EUR.1 belgesi, doldurulduktan sonra ilgi-li odaya tasdik ettirilmek üzere verilir. Oda tasdi¤inin ard›ndan EUR.1 belgeleri,ihracat gümrüklemesi esnas›nda gümrük idarelerine vize edilmek üzere beyanna-me ile birlikte sunulur.

Gümrük idareleri, vize edilmek üzere ihracatç›lar taraf›ndan ibraz olunan do-lafl›m belgesinin do¤rulu¤unu kontrol eder ve gerek görürse dolafl›m belgesindekay›tl› eflyan›n muayenesini yapar. Gümrük idareleri bu kontrol esnas›nda flu ifl-lemleri yapmaya yetkilidir:

a) Dolafl›m belgelerinin ilgili yönetmeliklere uygun olup olmad›¤›n› inceler.

b) ‹hraç konusu eflyan›n cins, nevi, nitelik ve miktar itibariyle dolafl›m belge-sindeki kay›tlara uygun olup olmad›¤›n› tespit eder.

c) ‹hraç konusu eflyan›n Türkiye’de serbest dolafl›m durumunda bulunupbulunmad›¤›n› belirlemeye çal›fl›r.

d) Eflyaya ait ihraç belgeleri yan›nda nakliyeciler taraf›ndan verilen konfli-mento, manifesto veya yük belgelerini de inceleyerek gerekli karfl›laflt›r-malar› yapar.


e) ‹hraç konusu eflyay› Gümrük Yönetmeli¤i esaslar›na göre muayene eder.

Gümrük vizesine ayr›lm›fl olan bölümün do¤ru ve eksiksiz olarak doldurulma-s› flartt›r. Yanl›fl veya eksik olarak yap›lan vize ifllemi belgeyi geçersiz k›lar ve son-radan kontrol sebeplerinden birini oluflturur. Gümrük idareleri vizeye ayr›lm›flolan bölüme gümrük beyannamesinin tarih ve say›s› ile gümrük idaresinin ad›n›kaydederek idarenin okunabilir damgas›n› basar. Belge üzerine vize ifllemini ya-pan gümrük görevlisinin ad›, soyad›, sicil numaras› yaz›larak tarih ve imza atmaksuretiyle vize ifllemi tamamlan›r.

Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda yer alsalar da, demir çelik ve tar›m ürün-leri sektörlerine özel olarak yap›lan baz› uluslar aras› anlaflmalar çerçevesinde Av-rupa Birli¤i üyesi ülkeler ile Türkiye aras›nda EUR.1 düzenlendi¤ine de flahit olu-nabilir; okurlar›m›za bu durumun ürün ve sektöre özel durumlar oldu¤unun bilin-ci içerisinde olmalar›n› ve tereddüt durumunda gümrük müflavirlik flirketimiz iletemasa geçmelerinin daha sa¤l›kl› bir yol olaca¤›n› öneririz.

UULLUUSSLLAARRAARRAASSII TT‹‹CCAARREETTTTEE KKUULLLLAANNIILLAANN DD‹‹⁄⁄EERR BBEELLGGEELLEERR

ÇÇeekkii LLiisstteessii ((PPaacckkiinngg LLiisstt))

‹hracat esnas›nda yüklenen malla alakal› hangi kapta hangi maldan ne ka-dar oldu¤una ve kaplar›n ambalaj cinsi ve a¤›rl›¤›na iliflkin bilgilerin dökümler ha-linde yaz›ld›¤› belgeye çeki listesi (packing list veya packing and weight list) ad›verilir.

Çeki listesi, tafl›ma ve depolama ifllemleri, gümrükleme operasyonlar› esna-s›nda tek tek aç›l›p say›lamayacak cinsteki mallar için büyük kolayl›k sa¤layan birbelgedir.

Çeki listelerinin üç temel fayday› sa¤lad›¤› söylenebilir:

1) ‹hraç mallar›n›n ambalaj da¤›l›m›yla ilgili aç›klay›c› net bilgiler verir.

2) Nakliyeciye yükleme yaparken kolayl›k sa¤lar.

3) Gümrükleme esnas›nda ifllemleri kolaylaflt›r›r.

Gümrük mevzuat›na göre çeki listesi flöyle tan›mlan›r: “Çeki listesi, bir fatu-ra kapsam› eflyan›n çeflitli cins ve nevide ve çeflitli a¤›rl›ktaki kaplara konulmas›halinde, her kapta ne miktar eflya bulundu¤unu göstermek amac›yla düzenlenenbir belgedir.”

A¤›rl›klar› üzerinden vergiye tabi eflyaya iliflkin çeki listesinin beyan edilen efl-yan›n, tarife cetvelinde gösterilen vergiye esas olan, daral› ve net a¤›rl›k, adet,bafl ve hacim gibi ölçüler üzerinden haz›rlanmas› gerekir.


EEkkssppeerrttiizz RRaappoorruu ((EExxppeerrttiissee RReeppoorrtt))

‹hracat ve ithalat ifllemlerinde baz› durumlarda mevzuattan kaynakl› sebep-lerle, baz› durumlarda da firmalar›n özel isteklerinden dolay› ihracat-ithalat ifllemi-ne konu olan eflyan›n analizinin yap›lmas› ve bir eksper kontrolünden geçirilmesizorunlulu¤u gündeme gelebilir. Böyle bir durumda düzenlenen belgeye eksper-tiz raporu ad› verilir.

Örne¤in, Türkiye’den yurtd›fl›na hal› ihracat›nda mutlaka ekspertiz raporuhaz›rlat›lmas› yasal bir zorunluluk arzetmektedir. Ayr›ca mevzuat gere¤ince, he-diyelik eflya ve lületafl› veya lületafl›ndan mamul ürünlerin ihracat›nda da eksper-tiz raporu flart› aranmaktad›r.

Ekspertiz raporunun ayr›ca mahrece iade ifllemlerinde, tamir amaçl› yurtd›fl›-na eflya gönderimlerinde, dahilde iflleme rejimi kapsam›nda baz› eflyalar›n ithal-ihraç süreçlerinde de karfl›m›za ç›kan bir belge oldu¤unu görürüz.

GGöözzeettiimm BBeellggeessii ((IInnssppeeccttiioonn CCeerrttiiffiiccaattee))

‹thalatç› firma olarak yurtd›fl›ndan gelen mallar›n gerçekten istenen mal olupolmad›¤›na iliflkin ihracatç› ülkeden mallar yüklenirken uluslararas› gözetim flirket-leri taraf›ndan yap›lan gözetim sonucu verilen belgeye gözetim belgesi (inspecti-on certificate) ad› verilir.

Gözetim, uluslararas› ticarete konu olan bir eflyan›n al›c›ya tesliminin, malal›m-sat›m sözleflmesinde öngörülen flartlara uygunlu¤unun tespit ettirilmesi ola-y›d›r. Gözetim, uygulamada en yayg›n olarak, flu hususlarda yapt›r›lmaktad›r:

� miktar

� teslim zaman›

� kalite

� ambalajlama

� tafl›ma türü

� etiketleme

� yükleme

Gözetim iflleriyle u¤raflan gözetim flirketleri ise, uluslararas› ticari kurallar›nbir gere¤i ve piyasa koflullar›n›n bir zorunlulu¤undan dolay›, mevzuat, sat›fl söz-leflmesi veya akreditiflerde belirtilen mecburiyetlerden kaynakl› olarak gözetim ifl-lemlerini yapan ba¤›ms›z arac› kurulufllard›r. Gözetim flirketleri, kalite kontrol vetart› ifllemleri yapan, istenen ilgili sertifikalar› düzenleyen ve durumu raporlayankurulufllar olarak uluslararas› ticarette yer alan önemli arac› flirketlerdir.

Türkiye’de de gözetim flirketleri, belli yasalar›n kontrolü alt›nda çal›flan ve D›flTicaret Müsteflarl›¤› D›fl Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlü¤ü’nden izin al›-narak kurulabilen flirketler olarak faaliyette bulunabilirler.


Gözetim olgusu, genellikle ithalatç›lar gözüyle bak›ld›¤›nda ithalatç›lar›n iste-dikleri kalitede mallar›n yüklenmesini temin eden bir sistem olarak alg›lan›r. Bu al-g›lay›fl do¤ru olmakla birlikte gözetim olgusu asl›nda çift tarafl› bir kontrol siste-mi olarak görülebilir; yani gözetim, ihracatç›lara da fayda sa¤layan bir olayd›r.

‹hraç mal›n›n gerekli standartlara ve flartlara uygun olmad›¤›n›n daha ç›k›fltave yükleme esnas›nda tespit edilmesi, ilerde mal yüklenip ithalatç› ülkeye vard›k-tan sonra tespit edilerek ithalatç›s› taraf›ndan kabul edilmemesi durumuna göreihracatç›y› koruyan bir sistem olarak düflünülmelidir. Gözetim olay›, ayr›ca, ithalat-ç›n›n ödememe riski durumunda ilerde yapaca¤› herhangi itirazda mal kalitesinibahane olarak ileri sürememesine imkan sa¤layan bir sistem olarak alg›lanabilir.

Gözetim sayesinde, ba¤›ms›z bir flirketten mal›n kalitesiyle ilgili bir belge al›n-m›fl olmas›, ihracatç› firman›n pazarlama aç›s›ndan bir prestij alg›lamas›na da se-bep olabilecek nitelikte bir olgu olarak de¤erlendirilebilir.

Uluslararas› ticari anlaflmalarda gözetim flart› belirlendi¤i takdirde, gözetimflirketlerine ödenecek masraf›n hangi tarafa ait olaca¤›na da bafltan karar vermekgerekti¤ini hat›rlatmak isteriz.

SSaa¤¤ll››kk SSeerrttiiffiikkaass›› ((HHeeaalltthh CCeerrttiiffiiccaattee))

Bitkisel ve hayvansal ürünlerin ihracat ve ithalat ifllemlerinde karfl›m›za ç›kan,kimi zaman yasal bir zorunluluk olarak kimi zaman da taraflar›n özel istekleri do¤-rultusunda haz›rlat›lan bir belgedir.

Sa¤l›k sertifikalar›, ürünün türüne, bitkisel veya hayvansal olup olmamas›nave ilgili ülkelerdeki mevzuatlar gere¤ince her bir ürün için ilgili yetkilendirilmifl ku-rulufl taraf›ndan düzenlenir.

Türkiye’de özellikle baz› ürünlerin ihracat›nda ve ithalat›nda sa¤l›k kontrolle-ri yap›lmad›¤›nda ve bu belge al›nmad›¤› takdirde ürünün gümrüklemesine izinverilmemektedir. D›fl ticaret ile ilgili firmalar›m›z›n hangi ürün grubuyla ilgileniyor-lar ise gümrükleme flirketleri arac›l›¤›yla ürünün ihracat›nda ve ithalat›nda böylebir izin ve belge gerekli olup olmad›¤›n› ö¤renmeden harekete geçmemelerinitavsiye ederiz.

Bitki ve bitkisel ürün ihracat›nda, ürünlerin hastal›k ve zararl› maddelerdenar›nm›fl oldu¤unu gösteren “bitki sa¤l›k sertifikas›” (phytosanitary certificate), Ta-r›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›, Tar›m ‹l Müdürlükleri Bitki Koruma fiubeleri’nden al›n-maktad›r.

Canl› hayvan, hayvansal maddeler ve deniz ürünleri ihracat›nda ise uygula-mada yedi farkl› sa¤l›k sertifikas› olup, her birinin al›nabilece¤i yetkili kurulufl daayn› olup, Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› Tar›m ‹l Müdürlükleri’dir.


HHeellaall BBeellggeessii ((HHaallaall CCeerrttiiffiiccaattee))

‹slam ülkelerine yap›lacak olan et ihracat›nda karfl›m›za ç›kan ve ilgili etlerinelde edildi¤i hayvanlar›n kesiminin ‹slami kurallara uygun olarak gerçeklefltirildi¤i-ni ispat etmeye yarayan bir belgedir.

Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤›’na ba¤l› müftülükler taraf›ndan verilen Helal Belge-si, yurtd›fl›ndaki ithalatç›lar için gümrükleme esnas›nda gerekli oldu¤undan dola-y› ihracat esnas›nda haz›rlay›p gönderilmesi gerekmektedir.

KKooflfleerr BBeellggeessii ((KKoosshheerr CCeerrttiiffiiccaattee))

Türkiye’den ‹srail’e yap›lacak g›da ürünleri ihracat›nda karfl›m›za ç›kan birbelgedir.

‹hracat› yap›lacak g›da ürünlerinin Musevi inançlar›na uygunlu¤unu ispat et-meye yarayan bu belge, hahambafl›l›k kurumu taraf›ndan verilmektedir.

BBoorrssaa TTeesscciill BBeeyyaannnnaammeessii

Türkiye’de tar›m ürünleri ihracat›nda karfl›m›za ç›kan borsa tescil beyanname-si, ticaret borsalar›n›n kotasyon listeleri kapsam›na giren tar›m ürünleri için düzen-lenen ve ihracat esnas›nda gümrüklerimiz taraf›ndan zorunlu tutulan bir belgedir.

Borsa tescil beyannameleri asl›nda üreticileri korumak ve ayn› zamanda ver-gi kaçaklar›n› önlemek amac›yla istenen bir belgedir. Nitekim bu belgeyi alabil-mek için müracaat an›nda stopaj›n yat›r›ld›¤›na dair makbuz ile al›m faturas› ve-ya müstahsil makbuzu verilmesi flart› aranmaktad›r ki bu da sebebi ortaya koy-mas› aç›s›ndan önemlidir.

KKoonnttrrooll BBeellggeessii ((CCeerrttiiffiiccaattee ooff IInnssppeeccttiioonn))

Türkiye’den yurtd›fl›na yap›lacak ihracatta D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan“D›fl Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeli¤i” çerçevesin-de tespit edilen meyve, sebze, bitkisel ya¤lar gibi a¤›rl›kl› tar›m ve hayvanc›l›kürünlerinde istenen ve olmad›¤›nda gümrükten ihracat›n mümkün olamayaca¤›yasal olarak zorunlu belgelerden biridir.

Kontrol belgesi, ilgili ihraç ürününün belirlenen teknik standartlara uygunlu¤u-nun incelenmesi sonucunda, konuyla ilgili yetkilendirilmifl kurum olan D›fl TicaretteStandardizasyon Denetmenleri Grup Baflkanl›¤› taraf›ndan düzenlenmektedir.

Kontrol belgesinin ürün ihracat› esnas›nda ihracat yap›lacak gümrük idaresi-ne sunulmas› zorunludur.

Kontrol belgesinin ithalat ifllemlerinde de karfl›m›za ç›kan bir belge oldu¤u-nu, baz› ürünlerin ‹thalat Mevzuat› gere¤ince ithalat› esnas›nda ilgili kurumlardankontrol belgesi gerektirdi¤ini hat›rlatmak isteriz. Bu konuyla ilgili detayl› bilgi içinkitab›n ithalat bölümüne bak›labilece¤i gibi, hangi ürünün ithalinde hangi merci-


den izin ve kontrol belgesi benzeri bir evrak gerekti¤ine iliflkin en ayd›nlat›c› bilgi-yi alabilmek amac›yla gümrük müflavirlik flirketiniz ile temasa geçmenizi öneririz.

AATTAA KKaarrnneessii

Bir eflyan›n, gümrük vergisi ve KDV muafiyeti kapsam›nda geçici ithaline im-kan sa¤layan uluslar aras› bir gümrük belgesidir. ATA ifadesi Frans›zca ve ‹ngiliz-ce ‘Admission Temporaire / Temporary Admission’ kelimelerinin k›salt›lm›fl halidir.

ATA Karnesi, tekrar yurtd›fl› edilmek üzere getirilen ticari numuneler, profes-yonel ekipmanlar, fuarlarda sergilenecek eflyalar için tanzim edilir. Bozulabilir vetüketilebilir eflyalar için ATA Karnesi düzenlenemez.

ATA Karneleri, Türkiye’de Sanayi ve Ticaret Odalar› Birli¤i veya Ticaret Oda-lar› taraf›ndan tanzim edilir. ATA Karneli bir eflyan›n geçici ç›k›fl› için Ticaret Oda-s›’na yap›lan müracaatta, mal›n gidece¤i ülkeye vergisiz girebilmesi ve yurda ge-ri getirilmesini teminen belli bir oranda teminat yat›r›lmaktad›r. Mal›n gidece¤iher ülke için biri girifl di¤eri ç›k›fl gümrü¤ünde kullan›lmak üzere ikifler sayfa ola-rak düzenlenir; ayr›ca ülkeden ç›k›fl ve girifli için de ayr› sayfalar mevcuttur.

ATA Karnesi kapsam›ndaki eflyaya iliflkin liste, karnenin birinci sayfas›n›n ar-kas›nda belirtilir.

Fuar, sergi vb yerlerde sergilenmek amac›yla ATA Karnesi kapsam›nda geti-rilen eflyan›n Türkiye’ye geçici ithalat›n›n gümrükte yap›lmas› esnas›nda, fuar fir-malar›ndan yaz› ve fatura gümrük idareleri taraf›ndan talep edilen belgeler ara-s›ndad›r. Gümrükleme esnas›nda eflyan›n yurt içinde kalmas› için gümrük idarele-ri taraf›ndan verilen süre ATA Karnesi üzerine ifllenir. Belirtilen süre içerisinde efl-yan›n cins, nevi ve niteli¤inde hiçbir de¤ifliklik yap›lmadan ATA Karnesinin orijina-li ile birlikte eflyan›n yurtd›fl› edilmesi zorunludur. Belirtilen süreler içerisinde ATAKarnesi kapsam› eflyan›n yurtd›fl› edilmemesi durumunda, gümrük mevzuat›n›ngeçici ithalata iliflkin hükümleri çerçevesinde cezai müeyyide uygulanaca¤›n› ha-t›rlatmak isteriz.

ATA Karnesi bir eflyan›n ATA Karne Sözleflmesi’ne taraf bütün ülkeler aras›n-da dolaflabilmesine imkan sa¤layan bir belge oldu¤u için baz› durumlarda eflyan›nilk ç›kt›¤› yerden de¤il de farkl› bir ülkeden Türkiye’ye gelmesi durumunda, ATAKarnesi’nin üzerinde ‘al›c›’ bölümünde Türkiye’deki ithalatç› firman›n ad›n›n yaz-m›yor olmas› gümrüklerde zaman zaman sorun olabilmektedir. Böyle bir durum-da ya eflyan›n konflimentosunda ATA Karnesi’nin numaras›na at›f olmas› gerekti-¤ini ya da yurtd›fl›ndan bir yaz›n›n gümrüklerce talep edildi¤ini bilmenizi isteriz.

ÖNEML‹ HATIRLATMA: Her ülkenin yerel mevzuatlar› gere¤ince yurtd›fl›n-dan gelen mallarda farkl› baz› belgeler de istenebilmektedir; bu nedenle hangi ül-kedeki müflterimiz ile muhatap oluyor isek müflterimiz olan ithalatç› firma ile gö-rüflerek bu yönde ek bir belge istenip istenmedi¤i konusuna aç›kl›k getirilmesin-de de fayda oldu¤unu hat›rlatmak isteriz.


TÜRK‹YE’DE ‹HRACAT MEVZUATININ ESASLARI VE ‹HRACAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹

TÜRK‹YE’DE

‹HRACAT MEVZUATININ

ESASLARI VE

‹HRACAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹

‹K‹NC‹ BÖLÜM

‹‹KK‹‹NNCC‹‹ BBÖÖLLÜÜMM

TTÜÜRRKK‹‹YYEE’’DDEE ‹‹HHRRAACCAATT MMEEVVZZUUAATTIINNIINN EESSAASSLLAARRIIVVEE

‹‹HHRRAACCAATT ‹‹fifi AAKKIIfifi SSÜÜRREEÇÇLLEERR‹‹

Türkiye’de ihracat ifllemlerinde ve genelde d›fl ticaret prosedürlerindeki ko-layl›klar, son yirmi y›l›n liberalleflme e¤ilimiyle paralel seyrediyor. ‹hracata dayal›ekonomi politikalar›n›n bafllad›¤› seksenli y›llarla birlikte ihracat ifllemlerinde birrahatlama dikkati çekiyor.

Genelde d›fl ticarete hakim olan korumac› model, seksenlerden önce ihracatifllemlerinde de görece zorluklar› beraberinde getiriyordu. Her mal›n ihracat›n›nyap›lmas›n›n mümkün olmamas› gibi, her firma da ihracata bugünkü kadar kolayyönelemiyordu. Kambiyo mevzuat›n›n afl›r› korumac› bask›s› ve döviz hareketinindevlet kontrolünde olmas› gibi para hareketinin de liberal bir seyir izlememesi, ih-racat›n ve genelde d›fl ticaretin zor bir ifllemler bütünü olarak alg›lanmas›na se-bep oluyordu.

Seksenli y›llarla birlikte d›fl ticaretin liberal bir ekonomik atmosfer içinde yeralmas›ndan dolay›, ihracat ifllemlerinde bürokrasi k›smen azald› ve prosedürlerkolaylaflt›. Devlet eliyle ihracat›n ve ihracatç›n›n desteklenmesi, ülkede bir ihracatseferberli¤inin bafllamas›, ifllemlerin basitleflmesine sebep oldu.

‹hracat ifllemlerindeki seksenlerde bafllayan kolaylaflma e¤ilimi, Türkiye’ninGümrük Birli¤i’ne girdi¤i 1 Ocak 1996 tarihiyle birlikte daha da büyük bir ivmekazand›. Örne¤in, bu tarihten önce ihracat yapabilmek için “ihracatç› belgesi”flart› aran›rken, bu tarihten itibaren yap›lan de¤ifliklikler çerçevesinde tacir s›fat›-n› kazanm›fl herkesin iç pazar ticareti kadar, yurtd›fl› al›m-sat›m da yapabilmesineimkan sa¤land›. ‹hracat, ticari faaliyetin do¤al bir parças›, bir uzant›s› olarak ka-bul edildi ki mevzuattaki bu de¤ifliklik, önemli bir zihniyet de¤ifliminin iflareti idi.

‹hracata yönelik hukuki alandaki bu zihniyet de¤iflimi, bürokrasi kademelerin-de ve genelde toplumun bütün kesimlerinde de yank›s›n› bulmakta gecikmedi.Seksenlerin bafl›nda 1 milyar dolar seviyelerinde olan ihracat hacminin, son y›llar-da 80-90 milyar dolar seviyelerine gelmifl olmas›nda, pek çok faktörün yan› s›rabu zihniyet de¤ifliminin ve ihracat prosedürlerinin kolaylaflmas›n›n büyük etkisi ol-du¤u inkar edilemez.

‹hracat ifliyle u¤raflan veya u¤raflmak isteyen ve bu kitab› eline al›p ihracat


prosedürlerini ö¤renmek arzusunda olan okuyucunun da öncelikle zihnindeki es-kiden kalma d›fl ticarete yönelik bak›fl aç›s›n› de¤ifltirmesini ve kal›plar›n› k›rmas›n›rica ediyoruz.

Güncel ihracat mevzuat› çerçevesinde ihrac› yasak mallar›n oldukça s›n›rl› ol-du¤unu, ihracatç› olabilmek için tacir s›fat›n› kazanm›fl olman›n yeterli oldu¤unuve ek bir flarta gerek olmad›¤›n›, ihracat ifllemlerinin, kullan›lan belgelerin, ifl ak›fl-lar›n›n ve kambiyo ifllemlerinin oldukça basit bir ifllem ak›fl›na sahip oldu¤unuözetle vurgulamak isteriz. ‹hracat›n ülke ekonomisi ve gelece¤i için tafl›d›¤› öne-min gün geçtikçe daha iyi anlafl›l›yor olmas› da bu gerçe¤e eklenince, ihracat›noperasyonel süreçlerinin yeni bafllayanlar için gözde büyütülmemesi gerekti¤inihat›rlatmakta fayda vard›r.

Elbette ki ihracat ifllemlerinde uluslararas› ve yerli mevzuattan kaynakl› dik-kat edilmesi gerekli kurallar mevcuttur; bir hukuk devleti içinde bu kurallar›n va-rolmas› da zorunludur. ‹flte bu çal›flma da sözkonusu kurallar›, hukuki dilden ar›n-d›rarak, pratik yans›malar› ve uygulama boyutuyla örneklendirerek aktarmaya ça-l›flmaktad›r.

Türkiye’nin 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birli¤i’ne girmesi ile birlikte ge-nelde d›fl ticaret alan›nda oldu¤u gibi ihracat alan›nda da mevzuat de¤iflikli¤inegitti¤ini hat›rlatmak isteriz. Türkiye’de ihracat›n geliflimi aç›s›ndan oldu¤u kadar,prosedürleri belirleyen mevzuat aç›s›ndan da önemli bir dönüm noktas› olanGümrük Birli¤i süreciyle birlikte Türkiye’de yeni bir ‹hracat Rejim Karar› ve ‹hracatYönetmeli¤i yürürlü¤e girmifltir.

‹hracat Rejim Karar› ve ‹hracat Yönetmeli¤i çerçevesinde, ihracat›n ve ihra-catç›n›n tan›mlan›fl›, ihracat›n ülkelere, ihracat çeflitlerine ve ürünlere göre tabi ol-du¤u kurallar›n aç›klanmas› büyük önem tafl›maktad›r. Ayr›ca ‹hracat Yönetmeli-¤i’ndeki ihracat tan›m›na göre ihraç mal›n›n yurtd›fl›na ç›kmas› ihracat yapmakiçin yeterli olmay›p ihraç mal›n›n bedelinin de ülkeye getirilmesi gerekti¤i için ih-racatç›lar›m›z›n kambiyo sorumlulu¤u pefli s›ra gündeme gelmektedir. Dolay›s›ylabu bölümde de ayn› mant›k s›ras›na göre konular ele al›nacak ve ihracat›n tan›m-lan›fl›n›n ard›ndan, ihracat ifl ak›fllar›, türlere, ülkelere ve ürünlere göre tan›t›lma-ya çal›fl›l›p kambiyo sorumlulu¤unun esaslar›yla konu toparlanacakt›r. Ancakkambiyo ile ilgili daha detayl› bilgi için kitab›n ilgili bölümüne bak›lmas›nda faydavard›r.


‹‹HHRRAACCAATT VVEE ‹‹HHRRAACCAATTÇÇII KKAAVVRRAAMMLLAARRII

‹‹HHRRAACCAATTIINN TTAANNIIMMII VVEE ‹‹HHRRAACCAATT ÇÇEEfifi‹‹TTLLEERR‹‹

‹hracat Yönetmeli¤i’ne göre ihracat, bir mal›n veya de¤erin yürürlükteki ih-racat mevzuat› ile gümrük mevzuat›na uygun flekilde fiili ihracat›n›n yap›lmas› vekambiyo mevzuat›na göre bedelinin yurda getirilmesi veya D›fl Ticaret Müsteflar-l›¤› taraf›ndan ihracat olarak kabul edilen di¤er mal teslimleri olarak tan›mlan›r.

‹hracat, resmi tan›mda da görüldü¤ü gibi, bir mal›n ve hizmetin yurtd›fl›na ç›-kar›lmas› ve bedelinin de ülkeye getirilmesi olarak ifade edilebilir.

Tan›mdaki fiili ihracattan ise flunu anlamak gerekir: ihraç konusu mal›n güm-rük mevzuat hükümleri çerçevesinde muayenesinin yap›l›p tafl›ta yüklenmesini,bir yerden veya muhtelif yerlerden bir defada veya k›s›m k›s›m gelmekte olandökme ve di¤er eflyada yüklemenin tamamlanmas› veya gümrük mevzuat›nca fii-li ihracat olarak kabul edilen di¤er yurtd›fl› ç›k›fllard›r.

Bir eflyan›n ihracat›n›n yap›lm›fl olarak kabul edilebilmesi, o eflyan›n gümrükmevzuat›na göre gümrüklemesinin yap›lm›fl yani fiili ihracat›n›n tamamlanm›fl ol-mas› gerekir. Ancak bir iç gümrükten gümrüklenen eflyan›n ayn› zamanda ülkeyico¤rafi ve siyasi s›n›rlar itibariyle de terk etmesi gerekir ki bu duruma intaç (ç›k›fl)ad› verilir.

Örne¤in, Halkal› gümrü¤ünden fiili ihracat› gerçeklefltirilerek gümrüklenen birihraç eflyas›n›n ihracat›n›n tamamlanm›fl kabul edilebilmesi için mutlaka Kap›kule,‹psala vb. s›n›r kap›lar›ndan birinden ülkeyi terk etmesi esast›r. Halkal› gümrü¤ün-de yap›lan iflleme fiili ihracat, Kap›kule gibi bir s›n›r gümrü¤ünden ç›k›fla ise intaçad› verilir. Muhasebe aç›s›ndan ve ihracatta kdv iadeleri noktas›nda intaç olay›n›nbüyük önemi oldu¤unu hat›rlatmak isteriz. Ayr›ca fiili ihracat› yap›lan ancak intac›gerçekleflmemifl bir eflyan›n ihracat olarak de¤erlendirilemeyece¤ini ve hatta Ka-çakç›l›kla Mücadele Kanunu hükümlerine tabi olaca¤›n› unutmamak gerekir.

‹hracat›n tan›mlan›fl›nda dikkat edilmesi gereken bir di¤er husus ise ihraca-t›n sadece mal hareketiyle ilgili de¤il, hizmet sat›fllar›n› da içeriyor olmas›d›r. Yurt-d›fl›na mal kadar, hizmet sat›mlar› da ihracat olarak de¤erlendirilmektedir.

‹hracat tan›m›ndan anlafl›laca¤› gibi, bir mal veya hizmetin ihracat olarak ka-bul edilebilmesi, sadece mal veya hizmetin yurtd›fl›na ç›kmas›yla de¤il, bedelininülkeye gelmesiyle tamamlanm›fl olacakt›r. ‹hracat ifl ak›fllar›nda bu noktada kam-biyo sorumlulu¤u gündeme gelmektedir. Yani ihracatç› firmalar›m›z, yurtd›fl›na


satt›klar› mallar›n bedellerini kambiyo mevzuat hükümleri çerçevesinde ülkeye ge-tirmek zorundad›rlar. Bu sorumlulu¤un detaylar›n› kitab›n kambiyo ile ilgili bö-lümlerinde bulabilirsiniz.

‹hracat Yönetmeli¤i, ihracat› tan›mlarken farkl› baz› ihracat türlerinden desözetmektedir ve bunlarla ilgili ayr› birer tebli¤ yay›nlanaca¤›n› vurgulayarak sa-dece tan›mlamakla yetinmekte ve bu ihracat türlerine yönelik sorumluluklar› ve iflak›fllar›n›n detay›na girmemektedir. Biz de okuyucular›n bütünsel bak›fl› kaç›rma-malar› için bu türleri burada sadece tan›mlamakla yetinip ifl ak›fl detaylar›n› birsonraki bölüme b›rak›yoruz.

MMeevvzzuuaatt››nn TTaann››mmllaadd››¤¤›› ‹‹hhrraaccaatt ÇÇeeflfliittlleerrii

Bu ihracat türlerinde ihracat› yapmadan önce bir yerlere haber vermek veyaizin almak gerekir. Normal ihracat prosedürünün d›fl›nda seyreden ve özellik ar-zeden bu ihracatlar için belli izinlerin al›nmamas› veya haber verilmemifl olmas›,baflta ihracatç›lar›m›z›n bafl›n› a¤r›taca¤› için bilinçli olmakta fayda vard›r. Mev-zuata göre afla¤›daki ihracatlar özelli¤i olan ihracat olarak tan›mlan›r:

a) Bedelsiz ‹hracat: Bedeli Yürürlükteki kambiyo mevzuat› çerçevesinde yur-da getirilmesi gerekli olmaks›z›n yurtd›fl›na kesin olarak mal ç›kar›lmas›durumuna verilen isimdir.

b) Konsinye ‹hracat: Kesin sat›fl› daha sonra yap›lmak üzere d›fl al›c›lara, ko-misyonculara, ihracatç›n›n yurt d›fl›ndaki flube veya temsilciliklerine malgönderilmesi fleklindeki ihracatt›r.

c) Kredili ‹hracat: ‹ki ve çok tarafl› kredi anlaflmalar› d›fl›nda kalmak kayd›y-la, ihracat bedelinin kambiyo mevzuat›nda öngörülen süreleri aflacak fle-kilde yurda getirilmesine imkan tan›yan ihracat fleklidir.

d) Transit Ticaret Yoluyla ‹hracat: Al›fl ve sat›fl bedelleri aras›nda lehte farkesas olmak üzere, mallar›n transit olarak veya do¤rudan do¤ruya bir ül-keden baflka bir ülkeye sat›lmas›n› ifade eder.

e) Takas: ‹ki ülke aras›nda olmak üzere, ihraç veya ithal edilen mal, hizmet ve-ya teknoloji transferi bedelinin k›smen veya tamamen mal, hizmet, tekno-loji transferi veya k›smen döviz ile karfl›lanmas› fleklinde yap›lan ticarettir.

f) Ba¤l› Muamele: ‹kiden fazla taraf aras›nda yap›lan takas ifllemine verilenisimdir.

g) Dolayl› Offset: Özellikle savunma, havac›l›k ve yüksek teknoloji alanlar›n-da gerçeklefltirilen projeler ve kamu kurum ve kurulufllar›n›n açacaklar›her türlü uluslararas› ihale ile özel flirketlerin yapacaklar› büyük çapl› d›flal›mlarda ülkemiz s›nai ve ticari kapasitesini, projeyle do¤rudan ilgisi ol-mayan alanlarda gerçeklefltirilecek ihracat yoluyla art›rmak üzere yaban-c› firma ya da kurulufllar›n taahhüdünü kapsayan bir anlaflma çeflididir.


h) Ticari Kiralama Yoluyla ‹hracat: Mallar›n bir bedel karfl›l›¤›nda, belirli birsüre kullan›lmak üzere geçici olarak yurt d›fl›na ç›kar›lmas›n› ifade eder.

‹‹HHRRAACCAATTÇÇII KKAAVVRRAAMMII VVEE ‹‹HHRRAACCAATTÇÇII OOLLAABB‹‹LLMMEE KKOOfifiUULLLLAARRII

‹hracatç›, ‹hracat Yönetmeli¤i hükümlerine göre, ihraç edece¤i mala göre il-gili ihracatç› birli¤ine üye olan, gerçek usulde vergiye tabi gerçek veya tüzel kiflitacirler ile Esnaf ve Sanatkarlar odalar›na kay›tl› olup üretim faaliyetiyle ifltigaleden esnaf ve sanatkarlar ile joint-venture ve konsorsiyumlar› olarak tan›mlan›r.

‹hracatç› olmak için herhangi bir belge veya izin sertifikas›na ihtiyaç yoktur.Türkiye’nin 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birli¤i’ne girifli ile birlikte, bu tarihekadar varolan ve ihracatç› olabilme flartlar› aras›nda say›lan “ihracatç› belgesi” butarihten itibaren kald›r›lm›flt›r.

Bir kifli veya kurumun, gerçek veya tüzel kifli tacir s›fat›na sahip olmas›, onuniç ticaret kadar yurtd›fl› ticaret de yapabilmesi için yeterli görülmektedir.

Bu noktada ilk defa ihracat yapacak firmalar›n dikkat etmeleri gereken birhususu hat›rlatmak isteriz. Bilindi¤i gibi bir ticari iflletmenin hangi alan/alanlardafaaliyet gösterece¤i flirket kurulufl ana sözleflmesinde belirtilmektedir. Bir iflletme-nin hangi sektörlerde ve ürün gruplar›nda al›m-sat›m yapaca¤› ve faaliyet alan› ta-n›mlamas› önemli bir konudur.

‹hracat yapmay› düflünen bir flirket, ihracat›n› gerçeklefltirece¤i ürünlerinkendi faaliyet alan› s›n›rlamas› içinde olup olmad›¤›na dikkat etmeli, e¤er faaliyetalan› içine girmeyen bir ürün grubunun d›fl ticaretini yapmay› düflünüyorsa, buürünleri de faaliyet alan› tan›mlamas›n›n içine ald›rmas› ve ticaret sicil gazetesin-de de¤iflikli¤e gitmesi gerekir.

‹hracat yapmak isteyen firmalar, flirketlerini mutlaka kendi alanlar›ndaki ihra-catç› birliklerine üye yapmak zorundad›rlar. Türkiye’de gümrük beyannameleri,ihracat gümrükleme ifllemleri esnas›nda gümrük idarelerinden önce üye olunanihracatç› birliklerine götürülerek onaylatt›r›lmak zorundad›r. Bu zorunluluktan do-lay›d›r ki firmalar›n ihracatç› birliklerine üye olmalar› gerekir.

‹hracatç› birlikleri, sektörel bazda örgütlendikleri için ihracatç› firmalar›m›z›nkendi faaliyet alanlar›na giren ürün gruplar›yla ilgili ihracatç› birli¤ine üye olmala-r› zorunludur. E¤er bir firma birden fazla alanda faaliyette bulunuyorsa, her birürün grubu için ilgili ihracatç› birli¤ine üye olmalar› gerekecektir. Ancak baz› ih-racatç› birlikleri (örne¤in Do¤u Anadolu ‹hracatç›lar Birli¤i gibi) çok genifl bir ürünyelpazesinde çal›flabilmektedir; bu nedenle çok farkl› ürün ve sektörlerde ihracatyapan bir firman›n birden fazla birli¤e üye olmak yerine bu birli¤e üye olmalar›durumunda her bir gümrük beyannamesini tek bir birlikten onaylatabilme ve ifl-lem h›z› kazanabilme imkan› sözkonusu olabilmektedir.

‹hracatç› birlikleri, 21 ürün grubuna göre bölgesel ve sektörel bazda kurul-mufl birer d›fl ticaret arac› kuruluflu olarak de¤erlendirilmelidir. ‹hracatç› birlikleri-


ne d›fl ticaret ifllemlerinde, ihracat, ihraç izinleri, teflvikler vb. pek çok konuda gö-revler verilmifltir.

‹hracatç› birlikleri, kendilerine ait yönetmelik esaslar›na göre, ayn› konulardafaaliyet gösteren en az elli ihracatç›n›n baflvurusu üzerine D›fl Ticaret Müsteflarl›-¤›n›n teklifi ve Bakanl›¤›n onay› ile kurulur. ‹hracatç› birliklerinin ifltigal sahas›nagiren maddeler D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan belirlenir.

‹hracatç› birliklerinin görevleri flu flekilde s›ralanabilir:

1) Mesleki ahlak ve dayan›flmay› korumak

2) ‹hracat›n ülke menfaatine uygun olarak geliflmesine çal›flmak

3) ‹fltigal sahas›na giren maddelerin cins, nevi ve miktar itibariyle üretim veihracat potansiyelini d›fl taleplere göre ayarlanabilmesini temin için çal›fl-malar yapmak ve önerilerde bulunmak

4) Çal›flma konusuna giren mallar›n ihracat›n›n artt›r›lmas› ve daha iyi de¤er-lendirilebilmesi için incelemeler yapmak, kurs ve seminer düzenlemek,üyelerine her türlü hizmeti sunmak

5) Üyelerinin çal›flmalar›nda karfl›laflacaklar› güçlükleri gidermeye çal›flmak,al›c›s› taraf›ndan haks›zl›¤a u¤rat›ld›¤› tespit edilen üyelerin haklar› içinyetkili kurulufllar nezdinde giriflimlerde bulunmak

6) Uluslararas› kurulufllarla mesleki bazda üyelerinin menfaatlerini ülke ç›-karlar› çerçevesinde koruyucu iliflkiler kurmak ve gelifltirmek

7) Amaçlar›n›n gerçekleflmesini teminen bütçe imkanlar› göz önünde tutul-mak ve D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›n›n iznini almak suretiyle gerekti¤indeyurt içinde ve yurt d›fl›nda hizmet birimleri kurmak

8) Mensup ve üyelerine hizmet verecek tafl›nmaz mal almak, yapt›rmak, sat-mak, kiralamak, rehin ve ipotek al›p vermek ve bunlarla ilgili ifllemleri büt-çe imkanlar›n› dikkate alarak yerine getirmek

9) Üyelerine ortak hizmet verecek flirket tesis ve iflletmeler kurmak, kurul-mufl olanlara ifltirak etmek

10) Sergi açmak ve aç›lan fuar ve sergilere ifltirak etmek, tan›tma faaliyetle-rinde bulunmak, laboratuarlar kurmak, sat›fl mukaveleleri gelifltirmek

11) Konular› ile ilgili olarak D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan verilecek di¤ergörevleri yapmak.

‹hracatç› firmalar›m›z, ihracatç› birliklerine üye olurken girifl aidat› öderler.Ayr›ca, y›ll›k aidat ad› alt›nda her y›l düzenli olarak bir ücret ödemenin yan› s›raher ihracat esnas›nda da ihracat tutar› üzerinden nisbi aidat ad› alt›nda birliklerebir ücret öderler.

Girifl, y›ll›k ve nisbi aidatlar›n miktar ve oranlar› ihracatç› birliklerinin genel ku-rullar› taraf›ndan belirlenir. Birlikler aras› dengenin sa¤lanmas› bak›m›ndan bu


miktar ve oranlar D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan uygun görüldü¤ü takdirdede¤ifltirilebilir.

Aidatlar›n ödenme flekli ve genel tan›t›m›n› flöyle yapabiliriz

� Girifl Aidat›: Üyeli¤e giriflte peflin olarak tahsil edilir. Ayr›ca o y›l için y›l-l›k aidat al›nmaz.

� Y›ll›k Aidat: Her sene Haziran ay› sonuna kadar ödenir. Y›ll›k aidat›n› 30Hazirana kadar ödemeyenlerden her ay için 6183 say›l› Amme Alacak-lar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun hükümleri çerçevesinde gecikmefaizi al›n›r ki bu da ayl›k %7’dir. Y›ll›k aidat›n ait oldu¤u y›l içinde öden-mesi mecburidir. Taahhütlü mektupla yap›lacak uyar›ya ra¤men üye, ai-dat›n› müteakip y›l›n 6 ay› içerisinde ödemezse üyeli¤i sona erer.

� Nisbi Aidat: Müracaat an›nda mal›n FOB de¤eri üzerinden o günkü T.C.Merkez Bankas› döviz al›fl kuru üzerinden hesaplanmak suretiyle tahsilolunur. Nisbi aidat, FOB bedelin binde yar›m›ndan az ve binde beflindenfazla olamaz.

‹hracat›n k›smen veya tamamen gerçekleflmemesi halinde aidat makbuzu ta-rihinden itibaren 6 ay içinde müracaat edildi¤i takdirde nisbi aidat›n, gerçeklefl-meyen ihracata tekabül eden bölümü, makbuz tutar›n›n %1’i ilgili ihracatç› birli-¤ine gelir kaydedilmek suretiyle iade edilir. Yaln›z, gelir kaydedilecek tutar›n y›ll›kaidat›n yar›s›ndan az olamayaca¤›n› hat›rlatmak isteriz.

Birlik nisbi aidatlar›, her ihracatta eflya türüne göre al›nan ve birliklere görede¤iflen tutarlardad›r. Bu nedenle ihracatç› firmalar›m›z›n üye olduklar› birlikler-den bir maliyet kalemi olarak bu tutar› ö¤renmelerinde fayda vard›r.

BBAAZZII ÖÖZZEELLLL‹‹KKLL‹‹ ‹‹HHRRAACCAATT TTÜÜRRLLEERR‹‹ VVEE ‹‹ZZLLEENNEECCEEKK PPRROOSSEEDDÜÜRRLLEERR

KKrreeddiillii ‹‹hhrraaccaatt

Tan›m:

‹ki ve çok tarafl› kredi anlaflmalar› d›fl›nda kalmak kayd›yla, ihracat bedelininKambiyo Mevzuat›nda öngörülen süreleri aflacak flekilde yurda getirilmesine im-kan tan›yan ihracat fleklini ifade eder.

Dikkat Edilecek Hususlar:

Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi, ödeme plan› ve ödemesüresini içeren sat›fl sözleflmesinin asl› ve Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatç› bir-liklerine yap›l›r.

Madde ve/veya ülke politikas› aç›s›ndan D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndangetirilebilecek düzenlemeler kapsam›ndaki mallarla ilgili kredili ihracat talepleri,


D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’n›n görüflü al›nd›ktan sonra, bunun d›fl›nda kalan malla-ra iliflkin talepler ise sat›fl sözleflmesinde belirtilen esaslar dahilinde do¤rudan ih-racatç› birliklerince sonuçland›r›l›r.

Kredili ihracat süresi tüketim mallar›nda iki y›l, yat›r›m mallar›nda befl y›ld›r.Ancak, bu süreleri aflan kredili ihracat talepleri D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndanincelenerek neticelendirilir.

Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde ihracatç› birliklerincegümrük beyannamesi üzerine kredili ihracat meflruhat› (notu, flerhi) düflülerekonaylan›r.

KKoonnssiinnyyee ‹‹hhrraaccaatt

Tan›m:

Kesin sat›fl› daha sonra yap›lmak üzere d›fl al›c›lara, komisyonculara, ihracat-ç›n›n yurtd›fl›ndaki flube veya temsilciliklerine mal gönderilmesini ifade eder.


Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatç› birliklerine yap›l›r.

Madde ve/veya ülke politikas› aç›s›ndan D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndangetirilebilecek düzenlemeler kapsam›ndaki mallarla ilgili konsinye ihracat taleple-ri D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’n›n görüflü al›nd›ktan sonra, bunun d›fl›nda kalan mal-lara iliflkin talepler ise do¤rudan ihracatç› birliklerince sonuçland›r›l›r.

Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatç› birliklerince gümrük beyan-namesi üzerine konsinye ihracat meflruhat› (flerhi) düflülerek onaylan›r.

Konsinye ihracat meflruhat› düflülerek onaylanan gümrük beyannamelerinindoksan gün içinde gümrük idarelerine sunulmas› gerekmektedir.

‹hracatç›lar, konsinye olarak gönderilen mallar›n kesin sat›fl›n›n yap›lmas›n›müteakip 30 gün içinde durumu, kendileri taraf›ndan düzenlenmifl kesin sat›fl fa-turas› veya örne¤i ve gerekli di¤er belgeler ile birlikte izni veren ihracatç› birlikle-rine ve arac› bankaya bildirirler.

‹hracatç› birlikleri, verdikleri konsinye ihraç izinlerine ait bilgileri mal›n kesinsat›fl›n›n kendilerine bildirilmesinden itibaren üç iflgünü içinde ihracat bedelleriningetirilece¤i arac› bankaya gönderirler.

Konsinye olarak gönderilen mallar›n fiili ihraç tarihinden itibaren yurt d›fl›n-da kal›fl süresi 3 y›ld›r.

Süresi içinde sat›fl› yap›lan mallar›n Kambiyo Mevzuat›’na göre bedellerinin,sat›lamamas› halinde ise mallar›n Gümrük Mevzuat› çerçevesinde yurda getirilme-si gerekir.


BBaa¤¤ll›› MMuuaammeellee vveeyyaa TTaakkaass YYoolluuyyllaa YYaapp››llaaccaakk ‹‹hhrraaccaatt

Tan›m:

Takas, iki ülke aras›nda olmak üzere, ihraç veya ithal edilen mal, hizmet ve-ya teknoloji transferi bedelinin k›smen veya tamamen mal, hizmet, teknolojitransferi veya k›smen döviz ile karfl›lanmas›n› ifade eder.

Ba¤l› muamele ise ikiden fazla taraf aras›nda yap›lan takas ifllemini ifade et-mektedir.


Ba¤l› muamele veya takas talepleri, yabanc› firma veya firmalar ile yap›lanba¤l› muamele veya takas anlaflmas› ve konuyla ilgili yay›nlanan “Ba¤l› Muameleveya Takas Yoluyla Yap›lacak ‹hracata ‹liflkin Tebli¤” ekindeki formdan alt› nüshaeklenmek suretiyle bir müracaat yaz›s› ile birlikte üye olunan ihracatç› birliklerineyap›l›r.

Ba¤l› muamele veya takas anlaflmas›n›n; ithal ve ihraç edilecek mallar›n cin-si, standard›, kalitesi, teslim flekli, teslim yeri, birim ithal ve ihraç fiyatlar›, de¤ertutarlar› ve anlaflman›n geçerlilik süresini içermesi gereklidir.

Ba¤l› muamele veya takas konusu karfl›l›kl› ödemelerin mal veya k›smen nakitve/veya ölçülebilir olmas› kayd›yla hizmet ile ödenmesi mümkün bulunmaktad›r.

Ba¤l› muamele veya takas izinlerinin süresi, 6 ay› aflmamak kayd›yla firman›nyapt›¤› anlaflmada yer alan süre kadard›r. Bu süre, bitiminden önce baflvurmakkayd›yla izni veren merci taraf›ndan iki y›la kadar uzat›labilir. ‹ki y›l› aflan süre uza-t›m talepleri, ithalat taahhüdünde noksanl›k bulunmas› halinde Gümrük Müste-flarl›¤›’n›n görüflü al›narak D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’nca, ihracat taahhüdünde iseD›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’n›n görüflü al›narak ilgili ihracatç› birli¤ince sonuçland›r›l›r.

Ba¤l› muamele veya takas iznini müteakiben ifllemler, yürürlükteki ihracat veithalat rejimleri çerçevesinde yürütülür.

Ba¤l› muamele veya takas konusu ifllemlerin tek bir arac› banka taraf›ndanyap›lmas› esast›r. Ancak, ba¤l› muamele veya takas izni verildikten sonra fiili itha-lat ve ihracat ifllemleri bafllamam›fl ise, izni veren mercie bildirilmek suretiyle ara-c› banka de¤iflikli¤i yap›labilir.

Ba¤l› muamele veya takas ifllemlerinde anlaflmada yer alan hususlardaki de-¤ifliklik talepleri, akit taraflar›n yaz›l› mutabakat› olmas› flart›yla izni veren mercitaraf›ndan sonuçland›r›l›r.

‹hracat ve ithalat ifllemleri, ihracat ve ithalatta al›nan her türlü gümrük ver-gi, resim ve harçlar› ile fonlara tabi olarak yap›l›r.

Ba¤l› muamele veya takasa iliflkin olarak belirtilen bu hususlar d›fl›nda kalankonular, ihracatç› birlikleri taraf›ndan D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat Genel Mü-dürlü¤ü’nün görüflü al›nmak suretiyle sonuçland›r›l›r


TTrraannssiitt TTiiccaarreett YYoolluuyyllaa ‹‹hhrraaccaatt

Tan›m:

Al›fl ve sat›fl bedelleri aras›nda lehte fark esas olmak üzere, mallar›n transitolarak veya do¤rudan do¤ruya bir ülkeden baflka bir ülkeye sat›lmas›na transit ti-caret ad› verilir.


Transit ticaret talepleri, “Transit Ticarete ‹liflkin Tebli¤” ekinde yer alan formile birlikte bankalara yap›l›r.

Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracat iliflkin ver-gi, resim, harç ve fon tahsil edilmez.

Gümrük idareleri taraf›ndan verilebilecek izne istinaden mallar›n Türk güm-rük hatt›n› aflarak iflçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara al›nmas› “fiiliithalat” olarak kabul edilmez.

Uluslararas› anlaflmalarla ticareti yasaklanm›fl mallar ile D›fl Ticaret Müsteflar-l›¤›’n›n madde politikas› itibariyle transit ticaretinin yap›lmas›n› uygun görmedi¤imallar transit ticarete konu olamaz.

‹thalat ve ihracat yap›lmas› yasaklanm›fl ülkelerle transit ticaret yap›lamaz.

Transit ticarette transfer, mahsup ve ödemelere iliflkin uygulamalar, TürkiyeCumhuriyet Merkez Bankas› taraf›ndan belirlenecek esaslara göre yap›l›r.

BBeeddeellssiizz ‹‹hhrraaccaatt

Tan›m:

Bedeli yürüklükteki Kambiyo Mevzuat› çerçevesinde yurda getirilmesi gerek-li olmaks›z›n yurtd›fl›na kesin olarak mal ç›kar›lmas›na verilen isimdir.


Bedelsiz olarak yurtd›fl›na ihraç edilebilecek mallar flu flekilde s›ralanabilir:

� Gerçek veya tüzel kifliler taraf›ndan götürülen veya gönderilen hediyeler,miktar› ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tan›t›m eflyalar›,

� Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmifl mallar›n bedelsiz gönde-rilmesinin ticari örf ve adetlere uygun parçalar›, fireleri ile garantili olarakihraç edilen mallar›n garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçalar›,

� Yabanc› misyon mensuplar›n›n, Türkiye’de çal›flan yabanc›lar›n, yurt d›-fl›na hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandafllar›n›n, daimi veya geçi-ci görevle yurtd›fl›na giden kamu görevlilerinin, bu durumlar›n›n ilgilimercilerce belgelenmesi flart›yla beraberlerinde götürecekleri, göndere-cekleri veya adlar›na gönderilecek eflya ve tafl›tlar,


� Yurtd›fl›nda yerleflik tüzel kifliler, yabanc› turistler ve yurtd›fl›nda ikameteden Türk vatandafllar›n›n beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleriveya adlar›na gönderilecek eflya ve tafl›tlar,

� Yukar›da s›ralananlar d›fl›nda kalan ancak D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› tara-f›ndan incelenerek uygun görülen di¤er mallar.

Bedelsiz ihracat kapsam›nda yurtd›fl›na ç›kar›lacak mallardan de¤eri 100.000ABD dolar›n› aflmayanlar›n bedelsiz ihraç talepleri, “Bedelsiz ‹hracata ‹liflkin Teb-li¤” ekinde yer alan form ile gümrüklere yap›l›r.

De¤eri 100.000 ABD dolar›ndan fazla olanlar›n bedelsiz ihraç talepleri, ayn›formun 3 nüsha olarak doldurulmas› suretiyle ilgili ihracatç› birli¤ine yap›l›r. ‹hra-catç› birli¤i de¤eri 250.000 ABD dolar›na kadar olan bedelsiz ihraç taleplerini ken-dileri sonuçland›r›r. 250.000 ABD dolar›n›n üzerindeki talepleri görüflleriyle birlik-te D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’na intikal ettirirler.

D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ve ihracatç› birlikleri, verdikleri bedelsiz ihraç izinleri-nin bir örne¤ini talep sahibine, bir örne¤ini de ilgili gümrü¤e ulaflt›r›rlar.

YYuurrttdd››flfl›› MMüütteeaahhhhiittlliikk HHiizzmmeettlleerrii KKaappssaamm››nnddaa YYaapp››llaaccaakk ‹‹hhrraaccaatt

Tan›m:

Yurtd›fl›nda inflaat iflleri alan müteahhit firmalar›n yurtd›fl›na inflaat makine,ekipman ve malzeme ç›karmalar› ve yapt›klar› inflaat projeleri çerçevesinde de hiz-met bedellerini ülkeye getirmeleri fleklinde tan›mlanabilir.


Yurtd›fl›nda inflaat, tesisat ve montaj ifli alan müteahhitlerin; üstlendikleri ifl-lerle ilgili her türlü makine, teçhizat ve ekipman›n geçici ihrac›na iliflkin talepler ileinflaat malzemeleri ve iflçilerinin ihtiyac› olan tüketim maddelerinin kesin ihracat›-na iliflkin talepler afla¤›daki belgeler ile birlikte D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› Anlaflma-lar Genel Müdürlü¤ü’ne yap›l›r:

1) Yurtd›fl›nda al›nan ifle ait sözleflme

2) Yurtd›fl›nda ifl al›nd›¤›n› gösterir D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› yurt d›fl› teflkila-t›nca veya söz konusu teflkilat›n bulunmad›¤› ülkelerde konsolosluklar›-m›zca düzenlenen belge

3) Bay›nd›rl›k ve ‹skan Bakanl›¤›’ndan al›nan Yurt D›fl› Müteahhitlik Belgesi

4) “Yurtd›fl› Müteahhitlik Hizmetleri Kapsam›nda Yap›lacak ‹hracata ‹liflkinBaflvuru Formu”; bu form, inflaat malzemeleri ve iflçilerin ihtiyac› olan tü-ketim maddelerinin kesin ihracat›na iliflkin talep için 5 nüsha olarak; ma-kine, teçhizat ve ekipman›n geçici ihrac›na iliflkin talep halinde ise 4 nüs-ha olarak doldurulur.


D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan yurtd›fl› müteahhitlik hizmetleri kapsam›n-da kesin ihracata iliflkin uygun görülen talepler, ilgili ç›k›fl gümrü¤üne, KambiyoMüdürlü¤ü’ne, arac› bankaya ve firmaya; geçici ihracata iliflkin uygun görülen ta-lepler ise ilgili ç›k›fl gümrü¤üne, Kambiyo Müdürlü¤ü’ne ve firmaya bildirilir.

Yurtd›fl›nda ifl yapan müteahhit firmalar›n, Kambiyo Mevzuat›na göre kesinihracat bedelleri dövizlerini 365 gün içinde yurda getirmesi zorunludur.

Yurtd›fl›nda ifl yapan müteahhit firmalar›n, üstlendikleri ifllerde kullan›lmaküzere geçici olarak ihraç ettikleri makine, teçhizat ve ekipman›n iki y›la kadar yurtd›fl›nda kal›fl süreleri D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan belirlenir. Bu süre bitimin-den önce baflvurulmak kayd›yla hakl› ve zorunlu nedenlerin varl›¤› halinde Güm-rük Müsteflarl›¤› taraf›ndan uzat›labilir.

Yurt d›fl›nda ifl yapan müteahhit firmalar›n, üstlendikleri ifllerde kullan›lmaküzere geçici olarak ihraç ettikleri, makine, teçhizat ve ekipman›n kesin sat›fl›nayurt d›fl›nda kal›fl için verilen izin süresi bitiminden önce baflvurulmas› kayd›yla D›flTicaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan izin verilebilir. Bu halde, sat›fl bedelinin kesin sat›flfaturas› tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yurda getirilmesi gerekmektedir.

Müteahhitlerin bu konularda yapacaklar› ihracatta, ihracatç› birliklerine üyeolma flart› aranmaz.

TTiiccaarrii KKiirraallaammaa YYoolluuyyllaa YYaapp››llaaccaakk ‹‹hhrraaccaatt

Tan›m:

Mallar›n bir bedel karfl›l›¤›nda, belirli bir süre kullan›lmak üzere geçici olarakyurtd›fl›na ç›kar›lmas›n› ifade eder.


Ticari kiralama yoluyla yap›lacak ihracata iliflkin talepler, yurtd›fl›ndaki firmaveya kuruluflla yap›lan; kiralanacak mal›n cinsi, teknik özellikleri, GT‹P numaras›,miktar›, birim fiyat›, de¤eri, kira süresi, kira bedeli ve bu bedelin ödenme flekli vezaman›, teslim yeri gibi bilgileri içeren kira sözleflmesi ile birlikte, “Ticari KiralamaYoluyla Yap›lacak ‹hracata ‹liflkin Tebli¤” ekindeki formun doldurulmas› suretiyleüyesi olunan ‹hracatç› Birlikleri Genel Sekreterli¤i’ne yap›l›r.

‹hracatç› Birlikleri, baflvurular› de¤erlendirerek uygun görülenlerin ticari kira-lama yoluyla ihrac›na izin verir.

Hacizli, ihtiyati tedbirli veya mülkiyeti muhafazal› olan mallar›n ticari kirala-ma yoluyla ihrac›na, bu k›s›tlamalar›n kald›r›ld›¤›n›n belgelendirilmesi halinde izinverilir. Ancak Hac döneminde Suudi Arabistan’da hizmet vermek amac›yla ticarikiralamaya konu araçlar›n hacizli, ihtiyati tedbirli, mülkiyeti muhafazal› olmas› du-rumunda, ç›k›fl gümrü¤üne ibraz edilmek üzere bankalardan al›nacak arac›n be-deli tutar›ndaki teminat mektubunun ihracatç› birliklerine verilmesi halinde ticarikiralama yoluyla ihrac›na izin verilebilir.


Mülkiyeti birden fazla kifliye ait olan mallar›n ticari kiralama yoluyla ihracatakonu olmas› halinde, hissedarlar›n (ortaklar›n) noterden tasdikli muvafakatlar›aran›r.

Ticari kiralama yoluyla yap›lan ihracatta kira bedellerinin yurda getirilmesi ileticari kiralamaya konu mal›n yurtd›fl›ndan kesin sat›fl› halinde, sat›fl bedelinin yur-da getirilmesine iliflkin usul ve esaslar kambiyo mevzuat› hükümlerine tabidir.

OOffffsseett UUyygguullaammaallaarr›› YYoolluuyyllaa ‹‹hhrraaccaatt

Tan›m:

Kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›n›n açacaklar› uluslararas› iha-le çerçevesinde yapacaklar› d›flal›mlar neticesinde gerçeklefltirecekleri döviz öde-melerini telafi etmek amac›yla, anlaflma gere¤ince Türkiye’den yap›lan ihracat›ifade eder.

Offset uygulamalar› ikiye ayr›l›r:

1) Do¤rudan Offset: ‹haleye do¤rudan ve yak›ndan ilgili alanlarda gerçek-lefltirilen ve yurt içinde üretilen sistem, alt-sistem ve parçalar›n Türki-ye’den ihrac›n› ifade eder.

2) Dolayl› Offset: Aç›lan ihale kapsam›nda yer almayan ve pazarlanmas›ndazorluk çekilen ihraç ürünlerimizin Türkiye’den, ihaleyi kazanan firman›nülkesine veya geleneksel ihraç pazarlar›m›z d›fl›ndaki ülkelere ihrac›n› vebu ürünlere sa¤lanacak piyasa deste¤ini ifade eder.


Offset uygulamalar› kapsam›nda yap›lacak ihracat dendi¤inde, ilgili ihracattebli¤inin, flu kapsama giren ifllemleri bu çerçeve içine ald›¤›n› bilmek gerekir: “Ka-mu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›n›n açacaklar› savunma alan›na yöne-lik olmayan ve bedeli en az befl milyon ABD dolar› olan uluslararas› ihalelerde, iha-leye kat›lan yabanc› firmalar›n ihaleyi açan Türk kamu kurum ve kurulufllar› ile ka-mu ortakl›klar›na yönelik do¤rudan ve dolayl› offset taahhütleri kapsam içindedir.”

Taraflar aras›nda, aç›lan ihale kapsam›nda imzalanan ana al›m sözleflmesineistinaden, offset taahhütlerinin belirlendi¤i do¤rudan ve dolayl› offset anlaflmala-r›n›n imzalanmas› esast›r. Bu kapsamda düzenlenecek do¤rudan ve dolayl› offsetanlaflmalar›nda afla¤›daki bilgilerin bulunmas› zorunludur:

a) Sözkonusu anlaflman›n amac› ve taraflar›

b) Anlaflmada yer alan tan›mlar›n izah›

c) Do¤rudan ve dolayl› offset çerçevesinde taahhüt edilen yükümlülüklerinkapsam› ve süresi

d) Do¤rudan ve dolayl› offset taahhütlerine iliflkin olarak, ihaleyi kazananyabanc› firmadan al›nacak banka teminat›na iliflkin usul ve esaslar


e) Do¤rudan ve dolayl› offset taahhütlerinin de¤erlendirilmesi ve kredilendi-rilmesine iliflkin esaslar

f) Do¤rudan ve dolayl› offset kapsam›ndaki faaliyetlerin nas›l rapor edilece-¤inin ve zaman›nda rapor edilmemesi durumunda al›nacak önlemlerinneler oldu¤u

g) Offset taahhütlerinin karfl›lanmamas› durumunda uygulanacak cezai mü-eyyideler

h) Mücbir sebep halleri

i) Anlaflmazl›klar ve tahkimle ilgili esaslar

Do¤rudan veya dolayl› offset taahhüdü kapsam›nda gerçeklefltirilen ihraca-t›n kredilendirilmesinde, do¤rudan veya dolayl› offset taahhüdünü yerine getir-mekten sorumlu taraf afla¤›daki bilgi ve belgeleri ibraz etmekle yükümlüdür:

1) ‹hracat›n offset anlaflmas› kapsam›nda yap›ld›¤›na dair flerh bulunangümrük beyannamesinin asl›n› veya noterden tasdikli fotokopisi

2) ‹hraç konusu mal›n Türk menfleli oldu¤una dair sanayi veya ticaret oda-lar›nca tasdik edilmifl Menfle fiahadetnamesi

Do¤rudan veya dolayl› offset anlaflmas› kapsam›nda ihraç edilen Türk men-fleli mallar, ilgili gümrük beyannamesinde kay›tl› FOB de¤erin, taahhüt edilen off-set miktar›ndan düflülmesi suretiyle kredilendirilir.

Do¤rudan veya dolayl› offset anlaflmas› ihraç edilen Türk menfleli mallar›nTürk bayrakl› gemilerle tafl›nmas› halinde kredilendirme, ilgili gümrük beyanna-mesinde kay›tl› CIF de¤er üzerinden yap›l›r.

‹haleyi kazanan yabanc› firma taraf›ndan do¤rudan veya dolayl› offset taah-hüdünün yerine getirilmemesi durumunda, an›lan firmaya uygulanacak para ceza-s› söz konusu firma taraf›ndan ihaleyi açan kamu kurum ve kurulufllar› ile kamuortakl›klar›na nakden ödenir. Ödemenin zaman›nda yap›lmamas› durumunda, ta-ahhüdüne karfl›l›k olarak verdi¤i teminattan söz konusu para cezas› tahsil edilir.

‹haleyi açan kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›, ana al›m sözlefl-mesine istinaden mutabakata vard›klar› do¤rudan ve dolayl› offset anlaflmalar›-n›n taslak metinlerini, söz konusu metinlerin ilgili mevzuatlara uygunluklar›n›n de-¤erlendirilmesini sa¤lamak amac›yla, öngörülen imza tarihinden asgari 30 ifl gü-nü önce D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat Genel Müdürlü¤ü’ne gönderirler.

D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat Genel Müdürlü¤ü, gönderilen do¤rudan vedolayl› offset anlaflmalar›na iliflkin taslak metinler hakk›ndaki de¤erlendirmesini il-gili kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›na bildirir.

Türk kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar›, D›fl Ticaret Müsteflarl›-¤›’n›n de¤erlendirmesini müteakip, imzalad›klar› do¤rudan ve dolayl› offset anlafl-malar›n›n bir örne¤ini, en geç 30 ifl günü içinde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracatGenel Müdürlü¤ü’ne gönderirler.


Offset taahhütlerinin anlaflmada öngörülen flartlar içinde yerine getirilip ge-tirilmedi¤inin izlenebilmesini teminen, ihaleyi kazanan yabanc› firma, Türk kamukurum ve kurulufllar› ile kamu ortakl›klar› arac›l›¤›yla faaliyet raporlar›n›, do¤ru-dan ve dolayl› offset anlaflmalar›n›n yürürlü¤e girmesini takip eden alt› ayl›k dö-nemler halinde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹hracat Genel Müdürlü¤ü’ne bildirmekleyükümlüdür.

‹‹HHRRAAÇÇ ÜÜRRÜÜNNLLEERR‹‹ AAÇÇIISSIINNDDAANN ‹‹HHRRAACCAATT PPRROOSSEEDDÜÜRRLLEERR‹‹

‹hracat ifllemlerinde dikkat edilmesi gereken bir önemli husus da, ihraç edi-lecek ürünlerin mevzuat karfl›s›ndaki durumu olmal›d›r. ‹hraç edilmesi düflünülenürün, ihracat mevzuat›na göre ihrac› yasak olan bir ürün olabilece¤i gibi, ihracat-tan önce baz› kurumlardan izin al›nmas› zorunlu olan bir ürün de olabilir.

GGTT‹‹PP KKaavvrraamm›› vvee ‹‹hhrraaccaattttaakkii ÖÖnneemmii

Bütün ülkelerde oldu¤u gibi Türkiye’de de d›fl ticarete konu olan bütün ürün-lerin 12 rakamdan oluflan ve ad›na gümrük tarife istatistik pozisyon numaras› ad›verilen bir numaras› vard›r. Gümrük mevzuat›m›za göre ihracat ve ithalat ifllemle-rinde ihraç ve ithal edilecek ürünle alakal› olarak yap›lan tan›mlama ve beyan ürü-nün bu numaras› ile yap›lmak zorundad›r.

Bu ifle yeni bafllayacak ihracatç› firmalar›m›z›n öncelikle ihraç edecekleriürünle alakal› olarak gümrük tarife istatistik pozisyon numaras›n› bulmalar›n› veona göre ilgili mevzuatlardan ürünün ihrac›ndan önce bir izin gerekip gerekme-di¤ini ö¤renmeleri gerekir.

Gümrük tarife istatistik pozisyon numaras›n› bulmak özel bir uzmanl›k ve be-ceri gerektirdi¤i için ihracatç› firmalar›m›z bu konuda gümrük müflavirlik flirketle-rinden destek alabilirler.

‹hracat mevzuat›m›z, ihracat aç›s›ndan ürünleri üç gruba ay›r›r:

1) ‹hrac› yasak mallar

2) ‹hrac› ön izne ba¤l› mallar

3) ‹hrac› serbest mallar

‹‹HHRRAACCII YYAASSAAKK MMAALLLLAARR

‹hracat mevzuat›m›za göre afla¤›daki ürünlerin Türkiye’den ihraç edilmesi ya-sakt›r:

1) Kültür ve tabiat varl›klar› (eski eserler)

2) Hint keneviri

3) Tütün tohumu ve fidesi

4) Tiftik keçisi


5) ‹hrac› izne ba¤l› mallar listesi d›fl›nda kalan bütün av ve yaban hayvan-lar› (canl› veya cans›z olarak ve tan›nabilir en küçük parçalar› ile bunlar-dan mamul konfeksiyon)

6) Ceviz, dut, kiraz, armut, erik, porsuk, d›flbudak, karaa¤aç ve ›hlamur ad-l› a¤aç türlerinin kütük, tomruk, kereste, kalas ve taslak olarak ihrac›

7) Ozon Tabakas›n›n Korunmas›na Dair Viyana Sözleflmesi ile bu sözleflme-ye ait protokoller ve de¤ifliklikler kapsam›ndaki ihracat

8) ‹hracat› yasak olan do¤al çiçek so¤anlar›

9) Odun ve odun kömürü

10) S›¤la

11) Yalankoz

12) Datça hurmas›

13) Zeytinin, incirin, f›nd›¤›n, antep f›st›¤›n›n ve asman›n fidanlar›

14) Salep (toz, tablet ve her türlü formda)

‹‹HHRRAACCII ÖÖNN ‹‹ZZNNEE BBAA⁄⁄LLII MMAALLLLAARR

‹hracat mevzuat›m›za göre afla¤›daki ürünlerin Türkiye’den ihracat› esnas›n-da mutlaka ilgili kurumlardan izin almak gerekir:

1) Harp silah ve mühimmat› (Milli Savunma Bakanl›¤›)

2) Afyon ve haflhafl kellesi (Sa¤l›k Bakanl›¤›)

3) Uyuflturucu maddeler ve Psikotrop Maddeler (Sa¤l›k Bakanl›¤›)

4) Tehlikeli At›klar›n S›n›rlarötesi Tafl›n›m›n›n ve Bertaraf›n›n Kontrolüne‹liflkin Basel Sözleflmesi Kapsam›ndaki Mallar (Çevre Bakanl›¤›)

5) Yaban domuzu, kurt, çakal, tilki, sansar, porsuk ile y›lanlar, kaplumba-¤a ve kertenkelelerin canl› ve cans›z halde ve bunlar›n tan›nabilir parça-lar› ile bunlardan mamul konfeksiyon (Orman Bakanl›¤›)

6) Gübreler (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)

7) Tohumlar (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)

8) Su ürünlerinden su ürünleri avc›l›¤›n› düzenleyen esaslar çerçevesindeavlanmas› yasak olan cins ve nitelikteki su ürünleri (Tar›m ve KöyiflleriBakanl›¤›)

9) Yar›fl atlar› (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)

10) Yem Kanunu kapsam›na giren yemler (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)

11) Zirai mücadele ilaç ve aletleri (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)

12) Veteriner ilaçlar› (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)


13) ‹hracat amac›yla do¤adan elde edilmesi kontenjanla veya baflka herhan-gi bir kay›tla s›n›rland›r›lan do¤al çiçek so¤anlar› (Tar›m ve Köyiflleri Ba-kanl›¤›)

14) Dam›zl›k büyük ve küçük bafl hayvan (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)

15) fieker (T.fieker Fabrikalar› Genel Müdürlü¤ü)

16) Do¤a mantar› (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)

17) Nesli Tehlike Alt›nda Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslarara-s› Ticaretine ‹liflkin Sözleflme eki Listelerde Yer Alan Türler ve Türlere AitÖrnekler (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›, Orman Bakanl›¤› ve Çevre Bakan-l›¤›)

18) Canl› Orkinos (Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤›)

Yukar›da s›ralanan ürünler d›fl›nda kalan ürünlerin ihracat› serbesttir ve biryerden izin almaya gerek yoktur. Yukar›da belirtilen izinlerin ifllem prosedürleriher bir kurum taraf›ndan ayr› esaslar çerçevesinde belirlenmifl olup, her bir kuru-ma yap›lacak izin müracaatlar›nda nelere dikkat edilmesi gerekti¤ini kurum ba-z›nda, hatta her bir kurumun izin kapsam›na giren tek tek farkl› ürünler baz›ndaetüd etmek gerekmektedir. Bu nedenle kitab›m›z›n içinde okurlar›m›z› afl›r› detay-lara bo¤mamak ad›na bu prosedürlere girmedi¤imizi, ancak her bir ürün için na-s›l bir izin prosedürü izlemek gerekti¤ine iliflkin olarak gümrük müflavirinize da-n›flman›z›n daha sa¤l›kl› bir yol olaca¤›n› burada belirtmek isteriz.

‹‹HHRRAACCAATTTTAA ZZOORRUUNNLLUU SSTTAANNDDAARRDDAA TTAABB‹‹ ÜÜRRÜÜNNLLEERR

‹hracat esnas›nda firmalar›m›z›n ürün baz›nda bilmeleri ve dikkat etmelerigereken bir di¤er önemli husus da ihraç mal›n›n herhangi bir standart kontrolü-ne tabi olup olmad›¤›n›n tespit edilmesidir.

Türkiye’de baz› mallar›n ihracat›nda zorunlu standart kontrolü gereklidir vebu gerekli ifllemler yap›lmadan ürünün gümrüklenmesi ve ihracat› mümkün olma-maktad›r.

‹hracat› zorunlu standarda tabi ürünler için D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’na ba¤l›D›fl Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Baflkanl›¤›’na müracaat edil-mesi ve Kontrol Belgesi al›nmas› zorunludur.

Kontrol belgesi, 70 kadar tar›m ürününde karfl›m›za ç›kan ürünü ve ambala-j›n› gerekli standartlara uygunlu¤unun denetlenmesi sonucunda verilen belgedir.Bu uygulaman›n yasal dayana¤› D›fl Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardi-zasyon Yönetmeli¤i olup, bu yönetmeli¤e göre afla¤›daki ürünler ihracatta zorun-lu standart kontrolüne tabidir:

1) Salyangoz

2) Tavuk yumurtalar›


3) Ba¤›rsaklar

4) Patates

5) Domates

6) Kuru so¤an

7) Taze veya kuru sar›msak

8) P›rasa

9) Karnabahar

10) Lahana

11) Marul

12) Havuç

13) Kök kereviz

14) H›yar, korniflon

15) Kabuklu bezelye

16) Fasulye

17) Barbunya

18) Kabuklu baklagiller

19) Enginarlar

20) Patl›canlar

21) Yaprak kerevizler

22) Agaricus cinsi mantarlar

23) Sivri biber, dolmal›k biber, çarliston biber, k›rm›z› biber

24) Ispanak

25) Sak›z kaba¤›

26) Bamya

27) Maydanoz

28) Nohut

29) Mercimek

30) F›nd›k

31) Kestane

32) ‹ncir

33) Portakal

34) Üzüm

35) Karpuz

36) Kavun


37) Elma

38) Armut

39) Ayva

40) Kay›s›

41) Viflne

42) Nektarin

43) Erik

44) Çilek

45) Nar

46) Kay›s›

47) Mahlep

48) ‹ncir ezmesi

49) Yer f›st›¤›

50) Palamut

51) Soya ya¤›

52) Yer f›st›¤› ya¤›

53) Zeytinya¤›

54) Prina ya¤›

55) Yemeklik palm ya¤›

56) Ayçiçe¤i tohumu ya¤›

57) Aspir ya¤›

58) Pamuk tohumu ya¤›

59) Yemeklik Hindistan cevizi ya¤›

60) Palm çekirde¤i ve babassu ya¤›

61) Rep

62) Hardal

63) Kolza

64) M›s›r ya¤›

65) Susam ya¤›

66) Yün

67) Yapa¤›

68) Tiftik

69) O¤lak

70) Pamuk ve pamuk telefi


‹‹HHRRAACCIINNDDAA DDEESSTTEEKKLLEEMMEE VVEE FF‹‹YYAATT ‹‹SSTT‹‹KKRRAARR FFOONNUU ((DDFF‹‹FF)) PPRR‹‹MM‹‹ KKEESS‹‹LLEENNMMAALLLLAARR

1) Her türlü naturel iç f›nd›k 8 cent/kg karfl›l›¤› TL

2) Her türlü kabuklu f›nd›k 4 cent/kg karfl›l›¤› TL

DDiikkkkaatt EEddiillmmeessii GGeerreekkllii KKuurraallllaarr::

� DF‹F prim kesintisi kapsam›ndaki bir maldan FOB 1000 dolar de¤erinigeçmeyen numunenin bedelsiz ihracat›nda prim kesintisi yap›lmaz.

� 1000 grama kadar ambalajlarda yap›lacak naturel f›nd›k ihracat›nda yü-rürlükteki DF‹F primi kesintilerinden 4 cent/kg (kabuklu f›nd›kta 2cent/kg) karfl›l›¤› Türk Liras› indirim uygulan›r.

� Do¤rudan tüketiciye hitap edebilir flekilde küçük ambalajl› ifllenmifl ma-yi f›nd›k mamulü ihracat›nda prim kesintisi yap›lmaz.

� Amerika, Okyanusya, Uzak Do¤u ve Akdeniz’e k›y›s› bulunmayan Afri-ka ülkelerine yap›lacak naturel f›nd›k ihracat›nda DF‹F primi kesintilerin-den 4 cent/kg (kabuklu f›nd›kta 2 cent/kg) karfl›l›¤› Türk Liras› indirimuygulan›r.

ÜÜLLKKEELLEERR AAÇÇIISSIINNDDAANN ‹‹HHRRAACCAATT PPRROOSSEEDDÜÜRRLLEERR‹‹

‹hracatç› firmalar›m›z›n ihracat yaparken dikkat etmeleri gereken bir önemlihusus da ihracat› hangi ülkeye yapacaklar› konusunda karfl›m›za ç›kar.

‹hracat›n yap›laca¤› ülkeye göre ihracat prosedürlerinde kastedilen ilgili itha-latç› ülkenin gümrük mevzuat›n› bilmek de¤ildir. Bu konuda zorunlu olan ve iste-nen ekstra bir durum sözkonusu olur ise zaten ithalatç› firmalar kendi gümrükle-rinde sorun yaflamamak için ihracatç›y› yönlendirici bir görev üstlenirler.

‹hracatta ülkeler baz›nda dikkat edilmesi ve bilinmesi gerekli hususlar Türki-ye cephesinden gerek mevzuattan gerek ikili iliflkilerden kaynakl› zorunluluklarolarak görülmelidir.

Türkiye’den gerçeklefltirilecek ihracat ifllemlerinde ülkeler baz›nda dikkatedilmesi gerekli konular› dört aç›dan incelemek mümkündür:

1) Avrupa Birli¤i üyesi ülkelere gerçeklefltirilecek ihracatlar

2) Serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z ülkelere yap›lacak ihracatlar

3) Genel Preferanslar Sistemi (GSP) kapsam›nda Türkiye’ye taviz uygulayanülkelere yap›lacak ihracatlar


AAVVRRUUPPAA BB‹‹RRLL‹‹⁄⁄‹‹ ÜÜYYEESS‹‹ ÜÜLLKKEELLEERREE YYAAPPIILLAACCAAKK ‹‹HHRRAACCAATTLLAARR

Türkiye, bilindi¤i gibi, 6 Mart 95 tarihli 1/95 say›l› Ortakl›k Konseyi Karar› ile1 Ocak 1996 tarihinden itibaren Avrupa Birli¤i ile gümrük birli¤i çerçevesinde sa-nayi ve ifllenmifl tar›m ürünlerinde serbest ticaret yapmaya bafllam›flt›r.

Gümrük birli¤i süreci ile birlikte Türkiye’den Avrupa Birli¤i üyesi ülkelere ger-çeklefltirilecek ihracatlardan ilgili karfl› ülkelerde gümrük vergisi al›nmayaca¤› gi-bi, kota benzeri herhangi bir tarife d›fl› önleme de gidilmeyece¤i karara ba¤lan-m›flt›r. Ayn› flekilde Avrupa Birli¤i’nden Türkiye’ye gerçeklefltirilecek ithalat ifllem-lerinde de Türkiye, gümrük vergisi uygulamayacakt›r.

Türkiye’nin Avrupa Birli¤i ile oluflturdu¤u bu yeni ticari iliflki, eflyan›n serbestdolafl›m statüsü esas› üzerine kuruludur. Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda va-rolan serbest dolafl›m hakk›na göre bir eflya topluluk içerisinde vergisiz ve kota-s›z olarak dolafl›m hakk›na sahiptir. Türkiye aç›s›ndan 1 Ocak 1996 tarihinden iti-baren kazan›lan hakk›n da bu yönde de¤erlendirilmesi mümkündür.

Serbest dolafl›m hakk›na göre Türkiye’den Avrupa Birli¤i’ne gönderilecek sa-nayi ürünleri için eflyan›n bu hakka sahip oldu¤unu ispat edici nitelik tafl›yan A.TRDolafl›m Belgesi düzenlenmesi kayd›yla ilgili ürüne Avrupa Birli¤i üyesi ülke güm-rüklerinde gümrük vergisi uygulanmayacakt›r.

‹hracatç›lar›m›z›n özellikle Avrupa Birli¤i üyesi ülkelere gerçeklefltirecekleri ih-racatlarda bu konuyu atlamamalar› gerekti¤ini hat›rlat›r ve mutlaka A.TR Dolafl›mBelgesi düzenlemeleri gerekti¤ini an›msat›r›z. Bu belge ile ilgili olarak, lütfen kita-b›m›z›n birinci bölümünün “Uluslar aras› Ticarette Kullan›lan Belgeler” isimli altbölümüne bak›n›z.

Bu konu aç›ld›¤›nda piyasalarda çok kar›flt›r›lan serbest dolafl›m hakk› ilemenfle kavram›n›n aras›ndaki fark› vurgulamak istiyoruz.

Eflyan›n serbest dolafl›m hakk›, pratik hayatta genellikle eflyan›n menfle-i kavram› ile birbirine kar›flt›r›l›r. Bir eflyan›n menflei, o eflyan›n hangi ülke mal› ol-du¤una, hangi ülke yap›m› kabul edilece¤ine iliflkin bir kavramd›r. Serbest dola-fl›m hakk› ise, eflyan›n Türkiye ile Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler aras›nda gümrük en-geline tak›lmaks›z›n dolaflabilme hakk›na verilen isimdir.

Serbest dolafl›m kavram›n›n menfleden fark›n› flu flekilde bir örnekleme ileaç›klamak mümkündür.

Bir Türk d›fl ticaret firmas›, Japonya’dan bir mal› Türkiye’ye gümrük vergile-rini ödeyerek ithal etmifl olsa ancak bu mal›n üzerinde herhangi bir iflleme faali-yeti yapmasa, sözkonusu eflya Japon menfleli olmaya devam eder, ancak gümrükvergileri ödendi¤i için serbest dolafl›m statülü kabul edilir. Ayn› eflyan›n ilgili firmataraf›ndan Türkiye’den Avrupa Birli¤i üyesi bir ülkeye ihraç edilmesi durumundabu eflya için A.TR Belgesi düzenlenebilir. Avrupal› ithalatç› flirket bu A.TR belgesi-ni gümrü¤üne ibraz ederek sözkonusu eflyaya gümrük vergisi ödemeden güm-rükten ithalat› gerçeklefltirir.


Örnekte görüldü¤ü gibi, A.TR belgesi, bir mal›n mutlaka Türk veya AvrupaBirli¤i herhangi bir ülke menfleli olmas›n› zorunlu k›lmamakta, bir üçüncü ülkedengelen eflyan›n gümrük vergileri ödenmifl olmak kayd›yla eflya serbest dolafl›m hak-k›na sahip oldu¤unu ispat etmek amac›yla düzenlenen bir belge olarak karfl›m›-za ç›kmaktad›r.

Avrupa Birli¤i üyesi ülkeleri flu flekilde s›ralayabiliriz:

� ALMANYA � AVUSTURYA � BELÇ‹KA

� BULGAR‹STAN � ÇEK CUMHUR‹YET‹ � DAN‹MARKA

� ESTONYA � F‹NLAND‹YA � FRANSA

� HOLLANDA � ‹NG‹LTERE � ‹RLANDA

� ‹SPANYA � ‹SVEÇ � ‹TALYA

� LETONYA � L‹TVANYA � LÜKSEMBURG

� MACAR‹STAN � MALTA � MONAKO

� POLONYA � PORTEK‹Z � ROMANYA

� SLOVAKYA � SLOVENYA � YUNAN‹STAN

(Güney K›br›s Rum Kesimi’nin de A.B.’ye üye oldu¤unu ancak bu ülkeyi ta-n›mad›¤›m›z için A.TR Dolafl›m Belgesi ile ticaret yapmad›¤›m›z› belirtelim.)

SSEERRBBEESSTT TT‹‹CCAARREETT AANNLLAAfifiMMAASSII ‹‹MMZZAALLAADDII⁄⁄IIMMIIZZ ÜÜLLKKEELLEERREE YYAAPPIILLAACCAAKK‹‹HHRRAACCAATTLLAARR

‹ki ülke aras›nda karfl›l›kl› vergi indirimi veya vergi muafiyeti sa¤lama amac›-na yönelik olarak imzalanan anlaflmalara serbest ticaret anlaflmalar› veya tercihlitarife anlaflmalar› ad› verilir.

Serbest ticaret anlaflmas› imzalayan iki ülke, birbirinin mallar›na gümrükler-de vergi almad›¤› gibi tarife d›fl› engeller ad›n› verdi¤imiz kota vb. vergi d›fl› itha-lat› k›s›tlay›c› önlemleri de uygulamaz.

Türkiye’nin serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤› ülkeleri de flu flekilde s›rala-yabiliriz:

E.F.T.A. ÜYES‹ ÜLKELER:

‹SV‹ÇRE

‹ZLANDA

LIECHTEINSTEIN

NORVEÇ


SERBEST T‹CARET ANLAfiMASI ‹MZALANAN D‹⁄ER ÜLKELER:

BOSNA HERSEK

FAS

F‹L‹ST‹N

HIRVAT‹STAN

‹SRA‹L

MAKEDONYA

MISIR

SUR‹YE

TUNUS

Türkiye’den yukar›da say›lan ülkelere gerçeklefltirilen ihracatlarda, karfl› ta-raftaki ithalatç› ülke gümrüklerinde Türk mallar›na herhangi bir gümrük vergisi al-mamaktad›r. Bir ihraç mal›n›n Türk menfleli oldu¤unu ve Türkiye’den gönderildi-¤ini ispat etmeye yarayan belgeye de EUR.1 belgesi ad› verilmektedir.

Demek ki Türkiye’den bu ülkelere yap›lacak ihracatlarda ihracatç› firmalar›-m›z›n EUR.1 belgesi düzenlemeleri ve karfl› ülkedeki ithalatç›lar›na bu belgeyigöndermeleri gerekmektedir.

GGEENNEELL PPRREEFFEERRAANNSSLLAARR SS‹‹SSTTEEMM‹‹ ((GGSSPP)) KKAAPPSSAAMMIINNDDAA TTÜÜRRKK‹‹YYEE’’YYEE TTAAVV‹‹ZZUUYYGGUULLAAYYAANN ÜÜLLKKEELLEERREE YYAAPPIILLAACCAAKK ‹‹HHRRAACCAATTLLAARR

Genel Preferanslar Sistemi (GSP), baflta Amerika olmak üzere geliflmifl ülke-lerin, geliflmekte olan baz› ülkelerin baz› ihraç mallar›na gümrük vergisi muafiye-ti veya vergi indirimi sa¤lamas› anlam›na gelen bir sistemdir.

Türkiye aç›s›ndan özellikle Amerika Birleflik Devletleri’ne ve Rusya’ya yap›lanihracatlarda büyük bir avantaj sa¤layan Genel Preferanslar Sistemi, Türk ihracat-ç›lar›n›n genelde çok az bildi¤i bir uygulama olarak karfl›m›za ç›kar. Oysa, Ameri-ka’n›n bu sistem kapsam›nda de¤erlendirdi¤i ürünlerin ihracat› konusunda di¤errakip ülkelerin mallar›na karfl› Türk ihraç mallar›n›n ciddi bir rekabet avantaj› ya-kalamas› sözkonusu olabilir.

GSP Kapsam›nda Türkiye’ye Vergi ‹ndirimi veya Muafiyeti Sa¤layan Ülkeler:

� Amerika Birleflik Devletleri

� Rusya Federasyonu

� Avustralya

� Kanada

� Japonya

� Yeni Zelanda


Bu sistem kapsam›nda yukar›da s›ralanan ülkeler, geliflmekte olan ülkelerinihracat gelirlerinin artmas›na, sanayileflmelerini teflvik etmeye ve dolay›s›yla eko-nomik büyümelerine destek olmak arzusundad›r. Türkiye de ilgili ülkeler taraf›n-dan Genel Preferanslar Sistemine dahil ülkeler aras›nda yer ald›¤› için bu ülkele-re ihracat yapacak firmalar›m›z›n bilinçli hareket etmelerinde fayda vard›r.

Yukar›da s›ralanan ülkeler, bu sistem çerçevesinde yay›nlad›klar› liste do¤rul-tusunda 4650 ürüne vergi muafiyeti sa¤lamaktad›r. Bu muafiyetten yararlanabil-menin yegane koflulu, ihraç ürünlerinin GSP kapsam›nda kabul gören ve bu ürün-leri ihraç edecek ülkenin menfleini tafl›yor olmas›d›r.

� Türkiye’den ilgili ülkelere ihraç edilecek ürünün Genel Preferanslar Siste-minden yararlanabilmesi için özet olarak flu flartlar›n›n yerine gelmesi ge-rekti¤ini hat›rlatmak isteriz:

� ‹hraç edilecek ürünün mutlaka GSP kapsam›nda kabul gören bir ürün ol-mas› gerekir.

� Ürünün menflei Türk menfleli olmal›d›r. GSP uygulama esaslar›na göre, ih-raç edilecek ürünün de¤erinin en az %35’i Türkiye kaynaklar›nca üretilmifldurumda bulunmal›d›r.

� Ürün ilgili ithalatç› ülkeye do¤rudan Türkiye’den gidiyor olmal›d›r.

� ‹hracatç›/ithalatç› firma, ürünün gümrükten çekilmesi esnas›nda GT‹P nu-maras›n›n bafl›na “A” iflaretini koymal›d›r. Bu konuda ihracatç›lar›m›z itha-latç› firma yetkililerini uyar›rlarsa iyi olur.

Türkiye’den ilgili ülkelere ürünlerini ihraç etmeyi düflünen firmalar›m›z›n ih-raç ürünlerinin GSP uygulamas› kapsam›nda olup olmad›¤›n› ilgili ülkelerin yetkilimakamlar›ndan ö¤renebilirler. Ancak afla¤›da s›ralanan ürünlerin GSP kapsam›n-da olmad›¤›n› ve söz konusu ürünler hakk›nda zaten bu ülkelerin hassas davran-d›klar›n› hat›rlatmak isteriz:

� Tekstil ürünleri

� Saatler

� Elektronik ürünler

� Çelik ürünleri

� Ayakkab›

� El çantalar›

� Bavullar

� ‹fl eldivenleri

� Deri giyim eflyalar›

� Mamul veya yar› mamul cam ürünler

� Tarife kotas›na konu olan baz› tar›m ürünleri


ÖÖDDEEMMEE fifiEEKK‹‹LLLLEERR‹‹ ÇÇEERRÇÇEEVVEESS‹‹NNDDEE

AA’’DDAANN ZZ’’YYEE ‹‹HHRRAACCAATT ‹‹fifi AAKKIIfifi SSÜÜRREEÇÇLLEERR‹‹

PPEEfifi‹‹NN ‹‹HHRRAACCAATT

1) ‹hracatç›, ithalatç›ya teklif mektubu niteli¤indeki proforma faturas›n› gön-derir.

2) Teklifin onaylanmas›n›n ard›ndan sözleflme yap›lm›fl say›l›r. Ancak yasaldayanak olmas› aç›s›ndan yaz›l› olarak ayr› bir sözleflme imzalanmas›ndafayda vard›r.

3) ‹thalatç›, fatura tutar›n› ihracatç›n›n hesab›na transfer eder.

4) ‹hracatç›, peflin ihracat bedeli olarak hesab›na gelen paray› kambiyo esas-lar› çerçevesinde döviz al›m belgesine ba¤lat›r.

5) ‹hracatç›, ihraç edece¤i ürüne, ülkeye ve ihracat türüne göre gerekli ev-raklar›n› haz›rlayarak ihracat yüklemesi ve gümrüklemesini gerçeklefltirir.Bu durumda genellikle flu belgeler temelde zorunlu birer belge olarakkarfl›m›za ç›kar:

a) Orijinal Ticari Fatura (yurtd›fl›na gönderilecek olan fatura)

b) Konflimento

c) Gümrük Faturas› (Maliye’den onayl› Türkçe olarak haz›rlanan fatura)

d) Gümrük Beyannamesi

e) Çeki Listesi

f) A.TR (fiayet AB üyesi bir ülkeye ihracat yap›l›yorsa)

g) EUR.1 (fiayet serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z bir ülkeye ihra-cat yap›l›yorsa)

h) Menfle flahadetnamesi (fiayet isteniyorsa; ihracatta zorunlu olmad›¤›-n› hat›rlatmak isteriz.)

i) Mal›n özelli¤ine göre di¤er zorunlu izin belgeleri

6) Gümrük müflavirlik flirketinden bir kifli, A.TR, EUR.1, Menfle flahadetna-mesi ve Form-A gibi belgeleri onaylatt›rmak üzere ticaret odas›na gider.

7) Gümrük beyannamesi, gümrük faturas› ve çeki listesi ile ihracatç› birli¤i-ne gidilir ve nisbi aidat yat›r›larak beyanname onaylatt›r›l›r.

8) Gümrükçümüz bu ifllemleri yaparken biz de mal› nakliyeci arac›l›¤›ylaaraca yükler ve ihracat yap›lacak gümrü¤e yönlendiririz. ‹hracat güm-rüklemesi esnas›nda ihraç mal›n›n gümrükte muayeneye haz›r haldebeklemesi gerekir.

9) fiayet teslim flekilleri CIF, CIP, DES vb. ihracatç›n›n sigorta yapt›rmas›n›zorunlu k›lan teslim flekilleri ise mal yüklendi¤i gün mutlaka sigorta yap-


t›r›l›r. fiayet sigortay› anlaflma flartlar›na göre ithalatç› yapt›racak ise it-halatç›ya yükleme konusunda bilgi geçilir.

10) Gümrükleme ifllemlerini gümrükçümüz tamamlay›p bize belgeleri getir-dikten sonra yurtd›fl›ndaki ithalatç› firmam›za gönderilmesi gerekli olanbelgeleri, ya nakliyecimiz arac›l›¤›yla malla birlikte, ya da bir h›zl› ekspreskargo flirketiyle göndeririz. Ayr›ca özel bir belge istenmedi¤i takdirdegenel olarak yurtd›fl›ndaki ithalatç›ya gönderilmesi gereken temel belge-ler flunlard›r:

a) Orijinal ticari fatura

b) Çeki listesi

c) Konflimento

d) Varsa A.TR, EUR.1, Menfle fiahadetnamesi gibi belgeler

11) ‹hracattan sonra peflin ihracat bedeli dövizin geldi¤i bankaya gümrükbeyannamesi ile müracaat edilerek kambiyo taahhüt hesab› kapat›l›r.

MMAALL MMUUKKAABB‹‹LL‹‹ ‹‹HHRRAACCAATT



3) ‹hracatç›, paran›n gelmesini beklemeden sözleflmenin hemen ard›ndansöz verdi¤i tarihe uygun olarak, ihraç edece¤i ürüne, ülkeye ve ihracat tü-rüne göre gerekli evraklar›n› haz›rlayarak ihracat yüklemesi ve gümrükle-mesini gerçeklefltirir. Bu durumda genellikle flu belgeler temelde zorunlubirer belge olarak karfl›m›za ç›kar:


b) Konflimento



e) Çeki Listesi


g) EUR.1 (fiayet serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z bir ülkeye ihracatyap›l›yorsa)

h) Menfle flahadetnamesi (fiayet isteniyorsa; ihracatta zorunlu olmad›¤›n›hat›rlatmak isteriz.)



4) Gümrük müflavirlik flirketinden yetkili bir kifli, A.TR, EUR.1, Menfle flaha-detnamesi ve Form-A gibi belgeleri onaylatt›rmak üzere ticaret odas›nagider.


6) Gümrükçümüz bu ifllemleri yaparken biz de mal› nakliyeci arac›l›¤›yla ara-ca yükler ve ihracat yap›lacak gümrü¤e yönlendiririz. ‹hracat gümrükle-mesi esnas›nda ihraç mal›n›n gümrükte muayeneye haz›r halde bekleme-si gerekir.

7) fiayet teslim flekilleri CIF, CIP, DES vb. ihracatç›n›n sigorta yapt›rmas›n› zo-runlu k›lan teslim flekilleri ise mal yüklendi¤i gün mutlaka sigorta yapt›r›-l›r. fiayet sigortay› anlaflma flartlar›na göre ithalatç› yapt›racak ise ithalat-ç›ya yükleme konusunda bilgi geçilir.

8) Gümrükleme ifllemlerini gümrükçümüz tamamlay›p bize belgeleri getir-dikten sonra yurtd›fl›ndaki ithalatç› firmam›za gönderilmesi gerekli olanbelgeleri, ya nakliyecimiz arac›l›¤›yla malla birlikte, ya da bir h›zl› ekspreskargo flirketiyle göndeririz. Ayr›ca özel bir belge istenmedi¤i takdirde ge-nel olarak yurtd›fl›ndaki ithalatç›ya gönderilmesi gereken temel belgelerflunlard›r:


b) Çeki listesi

c) Konflimento


9) ‹thalatç›m›z sözverdi¤i tarihte ihraç edilen mal›n bedelini transfer eder.

10) ‹hracat bedeli geldi¤inde gümrük beyannamesi ile bankaya müracaat edi-lerek gelen bedel TL’s›na çevrilerek döviz al›m belgesi düzenletilir ve kam-biyo hesab› kapat›l›r.

VVEESSAA‹‹KK MMUUKKAABB‹‹LL‹‹ ‹‹HHRRAACCAATT



3) ‹hracatç›, ihraç edece¤i ürüne, ülkeye ve ihracat türüne göre gerekli ev-raklar›n› haz›rlayarak ihracat yüklemesi ve gümrüklemesini gerçeklefltirir.Bu durumda genellikle flu belgeler temelde zorunlu birer belge olarakkarfl›m›za ç›kar:



b) Konflimento (Bu ödeme fleklinde konflimentoyu ithalatç›n›n bankas›n›nemrine düzenlettirmeniz gerekti¤ini unutmay›n›z.)



e) Çeki Listesi





4) Gümrükleme flirketimizin eleman›, A.TR, EUR.1, Menfle flahadetnamesigibi belgeleri onaylatt›rmak üzere ticaret odas›na gider.




8) Gümrükleme ifllemlerini gümrükçümüz tamamlay›p bize belgeleri getir-dikten sonra, yurtd›fl›ndaki ithalatç› firmam›za gönderilmesi gerekli olanbelgeleri, ithalatç›n›n bankas›na gönderilmek üzere bankam›za teslimederiz.


b) Çeki listesi

c) Konflimento


9) ‹hracat evraklar› bankam›z taraf›ndan ithalatç›m›z›n bankas›na tahsil edil-mek üzere gönderilir.

10) ‹thalatç› firma, ihracat bedelini ödeyerek belgeleri bankas›ndan alarak ül-kesine gelen mal› gümrükten çeker.

11) Yurtd›fl›ndan bankam›za gelen ihracat bedelini döviz al›m belgesine ba¤-latarak tahsil ederiz ve kambiyo hesab›m›z› kapat›r›z.


AAKKRREEDD‹‹TT‹‹FFLL‹‹ ‹‹HHRRAACCAATT



3) ‹hracatç›, sözleflmenin imzalanmas›n›n ard›ndan herhangi bir ifllem yap-maz ve ithalatç›n›n akreditif açmas›n› bekler.

4) ‹thalatç›n›n açm›fl oldu¤u akreditif kapsam›nda akreditif metni (küflad)banka üzerinden ihracatç›ya bildirilir.

5) ‹hracatç›, sözleflme niteli¤i tafl›yan bu metni inceler ve gerekli, anlafl›lanhususlara uygun haz›rlan›p haz›rlanmad›¤›n› kontrol eder.

6) ‹hracatç›, ihraç edece¤i ürüne, ülkeye ve ihracat türüne göre gerekli ev-raklar›n› haz›rlayarak ihracat yüklemesi ve gümrüklemesini gerçeklefltirir.Akreditifteki kurallar› uygun olarak ihracat yapmaya dikkat eder ve rezervolay›n› unutmaz. Bu durumda genellikle flu belgeler temelde zorunlu bi-rer belge olarak karfl›m›za ç›kar:


b) Konflimento (Bu ödeme fleklinde konflimentoyu ithalatç›n›n bankas›n›nemrine düzenletmek gerekti¤ini unutmay›n›z.)



e) Çeki Listesi





7) Gümrükleme flirketimizin eleman›, A.TR, EUR.1, Menfle flahadetnamesigibi belgeleri onaylatt›rmak üzere ticaret odas›na gider.





11) Gümrükleme ifllemlerini gümrükçümüz tamamlay›p bize belgeleri getir-dikten sonra yurtd›fl›ndaki ithalatç› firmam›za gönderilmesi gerekli olanbelgeleri, akreditifteki esaslara uygun olacak flekilde, yine akreditifteki sü-relere dikkat ederek bankam›za veririz. Ayr›ca özel bir belge istenmedi¤itakdirde genel olarak yurtd›fl›ndaki ithalatç›ya gönderilmesi gereken te-mel belgeler flunlard›r:


b) Çeki listesi

c) Konflimento


12) ‹hracat kapsam›nda aç›lan akreditif görüldü¤ünde ödemeli (sight) ise ev-raklar› verdi¤imizde bankam›zdan paray› tahsil ederiz; ancak akreditif va-deli (deferred) ise vadesi geldi¤inde ihracat bedelini bankam›zdan tahsilederiz. Bedelin tahsili esnas›nda ihracat bedeli döviz al›m belgesine ba¤-lat›larak kambiyo esaslar›na uygun olarak kambiyo sorumlulu¤u da yeri-ne getirilmifl olur.


TÜRK‹YE’DE ‹THALAT MEVZUATININ ESASLARI VE ‹THALAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹

TÜRK‹YE’DE

‹THALAT MEVZUATININ

ESASLARI VE

‹THALAT ‹fi AKIfi SÜREÇLER‹

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM


ÜÜÇÇÜÜNNCCÜÜ BBÖÖLLÜÜMM

TTÜÜRRKK‹‹YYEE’’DDEE ‹‹TTHHAALLAATT MMEEVVZZUUAATTIINNIINN EESSAASSLLAARRIIVVEE

‹‹TTHHAALLAATT ‹‹fifi AAKKIIfifi SSÜÜRREEÇÇLLEERR‹‹

Sat›n alma dendi¤inde genellikle yurtiçindeki tedarikçilerden mal veya hiz-met temin etmek akla gelir. Oysa global iliflkiler içerisinde bak›ld›¤›nda art›k teda-rikçi yurtiçinde olabildi¤i gibi yurtd›fl›nda da mal ya da hizmet üreten bir iflletmeolarak karfl›m›za ç›kar. Küçülen dünya piyasalar›nda insanlar›n ve iflletmelerin bir-birine gün geçtikçe daha da yak›nlaflt›klar›n› hesaba katacak olursak, günümüzsat›n almac›s›n›n ilgilendi¤i ürün ya da hizmet için sadece iç pazara hapsolmas›ne kadar do¤rudur, tart›flma götürür.

Sat›n alma eyleminin d›fl sat›n almay› da içeriyor olmas›ndan dolay›, ça¤daflsat›n almac›n›n ithalat prosedürlerini de bilmesi zorunluluk halini alm›flt›r.

Küreselleflme ile birlikte gelen sat›n almadaki bu h›zl› de¤iflim, ithalata bak›-fl›m›zda da bir de¤iflimi beraberinde getirmek zorundad›r. Bugüne kadar ithalat›nsürekli olarak yerli üretimi baltalayan bir ticari aktivite ve daha çok lüks tüketimmallar› ithalat› olarak alg›lan›yor olmas›ndan dolay›, ihracata göre ithalat hep ge-ri planda tutulan bir alan olarak kald›. Oysa ithalat, üretim-ihracat ekseni nokta-s›nda hammadde temini için de ciddi rakamlarda karfl›m›za ç›kan bir ticari eylemalan›.

‹thalat›n sadece bir al-sat yapan trader (tacir) mant›¤›yla alg›lanmas›ndan ötebir yurtd›fl› tedarik yöntemi olarak da görülmesi gerekiyor. Bir ülkenin her fleyiüretmesinin mümkün olamayaca¤› gerçe¤i karfl›s›nda, kendi üretim alan›n›n ihti-yac› olan malzemelerin temini noktas›nda ithalat önemini daha da art›r›yor.

Çal›flman›n bu bölümünde de amac›m›z, sadece ithalat› bir yurtd›fl› al›m, tü-ketim mallar›na yönelik salt bir ticari aktivite olarak görmekten çok onu bir yurt-d›fl› sat›n alma eylemi olarak daha genel manada lojistik zincirinin bir halkas› ola-rak konumland›rmakt›r.

Yurtd›fl› tedarik zincirini olufltururken nelere dikkat etmek gerekti¤i, firma veürün bilgi kaynaklar›na nas›l ulafl›labilece¤i, tedarikçi de¤erlendirirken hangi hu-suslar› gözden uzak tutmamak gerekti¤i türünden d›fl sat›n alma eylemine yöne-lik konular›n yan› s›ra ithalat operasyon ifllemlerinin detaylar› hakk›nda da bilgi ak-tar›lacakt›r.

Bu bölümün ana ekseni her ne kadar ithalat› genel d›fl ticaret operasyonuiçinde dikkat edilmesi gereken hususlar çerçevesinde ele almak ise de farkl› birbak›flaç›s›n› da bu vesileyle okurlara kazand›rmak amac›yla bir sat›nalma perspek-tifini de konunun girifline almay› uygun bulduk.

Türkiye’nin seksenli y›llarla birlikte ihracata dayal› ekonomik büyüme hedef-leri do¤rultusunda gündeme gelen liberal yap›dan ithalat da nasibini alm›fl ve es-kiden var olan ithal ikameci dönemin afl›r› korumac› ithalat anlay›fl› terkedilmifltir.Gümrük Birli¤i süreci ile birlikte ithalat alan›nda da mevzuat noktas›nda de¤iflik-likler olmufl ve hukuken radikal de¤ifliklikler gündeme gelmifltir.

Güncel bilgiler ›fl›¤›nda ithalata bafllang›çta nelere dikkat etmek gerekti¤i, it-hal edilecek ürünle alakal› ön araflt›rmada hangi hususlar›n gözard› edilmemesigerekti¤i, ithalat gümrükleme ve maliyeti etkileyen operasyonel masraflar, vergi-ler ve fonlar hakk›nda bilgi aktar›lmaya çal›fl›lm›flt›r.


SSAATTIINNAALLMMAA VVEE ‹‹TTHHAALLAATT

‹‹fifiLLEETTMMEE FFOONNKKSS‹‹YYOONNUU OOLLAARRAAKK SSAATTIINNAALLMMAANNIINN ÖÖNNEEMM‹‹

‹flletme ihtiyaçlar›ndan herhangi biri olan mal veya hizmetin iflletme d›fl› kay-naklardan temin edilmesi olarak tan›mlanabilecek olan sat›n alma eylemi, lojistikzincirin önemli bir halkas›n› oluflturur.

Modern yönetim anlay›fl› içinde ve küresel iliflkilerin geliflmesi sonucunda ifllet-melerin maliyet yönetimine verdikleri önem, günümüz ifl hayat›nda sat›n alma ey-lemini daha da önemli hale getirmifltir. Rekabet ortam›n›n gün geçtikçe k›z›flmas›,tüketicilerin ve genelde al›c›lar›n karfl›s›nda say›s›z f›rsatlar›n var oluflu, bilgi kay-naklar›na olan kolay eriflim, firmalar›m›z›n fiyatland›rma politikalar›nda eskiden ol-du¤u gibi rahat hareket etme özgürlü¤ünü ellerinden alm›flt›r.

Eski ekonomik yap›larda karfl›m›za ç›kan “ne üretirsem satar›m, fiyat›n› daben belirlerim” tarz›ndaki yaklafl›m›n günümüzde yerini “müflteriyi gözetereküretmelisin ve fiyat› sen de¤il pazar belirler, sen geriye dönüp maliyetini yönet-mek zorundas›n” tarz›nda özetlenebilecek bir anlay›fla b›rakmas› sonucunda, mal-zeme temini ve tedarik süreçleri, genelde sat›n alma eylemi önemini daha da his-settirmeye bafllam›flt›r.

‹flletmenin ihtiyac› olan malzeme ve hizmet ak›fl›n›n süreklili¤in sa¤lanmas›n-da önemli bir ifllevi olan sat›n alma aktivitesindeki bir aksama ya da yap›lan birmaliyetlendirme hatas› iflletmenin bütün süreçlerini etkileyecektir. Üretimden sa-t›fla kadar uzanan zincir içinde iflletmenin fonksiyonlar›nda ve temel varolma se-bebi olan karl›l›kta s›k›nt›lara yol açabilecektir.

Sat›n alma eyleminin iflletme için bu kritik ve göz ard› edilemez önemi, gü-nümüz kalite standartlar›nda da dikkate al›nan bafl s›ralarda yerini alan bir konuolarak karfl›m›za ç›kar. Nitekim ISO 9001: 2000 kalite standartlar› el kitab›n›n 7.4üncü maddesi sat›n alma konusu ile ilgilidir.

Kalite yönetim sistemlerindeki süreç yönetimi anlay›fl› do¤rultusunda bak›ld›-¤›nda sat›n alma eylemini de iflletme fonksiyonlar› içinde bir süreç, bir evre ola-rak de¤erlendirmek ve sat›n almay› da bir süreç olarak tan›mlamak gerekir. ‹fllet-me fonksiyonlar›n›n her bir sürecini oldu¤u kadar sat›n alma sürecini de etkin yö-netmek firmalar›m›z›n fark yaratmalar›nda önemli bir iflleve sahip olacakt›r. Sat›nalma eylemini gerçeklefltiren kiflilerin de bu bilinçle hareket etmelerinde faydavard›r.


SSAATTIINNAALLMMAA SSÜÜRREEÇÇLLEERR‹‹

Sat›n alma eylemi, kendisi bir ana süreç olmakla birlikte, bir tak›m alt süreç-leri de bünyesinde toplamaktad›r. Bu süreçleri kabaca flu flekilde s›ralayabiliriz:

� Piyasa araflt›rmas›

� Teklif al›m›

� Teklif de¤erlendirme

� Bütçe ve finansman onay›

� Sat›n alma emrinin ç›kar›lmas›

� Teklif onay› ve siparifl

� Sat›n alma sözleflmesi

� Sevkiyat planlama

� Siparifl takibi

� Mal kabulü ve ürün de¤erlendirme

� Stok takibi ve depo yönetimi

Ana süreçler halinde yukar›daki gibi aflamaland›r›labilecek olan sat›n almaeyleminde özellikle modern iflletme anlay›fl› içinde piyasa araflt›rmalar›n›n önemibüyüktür. Günümüz sat›n almac›s›n›n temin edece¤i mal ya da hizmet için sade-ce yurtiçi pazara bak›fl›n› yöneltmesi büyük bir eksikliktir. Yurtd›fl› pazarlarda iste-nen ürünün ya da hizmetin varl›¤›n›n tespiti öncelikle bir araflt›rmay› zorunlu k›l-maktad›r. Bu zorunluluk, modern sat›n alma eyleminde pazar araflt›rmas›n›n öne-mini karfl›m›za ç›kar›r.

Teklif al›mlar›nda ve teklif de¤erlendirme aflamas›nda özellikle yurtd›fl› al›msözkonusu ise standart bir sat›n alma eyleminde dikkat edilecek hususlar›n yan›s›ra flu hususlara da dikkat etmekte fayda vard›r:

� Ürün kalite standartlar›

� Tedarikçi de¤erlendirme ve firma analizi

� Teslim koflullar›

� Fiyatland›rma kriterleri

� Ödeme koflullar›

� Sevkiyat türü

� Sevkiyat ve teslim süresi

� Ambalaj standartlar›

� Etiketleme

Teklif de¤erlendirme aflamas›nda da her konu önem tafl›makla birlikte özel-likle tedarikçi de¤erlendirmesi büyük bir öneme sahiptir. Mal ya da hizmetin al›-


naca¤› firman›n finansal durumu, teknik ve üretim kapasitesi yeterlili¤i, tedariksüresi, üretim araç gereçleri yeterlili¤i, güvenilirli¤i, geçmifl tecrübesi ve piyasada-ki imaj› türünden özelliklerinin analiz edilmesi her sat›n alma eyleminde dikkatedilmesi gerekli hususlar› oluflturmaktad›r.

DDIIfifi SSAATTIINNAALLMMAA VVEE ‹‹TTHHAALLAATT ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹SS‹‹

D›fl sat›n alman›n sözkonusu olmas› durumunda ise sadece mal›n temin edi-lece¤i firman›n de¤il, mal›n ülkeye gelifline kadar sevkiyata arac›l›k eden arac› ku-rumlar›n da performanslar›n› de¤erlendirmek ve do¤ru tafleronlarla çal›flmak bü-yük bir öneme sahiptir. D›fl ticaret konusu gündeme geldi¤inde yurtd›fl› al›mlardaithalat iflleminde karfl›m›za ç›kan afla¤›daki hizmet arac› kurulufllar›n› do¤ru seç-meye de özen gösterilmelidir:

� Nakliye Firmas›

� Gümrükleme fiirketi

� Antrepo, Depolama Hizmet Kurulufllar›

� Banka veya Özel Finans Kurulufllar›

Günümüzün de¤iflen ekonomik koflullar›, sat›n almac›y› yapt›¤› iflin öneminikavram›fl ve sadece iç pazara bak›fl›n› çeviren biri de¤il, global perspektiften iflinebakabilen bir kifli olmas› gereklili¤i konusunda dönüfltürmüfltür. Yurtd›fl›ndan birmalzemenin daha kaliteli ve daha ucuza temin edilebilmesi mümkün iken bu ger-çe¤i atlamaya günümüz rekabet koflullar› müsaade etmemektedir. Ancak yurtd›-fl› al›mlarda hangi ithalat, gümrükleme sorunlar› ve maliyetleriyle karfl›lafl›laca¤›-n›n da sat›n almac› taraf›ndan bilinmesi gerekmektedir. Sat›n alma eyleminin it-halatla eklemlendi¤i, iliflkilendi¤i nokta da tam burada karfl›m›za ç›kar.

Sat›n alman›n yurtd›fl›ndan gerçeklefltirilmesi durumunda sat›n almac›n›n kla-sik sat›n alma eyleminde dikkat edece¤i hususlar›n yan› s›ra temel olarak ithala-ta özel flu süreçleri de bafltan düflünmesini tavsiye ederiz:

� ‹thal edilecek mal›n GT‹P (gümrük tarife istatistik pozisyon) numaras›n›ö¤rendiniz mi?

� GT‹P numaras› çerçevesinde ithal edilecek ürünle ilgili dikkat edilmesigereken hususlar› do¤ru analiz ettiniz mi? Örne¤in, ürünün gümrük ver-gisi ne kadar, ürünün ithalinde bir özel izin belgesi vs. gerekiyor mu, it-halinde yaflanacak gümrükleme vs. s›k›nt›lar› neler olabilir, türünden so-rulara net cevaplar verebilmek gerekir; aksi takdirde ürün al›m› gerçek-leflip gümrü¤e gelince sürpriz olaylarla karfl›lafl›labilir.

� Ürünün ithal edilece¤i ülkeye göre Türkiye’nin uygulad›¤› bir vergi avan-taj›, bir kolayl›k ya da zorluk var m›? Ürün için Türkiye kota uyguluyor mu?


� ‹thalat maliyetleri do¤ru bir biçimde analiz edildi mi? Operasyon servi-siyle veya gümrükleme flirketiyle ba¤lant› kurularak gerçekçi bir maliyet-lendirme yapt›n›z m›?

� ‹thal ürün vadeli mi al›n›yor, yoksa peflin mi? Vadeli ithalatlarda Türki-ye’de mal bedelinin %3’ü oran›nda kaynak kullan›m› destekleme fonuoldu¤unu hat›rlat›r›z. (Bu konuyla ilgili kitab›n “ithalat ifllemlerinde dik-kat edilecek hususlar” bölümüne bak›n›z)

� Ürünün ithali için belli bir standardizasyon flart› aran›yor mu? Standartkontrolüne tabi bir ürün mü?

� Ürünün ithalinde ve gümrüklenmesi esnas›nda sorun yaflamamak içinoperasyon servisiyle veya gümrükleme flirketiyle görüflerek yurtd›fl›ndangelmesi zorunlu belgeler konusunda tam olarak bilgi ald›n›z m›?

� Uluslararas› ticaret kurallar› çerçevesinde anlaflma yapaca¤›n›z teslim veödeme flekillerinden kaynakl› sorumluluklar›n›z› ve haklar›n›z› biliyor mu-sunuz, ilgili anlaflma maddelerinin risk analizini tam olarak yapt›n›z m›?

YYuurrttdd››flfl›› SSaatt››nn aallmmaa SSöözzlleeflflmmeelleerriinnddee DDiikkkkaatt EEddiilleecceekk AAnnaa BBaaflflll››kkllaarr

� Taraflar›n aç›k kimlikleri ve adresleri do¤ru ve eksiksiz yaz›lm›fl olmal›d›r

� Sözleflmenin konusu ve kapsam› belirtilmifl olmal›d›r

� Mal›n fiyatland›rma kriterleri net olmal›d›r

� Mal›n miktar›, ölçü birimi bulunmal›d›r

� Uluslararas› kurallar çerçevesinde belirlenmifl teslim flekli yer almal›d›r

� Ödeme flekli, ödeme koflullar› bulunmal›d›r

� Mal›n sevkiyat plan›, yükleme tarihi yer almal›d›r

� Mal›n geç yüklenmesi durumunda bir cezai yapt›r›m uygulan›p uygulan-mayaca¤›na iliflkin konuflulmufl ise anlaflmaya da yazmakta fayda vard›r

� ‹thal edilecek ürün için özel bir ambalaj standard› talep ediliyor mu?

� Gerek ürünün, gerekse tafl›maya konu d›fl kaplar›n etiketlenmesinde birtalep olacak m›d›r?

� Ürünün kalite standartlar›yla ilgili yükleme esnas›nda uluslararas› göze-tim flirketlerinden bir gözetim sertifikas› talep edilecek midir? Edilecek-se bu gözetimin masraf› kime ait olacakt›r?

� Hangi durumlar mücbir sebep (force majeur) olarak kabul edilecektir?

� ‹lerde ortaya ç›kacak bir anlaflmazl›k, uyuflmazl›k durumunda çözüm yo-lu ne olacakt›r? Hangi mahkemelerin davaya bakaca¤› sözleflmede aç›km›d›r? Özel bir tahkim flart› anlaflmada yer alacak m›d›r?

� Sözleflmenin yap›ld›¤› yer ve tarih sözleflme metninde yer al›yor mu?


� Sözleflme kaç nüsha düzenlenmifltir ve bu konuyla ilgili sözleflme met-ninde at›f var m›d›r?

� Sözleflmenin geçerlilik süresi nedir?

� Taraflar›n isim ve imzalar› mevcut mudur? ‹mzalayan kifliler, firmay›temsile yetkili kifliler midir?

� Sözleflmenin herhangi bir eki var m›d›r? Eklerin neler oldu¤una iliflkinana sözleflme metninde bir aç›klay›c› madde mevcut mudur?

� Sözleflmenin sadece son sayfas›ndaki imza ile yetinilmeyip, bütün sayfa-lara ve hatta eklere bile paraf at›lm›fl m›?

PPAAZZAARR AARRAAfifiTTIIRRMMAASSIINNAA YYÖÖNNEELL‹‹KK TTAAVVSS‹‹YYEE EEDD‹‹LLEEBB‹‹LLEECCEEKK KKAAYYNNAAKKLLAARR

� Kompass benzeri ülke ve ürün baz›nda firma kataloglar›

� Exporter’s Encylopedia, Dun and Breast, ‹kiyüzden fazla ülke için bu ül-kelere yap›lacak ihracat s›ras›nda gerekli olacak bilgileri içeren bir yay›n.

� National Trade, Data Bank türünde bir CD-ROM, www.stadusa.gov,Ürün ve sektör baz›nda Pazar araflt›rmalar› raporlar›n› içeren bir kaynak.

� Selected Commercial Databases for Trade Promotion, (CD-ROM), Yak-lafl›k 50 sektör hakk›nda haz›rlanm›fl Pazar araflt›rmalar›n›n listesini içe-ren bir yay›n.

� Bibliography of Published Market Research, www.intracen.org, A¤›rl›k-l› olarak geliflmekte olan ülkelerdeki ve geçifl ekonomilerindeki ihracat-ç›lara yönelik Pazar araflt›rmalar›n›n listesini veren bir yay›n.

� World Access Network Direct (WAND), www.wand.com, GT‹P numara-lar›na göre s›n›fland›r›lm›fl olarak çeflitli ürünler için dünyadaki ifl ve Pa-zar imkanlar›n› içeren bir sitedir.

� Websites for Exporters, www.brittrade.com, Çeflitli ülkeler için ürün ba-z›nda ve sektör baz›nda Pazar bilgisi içeren web sitelerinin adresleriniiçeren bir yay›n.

� Business Opportunities Bulletin (CARTIS), www.com/bob.html

� Asia Trade, www.asiatrade.com

� The Market News Service (MSN), Pazar Haber Servisi isimli Uluslararas›Ticaet Merkezi (ITC)’nin bir yan kuruluflu olup, her ürün grubu için ürün-lerin güncel fiyatlar›, arz ve talep durumu, Pazar koflullar› hakk›nda de-tayl› bilgiler vermektedir. MSN’ye üye olanlara email ile hizmet de veril-mektedir.

� ITC’nin Trade Information Dissemination Unit, Trade Information Secti-on isimli bir alt kuruluflu vard›r ve bu Ticari Bilgi Yayma Birimi, ülkeler veürünler hakk›nda raporlar yay›nlamaktad›r. Oldukça faydal› ve temel bil-


giler konusunda araflt›rma yapanlar için ilk baflvuru kaynaklar›ndan biri-dir. www.intracen.org, [email protected]

� www.fas.usda.gov, Amerikan Tar›m Bakanl›¤›’n›n tar›m ve g›da ürünle-riyle ilgili olarak yabanc› Pazar bilgi raporlar› ad› alt›nda oldukça faydal›bilgileri içeren raporlar›n›n yay›nland›¤› bir yerdir.

� ABD Ticaret Bakanl›¤›’n›n internette bulunan “Global Export Market In-formation System” isimli sitesi de çeflitli ülke pazarlar› hakk›nda rapor-lar içermektedir. (www.itaiep.doc.gov)

� ‹GEME Kütüphanesinden yurtd›fl›nda hangi ülkede hangi mallarla ilgiliçal›flma yap›l›yorsa, o konudaki ihracatç›/ithalatç› firmalar›n veritaban›-na ulaflmak mümkündür.

� D‹E (Devlet ‹statistik Enstitüsü)’nden istenen ürünle ilgili olarak Türki-ye’nin ihracat ve ithalat rakamlar›na ülke, miktar, k›ymet baz›nda ulafl-mak mümkündür.

� DE‹K (D›fl Ekonomik ‹liflkiler Kurulu) bünyesinde yer alan ülke konseyle-rinin sekreterliklerinden ve kütüphanesinden ilgili ülkelerdeki firmalarhakk›nda bilgi almak mümkündür.

� Araflt›rma yap›lacak ülkelerin ticaret atefleliklerinden de ilgili ülkelerdearaflt›rma yap›lan ürün ve sektörlerde faaliyet gösteren firma datalar›naulafl›labilir.


‹‹TTHHAALLAATT ‹‹fifiLLEEMMLLEERR‹‹NNDDEE TTEEMMEELL KKAAVVRRAAMMLLAARR VVEEDD‹‹KKKKAATT EEDD‹‹LLEECCEEKK HHUUSSUUSSLLAARR

Türkiye’de seksenli y›llarla birlikte liberal bir görünüm kazanan ithalat ifllem-leri, 1 Ocak 1996 tarihindeki Gümrük Birli¤i süreciyle birlikte daha serbest bir gö-rünüm sergiliyor. ‹thalat mevzuat›ndan kaynakl› sorumluluklar›n her ne kadarizinler noktas›nda s›k›c› süreçleri beraberinde getirmesi söz konusu ise de eskiyeoranla görece rahatlama oldu¤u söylenebilir.

Gümrük Birli¤i süreci ile birlikte yürürlü¤e giren ve neredeyse her y›l ayn› içe-rikle yay›nlanan ve konuyla ilgili temel mevzuat› oluflturan ‹thalat Rejim Karar› ve‹thalat Yönetmeli¤i, oldukça esnek ve rahatlat›c› hükümleri içeriyor.

‹thalat uygulamalar›nda Türkiye’de en çok zorlan›lan ve pratikte ithalatç›lar›u¤raflt›ran konunun mevzuattan kaynakl› ithal izinleri oldu¤unu belirtelim.

‹‹TTHHAALLAATTÇÇII KK‹‹MMDD‹‹RR??

Vergi numaras›na sahip her gerçek ve tüzel kifli ile tüzel kiflilik statüsüne sa-hip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasar-ruf yapma yetkisi tan›nan kifliler ortakl›lar› ithalat ifllemlerini yürütebilir; yani itha-lat yapabilir.

Ancak afla¤›daki ithalat ifllemlerini yerine getirebilmek için vergi numaras› sa-hibi olma flart› aranmaz:

� Özel anlaflmalara dayanan ithalat

� Kitap ve di¤er yay›nlar›n ithalat›

� Ülkemizde aç›lan uluslararas› fuar ve sergilerde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›taraf›ndan perakende sat›fl›na izin verilen mallar›n ithalat›

Tacir olmayan gerçek kifliler, özelli¤i ve niteli¤i itibariyle, özel, flahsi ve ailevikullan›ma mahsus oldu¤u anlafl›lan veya hediye amaçl› olarak getirildi¤i aç›kçabelli olan maddeleri ithal edebilirler. Bu konuda gümrük mevzuat›m›z özel baz›hükümleri yürürlü¤e sokmufltur.

‹thalat yapmak isteyen kifliler, ithalat mevzuat›m›za göre, gerekli belgelerlebirlikte do¤rudan gümrük idarelerine baflvuru yaparak ithalat› gerçeklefltirebilirler.

Türkiye’nin gümrük birli¤ine girmesiyle birlikte eskiden varolan ithalatç› bel-gesi sahibi olma zorunlulu¤u yürürlükten kald›r›lm›flt›r. fiu an itibariyle ithalatç› ol-


mak isteyen herkes, tacir s›fat›n› kazanm›fl olmak kayd›yla ithalat ifllemini gerçek-lefltirebilmektedir.

HHAANNGG‹‹ MMAALLLLAARR ‹‹TTHHAALL EEDD‹‹LLEEBB‹‹LL‹‹RR??

‹thalat mevzuat›, kamu ahlak›, kamu düzeni veya kamu güvenli¤i, insan,hayvan ve bitki sa¤l›¤›n›n korunmas› veya s›nai ve ticari mülkiyetin korunmas›amaçlar›yla ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde al›nan önlemlerin kapsam› d›-fl›ndaki mallar›n ithalini serbest b›rakm›flt›r.

Hangi mallar›n ithalinin bu çerçevede de¤erlendirilerek yasakland›¤›na, han-gilerinin ön izne tabi oldu¤una iliflkin gerekli düzenlemeyi ise ithalat mevzuat›m›zgümrük mevzuat› ile ortak olarak çözüme kavuflturmakta, yani topu belli nokta-larda gümrük mevzuat›na atmaktad›r.

‹thal mallar noktas›nda ürünleri dört grupta incelemek mümkündür:

1) ‹thali Yasak Olan Maddeler

2) ‹thali Belli Kurum ve Kurulufllara B›rak›lan Maddeler

3) ‹thalinde Belli Mercilerin ‹zni Aran›lacak Maddeler

4) ‹thali Serbest Olan Maddeler

‹‹tthhaallii YYaassaakk OOllaann MMaaddddeelleerr

‹thalat ve gümrük mevzuat›m›z afla¤›daki maddelerin ithalini yasaklam›flt›r:

� Esrar ve müstahzar afyon

� ‹pek böce¤i tohumu

� Zirai amaçla kullan›lan her türlü toprak, yaprak, sap, saman, ot, tabigübre

� Oyun alet ve makineleri

� Yasalara ayk›r› olarak bir fabrika veya ticaret markas›n› veyahut ticaretunvan›n› tafl›yan ürünler

� Sahte etiket ve ambalaj maddesi

� ‹thalat mevzuat›nda ilgili tebli¤inde s›ralanan baz› boyar maddeler

� Standardizasyon mevzuat›nda ilgili tebli¤inde s›ralanan at›k maddeler

‹‹tthhaallii BBeellllii KKuurruumm vvee KKuurruulluuflflllaarraa BB››rraakk››llaann MMaaddddeelleerr

‹thalat ve gümrük mevzuat›m›z afla¤›daki maddelerin ithalini yanlar›nda ya-zan kurum ve kurulufllara b›rakm›flt›r:

� K›na k›na kabuklar›, potasyum iyodür, k›na k›na alkoloidleri ve bunlar›ntürevleri (K›z›lay Genel Müdürlü¤ü)


� Baz› alkollü müstahzarlar (Tekel Tütün Mamulleri Tuz ve Alkol ‹flletme-leri Genel Müdürlü¤ü)

� ‹çki imalinde kullan›lan alkollü birleflik müstahzarlar (Tekel Tütün Ma-mulleri Tuz ve Alkol ‹flletmeleri Genel Müdürlü¤ü ile bu kurulufl taraf›n-dan inhisar kapsam›nda olmad›¤›na karar verilmesi durumunda meflru-bat sanayine dahil kurulufllar)

� Zehirli gazlar (Milli Savunma, Sa¤l›k, Tar›m ve Köyiflleri, Orman, Maliye,‹çiflleri Bakanl›klar› veya Gümrük Müsteflarl›¤›n›n ihtiyac› için bu kurulufl-lar taraf›ndan)

� ‹fllenmemifl maden (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas› ve K›ymetli Ma-denler Borsas› üyesi k›ymetli maden arac› kurulufllar›)

� Yaprak tütün ve tütün döküntüleri, tütün veya tütün yerine geçen mad-delerden yap›lm›fl purolar, uçlar› aç›k purolar, sigaraillolar ve sigaralar,di¤er mamul tütün ve mamul tütün yerine geçen maddeler, homojeni-ze veya yeniden tertip edilmifl tütün, tütün hülasa ve salçalar› (‹malatç›-lar –ithal taleplerinde Tekel Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol ‹fllet-meleri Genel Müdürlü¤ünün ilgilendirildi¤i bakanl›ktan, tütün ve tütünmamulleri üretmek üzere fabrika açma ve iflletme izni al›nd›¤›na dairbelge aranacakt›r)

� Yaln›z çek ka¤›tlar› (Bankalar)

� Harp silahlar› (Milli Savunma Bakanl›¤›, Jandarma Genel Komutanl›¤›,Sahil Güvenlik Komutanl›¤›, MIT Müsteflarl›¤›, Emniyet Genel Müdürlü-¤ü ve Ola¤anüstü Hal Bölge Valili¤i veya bu kurulufllarca yetki verilenkurum ve kurulufllar)

‹‹tthhaalliinnddee BBeellllii MMeerrcciilleerriinn ‹‹zznnii AArraann››llaaccaakk MMaaddddeelleerr

Afla¤›da s›ralanan mallar›n ithalinden önce mutlaka ilgili kurulufllardan izin al-mak zorunludur. Aksi takdirde bu mallar›n Türkiye’ye ithalinde gümrük idarelerin-de sorun yaflanaca¤›n› ve mallar›n ithaline izin verilmeyece¤ini hat›rlatmak isteriz.

Bu mallar›n ithal izinleri için mutlaka konuyla ilgili olarak yetkilendirilmifl ku-rulufllara müracaat edilmesi ve izin almak için gerekli prosedürlerin ö¤renilmesinitavsiye ederiz. Bu konuda en sa¤l›kl› yol olarak bir gümrük müflavirlik firmas› ileçal›flman›z› ve ithalini düflündü¤ünüz ürünün ithal izin prosedürlerinde nelere dik-kat etmeniz gerekti¤ine iliflkin bir ön çal›flma yapman›z› öneririz. Zira her bir ithalizni için yurtd›fl›ndan gelmesi gereken belge/belgeler olabilece¤i gibi, bir tak›mön haz›rl›klar yap›lmas› da gerekli olabilir.

‹thalatta sat›nalma eylemini gerçeklefltirmeden önce ithal edilecek ürünlealakal› bir ön araflt›rma yaparken mutlaka ürünün ithaline iliflkin resmi ve bürok-ratik ifllemler hakk›nda da bilgi sahibi olunmas› ilerde oluflabilecek operasyonelsorunlar›n bafltan önlemini almakta ithalatç› firmalara yard›mc› olacakt›r.


� Tütün tohumu ve fidesi

� Av malzemeleri

� Ölçü ve ölçü aletleri

� Sinema, video ve müzik eserleri

� Kur’an-› Kerimler

� Metal paralar

� Petrol ya¤lar› ve bitümenli minerallerden elde edilen ya¤lar, motor ben-zini, uçak benzini, nafta, gazya¤›, jet yak›t›, motorin, hafif fuel oil, a¤›rfuel oil, LPG

� Üzüm fl›ralar›, saf ve saf olmayan metil alkol, takdir aletleri

� Taksimetreler, elektronik, elektromekanik takograflar

� Orijinal gravürler, estamplar ve litografyalar, heykel veya yontu sanat›-n›n orijinal eserleri

� Türkiye’de tedavülde bulunmayan veya tedavüle ç›kar›lacak olmayan,iptal edilmifl veya edilmemifl posta pullar›, damga ve harç pullar›, mat-bu posta pulu veya posta pulu yerine geçen damga tafl›yan zarflar vebenzerleri

� Eskili¤i yüzy›l› aflan antika eflyalar

� Tütün yapraklar›n›n damarlar›n› ay›klayan ve yapraklar› k›yan makineler,sigara ve sigara imal eden makineler, sigara filtresi takma makinesi vecihazlar›, bu makinelerin aksam ve parçalar›

� Harp silahlar›, bunlar›n aksam ve parçalar›

� Radyoaktif maddeler ile bunlar›n kullan›ld›¤› cihazlar

� Baz› haberleflme cihazlar›

� Haritalar ve benzeri dokümanlar

� Garanti belgesiyle sat›fl› yap›lacak mallar

� Karayolu tafl›t araçlar›

� Sivil hava tafl›tlar›nda kullan›lmaya mahsus maddeler

� Eski, kullan›lm›fl veya yenilefltirilmifl baz› mallar

� Banknot ve Benzeri K›ymetli Evraka Mahsus Ka¤›tlar

� Baz› patlay›c› maddeler, ateflli silahlar, b›çaklar ve benzeri aletler

� Solvent ve baz› petrol ürünleri

� ‹flçi sa¤l›¤›n› ve ifl güvenli¤ini etkileyen baz› maddeler

� Ozon tabakas›n› incelten maddeler

� Gübre

� Kimyasal Silahlar Sözleflmesi ekinde yer alan kimyasal maddeler


Uygulamada çok fazla karfl›lafl›lmas› ve di¤er izin prosedürlerine nispetle da-ha düzenli ve standart bir ifllem ak›fl›na sahip oldu¤u için ‹flçi Sa¤l›¤› Kontrol Bel-gesi al›m prosedürlerine iliflkin bölümün sonunda, konuya bir örnek olmas› aç›s›n-dan da, aç›klay›c› bilgi bulabilirsiniz.

‹‹TTHHAALLAATTTTAA UUYYGGUUNNLLUUKK DDEE⁄⁄EERRLLEENNDD‹‹RRMMEESS‹‹ VVEESSTTAANNDDAARRDD‹‹ZZAASSYYOONNAA TTAABB‹‹ ÜÜRRÜÜNNLLEERR

‹thalata konu mallardan baz›lar›n›n mevzuat taraf›ndan gerekli görülenleri-nin teknik mevzuat›na ve standard›na uygunlu¤unun veya kalitesinin de¤erlendi-rilmesi ve belgelendirilmesi zorunlu k›l›nm›fl olabilir. ‹thalat yapacak firmalar›m›z›nithalattan önce ithalini planlad›klar› ürünle ilgili olarak bu hususu da gözden uzaktutmamalar› gerekir.

‹thalatta uygunluk de¤erlendirmesi, ürünle ilgili Türk standard› veya teknikdüzenlemede belirtilen kriterlere göre, insan sa¤l›¤›n›n ve emniyetinin, hayvanveya bitki varl›¤›n›n veya çevrenin korunmas›n›, ulusal güvenlik gereklerini veyatüketicinin do¤ru bilgilendirilmesini sa¤lamak ve gerekli görülen hallerde perfor-mans yönlerinden yap›l›r.

‹thalatta uygunluk de¤erlendirmesini gerçeklefltiren yetkili merci, uygun gör-dü¤ü ürünle ilgili olarak kontrol belgesi düzenler ve ithalatç›ya verir. Bu kapsamagiren bir ürünün ithalat gümrükleme ifllemleri esnas›nda kontrol belgesinin olma-mas› durumunda gümrüklemeye izin verilmez.

‹thalatta uygunluk de¤erlendirmesi ifllemlerine, ithalatç› veya temsilcisinin,her bir ürün grubuyla ilgili tebli¤de belirtilen yetkili kurulufllara müracaat etmesiüzerine, girifl gümrü¤ünde yirmi dört saat içinde ithalatç› veya temsilcisi de haz›rbulunmak suretiyle bafllan›r.

Gümrüklerde numune al›nmas›, deney numunesi haz›rlanmas›, numuneninsevki, baz› ürünlerde ise deneylerin montajdan sonra yap›lmas› mecburiyeti gibiteknik problemlerle karfl›lafl›lmas› halinde, incelemeyi yapacak olan uygunluk de-¤erlendirmesi ile görevli kurulufl elemanlar›n›n verecekleri, sözkonusu teknik müfl-külat› belirleyen rapora istinaden, D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’na hitaben taahhütna-me düzenlettirilerek mümkün olan testler bilahare yap›lmak üzere ‹thal Mal› Bel-gesi verilebilir.

Mal›n laboratuarda muayene ve deneyleri gerekli görüldü¤ü takdirde, uy-gunluk de¤erlendirmesi yapmakla görevlendirilenler, ilgili standart veya teknik dü-zenlemede belirtildi¤i kadar ve dört tak›m› geçmemek üzere numune alabilirler.

Mal ilgili standard›na veya teknik düzenlemeye uygun bulundu¤u takdirde,uygunluk de¤erlendirmesini yapan kurulufl taraf›ndan al›nan numuneler, mal›nçeflidine göre otuz günü geçmemek üzere saklan›r. Bu sürenin sonundan itiba-ren en geç onbefl gün içinde, ithalatç› veya temsilcisi, fiziksel bütünlükleri bozul-mufl olsa da numuneleri geri alma hakk›na sahiptir.


Mal ilgili standard›na veya teknik düzenlemeye uygun bulundu¤u takdirde,ithalatç› veya temsilcisine mal›n standard›na veya teknik düzenlemeye uygunlu-¤unu belirten belge verilir.

Uygunluk de¤erlendirmesine tabi mallar›n ithaline, ilgili tebli¤lerinde belirti-len kontrol belgelerinin bulunmamas›, bu belgelerin geçerlilik süresinin dolmuflolmas› veya uygunluk de¤erlendirmesinden muafiyet getiren ve ilgili tebli¤de be-lirtilen koflullar›n bulunmamas› halinde, ilgili gümrük idaresince izin verilmez.

HHaannggii MMaallllaarr UUyygguunnlluukk DDee¤¤eerrlleennddiirrmmeessii KKaappssaamm››nnddaadd››rr??

� D›fl Ticarette Zorunlu Standarda Tabi Mallar (Bunlar›n listesini afla¤›dabilgilerinize sunuyoruz)

� Kasapl›k ve besilik s›¤›rlar

� Koyun ve keçi

� S›¤›r, koyun ve keçi eti

� Kasapl›k canl› kümes hayvanlar›, etleri ve yumurtalar›

� Süt ve süt ürünleri

� Yafl meyve ve sebzeler

� Baz› petrol ve akaryak›t ürünleri

� Baz› kimyevi maddeler ve ilaçlar.

‹‹TTHHAALL‹‹NNDDEE KKOOTTAA,, TTAARR‹‹FFEE KKOONNTTEENNJJAANNII VVEE GGÖÖZZEETT‹‹MM--KKOORRUUNNMMAAÖÖNNLLEEMM‹‹ OOLLAANN MMAALLLLAARRIINN ‹‹TTHHAALL‹‹

KKoottaa NNeeddiirr??

Kota, ithalatta miktar ve/veya de¤er k›s›tlamas› uygulanmas› halinde, bir tak-vim y›l› içinde veya muayyen bir dönem itibariyle yap›lmas›na izin verilen ithalat›nmiktar ve/veya de¤erini ifade eder.

‹thalatç›lar›n ithal etmeyi düflündükleri malla ilgili olarak Türkiye’nin kota uy-gulay›p uygulamad›¤›n› da araflt›rmalar› gerekir. Zira belli dönemlerde kota da¤›-t›m› oldu¤u için ithali düflünülen ilgili ürüne yönelik kota müracaat› yapmam›fl vekota almam›fl bir firman›n istedi¤i zaman ithalat yapmas› mümkün olmayacakt›r.

Kota miktar› ve/veya de¤erleri, kotalar›n aç›l›fl ve kapan›fl tarihleri, baflvuruusul ve esaslar›, da¤›t›m kriterleri, talep edilebilecek asgari ve azami miktar ve/ve-ya de¤erler D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan belirle-nerek Resmi Gazete’de yay›mlan›r.

KKoottaa DDaa¤¤››tt››mm YYöönntteemmlleerrii

‹thalat Genel Müdürlü¤ü, kota da¤›t›m›nda afla¤›daki yöntemlerden belirle-yece¤i bir ya da birkaç›n› bir arada uygulayabilir:


1) Geleneksel Ticaret Ak›fl› Yöntemi

2) Baflvuru S›ras›na Göre Eflit Oranda Kota Tahsis Yöntemi

3) Talep Edilen Miktar ve/veya De¤erlerle Orant›l› Tahsis Yöntemi

4) D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› Taraf›ndan Ürünün Yap›s› ve Ekonomik Miktarla-r› Dikkate Al›narak Belirlenecek Yöntem

Geleneksel Ticaret Ak›fl› Yöntemi

Bu yönteme göre kota tahsisi yap›lmas› halinde, kotan›n bir bölümü gelenek-sel ithalatç›lar için kalan k›sm› ise di¤er ithalatç›lara ayr›l›r.

Geleneksel ithalatç›lar, referans döneminde gerçeklefltirdikleri ithalat mikta-r› ve de¤erini kan›tlayan gümrük girifl beyannamelerinin gümrük idarelerine onay-l› bir örne¤ini kota tahsis baflvurular›na ekleyeceklerdir.

Geleneksel ithalatç›lara afla¤›daki kriterler çerçevesinde kota tahsisi yap›labilir:

� Toplam baflvuru ile talep edilen miktar ve/veya de¤er, geleneksel itha-latç›lar için ayr›lan paya eflit veya daha az ise, talepler tam olarak karfl›-lan›r.

� Toplam baflvuru ile talep edilen miktar ve/veya de¤erin geleneksel itha-latç›lara ayr›lan paydan fazla olmas› durumunda, kota da¤›t›m›, her bafl-vuru sahibinin referans döneminde gerçeklefltirdi¤i ithalat miktar ve/ve-ya de¤eriyle orant›l› olarak yap›l›r.

Geleneksel ithalatç›lara ayr›lan pay için yeterli baflvuru olmamas› durumun-da, baflvuruda bulunan di¤er ithalatç›lar artan miktar ve/veya de¤erden ‹thalatGenel Müdürlü¤ü’nün belirleyece¤i usul ve esaslar çerçevesinde yararland›r›l›r.

Baflvuru S›ras›na Göre Eflit Oranda Kota Tahsis Yöntemi

Baflvuru s›ras›na göre eflit oranda kota tahsis yönteminde ‹thalat Genel Mü-dürlü¤ü toplam kota miktar ve/veya de¤erini veya bir k›sm›n›, ürününün yap›s›n›ve ekonomik miktar›n› dikkate alarak belirleyece¤i eflit oranda baflvuru sahipleri-ne, baflvuru s›ralar›n› dikkate alarak da¤›t›r.

Talep Edilen Miktar ve/veya De¤erlere Orant›l› Kota Tahsis Yöntemi

Toplam baflvuru ile talep edilen miktar ve/veya de¤erler, ilgili kota miktar›ve/veya de¤erine eflit ya da daha az olmas› halinde talepler tamamen karfl›lan›r.

Toplam baflvuru ile talep edilen miktar ve/veya de¤erlerin mevcut kota mik-tar› ve/veya de¤erini aflmas› durumunda baflvurular, talep edilen miktar ve/veyade¤erler ile orant›l› olarak karfl›lan›r.


D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› Taraf›ndan Belirlenecek Yöntem

D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü, gerekli gördü¤ü durumlar-da ürünün yap›s› ve ekonomik miktar›n› ve belirlenen kota miktar› ve/veya de¤e-rini dikkate alarak, farkl› bir kota tahsis yöntemi belirleyebilir.

KKoottaa DDaa¤¤››tt››mm EEssaassllaarr››

Kota tahsis baflvurusunda bulunacak ithalatç› firmalar afla¤›daki bilgi ve bel-geler ile D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne müracaat ederler:

1) ‹thalatç› firma unvan› ve tam adresi

2) ‹thal edilecek mala ait proforma fatura

3) Teminat›n yetkili bankalara yat›r›ld›¤›n› gösteren banka dekontunun asl›

4) Ürün tan›m› (mal›n GT‹P numaras› ve tan›m›)

5) Menfle ülke ve ihracatç› ülke (ç›k›fl ülkesi)

6) Talep edilen kota miktar› ve/veya de¤eri

7) ‹thalat için öngörülen tarih veya tarihler ile yer veya yerler (gümrük kap›-lar›)

8) Daha önceki dönemlerde ayn› mal için kotadan pay al›n›p al›nmad›¤›, al›n-m›fl ise gerçeklefltirilen ithalat›n miktar› ve/veya de¤erine iliflkin belgeler

9) Baflvuruda bulunan ithalatç›n›n baflvuru bilgilerini do¤ru olarak verdi¤ineve ithal geçerlilik süresinin bitiminden itibaren 10 iflgünü içerisinde D›fl Ti-caret Müsteflarl›¤›’na iade edilece¤ine, aksi takdirde geciken her bir ifl gü-nü için müteakip kota taleplerinin %5 daha az karfl›lanaca¤›n›n kabuledildi¤ine dair bir taahhütname.

Kota da¤›t›m esaslar›na göre, bir kotaya ayn› firma taraf›ndan bir kota dö-nemi için birden fazla müracaat yap›lamaz. Ayn› unvan alt›nda merkez ve flube-leri olan firmalar tek ve ayn› firma olarak kabul edilir.

Kota tahsis baflvurular›, ithalatç›n›n usulüne uygun baflvurusunun baflvuru ta-rihinin bitiminden önce ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne ulaflmas› flart›yla, belirlene-cek kota da¤›t›m yönteminin gerektirdi¤i süre içinde ve her halükarda 60 günüaflmayacak bir süre içinde sonuçland›r›l›r. Kotadan pay verilmesi uygun görülenithalatç›lar için ithal lisans› düzenlenir.

‹thal lisanslar›n›n geçerlilik süresi ait oldu¤u kota dönemiyle s›n›rl›d›r. ‹thal li-sanslar› baflka bir firmaya devredilemez. ‹thal lisanslar›n›n geçerlilik süresinin biti-minden itibaren 10 iflgünü içerisinde D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’na iadesi zorunludur.

‹thal lisans› ald›¤› halde, ithalat› gerçeklefltirmeyen ithalatç›lar›n müteakip ko-ta taleplerinin incelenmesinde önceki dönemdeki ithalat› gerçeklefltirememe ne-denleri göz önünde bulundurulur.


Fiili ithal s›ras›nda, mal›n birim fiyat›ndan, toplam de¤erinin veya miktar›n›nithal lisans›nda kay›tl› birim fiyat›n›, mal›n toplam de¤erini veya miktar›n›, %5’dendaha az bir oranda aflmas› ithalat›n yap›lmas›n› engellemez. Ancak, ithalat› ger-çeklefltirilen fazla miktar, ilgili ithalatç›n›n müteakip izinlerinden mahsup edilir.

Kota tahsislerinde ithalatç›lar ad›na düzenlenecek belgeler teminata ba¤la-nabilir. ‹thalat›n teminata ba¤lanmas› halinde baflvuru sahipleri, D›fl Ticaret Müs-teflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne yapt›klar› kota tahsis baflvurusu ekinde yeralan proforma faturada belirtilen dövizin sat›fl kuru üzerinden mal bedelinin %1’ioran›ndaki Türk liras› karfl›l›¤›n› nakdi teminat olarak bankalara yat›rmak ve temi-nat›n yat›r›ld›¤›n› gösteren belgenin asl›n›, kota tahsis baflvurusuna eklemek zo-rundad›rlar.

Bankalara yat›r›lan teminat, bankalar taraf›ndan afla¤›daki koflullarda ilgilile-re iade edilir:

a) ‹thalat lisans›nda belirtilen mallar›n ithal lisans›n›n geçerlilik süresi içerisin-de fiilen ithal edildi¤inin belgelenmesi durumunda

b) K›smen veya tamamen kullan›lmayan ithal lisans›n›n D›fl Ticaret Müsteflar-l›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne iade edilmesi durumunda

c) Geçerlilik süresinin bitiminden itibaren 10 ifl günü içinde D›fl Ticaret Müs-teflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne müracaat edilmesi ve belgenin ge-çerlilik süresinin bitiminden itibaren en geç 30 gün içinde ithal lisans›n›nD›fl Ticaret Müsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne iade edilememe ne-deninin belgelenmesi durumunda

Bölümün sonunda Kota Belgesi ile ilgili olarak pratik bir uygulama aç›klama-s›n› ve baflvuru formu örne¤ini bulabilirsiniz.

TTaarriiffee KKoonntteennjjaann›› NNeeddiirr??

Bir mal ya da mal grubunun gümrük vergisi oranlar›nda belirli bir miktar ve-ya de¤er için indirim yap›lmas› ya da muafiyet sa¤lanmas›na tarife kontenjan› ad›verilir.

Uluslararas› anlaflmalar hükümlerine göre tek tarafl› olarak veya ikili ya da çoktarafl› tercihli ticaret anlaflmas› hükümleri çerçevesinde belirlenmifl bulunan tarifekontenjanlar›n›n kullan›m usulleri, D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan belirlenir.

Tercihli tarifeden yararlanan ve tarife kontenjan›na konu olan maddelermüsteflarl›k taraf›ndan konuyla ilgili yay›nlanan tebli¤ kapsam›nda belirlenengümrük kap›lar›ndan kontenjan doluncaya kadar baflvuranlara tahsis edilir. An-cak, gerekli hallerde tarife kontenjan›n›n kullan›m› müsteflarl›k taraf›ndan kotadüzenlemelerine tabi tutulabilir.


GGöözzeettiimm vvee KKoorruunnmmaa ÖÖnnlleemmii NNeeddiirr??

Gözetim, bir mal›n ithalinin, ayn› veya do¤rudan rakip mallar üreten yerliüreticiler üzerinde zarar tehdidi oluflturdu¤u ve ülke menfaatleri de gerektirdi¤itakdirde, söz konusu mal›n ithalinin yetkili kurul taraf›ndan “gözetim belgesi” ol-madan ithaline izin verilmemesi durumunda karfl›m›za ç›kan bir ithalat› izlemeyöntemidir.

Korunma önlemi ise, bir mal›n, ayn› veya do¤rudan rakip mallar üretin yerliüreticiler üzerinde ciddi zarar veren veya ciddi zarar tehdidi oluflturan miktarve/veya flartlarla ithal edildi¤i ve müdahalenin ülke menfaatleri için gerekli oldu-¤u durumlarda yetkili kurul taraf›ndan ithal lisans›na veya kotaya ba¤lanmas› tar-z›nda bir ithalat› k›s›tlama yöntemidir.

Korunma önlemine konu bir mal›n ithali D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’n›n iznineba¤lan›r. ‹zne tabi bir mal›n ithalat›, miktar ve/veya de¤er s›n›rlamas› yap›lmaksuretiyle kota uygulamas›na da tabi tutulabilir.

Gözetim ve korunma önlemleri için “‹thalatta Gözetim ve Korunma Önlem-lerini De¤erlendirme Kurulu” ad› alt›nda özel bir kurul oluflturulmufltur. Kurul afla-¤›daki kiflilerden oluflur:

� ‹thalat Genel Müdürü veya yetkilendirece¤i Genel Müdür Yard›mc›s›

� Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤› temsilcisi

� Devlet Planlama Teflkilat› Müsteflarl›¤› temsilcisi

� Gümrük Müsteflarl›¤› temsilcisi

� Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odalar› temsilcisi

� Ticaret Borsalar› Birli¤i temsilcisi

� ‹hracat Genel Müdürlü¤ü temsilcisi

� Avrupa Birli¤i Genel Müdürlü¤ü temsilcisi

� Anlaflmalar Genel Müdürlü¤ü temsilcisi

� ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’nün ilgili Daire Baflkan›

Kurul, ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidinin tespiti ve de¤erlendirilmesi so-nucunda üç durumdan birine karar verebilir:

1) Gözetim

2) Korunma Önlemi

3) Geçici Korunma Önlemi

Geçici Korunma Önleminin sözkonusu mal›n gümrük vergilerinde art›fl yap›l-mas› fleklinde uygulanmas› halinde, soruflturma sonucunda, korunma önlemial›nmas›na gerek olmad›¤› anlafl›l›rsa, artt›r›lan gümrük vergileri, ilgili mevzuatçerçevesinde geçici korunma önlemi uygulamas›ndan önceki nispetlerine indirilir


ve artt›r›lan orana tekabül eden ve daha önce teminata ba¤lanan vergiler, güm-rük mevzuat›n›n teminata ba¤lanan vergilerin geri verilmesine iliflkin hükümleridahilinde ilgililere iade edilir. Korunma önlemi al›nmas› halinde ise teminata ba¤-lanan vergiler gelir kaydedilir.

Gözetime tabi bir mal›n “gözetim belgesi” kapsam›nda ithal edilebilece¤iniunutmamak gerekir. Bu konuda ithalatç›lar›m›z› uyarmakta fayda görüyoruz.

Gözetim belgesi, ithalatç›n›n afla¤›daki bilgi ve belgelerle birlikte D›fl TicaretMüsteflarl›¤› ‹thalat Genel Müdürlü¤ü’ne müracaat etmesi sonucunda verilir:

� ‹thalatç›n›n unvan›, ifl adresi

� Mal›n GT‹P numaras› ve buna uygun ticari tan›m›

� Menfle ülke

� ‹hracatç› ülke (ç›k›fl ülkesi)

� FOB/CIF fiyat› ve ticarette kullan›lan birim üzerinden miktar›

� ‹thalat için öngörülen tarih veya tarihler

� ‹thalat için öngörülen yer veya yerler (gümrük kap›lar›)

Gözetime tabi bir mal›n menflei ithalat esnas›nda “menfle flahadetnamesi”arac›l›¤›yla belgelenerek ilgili gümrük idaresine ispat edilir.

Fiili ithalat s›ras›nda, mal›n birim fiyat›n›n, toplam de¤erinin ve miktar›n›n,gözetim belgesinde kay›tl› birim fiyat›n› veya mal›n de¤erini veya miktar›n›, top-lam %5’den daha az bir oranda aflmas› ithalat›n yap›lmas›n› engellemez.

‹‹TTHHAALLAATT EESSNNAASSIINNDDAA ÖÖDDEENNEENN VVEERRGG‹‹LLEERR

GGüümmrrüükk VVeerrggiissii

Gümrük Kanunu ve Yönetmeli¤i hükümleri çerçevesinde ithal edilecek eflya-n›n gümrük vergisine esas olan k›ymeti, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetininbafllad›¤› tarihteki normal fatura k›ymetidir. Ancak gümrük vergisine esas teflkileden gümrük vergisi matrah›, eflyan›n CIF k›ymetidir. fiayet navlun ve/veya sigor-ta primini ithalatç› ödüyor ise ithal mal›n fatura k›ymeti üzerine navlun ve/veya si-gorta primi eklenerek bulunacak CIF k›ymet üzerinden vergi hesaplamas› yap›l›r.

‹thal edilecek mal›n Avrupa Birli¤i üyesi bir ülkeden A.TR Dolafl›m Belgesi ileveya serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z bir ülkeden EUR.1 belgesiyle gelme-si durumunda gümrük vergisinin ödenmeyece¤ini hat›rlatmak isteriz.

Gümrük mevzuat›na göre bir eflyan›n gümrük vergisine esas teflkil eden k›y-meti temelde mal›n CIF fatura k›ymeti olsa da gümrük mevzuat›m›z afla¤›daki be-lirtilen de¤erlerin de ödenmifl olmas› durumunda bu de¤erlerin de vergiye esasteflkil eden k›ymete dahil edilmesi gerekti¤ini belirtmektedir:


� Eflyan›n fiilen ödenen veya ödenecek fatura fiyat›na dahil edilmemifl an-cak ithalatç› taraf›ndan üstlenilen afla¤›daki de¤erler:

o Sat›n alma komisyonlar› d›fl›ndaki komisyonlar ve tellaliye

o Gümrük ifllemleri s›ras›nda söz konusu eflya ile tek eflya muamelesigören kaplar›n maliyeti

o ‹flçilik ve malzeme giderleri dahil ambalaj bedeli

� ‹thal eflyas›n›n üretiminde ve ihraç amac›yla sat›fl›nda kullan›lmak üzereal›c› taraf›ndan do¤rudan veya dolayl› olarak bedelsiz veya düflük bedel-le sa¤lanan, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemifl olan afla-¤›da say›lan mal ve hizmetlerin k›ymetinden verilecek uygun miktardakipay:

o ‹thal eflyas›na kat›lan malzeme, aksam, parça ve benzerleri

o ‹thal eflyas›n›n üretimi s›ras›nda kullan›lan araç, gereç, kal›p ve benze-ri aletler,

o ‹thal eflyas›n›n üretimi s›ras›nda tüketilen maddeler

o ‹thal eflyas›n›n üretimi için gereken ve ithal ülkesi d›fl›nda gerçekleflti-rilen mühendislik, gelifltirme, sanat ve çizim çal›flmalar›, plan ve tas-lak haz›rlama hizmetleri

� K›ymeti belirlenecek eflyan›n sat›fl koflulu gere¤i, al›c›n›n do¤rudan veyadolayl› olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata da-hil edilmemifl olan royalti ve lisans ücretleri

� ‹thal eflyas›n›n tekrar sat›fl› veya di¤er herhangi bir flekilde elden ç›kar›l-mas› ya da kullan›m› sonucu do¤an has›lan›n do¤rudan veya dolayl› ola-rak sat›c›ya intikal eden k›sm›

� ‹thal eflyas› için Türkiye’deki girifl liman veya mahalline kadar yap›lannakliye ve sigorta giderleri

� Yurtd›fl› iskonto tutarlar›. (Bu konuda özellikle firmalar› uyarmakta fay-da oldu¤u kan›s›nday›z. Yurtd›fl›ndan gelen faturalarda görülen iskontotutarlar›n›n dikkate al›nmad›¤›n› ve yurtd›fl›ndaki sat›c› firman›n yapm›floldu¤u iskontolar›n da gümrük vergisi matrah›na eklendi¤ini Türkiye’de-ki ithalatç› firmalar›m›z›n bilmelerinde fayda vard›r.)

Gümrük mevzuat›na göre bir eflyan›n gümrük vergisine esas teflkil edengümrük k›ymeti bulunurken afla¤›daki giderlerin toplama dahil edilmesine gerekolmad›¤› da ayr›ca belirtilmektedir:

a) Eflyan›n, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi ile Türkiye’nin anlaflmalar-la dahil oldu¤u gümrük birli¤i gümrük bölgelerine girifl yerine var›fl›ndansonra yap›lan nakliye ve sigorta giderleri


b) S›nai tesis, makine veya teçhizat gibi ithal eflyas› için ithalattan sonra ya-p›lan infla, kurma, montaj, bak›m veya teknik yard›ma iliflkin giderler

c) ‹thal eflyas›n›n sat›fl›yla ilgili olarak bir finansman anlaflmas› uyar›nca al›-c› taraf›ndan üstlenilen faiz giderleri

d) ‹thal eflyas›n›n Türkiye’de ço¤alt›lmas› hakk› için yap›lan ödemeler

e) Sat›n alma komisyonlar›

f) Eflyan›n ithali veya sat›fl› nedeniyle Türkiye’de ödenecek ithalat vergileri

KKaattmmaa DDee¤¤eerr VVeerrggiissii

3065 say›l› Katma De¤er Vergisi Kanunu’nun 21. maddesi uyar›nca, ithalat-ta gümrüklere ödenecek katma de¤er vergisinin matrah› afla¤›da gösterilen un-surlar›n toplam›ndan oluflur:

1) ‹thal edilen mal›n gümrük vergisine esas teflkil eden CIF k›ymeti

2) ‹thalat s›ras›nda ödenen her türlü vergi (gümrük vergisi dahil)

3) Fiili ithalata kadar yap›lan di¤er giderler ve ödemeler ile mal bedeli üze-rinden hesaplanan fiyat fark›, kur fark› gibi ödemeler.

NNOOTT:: Gümrük Vergisi ve Katma De¤er Vergisi hesaplamaya iliflkin bir örnekuygulama için lütfen bu bölümün sonundaki tabloya bak›n›z.

KKAAYYNNAAKK KKUULLLLAANNIIMMII DDEESSTTEEKKLLEEMMEE FFOONNUU vvee ‹‹TTHHAALLAATTTTAAKK‹‹ ÖÖNNEEMM‹‹

Türkiye’de ilgili mevzuat› gere¤ince vadeli baz› operasyonlarda al›nan kay-nak kullan›m destekleme fonu (KKDF), vadeli ithalat ifllemlerinde de karfl›m›zaç›kmaktad›r.

Kalk›nma plan› ve y›ll›k programlarda öngörülen hedeflere uygun olarak ya-t›r›mlar›n yönlendirilebilmesi ve ihtisas kredilerinde kredi maliyetlerinin düflürül-mesi amac›yla Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas› bünyesinde oluflturulan Kay-nak Kullan›m› Destekleme Fonu, bankalarca kulland›r›lan tüketici kredileri, ticarikrediler, yurtd›fl› kaynakl› krediler gibi vadeli ifllemlerde oldu¤u kadar, afla¤›dakiithalat ifllemlerinde de %3 oran›nda tahsil edilmektedir:

� Mal mukabili ithalat

� Vadeli akreditif kapsam›nda yap›lan ithalat

� Kabul kredili ödeme kapsam›nda yap›lan ithalat

Kaynak kullan›m› destekleme fonu, gümrük ifllemlerinden önce ithalat bede-li dövizin transferinin gerçeklefltirilmemesi durumunda ödenmesi gereken bir tu-tar olup ithal fatura k›ymetinin %3’ü kadard›r.

Türkiye’deki ithalat ifllemlerinde kaynak kullan›m› destekleme fonu varoldu-


¤u için ithalat gümrüklemesi esnas›nda gümrük idareleri ithalat bedeli dövizintransfer edilip edilmedi¤ini sorgulamakla yükümlü k›l›nm›fllard›r. fiayet bir ithalat-ç› firma, ithal etmek istedi¤i mal›n transferi maksad›yla bankaya ödeme yapt›ysabuna iliflkin kambiyo belgesini (döviz sat›m belgesi veya transfer dekontu) güm-rü¤e ibraz etmekle yükümlüdür. Aksi takdirde gümrük idaresi bu ithalat ifllemi va-deli olarak kabul edecek ve herhangi bir banka flubesine kaynak kullan›m› destek-leme fonunun yat›r›ld›¤›na iliflkin dekontu görmek isteyecektir.

Kaynak kullan›m› destekleme fonu ödeme sorumlulu¤undan dolay›, ithalatifllemlerinde sadece operasyon servisleri de¤il, sat›nalma departmanlar›n›n da bi-linçli olmalar›nda fayda vard›r. Zira vadeli d›fl al›mlarda Türkiye’deki bu fonu dahesaba katmalar›n› tavsiye ederiz.

Kaynak kullan›m destekleme fonunun bankalara ödenmesi esnas›nda Mer-kez Bankas› Döviz Al›fl Kuru’nun esas al›nd›¤›n› belirtmek isteriz.

BBEEDDEELLSS‹‹ZZ ‹‹TTHHAALLAATT

‹thalatç› firmalar›n yurtd›fl›ndaki ihracatç› firmaya ithal konusu mal›n bedeli-ni ödeme sorumlulu¤u olmad›¤› ithalat ifllemlerine verilen genel isimdir.

Bedelsiz ithalat, numunelik eflya, hediyelik eflya, ticari veya ticari mahiyet arzetmeyen kiflisel amaçla getirilen baz› yolcu beraberi eflyalar gibi bedeli gönderil-meksizin yurda kat’i girifli yap›lacak mallar›n gümrükten geçifli olarak da tan›mla-nabilir.

‹thalat mevzuat›na göre afla¤›da s›ralanan veya bunlara benzer tarzdaki se-beplerle getirilen eflyalar›n bedelsiz ithaline izin verilebilir:

1) Miktar› ticari teamüllere uygun numune, hediyelik ve reklam eflyas›

2) Daha önce usulüne uygun olarak yurda ithal edilmifl maddelerin ticariteamüller gere¤ince gönderilen parçalar› ile imalatç›n›n veya ihracatç›n›nverdi¤i garanti icab› garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçalar›

3) Sanayiciler taraf›ndan imalat ve montaj için denemelerde kullan›lmaküzere veya örnek olarak getirilecek sanayi mamulleri

4) Genel ve katma bütçeli dairelere, özel idarelere, belediyelere, kamu ikti-sadi teflebbüslerine ve sermayesinin yar›s› veya yar›s›ndan fazlas› bu ida-re ve teflebbüslere ait kurulufllara özel kanunla kurulmufl banka ve kuru-lufllara bedelsiz olarak gönderilen mallar.

5) Daha önce ithal edilmifl mallarda tespit edilen hasar, a¤›rl›k ve miktar nok-sanl›¤›n›n giderilmesi amac›yla gönderilen ayn› cins ve evsaftaki mallar

6) Yabanc› firma kurum ve kurulufllar›n›n Türkiye’de bulunan flube ve irtibatbürolar›na, büro faaliyetlerinde kullan›lmak üzere yurtd›fl›ndaki merkezle-rinden bedelsiz olarak gönderilen ticari teamüle uygun malzemeler

7) Çeflitli sebeplerle yurtd›fl›na geçici olarak ç›kar›lan vas›talar›n de¤ifltirilen


motorlar›.

Bedelsiz ithalata konu eflyan›n miktar ve de¤eri konusunda piyasa teamülle-ri çerçevesinde mant›kl› miktar ve de¤erde olmas› durumunda, gümrük idareleri-nin insiyatifinde bedelsiz olarak ithaline izin verilmektedir.

Bedelsiz ithalat sözkonusu oldu¤unda piyasa uygulamalar›nda yap›lanönemli bir hataya da iflaret etmek istiyoruz. Baz› firmalar›m›z›n nas›l olsa bedelsizgeliyor düflüncesiyle ithal mal›n gerçek piyasa de¤erinin alt›nda fatura edilmesi vegümrü¤e beyanda bulunulmas› yönünde bir ifllem yapt›klar›n› görüyoruz. Oysabu davran›fl oldukça hatal› olup ithalatç› firmay› kaçakç›l›k durumuyla yüz yüzegetirebilecek bir eylemdir. Çünkü bir mal›n bedelli veya bedelsiz gelip gelmeme-si tamamen firmalar aras› bir özel hukuk iliflkisi olup, ithal edilecek her ürünün it-halat türü her ne olursa olsun normal piyasa de¤eri üzerinden beyan edilme zo-runlulu¤u vard›r.

Ayr›ca Türkiye’ye girecek her ithal maldan, bedelsiz dahi olsa, gümrük vergi-si ve katma de¤er vergisi tahsil edilece¤ini de unutmamak gerekir. Bir eflyan›n k›y-metinin düflük gösteriliyor olmas›, vergi kaç›rmaya teflebbüs olarak alg›lanaca¤›için bu konuda hassasiyet gösterilmesini tavsiye ederiz.

Bedelsiz ithalat ifllemi kapsam›nda Türkiye’ye girecek mallar›n faturalar›ndada mutlaka bedelsiz oldu¤una iliflkin bir ibarenin olmas› gerekti¤ini de hat›rlat›-r›z.

TTSSEE KKAAPPSSAAMMIINNDDAAKK‹‹ ÜÜRRÜÜNNLLEERR VVEE TTSSEE UUYYGGUUNNLLUUKK BBEELLGGEESS‹‹

Her y›l›n bafl›nda D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’nca yay›nlanan ‹thalat Rejimi’ndebelirtilen baz› ürünler TSE Uygunluk de¤erlendirmesine tabidir. Bu tür eflyalar it-halat aflamas›nda ilgili Gümrük Girifl Beyannamesi, Antrepo Beyannamesi veyaÖzet Beyan ile Gümrük ‹daresi taraf›ndan TSE’ye sevk edilir.

TSE’ye müracaat s›ras›nda bir dosya düzenlenir ve dosyaya flu evraklar ekle-nir:

1- Baflvuru Formu

2- Dosya Takip Formu

3- Beyanname Fotokopisi

4- Fatura Fotokopisi

5- ‹thalatç› Firman›n Vekaletname Asl›

6- ‹thalatç› Firman›n ‹mza Sirküleri

7- TSE’de iflleri takip eden kiflinin ‹mza Sirküleri

Dosya TSE’de kay›t iflleminden sonra ilgili Mühendise verilir. Mühendis TSEtebli¤indeki ekli listelere istinaden eflyan›n öncelikle hangi listede oldu¤unu tes-pit eder. Daha sonra dosyay› eflyan›n fiziksel olarak incelenmesi için görevli olan


heyete sevk eder. Heyet eflyan›n bulundu¤u antrepo veya limana giderek eflya-n›n tespitini yerinde yapar. Gerekirse numune al›r, al›nan numuneler kadar da fia-hit Numune olarak Antrepo’ya b›rak›r ve bu ifllemleri bir Tutanakla tespit eder.Bu Tutana¤› heyetteki 2 TSE memuru,Gümrük Memuru ve Firma Temsilcisi imzaalt›na al›rlar. Dosya ve varsa numuneler ilgili Mühendise görevli Heyet taraf›ndanTeslim edilir.

Dosya muhteviyat› eflyalar Ek1 listede ise Numuneler mühürlenerek bir ÜstYaz› ile birlikte eflyan›n cinsine ba¤l› olmak üzere ilgili laboratuara Deneyleri ya-p›lmak üzere gönderilir.Ek 2 listede ise ayn› y›l içerisinde daha önce deneye git-mifl ayn› cins ve tipteki eflyalar, önceki deney sonucu olumlu ise tekrar deneyegitmezler. Ek3 listesindeki eflyalar›n ise fiziki tespitleri yap›lmadan uygunluk veri-lir. fiayet eflya Ek1-Ek2 ve Ek3 say›l› listelerde olmas›na karfl›n belli bir miktar›n al-t›nda ise PPTTEE (Parti Teflkil Etmez) Uygunluk Belgesi verilir.Di¤er yandan eflyalarkullan›m yeri veya cinsi itibar›yla TSE kapsam›nda de¤ilse KKAAPPSSAAMM DDIIfifiII belgesiverilir. Ayr›ca bu al›nan tüm belgelerin ve deneylerin ücretleri eflyan›n cinsi, kaçtip oldu¤u ve miktar› ile ilgili olarak de¤iflmektedir.

Deneye giden numunelerin sonuçlar› ilgili Laboratuar taraf›ndan TSE Müdür-lü¤üne bildirilir.

Sonuçlar olumlu ise Uygunluk Belgesi verilir, olumsuz ise Standartlarda belir-tilen giderilebilecek olumsuzluklar için izin verilebilir, giderilemeyecek olumsuzlukdurumunda

TSE taraf›ndan ilgili Gümrük Müdürlü¤ü’ne bilgi verilir ve gümrük müdürlü-¤ü de eflyan›n ‹thaline izin vermez. ‹thalatç› firmalar, eflyalar› sat›n ald›klar› ülke-deki firmalardan bilgi al›nmak kayd› ile Uluslar aras› Standart olarak kabul edilenIISSOO,, EENN veya IIEECC standartlar› yönünden de TSE den talepte bulunabilir. fiayet her-hangi bir talep olmaz ise TTSSEE standard›na göre inceleme yap›l›r.

TSE’ye deneye giden numuneler, 30 gün içinde al›nmaz ise imha edilir.

Ayr›ca, yurt içindeki üretici firmalar, Kapasite Raporu kapsam›nda ithal ede-cekleri eflyalar›n isimleri ve Gümrük Tarife ‹statistik Pozisyonlar›n›n belirtildi¤i birliste ile Çay›rova TSE kampüsüne müracaat etmek sureti ile global nitelikte birbelge almalar› halinde ithal edecekleri eflyalar Belge kapsam›ndaki eflyalar ileuyum sa¤l›yorsa deneye gitmeden Uygunluk Belgesi verilir.

‹thal edece¤iniz eflyan›n TSE tebli¤i aç›s›ndan hangi liste kapsam›na girdi¤i-ni ö¤renmek için, listeler sürekli de¤iflikli¤e tabi tutuldu¤undan dolay›, gümrükmüflavirlik firman›zla temasa geçmenizi tavsiye ederiz.

ÖNEML‹ HATIRLATMA: TSE mevzuat›nda zaman zaman de¤ifliklikler yap›la-bilece¤ini ve bu nedenle konunun içinde geçen ek listelerde de¤iflikli¤e gidilebi-lece¤ini belirtmekte fayda görüyoruz; bu nedenle konunun güncel versiyonlar›-n›n mutlaka gümrük müflavirlik flirketleri arac›l›¤›yla ö¤renilip takip edilmesindefayda vard›r.


YYUURRTTDDIIfifiII TTSSEE BBEELLGGEESS‹‹ NNAASSIILL AALLIINNIIRR??

Yurtd›fl› TSE belgesi almak isteyen firmalar, gerekli evraklarla beraber TSEGebze Ürün Belgelendirme Daire Baflkanl›¤›’na müracaat›n› yapar. Evraklar ince-lendikten sonra TSE Gebze Ürün Belgelendirme Daire Baflkanl›¤›, firman›n bulun-du¤u flehirde olan TSE bölge müdürlü¤ünden o konuyla ilgili uzman 2 mühendisve ürün belgelendirme daire baflkanl›¤›ndan 1 amir veya müdür muavinini hangiülkede üretim yap›lacak ise, üretimi yapacak firma sahibiyle birlikte o ülkeye gidi-lir. Yap›lacak olan ürünün her aflamas› TSE mühendisleri ve ürün belgelendirmemüdür muavini taraf›ndan, titizlikle denetlenir, imal edilen o ürün ülkemize gele-ce¤i için her aflamas› denetlenir ve Türk Standartlar›na uygun üretilip üretilmedi-¤inin kontrolü yap›l›r. ‹thalat› yap›lacak olan ürünün üzerinde mal›n markas›, mo-deli, menflei, üretici unvan›, üretici adresi ve TSE logosu olmak zorundad›r. Ürünüzerindeki bilgiler Türkçe olmak ve uyar›c› bilgiler de bulundurulmak zorundad›r.

Ayr›ca ürün üzerinde TSE standart numaras› yaz›lacakt›r. Firma sahibiyle yurt-d›fl›na giden TSE görevlilerinin tüm masraf ve giderleri, o firma taraf›ndan karfl›-lanmak zorundad›r. Ürünleri denetleyen TSE yetkililerinin deney süresi azami 15gündür.

Heyet denetlemeyi bitirdikten sonra TSE kampüste raporunu tutup TürkStandartlar›na uygun üretim yap›ld›¤›na karar verirse ücreti karfl›l›¤›nda firmayayurtd›fl› TSE Uygunluk Belgesi verilir.

Yurtd›fl›nda üretti¤iniz mal› Türkiye’ye ithalat yap›ld›¤›nda 6 ayda bir gelenüründen numune al›n›p, TSE Gebze kampüsüne ara kontrole gönderilir. Bu iflle-min amac›, tahmin edilece¤i üzere, üretti¤iniz üründe standartlar›n d›fl›na ç›k›l›pç›k›lmad›¤›n›n kontrolünün yap›lmas›d›r. Ara kontrole gönderilen üretti¤iniz ma-l›n belgesini ayn› gün TSE’den alabilirsiniz; fakat ara kontrole gönderilen yani de-neye göndermifl oldu¤unuz ürün olumsuz ç›kar, standartlara uygun üretilmedi¤ibelirlenirse, YURTDIfiI TSE belgeniz iptal edilir. Sonuç, yurtd›fl›na giden heyetin ra-porundaki gibi Türk Standartlar›na uygun üretilmelidir.

DDEENNEEYYEE GG‹‹DDEENN ÜÜRRÜÜNNLLEERR‹‹NN GGEERR‹‹ AALLIINNMMAASSII ‹‹fifiLLEEMM‹‹

TSE’ye tabi olan ve ilgili gümrük ve antrepodan heyet eflli¤inde al›nan deney-lik numuneler 24 saat içinde TSE deney kampüsüne gönderilmek zorundad›r.Kampüste yap›lacak deney sonucu olumlu ya da olumsuz ç›kabilir.

Yap›lacak deney sonuçlar›ndan 30 gün sonra firma sahibi veya firman›n yet-kililerinden 1 kifli kimli¤i ve yetkili oldu¤una dair bir belge ile deneye tabi olanürünleri kampüsten imza karfl›l›¤›nda geri alabilir. 30 gün içinde al›nmayan nu-muneler imha edilir ve eflya sahibi taraf›ndan hiçbir hak iddia edilemez.


CCEE UUYYGGUUNNLLUUKK BBEELLGGEESS‹‹NNEE ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN ‹‹fifiLLEEMM AAKKIIfifiIINNAA GGEENNEELL BBAAKKIIfifi

Her y›l›n bafl›nda D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’nca yay›nlanan ‹thalat Rejimi’ndebelirtilen baz› ürünler CE Uygunluk de¤erlendirmesine tabidir. Bu tür eflyalar›n it-halat› aflamas›nda ilgili Gümrük Girifl Beyannamesi, Antrepo Beyannamesi veÖzet Beyan ile Gümrük ‹daresi taraf›ndan CE de¤erlendirmesi için TSE’ye sevkedilir.

TSE’ye müracaat s›ras›nda bir dosya düzenlenir ve dosyada flu evraklar bulu-nur:

1- Baflvuru Formu

2- Dosya Takip Formu

3- Beyanname Fotokopisi

4- Fatura Fotokopisi

5- ‹thalatç› Firman›n Vekaletname Asl›

6- ‹thalatç› Firman›n ‹mza Sirküleri

7- CE Taahhütnamesi

8- Decleration of Conformity Belgesi ve Test Raporlar›

9- TSE’de iflleri takip eden kiflinin ‹mza Sirküleri

Dosya TSE’de kay›t iflleminden sonra ilgili mühendise verilir. Mühendis, CEtebli¤ine istinaden evraklar›n uygunlu¤unu tespit eder, daha sonra dosyay› eflya-y› fiziksel olarak incelemesi için görevli olan Heyete sevk eder. Heyet eflyan›n bu-lundu¤u Antrepo ve Limana gider ve tespitini yapar, gerekli görürse eflyadan nu-mune al›r ve bu ifllemleri bir Tutanakla tespit eder. Bu Tutana¤› heyetteki 2 TSEmemuru, Gümrük Memuru ve Firma Temsilcisi imza alt›na al›rlar. Dosya ve varsanumuneler ilgili mühendise görevli Heyet taraf›ndan teslim edilir.

Dosya muhteviyat› eflyalar, Sanayi Bakanl›¤› veya Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n CE Uy-gunluk Belgesi’ne iliflkin tebli¤leri aç›s›ndan incelenmek suretiyle sonuçland›r›l›r.

Sanayi Bakanl›¤› listesinde bulunan eflyalar›n üzerinde;

- Marka

- Model

- CE logosu

bulunmak zorundad›r. fiayet, bu bilgilerden bir tanesi bile eksik veya evrak-lar› ile uygunsuz olur ise düzeltme (Elleçleme) yap›lmas›na izin verilmez ve eflya-lar ithal edilemez.

Sa¤l›k Bakanl›¤› listesindeki eflyalar üzerinde;

-Marka

-Model


-Menflei

-CE logosu

-Üretici Firma Ünvan›

-Türkçe Kullanma K›lavuzu

olmal›d›r. Bunlardan sadece Türkçe Kullanma K›lavuzu olmaz ise düzeltme(elleçleme) izni al›narak eksiklik giderilebilir, di¤erlerinin olmamas› veya evraklauygunsuz olmas› durumunda ise eflyan›n ithaline izin verilmez.

‹thalatç› firmalar›m›z›n CE uygunluk belgesi kapsam›na giren ürünlerle ilgiliolarak özellikle bu hususa dikkat etmelerinde fayda vard›r. Eflyan›n Türkiye’ye ge-liflinden sonra eflya ve etiketleri üzerinde bir düzeltmeye gidilemeyece¤inden do-lay› gümrüklerde eflyan›n ithaliyle ilgili ciddi s›k›nt›lar yaflanabilmekte oldu¤u içinbu kapsamdaki bir eflyan›n ithalinden önce mutlaka gümrük müflavirlik flirketinizile temasa geçmenizi ve ön bir haz›rl›k yap›lmas›n› tavsiye ederiz. Böylece eflyan›ngümrü¤e geliflinden önce yaflanacak s›k›nt›lar bafltan önlenmifl olacakt›r.

CE uygunluk belgesi ifllemleri için al›nan ücretler ve masraflar, GT‹P baz›ndaürüne göre de¤iflmektedir.


ÖÖDDEEMMEE fifiEEKK‹‹LLLLEERR‹‹ ÇÇEERRÇÇEEVVEESS‹‹NNDDEE ‹‹TTHHAALLAATT ‹‹fifi AAKKIIfifi SSÜÜRREEÇÇLLEERR‹‹

AAkkrreeddiittiiffllii ‹‹tthhaallaatt ‹‹flfllleemmiinnddee ‹‹flfl AAkk››flfl SSüürreeççlleerrii

1) ‹thalatç› firma, yurtd›fl›ndan sat›n almak istedi¤i malla ilgili talebinin ard›n-dan gelen teklif mektubu niteli¤indeki proforma faturay› inceleyerekonaylar.

2) Proforman›n anlaflma koflullar›na uygunlu¤u onayland›ktan sonra, bankas›ile görüflerek ihracatç› ad›na bir akreditif aç›lmas›n› temin eder. Akreditifaç›lmas› için bankaya teminat verir ve afla¤›daki belgelerle müracaat eder:

a. Dilekçe

b. Proforma faturan›n fotokopisi

c. Bankan›n akreditif açma teklif formu

3) Banka, ithalatç›dan ald›¤› talimat do¤rultusunda akreditif metnini (küflatmetnini) haz›rlar ve ithalatç›ya kontrol amac›yla fakslar.

4) ‹thalatç› akreditif metninin do¤ru aç›l›p aç›lmad›¤›n› kontrol eder ve ban-kaya geri gönderir. Bu arada bankaya teyit verilmeden önce ihracatç›yada kontrol maksad›yla gönderilebilir. Böylece ilerde ihracatç›dan gelebile-cek elefltirilerin önü al›nm›fl olur.

5) Yurtd›fl›ndaki ihracatç› firma, kendisine ulaflan akreditif metni çerçevesin-de sözleflme kapsam›ndaki mallar›n yüklemesini gerçeklefltirerek durum-dan ithalatç›y› haberdar eder. Akreditif çerçevesinde ithalatç›n›n istedi¤ibelgeleri ithalatç›ya gönderir.

6) ‹thalatç› firma, ülkesindeki gümrü¤e gelen mal›n gümrükleme ve ithalatifllemlerini yapmak üzere öncelikle ithalat için gerekli belgeleri bankas›n-dan almak zorundad›r. Bu nedenle, bankas›na ödemeyi yaparak (flayetakreditif, sight –görüldü¤ünde ödemeli- akreditif ise) belgeleri al›r. Bunoktada özellikle konflimentonun banka taraf›ndan cirolanmas› gerekti¤i-ni unutmamal›d›r.

7) ‹thalatç› firmalar, görüldü¤ünde ödemeli –at sight- akreditifte paray› ban-kaya ödedi¤ine dair döviz sat›m belgesi veya transfer dekontunu, vadeliakreditif ise bankaya %3 oran›ndaki kaynak kullan›m destekleme fonuyat›r›ld›¤›na dair makbuzu bankas›ndan al›r. Bu belgelerden duruma gö-re uygun olan›n›n gümrük ifllemleri esnas›ndan gümrük idareleri taraf›n-dan di¤er belgelerle birlikte kendisinden talep edilece¤inin bilincinde ol-mal›d›r.


8) ‹thalatç› firma, bankas›ndan alm›fl oldu¤u cirolu konflimento ile nakliyeciflirkete müracaat ederek mal›n mülkiyetinin ve tesliminin devredilmesineimkan tan›yan ordinoyu nakliyeci flirketten al›r. (Ordinonun art›k ayr› birbelge olmad›¤›n› ve konflimento suretlerinden birinin arkas›na gerekli bil-gilerin yaz›ld›¤› bir ka¤›d›n yap›flt›r›ld›¤›n› hat›rlatmak isteriz.)

9) Bütün bu ifllemlerden sonra gümrükleme firmas› ile temasa geçerek afla-¤›daki belgeleri haz›rlayarak ilgili gümrük müdürlü¤üne mallar›n›n ithalatifllemlerinin gerçeklefltirilmesi için müracaat eder:

a. Ordino

b. Fatura

c. Akreditif sight ise döviz sat›m belgesi veya transfer dekontu; vadeli isekaynak kullan›m destekleme fonu dekontu

d. Konflimento fotokopisi

e. Sigorta poliçesi (fiayet sigorta ithalatç› taraf›ndan yapt›r›l›yor ve güm-rük matrah›na vergi hesaplan›rken dahil ediliyorsa)

f. Navlun faturas› (fiayet navlun ithalatç› taraf›ndan ödeniyor ve gümrükmatrah›na vergi hesaplan›rken dahil ediliyorsa)

g. Mallar A.B. üyesi bir ülkeden geliyorsa A.TR Belgesi (aksi takdirdegümrük vergisi ödenmek zorunda kal›n›r.)

h. Mallar serbest ticaret anlaflmas› imzalanan bir ülkeden geliyorsa EUR.1Belgesi (aksi takdirde gümrük vergisi ödenmek zorunda kal›n›r.)

i. Mal›n özelli¤ine göre gümrük ve ithalat mevzuat› gere¤ince gerekli it-hal izin belgeleri

10) Gümrükten mal ithal edilirken gümrük vergisi olmasa bile Katma De¤erVergisi ödenece¤inin bilincinde olunmal›d›r.

VVeessaaiikk MMuukkaabbiillii ‹‹tthhaallaatt ‹‹flfllleemmiinnddee ‹‹flfl AAkk››flfl SSüürreeççlleerrii

1) Vesaik mukabili ithalat iflleminde ithalatç› firma, teklif mektubu niteli¤in-deki proforma faturay› inceler ve onaylayarak ihracatç›ya gönderir. Böy-lece ithalat ifllemi ve sat›n alma bafllar.

2) ‹hracatç› firma, mallar› haz›rlad›ktan sonra ithalatç› firmaya gönderilmeküzere nakliyeci ile temasa geçip mallar› yükler. Yüklemeden sonra gerek-li evraklar› bankas›na ibraz ederek, ithalatç›n›n bankas›na ulaflt›r›lmas›n›sa¤lar.

3) ‹thalatç›, bankas›na ulaflan belgeleri bankadan al›rken mal bedelini ban-kas›na öder ve karfl›l›¤›nda döviz sat›m belgesi veya transfer dekontunual›r. Ayr›ca, yükleme evraklar›n› al›rken, konflimentonun da banka taraf›n-dan cirolanmas›na dikkat eder. Böylece mal›n mülkiyetini üzerine alm›flolur.


4) ‹thalatç› firma, bankas›ndan ald›¤› cirolu konflimento ile nakliyeci firma-n›n ülkesindeki acentesine müracaat ederek ordinoyu talep eder.

5) ‹thalatç› ordinoyu da ald›ktan sonra, gümrükleme flirketine afla¤›daki bel-geleri vererek mallar›n›n gümrüklenmesi ve ithalat ifllemlerinin gerçeklefl-tirilmesi noktas›nda talimat verir:

a. Ordino

b. Fatura

c. Döviz sat›m belgesi veya transfer dekontu

d. Konflimento fotokopisi

e. A.TR (AB üyesi bir ülkeden geliyorsa)

f. EUR.1 (‹kili anlaflma imzalad›¤›m›z bir ülkeden geliyorsa)

g. Sigorta poliçesi (fiayet sigortay› ithalatç› yapt›r›yor ise)

h. Navlun faturas› (fiayet navlunu ithalatç› ödüyor ise)

i. Mal›n özelli¤ine göre mevzuattan kaynakl› ithal izin belgeleri


MMaall MMuukkaabbiillii ‹‹tthhaallaatt ‹‹flfllleemmiinnddee ‹‹flfl AAkk››flfl SSüürreeççlleerrii

1) Mal mukabili ithalat ifllemlerinde ithalatç› firmalar›n öncelikle yapmalar›gereken herhangi bir ifllem olmay›p, sadece kendisine ulaflan proformafaturadaki veya sözleflmedeki koflullar›n uygunlu¤unu denetlemek ve kar-fl› taraftaki ihracatç›ya teyit vermektir.

2) ‹hracatç› firma, ithalat ifllemine konu olan mallar›n yüklemesini gerçeklefl-tirdikten sonra durumdan ithalatç›y› haberdar eder. ‹thalatç› için gerekliolan belgeleri do¤rudan ithalatç›ya ya kargo flirketiyle ya da nakliyeci ara-c›l›¤›yla malla birlikte yollar. (Bilindi¤i gibi bu ödeme flekli ihracatç›n›n it-halatç›ya afl›r› güveni esas› üzerine kurulu oldu¤u için evraklar›n do¤ru-dan ithalatç›ya gönderilmesinde ve arada bir bankan›n bulunmamas›ndakambiyo ve gümrükleme ifllemleri için yasal bir engel yoktur)

3) Sigorta yapma sorumlulu¤u ithalatç› firmaya ait ise ithalatç› firma, yükle-me haberini al›r almaz mallar›n sigortalanmas›n› temin eder.

4) ‹thal konusu mallar›n ülkesine ulaflt›¤› ve nakliyecisinden var›fl ihbar›n› al-d›¤› anda öncelikle nakliyecisinden ordinoyu ve kendisiyle geldiyse di¤erevraklar› al›r.

5) Mal bedelini an›nda transfer etmek isterse peflin ithalattaki gibi bankas›-na müracaat ederek döviz sat›m belgesi veya banka dekontunu al›r; yoke¤er mal bedelini mal› gümrükten çektikten sonra ödeyecekse veya ihra-catç›yla aras›nda belli bir vade flart›nda anlafl›lm›fl ise bankaya mal bede-


linin %3’ü kadar kaynak kullan›m destekleme fonu ödeyerek KKDF mak-buzunu al›r.

6) Bütün bu ifllemlerin ard›ndan afla¤›daki belgelerle gümrükleme flirketinemüracaat ederek mallar›n gümrüklenmesinin ve ithalat›n›n yap›lmas› içintalimat verir:

a. Ordino

b. Fatura

c. KKDF dekontu

d. Konflimentonun fotokopisi

e. A.TR (AB üyesi ülkelerden geliyorsa)

f. EUR.1 (Serbest ticaret anlaflmas› imzalanan ülkelerden geliyorsa)

g. Mal›n özelli¤ine göre ithalat ve gümrük mevzuat›ndan kaynakl› di¤erithal izin belgeleri vs.

h. Sigorta poliçesinin fotokopisi (flayet sigortay› ithalatç› yapt›rm›fl ise)

i. Navlun faturas›n›n fotokopisi (flayet navlunu ithalatç› ödemifl ise)


PPeeflfliinn ÖÖddeemmeellii ‹‹tthhaallaatt ‹‹flfllleemmiinnddee ‹‹flfl AAkk››flfl SSüürreeççlleerrii

1) ‹thalatç› firma, ihracatç›dan teklif mektubu niteli¤inde gelen proforma fa-turan›n ard›ndan mal bedelini ihracatç› firmaya gönderilmek üzere ban-kas› arac›l›¤›yla transfer eder. Transfer esnas›nda bankadan döviz sat›mbelgesi veya transfer dekontunu al›r.

2) Paray› transfer etti¤ine dair bankadan ayr›ca al›nan transfer mesaj› (swiftmesaj›) ihracatç› firmas›na fakslar ve durumdan kendisini haberdar eder.

3) ‹hracatç› firma, mal›n yüklemesini gerçeklefltirir ve durumdan ithalatç›y›haberdar eder. ‹hracatç› firma, yükledi¤i mala iliflkin evraklar› bu örnektede ya kargo flirketi arac›l›¤›yla ya da nakliyeci firma arac›l›¤›yla malla bir-likte gönderebilir.

4) ‹thalatç› firman›n mal›n yüklendi¤ini haber ald›¤› zaman unutmamas› ge-reken bir önemli husus da sigorta konusudur. fiayet yap›lan sözleflme ge-re¤ince anlafl›lan teslim flekli çerçevesinde yüklenen mal›n sigortalanmas›sorumlulu¤u ithalatç›n›n üzerinde ise mutlaka mal› sigorta yapt›rmay› ih-mal etmemek gerekir.

5) Mallar ithalatç›n›n ülkesine ulafl›r ulaflmaz, öncelikle ithalatç›n›n nakliyeci fir-madan ordinoyu ve kendisiyle geldiyse mala iliflkin evraklar› almas› gerekir.

6) Ordinonun da al›nmas›ndan sonra ithalatç› firma afla¤›daki belgelerle bir-likte mal›n çekilmesi için gümrükleme flirketiyle temasa geçer:


a. Ordino

b. Fatura

c. Döviz sat›m belgesi veya transfer dekontu

d. Konflimentonun fotokopisi

e. A.TR (Mallar AB üyesi bir ülkeden geliyorsa)

f. EUR.1 (Mallar serbest ticaret anlaflmas› imzalad›¤›m›z herhangi bir ül-keden geliyorsa)

g. Sigorta poliçesinin fotokopisi (sigortay› ithalatç› firma yapt›rm›fl ise)

h. Navlun faturas›n›n fotokopisi (navlunu ithalatç› firma yapt›rm›fl ise)



KKoottaa BBeellggeessii BBaaflflvvuurruu FFoorrmmuu

* Talep edilen miktar›n birimi ne olursa olsun Kg de¤eri belirtilecektir.

‹‹TTHHAALL LL‹‹SSAANNSSII BBAAfifiVVUURRUU FFOORRMMUUNNAA EEKKLLEENNEECCEEKK BBEELLGGEELLEERR::

EEKK--11:: Beyan sahibine ait imza sirkülerinin noter tasdikli sureti.

EEKK--22: ‹thal edilecek maddeye ait proforma faturan›n asl› veya proforma fa-tura ya da faturan›n noter tasdikli suretinin asl› (Proforma fatura veya faturan›nüzerinde ithal edilecek maddelerin tan›mlar› aç›kça belirtilmeli, mal›n miktar› vede¤eri her bir madde için ayr› ayr› belirtilmeli, FOB bedelinin yan› s›ra CIF bedelioluflturan navlun sigorta vb. giderler de ayr›ca gösterilmelidir.).

EEKK--33:: Son bir y›la ait vergi levhas›n›n Noter veya Yeminli Mali Müflavir onay-l› sureti.

EEKK--44:: Serbest dolafl›ma giriflte Örme/Dokuma Kumafl Elyaf Detay Beyan›natabi eflya için Örme/Dokuma Kumafl Elyaf Detay Beyan Formu.

Beyan fiekli: GELENEKSEL ‹HTALATÇI KOTA ( ) SERBEST KOTA ( )

‹THALATÇIYA ‹L‹fiK‹N B‹LG‹LER

Ad›/Ünvan›:Ad›/Ünvan›:

Adresi:Adresi:

Tel:Tel: Faks:Faks: E-posta:E-posta:

Vergi Dairesi:Vergi Dairesi: Vergi/T.C. Kimlik Numaras›:Vergi/T.C. Kimlik Numaras›:

BEYAN SAH‹B‹NE ‹L‹fiK‹N B‹LG‹LER (‹THALATÇIDAN FARKLI ‹SE)

Ad›/Ünvan›:Ad›/Ünvan›:

Adresi:Adresi: Ülkesi:Ülkesi:

Tel:Tel: Faks:Faks: E-posta:E-posta:

Vergi Dairesi:Vergi Dairesi: Vergi/T.C. Kimlik Numaras›:Vergi/T.C. Kimlik Numaras›:

‹THAL ED‹LECEK ÜRÜNE ‹L‹fiK‹N B‹LG‹LER

G.T.‹.P (12’li)G.T.‹.P (12’li)

G.T.‹.P’ine Göre Ürün Tan›m›G.T.‹.P’ine Göre Ürün Tan›m›

Ürünün Ticari Tan›m›Ürünün Ticari Tan›m›

Ürünün KategorisiÜrünün Kategorisi

Talep Edilen Miktar*Talep Edilen Miktar* Adet/Çift/Metre:Adet/Çift/Metre: Net Kg:Net Kg: Brüt Kg:Brüt Kg:

Ürün De¤eriÜrün De¤eri FOB:FOB: CIF:CIF:

Mevcut ise ÖdemeMevcut ise Ödemeve Teslim Tarihive Teslim Tarihi


ALINACAK BELGE : ‹‹fifiÇÇ‹‹ SSAA⁄⁄LLII⁄⁄II KKOONNTTRROOLL BBEELLGGEESS‹‹

ALINACAK MERC‹ : ‹fiGÜM ‹fiÇ‹ SA⁄LI⁄I MERKEZ‹ – ANKARA

EVRAK GEÇERL‹L‹K SÜRES‹ ONAY TAR‹H‹NDEN ‹T‹BAREN 1 YILDIR

‹‹flflççii SSaa¤¤ll››¤¤›› AAllmmaakk ‹‹ççiinn GGeerreekkeenn BBeellggeelleerr

� Data Sheet 16 Maddelik (‹ngilizce yada Türkçe olarak düzenlenmifltir ol-mas› flartt›r) KOPYA

� Yurt d›fl›ndan gelecek proforma – KOPYA

� Bofl ‹flçi Sa¤l›¤› Formu ( 2 as›l surettir.Bir sureti iflgümde bir as›l sureti fir-mada kal›r )

Not:Bofl iflçi sa¤l›¤› formu istemek için iflgüm hesaplar›na adet bafl›na ilgiliödeme yap›l›r.

(Ziraat Bankas› Anakara Yeniflehir fib.40508311-5001)

Bu ödeme dekontu okunakl› bir flekilde saat 14:00 a kadar ‹flgüme faxlan-mal›d›r. (Fax.0312 257 16 33 )

Öncelikle Formun bizim adresimize gönderilmesi için fax ekine adresimizi vehangi firma ad›na al›yorsak o firman›n fatura bilgilerini yaz›p yetkili kiflilere imza-lat›p faxl›yoruz.Ayn› gün bize iflgüm taraf›ndan 2 adet as›l iflçi sa¤l›¤› belgesi kar-go ile gönderilir.Bu suretlerin ikiside ayn› bilgilerle dolu olmak zorundad›r.

Form bize para ödemesinden sonraki ilk ifl günü geliyor.Üzerindeki bilgilerieksiksiz dolduruyoruz.Firma yetkilisi imzal›yor.E¤er vekaletname verilmesi söz ko-nusu olursa vekil tayin edilen yetkili kiflilerde imzalayabiliyor.

Form üzerindeki herhangibi bir kutuda sonradan de¤ifliklik yap›lmak duru-munda kal›rsa iflçi sa¤l›¤› ücretinin yar›s› yine iflgüm hesaplar›na ödenir. Bu ifllemiçin düzeltme dilekçesi ve evrak›n asl›n›n iflgüme kargo arac›l›¤› ile gönderilmesigerekir.

((‹‹flflggüümm KKaarrggoo AAddrreessii:: ‹‹ssttaannbbuull YYoolluu 1144..kkmm KKööyylleerr // AAnnkkaarraaTTeell::00331122 225577 1166 3322))

Doldurulan form ekine eklenmesi gerekenler

*Proforma ( ‹thalatç› firma kafleli imzal› )

*Data Sheet eksiksiz 16 maddelik (‹thalatç› firma kafleli imzal› )

*formun ifllemi bitince Bizim adresimize gönderilmesi için dilekçe ‹thalatç› fir-ma kafleli imzal›

*Firman›n vekillerine verilen vekâletname

*‹mzalayan›n imza sirküleri

*Gerekli durumlarda protokol ( Bu belge firma yetkilisi taraf›ndan imzalan›pkaflenecektir.)


* Protokol evrak›n› imzalayan firma yetkilisinin imza sirküleri eklenir.

Tüm bu detaylar ile birlikte gönderilen iflçi sa¤l›¤› formu iflgüme kargo ilesevk edilir ve ilgili telefondan takip edilir.En bafl›ndan bu ifllemi yapabilmek içingereken süre yaklafl›k 1 Haftad›r.


BELGE ÖRNE⁄‹ – B‹LG‹LER‹ – D‹KKAT ED‹LMES‹ GEREKEN HUSUSLARI

TT..CC..

ÇÇAALLIIfifiMMAA VVEE SSOOSSYYAALL GGÜÜVVEENNLL‹‹KK BBAAKKAANNLLII⁄⁄II‹‹flflççii SSaa¤¤ll››¤¤›› vvee ‹‹flfl GGüüvveennllii¤¤ii MMeerrkkeezzii

‹‹SSGGÜÜMM

SAYI : B-13.0.‹SG.0.10.00.00/

KONU: KONTROL BELGES‹

AA-- ‹‹TTHHAALL EEDD‹‹LLEECCEEKK ÜÜRRÜÜNNÜÜNN

G. BEYANNAMES‹ TAR‹H VE NO :

FATURA TAR‹H VE NO :

ÜRÜNÜN KULLANILACA⁄I YER* :

G‹R‹fi GÜMRÜ⁄Ü :

MENfiEL‹ ÜLKE :

‹THAL ED‹LEN ÜLKE :

BB--‹‹TTHHAALLAATTÇÇII FF‹‹RRMMAANNIINN

T‹CARET ÜNVANI :

ADRES‹, TELEFONU :

VERG‹ S‹C‹L NO :

CC--‹‹HHRRAACCAATTÇÇII FF‹‹RRMMAANNIINN

T‹CARET ÜNVANI :


DD--MMAALLII KKUULLLLAANNAACCAAKK FF‹‹RRMMAANNIINN

T‹CARET ÜNVANI :


Taraf›m›zca düzenlenen formdaki bilgilerin do¤ru ve eksiksiz oldu¤unu ve ithalat› yü-

rürlükteki tebli¤ hükümlerine uygun olarak yapaca¤›m›z› taahhüt ederiz.

F‹RMA KAfiES‹ – YETK‹L‹ ‹S‹M ‹MZA

...... / ...... / 2003

Bu belge ilgili Gümrük Müdürlü¤üne ibraz edilmek üzere düzenlenmifl olup al›nd›¤›

tarihten itibaren B‹R YIL süre ile geçerlidir.

‹SGÜM MÜDÜR VEK‹L‹

G.T.‹.P. NUMARASI :

‹SM‹- KODU :

M‹KTARI :


KKOONNTTRROOLL BBEELLGGEESS‹‹ TTAALLEEBB‹‹NNDDEE DD‹‹KKKKAATT EEDD‹‹LLMMEESS‹‹ GGEERREEKKEENN HHUUSSUUSSLLAARR

—— Kontrol Belgesinde firma kaflesi, yetkili kiflinin isim ve imzas› olacakt›r.

—— fiirket temsile yetkili kiflilerin imza sirküleri eklenecektir.

—— Ürüne ait Malzeme Güvenlik Bilgi Formu eklenecektir. (Material SafetyData Sheet M.S.D.S)

—— Ürün miktar› kilogram veya litre cinsinden net olarak yaz›lacakt›r.

—— Faturan›n tasdikli sureti ilave edilecektir.(‹thalatç› firma imza ve kaflesi)

—— Faturan›n Türkçe çevirisi (‹ngilizce olanlar hariç) asl› ile birlikte belgelereeklenecektir.

—— Malzeme Güvenlik Formunun Türkçe çevirisi (‹ngilizce olanlar hariç) asl›ile birlikte belgelere eklenecektir.

—— Tercümeler yeminli çevirmen taraf›ndan yap›lacakt›r.

—— Ürün ismi, Faturada ve Malzeme Bilgi Güvenlik Formuna fosforlu kalemile iflaretlenecektir.

—— Faturadaki her ayr› kalem ürün için ayr› bir kontrol belgesi düzenlenecektir.

—— Malzeme Bilgi Güvenlik Formunun her sayfas› ithalatç› firma taraf›ndankaflelenip imzalanacakt›r.

—— Gümrük Tarife ‹statistik Pozisyon Numaras› (GT‹P) aç›k olarak yaz›lacakt›r.

—— Kontrol belgesindeki – Faturadaki ürün ismi ile Malzeme Bilgi GüvenlikFormundaki ürün ismi veya kod numaralar› ayn› olacakt›r.

—— Girifl Gümrü¤ü belirtilecektir.

—— Fatura Tarih – Numaras› Kontrol Belgesine yaz›lacakt›r.

—— Kontrol Belgesi Talep Formu üzerinde silinti – kaz›nt› – karalama yap›lma-yacakt›r.

—— Kontrol Belgesi Talep Formu iki nüsha olarak düzenlenecektir.

—— “Technical Data Sheet” ve Analiz Raporu MSDS yerine kullan›lmayacakt›r.

—— Gerekti¤inde, ilgili makamlarca mühürlenmifl numune istenecektir.

—— Noterce tasdikli vekaletname olmadan Kontrol Belgesi elden takip edile-meyecek ve teslim al›namayacakt›r.

—— Müdürlü¤ümüzce bas›l›p sat›lan seri numaral› formlar haricindeki KontrolBelgesi Baflvuru Formlar› kabul edilmeyecektir.

—— Kontrol Belgesi talepleri dilekçe ile olacakt›r.

* Ürünün gümrükten çekilmesinden sonraki bir ay içinde, hangi firmaya nemiktar ürün verildi¤i liste halinde Müdürlü¤ümüze bildirilecek ve belge-nin asl› bu liste ile birlikte Müdürlü¤ümüze iade edilecektir. Bildirimin vebelge iadesinin yap›lmamas› halinde firman›n sonraki baflvurular› kabuledilmeyecektir.


‹‹TTHHAALLAATT VVEERRGG‹‹LLEERR‹‹NN‹‹NN HHEESSAAPPLLAANNMMAASSII vvee ÖÖRRNNEEKKLLEEMMEE

Vergiler GT‹P numaras›na göre mevzuatta belirtilen oranlar üzerinden belir-lenir.

Cif, Vergiler, Di¤er Giderler Kdv Matrah›n› Olufltururlar.

Kdv ve Vergiler Toplam Ödenecek Tutar› belirler

CCIIFF MMAATTRRAAHHIINNIINN BBUULLUUNNMMAASSII

CIF HESAPLAMASI : Malzemenin Bedeli ( DÖV‹Z TUTARI X T.C.M.B DÖV‹ZSATIfi KURU ) + Sigorta + Navlun toplam›d›r. ( Navlun veya Sigorta Poliçelerininbulunmad›¤› durumlarda malzeme bedeli üzerinden Sigorta %3, Navlun%10’dan hesaplan›r.)

KKDDVV MMAATTRRAAHHIINNIINN BBUULLUUNNMMAASSII ;;

GÜMRÜK VERG‹S‹ : GT‹P numaras›na göre mevzuatta belirtilen % oran› cifbedeli üzerinden çarp›m› ile bulunur. (cif x % = G.V.)

YURT DIfiI D‹⁄ER G‹DERLER : Malzemenin yurt d›fl›ndaki indirim, iskonto,gö-zetim,kontrol belgesine tabi ürünlerde proforma fatura ile ›nvo›ce aras›nda farkolmas› durumunda birim fiyat farklar› vs. de¤erleridir.( Credit Note evrak› ile yurtd›fl›ndan sa¤lanan indirimler de yurt d›fl› gider olarak beyan edilir )

YURT ‹Ç‹ D‹⁄ER G‹DERLER : Malzemenin gümrükten çekilinceye kadar yap›-lan masraflar›d›r.(Ord›no,Pul,KKDF,Banka Komisyonu,Ardiye,Acente, Liman mas-raflar› vs. KDV si al›nmayan bütün ödemeler)

DAMGA VERG‹S‹ (HER YIL DE⁄‹fiMEKTED‹R)

ÖÖDDEENNEECCEEKK TTOOPPLLAAMM VVEERRGG‹‹

KDV

GÜMRÜK VERG‹S‹

KKDDVV MMAATTRRAAHHII

CIF

VERG‹LER

YURT ‹Ç‹ D‹⁄ER G‹DERLER


VVEERRGG‹‹ HHEESSAAPPLLAAMMAA ÖÖRRNNEE⁄⁄‹‹

HHeessaappllaammaayyaa TTeemmeell TTeeflflkkiill EEddeecceekk RRaakkaammllaarr // VVeerriilleerr

Fatura Bedeli : 5.000 EUR. (Eflyan›n Tutar›)

Teslim fiekli : FOB

Navlun : 500 YTL.

Sigorta : 50 YTL

Yurtiçi Di¤er Giderler: 500 YTL

Gümrük Vergisi Oran›: %10 (Her eflyada de¤iflik oldu¤unu hat›rlatmak isteriz)

KDV Oran› : %18 (Her eflyada de¤iflik oldu¤unu hat›rlatmak isteriz.)

TCMB Döviz Sat›fl Kuru: 1,7100

CCIIFF HHeessaabb››

(Gümrük Vergisi Matrah› CIF oldu¤u için öncelikle fatura tutar›n›nCIF’lefltirilmesi gerekir)

FOB Tutar + Navlun + Sigorta Primi = CIF Tutar8.550 YTL + 500 + 50 = 9.100 YTL (CIF Tutar; ayn› zamanda Gümrük VergisiMatrah›)

GGüümmrrüükk VVeerrggiissii HHeessaabb››

CIF Tutar x Vergi Oran› = Gümrük Vergisi9.100 YTL x %10 = 910 YTL

KKaattmmaa DDee¤¤eerr VVeerrggiissii HHeessaabb››

(KDV Matrah›, CIF Bedel, Gümrük Vergisi ve Di¤er Yurtiçi GiderlerinToplam›ndan Oluflur)

CIF Tutar + Gümrük Vergisi + Yurtiçi Giderler = KDV Matrah›9.100YTL + 910YTL + 500YTL = 10.510YTL

10.510YTL x %18 = 1.891,80YTL

GGüümmrrüü¤¤ee ÖÖddeenneecceekk TTooppllaamm VVeerrggii TTuuttaarr››

Gümrük Vergisi + KDV + Damga Vergisi910YTL + 1.891,80YTL + 28,30YTL = 2.830,10YTL


TÜRK‹YE’DE KAMB‹YO MEVZUATI VE PARA TRANSFER‹NE ‹L‹fiK‹N ESASLAR

TÜRK‹YE’DE

KAMB‹YO MEVZUATI

VE

PARA TRANSFER‹NE ‹L‹fiK‹N

ESASLAR

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM


DDÖÖRRDDÜÜNNCCÜÜ BBÖÖLLÜÜMM

TTÜÜRRKK‹‹YYEE’’DDEE KKAAMMBB‹‹YYOO MMEEVVZZUUAATTII VVEE

PPAARRAA TTRRAANNSSFFEERR‹‹NNEE ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN EESSAASSLLAARR

Bir ülkenin d›fl ticaret politikalar›nda oldu¤u kadar genel ekonomi politikala-r›nda da önemli bir yere sahip olan kambiyo konusu, Türkiye’de Cumhuriyet’in ilky›llar›ndan itibaren üzerinde önemle durulan bir konu olmufltur. ‹zmir ‹ktisat Kon-gresi’nde al›nan kararlar aras›nda kambiyoya iliflkin hükümlerin de yer ald›¤› gö-rülür. Al›nan bu kararlar çok k›sa bir zaman içinde yasal düzenlemeler çerçevesin-de uygulama alan› bulmufltur.

Osmanl› döneminden kalan ve ça¤›n gerisinde olan nizamnameler, 1929 y›-l›nda yay›nlanan 1447 say›l› Menkul K›ymetler ve Kambiyo Borsalar› Kanunu ileyürürlükten kald›r›lm›fl ve kambiyo uygulamalar›nda yeni bir dönem bafllam›flt›r.

Döviz s›k›nt›s›n›n ve spekülasyonlar›n yaratt›¤› olumsuz koflullardan dolay› ç›-kar›lm›fl olan 1447 say›l› Menkul K›ymetler ve Kambiyo Borsalar› Kanunu, spekü-latif ifllemleri yasaklam›fl ve döviz al›m sat›m›n› kontrol alt›na alm›flt›r. ‹lgili kanu-na göre kifli ve kurumlar›n serbestçe döviz al›m sat›m› yapmalar› yasakt›r. D›fl ti-caret benzeri ifllemler için gerekli dövizin al›m sat›m› için Maliye Bakanl›¤›’ndanizin flart› getirilmifltir.

1447 say›l› kanunun beklenen etkiyi sa¤lamamas› üzerine 1930 y›l›nda yenibir kanun haz›rlanmas› gere¤i do¤mufl ve halen yürürlükte olan 1567 say›l› TürkParas›n›n K›ymetini Koruma Hakk›ndaki Kanun yay›nlanm›flt›r.

Öncelikle 1447 say›l› Menkul K›ymetler ve Kambiyo Borsalar› Kanunu’na birek niteli¤inde haz›rlanm›fl olan yasal metin, daha sonra dönemin meclisinde tar-t›fl›larak ayr› bir kanun olmas› yönünde karar verilerek 25.2.1930 tarihinde ResmiGazete’de yay›nlanarak yasalaflm›fl ve yürürlü¤e girmifltir.

1567 say›l› Türk Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›ndaki Kanun, dönemin dö-viz kaçakç›l›¤› ile ilgili olumsuz koflullar›na karfl› bir önlem olmas› aç›s›ndan a¤›rcezai müeyyideleri içeren bir cayd›r›c› yasa olarak yay›nlanm›flt›r. Nitekim kanu-nun yay›nlan›fl gerekçesi incelendi¤inde de yay›nlanmas›n›n ard›ndaki bak›flaç›s›-n›n bu yönde oldu¤u gözlerden kaçmaz.

Türk Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›ndaki Kanun, halen yürürlükte olup

Türk kambiyo mevzuat›n›n ve ifllemlerinin temelini oluflturur. ‹lgili kanunun birin-ci maddesinde kambiyo konusuyla ilgili uygulamaya yönelik kararlar ç›karma nok-tas›nda Bakanlar Kurulu’na tam yetki verilmifltir. Bu nedenle Türk Paras›n›n K›y-metini Koruma Hakk›ndaki Kanun, kambiyo konusunda daha çok temel bir me-tin ve cezalar› içeren bir yasal düzenleme olarak karfl›m›za ç›kar. Kambiyo ile ilgi-li özellikle uygulama detaylar› hakk›ndaki yasal zemini Bakanlar Kurulu’nun yay›n-lad›¤› karar oluflturur.

Bakanlar Kurulu, 1567 say›l› kanundan ald›¤› güç ve yasal dayanakla, de¤i-flik dönemlerde bugüne kadar toplam 32 karar yay›nlam›flt›r. Her ç›kan yeni ka-rar, bir öncekini yürürlükten kald›rd›¤› için flu an itibariyle yürürlükte olan karar32 say›l› karard›r.

11.8.1989 tarihli Resmi Gazete’de yay›nlanarak yürürlü¤e giren 32 say›l› Ka-rar, halen yürürlükte olan ve günümüz kambiyo ifllemlerinin hukuki zeminini olufl-turan ana metin olarak görülmelidir.

Merkez Bankas›’n›n 32 say›l› karara dayal› olarak yay›nlam›fl oldu¤u I-M Sa-y›l› Genelge, halen yürürlükte olan ve kambiyo uygulamalar› konusunda MerkezBankas›’n›n bankalara yönelik talimatlar›n› içeren bir hukuki metin olarak önemlibir yere sahiptir.

Kambiyo mevzuat› dendi¤inde uygulamadaki ifllemlerin yasal dayana¤› anla-m›nda karfl›m›za ç›kan hukuki metinleri özetle flu flekilde s›ralayabiliriz:

� 1567 Say›l› Türk Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›ndaki Kanun

� 32 Say›l› Bakanlar Kurulu Karar›

� I-M Say›l› Merkez Bankas› Genelgesi


KKAAMMBB‹‹YYOODDAA KKUULLLLAANNIILLAANN TTEEMMEELL KKAAVVRRAAMMLLAARR

Kambiyo mevzuat› çerçevesinde ihracat ve ithalatç› firmalar›m›z›n temel so-rumluluklar› bu bölümün ikinci ve üçüncü alt bölümlerinde detayl› olarak aktar›-lacak olmakla birlikte, bu alt bölümde özellikle gündelik hayatta çok s›k kullan›-lan kambiyo temel kavramlar›n›n tan›m› yap›lacak ve bu vesile ile baz› pratik bil-giler kavramlarla ba¤lant›l› olarak aktar›lacakt›r. Bu bölümde yer alan terimler, al-fabetik s›rayla verilmek yerine, okurlar›n kambiyo konusunu da ö¤renebilmeleri-ni temin amac›yla belli bir mant›k s›ras›yla konu bütünlü¤ü ve kavramlar aras›n-daki geçifller göz önüne al›narak s›ralanm›flt›r.

Bu bölüm konuyla ilgili bir sözlük gibi görülebilir ve kullan›labilir. Ancak bubölümü okurlar›n es geçmemesini ve konuya bir girifl niteli¤inde, temel kavram-lara aflinal›k sa¤lamak ad›na öncelikle okumalar›n› tavsiye ederiz. Zira bu bölüm-de sadece do¤rudan kambiyo konusunu ilgilendiren kavramlar de¤il, ayn› zaman-da d›fl ticarette bankac›l›k ifllemleriyle ba¤lant›l› olarak kullan›lan kavramlar›n daanahatlar›yla izah› yap›lmaktad›r.

KKaammbbiiyyoo

Latince “Cambiare” sözcü¤ünden türetilen kambiyo kelimesi, kelime anlam›olarak “de¤ifltirmek” demektir. Terminolojik anlam itibariyle ise nakit, döviz, se-net, çek gibi para veya para yerine geçen de¤erlerin al›m-sat›m›, de¤ifltirilmesi tü-ründen bu ve benzeri menkul de¤erler üzerinde yap›lan ifllemleri ifade eder.

D›fl ticaret ifllemleri aç›s›ndan bak›ld›¤›nda kambiyo kavram›, ihracat ithalat iflak›fl süreçleri içerisinde al›m sat›m› yap›lan mal›n bedelinin yurtd›fl›na transfer edi-liflini ve ödeme flekilleriyle ba¤lant›l› olarak mevzuattan kaynakl› uyulmas› gere-ken sorumluluklar› akla getiren bir kelime olarak karfl›m›za ç›kar.

KKaammbbiiyyoo KKaappaammaass›› ((KKaammbbiiyyoo SSoorruummlluulluu¤¤uu))

‹hracat ve ithalat ifllemleri esnas›nda firmalar›n mevzuattan kaynakl› birönemli sorumlulu¤u da mal hareketi ile para hareketi örtüfltürmek olarak belirir.Özellikle ihracatta çok daha büyük bir önem ve titizlikle devletin üzerinde durdu-¤u bu sorumluluk, ihraç edilen mal›n bedelinin belli süreler çerçevesinde ülkeyegetirilmesi zorunlulu¤u olarak yorumlanabilir. Elinizdeki kitab›n di¤er bölümlerin-de ihracat ve ithalat özelinde detayl› olarak anlat›lacak olan bu sorumlulu¤a kam-biyo mevzuat›nda “kambiyo taahhüt sorumlulu¤u” ad› da verilmektedir.


Kambiyo sorumlulu¤u çerçevesinde bir ihracatç›n›n yurtd›fl›na ihraç etti¤imal›n fiili ihraç tarihinden (gümrükleme tarihinden) itibaren 180 gün içinde be-delini ülkeye getirerek bir bankada TL’s›na çevirmesi gerekmektedir. ‹thalat ifllem-lerinde ithalatç› firman›n sat›n alaca¤› mal›n bedelini transfer etti¤i tarihten itiba-ren ayn› süre içerisinde mal› ülkeye getirerek fiili ithalat› gerçekleflmesi zorunlu-dur. Kitab›n ilerleyen bölümlerinde aktar›lacak istisnalar› ve detaylar› genifl olanbu sorumlulu¤a piyasada d›fl ticaret uygulamalar› esnas›nda k›saca “kambiyo ka-pamas›” ad› verilir.

DDöövviizz AAll››mm BBeellggeessii ((DDAABB))

‹hracat bedeli dövizlerin Türkiye’deki bir bankaya getirilmesi durumunda söz-konusu ihracat bedellerinin Türk Liras›’na çevrilmesi esnas›nda bankalar taraf›n-dan düzenlenen kambiyo belgesine verilen isimdir. Bir ihracatç›, fiili ihracat› ger-çeklefltirdikten sonra ihracat bedeli dövizi bir bankaya getirerek hangi gümrükbeyannamesi kapsam›ndaki ihracata ait bir döviz transferi oldu¤unu belirterekdövizin bozdurulmas›n› talep eder. Böyle bir durumda ihracat bedeli dövizlerinal›fl ifllemi esnas›nda firma ad›na piyasada k›saca DAB ad› verilen döviz al›m bel-gesi düzenleyerek ihracat kambiyo kapamas›n› gerçeklefltirir. D›fl ticaret piyasauygulamalar›nda bu iflleme de k›saca “DAB’a ba¤lamak” tabir edilir.

‹hracatç›n›n gelen ihracat bedeli dövizi bozdurarak DAB’a ba¤latmas› halin-de kambiyo sorumlulu¤u yerine getirilmifl kabul edilir. Ancak peflin ihracatta ön-celikle para gelifli sözkonusu oldu¤u için gelen peflin dövizler DAB’a ba¤lat›l›r vekambiyo sorumlulu¤u aç›s›ndan bu süreden sonra mal hareketinin gerçeklefltiril-mesi, yani fiili ihracat›n yap›lmas› flart› aran›r.

Döviz Al›m Belgelerinde afla¤›daki bilgiler yer al›r:

� Belgenin seri no, s›ra no, istatistik no

� Banka flube kodu

� Dövizi satan kuruluflun unvan›, uyru¤u

� Sat›n al›nan dövizin geldi¤i ülke, gelifl nedeni, cinsi, uygulanan kur, tu-tar›, Türk Liras› karfl›l›¤›, USD karfl›l›¤›

� ‹hracat›n flekli, teslim flekli, yurda getirilen dövizin ödeme flekli

� Gümrük beyannamesinin tarihi, numaras›, ç›k›fl kap›s›

� Banka taraf›ndan yap›lan kesintiler

� Tarih, imza ve kafle

DDöövviizz SSaatt››mm BBeellggeessii ((DDSSBB))

‹thalatta mal bedeli olarak yurtd›fl›na transfer edilmek istenen bedellerinbankaya Türk Liras› olarak verilmesi ve karfl›l›¤›nda transfer edilecek dövizin al›n-mas› durumunda bankalar›n satt›klar› dövizi belgelendirdikleri evra¤a döviz sat›m


belgesi (DSB) ad› verilir. Döviz sat›m belgesi, ithalat bedellerinin transfer edildi-¤inin ispat›n›n istendi¤i durumlarda ithalat gümrükleme ifllemleri esnas›nda güm-rük idarelerine verilen bir belge olarak da karfl›m›za ç›kabilmektedir.

Döviz Sat›m Belgelerinde afla¤›daki bilgiler yer al›r:

� Belgenin seri no, s›ra no ve istatistik no

� Banka flube kodu

� Dövizi sat›n alan firman›n unvan›, adresi ve uyru¤u

� Döviz sat›fl›n sebebi, dayana¤›

� Sat›lan dövizin cinsi, tutar›, kuru, Türk Liras› karfl›l›¤›, USD karfl›l›¤›

� Tarih, kafle, imza

TTrraannssffeerr DDeekkoonnttuu

‹thalat ifllemleri esnas›nda, ithalatç› firmalar›n bankalardan döviz sat›n almakyerine ellerindeki mevcut dövizi veya bankalardaki döviz tevdiat hesaplar›ndamevcut bulunan dövizi yurtd›fl›na transfer ettirmeleri halinde, bankalar ithalatç›firmalara transfer ifllemini ispat edici nitelikte bir kambiyo belgesi olarak transferdekontu düzenlemektedirler. Yani, bir ithalatç› firma, ithalat mal bedeli transferiesnas›nda bankadan Türk Liras› vererek döviz al›yor ise banka kendisine DSB (Dö-viz Sat›m Belgesi), do¤rudan döviz vererek transfer etmesini istiyor ise banka ken-disine transfer dekontu vermektedir.

‹thalat gümrükleme ifllemleri esnas›nda peflin ithalat yap›lmas› halinde güm-rük idarelerine mal bedelinin transfer edildi¤inin ispatlanmas› maksad›yla döviz sa-t›m belgesi veya transfer dekontu da verilmektedir. Bu tür kambiyo evraklar›n›ngümrü¤e verilme sebebi, Türkiye’deki vadeli ithalat ifllemlerinde al›nan KaynakKullan›m Destekleme Fonu (KKDF) ödeme mecburiyetinden kaynaklanmaktad›r.

Kaynak kullan›m destekleme fonuyla ilgili karara göre, vadeli ithalat ifllemle-rinde gümrükleme operasyonundan önce herhangi bir bankaya ithal edilecekolan mal bedelinin yüzde üçü oran›nda Kaynak Kullan›m Destekleme Fonu öde-mesi yap›larak bunun dekontunu gümrük idarelerine vermek gerekmektedir. fia-yet ithalat gümrüklemesinden önce ithalat bedeli transferi gerçeklefltirilmifl ise budurumun transfer dekontu veya DSB sunumu ile gümrü¤e ispatlanmas› zorunlu-lu¤u vard›r.

TTüürrkk PPaarraass›› TTrraannssffeerr BBeellggeessii

Türk Liras›’n›n konvertibl bir para olmas› sebebiyle, ithalatç› firmalar›m›z›nyurtd›fl›ndan yapacaklar› mal veya hizmet al›mlar›nda Türk Liras›’n› kullanmalar›da mümkündür. fiayet döviz transferi yerine Türk Liras› transferinin gerçeklefltiril-mesi halinde, bankalar taraf›ndan para transferinin belgelenmesi amac›yla TürkParas› Transfer Belgesi düzenlenir.


Türk Paras› Transfer Belgesi’nde afla¤›daki bilgiler yer al›r:

� Belgenin seri no, s›ra no, istatistik no

� Bankan›n flube kodu

� Türk paras›n› transfer eden flirketin unvan› ve adresi

� Transferin sebebi

� Transfer edilen Türk paras›n›n tutar›, USD karfl›l›¤›, kur

� Tarih, kafle ve imza

SSWWIIFFTT

Bankalar aras› elektronik haberleflme ve fon transferini sa¤layan merkeziBrüksel’de bulunan uluslararas› bir örgüttür. 1973 y›l›nda dünyan›n önde gelenbankalar› taraf›ndan kurulan örgüte Türkiye’deki bankalar da 1989 y›l›ndan itiba-ren üye olmufllar ve elektronik haberleflme sistemine dahil olmufllard›r.

D›fl ticaret uygulamalar› esnas›nda özellikle akreditif aç›l›fl ifllemelerinde akre-ditif metninin (küflad) ve döviz transfer ifllemlerinin bankalar taraf›ndan swift sis-tem üzerinden yürütüldü¤ünü görürüz.

TTrraannssffeerr SSwwiiffttii

‹thalatç› firmalar›n yurtd›fl›ndaki mal ald›klar› ihracatç› firmalara mal bedelinibankalar üzerinden transfer ederken bankalar›n transfer ifllemi için kulland›klar›elektronik haberleflme sisteminin ç›kt›s›na verilen isimdir. Transfer eyleminin ger-çeklefltirildi¤ini ispat etmeye yarayan bir doküman olarak transfer swift ç›kt›s›, ti-cari pratikte ithalatç› firmalar taraf›ndan yurtd›fl›ndaki ihracatç› firmalara faksla-narak transferin gerçeklefltirildi¤i belgelenmifl olur.

AAkkrreeddiittiiff SSwwiiffttii

Akreditif aç›l›fl ifllemi esnas›nda, akreditif metinleri (küflad metni) bankalar ta-raf›ndan swift ad› verilen teleks sisteminde oluflturuldu¤u için teknik ad› küfladmetni olmakla birlikte akreditif metinlerine ticari pratikte zaman zaman “akredi-tif swifti” ad› da verilmektedir.

AAmmeennddmmeenntt SSwwiiffttii vveeyyaa MMeessaajj››

Akreditif metni üzerinde yap›lan de¤iflikliklere “amendment” ad› verilmekte-dir. Akreditif metinleri (küflad) gibi, amendment’lar da (de¤ifliklikler de) swift ad›verilen bankalara özel elektronik haberleflme sistemi üzerinden yap›ld›¤› için de-¤ifliklik ç›kt›s› anlam›nda amendment swifti tabiri piyasalarda d›fl ticaret uygula-malar› esnas›nda kullan›lan bir kavram olarak karfl›m›za ç›kabilmektedir.


EEffeekkttiiff

Ka¤›t ve sikke halindeki madeni paralara efektif ad› verilir. Efektif, “nakdi pa-ra” iken, döviz ise “kaydi para” olarak tan›mlanabilir.

DDöövviizz

Ka¤›t ve madeni paralar ile bunlar yerine geçen çek, senet, poliçe, kredimektubu türünden bütün menkul de¤erleri ifa eden genel bir kambiyo kavram›-d›r. Piyasada efektif ile döviz kavramlar› genelde yanl›fl olarak ters anlamlarda ve-ya birbirinin yerine kullan›l›r. Döviz kavram›, sadece yabanc› paralar› de¤il, parayerine geçen bütün k›ymetli evraklar› da ifade eden genel bir terimdir.

DDöövviizz TTeevvddiiaatt HHeessaabb››

Gerçek kifliler veya firmalar (tüzel kifliler) taraf›ndan bankalarda aç›lan dövizhesaplar›na verilen isimdir. Piyasalarda k›saca DTH Hesab› olarak da kullan›ld›¤›n›duyabilirsiniz.

DDöövviizz KKuurruu

Bir yabanc› ülke paras›n›n ulusal para cinsinden fiyat›na döviz kuru ad› veri-lir. Döviz kuru, bir ulusal paran›n yabanc› ülke paralar› ile de¤ifltirilme oran› ola-rak da tan›mlanabilir. Yabanc› ülke paras›n›n do¤rudan do¤ruya ulusal para kar-fl›s›ndaki fiyat›na “düz kur”, araya baflka bir yabanc› ülke paras› sokularak hesap-lanan dönüflüm haddine ise “çapraz kur” denir.

CCaarrii KKuurr

Kambiyo piyasalar›nda serbest olarak oluflan günlük döviz al›m sat›m› sonu-cu oluflmufl kurlara cari kur denir.

RReessmmii KKuurr

Resmi organlarca (Türkiye’de Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas› taraf›n-dan) belirlenmifl günlük olarak tayin edilen kurlara resmi kur ad› verilir.

SSeerrtteenn KKuurr

Ulusal para biriminin yabanc› paralar cinsinden ifade edilifl biçimine sertenkur denir. Yani bir Türk Liras›n›n ne kadar Amerikan dolar›, ne kadar Euro yapt›-¤› türünden bir ifadelendirifl durumunda ortaya ç›kan rakama veya hesaplama bi-çimine serten kur ad› verilir.

KKoonnvveerrttiibbll DDöövviizz // KKoonnvveerrttiibbiilliittee

Uluslararas› para piyasalar› taraf›ndan kabul görmüfl ve al›m sat›m› noktas›n-da kambiyo borsalar›nda geçerlili¤i olan ulusal paralara konvertibl döviz ad› veri-


lir. Dönüflebilirlik olarak Türkçe’ye çevirebilece¤imiz konvertibilite kavram›ndangelen konvertibl sözcü¤ü, baflka de¤erlerle de¤ifltirilebilirlik, dönüfltürülebilirlikanlam›na gelir. Bu tan›mlama çerçevesinde bak›ld›¤›nda, flayet bir ülkenin paras›uluslararas› kambiyo çevreleri taraf›ndan baflka ülkelerin paralar›na çevrilebilir birnitelik tafl›yorsa, daha basit bir söylemle piyasalarda kabul görüyorsa o ülkeninparas›na konvertibl döviz denir. Türk Liras›, 80’li y›llardan itibaren konvertibl birdöviz olarak kabul görmekle birlikte, genel ekonomik konjonktür itibariyle ticaripratikte çok da kabul görmemekte ve kullan›m alan› bulamamaktad›r.

ÇÇaapprraazz KKuurr

Ulusal bir para karfl›s›nda bir yabanc› ülke paras›n›n baflka bir yabanc› ülkeparas› karfl›s›ndaki oran›na çapraz kur denir.

PPaarriittee

‹ki yabanc› ülke paras›n›n birbirine dönüflüm haddine parite ad› verilir. 1 Eu-ro, 1,23 Dolar eder türünden bir ifadelendirifl parite söylemine örnek verilebilir.

KKuurr FFaarrkk››

Bir mal veya hizmetin sat›ld›¤› veya al›nd›¤› tarih ile ödemenin yap›laca¤› va-de tarihi aras›nda oluflan lehte veya aleyhteki farka kur fark› ad› verilir. Zaman za-man ayn› gün içinde belli bir dövizin sat›l›p tekrar geri al›nmas› ifllemi esnas›ndaoluflabilecek farka da kur fark› denildi¤ine flahit olmaktay›z.

DDöövviizz PPoozziissyyoonnuu

Bankalar›n k›saca ellerindeki döviz rezervlerine veya döviz mevcutlar›na veri-len isimdir. Bir bankan›n döviz pozisyonu, bankan›n elindeki dövizler, efektifler ilemuhabir hesaplar›ndaki döviz mevcutlar›n›n toplam›ndan oluflur.

SSeerrbbeesstt KKuullllaann››mmaa BB››rraakk››llaann DDöövviizz

‹hracatç› firmalar›n kambiyo karfl›s›ndaki en temel sorumlulu¤u bilindi¤i gibiihracat bedeli dövizleri ihracat tarihinden itibaren en geç 180 gün içinde ülkeyegetirmek ve bir bankada Türk Liras›na çevirtmektir. Ancak kambiyo mevzuat›m›zihracat bedellerinin yüzde yetmiflinin 90 gün içinde gelmesi halinde kalan yüzde30’luk bakiyenin firmalar›n serbest kullan›m›na b›rak›laca¤›n› belirtmektedir. Ba-kiye yüzde 30’luk tutar›n gelmemesi halinde herhangi bir kambiyo cezas› uygu-lanmad›¤› gibi, herhangi bir tarihte gelmesi halinde de Türk Liras›’na çevirmedendöviz cinsinden alabilmelerine imkan sa¤lanmaktad›r. Bu kambiyo hükümleri çer-çevesinde kalan bakiye yüzde 30’luk tutara serbest kullan›ma b›rak›lan döviz ad›verilir.


DDöövviizz BBeeyyaann TTuuttaannaa¤¤›› ((DDBBTT))

‹hracat bedeli dövizlerin yurtd›fl›ndan yolcu beraberi getirilmesi durumundaihracat kambiyo kapama iflleminde sorun ç›kmamas› için ilgili dövizlerin yurtd›fl›n-dan getirildi¤inin ispat› amac›yla gümrüklerde düzenlenen tutanakt›r.

Kambiyo mevzuat›na göre ihracat bedeli dövizlerin mutlak surette yurtd›fl›n-dan gelmesi zorunludur. Bir banka arac›l›¤›yla döviz transfer ifllemi sonucundagelen ihracat bedellerinin al›fl›nda herhangi bir sorunla karfl›lafl›lmamakla birlikte,yolcu beraberi gelen dövizlerde bu hususu atlamamak gerekmektedir. ‹hracatç›firmalar›m›z›n bu konuda bilinçli davranmalar› ve yurtd›fl›ndaki müflterilerinin fla-yet beraberlerinde döviz getirmeleri durumunda onlar› bu konuda uyarmalar› bü-yük önem arz eder. Aksi takdirde döviz beyan tutana¤› olmadan bankalara sunu-lacak dövizlerin ihracat bedeli döviz olarak kabul edilmeleri mümkün olamayacakve ihracat kambiyo kapama ifllemi gerçeklefltirilemeyecektir.

TTeerrkkiinn

Kambiyo mevzuat›na göre ihracat ve ithalat ifllemlerinde belli esaslar dahilin-de kambiyo kapama sorumlulu¤u mevcuttur. Ancak baz› durumlarda kambiyomercileri, ihracat ve ithalat kambiyo hesaplar›n› otomatik olarak kapatmakta veherhangi bir takibat yoluna gitmemektedir. K›saca terkin olarak adland›r›labilecekolan bu durumu, kambiyo kapama istisnas› olarak yorumlamak da mümkündür.

Terkin hakk› denilince akla ilk gelen konu, 100.000 dolara kadar olan ihra-cat bedellerinin ülkeye getirilmemesi veya di¤er bir deyiflle ihracat bedellerinin bututara kadar olan k›sm›n›n gelmemesi durumunda ihracat dosyas›n›n kambiyo ta-kibine yetkili olan bankalar taraf›ndan otomatikman kapat›lmas› olay›d›r. Bu ko-nuyla ilgili olarak daha detayl› bilgi için özellikle kitab›n ikinci bölümündeki aç›k-lamalara bak›labilir. Ancak burada kambiyo mevzuat›nda özellikle ihracatta ter-kin hakk› ile ilgili temel bilgileri özet olarak maddeler halinde flu flekilde aktarmakmümkündür:

1) Her bir gümrük beyannamesi itibariyle 100.000 ABD dolar›na veya efliti-ne kadar tutardaki aç›k hesaplar› mücbir sebep belgesi aranmaks›z›n vekambiyo mercilerine ihbar› yap›lmaks›z›n ve firmalar›n terkin talebinin bu-lunup bulunmad›¤›na bak›lmaks›z›n bankalar taraf›ndan terkin edilmeksuretiyle kapat›l›r.

2) Mücbir sebep halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle 200.000 ABDdolar› veya eflitine kadar noksanl›klar terkin edilir.

3) Mücbir sebep belgesi aranmaks›z›n ihracatç›lar›n bir önceki takvim y›l›n-da ve/veya cari y›lda gerçeklefltirilerek al›fl›n› yapt›rd›klar› ihracat bedelidövizlerin yüzde befline kadar olan aç›k ihracat hesaplar›yla ilgili döviz ge-tirme yükümlülü¤ünü kambiyo müdürlüklerinin yetkisi dahilde kald›rmaifllemine de terkin ad› verilmektedir.


4) Terkin edilen ihracat bedeli dövizlerin bilahare yurda getirilerek al›fl›n›nyap›lmas›n›n talep edilmesi halinde karfl›l›¤› Türk Liras› ilgililerine serbestkurdan ödenir.

5) Bedel al›fl› döviz beyan tutana¤› ibraz edilmeksizin efektif, seyahat çeki vekredi kart›na istinaden yap›lm›fl ise bu tutarlar ile terkin edilecek döviz tu-tar› toplam› 100.000 ABD dolar›n› geçemez. Baflka bir ifadeyle, terkinedilebilecek tutar, 100.000 ABD dolar›ndan yukar›da belirtilen flekilde al›-fl› yap›lan tutarlar›n düflürülmesinden sonra kalan tutar› aflamaz.

6) Her bir gümrük beyannamesi itibariyle mal de¤erinin transfer edilen be-delden 100.000 ABD dolar› veya efliti dövize kadar noksan olmas› halin-de ithalat hesaplar› da mücbir sebeplerin varl›¤› aranmaks›z›n bankalartaraf›ndan terkin edilmek suretiyle kapat›l›r.

MMüüccbbiirr SSeebbeepp

Mücbir sebep (fors majeur) kavram›, hukuki bir kavram olarak genel mana-da, kanunen kabul edilen zorunlu, elde olmayan sebepler anlam›nda kullan›l›r.Her bir konuyla ilgili olarak kanunen kabul edilen mücbir sebep halleri, taraflar›nkas›t ve kötü niyetleri olmadan, elde olmayarak ortaya ç›kan zorunlu durumlarolarak da yorumlanabilir.

‹hracat ve ithalat ifllemlerinde kambiyo mevzuat›na göre kambiyo kapamanoktas›nda kanunen kabul edilen mücbir sebep halleri afla¤›da s›ralanan durum-lard›r:

1) ‹thalatç› veya ihracatç› firman›n infisah›, iflas› veya faaliyetlerini daimi ola-rak tatil etmesi, flah›s firmalar›nda firma sahibinin ölümü,

2) Grev, lokavt ve avarya hali,

3) Resmi makam ve yetkili mercilerimiz veya ihracatç› memleket resmi ma-kamlar›n›n karar ve ifllemleri ya da muhabir bankalar›n muameleleri dola-y›s›yla ihracat veya ithalat›n imkans›z hale gelmesi

4) Tabii afet, harp ve abluka hali

5) Mallar›n kayb› ve hasara u¤ramas› veya imha edilmesi

6) ‹nfisah nedeniyle dava aç›lmas›

BBllookkee ÇÇeekk

Çekin ait oldu¤u banka hesab›nda çek tutar›n›n çek kesilen kifli ad›na blokeedildi¤ine dair banka taraf›ndan arkas›na not düflülen çeklere bloke çek ad› ve-rilir. Bloke çek uygulamas›, d›fl ticaret uygulamalar›nda gümrük vergilerinin güm-rük saymanl›k müdürlüklerine ödenmesi için kullan›lan bir yöntem olarak karfl›m›-za ç›kar. Para tafl›man›n zorlu¤u ve riski karfl›s›nda gümrükleme ifllemleri esnas›n-


da gümrük vergileri için ithalatç› firmalar gümrük saymanl›k müdürlükleri emrinebloke çek düzenlemekte ve böylece çek tutar›n›n gümrük ad›na ilgili bankadamevcut bulundu¤unu ispatlamaktad›rlar.

Son y›llardaki güncel uygulamalara bak›ld›¤›nda bloke çekin daha az kullan›l-d›¤›n› görüyoruz. Çünkü gümrük idarelerinin elektronik ortama geçtiklerini vegümrük müsteflarl›¤›m›z›n bankalar ile yapt›¤› protokol çerçevesinde art›k güm-rük vergilerinin firmalar›m›z taraf›ndan veya gümrük müflavirlik flirketleri taraf›n-dan bankalara elektronik ortamda ödendi¤ini hat›rlatmak isteriz. Bu yöntemin it-halat süreçlerinde h›zl›l›¤a sebep olmas› da bloke çeke göre daha çok tercih edil-mesini beraberinde getirmektedir.

RRöömmiizz MMeekkttuubbuu

Bir bankan›n ihracat evraklar›n› tahsil edilmek üzere muhabiri niteli¤indekikarfl› taraf›n (ithalatç›n›n) bankas›na gönderirken belgeler üzerine ekledi¤i yaz›yabankac›l›kta römiz mektubu ad› verilir.

RReeeesskkoonntt

Senet, poliçe gibi vadeli bir k›ymetli evra¤›n bankalara vadesinden önce bel-li bir faiz karfl›l›¤›nda k›rd›r›lmas› ifllemine iskonto denirken, bankalar›n nakit ihti-yac› için bu belgeleri Merkez Bankas›’na vadesinden önce iskonto ettirmesi iflle-mine ise reeskont ad› verilir. Yeniden iskonto ettirmek veya mükerrer iskonto ola-rak da dilimize çevirebilece¤imiz reeskont ifllemleri kambiyodan çok özellikle fi-nans çevrelerinde s›kl›kla kullan›lan bir kavram olarak karfl›m›za ç›kar.

PPoolliiççee ((BBiillll ooff EExxcchhaannggee,, DDrraafftt))

D›fl ticaret ifllemlerinde uluslararas› ödeme arac› olarak kullan›lan poliçe, tica-ri pratikte genellikle kabul kredili ödeme sisteminde karfl›m›za ç›kan bir k›ymetlievrak, bir mali belgedir. Poliçeler, vadeli bir ödemeyi ispat eden bir kambiyo se-nedi hükmünde olup hamiline, emre veya isme (nama) düzenlenebilir.

Poliçeler, borçlunun, d›fl ticaret operasyonlar›nda ithalatç›n›n, borcunu öde-yece¤ine dair bir ibareyi ve imzay› tafl›makla birlikte ço¤u zaman bir bankan›n bor-ca kefil olmas› anlam›nda banka avalini de içerir. Poliçenin el de¤ifltirebilmesi, ci-rolanabilmesi için ticari pratikte sadece ithalatç›n›n imzas›n›n olmas› genellikle ye-terli görülmedi¤i için bir bankan›n da borca kefil olmas› s›kl›kla istenen bir durumolarak karfl›m›za ç›kar. Bir bankan›n poliçedeki borcu kabul etti¤ine dair poliçeüzerine kabulünü eklemesi, yani borca kefil olmas› olay›na ise “aval” ad› verilir.

Sadece müflterinin onaylad›¤› bir poliçeye “müflteri kabullü poliçe”, bankaavalinin de bulundu¤u poliçeye ise “müflteri kabullü ve banka avalli poliçe” ismiverilir.


‹‹HHRRAACCAATT VVEE KKAAMMBB‹‹YYOO ‹‹fifiLLEEMMLLEERR‹‹

‹hracatç› firmalar›m›z›n ihracat ifllemlerinde dikkat etmeleri gereken ve dev-lete karfl› temel sorumluluklar› aras›nda yer alan önemli bir konu da k›saca “kam-biyo kapama sorumlulu¤u” ad›n› verdi¤imiz ihracat bedeli dövizin belli esaslarçerçevesinde ülkeye getirilmesi mecburiyetidir.

‹hracat, yürürlükteki ihracat mevzuat›m›za göre, bir mal veya de¤erin güm-rük mevzuat› hükümlerine uygun olarak yurtd›fl›na ç›kar›lmas›, bedelinin ise kam-biyo mevzuat hükümleri çerçevesinde ülkeye getirilmesi olarak tan›mlanmakta-d›r. ‹hracat›n tan›mlan›fl›nda da aç›kça görüldü¤ü gibi ihracatç› firmalar›m›z›n sa-dece yurtd›fl›na mal› ç›karmalar› ihracat olarak de¤erlendirilmemekte, sat›lan ma-l›n bedeli olan dövizin de ülkeye kambiyo esaslar›na uygun olarak getirilmesi flar-t› aranmaktad›r.

‹hracatç› firmalar›m›z›n kambiyo karfl›s›ndaki temel sorumlulu¤u, görüldü¤üüzere, yapt›klar› ihracat karfl›l›¤›nda ihracat bedeli dövizi kambiyo mevzuat›ndakisüreler dahilinde ülkeye getirmek ve bir bankada Türk liras›na çevirerek banka-dan Döviz Al›m Belgesi (DAB) alarak durumu ispatlamakt›r. Afla¤›da görülece¤iüzere baz› istisnalar› ve detaylar› da içinde bar›nd›ran bu temel sorumlulu¤a kam-biyo mevzuat›nda “kambiyo taahhüt hesab›n› kapatma”, piyasada ise k›saca“kambiyo kapamas›” ad› verilmektedir.

‹‹HHRRAACCAATT BBEEDDEELLLLEERR‹‹NN‹‹NN TTAAHHSS‹‹LL SSÜÜRREELLEERR‹‹

Kambiyo mevzuat›na göre ihracat ifllemlerinde gerek ödeme flekillerine göre,gerek ihracat›n yap›laca¤› ülkeye göre, gerekse ihracat›n türüne veya ürün çeflidi-ne göre ihracat bedellerinin ülkeye getirilifl süresi afla¤›daki gibi de¤iflmektedir:

1) Akreditifli ve vesaik mukabili veya mal mukabili ödeme flekliyle yap›lan ih-racatta fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde

2) Konsinye ihracatta kesin sat›fl tarihinden itibaren 180 gün içinde

3) Yurt içinde ve d›fl›nda serbest bölge veya gümrüksüz antrepolara yap›la-cak ihracatta fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde

4) Yurtd›fl› fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak sat›lmak üzere gönderilenmallar›n gönderildikleri fuar, sergi veya haftan›n bitim tarihinden itibaren180 gün içinde

5) Hariçte iflleme rejimi kapsam›nda ihraç edilen mallar›n verilen süre veyaek süre içinde yurda getirilmemesi halinde süre bitiminden itibaren 90gün içinde

6) Hariçte iflleme rejimi d›fl›nda kalan ve yurda geri getirilmek üzere geçiciç›k›fl›na izin verilen mallar›n belirtilen süre içinde geri getirilmemesi duru-munda veya yurtd›fl›nda sat›lmas› halinde mal bedellerinin kesin sat›fl fa-turas›n›n tarihinden itibaren 90 gün içinde


7) Kitap, gazete, mecmua ve pul ihrac›nda fiili ihraç tarihinden itibaren 365gün içinde

8) Yurtd›fl› müteahhitlik hizmetleri kapsam›nda kesin ihrac› yap›lan mallar›nfiili ihraç tarihinden itibaren 365 gün içinde

9) Kredili ihracatta, kredili sat›fl sözleflmesinde belirtilen vadeleri izleyen 30gün içinde

10) Ticari kiralama yoluyla yap›lan ihracatta D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› taraf›n-dan verilen izin süresinin bitiminden itibaren 30 gün içinde

11) Yurtd›fl› müteahhitlik hizmetleri kapsam›nda geçici olarak ihraç edilenmallar›n kesin sat›fl› ile ticari kiralamaya konu mal›n kesin sat›fl› halindekesin sat›fl faturas› tarihinden itibaren 30 gün içinde

12) Kirac›n›n sat›n alma hakk› bulunan finansal kiralama sözleflmeleri çerçe-vesinde yap›lan ihracatta kiralama sözleflmesinde belirlenen vade tarihle-rini izleyen 30 gün içinde

13) Kirac›n›n sat›n alma hakk› bulunmayan finansal kiralama sözleflmesi çer-çevesinde yap›lan ihracatta yurtd›fl› edilen mallar›n sözleflme süresi so-nunda yurda getirilmeyerek sat›lmas› halinde süre bitiminden itibaren 90gün içinde

14) Ticari kiralama yoluyla yap›lan ihracatta yurtd›fl›na gönderilen mal›n D›flTicaret Müsteflarl›¤› taraf›ndan verilen izin süresinin bitiminden itibaren30 gün içinde yurda getirilmesi zorunludur.

‹hracat bedellerinin süresi içinde tahsil edilerek bankalara sat›lmas›na engelolan ve afla¤›da belirtilen “mücbir sebep halleri”nde bu durumu ispat edici nite-likteki belgelerle müracaat edildi¤i takdirde kambiyo müdürlükleri taraf›ndanüçer ayl›k dönemler itibariyle ek süre verilebilir.

Kambiyo mevzuat›m›zda geçen ve afla¤›da belirtilen mücbir sebep halleri d›-fl›nda kalan hakl› durumlar›n varl›¤› halinde ihracat bedellerinin tahsiline iliflkin eksüre talepleri Hazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan yap›l›r. Hazine Müsteflarl›¤›, uygungörmesi halinde, ihracat bedellerin tahsil süresini uzatabilece¤i gibi, konvertibldöviz olarak gelen bedellerin al›fl›nda uygulanacak kuru da belirlemeye yetkilidir.

KKaammbbiiyyoo MMeevvzzuuaatt››nn››nn KKaabbuull EEttttii¤¤ii MMüüccbbiirr SSeebbeepp HHaalllleerrii

1) ‹thalatç› veya ihracatç› firman›n infisah›, iflas›, ithalatç› firman›n konkor-dato ilan etmesi ve flah›s firmalar›nda firma sahibinin ölümü

2) Grev, lokavt, avarya hali

3) ‹thalatç› memleket resmi makamlar›n›n karar ve ifllemleri dolay›s›yla ihra-cat bedellerinin gelmemesi

4) Tabii afet, harp ve abluka hali


5) Mallar›n kayb› ve hasara u¤ramas› veya imha edilmesi

6) ‹nfisah sebebiyle dava aç›lmas› veya tahkime baflvurulmas›

‹‹HHRRAACCAATT BBEEDDEELLLLEERR‹‹NN‹‹NN TTAAHHSS‹‹LL‹‹NNEE ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN KKAAMMBB‹‹YYOO EESSAASSLLAARRII

GGeenneell EEssaassllaarr

� ‹hraç edilen mal bedellerinin ihracat bedelinden indirilmesine izin verilengiderlerin düflürülmesinden sonra kalan net FOB tutar›n›n fiili ihraç tari-hinden itibaren 90 gün içinde en az %70’inin veya belirlenen süreler da-hilinde tamam›n›n yurda getirilmesi zorunludur.

� Her bir gümrük beyannamesi itibariyle 100.000 ABD dolar› veya eflitinekadar bedel al›fllar› ile Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›lan SSCB yerine kurulanülkelere gerçeklefltirilen ihracata iliflkin mal bedellerinin yurt d›fl›ndangeldi¤inin belgelenerek ispat› flart› aranmaz. (Bu uygulamaya terkin ad›verilir.)

� Türk Liras› olarak tahsil edilecek ihracatta ihracat bedellerinin tamam›-n›n tahsil edilmesi zorunludur. Peflin bedel ve al›c› firma prefinansman›d›fl›nda ihracat bedellerinin TL üzerinden tahsil edilebilmesi için akreditifküflat mektubu veya al›c›ya gönderilen faturan›n TL olarak düzenlenmiflolmas› gerekir. Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti’ne yap›lan ihracatta be-deli yukar›da belirtilen belgelerde döviz olarak gösterilmifl olsa dahi TürkLiras›na tahsil edilebilir.

� ‹hracat bedellerinin tespitinde, Türk Liras›yla tahsil edilecek ihracattagümrük beyannamesinin 46 numaral› kutusunda yazan ABD dolar› ola-rak gösterilen k›ymet esas al›n›r. Ancak ihracat bedelinin al›c›ya gönde-rilen faturada kay›tl› döviz cinsinden tahsil edilmesi halinde faturada ka-y›tl› FOB bedele itibar edilir.

� ‹hracat bedeli konvertibl dövizlerin al›fl›, ihracatç› ile banka aras›nda mu-tab›k kal›nan serbest kur üzerinden DAB (döviz al›m belgesi) düzenlen-mek suretiyle yap›l›r.

� Havalelere istinaden yap›lan al›fllarda, DAB’leri valör tarihi beklenmeksi-zin muhabir nezdindeki hesaplar›n alacakland›r›ld›¤› tarihten itibarendüzenlenebilir.

� ‹hracatç›lara ihracat bedeli olarak tahsil veya ifltira için verilen banka ve-ya flah›s çeklerinin bankalarca ifltiraya al›nmalar› halinde, keflidecisi (dü-zenleyicisi) yurt d›fl›ndaki banka olan çekler için ifltira an›nda DAB düzen-lenebilir; keflidecisi flah›s olan çekler için ise çek karfl›l›¤› muhabir hesap-lar›na alacak geçmeden DAB düzenlenemez. Bu çeklerin yurda giriflindegümrük idarelerine beyan edilme zorunlulu¤u yoktur.


� ‹hracat bedellerinin euro-çek ile ödenmesinde DAB, euro-çek bedelleriçeki veren bankaca garanti edilen limit dahilinde ise ifltira an›nda; euro-çek bedelleri çeki veren bankaca garanti edilen limitlerin üzerinde iseçek karfl›l›klar› muhabir hesab›na geçti¤inde düzenlenir. Bu çeklerin yur-da giriflinde gümrük idarelerine beyan edilme zorunlulu¤u yoktur.

� Türkiye’deki bankalarca ihracat bedeli olarak düzenlenen çeklerin ifltiraedilmeleri halinde DAB düzenlenebilmesi için çeki düzenleyen bankan›nçek bedeli dövizlerin yurt d›fl›ndan geldi¤ini ispatlamas› flart› aran›r.

� ‹hracat bedelleri, ithalatç›, ihracatç› veya bunlar ad›na hareket etti¤inibeyan eden Türkiye’de veya yurtd›fl›nda yerleflik üçüncü kifliler taraf›n-dan Türk Liras› veya konvertibl bir döviz cinsinden efektif olarak getiri-lebilir. Bu kifliler getirdikleri paray› mutlaka gümrük idarelerinden alacak-lar› DBT (Döviz Beyan Tutana¤›) ile belgelendirmek zorundad›rlar. An-cak her bir gümrük beyannamesi itibariyle 100.000 ABD dolar› ve efliti-ne kadar Türk Liras› ve di¤er konvertibl döviz cinsinden getirilen efek-tifler ile Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›lan SSCB yerine kurulan ülkelere ger-çeklefltirilen ihracat bedellerinin efektif olarak getirilmesi halinde DövizBeyan Tutana¤› flart› aranmaz.

� Döviz Beyan Tutana¤› ibraz edilmek suretiyle kendisine efektif tevdi edi-len bankalarca DBT ekinde, DBT düzenlenmesini teminen gümrük ida-relerine ibraz› zorunlu olan ilgilinin ithalatç› veya ihracatç› firma taraf›n-dan yetkilendirildi¤ine dair noter veya konsolosluklarca düzenlenmiflbelge ile efektifi getiren kiflinin pasaportunun aranmas›, ayr›ca pasapor-tunun hüviyeti belirleyen sayfas› ile yurda girifli gösteren sayfan›n birerfotokopisinin DBT’ye eklenmesi gerekmektedir.

� Bankalarca yurtd›fl›nda yolcu beraberi getirilen ihracat bedeli olarak ge-tirilen efektiflerin al›fl›n›n yap›labilmesi için efektiflerin DBT’nin düzenle-me tarihinden itibaren 15 gün içinde bankalara tevdi edilmesi gerek-mekte olup, bu süre içinde bankalara tevdi edilen efektiflerin ilgilinin ta-lebine istinaden al›fl›n›n yap›larak DAB’ye ba¤lanmas› veya adlar›na aç›-lan döviz tevdiat hesaplar›na al›narak bu hesaptan bilahare döviz al›fl›yap›lmas› mümkündür.

� ‹hracat bedelleri, Türkiye’deki bankalarca yurt d›fl›ndaki bankalara vegerçek veya tüzel kiflilere aç›lan kredilerden karfl›lanabilir.

� Her bir gümrük beyannamesi itibariyle ihracat bedellerinin 100.000ABD dolar› veya eflitine kadar seyahat çeki ve fiili ihraçtan sonra kredikart›yla ödenmesi mümkündür.

� ‹hracat say›lan sat›fl ve teslim bedelleri herhangi bir tutarla s›n›rl› olmak-s›z›n seyahat çeki, kredi kart› veya döviz beyan tutana¤› aranmaks›z›nefektifle ödenebilir.


� Gümrük beyannamesinde kay›tl› imalatç› firma lehine gelen dövizlerin,imalatç› ve ihracatç› firmalar›n yaz›l› beyanlar› do¤rultusunda ihracatç›firma ad›na DAB düzenlenerek ihracat bedeli olarak al›fl›n›n yap›lmas›mümkündür.

� Gümrük beyannamesinde belirtilen al›c› firma veya bu firma d›fl›ndakigerçek veya tüzel kifliler taraf›ndan havale olarak gönderilen dövizlerin,herhangi bir referans veya fatura numaras›yla irtibatland›r›lm›fl olup ol-mad›¤›na bak›lmaks›z›n ihracatç›n›n beyan edece¤i gümrük beyanna-mesi konusu ihracat›n bedeli olarak al›fl›n›n yap›lmas› mümkündür.

� ‹hracatç›lar›n serbest kullan›m›na b›rak›lan tutarlar›n bilahare ayn› ihra-cat›n bakiye bedelini teflkil etmek kayd›yla al›fl› yap›labilir. Bu durumdaihracatç›ya serbest kurdan ödeme yap›larak düzenlenecek DAB üzerine,gümrük beyannamesi ve daha önceden düzenlenen DAB’nin tarih vesay›s› kaydedilir.

� Fiili ihraçtan sonra bedel al›fl› yap›lan ifllemlerde, ihracat bedellerinin ih-racatç›lara ödenmesinde gecikme olmamas›n› teminen bankalar, güm-rük beyannamesinin mükellef nüshas› veya ilgili gümrük müdürlü¤ü ta-raf›ndan gümrük beyannamesiyle ilgili bilgi kendilerine gönderilmedenihracatç›n›n beyan›na istinaden döviz al›fl, ihracat bedellerinin mahsu-ben ödemelerde kullan›lmas›na izin verilen hallerde de mahsup ifllemiyapabilirler.

SSeerrbbeesstt KKuullllaann››mmaa BB››rraakk››llaann DDöövviizzlleerree ‹‹lliiflflkkiinn EEssaassllaarr

� ‹hracat bedeli konvertibl dövizlerin en az %70’inin fiili ihraç tarihindenitibaren 90 gün içinde al›fl›n›n yap›lmas› halinde bakiye %30’lara teka-bül eden k›s›mlar› üzerinden ihracatç›lar serbestçe tasarruf edebilirler.

� Her bir gümrük beyannamesi konusu ihracat bedelinin k›s›m k›s›m gön-derildi¤i durumlarda ihracat bedelinin fiili ihraç tarihinden itibaren 90gün içinde %70’lik k›sm›n›n al›fl›n›n yap›lm›fl olmas› halinde kalan k›s›mihracatç›n›n serbest kullan›m›na b›rak›l›r.

� Konsinye ihracatta, kesin sat›fl faturas› tarihinden itibaren 90 gün için-de fatura bedelinin %70’inin al›fl›n›n yap›lmas› halinde kalan bedeller ih-racatç›n›n serbest kullan›m›na b›rak›l›r.

� Gümrük beyannamesinde ödeme fleklinin, peflin veya al›c› firma prefi-nansman› ile akreditifli, vesaik mukabili olarak birlikte beyan edildi¤i du-rumlarda, peflin ve prefinansman bedeli dahil ihracat›n bedelinin%70’lik k›sm›n›n 90 gün içinde tahsil edilmesi ihracat hesab› kapat›larakbakiye %30’lar üzerinde ihracatç›lar serbestçe tasarruf edebilirler.

� ‹fllenmemifl alt›n ve hizmet ihracat›nda (CFR ve CIF teslim flekline göreyap›lan ihracatta navlun ve sigorta bedelleri dahil) ihracat bedelleriningetirilmesi yükümlülü¤ü aranmaz.


� Kirac›n›n sat›n alma hakk› bulunmayan finansal kiralama sözleflmesi çer-çevesinde yurt d›fl› edilen mallar yurda geri getirilece¤inden bu ifllemdenelde edilen kira bedelleri hizmet bedeli döviz kabul edilerek kullan›m› ih-racatç›n›n serbest tasarrufuna b›rak›l›r.

PPeeflfliinn ÖÖddeemmeellii ‹‹hhrraaccaatt ‹‹flfllleemmlleerriinnddee KKaammbbiiyyoo TTaahhssiill ‹‹flfllleemmlleerrii

Peflin ödeme kapsam›nda yap›lan ihracat ifllemlerinde kambiyo kapama sü-reçleri di¤er ihracat türlerine göre biraz daha farkl›l›k arzetti¤i için bunu ayr› birbölüm halinde aktarman›n daha faydal› olaca¤› aç›kt›r.

‹hracat bedelinin fiili ihracattan önce tahsil edildi¤i bu ödeme fleklinde uygu-lanacak esaslar afla¤›daki hükümler çerçevesinde yürütülür:

1) Peflin bedeller, konvertibl döviz veya TL üzerinden tahsil edilebilir. Tahsiledilen bu paralar›n peflin ihracat bedeli olarak al›fl›n›n yap›labilmesi içinyurtd›fl›ndan geldi¤inin tespiti flartt›r. Ancak 100.000 ABD dolar› veya efli-ti döviz tutar›na kadar efektifler ile Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›lan SSCB ye-rine kurulan ülkelere gerçeklefltirilecek ihracat›n bedeli olarak al›fl›n›n ya-p›lmas› talep edilen efektiflerde herhangi bir tutarla s›n›rl› olmaks›z›ngümrük idarelerince düzenlenen Döviz Beyan Tutana¤› (DBT) aranmaz.DBT ibraz edilmeksizin 100.000 ABD dolar› veya efliti döviz tutar›na ka-dar efektifler ile Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›lan SSCB yerine kurulan ülkele-re gerçeklefltirilecek ihracat için efektif olarak gelen peflin bedellerin al›-fl›nda Döviz Al›m Belgelerinin düzenlenmesi s›ras›nda üzerine afla¤›daki 2numaral› maddede belirtilen bilgilere ek olarak Irak, ‹ran, Suriye ve da¤›-lan SSCB yerine kurulan ülkelere gerçeklefltirilecek ihracat bedeli oldu¤uveya 100.000 ABD dolar› veya efliti döviz tutar›na kadar bedel al›fl›n›nDBT ibraz edilmeksizin efektife veya seyahat çekine istinaden yap›ld›¤› damutlaka kaydedilecektir.

2) Peflin ihracat bedelleri afla¤›daki yöntemlerden biriyle tahsil edilebilir:

a. Bankalar arac›l›¤› ile havale fleklinde

b. ‹thalatç›, ihracatç› veya bunlar ad›na hareket etti¤ini beyan eden üçün-cü kiflilerce çek ve efektif olarak

c. Döviz satan kiflinin yurt d›fl›nda yerleflik oldu¤unun belgelenmesi veyakredi kart›n›n yurtd›fl›ndan verilmifl oldu¤unun döviz al›m belgesi dü-zenleyen banka taraf›ndan tespiti halinde kredi kart›yla.

Peflin ihracat bedellerinin tahsili esnas›nda düzenlenecek döviz al›m belgele-ri üzerine afla¤›daki bilgiler yaz›l›r:

a. bedelinin hangi ihracatç› ad›na geldi¤i,

b. bedelinin peflin ihracat bedeli oldu¤u,

c. ne flekilde gönderildi¤i (havale, çek veya efektif)

d. peflin bedelin süresi.


3) Getirilen peflin bedeller karfl›l›¤›nda ihracat, bedeli gönderen veya getirenithalatç›ya ya da bedeli gönderen veya getiren ithalatç›n›n bilahare beyanedece¤i bir di¤er ithalatç›ya yap›labilir.

4) Peflin bedel karfl›l›¤› ihracat›n 18 ay içinde yap›lmas› gereklidir. Ancak ge-mi infla ve ihrac›n›n finansman› amac›yla getirilecek peflin bedellerin kul-lan›m süresi 24 ay olabilir. Peflin bedelin vadesinin bafllang›ç tarihiDAB’nin düzenlendi¤i tarihtir.

5) Peflin bedellerin ihracatç› veya yurtd›fl›nda yerleflik kifliler ad›na aç›lan dö-viz tevdiat hesaplar›na al›nmas› ve bu hesaptan k›s›m k›s›m dahi olsa al›-fl›n›n yap›lmas› mümkün oldu¤u gibi döviz tevdiat hesaplar›na al›nan pe-flin bedellerin fiili ihraç tarihinden sonra gerçekleflen ihracat›n bedeli ola-rak da al›fl› yap›labilir. Bu durumda ihraç tarihinden sonra gerçekleflen ih-racat›n bedeli olarak da al›fl› yap›labilir. Bu durumda ihracat bedellerininen az %70’inin fiili ihraç tarihinden itibaren 90 gün içinde al›fl›n›n yap›l-mas› halinde ihracat hesab› kapat›larak bakiye tutarlar ihracatç›lar›n ser-best kullan›m›na b›rak›l›r.

6) Hizmet ihrac› ve ihracat say›lan sat›fl ve teslimler karfl›l›¤›nda gelen peflinbedellerle aç›lan döviz tevdiat hesaplar›ndan da k›s›m k›s›m bedel al›fl› ya-p›labilir.

7) Peflin ödenen mal bedelleri, iade edilmeleri veya ihracat›n süresi içindegerçeklefltirilmemesi halinde döviz al›m belgesinin düzenlendi¤i tarihtenitibaren prefinansman hükümlerine tabi tutulur.

8) ‹hracatç›lara kesin sat›fltan önce “konsinye avans›” olarak al›fl›n›n yap›lma-s› istenen bedellerin al›fl› peflin bedel olarak yap›l›r.

9) Peflin bedel faiz flart›yla gönderilmifl ise faiz tutar›n›n mal ihrac› suretiyleödenmesi mümkün olup bu tutar için TL olarak ayn› kur üzerinden dövizal›m belgesi düzenlenir. Faiz tutar›n›n mal ihrac›yla ödenemeyen k›s›mla-r› prefinansman hükümlerine tabi tutulur.

PPeeflfliinn ‹‹hhrraaccaatt ‹‹flfllleemmlleerriinnddee KKaammbbiiyyoo TTaaaahhhhüüddüünnüünn KKaappaatt››llmmaass››nnaa ‹‹lliiflflkkiinn EEssaassllaarr

Peflin bedellerin ihraç taahhüdü, afla¤›daki flekillerde ve mutlaka ihracattanelde edilen bedellerle kapat›l›r.

Mal ihrac›nda ihracatç›lar taraf›ndan gümrük beyannamesi üzerine ihracat›npeflin bedel karfl›l›¤› yap›ld›¤› belirtilir.

Peflin bedelinin al›fl›n› yapan banka, gümrük beyannamesine iliflkin bilginingönderildi¤i bankadan farkl› ise gümrük beyannamesine iliflkin bilginin gönderil-di¤i banka taraf›ndan al›fl› yapan bankaya nezdindeki döviz al›m belgesi nüshas›-na gerekli notu düflmesi için bilgi verilir.


DDöövviizz TTeevvddiiaatt HHeessaappllaarr››nnddaann ‹‹hhrraaccaatt BBeeddeellii AAll››flfl››

1) ‹hracat bedelleri, paran›n yurtd›fl›ndan geldi¤inin tespiti kayd›yla d›flar›dayerleflik gerçek veya tüzel kifliler ad›na aç›lan döviz tevdiat hesaplar›ndan tahsiledilebilir. Türkiye’ye ithal edilen mal bedelleri ile görünmeyen ifllemlere iliflkintransferlere konu döviz ödemeleri, d›flar›da yerleflik kifliler ad›na aç›lan döviz tev-diat hesaplar›na muhabir bankalar›n veya hesap sahibi kiflilerin talimat› üzerinetevdi edilebilir. Döviz tevdiat hesaplar›na yat›r›lacak bu bedeller, yurtd›fl›ndan gel-mifl döviz olarak kabul edilir.

2) Yurtd›fl›nda taahhüt faaliyetlerinde bulunan Türk firmalar›n›n, s›fatlar›n›tevsik etmeleri kayd›yla yurda getirilmesi zorunlu olmayan dövizlerle açt›racakla-r› döviz tevdiat hesaplar›ndan ya da yurt içindeki veya d›fl›ndaki bankalardan sa¤-lad›klar› döviz kredileriyle aç›lan hesaplardan yurt d›fl›ndaki taahhüt iflleri kapsa-m›nda kendilerince veya baflka firmalarca yap›lan ve yap›lacak ihracat›n (al›c› ola-rak kendileri veya baflka firma gözükebilir) bedelleri ödenebilir.

Türkiye’de kamu kurum ve kurulufllar›nca aç›lan uluslararas› ihaleyi kazananTürk müteahhitlerinin istihkaklar› karfl›l›¤›nda elde ettikleri TL’lerin veya karfl›l›¤›-n›n dövize dönüfltürülmesi suretiyle (sözkonusu TL’lerin istihkak karfl›l›¤› oldu¤u-nun belgelenerek ispat edilmesi kayd›yla) açt›klar› döviz tevdiat hesaplar›n›n bufirmalar›n yurt d›fl›nda üstlendikleri ifllerin gere¤i olarak bu firmalarca veya üçün-cü kiflilerce yap›lacak ihracat bedellerinin karfl›l›¤› olarak kullan›lmas› mümkündür.

3) ‹hracat bedellerinin, en geç bedel getirme süresi sonunda al›fl› yap›lmakkayd›yla ihracatç› ad›na aç›lacak döviz tevdiat hesaplar›na al›nmas› ve bu hesap-ta tutulmas› mümkün olup bu hesaptan k›smen veya tamamen ihracat bedeli ola-rak al›fl yap›labilir. Ancak bu halde ihracat bedeli al›fl›n›n fiili ihraçtan 90 gündensonraki bir tarihte yap›lmas› halinde bedelin %30’u ihracatç›lar›n serbest tasarru-funa b›rak›lmayarak tamam›n›n al›fl›n›n yap›lmas› zorunludur.

4) Bir ihracatç›n›n firman›n vekili bulunan kifli veya firmalar ad›na yurt d›fl›n-dan gelen döviz veya efektiflerle aç›lan döviz tevdiat hesaplar›ndan vekaletname-nin fiili ihraçtan önce düzenlenmesi flart›yla vekili bulunulan ihracatç› firma ad›naihracat bedeli al›fl› yap›labilir.

5) Türkiye’de yerleflik say›lmakla birlikte yurt d›fl›nda serbest meslek ve müs-takil ifl sahibi olarak çal›flan ve bu faaliyetlerini yurt d›fl›ndaki temsilciliklerimizdenal›nacak belgeler veya pasaport kay›tlar›yla tevsik eden yurttafllar ad›na aç›lacakdöviz tevdiat hesaplar›ndan, hesaptaki paralar›n yurt d›fl›ndan geldi¤inin ve ihra-cat›n ayn› kifliye yap›ld›¤›n›n tespiti kayd›yla ihracat bedeli olarak al›fl yap›lmas›mümkündür.

6) Yurtd›fl›nda oturma ve çal›flma iznine sahip olanlar ile daimi veya geçiciolarak kamu kurulufllar›nca görevlendirilmifl bulunan Türk vatandafllar›na ‹hracatYönetmeli¤i esaslar› çerçevesinde yap›lacak otomobil ve dayan›kl› tüketim malla-r› ihracat›na iliflkin mal bedellerinin bu kiflilerin açt›rd›klar› kredi mektuplu döviztevdiat hesaplar›ndan al›fl›n›n yap›lmas› mümkündür.


7) ‹lk yat›r›m ve tesis safhas›nda kullan›lmak üzere serbest bölgelere ihraçedilen ve al›c›s› bölge iflleticisi olan mallar›n bedelinin, yurt d›fl›ndan gönderilme-mesi halinde, an›lan bölgelerde bankalar›n faaliyete geçmesine kadar, al›c›n›n Tür-kiye’deki bankalar nezdindeki döviz tevdiat hesaplar›ndan veya ihracat›n TL üze-rinden yap›lm›fl olmas› halinde TL tevdiat hesaplar›ndan ödenmesi mümkündür.

‹‹HHRRAACCAATTTTAA KKAAMMBB‹‹YYOO HHEESSAABBIINNIINN KKAAPPAATTIILLMMAASSIINNAA ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN EESSAASSLLAARR

GGeenneell EEssaassllaarr

1)‹hracat hesaplar›, gümrük beyannamesi tutar› 100.000 ABD dolar›na ka-dar ihracat ifllemleri hariç olmak üzere gümrük beyannamesi, fatura ve yurtd›fl›-na döviz ödenmesini gerektiren belgeler ile bedelin tahsiline iliflkin döviz al›m bel-gesinin bir araya gelmesiyle bankalar taraf›ndan kapat›l›r.

2) ‹hraç hesab›n›n kapat›labilmesi için gümrük beyannamesinin mükellefnüshas›n›n asl› veya noterce onayl› fotokopisi ya da gümrük nüshas›n›n gümrük-çe onayl› fotokopisinin hesab› kapatacak bankaya ibraz› flartt›r. Ancak talimatla-r›m›z uyar›nca gümrük beyannamesine bir not konulmas› gerekiyorsa bu notlarmutlaka gümrük beyannamesinin mükellef nüshas› asl›na konulur ve bir fotoko-pisinin al›nmas›n› müteakip ilgilisine iade edilir.

3) Gümrük beyannamesi mükellef nüshas› asl›n›n ya da gümrük veya mükel-lef nüshas›n›n gümrük veya noter onayl› fotokopisinin ibraz edilmemesi halindeihracat hesab› kapat›lamayaca¤›ndan ilgili kambiyo merciine bildirim yap›laca¤›tabidir.

4) ‹hracatç›n›n sat›fl sözleflmesi gere¤ince ibraz etmesi zorunlu oldu¤u di¤erbelgeler bankalar ile al›c› ve sat›c› aras›ndaki özel hukuk iliflkisiyle ilgili olup TürkParas›n›n K›ymetini Koruma mevzuat›na, yani kambiyo ile ilgili bir iflleme tabi de-¤ildir.

5) ‹hracat bedelleri farkl› bir bankaya gönderilmifl ise bu banka ihracat hesa-b›n› kapatacak olan bankaya bilgi verir.

6) ‹hracat bedeli dövizlerin sat›fl faturas›nda kay›tl› döviz cinsinden veya ABDdolar›ndan farkl› bir döviz cinsinden tahsili halinde, gelen dövizin sat›fl faturas›n-da kay›tl› döviz cinsinden veya ABD dolar›ndan farkl› bir döviz cinsinden tahsiledilmesi halinde gümrük beyannamesinde kay›tl› ABD dolar› tutar› döviz al›m bel-gesi düzenlendi¤i tarihteki TCMB çapraz kurlar›ndan gelen döviz cinsine çevrilir.

‹‹hhrraaccaatt KKaammbbiiyyoo HHeessaabb››nn››nn KKaappaatt››llmmaass››nnddaakkii SSoorruummlluulluukk

1) ‹hracat bedellerinin tahsilinden ve ihracat hesaplar›n›n bedel getirme sü-resi içinde kapat›lmas›ndan ihracatç›lar sorumludur.

2) ‹hracatta arac›l›k eden bankalar ihracat bedellerinin tahsilini izlemekle yü-kümlü olduklar›ndan gerekli tedbirleri almak zorundad›rlar.


TTeerrkkiinn KKaavvrraamm›› vvee KKaammbbiiyyoo EEssaassllaarr››

1) Her bir gümrük beyannamesi itibariyle 100.000 ABD dolar›na veya eflitinekadar tutardaki aç›k ihracat hesaplar› mücbir sebep belgesi aranmaks›z›n ve kam-biyo mercilerine ihbar› yap›lmaks›z›n ve firmalar›n terkin talebinin bulunup bulun-mad›¤›na bak›lmaks›z›n bankalar taraf›ndan terkin edilmek suretiyle kapat›l›r.

2) Mücbir sebep halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle 200.000 ABDdolar› veya eflitine kadar noksanl›klar ile mücbir sebep belgesi aranmaks›z›n ihra-catç›lar›n bir önceki takvim y›l›nda ve/veya cari y›lda gerçeklefltirilerek al›fl›n› yap-t›rd›klar› ihracat bedeli dövizlerin yüzde befline (%5) kadar olan aç›k ihracat he-saplar›yla ilgili döviz getirme yükümlülü¤ünü kald›rmaya kambiyo müdürlükleriyetkilidir.

3) Terkin edilen ihracat bedeli dövizlerin bilahare yurda getirilerek al›fl›n›n ya-p›lmas›n›n talep edilmesi halinde karfl›l›¤› TL ilgililerine serbest kurdan ödenir.

4) Bedel al›fl› döviz beyan tutana¤› ibraz edilmeksizin efektif, seyyah çeki vekredi kart›na istinaden yap›lm›fl ise bu tutarlar ile terkin edilecek döviz tutar› top-lam› 100.000 ABD dolar›n› geçemez. Baflka bir ifadeyle, terkin edilebilecek tutar,100.000 ABD dolar›ndan yukar›da belirtilen flekilde al›fl› yap›lan tutarlar›n düflü-rülmesinden sonra kalan tutar› aflamaz.

ÖÖZZEELL ‹‹HHRRAACCAATT TTÜÜRRLLEERR‹‹NNDDEE KKAAMMBB‹‹YYOO KKAAPPAAMMAA EESSAASSLLAARRII

KKaabbuull KKrreeddiillii ÖÖddeemmee KKaappssaamm››nnddaa ‹‹hhrraaccaatt vvee KKaammbbiiyyoo KKaappaammaa

Kabul kredili ödeme çerçevesinde gerçeklefltirilecek ihracat için düzenlenenpoliçeler (draft, bill of exchange), akreditifli, vesaik mukabili ve mal mukabili öde-me flekilleriyle ilgili usullere göre iflleme tabi tutulur. Ancak poliçelerle ilgili olarakkambiyo mevzuat›m›z baz› düzenlemeler yapmakta ve çeflitli hükümler ileri sür-mektedir.

Poliçeler, konvertibl bir döviz cinsi veya Türk Liras› üzerinden düzenlenmifl isesenedin ciro edildi¤i tarihteki iskonto oran› uluslararas› para piyasas›nda geçerlifaiz oran›n› aflmamas› kayd›yla yurt içindeki veya d›fl›ndaki bankalara iskonto et-tirilebilmektedir.

Konvertibl bir döviz cinsi üzerinden düzenlenmifl poliçelerin yurt içinde veyad›fl›nda fiili ihraçtan itibaren 90 gün içinde iskonto ettirilmesi halinde, poliçe be-delinden kambiyo giderlerinin düflülmesinden sonra kalan tutar›n %70’ini aflank›sm› ihracatç›n›n serbest kullan›m›na b›rak›labilmektedir.

Poliçelerin “keflideciye rücu edilemeyece¤i” flart›n› tafl›mas› halinde dövizal›m belgeleri, poliçelerin Türkiye’deki bankalarca iskonto ettirilmesi halinde, mu-habirleri nezdindeki hesaplar›n›n senet vadesinde alacakland›r›ld›¤› tarihte de¤il,iskonto tarihinde senet bedelinin tamam› üzerinden düzenlenmekte ve DAB’lar›nüzerine iskonto tutar› not düflülmektedir.


“Keflideciye rücu edilemeyece¤i” flart›n› tafl›yan poliçelerin yurtd›fl›nda iskon-to ettirilmesi halinde ise döviz al›m belgeleri, en erken senet bedelinin net tutar›-n›n muhabirleri nezdindeki hesaplar›na alacak verildi¤inin ö¤renildi¤i tarihte vegelen bedel üzerinden düzenlenmektedir. Bu durumda düzenlenen DAB’lar›nüzerine de iskonto tutar›na iliflkin olarak not düflüldü¤ünü görmekteyiz.

‹hracatç›n›n talebi halinde serbest kullan›ma b›rak›labilecek en çok %30’luktutar, iskontonun yurt içinde veya d›fl›nda yap›l›p yap›lmad›¤›na bak›lmaks›z›n se-net bedelinden iskonto tutar› düflüldükten sonra kalan bedel üzerinden hesaplan-maktad›r.

Keflidecilerine rücu edilebilen nitelikte düzenlenmifl poliçelerle ilgili olarak isesözkonusu poliçelerin Türkiye’deki bankalarca iskonto edilmesi halinde DAB’lar,iskonto tarihinde de¤il, muhabirleri nezdindeki hesaplar›n senet vadesinde ala-cakland›r›ld›¤› tarihte senet bedelinin tamam› üzerinden düzenlenecek ve üzeri-ne iskonto tutar›yla ilgili not konularak ihracat hesab› kapat›lacakt›r hükmü geti-rilmifltir. Ancak DAB’lar poliçelerin yurt d›fl›ndaki muteber bir bankan›n garantisi-ni veya kabulünü veya muhatap lehine verilmifl aval notunu tafl›mas› flart›yla is-konto tarihinde de düzenlenebilmektedir.

Keflidecilerine rücu edilebilir nitelikteki poliçelerin yurtd›fl›nda iskonto ettiril-mesi halinde ise döviz al›m belgeleri en erken senet bedelinin net tutar›n›n mu-habirleri nezdindeki hesaplar›na alacak verildi¤inin ö¤renildi¤i tarihte gelen bedelüzerinden düzenlenmektedir.

KKrreeddiillii ‹‹hhrraaccaattllaarrddaa KKaammbbiiyyoo EEssaassllaarr››

‹hracat Yönetmeli¤i’nde belirtilen esaslar çerçevesinde, ihracat bedellerininkambiyoda öngörülen sürelerin d›fl›nda tahsiline imkan veren kredili ihracat ifllem-lerinde sat›fl sözleflmesindeki sürelere uygun bedellerinin tahsili için poliçe veyabono düzenlenmesi halinde, bu poliçe ve bonolar›n iskonto ve tahsiline iliflkin hu-suslar, yukar›da anlatt›¤›m›z kabul kredili ödeme ile ilgili esaslara göre yürütül-mektedir. Poliçe düzenlenmemifl olmas› halinde ise sat›fl sözleflmelerindeki süre-ler içinde gelen ihracat bedellerinin normal mal mukabili ihracat ifllemlerindekikambiyo kapama genel flartlar›na uygun olarak tahsili yap›lmaktad›r.

AAll››cc›› FFiirrmmaa PPrreeffiinnaannssmmaann››

Al›c›, yani ithalatç› firmalardan ihracatç›lar›m›z›n temin ettikleri prefinans-man, kambiyo mevzuat›m›za göre peflin döviz hükmünde kabul edilmektedir.

Al›c› firma prefinansman›, peflin ihracat bedeli olarak kabul edildi¤inden do-lay› da, peflin ihracat ifllemleri için geçerli olan kambiyo kapama esaslar›, bu ko-nuda da geçerlidir.


TTaakkaass YYoolluuyyllaa ‹‹hhrraaccaatt

Mal ve/veya hizmet ihraç ve ithalinde karfl›l›kl› taraflar›n ayn› gerçek veya tü-zel kifliler olmas› halinde, mal ve/veya hizmet ihraç bedelleri ile mal ve/veya hizmetithal bedellerinin herhangi bir para hareketi sözkonusu olmaks›z›n k›smen veya ta-mamen birbiriyle takas (kambiyo kavram› olarak mahsup) edilmeleri mümkündür.

Mal veya hizmet ihraç bedelleri ile mal ithal bedellerinin takas edilmesi tale-binin, mal ve/veya hizmet ihracat›n›n önce yap›lmas› halinde ihracat› için ihracat-la ilgili olarak belirlenen tahsil süreleri, hizmet ihraç bedelleri için ise hizmete ilifl-kin fatura ve/veya istihkak raporu tarihinden itibaren 180 gün içinde bankalarayap›lmas› gerekmektedir. Mal ithalat›n›n önce yap›lmas› halinde ise fiili ithal tari-hinden itibaren 180 gün, hizmet ithalinin önce yap›lmas› halinde ise mal ihrac›nailiflkin bedellerin tahsil süreleri içinde bankalara yap›lmas› esast›r.

Kambiyo mevzuat›m›za göre hizmet ihrac› bedelleri ile hizmet ithali bedelle-rinin takas talebi herhangi bir süreyle s›n›rl› tutulmam›flt›r.

Bankalara yap›lacak takas talebinde mal ithal ve ihrac› için ithal ve ihraç he-sab›n›n kapat›lmas›na iliflkin belgelerin, hizmet ithal ve ihrac›nda fatura ve/veyaistihkak raporunun ibraz› gereklidir. Ayr›ca ihracatç› firmalar›m›z›n, takas ifllemle-rinde hesaplar›n izlenmesi aç›s›ndan ithalat ve ihracat ifllemlerini ayn› banka ara-c›l›¤›yla yürütmeye dikkat etmeleri gerekmektedir.

Hazine Müsteflarl›¤›’n›n 17 Haziran 1997 tarihli ve 27325 say›l› konuyla ilgi-li olarak bankalara hitaben yay›nlam›fl oldu¤u bir yaz›da takas ile ilgili olarak fluönemli hususa iflaret edilmektedir: “Arac› ihracatç› vas›tas›yla yap›lan ihracatta,yurtd›fl›ndaki sat›c› ve al›c›n›n ayn› gerçek veya tüzel kifli olmas›, ithalat ve ihraca-ta iliflkin gümrük beyannamelerinde imalatç› ve ihracatç› firma unvanlar›n›n birlik-te kay›tl› olmas›, mahsup iflleminden yararlanacak firman›n imalatç› niteli¤ini ta-fl›mas› ve fiili ithal veya ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde mukabil ithalatveya ihracat›n gerçeklefltirilmesi flart›yla, imalatç› ve ihracatç›lar›n yapacaklar› it-halat ve ihracata iliflkin mal bedelleri, k›smen veya tamamen birbiriyle takas (mah-sup) edilebilecektir. Bu durumda takasa tabi tutulan bedeller için Türk Liras› ola-rak ayn› kur üzerinden ihracatç› ad›na döviz al›m belgesi, imalatç› ad›na da TürkParas› Transfer Belgesi düzenlenecektir.”

Takas ifllemlerinde bankalar, takasa tabi tutulan bedeller için Türk Liras› ola-rak ayn› kur üzerinden Döviz Al›m Belgesi (DAB) ve Türk Paras› Transfer Belgesi(TPTB) düzenlemektedirler.

BBaa¤¤ll›› MMuuaammeelleeddee KKaammbbiiyyoo KKaappaammaa EEssaassllaarr››

Merkez Bankas›’n›n bankalara hitaben haz›rlam›fl oldu¤u uygulama talimat›esaslar›na göre ihracatç› firmalar›m›z›n ba¤l› muamele ifllemlerinde afla¤›da mad-deler halinde s›raland›¤›nda daha iyi anlafl›labilecek olan hususlara dikkat etme-leri gerekmektedir:


� Bankalar, ba¤l› muamele ifllemlerinde ihracatç› firmalardan konuyla ilgi-li olarak ihracatç› birliklerinden ön izin al›nmas› flart›n› aramaktad›rlar.

� ‹hracatç› birli¤i, verdi¤i izin belgesinin bir örne¤ini ilgili beyan edilenbankaya göndermek zorundad›r.

� Hesaplar›n izlenmesi ve ifllemlerin takibi bak›m›ndan ithalat ve ihracat ifl-lemleri ayn› banka taraf›ndan yürütülmek zorundad›r.

� ‹thalat ve ihracat›n ihracatç› birlikleri taraf›ndan verilen izin belgesinde-ki süre içinde gerçeklefltirilmesi flartt›r.

� Ba¤l› muamele kapsam›nda yap›lacak ihracat ve ithalat ifllemlerindegümrük beyannamelerinde belirtilen banka, izin al›nan banka ile ayn› ol-mak zorundad›r.

� ‹hracat ve ithalat ifllemleri esnas›nda düzenlenen gümrük beyannamele-ri üzerinde ödeme flekli olarak “ba¤l› muamele” kayd› düflülmesi gerek-mektedir.

� ‹hracatç› birliklerince verilen süreyi takip eden en geç 90 gün içinde it-halat ve ihracat hesab›n›n kapat›lmas›n› temin amac›yla arac›l›k edenbankaya baflvurulmas› zorunludur.

� ‹hraç veya ithal bedellerinin k›smen veya tamamen hizmet veya tekno-loji transferiyle ödenmesinin öngörüldü¤ü durumda, ithalatç› veya ihra-catç›n›n düzenledi¤i fatura veya gerek duyulacak di¤er belgelerdeki tu-tarlar esas al›nmaktad›r.

FFaakkttoorriinngg ‹‹flfllleemmlleerriinnddee KKaammbbiiyyoo KKaappaammaa EEssaassllaarr››

‹hracattan kaynakl› alacak hakk›n›n bir faktoring kurulufluna temlik (devir)edilmesi durumunda, yap›lan anlaflma hükümlerine göre ihracatç›ya rücu edilebi-lir veya edilemez flart›na ba¤l› olmaks›z›n, ihracat bedellerinin kambiyo mevzuat›genel esaslar› çerçevesinde belirlenen bedel getirme süreleri içinde tahsilindenfaktoring flirketleri sorumludur.

‹hracatç› firman›n ihracat alaca¤›n› bir faktoring flirketine devretti¤ine (temliketti¤ine) iliflkin sözleflmeyi arac› bankaya ibraz etmesi halinde, ihracat bedelinintahsiline iliflkin kambiyo sorumlulu¤u do¤rudan faktoring flirketine geçmektedir.

‹‹TTHHAALLAATT VVEE KKAAMMBB‹‹YYOO ‹‹fifiLLEEMMLLEERR‹‹

‹thalat ifllemlerinde kambiyo kapama sorumlulu¤u kald›r›lm›fl olup, ihracatta-ki gibi bu yönde bir yükümlülük sözkonusu de¤ildir.


TÜRK‹YE’DE GÜMRÜK MEVZUATI VE ‹HRACAT ‹THALAT GÜMRÜKLEME ESASLARI

TÜRK‹YE’DE

GÜMRÜK MEVZUATI

VE

‹HRACAT ‹THALAT

GÜMRÜKLEME ESASLARI

BEfi‹NC‹ BÖLÜM


BBEEfifi‹‹NNCC‹‹ BBÖÖLLÜÜMM

TTÜÜRRKK‹‹YYEE’’DDEE GGÜÜMMRRÜÜKK MMEEVVZZUUAATTII VVEE

‹‹HHRRAACCAATT ‹‹TTHHAALLAATT GGÜÜMMRRÜÜKKLLEEMMEE EESSAASSLLAARRII

Türkiye’nin 1963 Ankara Anlaflmas› ile bafllayan Avrupa Birli¤i maceras›n›nson halkas› olan 6 Mart 1995 tarihli 1/95 say›l› Ortakl›k Konseyi Karar› ile günde-me gelen Gümrük Birli¤i, d›fl ticaret alan›nda oldu¤u kadar Türk gümrük mevzu-at›nda da köklü de¤ifliklikleri beraberinde getirmifltir.

Ortakl›k Konseyi Karar›, Türkiye’nin 1 Ocak 1996 tarihinde gümrük birli¤inegirebilmesinin ön koflulu olarak Türkiye’deki ihracat, ithalat, teflvik, kambiyo vegümrük mevzuatlar›nda AB’ye uyum esas›na dayal› de¤ifliklikleri flart koflmaktaidi. Türkiye, bu tarihten itibaren sözleflme flartlar›na uygun olarak ihracat, ithalat,kambiyo ve teflvik gibi mevzuatlarda radikal de¤iflikliklere gitmifl ve d›fl ticaretmevzuat›n› Avrupa Birli¤i normlar›na uyumlu hale getirmifltir. Ancak gümrükmevzuat›n›n bu k›sa süre içinde köklü bir de¤iflikli¤e tabi tutulmas› birden biremümkün olamayaca¤› için bu konudaki uyum yasas›n›n ç›kmas› daha sonraki birtarihe, 5 fiubat 2000’e, sarkm›flt›r.

Avrupa Birli¤i’ne uyum amac›yla 4 Kas›m 1999 tarih ve 23866 say›l› ResmiGazete’de 4458 say›l› Gümrük Kanunu yay›nlanarak 5 fiubat 2000 tarihinde yü-rürlü¤e girmifltir. Kanunun uygulama boyutuyla alakal› olarak 20 Ocak 2000 ta-rih ve mükerrer 23939 say›l› Resmi Gazete’de yay›nlanan Gümrük Yönetmeli¤i deayn› tarihte yürürlü¤e girerek uyum çal›flmalar› tamamlanm›flt›r. Sözkonusu yö-netmelik, 31 May›s 2002 tarihli mükerrer Resmi Gazete’de belli de¤iflikliklerle ye-niden yay›nlanarak nihai halini alm›fl ve flu an yürürlükte olan gümrük mevzuat›-n›n temelini oluflturmufltur.

Gümrük Birli¤i’ne girdi¤imiz 1 Ocak 1996 tarihinden yeni gümrük kanunu-nun yürürlü¤e girdi¤i 5 fiubat 2000 tarihine kadar geçen süre içinde ise 1972 ta-rihli 1615 say›l› eski Gümrük Kanunu yürürlükte kalmaya devam etmifltir. Ancakbu süre zarf›nda de¤iflen d›fl ticaret mevzuat›yla uyumsuzluklar› gidermek maksa-d›yla 30 Haziran 1995 tarihinde 564 say›l› kanun hükmünde kararname yay›nla-narak durum geçici bir süre idare edilmifltir.

fiu anda güncel olarak gümrük mevzuat› dedi¤imizde temel olarak afla¤›da-ki hukuk metinleri karfl›m›za ç›kar:

� Gümrük Kanunu (4458 say›l›)

� Gümrük Yönetmeli¤i

� Gümrük Tarife Cetveli

� ‹lgili tebli¤ ve genelgeler

� Kaçakç›l›kla Mücadele Kanunu (5607 say›l›)

Biz de çal›flman›n bu bölümünde, gümrük kanunu ve gümrük yönetmeli¤iözelinde d›fl ticaret firmalar›nda çal›flan ihracat-ithalatç›lar gözüyle gümrüklemeifllemleri noktas›nda temelde bilinmesi gereken hususlar› özetlemeye çal›flaca¤›z.



GGÜÜMMRRÜÜKK MMEEVVZZUUAATTIINNAA ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN TTEEMMEELL KKAAVVRRAAMMLLAARR

VVEE

GGEENNEELL EESSAASSLLAARR

TTEEMMEELL GGÜÜMMRRÜÜKK KKAAVVRRAAMMLLAARRII

Türkiye Gümrük Bölgesi: Türkiye Cumhuriyetinin, karasular›n›, iç sular› ve ha-va sahas›n› da kapsayan Türkiye Cumhuriyeti topraklar›na verilen isimdir.

Kifli: Gerçek ve tüzel kifliler ile hukuken tüzel kiflilik statüsüne sahip olmamak-la birlikte yürürlükteki mevzuat uyar›nca hukuki tasarruflar yapma yetkisi tan›nankifliler ortakl›¤›n› ifade eden bir terim olarak gümrük mevzuat›m›zda kullan›l›r.

Yerleflik Kifli: Türkiye gümrük bölgesinde kanuni ikametgah› olan bütün ger-çek kifliler ile bu bölgede kay›tl› iflyeri, kanuni ifl merkezi veya flubesi bulunan bü-tün tüzel kifli veya kifliler ortakl›¤›n› ifade eder.

Ticaret Politikas› Önlemleri: Gözetim veya korunma önlemleri, miktar k›s›tla-malar› ve ithalat veya ihracat yasaklamalar› gibi eflyan›n ithal ve ihrac› ile ilgili hü-kümlerle belirlenmifl tarife d›fl› önlemleri ifade eden bir kavramd›r.

Serbest Dolafl›mda Bulunan Eflya: Türkiye’nin taraf oldu¤u uluslar aras› an-laflmalara ait hükümler sakl› kalmak kayd›yla, serbest dolafl›ma girifl rejimine tabitutularak Türkiye Gümrük Bölgesine giren eflya ile üretiminde kullan›lan girdilerinyerli olup olmad›¤›na bak›lmaks›z›n 4458 say›l› Gümrük Kanunu’nun 18. ve 19.maddesi hükümlerine göre Türk menfleli say›lan eflyay› ifade eder.

Gümrük Kanunu’nun 18. ve 19. maddesi hükümlerine göre bir eflyan›n Türkmenfleli say›labilmesinin ölçütleri flu flekilde s›ralanabilir:

1) Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eflya, o ülke menflelidir.

2) Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eflya ifadesinden flu ürünle-ri anlamak gerekir:

a) O ülkede ç›kart›lan madencilik ürünleri,

b) O ülkede toplanan bitkisel ürünler,

c) O ülkede do¤an ve yetifltirilen canl› hayvanlar,

d) O ülkede yetifltirilen canl› hayvanlardan elde edilen ürünler,

e) O ülkede tutulan ve avlanan bal›kç›l›k ve avc›l›k ürünleri,

f) O ülkede kay›tl› veya tescilli olup, o ülkenin band›ras›n› tafl›yan araçlartaraf›ndan sözkonusu ülkenin kara sular› d›fl›ndaki denizlerden ç›kart›-lan av ürünleri ve di¤er deniz ürünleri,

g) Sözkonusu ülkede kay›tl› ya da tescilli olan ve ülkenin band›ras›n› tafl›-yan, fabrika gemilerde (f) seçene¤inde öngörülen ürünlerden elde edi-len eflya,

h) O ülkenin kara sular› d›fl›ndaki denizlerin dibinden ya da deniz dibinde-ki topra¤›n alt›ndan münhas›r iflletme hakk›na sahip olarak o ülke ta-raf›ndan ç›kart›lan ürünler,

i) Sadece hammadde elde etmek için o ülkede toplanan, imalat ifllemle-rinden veya kullan›m kal›nt›lar›ndan elde edilen at›k ve art›klar,

j) Yukar›daki maddelerde say›lan eflyadan üretimin herhangi bir aflama-s›nda elde edilen eflya ile bunlar›n türevlerinden elde edilen eflya. (GK,m.18)

3) Üretimi birden fazla ülkede gerçeklefltirilen eflyan›n bir ülke menfleli say›-labilmesi için,

o ülkede yeni bir ürün imal edilmesi veya imalat›n önemli bir aflamas›n›n veekonomik yönden gerekli görülen en son esasl› iflçilik ve eylemin o ülkede yap›l-mas› gerekir. (GK, m.19)

Gümrük Statüsü: Eflyan›n Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolafl›ma gir-mifl olup olmad›¤› yönünden durumunu ifade eder.

Gümrük Vergileri: Yürürlükteki hükümler uyar›nca eflyaya uygulanan ithalatveya ihracat vergilerinin tümünü ifade etmek için kullan›lan genel bir kavramd›r.

‹thalat Vergileri: Eflyan›n ithalat›yla ilgili olarak gümrükçe al›nmas› gerekengümrük vergilerini ve gümrük vergisine efl etkili bütün mali yükleri ifade etti¤i gi-bi ayr›ca, tar›m politikas› veya ifllenmifl tar›m ürünleriyle ilgili özel düzenlemelerçerçevesinde al›nan ithalat vergilerini de kapsayan bir kavramd›r.

‹hracat Vergileri: Eflyan›n ihracat›yla ilgili olarak al›nmas› gereken gümrükvergilerini ve gümrük vergisine efl etkili bütün mali yükleri ifade etti¤i gibi ayr›ca,tar›m politikas› veya ifllenmifl tar›m ürünleriyle ilgili özel düzenlemeler çerçevesin-de al›nan ihracat vergilerini de kapsayan bir kavramd›r.

Yükümlü: Gümrük yükümlülüklerini yerine getirmekle sorumlu olan bütün ki-flileri ifade eder.

Gümrük Yükümlülü¤ü: Bir kiflinin yürürlükteki mevzuat uyar›nca ithalat veyaihracat vergisi ödeme yükümlülü¤ünü ifade eder.

Gümrük Gözetimi: Gümrük mevzuat›na ve gereken hallerde gümrük gözeti-mi alt›ndaki eflyaya uygulanacak di¤er hükümlere uyulmas›n› sa¤lamak üzere güm-rük idareleri taraf›ndan genel olarak uygulanan ifllemleri karfl›layan bir terimdir.



Gümrük Denetimi: Gümrük mevzuat›na ve gereken hallerde gümrük gözeti-mi alt›ndaki eflyaya uygulanacak di¤er hükümlere uyulmas›n› sa¤lamak üzere efl-yan›n muayenesini, belgelerin varl›¤›n›n ve gerçekli¤inin kan›tlanmas›n›, iflletmehesaplar›n›n, defterlerinin ve di¤er yaz›l› belgelerin tetkikini, nakil araçlar›n›n kon-trolünü, bagajlar›n ve kiflilerin yanlar›nda ya da üstlerinde tafl›d›klar› eflyan›n kon-trolünü, idari araflt›rmalar ve benzeri di¤er ifllemlerin yap›lmas› gibi, özel ifllemle-rin yerine getirilmesini ifade eder.

Eflyan›n Gümrükçe Onaylanm›fl Bir ‹fllem veya Kullan›ma Tabi Tutulmas›: Bireflyan›n gümrüklerde afla¤›daki ifllemlerden birine tabi tutulmas›n› ifade eder:

1) Bir gümrük rejimine tabi tutulmas›n›,

2) Bir serbest bölgeye girmesini,

3) Türkiye gümrük bölgesi d›fl›na yeniden ihrac›n›,

4) ‹mhas›n›,

5) Gümrü¤e terk edilmesini.

Gümrük Rejimi: Gümrü¤e gelen bir eflya için kiflilerin yapacaklar› afla¤›dakiifllemlere verilen genel bir kavram olup toplam sekiz rejim sözkonusudur:

1) Serbest dolafl›ma girifl rejimi,

2) Transit rejimi,

3) Antrepo rejimi,

4) Dahilde iflleme rejimi,

5) Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi,

6) Geçici ithalat rejimi,

7) Hariçte iflleme rejimi,

8) ‹hracat rejimi

Gümrük Beyan›: Belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde eflyan›n bir gümrükrejimine tabi tutulmas› talebinde bulunulmas›na gümrük beyan› ad› verilir.

Beyan Sahibi: Kendi ad›na beyanda bulunan kifliyi veya ad›na beyanda bulu-nulan kifliyi ifade eder.

Eflyan›n Gümrü¤e Sunulmas›: Gümrük idaresine ya da gümrükçe tayin edilenveya uygun görülen herhangi bir yere getirilmesi üzerine, belirlenen usul ve esas-lara uygun olarak gümrük idarelerine yap›lan bildirim için kullan›lan bir tabirdir.

Eflyan›n Teslimi: Eflyan›n tabi tutuldu¤u gümrük rejimiyle öngörülen amaçlardo¤rultusunda gümrük idarelerince ilgilisine teslimini ifade eder.

Rejim Hak Sahibi: Gümrük beyan›n› yapan veya hesab›na gümrük beyan› ya-p›lan kifliyi veya bu kifliye ait bir gümrük rejimi ile ilgili haklar›n ve yükümlülükle-rin devredildi¤i kifliyi ifade etmek için kullan›l›r.

‹zin Hak Sahibi: Kendisine herhangi bir sebeple izin verilen kifli ifade eder.

Elleçleme: Gümrük gözetimi alt›ndaki eflyan›n asli, temel niteliklerini de¤ifltir-meden istiflenmesi, yerinin de¤ifltirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktar›l-mas›, kaplar›n yenilenmesi veya tamiri, havaland›r›lmas›, kalburlanmas›, kar›flt›r›l-mas› ve benzeri ifllemleri ifade etmek için kullan›lan genel bir kavramd›r. ‹ngiliz-ce’deki handling kelimesiyle ifade edilen ifllemleri karfl›lamak üzere gümrük mev-zuat›nda karfl›m›za ç›kan bir terimdir.

Eflya: Her türlü madde, ürün ve de¤eri ifade eder.

Gümrük ‹fllemlerinin Bitirilmesi: Eflyaya ait vergilerin ödenmesini, kald›r›lma-s›n› veya teminata ba¤lanmas›n› veya beyannamenin iptal edilmesini veya eflya-n›n gümrü¤e terk edilmesini veya imhas›n› veya müsadere edilmesini (gümrükçeel konulmas›n›) ifade eden bir kavram olup, gümrük gözetimi alt›ndaki eflya ile il-gili ifllemlerin devam etmeyece¤ini ve ifllemlerin bitti¤ini karfl›layan bir genel ifa-delendirifl olan karfl›m›za ç›kar.

KK‹‹fifi‹‹LLEERR‹‹NN HHAAKK VVEE YYÜÜKKÜÜMMLLÜÜLLÜÜKKLLEERR‹‹NNEE ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN KKAAVVRRAAMMLLAARR

TTeemmssiill KKaavvrraamm›› vvee TTeemmssiill HHaakkkk››

Bütün kifliler gümrük mevzuat› ile öngörülen tasarruflar› ve ifllemleri gerçek-lefltirmek üzere, gümrük idarelerindeki iflleri için bir temsilci tayin edebilir. Transittafl›mac›l›k yapan veya arizi olarak beyanda bulunan kifliler hariç olmak üzere,temsilci Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleflik bulunan kiflilerden biri olmak zorun-dad›r.

Gümrüklerde temsil, do¤rudan veya dolayl› olabilir. Temsilci, do¤rudan tem-sil durumunda baflkas›n›n ad›na hareket eder. Dolayl› temsil durumunda ise, ken-di ad›na, ancak baflkas›n›n hesab›na hareket eder. Temsilci, temsil edilen kifli na-m›na hareket etti¤ini beyan etmek, temsilin do¤rudan veya dolayl› oldu¤unu be-lirtmek ve sahip oldu¤u temsil yetki belgesini gümrük idarelerine ibraz etmek zo-rundad›r.

Bir baflka kifli ad›na veya hesab›na hareket etti¤ini beyan etmeyen ya da birtemsil yetkisine sahip olmad›¤› halde, baflka bir kifli ad›na ya da hesab›na hareketetti¤ini beyan eden kifli kendi ad›na ve kendi hesab›na hareket ediyor say›l›r.

Eflyan›n gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas›na ilifl-kin faaliyetler, eflyan›n sahipleri ile bunlar›n ad›na hareket edenler taraf›ndando¤rudan temsil yoluyla veya gümrük müflavirleri taraf›ndan dolayl› temsil yoluy-la takip edilir ve sonuçland›r›l›r.

Devlet, belediye, il özel idareleri ve di¤er kamu tüzel kiflilerinin amir ve me-murlar›, özel hukuk tüzel kiflilerinin kendilerini temsile yetkili personeli, tüm güm-rük ifllemlerini do¤rudan temsil yoluyla takip edebilirler.

Kara, deniz ve havayolu iflletmeleri ile nakliyeci kurulufl temsilcileri, tafl›d›kla-r› eflyan›n sadece transit ifllemlerini do¤rudan temsil yoluyla takip edebilirler.



GGüümmrrüükk YYüükküümmllüüllüü¤¤üü

Gümrük idareleriyle muhatap olan kifliler, Gümrük Mevzuat› gere¤ince afla-¤›daki temel yükümlülüklere tabidirler:

1) Gümrük Kanunu’na, bu kanuna dayan›larak ç›kart›lan tüzük, kararnameve yönetmelik hükümlerine uymakla yükümlüdürler.

2) Gümrük idarelerinin Gümrük Kanunu’na ve di¤er kanun, tüzük ve karar-namelerde yaz›l› hükümlere göre yapaca¤› gözetim ve denetimlere tabiolmakla yükümlüdürler.

3) Bu idarelerin kendi ad›na veya baflka idareler nam veya hesab›na tahsiledece¤i her tür vergi, resim, harç ve ücretleri ödemek veya bunlar için te-minat vermekle yükümlüdürler.

4) Kanun, tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerinin uymay› zorunlu k›l-d›¤› her türlü ifllemi yerine getirmekle yükümlüdürler.

5) Gümrük yönetmeli¤i hükümleri gere¤ince flu hususa da dikkat etmek ge-rekir: Firmalar›m›z›n ad›na gümrükleme hizmeti verilmesi durumundagümrük hizmet bedeli faturalar›n›n gümrük müflavirlik firmalar› taraf›n-dan faturaland›r›lmas› gerekmektedir.

GGÜÜMMRRÜÜKK TTAARR‹‹FFEESS‹‹ VVEE EEfifiYYAANNIINN TTAARR‹‹FFEE PPOOZZ‹‹SSYYOONNLLAARRIINNAA AAYYRRIILLMMAASSII

TTaarriiffee ‹‹llee ‹‹llggiillii KKaavvrraammllaarr vvee TTaann››mmllaarr

Türk Gümrük Tarife Cetveli: Eflyan›n cins, nevi ve niteliklerine göre sistema-tik bir flekilde numaraland›r›larak s›n›fland›r›ld›¤› ve al›nacak gümrük vergisi oran-lar›n›n gösterildi¤i Bakanlar Kurulu taraf›ndan kabul edilen cetveldir.

Gümrük Tarifesi: Gümrük tarifesi kavram›, duruma göre afla¤›daki tan›m, ifa-de ve uygulamalar› kapsayacak flekilde kullan›lan bir terimdir:

1) Bakanlar Kurulu taraf›ndan kabul edilen Türk Gümrük Tarife Cetvelini,

2) Tamamen ya da k›smen Türk Gümrük Tarife Cetveline dayanan veya bucetvele alt aç›l›mlar ekleyen ve eflya ticaretine iliflkin tarife önlemlerininuygulanmas› için tespit edilen di¤er cetvelleri,

3) Türk Gümrük Tarifesinin kapsad›¤› eflyaya uygulanacak gümrük vergisioranlar›n› ve tar›m politikas› veya ifllenmifl tar›m ürünleriyle ilgili özel dü-zenlemeler çerçevesinde al›nan ithalat vergilerini,

4) Türkiye’nin baz› ülkeler veya ülke gruplar› ile yapt›¤› tercihli bir tarife uy-gulanmas›n› gerektiren anlaflmalarda yer alan tercihli tarife uygulamala-r›n›,

5) Türkiye taraf›ndan tek tarafl› olarak baz› ülkeler, ülke gruplar› veya top-rak parçalar› için tan›nan tercihli tarife uygulamalar›n›,

6) ‹thalat vergilerinde, baz› eflyaya flartl› olarak uygulanacak muafiyet veyaindirim uygulamalar›n›,

7) Yukar›dakilerin d›fl›nda kalan di¤er tarife uygulamalar›n› kapsamaktad›r.

Bölüm: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde birbirine benzeyen ayn› nitelikteki ve-ya ço¤unlukla ayn› hammaddeden yap›lan eflyay› içine alacak flekilde oluflturulangruplar› ifade eder.

Fas›l: Bölümlerden daha alt düzeyde ve bölümlere nazaran daha çok birbiri-ne benzeyen ayn› nitelikteki eflyay› içine al›r ve Armonize Sistem Kodunu olufltu-ran numaraland›rman›n bafllad›¤› 6 basamakl› rakamdan oluflan Armonize SistemKodunun ilk iki rakam›yla ifade edilir.

Bölüm Notu: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bölümlerle ilgili olarak bölümbafll›klar›ndan sonra yer alan aç›klamalard›r. Bölümde geçen baz› tabirlerin ne an-lama geldi¤i, ilgili bölümde bir eflyaya yap›lan bir at›f›n hangi tür eflyay› kapsad›-¤›, hangi eflyan›n sadece ilgili bölümde yer alabilece¤i ve bu eflyan›n bu bölümdeyer alabilmesi için hangi flartlar›n gerekti¤i, hangi eflyan›n o bölüme dahil olma-d›¤› hakk›nda bilgi verici nitelikteki notlard›r.

Fas›l Notu: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde fas›l bafll›klar›ndan sonra gelmeküzere, fas›llarla ilgili yap›lan aç›klamalar›n yer ald›¤› kay›tlard›r.

Bölüm Bafll›¤›: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde bulunan her bölümün bafl›n-da yer alan ve tarifenin yorumu bak›m›ndan ba¤lay›c› olmay›p, yol gösterici nite-likte olan ibarelerdir.

Fas›l Bafll›¤›: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan fas›llar›n bafl›nda bulu-nan ve ba¤lay›c› olmayan ibarelerdir.

Tarife Pozisyonu: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde fas›la iliflkin ilk iki rakamdansonra gelen iki rakamla birlikte dörtlü rakamlarla ifade edilen gruplard›r. ‹lk iki ra-kamdan sonra gelen iki rakam pozisyon numaras›d›r. Eflyan›n ilgili fasl›n kaç›nc›s›ras›nda oldu¤unu gösterir. Fas›l numaras› ile birlikte bir bütün olarak pozisyondiye adland›r›l›r.

Tarife Alt Pozisyonu: Türk Gümrük Tarife Cetvelinde pozisyon numaras›n› iz-leyen iki rakam alt pozisyon numaras›d›r. Ancak, iki rakam tek bafl›na de¤il, ken-dinden önceki dört rakamla birlikte alt›l› olarak alt pozisyon numaras›n› oluflturur.

Eflyan›n Tarife Pozisyonunun Belirlenmesi: Yürürlükteki hükümlere uygunolarak eflyan›n girdi¤i Türk Gümrük Tarife Cetvelinin, tamamen ya da k›smenTürk Gümrük Tarife Cetveline dayanan veya bu cetvele alt aç›l›mlar ekleyen ve efl-ya ticaretine iliflkin tarife önlemlerinin uygulanmas› için tespit edilen di¤er cetvel-lerin, özel alanlara ait eflya ticaretine iliflkin tarife d›fl› önlemlerin uygulanmas›amac›yla, Bakanlar Kurulu Karar› ile oluflturulan bir di¤er cetvelin alt pozisyonu-nun belirlenmesidir.



Tarife Önlemleri: D›fl ticaretin serbest piyasa koflullar›nda geliflmesine, konu-lan gümrük vergileri ile engel olunmas›d›r.

Tarife D›fl› Önlemler: Uluslar aras› mal ve hizmet ak›mlar›n›n serbest ticaretkoflullar›na göre geliflmesine engel olan tarife önlemleri d›fl›nda kalan her türlüaraç ve politikalard›r.

Kota: Bir takvim y›l› içinde veya muayyen bir dönem itibariyle yap›lmas›naizin verilen ithalat›n miktar ve/veya de¤erini ifade eder.

Tarife Kotas›: Bir mal ya da mal grubunun gümrük vergisi oranlar›nda belirlibir miktar veya de¤er için indirim yap›lmas› ya da muafiyet sa¤lanmas›n› ifadeeder. Tarife kotas› deyimi, tarife kontenjan› anlam›na da gelir.

Tarife Tavan›: Belirli bir dönem içinde, belli mallar›n belirlenen de¤er ya damiktar için ithalatta ve ihracatta normal gümrük vergisi oran›nda bir indirime gi-dilmesi ve bunu aflan miktar için belirlenen dönemin sonuna kadar bu tarife indi-rimlerinin ask›ya al›nabilmesi uygulamas›d›r.

Tercihli Tarife: ‹ki ya da daha çok ülkenin yapt›klar› ticaret anlaflmas› uyar›n-ca, aralar›ndaki ticarette karfl›l›kl› olarak ya da bir ülkenin belli ülke ya da toprakparçalar› menfleli eflyaya tek tarafl› olarak daha düflük tarife uygulamas›d›r.

EEfifiYYAANNIINN AA⁄⁄IIRRLLII⁄⁄II VVEE AAMMBBAALLAAJJIINNAA ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN EESSAASSLLAARR

EEflflyyaann››nn AA¤¤››rrll››¤¤›› KKaavvrraamm››

Türk Gümrük Tarife Cetvelinde a¤›rl›k esas›na göre vergiye tabi eflyada ver-giye esas a¤›rl›klar ile baz› pozisyon ve alt pozisyonlar›n kapsam›n›n belirlenme-sinde esas al›nan a¤›rl›klar brüt a¤›rl›k ve net a¤›rl›k olarak de¤erlendirilir.

Brüt a¤›rl›k, eflyan›n kendi a¤›rl›¤› ile tüm iç ve d›fl ambalajlar› ve kaplar›n›na¤›rl›¤› toplam›ndan oluflur.

Brüt a¤›rl›k üzerinden vergiye tabi eflya ambalajs›z geldi¤i takdirde, bu eflyabulundu¤u haldeki a¤›rl›¤› üzerinden vergiye tabi tutulur. De¤iflik vergi oranlar›-na ve ayn› zamanda brüt a¤›rl›klar› üzerinden vergiye tabi eflyan›n ayn› ambalajiçinde gelmesi halinde, eflya net a¤›rl›klar› üzerinden tart›l›r ve ambalaj a¤›rl›¤›orant›l› olarak net a¤›rl›klara ilave edilir.

Net a¤›rl›k, eflyan›n tüm iç ve d›fl ambalajlar›ndan tamam›yla ayr›larak tart›l-mas› sonucunda tespit olunan kendi a¤›rl›¤›ndan oluflur.

ÖÖzzeell AAmmbbaallaajj KKaavvrraamm›› vvee AAyyrr›› BBeeyyaann EEddiilleecceekk AAmmbbaallaajjllaarr

Al›fl›lm›fl ve bilinen maddelerin d›fl›nda farkl› yap›lm›fl bulunan ambalajlar, efl-yan›n standart kabul görmüfl ve ticari teamüllere uygun olmayan türdeki amba-lajlar› özel ambalaj olarak yorumlan›r ve afla¤›daki durumlarda eflyan›n ambalaj›ayr› olarak beyan edilir ve ait olduklar› tarife pozisyonlar›na göre ayr›ca vergiyetabi tutulur:

1) Al›fl›lm›fl ve bilinen maddelerden olmayan ve gere¤inden farkl› bir flekildeyap›lm›fl bulunan ambalajlar,

2) Ait olduklar› eflyan›n faturas›ndan k›ymeti ayr› gösterilen ve ayn› zaman-da ba¤›ms›z bir ticaret eflyas› niteli¤ini arz eden ambalajlar,

3) ‹thalat vergilerinden kaç›nmak amac›yla ambalaj olarak getirilen eflya.

Yukar›da belirtildi¤i flekilde kendi tarifeleri üzerinden vergiye tabi ambalajmaddelerinin vergi oran›, içindeki eflyan›n gümrük vergi oran›ndan düflük veyabuna eflit bulundu¤u takdirde, ambalaj maddelerinin gümrük vergisi, eflyan›n ta-bi bulundu¤u vergi oranlar› üzerinden ve eflya ile birlikte hesaplan›r.

A¤›rl›k üzerinden vergiye tabi eflyan›n al›fl›lagelmifl ambalaj› niteli¤inde olma-yan kutu, k›l›f ve mahfazalar›n›n gümrük vergisi oranlar›, içindeki eflyan›n vergioran›ndan daha yüksek bulundu¤u takdirde, kendilerine ait tarife pozisyonlar›üzerinden vergiye tabi tutulur.

K›ymet üzerinden vergiye tabi eflyan›n kutu, k›l›f ve mahfazalar›, bunlar›nbafll› bafl›na bir ticari eflya niteli¤inde olmamas› ve k›ymetinin eflyan›n k›ymetinedahil bulunmas› flart›yla gümrük vergisine tabi tutulmaz.

EEfifiYYAANNIINN TTÜÜRRKK‹‹YYEE GGÜÜMMRRÜÜKK BBÖÖLLGGEESS‹‹NNEE GG‹‹RR‹‹fifi‹‹ VVEE BBOOfifiAALLTTMMAA ‹‹fifiLLEEMMLLEERR‹‹

EEflflyyaann››nn TTüürrkkiiyyee GGüümmrrüükk BBööllggeessiinnee GGiirriiflfl EEssaassllaarr››

Karayolu tafl›tlar›yla ancak s›n›rdaki yetkili bir gümrük idaresine eflya getirile-bilir. S›n›rdaki yetkili olmayan bir gümrük idaresine gelen eflya, gümrük gözetimialt›nda yetkili bir gümrük idaresine götürülmedi¤i takdirde geri çevrilir. TürkiyeGümrük Bölgesinden karayoluyla transit geçecek eflya için bu hüküm uygulan-maz. Türkiye Gümrük Bölgesine yürütülerek getirilecek hayvanlar ise sa¤l›k kon-trolün yap›labilen gümrük kap›lar›ndan girebilir.

Eflya Türkiye Gümrük Bölgesine girdi¤i andan itibaren gümrük gözetiminetabidir. Sözkonusu eflya, serbest dolafl›mda olup olmad›¤› saptan›ncaya ve ser-best dolafl›mda olmad›¤› saptan›rsa, serbest dolafl›ma ya da serbest bölgeye gi-rinceye kadar ya da yeniden yurtd›fl›na ihraç edilinceye veya imha edilinceye ka-dar gümrük gözetimi alt›nda kabul edilir.

Var›fl yeri bir Türk liman› veya havaliman› olmaks›z›n Türkiye karasular›n› yada hava sahas›n› geçen gemilerde ya da hava araçlar›nda yüklü eflya d›fl›nda ka-lan Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eflya, Gümrük Müsteflarl›¤› taraf›ndan be-lirlenen usul ve esaslara uygun olarak afla¤›da belirtilen yerlere götürülür:

1) Belirlenen bir gümrük idaresine ya da gümrükçe uygun görülecek her-hangi bir yere

2) Deniz ya da havayoluyla ya da Türkiye Gümrük Bölgesinden geçmeksizinkarayoluyla do¤rudan bir serbest bölgeye.



S›n›rda bulunmayan serbest bölgelere eflya götüren karayolu tafl›tlar›n›ntransit rejimi çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesinden geçirilmesi mümkündür.

EEflflyyaann››nn GGüümmrrüü¤¤ee SSuunnuullmmaass››

Eflyan›n gümrü¤e sunulmas›, Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eflyan›n güm-rük idaresine ya da gümrük idaresinin belirledi¤i veya uygun gördü¤ü bir yere ge-tirildi¤inin gümrük idaresine bildirimidir. Tafl›t arac›n›n, gümrük ifllemlerinin yürü-tüldü¤ü alanlara girifline iliflkin gümrük veya gümrük muhafaza yetkililerince tu-tulan ilk kay›tlar eflyan›n sunulmas›n›n bafllang›c›n›n belirlenmesinde esas teflkileder.

Gümrük Müsteflarl›¤› taraf›ndan belirlenen esaslara uygun olarak gümrükidaresine ya da gümrük idarelerinin belirledi¤i ya da uygun gördü¤ü yere geleneflya, bunu Türkiye Gümrük Bölgesine getiren kifli veya yerine göre eflyan›n geli-flinden sonra tafl›mas›n› üstlenen kifli taraf›ndan gümrü¤e sunulur.

Serbest bölgeye konulan eflyan›n gümrü¤e sunulmas› zorunlu de¤ildir. An-cak flu durumlarda sözkonusu eflyan›n gümrü¤e sunulmas› gerekir:

1) Serbest bölgeye giren, ç›kan ve burada kalan eflyan›n fiziki muayenesiningerekti¤i durumlarda,

2) Serbest bölgeden hiçbir gümrük rejimine tabi tutulmadan karayoluyla yada demiryoluyla Türkiye Gümrük Bölgesine eflya getirildi¤i durumlarda,

3) Serbest bölgeye girifliyle sona erecek bir gümrük rejimine tabi tutulan efl-ya oldu¤u durumlarda,

4) Serbest bölgeye ithalat vergilerinin geri verilmesi veya kald›r›lmas›na ilifl-kin bir karardan sonra konulan eflya olmas› durumunda,

5) Serbest bölgeye ihracat kayd›yla konulan eflya olmas› durumunda.

Gümrü¤e sunulan bir eflyan›n, gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem ya da kullan›-ma tabi tutulmas›ndan önce, eflyan›n incelenmesi ya da bundan numune al›nma-s› konusunda sahipleri ya da yasal temsilcileri taraf›ndan yap›lan taleplere güm-rük idarelerince izin verilir. Eflyan›n önceden incelenmesi olay›na pratik uygulama-larda ‘eflyay› küflat etmek’ ad› da verilmektedir. Bu konudaki taleplerin yaz›l› ya-p›lmas› ve afla¤›daki bilgileri içermesi gerekir:

1) Baflvuru sahibinin ad›, soyad› ve adresi,

2) Eflyan›n bulundu¤u yer,

3) Özet beyan say›s› ve kapsam›, daha önce uygulanan gümrük rejimi, eflya-n›n üzerinde bulundu¤u tafl›t arac›,

4) Eflyan›n teflhisine yarayacak ayr›nt›lar.

Eflyan›n incelenmesi ve eflyadan numune al›nmas› gümrük idaresinin gözeti-mi alt›nda yap›l›r. Gümrük idaresi taraf›ndan verilen izinlerde ne kadar numuneal›naca¤›na iliflkin miktar bilgileri de yer al›r. Eflyan›n incelenmesi talebinde bulu-nan kifli, paket açma, yeniden paketleme, tartma ifllemlerinin ya da taleple ilgilioluflabilecek di¤er ifllemlerin maliyetini ve riskini üstlenmifl kabul edilir.

EEflflyyaann››nn BBooflflaalltt››llmmaass›› vvee ÖÖzzeett BBeeyyaann KKaavvrraamm››

Özet Beyan

Özet beyan, tafl›t arac› ve gümrü¤e sunulan eflya ile ilgili genel bilgilerin yerald›¤›, tafl›y›c› veya temsilcisi taraf›ndan yap›lan beyand›r.

Özet beyan›n, eflyan›n gümrü¤e sunulmas›n› izleyen ilk iflgünü mesa-i bitimine kadar ilgili gümrük idaresine verilmesi zorunludur. Özet beyan verilirken,özet beyana orijinal manifesto veya ana konflimentonun eklenmesi zorunludur.

Özet beyan›n, tafl›t›n Türkiye Gümrük bölgesine geliflinden önce de ilgiligümrük idaresine tescil ettirilmesi mümkündür. Bu durumda, tafl›t arac› gümrük-lü sahaya gelmeden önce tescil edilmifl özet beyan›n onay ifllemleri yap›lmaz.

Gümrük mevzuat› gere¤ince afla¤›daki belgeler de özet beyan olarak kabuledilir ve özet beyan yerine geçer:

1) Orijinal manifesto

2) Konflimento

3) CMR

4) CIM

5) CIV

6) T›r Karnesi

7) Serbest Bölge ‹fllem Formu

Eflyan›n Boflalt›lmas›

Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eflya gümrük gözetimi alt›nda tafl›ttanboflalt›l›r. Eflyan›n tafl›ttan boflalt›lmas› s›ras›nda boflaltmaya yetkili deniz, kara vehava araçlar›n›n sahipleri veya kaptan, pilot, sürücü veya acentenin yetkili perso-neli ile geçici depolama yeri iflletmelerinin yetkili memurlar› taraf›ndan eflyan›nboflalt›lmas›n› müteakip 24 saat içinde boflaltma listesi düzenlenir ve gümrük me-muru ve tafl›t sahibi, sürücüsü veya temsilcisi ile geçici depolama yeri iflletme me-muru taraf›ndan imzalan›r. Boflaltma listesinde eflyan›n cinsi, brüt a¤›rl›¤›, kapla-r›n say›s›, cinsi, markas›, numaras›, tafl›t›n ismi ve sefer numaras› gösterilir.

Eflyan›n boflaltmadan önce veya boflaltma s›ras›nda zarar görmüfl veya kap-lar›n›n k›r›k veya bozuk oldu¤u tespit edilirse bu durum bir tutanakla tespit olu-narak boflaltma listesi ekinde gümrük idaresine sunulur.



Tafl›tlar›n sahipleri, kaptanlar› ya da acenteleri taraf›ndan gümrük idaresineverilen özet beyan ya da özet beyan olarak kullan›lan ticari ya da resmi belgeler-deki kay›tlar, eflyan›n araçtan boflalt›lmas› s›ras›nda düzenlenen boflaltma listele-riyle karfl›laflt›r›l›r. Farkl›l›k görülürse bu durum, özet beyan ya da özet beyan ye-rine kullan›lan belgelerin üzerine kaydedilir ve buna iliflkin tutanak düzenlenerekbu tutanak üzerinden özet beyan eksiklik/fazlal›k takibat›na geçilir.

Boflaltma listesinde kay›tl› olmad›¤› halde özet beyanda kay›tl› bulunan eflyaözet beyan eksi¤idir. Boflaltma listesinde kay›tl› oldu¤u halde özet beyanda kay›t-l› olmayan eflya da özet beyan fazlas›d›r.

Havayolu flirketlerince ibraz edilen ve belirli flartlar› tafl›yan özet beyanlarla il-gili olarak, bir özet beyan eksi¤i eflyan›n baflka bir uçakla geldi¤inin ya da bir özetbeyan fazlas› eflyan›n di¤er bir özet beyan içeri¤i eflya oldu¤unun bildirilmesi vebu kar›fl›kl›¤›n azami 10 gün içerisinde gerçekleflmifl olmas› ve miktar, say›, k›y-met, marka, gönderici, al›c› ve di¤er alametler bak›m›ndan özet beyanda kay›tl›eflya oldu¤unun tespit edilmesi durumunda özet beyan eksiklik/fazlal›k takibat›-na geçilmez.

Demiryolu ile gelen eflyada, kap›lar›ndaki mühürleri sa¤lam olmas› ve boflal-t›lan eflyan›n yük senetlerine göre eksik veya fazla ç›kmas› ile eksik veya fazla ç›-kan kaplarda flüpheli bir durum bulunmamas› halinde, aç›lan eksiklik veya fazla-l›k takibat›, TCDD ‹daresinin gerekçeli yaz›s› üzerine kald›r›l›r.

EEflflyyaayyaa GGüümmrrüükkççee OOnnaayyllaannmm››flfl BBiirr ‹‹flfllleemm BBeelliirrlleemmee ZZoorruunnlluulluu¤¤uu

Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eflya için, eflyan›n gümrü¤e sunulmas›n-dan sonra gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›m belirlenmesi zorunludur.Bilindi¤i gibi gümrükçe onaylanm›fl ifllemler afla¤›dakilerden birisi olabilir:

1) Eflya, bir gümrük rejimine tabi tutulabilir

2) Bir serbest bölgeye konabilir

3) Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›na yeniden ihraç edilebilir

4) ‹mha edilebilir

5) Gümrü¤e terk edilebilir.

Türkiye Gümrük Bölgesine getirilip gümrü¤e sunulan eflyan›n, özet beyan›nverildi¤i tarihten itibaren denizyoluyla geldiyse 45 gün, di¤er bir yolla geldiyse 20gün içinde gümrükçe onaylanm›fl bir iflleme tabi tutulmas› ve gerekli ifllemlerin ta-mamlanmas› gerekir. Ancak afla¤›daki durumlarda bu süre ifllem tarihinin baflla-d›¤› tarihte durdurularak, yirmi veya k›rkbefl günlük sürelerin hesaplanmas›ndagöz önünde bulundurulmaz ve ifllemin sonuçland›¤› tarihten itibaren kalan süreverilir:

1) Eflyan› herhangi bir adli veya idari takibata konu olmas› halinde bu taki-bat nedeniyle geçen süreler

2) Eflyan›n gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas› içind›fl ticaret mevzuat› ya da sair mevzuat gere¤ince ibraz edilmesi gerekenuygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisans›, izin yaz›s›, gözetim belge-si gibi belgelerin al›nmas› veya buna iliflkin ifllemlerin yerine getirilmesi s›-ras›nda geçen süreler.

GGEEÇÇ‹‹CC‹‹ DDEEPPOOLLAAMMAA KKAAVVRRAAMMII VVEE ‹‹LLGG‹‹LL‹‹ ‹‹fifiLLEEMMLLEERR

GGeeççiiccii DDeeppoollaannaann EEflflyyaa

Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen serbest dolafl›mda olmayan eflya gümrü-¤e sunulmas›ndan sonra gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tu-tuluncaya kadar geçici depolanan eflya statüsünde bulunur ve bu flekilde adlan-d›r›l›r. Talep halinde ihracat eflyas›n›n da bu kapsamda de¤erlendirilmesi müm-kündür.

GGeeççiiccii DDeeppoollaammaa YYeerrii

Geçici depolanan eflyan›n her türlü d›fl etken ve müdahalelerden korunmas›-n› sa¤layacak flekilde yap›lm›fl ve tafl›tlar›n durdu¤u, yanaflt›¤› veya indi¤i yerleremümkün mertebe yak›n olan ambar, depo, ardiye veya hangar gibi yerler geçicidepolama yerleridir.

Yolcu eflyas›n›n, yolcu beraberinde getirilip gümrü¤e sunulmas›ndan sonragümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutuluncaya kadar konuldu-¤u yolcu salonlar›ndaki gümrük ambarlar› da geçici depolama yeri olarak kabuledilir. Yolcu eflyas›n›n buralarda bekleme süresi 3 ayd›r.

EElllleeççlleemmee

Geçici depolanan eflya görünüfl ve teknik özelliklerinin de¤ifltirilmemesi ko-fluluyla ayn› durumda muhafazalar›n› sa¤lamak üzere gümrük idaresinin izni vedenetlemesi alt›nda baz› ifllemlere tabi tutulabilir. Bu ifllemlere elleçleme ad› veri-lir ve afla¤›daki türden ifllemleri kapsar:

1) Kaplar›n tamiri veya sa¤lamlaflt›r›lmas›

2) Kaplar›n yenilenmesi

3) Eflyan›n havaland›r›lmas›

4) Kalburlama

5) Büyük kaplardan küçük kaplara boflaltma veya kaplar›n birlefltirilmesi

6) Kar›flt›rma

7) Yeni çeflitler yapma

8) Kaplardan örnek veya numune alma.



GGÜÜMMRRÜÜKK RREEJJ‹‹MMLLEERR‹‹

VVEE

RREEJJ‹‹MMLLEERRLLEE BBAA⁄⁄LLAANNTTIILLII GGÜÜMMRRÜÜKK ‹‹fifiLLEEMMLLEERR‹‹

RREEJJ‹‹MM KKAAVVRRAAMMII VVEE GGÜÜMMRRÜÜKK RREEJJ‹‹MMLLEERR‹‹NN‹‹NN GGEENNEELL TTAANNIITTIIMMII

Gümrük mevzuat›na göre Türkiye Gümrük Bölgesine girerek nakliyeci tara-f›ndan bir gümrük idaresine sunulan ve geçici depolama statüsüyle geçici depo-lama yerlerinde gümrük gözetimi alt›nda bekleyen eflya için mükellef, belli süre-ler içinde eflyay› gümrükçe onaylanm›fl bir iflleme tabi tutmak zorundad›r.

Gümrükçe onaylanm›fl ifllemlerden birisi olan gümrük rejimi, eflyaya uygula-nacak ifllemler bütününü ifade eder. Gümrük rejimleri sekiz tane olup afla¤›dakiifllemlerden oluflmaktad›r:

1) Serbest Dolafl›ma Girifl Rejimi: Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eflyan›nserbest dolafl›ma girifli, ticaret politikas› önlemlerinin uygulanmas›, eflya-n›n ithali için öngörülen di¤er ifllemlerin tamamlanmas› ve kanunenödenmesi gereken vergilerin tahsili ve di¤er mali yükümlülüklerin yerinegetirilmesi ile mümkün olan ifllemin ad›d›r. Serbest dolafl›mda bulunma-yan eflyaya serbest dolafl›ma girifl rejimi hükümlerinin uygulanmas› halin-de, eflya gümrük mevzuat›na göre serbest dolafl›mda bulunan eflya sta-tüsünü kazan›r. Di¤er rejimleri çok iyi anlayabilmek için serbest dolafl›mkavram›n› do¤ru olarak alg›lamak gerekir.

2) Transit Rejimi: ‹thalat vergileri ve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutul-mayan serbest dolafl›ma girmemifl eflya ile ihracatla ilgili gümrük ifllemle-ri tamamlanm›fl eflyan›n, gümrük gözetimi alt›nda Türkiye Gümrük Bölge-si içinde bir noktadan di¤erine tafl›nmas› ifllemine transit ad› verilir ve buifllem, transit rejimi hükümlerine göre gerçeklefltirilir. Transit rejimine ta-bi tutulan eflya Türkiye Gümrük Bölgesi içinde; yabanc› bir ülkeden gelipyabanc› bir ülkeye, yabanc› bir ülkeden Türkiye’ye, Türkiye’den yabanc›bir ülkeye, bir iç gümrükten di¤er bir iç gümrü¤e tafl›nabilir.

3) Antrepo Rejimi: Türkiye Gümrük Bölgesine gelen ve gümrük gözetimi al-t›nda bekleyen eflyan›n serbest dolafl›ma sokulmadan, ülkenin gümrükduvarlar›n›n d›fl›nda kabul edilen genel veya özel antrepolara al›nmas› veböylece gümrük vergilerinin ve efletkili vergilerin ödenmemesi imkan›n›sa¤layan bir rejimdir.

4) Dahilde ‹flleme Rejimi: Serbest dolafl›mda bulunmayan eflyan›n vergileriteminata ba¤lanmak suretiyle veya bu amaçla serbest dolafl›ma giren yada eflde¤er eflyan›n, Türkiye Gümrük Bölgesinde bir veya daha fazla ifllemgörerek, ifllem görmüfl ürünlerin elde edilmesi ve özel hükümler sakl› kal-mak kayd›yla, elde edilen ürünlerin ihraç edilmesinin esas oldu¤u, ihraca-t›n gerçekleflmesi halinde teminat›n veya al›nan vergilerin geri verildi¤i birrejimdir. ‹hraç etmek kayd›yla üretici firmalara vergisiz hammadde temi-ni sa¤layan bu rejim, Türkiye’nin Gümrük Birli¤i’ne girdi¤i 1 Ocak 1996tarihinden itibaren bir ihracat teflvi¤i olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.

5) Gümrük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Rejimi: Serbest dolafl›ma girmemifl eflya-n›n, Türkiye Gümrük Bölgesinde, ithalat vergilerine veya ticaret politikas›önlemlerine tabi tutulmaks›z›n, niteli¤ini veya durumunu de¤ifltiren ifllem-lere tabi tutulmalar› ve bu ifllemlerden elde edilen ürünlerin tabi oldukla-r› gümrük vergileri üzerinden serbest dolafl›ma girmeleri, gümrük kontro-lü alt›nda iflleme rejimi hükümleri uyar›nca yap›l›r.

6) Geçici ‹thalat Rejimi: Serbest dolafl›ma girmemifl eflyan›n ithalat vergilerin-den tamamen ya da k›smen muaf olarak ve ticaret politikas› önlemlerinetabi tutulmaks›z›n Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullan›lmas› ve bu kul-lan›m s›ras›ndaki ola¤an y›pranma d›fl›nda herhangi bir de¤iflikli¤e u¤ra-maks›z›n yeniden ihrac›na olanak sa¤layan hükümlerin uyguland›¤› rejim-dir.

7) Hariçte ‹flleme Rejimi: Serbest dolafl›mdaki eflyan›n hariçte iflleme faaliyet-lerine tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ih-rac› ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithalat vergilerin-den tam veya k›smi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolafl›ma giriflineiliflkin hükümlerin uyguland›¤› rejimdir.

8) ‹hracat Rejimi: Serbest dolafl›mda bulunan eflyan›n ihraç amac›yla Türki-ye Gümrük Bölgesi d›fl›na ç›k›fl›na iliflkin hükümlerin uyguland›¤› rejimdir.

Ekonomik Etkili Gümrük Rejimi Kavram›

Gümrük mevzuat›m›z, sekiz tane gümrük rejiminden afla¤›da s›ralanan befltanesine “ekonomik etkili gümrük rejimleri” ad›n› vermektedir:

1) Antrepo Rejimi

2) Dahilde ‹flleme Rejimi

3) Gümrük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Rejimi

4) Geçici ‹thalat Rejimi

5) Hariçte ‹flleme Rejimi



SSEERRBBEESSTT DDOOLLAAfifiIIMMAA GG‹‹RR‹‹fifi RREEJJ‹‹MM‹‹

Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eflyan›n serbest dolafl›ma girifli; ticaret poli-tikas› önlemlerinin uygulanmas›n›, eflyan›n ithali için öngörülen di¤er ifllemlerintamamlanmas› ve kanunen ödenmesi gereken vergilerin tahsili ve di¤er mali yü-kümlülüklerin yerine getirilmesi ile mümkündür. Serbest dolafl›mda bulunmayaneflyaya serbest dolafl›ma girifl rejimi hükümlerinin uygulanmas› halinde, eflya ser-best dolafl›mda bulunan eflya statüsünü kazan›r.

Aram›zda ticaret ve ödeme anlaflmas› olmayan ülkelerden gelen eflyan›n yur-da sokulmas›, o tarihte yürürlükteki ticaret politikas› önlemlerine tabidir. Aram›z-da iki tarafl› ticaret ve ödeme anlaflmas› bulunan ülkelerden gelen eflyan›n yurdasokulmas›nda, yürürlükteki ticaret politikas› önlemlerinin yan› s›ra, bu anlaflmalar-daki kay›t ve flartlar da göz önünde bulundurulur.

Serbest dolafl›ma girifl rejimine tabi tutulan eflyaya, bu rejime iliflkin beyan-namenin tescil tarihinde yürürlükte olan vergi oranlar› uygulan›r. Bununla birlik-te, serbest dolafl›ma girifl beyannamesinin tescil tarihinden sonra, eflyaya iliflkingümrük vergilerinin ödenmesinden veya teminata ba¤lanmas›ndan önce, tar›m-sal mali yükler d›fl›nda kalan ithalat vergileri oranlar›n›n indirilmesi ve beyan sahi-binin yaz›l› baflvurusu halinde lehine olan oran uygulan›r.

TTRRAANNSS‹‹TT RREEJJ‹‹MM‹‹

‹thalat vergileri ve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutulmayan serbest do-lafl›ma girmemifl eflya ile ihracatla ilgili gümrük ifllemleri tamamlanm›fl eflyan›n,gümrük gözetimi alt›nda Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan di¤erine ta-fl›nmas›, transit rejimi hükümlerine tabidir. Pratik hayatta gümrükçüler, eski güm-rük mevzuat›m›zdan kaynakl› bir tabir olarak bu rejime, aktarma rejimi ad›n› davermektedirler.

Transit olarak geçen tafl›t ve serbest dolafl›ma girmemifl eflya transit geçifllerdolay›s›yla gümrük vergilerine tabi tutulmaz. Ancak, transit eflyas›na iliflkin olarakyap›lan hizmet ve denetlemenin gerektirdi¤i masraflarla, yükleme, boflaltma, mü-hürleme, antrepo veya depolarda muhafaza gibi hizmetler karfl›l›¤› ücret al›n›r.

Transit rejimine tabi tutulan eflya Türkiye Gümrük Bölgesi içinde flu noktalararas›nda tafl›nabilir:

1) Yabanc› bir ülkeden gelip yabanc› bir ülkeye

2) Yabanc› bir ülkeden Türkiye’ye

3) Türkiye’den yabanc› bir ülkeye

4) Bir iç gümrükten di¤er bir iç gümrü¤e

Transit rejimine tabi tutulan eflya afla¤›da s›ralanan belgelerden biriyle tafl›-n›r:

1) Transit Beyannamesi

2) TIR Karnesi

3) ATA Karnesi (Transit belgesi olarak kullan›lmak flart›yla)

4) Form 302

5) Posta Belgesi (Posta kolileri için)

6) Özet Beyan (Bir Türk liman›ndan baflka bir Türk liman›na veya TürkiyeGümrük Bölgesi d›fl›ndaki bir limana deniz veya hava yoluyla tafl›nan efl-ya için)

7) Beyanname (Antrepolardan veya gümrük idaresince konulmas›na izin ve-rilen yerlerden ç›kar›larak transit edilecek eflya için)

TTrraannssiittee ‹‹lliiflflkkiinn DDii¤¤eerr ÖÖnneemmllii GGüümmrrüükk HHüükküümmlleerrii

Transite ‹liflkin Yükümlülük

Transit rejimi hak sahibi kifliler, eflyay› öngörülen süre içerisinde ve gümrükidareleri taraf›ndan eflyan›n ayniyetinin tespiti amac›yla al›nan önlemlere uymaksuretiyle, var›fl veya ç›k›fl gümrük idaresine sa¤lam ve noksans›z olarak sunmakve transit rejimine iliflkin hükümlere uymakla yükümlüdür.

Transit rejimine göre tafl›nd›¤›n› bilerek eflyay› kabul eden tafl›y›c› veya al›c›da, öngörülen süre içerisinde ve gümrük idareleri taraf›ndan eflyan›n ayniyetinintespiti amac›yla al›nan tedbirlere uymak suretiyle var›fl veya ç›k›fl gümrük idaresi-ne sa¤lam ve noksans›z olarak sunmakla yükümlüdür.

Transit rejimi eflyan›n ve belgelerinin bu rejim hükümlerine uygun olarak va-r›fl veya ç›k›fl gümrük idaresine sunulmas› üzerine sona erer.

Transit Rejimi Beyan Esaslar›

Kara, deniz veya hava yoluyla Türkiye Gümrük Bölgesine getirilerek geçicidepolama yeri, antrepo veya gümrükçe izin verilen yerlere konulduktan sonra ya-banc› veya bir Türk liman›na transit edilecek eflya, transiti yapacak deniz arac›naveya eflyay› o araca götürecek di¤er bir araca yüklenmeden önce, acente veya ta-fl›y›c› ya da mal sahibi taraf›ndan gümrü¤e transit beyanname verilir.

Denizyolu ile gelen eflyan›n, karaya ç›kar›lmadan veya geçici depolama yeriveya antrepoya konulmadan, do¤rudan bir Türk veya yabanc› limana götürülme-si halinde, eflya için verilen özet beyan formu transit beyannamesi niteli¤indeolup, bu eflya için ayr›ca transit beyannamesi düzenlenmez.

Serbest dolafl›mda bulunmayan eflyan›n Türkiye Gümrük Bölgesinde havayo-luyla transiti özet beyanla yap›l›r. ‹lgili havayolu iflletmesi taraf›ndan tarih at›l›p im-



zalanmak suretiyle onaylanarak düzenlenmifl özet beyanlar transit beyannamesihükmünde olup, transit beyannamesi gibi ifllem görür.

Transit iflleminin demiryolu ile yap›lmas› halinde, transit eflyas›, gümrük bu-lunan ilk s›n›r istasyonunda, özet beyan yerine geçen tafl›ma belgesinin iki nüsha-s› ile beyan edilir. Gümrü¤e bu tafl›ma belgesi ile birlikte ve varsa gümrük ifllem-lerine mahsus olmak üzere mahreçlerinden düzenlenmifl ve demiryollar› idaresi-ne teslim edilmifl di¤er gerekli belgeler de verilebilir.

Demiryollar› d›fl›ndaki kara tafl›tlar›yla transit rejimi kapsam›nda TürkiyeGümrük Bölgesinde tafl›nan eflya, sahipleri, tafl›y›c›lar› veya mümessilleri taraf›n-dan tanzim edilecek transit beyannamesi ile beyan edilir.

Eflyan›n, transit beyannamesinde belirtilen araçtan farkl› bir araca yüklenme-si veya gönderilece¤i yerin de¤iflmesi veya transit edilecek eflyan›n tamam›n›naraca yüklenmemesi gibi nedenlerle transit beyannameleri üzerinde düzeltmeleryap›lmas› gerekti¤i durumda, ilgililerin dilekçe ile gümrük idaresine baflvurarakzorlay›c› sebepleri bildirmeleri gerekir. ‹ste¤in gümrük idare amirince kabulü ha-linde gerekli düzeltmeler yap›l›r.

Transitte Teminat ‹fllemleri ve Memur Refakati

Transit rejimi kapsam›nda tafl›nan eflyan›n gümrük vergilerinin ödenmesinigaranti alt›na almak amac›yla, eflyaya iliflkin tahakkuk edebilecek gümrük vergi-leri için teminat verilmesi zorunludur. Ancak afla¤›daki durumlarda teminat flart›aranmaz:

1) Sahip veya acenteleri ad›na tescil edilmifl bulunan ve düzenli sefer yap-makta olan altm›fl rüsum tonilatodan fazla deniz tafl›tlar›yla yap›lan tafl›-malarda

2) Havayoluyla yap›lan tafl›malarda

3) Boru hatt› ile yap›lan tafl›malarda

4) Demiryolu ile yap›lan tafl›malarda

5) TIR karnesi kapsam›nda karayoluyla yap›lan transit tafl›malarda

Türkiye Gümrük Bölgesinde transit edilecek eflyaya iliflkin teminat tutar›, he-saplanacak gümrük vergileri tutar›ndan afla¤› bir miktar olamaz. Ayr›ca, GümrükMüsteflarl›¤›, eflya cinsi ve gümrük rejimi itibariyle götürü teminat tutarlar› belir-lemeye yetkilidir.

Bir gümrükten di¤er gümrü¤e veya bir gümrükten antrepolara yap›lacak te-minats›z transit tafl›malara izin vermeye ilgili gümrük müdürlü¤ü yetki sahibidir.

Transit ifllemlerde teminat verilmesi durumunda, teminat transit beyan›n›nyap›ld›¤› girifl veya hareket gümrük idaresine verilir. Ek mahiyette teminat›n veril-mesi veya yeni bir teminatla de¤ifltirilmesi ifllemi ayn› gümrük idaresince yap›l›r.

Transit suretiyle tafl›nmas›na izin verilen eflyan›n gümrük vergileri karfl›l›¤› te-minat al›nmas› yerine, memur refakatinde tafl›nmas› da mümkündür. Transit efl-yas›n›n teminat yerine, memur refakatinde tafl›nmas› için talepte bulunanlar tara-f›ndan afla¤›daki ifllemlerin yap›lmas› gereklidir:

1) Refakat memurunun, refakat ve dönüfl süresini kapsayan Harc›rah Kanu-nu’na göre yolluk ve yevmiyelerinin ödenmesi gerekir.

2) Zorunlu mali sorumluluk sigortas› kapsam›nda ödenecek tazminat tutar›üzerinden yap›lacak kaza ve ölüm sigorta masraflar›n›n ödenmesi gere-kir.

3) Gümrük mevzuat›nda özel olarak bu ifl için yay›nlanm›fl taahhütnamenindoldurularak gümrü¤e verilmesi gerekir.

AANNTTRREEPPOO RREEJJ‹‹MM‹‹

Türkiye Gümrük Bölgesine gelen ve gümrük gözetimi alt›nda bekleyen eflya-n›n serbest dolafl›ma sokulmadan, ülkenin gümrük duvarlar›n›n d›fl›nda kabul edi-len genel veya özel antrepolara al›nmas› ve böylece gümrük vergilerinin ve eflet-kili vergilerin ödenmemesi imkan›n› sa¤layan bir rejimdir.

Antrepo rejimine tabi tutulan eflyalar, antrepolardan düflümlü olarak, parti-ler halinde çekilebilir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda antrepo rejimi, serbest dolafl›ma gi-riflin tecil edilmesinden dolay› firmalara finansal faydalar sa¤lad›¤› gibi, lojistik fay-dalar da temin edebilen bir rejim olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.

Gümrük antreposu ise gümrük gözetimi alt›nda bulunan eflyan›n veya izinverildi¤i durumlarda ihraç eflyas›n›n konuldu¤u genel ve özel antrepolar› ifadeeder. Genel antrepo tabiri, eflyan›n konulmas› için herkes taraf›ndan kullan›labi-len gümrük antrepolar›; özel antrepo tabiri ise sadece antrepo iflleticisine ait efl-yan›n konulabildi¤i gümrük antrepolar› için kullan›l›r.

AAnnttrreeppoo TTüürrlleerrii

Gümrük antrepolar›, genel ve özel antrepo olmak üzere temelde ikiye ayr›-l›r. Uygulamadaki özellikleri sebebiyle, genel antrepolar›n; A, B ve F tipleri, özelantrepolar›n ise C, D ve E tipleri bulunur.

Genel Antrepolar

1) A tipi Antrepo: ‹flleticisinin, stok kay›tlar›n› tuttu¤u ve antrepoya konulaneflyadan herhangi bir noksanl›k olmas› halinde gümrük vergilerini öde-mekten sorumlu oldu¤u genel antrepo tipidir.

2) B tipi Antrepo: Antrepoya konulan eflyadan kullan›c›n›n sorumlu oldu¤u,antrepo beyannamesini kullan›c›n›n verdi¤i genel antrepo tipidir. Antre-po iflleticisinin sorumlulu¤u s›n›rl›d›r. Antrepo iflleticisi sadece antrepoyu



kiralar. Antrepo stok kay›tlar› tutulmad›¤›ndan, beyanname ve belgelergümrük kontrolüne esas teflkil eder.

3) F tipi Antrepo: Gümrük idarelerince iflletilen genel antrepo tipidir.

Bu antrepo türlerinin yan› s›ra, posta idaresinin sorumlulu¤u ve gümrü¤ündenetlemesi alt›nda yabanc› menfleli kolilerin konulmas› için ayr›lm›fl kapal› yerlerde gümrük mevzuat›na göre genel antrepo say›l›r.

Özel Antrepolar:

1) C tipi Antrepo: ‹flleticisi ve kullan›c›s› ayn› kifli olan ve antrepoya al›nan efl-yadan bu kiflinin sorumlu oldu¤u özel antrepo tipidir.

2) D tipi Antrepo: ‹flleticisi ve kullan›c›n›n ayn› kifli oldu¤u, beyan›n kay›t yo-luyla yap›lmas› durumunda uygulanan özel antrepo tipidir.

3) E tipi Antrepo: ‹flleticisi ve kullan›c›s›n›n ayn› kifli oldu¤u, izin hak sahibi-nin depolama yerinin antrepo kabul edildi¤i veya depolama yeri olmazsadahi eflyaya antrepo rejimi hükümlerinin uyguland›¤› özel antrepo tipidir.

Bu antrepo türlerinin yan› s›ra, serbest dolafl›mda olmayan eflyan›n sergilen-di¤i fuar ve sergiler de gümrük mevzuat›na göre özel antrepo say›l›r.

AAnnttrreeppooyyaa EEflflyyaa KKoonnuullmmaass›› vvee TTaakkiibbii

AAnnttrreeppooyyaa KKoonnuullaabbiilleecceekk EEflflyyaa

Gümrük antrepolar›na, serbest dolafl›ma girmemifl eflya, ithalat vergilerineve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutulmaks›z›n konulabilir. Ayr›ca, gümrük an-treposuna konulmas› halinde ihracata ba¤l› önlemlerden yararlanabilen ihraç efl-yas› da antrepoya konulabilecek eflyalar aras›ndad›r. Ancak bu durumda eflyan›nantrepoya konulmas› halinde, bu eflyan›n ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylan-m›fl di¤er bir ifllem ya da kullan›ma tabi tutulmas› zorunludur.

Sat›c› veya göndericisi belli, al›c›s› emre olan eflya, antrepo iflleticilerinin so-rumlulu¤u alt›nda genel antrepolara konulabilir. Bu flekilde genel antrepoya ko-nulan eflyan›n, al›c›s›n›n belirlenmesinden sonra tamamen veya k›smen gümrük-çe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas›na izin verilir.

Parlay›c›, patlay›c› veya bir arada bulunduklar› eflya için tehlikeli olan veyamuhafazalar› özel düzenek ve yap›lara gerek gösteren ve gümrük mevzuat›ndalistesi verilen eflya, tabiatlar›na ve yap›lacak faaliyetin özelliklerine uygun olarakyap›lm›fl bulunan genel veya özel antrepolara konulabilir.

‹‹zziinn AAll››nnaarraakk AAnnttrreeppooyyaa KKoonnuullaabbiilleecceekk EEflflyyaallaarr

Afla¤›da s›ralanan eflyalar, ancak Gümrük Müsteflarl›¤›’n›n izni al›narak an-trepolara konulabilir:

1) Türkiye’ye girmesi veya Türkiye’den transit geçirilmesi yasak olan yaban-c› ülke eflyas›.

2) Gerek üzerlerinde, gerek iç veya d›fl ambalajlar›nda üretildi¤i ülkedenbaflka bir ülke ürünü oldu¤u izlenimi veren isim ve simgeler tafl›yan eflya.

3) Yerli mamul ve mahsullerimizde kullan›lmak üzere ve bunlar›n yabanc›menfleli oldu¤unu gösterecek veya izlenimini uyand›racak, üzerleri ya-banc› dille bas›l› veya yaz›l› her türlü bofl zarf, flerit, etiket, damga ve ben-zeri eflya ile Türkiye’de düzenlenebilecek belgeleri yabanc› ülkelerde dü-zenlenmifl gibi gösterebilecek yabanc› firmalara ait üzerleri imzal› veyaimzas›z olsun proforma faturalar hariç bofl faturalar.

4) Fikri ve S›nai Mülkiyet Haklar›n›n korunmas› mevzuat›na göre marka, co¤-rafi iflaret, endüstriyel tasar›m haklar› ile fikir ve sanat eserleri kanunukapsam›na giren haklarla ilgili olarak hak sahibinin yetkilerine tecavüzeder mahiyetteki eflya.

5) Geçici depolama yerlerinde veya gümrükçe izin verilen yerlerde kanunisüresini doldurdu¤u için tasfiyesi gereken veya sahipleri taraf›ndan geçi-ci depolama yerlerinde gümrü¤e terk edilen veya geçici depolama yerle-rinde yap›lan yoklamalar sonunda fazla ç›kan eflya.

EElllleeççlleemmee ‹‹flfllleemmlleerrii

Serbest dolafl›mda bulunmayan eflya için gümrük idarelerince gümrük antre-polar›nda elleçleme faaliyetlerine izin verilebilir.

Elleçleme ifllemleri, antrepo rejimine tabi ithal eflyas›n›n; iyi korunmas›, görü-nüfl veya pazarlama kalitesinin gelifltirilmesi veya da¤›t›m ya da yeniden sat›fla ha-z›rlanmas› amac›yla, elle veya baflka bir flekilde gerçeklefltirilen; istifi, yerinin de-¤ifltirilmesi, ambalajlanmas›, büyük kaplardan küçük kaplara aktar›lmas›, kaplar›nyenilenmesi veya tamiri, havaland›r›lmas›, kalburlanmas›, kar›flt›r›lmas› ve benzeriflekilde asli niteliklerini de¤ifltirmeyen ifllemlerdir.

Ürünün imalat›nda zorunlu bir rol tafl›mayan aksesuarlar›n, nihai ürüne mon-te edilmesiyle ilgili montaj ve ifllemler de mutat elleçleme ifllemleri olarak kabuledilir. Örne¤in, bir otomobile radyo-teyp tak›lmas› bu tür bir ifllemdir.

Antrepolardaki eflyas›n› elleçleme ifllemlerine tabi tutmak isteyenler, gümrükidaresine bir dilekçe ile izin baflvurusunda bulunur. Bu baflvuru, yap›lacak ifllem-leri ve gümrük antrepo rejimi hükümlerinin uygulanmas› için gerekli bütün ayr›n-t›lar› içermek zorundad›r. Baflvuru, idare amirince uygun bulundu¤u takdirde ge-rekil izin verilir.

Antrepoda elleçleme ifllemine tabi tutulan eflyan›n, antreponun ba¤l› oldu¤ugümrük idaresinden baflka bir gümrük idaresinde, gümrük yükümlülü¤ü do¤urangümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas› ve beyan sahibiningümrük vergilerinin hesab›nda yararlan›lmak üzere INF 8 formu kullan›l›r.



EEflflyyaann››nn AAnnttrreeppoollaarrddaa KKaall››flfl SSüürreessii

Eflyan›n antrepo rejimi alt›nda kal›fl süresi s›n›rs›zd›r. Ancak antrepoda bulu-nan eflyan›n gümrükçe onaylanm›fl baflka bir ifllem veya kullan›ma tabi tutulmas›yönünde beyanname tescil ettirilmesi halinde 30 gün içinde ifllemlerinin bitirilme-si gerekir. Bu süre içerisinde gümrük antrepo rejimi dahil baflka bir rejim beyan›n-da bulunulmas› halinde, bu beyana iliflkin süre göz önüne al›n›r.

Gümrük Müsteflarl›¤›, özellikle beklemek suretiyle bozulabilecek eflya da dahilolmak üzere eflyan›n antrepoda kalabilece¤i süre konusunda belirleme yapabilir.

Eflyan›n antrepoda kalabilece¤i süre konusunda bir s›n›rlama konulmufl ise,eflyan›n antrepoya al›nd›¤› tarihten veya antrepolar aras› nakil yoluyla baflka bir an-trepodan gelen eflyan›n ilk antrepoya girifl tarihinden itibaren hesaplama yap›l›r.

Antrepoda bulunan eflya için gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem ve kullan›m ta-yin edilmesine iliflkin beyannamenin tescilinden itibaren otuz gün içinde ifllemleribitirilmeyen eflya ile belirlenen süreler içinde ifllemi tamamlanmayan eflya, güm-rük mevzuat›n›n ilgili hükümlerine göre tasfiye edilir.

DDAAHH‹‹LLDDEE ‹‹fifiLLEEMMEE RREEJJ‹‹MM‹‹

RReejjiimmiinn TTaann››mm›› vvee RReejjiimmii DDoo¤¤rruu AAnnllaayyaabbiillmmeekk iiççiinn GGeerreekkllii TTeerriimmlleerriinn AAnnaalliizzii

Dahilde iflleme rejimi, serbest dolafl›mda bulunmayan eflyan›n vergileri temi-nata ba¤lanmak suretiyle veya bu amaçla serbest dolafl›ma giren ya da eflde¤ereflyan›n, Türkiye Gümrük Bölgesinde bir veya daha fazla ifllem görerek, ifllem gör-müfl ürünlerin elde edilmesi ve özel hükümler sakl› kalmak kayd›yla, elde edilenürünlerin ihraç edilmesinin esas oldu¤u, ihracat›n gerçekleflmesi halinde temina-t›n veya al›nan vergilerin geri verildi¤i bir rejimdir.

Dahilde iflleme rejimi, ihracatç› firmalar›m›za yurtd›fl›ndan ucuz hammaddetemini noktas›nda vergisiz ve fonsuz ithalat yapabilmeleri imkan›n› sa¤lamas› aç›-s›ndan, Türkiye’nin Gümrük Birli¤i sürecinden sonra karfl›m›za ayn› zamanda ih-racat teflvi¤i olarak ç›kan bir konudur. Nitekim ilgili rejim, gümrük mevzuat›n›nyan› s›ra D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›m›z›n yay›nlad›¤› ayr› bir karar ve yönetmelik çer-çevesinde ifllem görmektedir.

Dahilde iflleme rejiminin iflleyiflini ve ifl ak›fl›n› do¤ru anlayabilmek için baz› kav-ramlar›n alt›n›n çizilmesinde ve öncelikle tan›mlanmas›nda fayda vard›r. Nitekimgümrük mevzuat›m›z da rejimi anlatmadan önce rejimle ilgili baz› terimleri aç›kla-ma gere¤i duymufl ve bu konu anlat›m s›ras›yla meseleyi ele al›p incelemifltir.

fiartl› Muafiyet Sistemi: Serbest dolafl›mda bulunmayan eflyan›n TürkiyeGümrük Bölgesinde bir veya daha fazla ifllem görmek üzere, gümrük vergilerineve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutulmadan, vergileri teminata ba¤lanmaksuretiyle geçici olarak ithali ve bu eflyan›n ifllem görmüfl ürün fleklinde ihrac› ha-linde teminat›n iade olundu¤u dahilde iflleme sistemini ifade eder.

Geri Ödeme Sistemi: ‹flleme faaliyetlerine tabi tutulmak amac›yla serbest do-lafl›ma giren eflyan›n, ifllem görmüfl ürün olarak ihrac› halinde, kendilerine uygu-lanan gümrük vergilerinin geri verildi¤i sistem için kullan›l›r.

Eflde¤er Eflya Kullan›m›: Gümrük mevzuat› hükümleri çerçevesinde ifllem gör-müfl ürünlerin imali için ithal eflyas›n›n yerine serbest dolafl›mda bulunan eflyan›nkullan›lmas›n› ifade eder.

‹flleme Faaliyetleri: Eflyan›n montaj›, kurulmas› ve di¤er eflya ile birlefltirilme-si dahil olmak üzere, iflçili¤e tabi tutulmas›, ifllenmesi, yenilenmesi, tamir edilme-si veya bu faaliyetler s›ras›nda tamamen veya k›smen tüketilseler dahi, ifllem gör-müfl ürün içinde bulunmayan ancak bu ürünlerin üretilmesini sa¤layan veya ko-laylaflt›ran ve ilgili kurulufllar›n görüflleri al›narak Gümrük Müsteflarl›¤› taraf›ndanbelirlenen baz› eflyan›n kullan›m›n› ifade eder.

‹fllem Görmüfl Ürün: ‹flleme faaliyetleri sonucunda elde edilen as›l veya ikin-cil ifllem görmüfl ürünler için kullan›l›r.

As›l ‹fllem Görmüfl Ürün: Dahilde iflleme rejimi kapsam›nda üretimlerine izinverilmifl ürünler için kullan›lan bir terimdir.

‹kincil ‹fllem Görmüfl Ürün: ‹flleme operasyonu sonucu elde edilen esas ifllemgörmüfl ürünler d›fl›ndaki yan ürünleri ifade eder.

‹thal Eflya: ‹fllem görmüfl ürünlerin imalinde kullan›lan serbest dolafl›mda ol-mayan eflyay› ifade etmek için kullan›lan bir kavramd›r.

Eflde¤er Eflya: ‹fllem görmüfl ürünlerin imali için ithal eflyan›n yerine kullan›-lan, ayn› ticari kalitede olan, ayn› teknik özellikleri tafl›yan ve ayn› sekiz rakaml›gümrük tarife istatistik pozisyon numaras›na giren serbest dolafl›mda bulunan efl-yay› ifade eder.

Önceden ‹hracat: Rejimin flartl› muafiyet sisteminde, ithal eflyas›n›n bu siste-me tabi tutulmadan önce eflde¤er eflyadan üretilen ifllem görmüfl ürünlerin TürkGümrük Bölgesinden ihrac›na ve ithal eflyan›n sonradan ithaline imkan veren uy-gulaman›n ad›d›r.

Üçgen Trafik: ‹thal eflyan›n, ifllem görmüfl ürünlerin önceden ihracat›n›n ger-çeklefltirildi¤i gümrük idaresi d›fl›ndaki baflka bir gümrük idaresinden sokuldu¤usistemi ifade eder.

‹flletme Malzemesi: ‹flleme faaliyetleri s›ras›nda tamamen veya k›smen tüke-tilseler dahi, ifllem görmüfl ürün içinde bulunmayan ancak bu ürünlerin üretilme-sini sa¤layan veya kolaylaflt›ran ve ifllem görmüfl ürünlerin denenmesinde veya ta-mire ihtiyac› olan ithal eflyan›n kusurlar›n›n tespitinde kullan›lanlar haricindeki ya-k›t ve enerji kaynaklar›, ifllem görmüfl ürünlerin denenmesi, ayarlanmas› ve gerial›nmas›nda kullan›lan ya¤lar d›fl›ndaki ya¤lar ile donan›m ve aletler d›fl›nda kalanbütün eflyay› ifade eder.



RReejjiimmiinn ‹‹flfllleeyyiiflfliinnee ‹‹lliiflflkkiinn GGeenneell HHüükküümmlleerr

Dahilde iflleme rejimi kapsam›nda hammadde ithal edilirken, gümrük mükel-lefi ithal eflyalar için serbest dolafl›ma giriflte ödenmesi gereken gümrük vergisiniödemez; ancak gümrük idaresi ilgili gümrük vergisi kadar teminat talep eder. Ay-r›ca, gümrük idareleri, ifllem görmüfl ürünün imali için kullan›lan ithal eflyan›n tes-piti amac›yla gerekli tedbirleri al›p kontrolleri yapmakla sorumludur. Bu sorumlu-lu¤u çerçevesinde afla¤›daki ifllemleri yapabilir veya mükelleften talep edebilir:

1) Özel marka, tan›m ya da iflaret veya imalat numaras›, üzerlerine ilifltiril-mifl mühür veya ay›rt edici markalar, numune veya teknik tan›mlardanfaydalan›labilir.

2) Analizler yap›labilir veya yapt›r›labilir.

3) ‹fllem görmüfl ürünlerin, ithal eflyas›ndan elde edildi¤ini aç›kça gösterme-ye yönelik ifllemler ile ilgili stok kay›tlar› veya destekleyici belgeler incele-nebilir.

‹zin hak sahibi, rejime iliflkin hükümlerin do¤ru uygulanmas›n› sa¤lamak vebu uygulaman›n denetimini kolaylaflt›rmak amac›yla, ‘dahilde iflleme kay›tlar›’ ola-rak adland›r›lan ve rejim kapsam›nda kullan›lacak ithal eflyas›n›n, uygulanan ve-rimlilik oran›n›n, elde edilen ifllem görmüfl ürünlerin miktarlar›n› gösteren stok ka-y›tlar›n›n ve ifllemlerin izlenmesi için gerekli bütün bilgilerin ve ödenebilecek güm-rük vergilerinin do¤ru hesaplanmas›n› sa¤layacak kay›tlar› tutmak zorundad›r.

Dahilde iflleme kay›tlar›, rejimin do¤ru bir flekilde uygulanmas›n› sa¤lamak vegerekli denetimleri yapmaya imkan vermek üzere gerekti¤inde ilgili gümrük ida-resine verilir. ‹flleme faaliyetlerinin iki veya daha fazla kuruluflta yap›lmas› duru-munda, stok kay›tlar› her zaman her kuruluflta rejimin uygulanmas›na iliflkin bil-gileri kapsamak zorundad›r.

‹zin hak sahibi taraf›ndan ticari amaçlarla tutulan kay›tlar›n rejimin denetlen-mesine imkan vermesi durumunda, bunlar gümrük idareleri taraf›ndan geçerlidahilde iflleme kay›tlar› olarak kabul edilebilir.

‹thal Eflya Yerine Eflde¤er Eflya Kullan›m›

Dahilde iflleme rejiminde, ithal eflya yerine serbest dolafl›mda bulunan eflya-n›n kullan›lmas›na da izin verilebilir. Eflde¤er eflya kullan›lmas› durumunda, eflde-¤er eflyan›n, gümrük tarife cetvelinin ayn› sekiz rakaml› pozisyonunda yer alacak,ithal eflyas› ile ayn› ticari kalitede, ayn› teknik özelliklere sahip ve ayn› sekizli tarifepozisyonunda olmas› gerekir. ‹thal eflya yerine serbest dolafl›mda bulunan eflde-¤er eflyan›n kullan›lmas› halinde, bu eflde¤er eflya ithal eflyas› gibi de¤erlendirilir.

Eflde¤er eflyan›n kullan›lmas›, sadece ilgili kifli taraf›ndan yap›lan izin baflvu-rusunda talep edilmesi ve eflde¤er eflya ile ithal eflyan›n yukar›da belirtilen ortaközelliklerinin ve unsurlar›n›n bulunmas› ve bunlar›n kontrol edilme yollar›n›n izin-de belirtilmesi durumlar›nda mümkün olur.

Eflde¤er eflyan›n kullan›lmas›n›n öngörülmesi durumunda, bu kullan›ma ilifl-kin hükümlere uyulmas›n›n sa¤lanmas› için al›nacak özel önlemler, verilen izindeayr›ca belirtilir. ‹zinde, eflde¤er eflyan›n kullan›lmas›n›n öngörülmemesi, ancakizin sahibinin bu sistemi kullanmak istemesi durumunda, hak sahibi, ilk izinde de-¤ifliklik yap›lmas›n› isteyebilir.

fiartlar gerektirdi¤inde, eflde¤er eflyan›n ithal eflyas›na göre daha ileri birimalat aflamas›nda olmas›na, eflde¤er eflyan›n tabi tutuldu¤u ifllemin önemli birbölümünün izin sahibinin iflletmesinde veya faaliyetin kendi ad›na gerçeklefltirildi-¤i iflletmede yap›lm›fl olmas› kayd› ile izin verilebilir.

Vergisel Yükümlülükler

Dahilde iflleme rejimi kapsam›nda bir yükümlülük do¤mas› halinde, gümrükvergileri, ithal eflyas›n›n rejime iliflkin beyannamenin tescil tarihindeki vergi oran-lar› ve di¤er vergilendirme unsurlar› dikkate al›narak hesaplan›r.

‹thal eflyan›n, rejime girifline iliflkin beyannamenin tescili tarihinde tarife ko-talar› ve tarife tavanlar› çerçevesinde tercihli tarifeden yararlanabiliyor durumdaise sözkonusu eflyan›n bu tercihli tarifeden yararlanabilmesi, serbest dolafl›ma gi-rifl beyannamesinin tescil edildi¤i tarihte de söz konusu tercihli tarifenin yürürlük-te olmas›na ba¤l›d›r.

‹kincil ifllem görmüfl ürünlerin serbest dolafl›ma sokulmas› halinde, bunlar›nithalat vergileri, as›l ifllem görmüfl ürünün ihraç edilen k›sm› oran›nda ikincil ifllemgörmüfl ürünlerin serbest dolafl›ma girifline iliflkin beyannamenin tescil tarihinde-ki vergi oran› ve di¤er vergilendirme unsurlar› esas al›narak hesaplan›r.

Dahilde iflleme rejimi kapsam›nda elde edilen ürünlerin, tercihli tarifeden ya-rarlanabilmesi için Türkiye’nin taraf oldu¤u anlaflma hükümlerine göre sözkonu-su ürünlerin bünyesine giren serbest dolafl›mda olmayan eflyan›n vergilerininödenmesinin öngörülmesi halinde, anlaflmaya taraf ülkelere ihrac›nda bu ürünle-rin vergilerinin ödenmesi gerekir. Ödenmesi gereken bu vergiye Telafi Edici Ver-gi ad› verilir.

Bu durumda ithal eflyan›n ithalat vergileri, ihracata iliflkin beyannamenin tes-cili tarihindeki vergi oranlar› ve di¤er vergilendirme unsurlar›na göre hesaplan›r.Yükümlü beyan sahibidir. Dolayl› temsil durumunda hesab›na beyanda bulunulankifli de yükümlü say›l›r.

‹hracat Taahhüdünün Kapat›lmas›

‹zin sahiplerinin, dahilde iflleme izin belgesinde ihrac› taahhüt edilen ifllemgörmüfl ürünleri, izin belgesi süresinde ihraç ve süre sonundan itibaren 3 ay için-de ihracat taahhüdünü belge baz›nda kapatmak için müracaat etmeleri gerekir.Kapatma iflleminin uygun bulunmas› halinde teminatlar iade edilir. Kapatma esna-s›nda, ihracat›n dolafl›m belgesi veya menfle ispat belgesi eflli¤inde yap›lmas› halin-de, ithal eflyaya isabet eden telafi edici verginin ödendi¤inin belgelenmesi istenir.



Bununla birlikte, ithal eflyan›n kusurlu olmas› veya ithal sözleflmesine ayk›r›olmas› sebebiyle imhas› veya mahrecine iadesi ya da ikincil ifllem görmüfl ürünle-rin imhas›, gümrü¤e terk edilmesi, ç›k›fl hükmünde gümrü¤e teslimi veya serbestdolafl›ma girmesi hallerinde bu maddelere isabet eden ihracat›n gerçeklefltirilme-si flart› aranmaks›z›n ihracat taahhüdü kapat›l›r.

GGÜÜMMRRÜÜKK KKOONNTTRROOLLÜÜ AALLTTIINNDDAA ‹‹fifiLLEEMMEE RREEJJ‹‹MM‹‹

Serbest dolafl›ma girmemifl eflyan›n, Türkiye Gümrük Bölgesinde, ithalat ver-gilerine veya ticaret politikas› önlemlerine tabi tutulmaks›z›n, niteli¤ini veya duru-munu de¤ifltiren ifllemlere tabi tutulmalar› ve bu ifllemlerden elde edilen ürünle-rin tabi olduklar› gümrük vergileri üzerinden serbest dolafl›ma girmeleri, gümrükkontrolü alt›nda iflleme rejimi hükümleri uyar›nca yap›l›r. Elde edilen bu tür ürün-ler ifllenmifl ürün olarak adland›r›l›r.

Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine iliflkin izin baflvurusu, ilgili gümrükidaresine yap›l›r. ‹zin, sadece Türkiye Gümrük Bölgesi’nde yerleflik kiflilere afla¤›-daki flartlar›n yerine getirilmifl oldu¤unun tespiti durumunda verilir:

1) ‹fllenmifl ürünler içinde ithal eflyas›n›n tespitinin mümkün oldu¤unun tes-pit edilmesi durumunda

2) Eflyan›n ifllenmesinden sonra, rejime tabi tutuldu¤u s›radaki niteli¤ine ve-ya durumuna dönüfltürülmesinin ekonomik olarak mümkün bulunmad›-¤›n›n tespiti durumunda,

3) Rejimin uygulanmas›n›n, ithal eflyas›n›n tabi oldu¤u menfle ve miktar k›-s›tlamas› kurallar›n›n etkilerini sapt›rmayaca¤›n›n tespiti durumunda

4) Türkiye’deki benzer eflya üreticilerinin temel ekonomik ç›karlar›n› olum-suz etkilemeyen bir iflleme faaliyeti oluflturma veya devam ettirme yönün-deki ekonomik amaçlara uyulmas› durumunda

5) Eflyaya iliflkin vergilerin teminata ba¤lanmas› flart›yla.

Gümrük idareleri, rejime iliflkin hükümlerin do¤ru uygulanmas›n› ve yap›la-cak denetimleri kolaylaflt›rmak amac›yla, rejime tabi tutulan ithal eflyas›n›n mikta-r›n› iflleme faaliyetlerinin izlenmesi ve ödenmesi gerekebilecek gümrük vergileri-nin do¤ru hesaplanmas› için, gereken bütün hususlar› kapsayan stok kay›tlar›n›tutmalar›n› veya tutturmalar›n› izin hak sahibinden ister.

Gümrük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Kay›tlar› olarak adland›r›lan bu kay›tlar, re-jimin do¤ru olarak uygulanmas› için gerekli olan denetimlerin yap›labilmesi bak›-m›ndan, izni veren gümrük idaresi taraf›ndan yap›lacak incelemelere her zamanaç›k tutulur. Gümrük idareleri, baflvuru sahibi taraf›ndan ticari amaçlarla tutulankay›tlar›n, ifllemlerin denetimini mümkün k›lmas› durumunda, bu kay›tlar› Güm-rük Kontrolü Alt›nda ‹flleme Kay›tlar› olarak kabul edebilir.

Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine iliflkin iznin geçerlilik süresi, ekono-mik flartlar, baflvuru sahibinin özel flartlar› ve iflleme faaliyetinin özelli¤i dikkateal›narak, gümrük idaresince her baflvuru için ayr› ve azami iki y›l olarak belirlenir.Beklenmeyen hal ve mücbir sebeplerle bu süre üç aya kadar uzat›labilir.

Gümrük idareleri izni düzenlerken, iflleme faaliyetlerinin gerçeklefltirilmesiiçin yeterli süreyi dikkate alarak, ifllenmifl ürünlerin, gümrükçe onaylanm›fl bir ifl-lem veya kullan›ma tabi tutulmas› için gerekli süreyi tespit eder. Bu süre, gümrükidarelerince kabul edilebilecek makul bir sebep olmas› ve bu durumun belgelen-dirilmesi kayd›yla uzat›labilir.

Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi kapsam›ndaki eflyaya iliflkin verimlilikoran› ve bu oran›n belirlenme yönteminin iflleme faaliyetinin gerçekleflti¤i veyagerçekleflece¤i flartlar göz önünde bulundurularak, mümkün oldu¤u ölçüde üre-tim verilerine dayanmas› gerekir. ‹zin hak sahibinin kay›tlar›nda bu orana nas›lulafl›ld›¤›n›n tespit edilebilmesi ve bu kay›tlar›n her zaman kontrole aç›k olmas›esast›r. Gümrük idareleri, verimlilik oran› veya bu oran› belirleme yöntemi ile ilgi-li kay›tlar› her zaman kontrol edebilir.

Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi kapsam›nda getirilecek eflyan›n rejimegirifline iliflkin beyanname, izin belgesinde belirtilen gümrük idaresine sunu-lur.Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine girifl için verilecek beyanname, yaz›-l› beyan normal usul hükümlerine uygun olarak düzenlenir. Rejime girifl esnas›n-da, eflyaya isabet eden vergiler teminata ba¤lan›r.

Gümrük kontrolü alt›nda iflleme faaliyetine tabi tutulan eflyan›n, bu rejimi so-na erdirecek beyannamesi, izinde belirtilen gümrük idarelerinden birine sunulur.‹zin sahibi, eflyan›n gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimini ibra eden ve bu rejimd›fl›ndaki di¤er rejimler için beyan konusunda öngörülen sürenin sona ermesin-den itibaren 30 gün içerisinde izni veren gümrük idaresine bir ibra senedi verir.

‹zin veren gümrük idaresi, ibra senedinin bilgisayar veri iflleme tekni¤i yoluy-la veya gümrükçe kabul edilebilecek baflka bir flekilde düzenlenmesine ve ayr›caibra senedinde yer alan bilgilerin, eflyay› rejime sokan beyanname üzerinde gös-terilmesine ve bunun ibra senedi olarak kabul edilmesine izin verebilir.

Rejimin ibras›nda, verimlilik oran›n›n tatbiki yoluyla ifllem görmüfl ürünlere isa-bet etti¤i belirlenen ithal eflya miktar› ya da gümrükçe onaylanm›fl bir ifllem veyakullan›ma tabi tutulan de¤iflmemifl ithal eflya miktar› esas al›n›r. De¤iflmemifl eflyave izinde öngörülene nazaran ifllemin ara aflamalar›ndan birinde bulunan ürünleriçin bir gümrük yükümlülü¤ü do¤du¤unda, gümrük vergileri tutar›, ithal eflyan›ngümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine tabi tutuldu¤u beyannamenin tescili s›ra-s›ndaki vergi oran› ve di¤er vergilendirme unsurlar›na istinaden hesaplan›r.

Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimine tabi tutulan ithal eflyas›n›n, tercihlibir tarife uygulamas›ndan yararlanabildi¤i ve ayn› tercihli tarife uygulamas›n›nserbest dolafl›ma giren ayn› nitelikteki ifllenmifl ürünlere de uygulanabildi¤i haller-



de, ifllenmifl ürünlerin tabi oldu¤u gümrük vergileri, söz konusu tercihli tarife çer-çevesinde belirlenmifl vergi oran›na göre hesaplan›r.

Tercihli tarife uygulamas›n›n tarife kotalar› veya tarife tavanlar›na tabi olma-s› halinde, ifllenmifl ürünler için tercihli tarifeye göre belirlenen vergi oran›n›n uy-gulanmas›, sözkonusu tercihli tarifenin serbest dolafl›ma girifl beyannamesinintescili s›ras›nda ithal eflyas›na uygulanabilmesi kofluluna ba¤l›d›r. Serbest dolafl›-ma giren ifllenmifl ürünlerin imalat›nda fiilen kullan›lan ithal eflyas› miktar›, beyan-namenin tescili s›ras›nda yürürlükte olan tarife kotalar› ve tarife tavanlar› hesab›-na kat›l›r. Bu durumda, ifllenmifl ürünlerle ayn› olan ürünler için aç›lm›fl tarife ko-talar› veya tavanlar›n›n hesab›na herhangi bir ilave yap›lmaz.

GGEEÇÇ‹‹CC‹‹ ‹‹TTHHAALLAATT RREEJJ‹‹MM‹‹

TTaann››mm vvee ‹‹zziinn EEssaassllaarr››

Geçici ithalat rejimi serbest dolafl›ma girmemifl eflyan›n ithalat vergilerindentamamen ya da k›smen muaf olarak ve ticaret politikas› önlemlerine tabi tutul-maks›z›n Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullan›lmas› ve bu kullan›m s›ras›ndakiola¤an y›pranma d›fl›nda herhangi bir de¤iflikli¤e u¤ramaks›z›n yeniden ihrac›naolanak sa¤layan hükümlerin uyguland›¤› rejimdir.

Geçici ithalat rejimi, tam muafiyet suretiyle geçici ithalat ve k›smi muafiyetsuretiyle geçici ithalat olmak üzere iki farkl› flekilde ifllem görür.

Tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutularak Türkiye’ye geçi-ci olarak getirilen eflya için giriflte teminat al›n›r ve eflya tekrar yurtd›fl› edilerek re-jim tamamland›¤›nda teminat çözülür. K›smi muafiyet suretiyle geçici ithalat reji-mine tabi tutularak Türkiye’ye geçici olarak getirilen eflya için ise giriflte yine te-minat al›n›r ve eflya yurtd›fl› edilirken teminat çözülür ancak k›smi muafiyet kap-sam› eflya için rejimden yararlanan eflyan›n gümrük vergisinin yüzde üçü oran›n-da ayl›k bazda faiz ödenerek rejimin tamamlanmas›na ve eflyan›n yurtd›fl› edilme-sine izin verilir.

K›smi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eflyadan her ayiçin al›nacak ithalat vergileri, geçici ithalat rejimine iliflkin beyannamenin tescil ta-rihinde, söz konusu eflyan›n serbest dolafl›ma girmifl olmas› halinde al›nacak ver-giler tutar›n›n %3’ü olarak tespit edilir. Söz konusu vergiler eflyan›n bu rejimdenyararland›¤› her ay için al›n›r ve bir aydan daha az süreler tam ay olarak de¤er-lendirilir.

Geçici ithalat rejimi ile ilgili olarak oldukça önemli bir hukuki metin olan7/1/2000 tarih ve 2000/69 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›’nca belirlenen haller veözel flartlar› tafl›yan eflya için gümrük vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçiciithalat rejimi uygulan›r.

Mülkiyeti Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›nda yerleflik bir kifliye ait olan ve7/1/2000 tarih ve 2000/69 say›l› Bakanlar Kurulu Karar› hükümlerine tabi olma-

yan veya söz konusu hükümlere tabi olmakla birlikte, tam muafiyet suretiyle ge-çici ithalat iznine iliflkin hükümlerde öngörülen koflullar› tafl›mayan eflya için k›smimuafiyet uygulanmas› suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanmas› mümkündür.

Geçici ithalat izni eflyay› kullanan veya kulland›ran kiflinin talebi üzerine yet-kili gümrük idarelerince verilir. ‹thal eflyas› ile ilgili ayniyet tespitinin mümkün ol-mad›¤› hallerde, geçici ithalat rejiminin kullan›lmas›na izin verilmez. Rejimin kötü-ye kullan›lmayaca¤› kanaati oluflursa, bu durumdaki eflya için geçici ithalat reji-minden yararland›r›lmas›na iliflkin izin talep baflvurular›n›n afla¤›da belirtilen bel-gelerle birlikte Gümrük Müsteflarl›¤› Gümrükler Genel Müdürlü¤ü’ne yap›lmas›gerekir:

1) Geçici ‹thalat Rejimi ‹zin Talep Formu

2) Proforma fatura asl› ve iki nüsha tercümesi

3) Eflyan›n teknik özelliklerini gösterir katalog ve/veya teknik dokümanlar

4) fiirketin kurulufl ünvan›n› ve amac›n› gösterir Ticaret Sicil Gazetesi’nin as-l› veya fotokopisi

5) ‹mza Sirküleri

6) Eflyan›n gönderilifl amac› ile süresini, bedelli veya bedelsiz olup olmad›¤›ile sair hususlar› kapsayan gönderici firma ile al›c› firma aras›nda imzalan-m›fl bir anlaflma varsa anlaflma asl› ve tercümesi veya gönderici firman›nyaz›s›n›n asl› ve tercümesi

Geçici ithalat rejimi için iznin geçerlilik süresi, belirtilen süreler dikkate al›na-rak gümrük idarelerince belirlenir.

Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eflyan›n rejim kapsam›nda ülkede kalmasüresi, özel mevzuatlar ile ayr›ca tayin edilmemifl olma flart›yla, azami 24 ay ola-rak belirlenir.

TTeemmiinnaatt ‹‹flfllleemmlleerrii

Gümrük Kanunu hükümlerine göre geçici ithalat rejiminden yararland›r›lacakeflya için gümrük idareleri taraf›ndan teminat al›n›r.

Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eflyan›n ambalajlar›n›n ait olduklar› eflya-n›n faturas›nda ayr› gösterilmesi ve ayn› zamanda ba¤›ms›z bir ticari eflya niteli-¤inde olmas› halinde, bunlar›n vergileri de teminata ba¤lan›r.

Geçici ithalat rejimi kapsam›nda ithal edilecek eflyan›n birden fazla kalemdenoluflmas› ve her kalemin vergi oran›n›n farkl› olmas› durumunda, beyan sahibinintalebi üzerine, eflyan›n vergileri bu oranlar›n en yüksek olan› üzerinden hesapla-narak teminata ba¤lan›r.

Geçici ithalat rejimi kapsam›nda ithal edilen eflyan›n izin hak sahibi veya tem-silcisi taraf›ndan ihrac›ndan sonra teminat›n çözülmesi için girifl ifllemini yapangümrük idaresine dilekçe ile baflvurulur. Bu istek üzerine, geçici ithalat ve ihracat



beyannameleri incelenerek, giren eflyan›n flartlar›na uygun olarak ihraç edildi¤i-nin anlafl›lmas› halinde buna iliflkin teminat çözülür.

AAmmbbaallaajj MMaaddddeelleerriinnee ÖÖzzeell HHüükküümmlleerr

Gümrük mevzuat›m›zda, ihraç eflyas›n›n ambalaj malzemesi olarak kullan›l-mak üzere yurtd›fl›ndan getirilecek gerek aynen ambalaj olarak veya ambalaj ima-linde kullan›lmak üzere, gerek bedelsiz ve gerekse bedelli olarak getirilip geçici it-halat rejiminden yararlanacak ambalaj maddeleri ile bunlar›n hangi eflyan›n ç›k›-fl›nda kullan›laca¤› hükme ba¤lanm›flt›r.

Geçici ithalat rejimi kapsam›nda ithali yap›lan ambalaj maddelerini, yerliürünlerin veya serbest dolafl›mdaki eflyan›n ambalaj› olarak flartlar›na uygun flekil-de yeniden ihraç edecek kifliler, yetkili gümrü¤e eflyan›n ihrac›na iliflkin gümrükbeyannamesine flerh ederek beyan etmekle yükümlüdür.

Bu beyannamelerde yeniden ihracat eflyas›na iliflkin hususlardan baflka, am-balaj maddesinin ithalat›n›n yap›ld›¤› gümrü¤ün ad› ve geçici girifl beyannamesi-nin tarih ve numaras› da gösterilir.

Bir ihracat beyannamesiyle ihraç edilecek eflyan›n kab›n› teflkil eden ambalajmaddeleri, çeflitli geçici girifl beyannameleriyle ithal edilmifl ise, yeniden ihraç edi-lecek ambalaj maddesine ait geçici beyannamelerinin numara ve tarihleri ve güm-rükleri ile her beyannameden mahsubu istenilen ambalaj miktar›, ihracatç› tara-f›ndan ayr›nt›l› olarak ihracat beyannamesinde gösterilir veya bir liste olarak be-yannameye eklenir.

‹hracata iliflkin gümrük beyannamesiyle beyan edilen eflyan›n belge kontro-lü veya fiziki muayenesi, ihracat rejimindeki esaslara göre yap›lmakla beraber,bunlar›n kab›n› teflkil eden ambalaj maddelerinin muayenelerinde ve ayniyetleri-nin tespitinde ayr›ca afla¤›daki hususlar da gümrük idareleri taraf›ndan göz önün-de bulundurulur:

1) Yeniden ihracatta ayniyet esas oldu¤undan, ihraç edilen ambalaj madde-lerinin cins, nevi ve miktar yönünden evvelce ithal edilenlerin ayn› olmas›gerekir.

2) Ayniyetin tespitinde, kullan›lma, hava etkisi ile veya buna benzer bir ne-denle meydana gelecek gerek renklerde, gerekse a¤›rl›k, eksiklik ve faz-lal›klarda ve boy ve enlerinde görülen ayk›r›l›klar dikkate al›n›r.

3) Birkaç çuval birlefltirilerek bir ambalajda kullan›labilir.

‹thal vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimi kapsam›nda it-hal edilen ambalaj maddeleri dolu olarak ç›kar›lmak zorundad›r. Ancak, k›smi mu-afiyet suretiyle ithal edilen ambalaj maddeleri, k›smen veya tamamen bofl olarakihraç edilebilir.

HHAARR‹‹ÇÇTTEE ‹‹fifiLLEEMMEE RREEJJ‹‹MM‹‹

RReejjiimmiinn TTaann››mm››

Hariçte iflleme rejimi, serbest dolafl›mdaki eflyan›n hariçte iflleme faaliyetleri-ne tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ihrac› ve bu fa-aliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithalat vergilerinden tam veya k›smi mu-afiyet suretiyle yeniden serbest dolafl›ma girifline iliflkin hükümlerin uyguland›¤›rejimdir.

Basit bir söyleyiflle, eflyan›n geçici ihracat› fleklinde de yorumlanabilecek ola-cak hariçte iflleme rejiminin, gümrük mevzuat›m›zda iki ayr› ifllem için kullan›lan birterim oldu¤u dikkatleri çeker. Bunlardan birincisi, Türkiye’deki hammaddelerin ya-banc› bir ülkede üretilmek üzere geçici olarak yurtd›fl› edilifli; di¤eri ise tamir ama-c›yla yurtd›fl›na makine-teçhizat ç›kar›lmas› fleklinde karfl›m›za ç›kan ifllemlerdir.

RReejjiimm ‹‹ççiinn ‹‹zziinn EEssaassllaarr››

Hariçte iflleme rejimi, afla¤›daki durumda olan eflya için uygulanmaz:

1) ‹hrac›, ödenmifl ithalat vergilerinin geri verilmesine veya teminata ba¤lan-m›fl ithalat vergilerinin kald›r›lmas›na yol açan eflya için uygulanmaz.

2) ‹hrac›ndan önce, nihai kullan›mlar› nedeniyle tam muafiyet suretiyle ser-best dolafl›ma giren ve bu muafiyetin tan›nmas› için gerekli koflullar› tafl›-maya devam eden eflya için uygulanmaz.

3) ‹hrac›, ihracat vergi iadesini gerektiren veya ihrac› nedeniyle tar›m politi-kas› çerçevesinde vergi iadesi d›fl›nda bir mali avantaj sa¤lanan eflya içinuygulanmaz.

Hariçte iflleme izni, talep üzerine, iflleme faaliyetlerini yapt›racak kifliye veri-lebilir. Ancak, rejimin uygulanmas›n›n, ithal edilen ifllem görmüfl ürünlerin ayn›s›-n› veya benzerini üreten Türkiye’deki üreticilerin temel ekonomik ç›karlar›n› olum-suz etkilemeksizin ihraç eflyas›n›n sat›fl›n› teflvik etmesi ve iflleme faaliyetinin Türkmenfleli eflya ile Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›nda elde edilen eflyan›n birlefltirilme-siyle oluflan ifllem görmüfl ürün olarak ithal edilmesi halinde, hariçte iflleme izni,iflleme faaliyetini yapt›racak kifli d›fl›nda baflka bir kifliye de verilebilir.

Hariçte iflleme izni, Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleflik kiflilere, ifllem gör-müfl ürünlerin geçici ihracat eflyas›n›n ifllenmesi sonucu elde edilebilir oldu¤u vetalep edilen iznin Türkiye’deki üreticilerin temel ekonomik ç›karlar›na ciddi bir za-rar verecek durumda olmad›¤› hallerde verilir.

Gümrük idareleri, geçici ihracata konu eflyay›, özel iflaret, seri numaralar›,mühür ve etiketleri, numune ve teknik dokumanlar›, analiz belgeleri, faturas› gi-bi özellik ve belgeleri üzerinden inceleyerek, uygun görmesi halinde bunlar›n ge-çici ihrac›na izin verir. Tamir amac›yla geçici ihraç edilmek istenilen eflyan›n, tamiredilebilir durumda oldu¤unun gümrük idarelerince tespiti gerekir.



Hariçte iflleme, kelimenin gerçek manas›nda bir üretim niteli¤ini tafl›yorsa,bu konuda Bakanlar Kurulu’nun yay›nlad›¤› ayr› bir karar oldu¤unu ve bu kararhükümleri çerçevesinde hareket ederek D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›’ndan izin al›nma-s› gerekti¤i de vurgulanmal›d›r.

Hariçte iflleme rejimi kullan›m izninin geçerlik süresi, baflvuru sahibinin tale-bi ve iflleme faaliyetlerinin gerçeklefltirilebilece¤i süre dikkate al›narak, belgesin-de gösterilir.

‹fllem görmüfl ürünlerin Türkiye Gümrük Bölgesine yeniden ithal edilmesi içingereken süre ise iflleme faaliyetlerinin gerektirdi¤i süre ile nakliye süresi dikkateal›narak belirlenir. Bu sürenin bafllang›c›, hariçte iflleme rejimine iliflkin beyanna-menin tescil tarihidir.

‹fllem görmüfl ürünlerin süresi içerisinde serbest dolafl›ma sokulmas›, antre-poya konulmas› veya dahilde iflleme ya da transit rejimine tabi tutulmas› gerekir.Bu rejimlere iliflkin beyannamenin tescili eflyan›n geri getirme süresini sona erdi-rir. Bu süre, kabul edilebilir makul bir gerekçe olmas› ve durumun belgelenmesihalinde uzat›labilir.

HHaarriiççttee ‹‹flfllleemmee RReejjiimmiinnddee VVeerrggiilleennddiirrmmee EEssaassllaarr››

Hariçte iflleme rejiminde gümrük vergileri, ifllem görmüfl ürünlere ait gümrükvergileri tutar›ndan, geçici ihracat eflyas›na en son iflleme faaliyetine tabi tutuldu-¤u ülkeden, ayn› tarihte ithal edildi¤inde uygulanacak olan gümrük vergileri tu-tar›n›n düflülmesi suretiyle hesaplan›r.

Düflümü yap›lacak tutar›n hesaplanmas›nda afla¤›daki hususlar dikkate al›n›r:

1) Geçici ihracat eflyas›na ait hariçte iflleme rejimi beyannamesinin tescil ta-rihindeki miktar ve niteli¤i esas al›n›r

2) ‹fllem görmüfl ürünlerin serbest dolafl›ma girifl beyannamesinin tescil tari-hindeki vergi oran› ve di¤er vergilendirme unsurlar› esas al›n›r.

Vergilendirmede esas al›nacak bu unsurlarda özellikle flu hususa da ayr›cadikkat edilir: Türkiye’deki üreticilerin temel ekonomik ç›karlar›n›n korunmas› ama-c›yla yürürlü¤e konulan d›fl ticaret politikas› önlemleri kapsam›ndaki ek mali yük-lerin düflümü yap›lamaz.

‹fllem görmüfl ürünlerin gümrük k›ymetinin belirlenmesinde, ürünün bünye-sine kat›lan malzeme, aksam, parça ve benzerleri de dikkate al›n›r. K›ymetin buflekilde belirlenememesi durumunda, ifllem görmüfl ürünlerin k›ymeti ile belirle-nen iflleme masraflar› aras›ndaki fark, geçici ihracat eflyas›n›n k›ymetini oluflturur.

‹fllem görmüfl ürünlerin bünyesine kat›lan malzeme, aksam ve parçalara aitiflleme faaliyetlerinin yap›ld›¤› yere kadar ki yükleme, nakliye ve sigorta giderleri,iflleme masraflar›na dahil edilmez. ‹flleme bedeli, ifllem görmüfl ürünler için iflle-me faaliyetinin yap›ld›¤› yerden Türkiye Gümrük Bölgesine girece¤i yere kadar ya-p›lan yükleme, nakliye ve sigorta giderlerini kapsar.

Hariçte iflleme rejimi kapsam›nda tamir amac›yla geçici olarak ihraç edilen efl-yan›n tamirinin bedel karfl›l›¤›nda yap›lmas› halinde, tamir bedeli, geçici ihracateflyas›n›n tamiri nedeniyle izin hak sahibi taraf›ndan tamirat› yapan kifliye yap›lanveya yap›lmas› gereken toplam ödemeyi, yahut izin hak sahibinin tamiri yapan ki-flinin öne sürdü¤ü flartlar› yerine getirmesi için ödemesi gereken bedeli içerir.

Eflyan›n tamir amac›yla geçici ihraç edildi¤i ve tamirat›n bedel karfl›l›¤›nda ya-p›ld›¤› hallerde, ithalat vergileri, gümrük k›ymeti olarak tamir masraflar›na eflit birtutar dikkate al›narak, ifllem görmüfl ürünlerin serbest dolafl›ma girifl beyanname-sinin tescil edildi¤i tarihte, bu ürünlere uygulanacak vergi oran› ve di¤er vergilen-dirme unsurlar›na istinaden belirlenir. Ancak, izin hak sahibinin tamir masraflar›d›fl›nda baflka bir ödeme yapmam›fl olmas› ve bu ödemenin izin hak sahibi ile fa-aliyeti yapan kifli aras›ndaki iliflkiden etkilenmemesi gerekir.

Tamir amac›yla geçici olarak ihraç edilen eflya, tamirat›n garanti nedeniylesözleflmeye ba¤l› olarak veya kanuni bir yükümlülü¤e dayan›larak ya da bir ima-lat hatas› nedeniyle, bedelsiz yap›ld›¤›n›n kan›tlanmas› halinde, serbest dolafl›maithalat vergilerinden tam muaf olarak girer.

‹‹HHRRAACCAATT RREEJJ‹‹MM‹‹

‹hracat rejimi, serbest dolafl›mda bulunan eflyan›n ihraç amac›yla TürkiyeGümrük Bölgesi d›fl›na ç›k›fl›na iliflkin hükümlerin uyguland›¤› rejimdir.

Uluslararas› ve ikili anlaflmalar, kanun, tüzük ve kararnamelerle konulmufl ya-saklama ve k›s›tlama hükümleri sakl› kalmak üzere, her türlü eflyan›n Türkiye’denihrac› serbesttir. Ayr›ca, gümrük idareleri, Gümrük Kanunu’nun kendilerine verdi-¤i yetkiye dayanarak, Bakanlar Kurulu taraf›ndan, kamu ahlak›, kamu düzeni, ka-mu güvenli¤i, insan, hayvan ve bitki sa¤l›k ve hayatlar›n›n korunmas›, sanatsal,tarihi veya arkeolojik de¤eri olan ulusal hazinelerin korunmas›, fikri ve s›na-i mülkiyet haklar›n›n korunmas› gerekçeleri ile, ihracata getirilen yasaklama ve k›-s›tlamalar› takiple görevlidirler.

‹hrac› ön izne ya da standardizasyon kontrolüne tabi olan eflya ile özel kanun-lar gere¤ince ihracat›nda özel belgeler aran›lan eflyan›n gümrük ifllemleri yap›l›r-ken ilgili mevzuat ile belirlenmifl olan usul ve esaslar çerçevesinde ifllem yap›l›r.

Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilecek eflyan›n ilgili gümrük idarelerinegümrük beyannamesi ile beyan edilmesi zorunludur. Sistem üzerinde tescil edil-mifl beyanname kapsam› eflyan›n baflka bir beyanname tescil edilerek ihraç edil-di¤inin 30 gün içerisinde anlafl›lmas› halinde ifllem görmeyen beyannameler,Gümrük Kanunu hükümleri çerçevesinde usulsüzlük cezas› ile cezaland›r›larak ip-tal edilir.

‹hraç eflyas›, buna iliflkin gümrük beyannamesinin tescili s›ras›nda bulundu-¤u durum ve niteli¤ini gümrük denetiminden ç›kt›¤› s›rada da aynen muhafazaetmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi kofluluyla fiilen ihraçedilmifl say›l›r. Bu durumda, ihraç eflyas› üzerindeki gümrük denetimi sona erer.



‹hracat veya yeniden ihracat amac›yla geçici depolama yerlerine getirilen efl-ya, buralarda bir ay kalabilir. Sözü edilen eflya ile ilgili olarak beyanname tesciledilip edilmedi¤ine bak›lmaks›z›n bu süre içinde ek süre talebinde bulunulmas›halinde, gümrük idare amiri taraf›ndan en çok üç aya kadar ek süre verilebilir.

Bir ayl›k süre ve verilen ek süre içinde gümrük ifllemleri bitirilerek yerindenkald›r›lmayan eflya için gümrük yükümlüsüne tebligat yap›larak, tebli¤ tarihindenitibaren 30 gün içinde eflyan›n geçici depolama yerinden ç›kar›lmas›; aksi takdir-de, bu eflyan›n gümrü¤e terk edilmifl say›laca¤› bildirilir. Bu süre içinde de yerin-den ç›kar›lmamas› halinde eflya gümrü¤e terk edilmifl say›l›r ve tasfiye hükümleri-ne göre ifllem yap›l›r. Bu eflyaya iliflkin olarak tescil edilmifl beyanname varsa ip-tal edilir.

Geçici depolama yerlerine konulmaks›z›n ihraç edilecek eflyan›n beyannamekapatma süresi iki ayd›r. Bu süre makul sebeplerle en çok iki ay uzat›labilir. Bu sü-reler içinde ifllemleri tamamlanmayan beyannameler iptal edilir.

‹hracata konu olan eflyan›n beyan›na göre yüzde 10’u aflan oranda cins, tür,miktar veya k›ymet aç›s›ndan farkl› ç›km›fl olmas› durumunda Gümrük Kanunugere¤ince usulsüzlük cezas› iki kat› kadar uygulan›r. Ancak usulsüzlük olay›ndançok daha önemli olarak bu durumun Kaçakç›l›kla Mücadele Kanunu hükümlerinetabi oldu¤unu, yani ihracata konu olan eflyan›n beyana göre yüzde 10’u aflanoranda farkl› ç›kmas› durumunun bir kaçakç›l›k fiili oldu¤unu özellikle hat›rlatmakisteriz.

GGÜÜMMRRÜÜKK VVEERRGG‹‹ VVEE CCEEZZAALLAARRII

GGÜÜMMRRÜÜKK YYÜÜKKÜÜMMLLÜÜLLÜÜ⁄⁄ÜÜ KKAAVVRRAAMMII

Bir kiflinin yürürlükteki gümrük mevzuat› uyar›nca ithalat ya da ihracat vergi-si ödeme yükümlülü¤üne gümrük yükümlülü¤ü ad› verilir. ‹thalatta gümrük yü-kümlülü¤ü, ithalat vergilerine tabi eflyan›n serbest dolafl›ma girmesi halinde do-¤ar. Gümrük yükümlülü¤ünün bafllamas› ise gümrük beyannamesinin tescil tari-hiyle birlikte gerçekleflir.

‹thalatta gümrük yükümlülü¤ünde yükümlü beyan sahibidir. Ancak dolayl›temsil durumunda hesab›na gümrük beyan›nda bulunulan kifli de mevzuat gere-¤ince yükümlü kabul edilir. ‹thalat vergilerine tabi eflyan›n Gümrük Kanunu’na ay-k›r› flekilde Türkiye Gümrük Bölgesine girmesi ya da bir serbest bölgede bulunanithalat vergilerine tabi eflyan›n, kanuna ayk›r› olarak gümrük bölgesinin baflka biryerine gitmesi hallerinde de gümrük yükümlülü¤ü do¤mufl kabul edilir.

Gümrük yükümlülü¤ü, afla¤›daki durumlarda sona erer:

1) Vergilerin ödenmesi halinde,

2) Vergilerin kald›r›lmas›na karar verilmesi halinde,

3) Gümrük beyannamesinin iptal edilmesi halinde,

4) Eflyan›n bir gümrük rejimi kapsam›nda tesliminden önce zapt ve müsade-re edilmesi veya imha edilmesi; serbest dolafl›mda olmayan eflyan›n hazi-neye hiçbir masraf getirmeyecek flekilde, gümrük idaresinin gözetimindeimhas› veya gümrü¤e terk edilmesi; do¤al özellikleri veya beklenmeyenhaller yahut mücbir sebep nedeniyle telef veya kayb› halinde,

5) ‹thalat vergilerine tabi olup, Gümrük Kanunu’na ayk›r› flekilde TürkiyeGümrük Bölgesine giren ya da bir serbest bölgeden bu kanuna ayk›r› ola-rak gümrük bölgesinin baflka bir yerine ç›kar›lan eflyan›n müsadere edil-mesi halinde.

GGÜÜMMRRÜÜKK VVEERRGG‹‹LLEERR‹‹NN‹‹NN TTAAHHAAKKKKUUKK,, TTEEBBLL‹‹⁄⁄ VVEE ÖÖDDEENNMMEESS‹‹

Vergi tahakkuklar›, eflyan›n a¤›rl›k, cins, nevi, menflei ve k›ymeti gibi vergilen-dirme unsurlar› dikkate al›narak, eflyan›n muayene edilmesi halinde muayene so-nuçlar›, muayene edilmemesi halinde ise beyannamede yer alan bilgiler üzerin-den yap›l›r.



Tahakkuk ettirilen gümrük vergileri beyanname veya beyanname yerine ge-çen belge üzerinden yükümlüye tebli¤ edilir. Yükümlü taraf›ndan gümrük beyan-namesinde gösterilen vergi tutar› ile gümrük idaresince hesaplanan vergi tutar›-n›n eflit olmas› halinde, gümrük idarelerinin eflyay› teslim etmesi, gümrük vergile-rinin yükümlüye tebli¤i yerine geçer.

Gümrük ifllemleri tamamlanan eflya için daha sonradan yap›lan denetleme-ler sonucunda hiç al›nmad›¤› veya noksan al›nd›¤› belirlenen gümrük vergilerineiliflkin tebligat, gümrük yükümlülü¤ünün do¤du¤u tarihten itibaren üç y›l içindegeriye dönük olarak yap›labilir.

Eflyan›n tesliminden sonra yap›lan kontrol ve denetlemeler sonucunda hiçal›nmad›¤› veya noksan al›nd›¤› belirlenen gümrük vergileri ile ifllemleri daha son-ra yap›lmak üzere teslim edilen eflyaya iliflkin gümrük vergilerinin, yükümlüye teb-li¤ edildi¤i tarihten itibaren on gün içinde ödenmesi zorunludur. Bununla birlik-te, bu sürelerin bitti¤i tarihten itibaren ilgilinin yaz›l› talepte bulunmas› ve tebli¤edilen vergiler için teminat al›nmas› kofluluyla bu süre 30 gün daha uzat›labilir.Ancak uzat›lan süre için gecikme zamm› oran›nda faiz al›n›r. Faiz hesaplanmas›n-da 6183 say›l› Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun hükümlerinde-ki esaslar geçerlidir.

Gümrük vergisinin tahakkukunun kesinleflmesi, verginin idare aç›s›ndan tah-sil edilebilir, yükümlü aç›s›ndan ise ödenmesi gereken aflamaya gelmesini ifadeeder. Hiç al›nmad›¤› ya da noksan al›nd›¤› gerekçesiyle idarece hesaplanan ve yü-kümlüye tebli¤ edilen vergiler afla¤›daki durumlarda kesinleflmifl kabul edilir veödenmeleri gerekir:

1) Tebli¤ tarihinden itibaren 15 gün içinde ifllemi yapan gümrük müdürlü-¤üne düzeltme talebinde, 7 gün içinde ifllemi yapan gümrük müdürlü¤ü-nün ba¤l› bulundu¤u gümrükler baflmüdürlü¤üne itirazda bulunulmad›¤›takdirde vergiler kesinleflir.

2) Düzeltme talebi üzerine gümrük müdürlü¤ü taraf›ndan verilen red karar-lar›na karfl› 7 gün içinde gümrükler baflmüdürlü¤üne itirazda bulunulma-d›¤› takdirde vergiler kesinleflir.

3) ‹tiraz üzerine gümrükler baflmüdürlü¤ün taraf›ndan verilen red kararlar›-na karfl› süresi içinde vergi mahkemesinde dava aç›lmad›¤› takdirde ver-giler kesinleflir.

4) Vergi mahkemesinde dava aç›lan durumlarda mahkemece idare lehinekarar verildi¤i takdirde vergiler kesinleflir.

Yukar›da belirlenen esaslar çerçevesinde gümrük vergilerinin tahakkuku vetebli¤inden sonra gümrük yükümlüsü, vergileri yine mevzuatta belirlenen esasla-ra uygun olarak ödemek zorundad›r.

Gümrük vergileri, Türk Liras› olarak ödenir. Gümrük Müsteflarl›¤› taraf›ndanyetki verilen bankalar arac›l›¤›yla da ödeme yapmak mümkündür.

Süresi içinde ödenmeyen gümrük vergileri, gerek vergiye yans›yacak faiz vegerekse ödememeden kaynaklanan gümrük cezalar› ile birlikte tahsil edilmeküzere gümrük idareleri taraf›ndan takibata al›n›r.

GGÜÜMMRRÜÜKK VVEERRGG‹‹LLEERR‹‹NNDDEENN MMUUAAFF‹‹YYEETT VVEE ‹‹SSTT‹‹SSNNAA HHAALLLLEERR‹‹

Serbest dolafl›ma sokulacak eflyalardan afla¤›da s›ralananlar gümrük vergisin-den muaf tutulur ve ithalat ifllemleri vergisiz gerçeklefltirilir:

1) Cumhurbaflkan›n›n zat ve ikametgah› için gelen eflya

2) Mütekabiliyet esas›na göre ithal edilen diplomatik eflya

3) Milli Savunma Bakanl›¤›, Jandarma Genel Komutanl›¤› ve Sahil GüvenlikKomutanl›¤› ihtiyaçlar› için gümrük beyannamesi bu kurulufllar ad›na dü-zenlenmifl olmak kayd›yla, yurtd›fl›ndan tedarik olunan her türlü harp si-lah, araç, gereç, teçhizat, makine, cihaz ve sistemleri ile bunlar›n yap›m,bak›m ve onar›mlar›nda kullan›lacak yedek parçalar, akaryak›t ve ya¤lar,hammadde, malzeme ve harp ganimetleri; Milli Savunma Bakanl›¤›, Jan-darma Genel Komutanl›¤› ve Sahil Güvenlik Komutanl›¤› ihtiyac› için be-delsiz olarak d›fl kaynaklardan al›nan her türlü yard›m malzemesi; Emni-yet Genel Müdürlü¤ü ile Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlü¤ü taraf›n-dan emniyet ve gümrük muhafaza hizmetleri ihtiyac› için d›fl ülkelerdensat›n al›nacak ve ithal olunacak araç, gereç ve silahlar ile bunlar›n tefer-ruat›,

4) De¤eri 100 EURO’yu geçmeyen eflya,

5) Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen kullan›lm›fl flahsi eflyadan afla¤›da s›-ralanan eflya:

a. Kanuni ikametgahlar›n› Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek ki-flilere ait al›nd›¤› tarihte üç yafl›ndan büyük olmayan kullan›lm›fl motor-lu veya motorsuz özel kara nakil vas›talar›,

b. Kanuni ikametgahlar›n› Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden gerçek ki-flilere ait her türlü kullan›lm›fl ev eflyas›,

c. ‹kametgah› Türkiye’de olan bir Türk ile evlenerek veya evlenmek üze-re Türkiye’ye gelen kiflilere ait çeyiz eflyas›,

d. Miras yoluyla intikal eden kiflisel eflya,

e. Türkiye’ye ö¤renim görmek amac›yla gelen ö¤rencilere iliflkin e¤itimleilgili malzemeler ve e¤itimle ilgili di¤er ev eflyas›,

f. Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ç›kan gerçek kiflilerin gerigetirdi¤i kullan›lm›fl ev eflyas›.



6) Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen di¤er eflyalardan afla¤›da s›rala-nan eflyalar:

a. De¤eri 300 EURO’yu geçmemek üzere gerçek bir kifliden di¤erine pos-ta veya h›zl› kargo tafl›mac›l›¤› yoluyla ve Ramazan (fieker) ve Kurbanbayramlar› ile noel ve y›lbafl› münasebetiyle bu tarihlerden bir ay önceila bir ay sonra gönderilen veya Türkiye Gümrük Bölgesine giren eflyaveya yolcular taraf›ndan ithal edilen hediyelik eflya,

b. fieref niflanlar› veya ödülleri,

c. Uluslararas› iliflkiler çerçevesinde al›nan hediyeler,

7) Kamu kurum ve kurulufllar› ile kamu yarar›na çal›flan dernekler ve Bakan-lar Kurulunca vergi muafiyeti tan›nan vak›flar taraf›ndan ticari gaye gü-dülmemek ve kurulufl amaçlar› do¤rultusunda kullan›lmak üzere ithal edi-len eflyadan afla¤›da s›ralanan eflyalar:

a. E¤itim, bilim ve kültürel amaçl› eflya ile bilimsel alet ve cihazlar,

b. T›bbi teflhis, tedavi ve araflt›rma yap›lmas›na mahsus alet ve cihazlar,

c. Bilimsel araflt›rma amac›na yönelik hayvanlar ile biyolojik veya kimya-sal maddeler,

d. ‹nsan kaynakl› tedavi edici maddeler ile kan gruplama ve doku tipi ay›r-ma belirteçleri,

e. ‹laç özelli¤i olan ürünlerin kalite kontrolü amac›na yönelik maddeler,

8) Bir ticari faaliyetin yürütülmesi ile ba¤lant›l› ithalat kapsam›nda afla¤›das›ralanan eflyalar:

a. ‹flyeri nakli suretiyle ithal edilen sermaye mallar› ve di¤er malzemeler

b. Türkiye Gümrük Bölgesinde faaliyette bulunan çiftçilerin, komflu ülke-deki mülklerinden elde ettikleri ürünler

c. Komflu ülkelerdeki çiftçiler taraf›ndan Türkiye Gümrük Bölgesindekimülklerinde kullan›lmak üzere getirilen, toprak ve ekinlerin ifllenmesiamac›na yönelik tohum, gübre ve di¤er ürünler

d. Ticari mahiyet arz etmeyen numunelerden afla¤›da s›ralananlar:

i. Önemli de¤eri olmayan numunelik eflya ve modeller,

ii. Bas›l› reklamc›l›k dokümanlar› ve reklamc›l›k amac›na yönelik malze-meler,

iii. Bir ticari fuarda veya benzeri bir faaliyette kullan›lan veya tüketilenürünler

e. ‹nceleme, analiz veya test amaçl› olarak ithal edilen eflya.

9) Ulaflt›rmac›l›kta kullan›lan eflyalardan afla¤›da s›ralanan eflyalar:

a. Tafl›ma s›ras›nda eflyan›n istifi ve korunmas› için yard›mc› maddeler

b. Canl› hayvanlar›n nakli s›ras›nda kullan›lan kuru ot, yem ve yiyecekmaddeleri ile ilaçlar›,

c. Ulafl›m araçlar› ile özel konteynerlerde mevcut bulunan akaryak›t vemadeni ya¤lar

d. Deniz ve hava ulafl›m araçlar›na ait donat›m ve iflletme malzemesi

10) Bilgi materyali ithalat›nda afla¤›da s›ralanan eflyalar:

a. Yay›n haklar› veya endüstriyel ve ticari patent haklar›n› koruyan örgüt-lere gönderilen eflya

b. Turistik reklamc›l›k malzemeleri

c. Ticari de¤eri olmayan çeflitli belge ve eflya

11) Cenaze ve cenaze ile ilgili eflyan›n ithalinde afla¤›da s›ralan eflyalar:

a. Savafl kurbanlar› an›tlar› ile mezarl›klar›n yap›m›, bak›m› ve süslenmesiamac›na yönelik eflya

b. Tabutlar, cenaze kül kaplar› ve süsleme niteli¤i olan cenaze levaz›mat›

12) Di¤er eflyalar aras›nda afla¤›da s›ralanan eflyalar:

a. Malul ve sakatlar›n kullan›m›na mahsus eflya

b. Do¤al afetlerden zarar görenlere gönderilen eflya

c. Türkiye’de düzenlenen uluslararas› spor müsabakalar›nda kullan›lmaküzere getirilen eczac›l›k ürünleri.

Yukar›da s›ralanan muafiyetlere ilave olarak, gümrük mevzuat›m›z diploma-tik muafiyetler kapsam›nda da gümrük vergisinden muaf olarak baz› eflyalar›n ül-keye ithaline müsaade etmektedir. Ancak sözkonusu muafiyetten yararlanabil-mek için diplomatik muafl›k kapsam›ndaki kiflilerin belirlenmesi gerekir. Bu çerçe-vede gümrük mevzuat›m›z diplomatik muafiyetlerden yararlanacak kiflileri afla¤›-daki flekilde s›ralam›flt›r:

1) Yabanc› devlet baflkanlar› ve aileleri ile refakatlerine memur olanlar

2) Diplomatik pasaportu haiz olmak kayd›yla resmi bir ziyaret veya göreviçin Türkiye’ye gelen delegelerle, sivil ve askeri heyetler,

3) Yabanc› devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilciliklerinde görevli mis-yon flefleri, diplomatik memurlar,

4) Yabanc› devletlerin Türkiye’deki konsolosluklar›nda görevli misyon fleflerive meslekten konsolosluk memurlar›,

5) Milletleraras› resmi kurulufllar›n Türkiye’de ikamet eden misyon flefleri ilediplomatik memurlar›.



GGÜÜMMRRÜÜKK CCEEZZAALLAARRII VVEE ‹‹TT‹‹RRAAZZ YYOOLLLLAARRII

CCeezzaallaarraa ‹‹lliiflflkkiinn GGeenneell HHüükküümmlleerr

Gümrük Kanunu hükümlerine ayk›r› hareket edenlere söz konusu kanundayaz›l› ceza hükümleri uygulan›r. Bu hükümler çerçevesinde para cezas› verilmesin-de ve bu cezalar›n idari itiraz mercilerince hükme ba¤lanmas›nda, para cezas›n›gerektiren eylemde bulunanlar›n kas›tl› olup olmad›klar› aranmaz.

Gümrük Kanunu hükümlerine göre ceza tayin edilen fiiller hakk›nda ayn› za-manda kaçakç›l›k ve di¤er ceza koyan kanunlara göre kovuflturma yap›l›p Güm-rük Kanunu ile tayin edilen cezalardan daha a¤›r bir ceza ile kesin olarak mah-kum edilenler hakk›nda, Gümrük Kanunu’nda yer alan cezalar verilmez. Bu du-rumda, idare amiri durumu inceleyerek olay dolay›s›yla, ayn› zamanda kaçakç›l›kve di¤er ceza koyan kanunlara göre kovuflturma yap›l›p yap›lmayaca¤›n›, yetkilibir organ taraf›ndan kovuflturmaya bafllan›p bafllanmad›¤›n› tespit eder.

Kaçakç›l›k ve di¤er ceza koyan kanunlara göre yap›lacak kovuflturma için ge-re¤ine giriflilmifl veya kovuflturmaya bafllanm›fl olsa dahi ayr›ca Gümrük Kanu-nu’nun cezai hükümlerine göre de gerekli ifllemler yerine getirilir. Bu ifllemler so-nucu tahsil edilen paralar emanet hesab›na al›n›r. Dava sonucunda Gümrük Ka-nunu’nda tayin elden cezalardan daha a¤›r bir para cezas›na karar verildi¤i ve bukarar kesinleflti¤i takdirde hükmolunan paran›n tahsili flart›yla Gümrük Kanu-nu’na göre verilmifl olan ceza kald›r›l›r ve al›nm›fl olan para geri verilir.

Suç teflkil eden bir fiilin Gümrük Kanunu’nda yer alan cezalardan birden faz-las›na temas eder nitelikte oldu¤u hallerde, daha a¤›r ceza içeren madde hükmüuygulan›r. Ancak, bu hükümlere göre ceza verilmesi, bu fiilleri yapanlar hakk›ndadi¤er idari yapt›r›mlar›n uygulanmas›na engel teflkil etmez.

Al›nacak para cezalar›, itiraz edilmedi¤i hallerde vergi tahakkukunun kesin-leflmesinden, itiraz edilmesi durumunda idari itiraz›n red karar› ile sonuçlanmas›n-dan sonra karara ba¤lan›r. ‹dari yarg› mercilerine baflvurulmas›, gümrük idaresi-nin ceza uygulamalar›n› engellemez.

Gümrük Kanunu gere¤ince verilecek para cezalar›, ayr›ca Katma De¤er Ver-gisi Kanunu gere¤ince de cezay› gerektirdi¤i durumda, bunlar›n ayr› ayr› kararaba¤lanmas› gerekir.

Gümrük Kanunu hükümleri çerçevesinde belirlenen para cezalar› 3 y›l içindekarara ba¤lan›p tebli¤ edilmedi¤i takdirde zamanafl›m›na u¤rar.

‹lgili aleyhine belirlenen ve kesinleflen para cezalar›n›n ödenmemesi duru-munda, söz konusu para cezalar›, 6183 say›l› Amme Alacaklar›n›n Tahsili UsulüHakk›ndaki Kanun hükümlerine göre tahsil yoluna gidilir.

VVeerrggii KKaayybb›› DDoo¤¤uurraann ‹‹flfllleemmlleerree UUyygguullaannaaccaakk CCeezzaallaarr

Serbest dolafl›ma girifl, dahilde iflleme, gümrük kontrolü alt›nda iflleme veyageçici ithalat rejimlerinden birine tabi tutulan eflyaya iliflkin olarak, yap›lan beyanile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda afla¤›dakifarklar›n ortaya ç›kmas› halinde belirtilen cezalar tahsil edilir:

1) Eflyan›n tarife uygulamas›n› etkileyen cins, nevi ve niteliklerinde veya ver-gilendirmeye esas olan say›, bafl, a¤›rl›k gibi ölçülerinde ayk›r›l›k görüldü-¤ü ve beyana göre hesaplanan gümrük vergisi ile muayene sonuçlar›nagöre al›nmas› gereken gümrük vergisi aras›ndaki fark beyana göre hesap-lanan verginin %5’ini aflt›¤› takdirde, gümrük vergisinden ayr› olarak bufark›n 3 kat› para cezas› al›n›r. Sat›fl birimine göre miktar farkl›l›¤›n›n %5’iaflmamas› halinde bu farka ait gümrük vergisinden baflka bu verginin birkat› para cezas› al›n›r.

2) K›ymeti üzerinden gümrük vergisine tabi eflyan›n beyan edilen k›ymeti,muayene ve denetleme sonucunda Gümrük Kanunu’nun k›ymet tespitesaslar›na iliflkin hükümleri çerçevesinde belirlenen k›ymete göre noksanbulundu¤u takdirde, bu noksanl›¤a ait gümrük vergisinden baflka bu ver-gi fark›n›n 3 kat› para cezas› al›n›r.

3) Maddi hesap hatas›ndan do¤an noksan k›ymet beyan›nda, bu farka aitgümrük vergisinden baflka bu verginin bir kat› da para cezas› al›n›r.

Yukar›daki esaslara göre al›nacak para cezalar› kesinlikle Gümrük Kanu-nu’nda belirtilen güncel usulsüzlük cezas›ndan daha az olamaz. Ayr›ca, bir güm-rük rejimine tabi tutulan eflyaya iliflkin olarak beyan edilen ile idarece yap›lan mu-ayene neticesinde tespit edilen tarife pozisyonu aras›nda farkl›l›k olmas› ve beyanedilen tarife pozisyonu ile tespit edilen tarife pozisyonu aras›nda mali sorumlu-luklar aç›s›ndan fark olmamas› ile bir merciinin izni veya kota uygulamas›ndan ka-ç›nmaya yönelik bir giriflim olmamas› hallerinde usulsüzlük cezas› uygulan›r.

Genel ve katma bütçeye dahil kamu kurulufllar› ile özel idareler ve belediye-ler için yukar›da belirtilen cezalar uygulanmaz. Ancak, bu daire ve müesseselerinbeyannamelerinde beyan ile muayene ve denetleme neticesinde vergi cezas›n›gerektirir bir farkl›l›k tespit edildi¤i takdirde, Gümrük Kanunu gere¤ince usulsüz-lük cezas› uygulan›r.

Gümrük ifllemlerine bafllanmadan veya bu ifllemler bitirilip gümrük idaresininizni al›nmadan antrepolardan veya gümrük idaresince eflya konulmas›na izin ve-rilen yerlerden k›smen veya tamamen eflya ç›kar›lmas› halinde, ç›kar›lan eflyan›nithalat veya ihracat vergilerinin yan› s›ra, bu vergilerin 3 kat› para cezas› al›n›r.

Gümrük antrepolar›nda veya gümrük idaresince eflya konulmas›na izin veri-len yerlerde yap›lan say›mlarda kay›tlara göre eflyan›n bir k›sm›n›n noksan oldu-¤unun anlafl›lmas› halinde, noksan ç›kan eflyan›n ithalat veya ihracat vergilerininyan› s›ra, bu vergilerin 3 kat› para cezas› al›n›r.



Gümrük antrepolar›nda veya gümrük idaresince eflya konulmas›na izin veri-len yerlerde yap›lan say›mlarda kay›tlara göre fazla eflya ç›kmas› halinde, bu faz-lal›¤›n geçerli nedenlerden ileri geldi¤ine gümrük idaresince kanaat getirilmedi¤itakdirde, bu eflyan›n tasfiyeye tabi tutulmas›n›n yan› s›ra, fazla ç›kan eflyaya aitithalat vergileri tutar› kadar da para cezas› al›n›r.

Özet beyan eksiklik veya fazlal›klar› hakk›nda da afla¤›daki esaslara göre ifl-lem yap›l›r ve cezai müeyyide uygulan›r:

1) Özet beyan veya özet beyan olarak kullan›lan belgelerde kay›tl› miktaragöre eksik ç›kan kaplar ile dökme eflyada %3’ü aflan eksik eflya hakk›ndaözet beyan eksikli¤i takibat› yap›l›r. Gümrük idaresi taraf›ndan verilen 3ayl›k süre içerisinde söz konusu eksikli¤in mahrecinden yüklenmemifl ve-ya yanl›fll›kla baflka yere ç›kart›lm›fl veya kaza ve avarya sonucunda yokolmufl veya çal›nm›fl bulundu¤u kan›tlanamad›¤› takdirde, bu noksankaplara ait eflyadan tarife pozisyonuna veya tarife pozisyonu tespit edile-miyor ise cinsine ve türüne göre tarifede dahil oldu¤u fasl›n en yüksekvergiye tabi pozisyonuna göre hesaplanacak gümrük vergisi kadar paracezas› al›n›r. Bu hükme göre ceza belirlenmesinin mümkün olmad›¤› du-rumda, eksik her kap için güncel rakamlar üzerinden usulsüzlük cezas›kadar para cezas› al›n›r.

2) Özet beyan veya özet beyan olarak kullan›lan belgelerde kay›tl› miktaragöre fazla ç›kan kaplar ile dökme eflyada %3’ü aflan fazlal›k için özet be-yan fazlal›¤› takibat› yap›l›r. Gümrük idaresi taraf›ndan 3 ayl›k süre içeri-sinde söz konusu fazlal›¤›n yanl›fll›kla mahrecinden fazla olarak yüklenmifloldu¤unun kan›tlanamamas› halinde, söz konusu fazla eflyaya el konula-rak müsadere olunur ve fazla ç›kan eflyan›n CIF k›ymeti kadar para ceza-s› al›n›r.

3) Kap adedi itibariyle tamam ç›kan ancak say›, bafl, a¤›rl›k gibi ölçülerindeeksiklik veya fazlal›k olan eflya için takibat yap›lmaz.

4) Eksiklik veya fazlal›klar hakk›nda yap›lan takibat›n sonucundan tafl›tlar›nsahipleri, kaptanlar› veya acenteleri sorumlu olaca¤›ndan, takibat sonuç-lanmadan beyan sahibi taraf›ndan bu eflya hakk›nda bir rejim beyan›ndabulunulmak istenilmesi halinde afla¤›daki esaslara göre ifllem yap›l›r:

a. Takibat›n eksiklikle ilgili olmas› halinde fiilen bulunan miktar üzerindenifllem yap›l›r.

b. Takibat›n fazlal›kla ilgili olmas› halinde fazla bulunan miktar verilmez.Ancak, eflyan›n saklanmas›n›n masrafl› ve külfetli olmas› halinde bu efl-ya sahibine yed-i emin olarak teslim edilebilir.

5) Dökme gelen eflyadaki %3’ü aflmayan özet beyan eksiklik ve fazlal›klar›için takibat yap›lmaz.

6) Yukarda belirtilen para cezalar›, yap›lan tespite göre tafl›tlar›n sahipleri,kaptanlar› veya acentelerden al›n›r.

7) Eflya miktar›n›n gümrük idaresine tespit edilmedi¤i ve rejim beyan›n›n bel-gelerinde kay›tl› miktarlara göre yap›ld›¤› durumlarda, yap›lan tespit so-nucunda ortaya ç›kan özet beyan eksiklik veya fazlal›klar› hakk›nda sade-ce özet beyan eksiklik veya fazlal›k takibat› yap›l›r. Bu takibat sonucundamiktar farkl›l›¤› nedeniyle ceza gerektirir bir durum ortaya ç›kmas› halin-de, Gümrük Kanunu’nun 237.maddesi hükmüne göre ceza tahsil uygu-lan›r.

Dahilde iflleme rejimi, gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi ve geçici ithalatrejimine iliflkin hükümlerin ihlali halinde, Gümrük Kanunu’nun 238.maddesi hük-mü gere¤ince, eflyaya iliflkin gümrük vergilerinin yan› s›ra, bu vergilerin iki kat› pa-ra cezas› al›n›r. Ancak, eflyan›n yurtd›fl› edilmesi ya da hazineye hiçbir masraf ge-tirmeyecek flekilde gümrük idaresinin gözetiminde imhas› veya gümrü¤e terkedilmesinin talep edilmesi halinde, sadece eflyaya iliflkin gümrük vergilerinin ikikat› para cezas› al›n›r, teminata ba¤lanan vergi iade edilir. D›fl ticaret rejimi uya-r›nca ibraz› zorunlu belgeler temin edilerek eflyan›n serbest dolafl›ma giriflinin ta-lep edilmesi halinde hesaplanan gümrük vergileri tahsil edilmekle birlikte bu ver-gilerin iki kat› para cezas› uygulanarak ifllem yap›l›r.

UUssuullssüüzzllüükklleerree ‹‹lliiflflkkiinn CCeezzaallaarr

1) ‹thalat veya ihracat vergilerinden muaf eflyay› Gümrük Kanunu’nun hü-kümleri çerçevesinde belirlenen yetkili gümrük kap›lar› d›fl›nda baflka yer-lerden izinsiz olarak ithal veya ihraç veya bunlara teflebbüs edenlerle, butür eflyay› gümrük ifllemlerini yapt›rmaks›z›n yurda sokanlar veya ç›karan-lar ile buna teflebbüs edenlerden, söz konusu eflyan›n ithalata konu ol-mas› halinde, CIF de¤erinin, ihracata konu olmas› halinde ise FOB de¤e-rinin onda biri oran›nda para cezas› al›n›r.

2) Tasfiyeye u¤rayan eflyan›n beyan sahibi taraf›ndan tekrar serbest dolafl›-ma girifl rejimine tabi tutulmak istenmesi halinde, eflyan›n döviz cinsindenCIF de¤erinin 1’i oran›nda para cezas› tahsil edilir.

3) Gümrük Kanunu’nda ayr› bir ceza tayin edilmifl haller d›fl›nda kalan ve il-gili Gümrük kanun, yönetmelik, tüzük, tebli¤ ve talimatlarla getirilen fle-kil ve usullere ayk›r› hareket edenlere her y›l Vergi Usul Kanunu gere¤in-ce yeniden de¤erleme oran›nda art›r›larak ilan edilen güncel rakamlarüzerinden usulsüzlük cezas› uygulan›r.

4) Usulsüzlük cezas› afla¤›daki hallerde iki kat› olarak uygulan›r:

a. Gümrük idarelerince verilen kararlara dayanak oluflturan belge ve bil-gilerin, ilgili kifliler taraf›ndan yanl›fl olarak verilmesi halinde,



b. Vergi kayb› do¤urmamas›na karfl›n, Gümrük Kanunu’nun 24.maddesi-ne göre birbirleriyle iliflkisi bulunan kifliler aras›nda bir sat›fl ifllemi olma-s› ve bu iliflkinin beyan edilmemesi halinde,

c. Yabanc› limanlardan gelen veya Türkiye Gümrük Bölgesinden yabanc›limanlara giden gemilerin gelifl ve gidifllerinden en az 3 saat önce sa-hip veya acentesi taraf›ndan gümrük idaresine bilgi verilmemesi halin-de,

d. Gümrük Kanunu’nun 42.maddesine göre özet beyan veya özet beyanolarak kullan›lan ticari veya resmi belgenin süresi içinde verilmemesihalinde,

e. Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eflya tafl›yan tafl›tlar›nGümrük Kanunu’nun 91.maddesine göre verilen süreleri 24 saate ka-dar aflmas› halinde,

f. Gümrük antrepolar›n›n Gümrük Kanunu’nun 93.maddenin 3.ncü f›kra-s›nda belirtilen teknik donan›mlar›nda noksanl›k bulunmas› halinde,

g. Gümrük antrepo rejimine tabi tutulan eflyan›n, antrepolara konulduk-lar› tarihte iflleticiler taraf›ndan kay›tlara geçirilmemesi halinde,

h. Gümrük kontrolü alt›nda iflleme rejimi çerçevesinde Türkiye GümrükBölgesine getirilen eflyan›n, süresi içinde rejimin gerektirdi¤i ifllemleri-nin bitirilmemesi halinde,

i. Geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›na ç›kar›lan eflyan›n verilensüreyi aflt›ktan sonra geri getirilmesi halinde,

j. Herhangi bir ihracat iadesinden yararlanmayan veya ihracat vergisineve ticaret politikas› önlemlerine tabi olmayan ihracata konu eflyan›ncins, tür, miktar veya k›ymetinin yanl›fl beyan edilmesi halinde,

k. Serbest bölgelerde çal›flan veya buralara giren ve ç›kan kiflilerin kanun-la konulmufl kurallara uymamas› halinde,

l. Gümrük Kanunu’nun 13.maddesinde belirtilen belgelerin 5 y›l süreylesaklanmamas› halinde,

5) Usulsüzlük cezas› afla¤›daki hallerde dört kat› olarak uygulan›r:

a. Bir kiflinin Gümrük Kanunu’nun 5.maddesi hükmüne göre geçerli birtemsil yetkisi olmad›¤› halde baflka bir kifli ad›na veya hesab›na güm-rük idarelerinde ifl takip etmesi,

b. Gümrük Kanunu’nun 34.maddesisin 2.f›kras› hükümlerinin aksine, ka-rayolu tafl›tlar›n›n gümrük idaresinin izni olmadan yük veya yolcu ala-rak yoluna devam etmesi halinde,

c. Gümrük Kanunu’nun 45.maddesinin 1.f›kras› hükümlerine ayk›r› ola-rak, gümrük idaresine özet beyan veya özet beyan olarak kullan›lan ti-cari veya resmi belge verilmeksizin tafl›tlardan eflya boflalt›lmas›, bu

belgelerde kay›tl› eflyan›n cinsinin yanl›fl beyan edilmesi veya kaplar›ntürleri ile üzerlerinde kay›tl› numara ve iflaretlerin özet beyan kay›tlar›-na uygun olmamas› halinde,

d. Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eflya tafl›yan tafl›tlar›nGümrük Kanunu’nun 91.maddesine göre verilen süreleri 48 saate ka-dar aflmas› halinde,

e. Genel antrepo ve serbest bölgelere getirilen, parlay›c›, patlay›c› veyabir arada bulunduklar› eflya için tehlikeli olan ya da korunmalar› özeldüzenek ve yap›lara gerek gösteren eflyan›n Gümrük Kanunu’nun 94ve 154. maddesi hükümlerine ayk›r› olarak genel amaçl› eflya konulanyerlerde depolanmas› halinde,

f. Gümrük antrepolar›nda bulunan eflyan›n gümrük idarelerinin izni ol-maks›z›n Gümrük Kanunu’nun 102.maddesinde belirtilen elleçlemele-re tabi tutulmas› halinde,

6) Usulsüzlük cezas› afla¤›daki hallerde alt› kat› olarak uygulan›r:

a. Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eflya tafl›yan tafl›tlar›nGümrük Kanunu’nun 91.maddesine göre verilen süreleri 72 saate ka-dar aflmas› halinde

7) Usulsüzlük cezas› afla¤›daki hallerde sekiz kat› olarak uygulan›r:

a. Gümrük Kanunu’nun 34.maddesinin 3.f›kras› hükümlerinin aksine, Tür-kiye Gümrük Bölgesine gören gemilerin rota de¤ifltirmesi, yolda dur-mas›, baflka gemilerle temas etmesi, gümrük gözetimi yap›lmas› içinyol kesmemesi veya gümrük idaresi bulunmayan yerlere yanaflmas›,

b. Tafl›tlar›n Gümrük Kanunu’nun 33. ve 91.maddesinde belirtilen önce-den belirlenmifl yollar d›fl›nda seyretmesi halinde,

c. Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eflya tafl›yan tafl›tlar›nGümrük Kanunu’nun 91.maddesine göre verilen süreleri 72 saattendaha fazla bir süre ile aflmas› halinde.

‹‹ttiirraazz EEssaassllaarr››

Yükümlüler, kendilerine tebli¤ edilen gümrük vergileri için tebli¤ tarihindenitibaren 15 gün içinde, baflvurular›na iliflkin gerekçeleri de aç›kça gösteren bir di-lekçeyi ilgili gümrük idaresine vererek düzeltme talebinde bulunabilirler. Süresiiçinde yap›lmayan baflvurular de¤erlendirilmez ve durum talepte bulunan yüküm-lüye bir yaz› ile bildirilir.

Yükümlüler, düzeltme taleplerine iliflkin kararlara, gümrük vergilerine, ceza-lara ve idari kararlara karfl› 7 gün içinde karar› alan gümrük idaresinin ba¤l› bu-lundu¤u gümrük baflmüdürlü¤üne, ilk karar›n al›nd›¤› idarenin gümrük baflmü-dürlü¤ü oldu¤u hallerde, 15 gün içinde Gümrük Müsteflarl›¤›’na itiraz edebilirler.



Yükümlüler, gümrük vergilerine karfl› gümrük idarelerine düzeltme talebinde bu-lunmadan bir üst mercie itiraz edebilirler.

‹tirazlar, anlaflmazl›¤a konu beyanname ve sair her türlü belge ile eflyadanal›nacak örnek, örnek al›nmas› mümkün olmayan hallerde eflyan›n kendisi veyafoto¤raf, katalog, prospektüs gibi eflyay› görmeden fikir verecek di¤er belgelerinincelenmesi veya gerek duyulmas› halinde ilgili gümrük idaresinin mütalaas› daal›nmak suretiyle gümrük baflmüdürlüklerince 30 gün, Gümrük Müsteflarl›¤› tara-f›ndan ise 45 gün içinde karara ba¤lanarak ilgili kifliye tebli¤ edilir.

Gümrük baflmüdürlükleri ile Gümrük Müsteflarl›¤›’na yap›lan itirazlar›n retkararlar›na karfl› söz konusu kararlar›n tebli¤ tarihinden itibaren dava açma süre-si içinde ifllemin yap›ld›¤› gümrük müdürlü¤ünün veya gümrük baflmüdürlü¤ününbulundu¤u yerdeki idari yarg› mercilerine baflvurulabilir.

‹tiraz›n incelenmesi s›ras›nda gümrük idaresine sunulmam›fl bilgi ve belgeleridari yarg› mercilerine ibraz edilemez. ‹dari itiraz yollar› tüketilmeden yarg›ya bafl-vurulamayaca¤› gibi, al›nan kararlara karfl› idari yarg› merciine baflvurulmas›, bukarar›n idare taraf›ndan uygulanmas›na engel oluflturmaz.

Yükümlüler, mercilerince verilecek kararlardan önce, ihtilaf konusu eflyay›çekmek isterlerse, afla¤›da yaz›l› flartlar›n yerine gelmifl olmas› kayd›yla isteklerikabul olunur ve eflyan›n çekilmesine izin verilir:

1) Kararlar›n yükümlü taraf›ndan tebellü¤ edilmifl olmas› ve taleplerinin birdilekçe ile gümrü¤e verilmifl olmas› gerekir.

2) Gümrükçe yap›lan vergi tahakkuku ile yükümlünün beyan›na göre tahak-kuku gereken vergi miktar› aras›ndaki fark›n ve buna isabet eden di¤ervergiler ile para cezalar›n›n da teminata ba¤lanmas› gerekir.

3) Uyuflmazl›¤›n idari yarg› merciine intikali halinde bu hususun belgelenme-si gerekir.

4) ‹darece gerekli görülecek her türlü bilgi veya belgenin sunulmas› gerekir.

Yükümlüler, gümrük idaresine verdikleri beyanname ve bu beyanname ekibelgeler esas al›nmak suretiyle kendileri taraf›ndan hesaplanan gümrük vergileri-ne itirazda ve düzeltme talebinde bulunamazlar. Gümrük vergilerinin bilgisayarsistemi taraf›ndan hesaplanmas› durumunda, beyannamenin tescil edilmesi güm-rük vergilerinin beyan sahibi taraf›ndan hesaplanmas› anlam›na gelir.

Gümrük Kanunu’na göre verilen para cezalar›na karfl› idari yarg› mercilerineitiraz yoluna gidilmeden ve ceza kararlar›n›n tebli¤ tarihinden itibaren 15 gün içe-risinde söz konusu cezan›n ilgili kifli taraf›ndan ödendi¤i veya ödenece¤i yaz›l› ola-rak gümrük idaresine bildirildi¤i ve bu miktar›n ceza kararlar›n›n tebli¤ tarihindenitibaren iki ay içinde ödendi¤i hallerde ilgili kiflilerin itiraz› düfler. Bu durumda, ke-silen para cezas› üçte bir noksan› ile tahsil edilir. Ceza süresi içerisinde ödenme-di¤i takdirde karar kesinleflir ve para cezas› indirimsiz olarak uygulan›r.

Gümrük mevzuat›na göre ilgili kifliye tebli¤ edilen tahlil sonuçlar›na karfl› datebli¤ tarihinden itibaren 15 gün içinde gümrük baflmüdürlü¤üne bir dilekçe ileitiraz edilebilir.

‹tiraz üzerine, birinci tahlilin yap›ld›¤› gümrük laboratuar›nda görevli olan veilk tahlili yapan kimyager d›fl›ndaki iki kimyager taraf›ndan ikinci tahlil yap›l›r. Yü-kümlünün talebi halinde, gümrük idareleri, gümrük kimyageri olmayan bir göz-lemci kimyagerin de ikinci tahlilde haz›r bulunmas›na izin verir. Gözlemci kimya-ger yap›lan duyuruya ra¤men gelmedi¤i takdirde tahlil g›yab›nda yap›l›r. ‹ki kim-yagerden fazla kimyager bulunmayan gümrük laboratuar›nda yap›lan tahlile iti-raz edilmesi halinde, ikinci tahlil en az iki kimyager bulunan en yak›n gümrük ida-resine ait laboratuarda yap›l›r.

‹kinci tahlil sonucu, eflyan›n teknik özellik ve niteliklerinin tayin ve tespiti ba-k›m›ndan kesindir. Bu sebeple, yükümlülere ikinci tahlil sonucu ile bu sonuca gö-re yap›lan tarife uygulamas› ve tahakkuk ettirilen vergiler duyurulur. Ancak, birin-ci ve ikinci tahlile karfl› Gümrük Müsteflarl›¤›’n›n tahlil yapt›rma hakk› sakl›d›r.

GGÜÜMMRRÜÜKKLLEERRDDEE BBEEYYAANN VVEE MMUUAAYYEENNEE

Bir gümrük rejimine tabi tutulmak istenilen eflya bu rejime uygun flekilde yet-kili gümrük idaresine beyan edilir. Beyan›n, ihracat, hariçte iflleme, transit veyaantrepo rejimi için yap›lmas› halinde, serbest dolafl›mda bulunan eflya, gümrü¤everilen beyannamenin tescil tarihinden itibaren Türkiye Gümrük Bölgesinden ç›-k›ncaya veya imha edilinceye ya da gümrük beyannamesi iptal edilinceye kadargümrük gözetimi alt›nda kal›r.

Gümrük beyan›, afla¤›da s›raland›¤› üzere dört yolla yap›labilir:

1) Yaz›l› olarak

2) Sözlü olarak

3) Bilgisayar veri iflleme tekni¤i yoluyla

4) Eflya sahibinin bu eflyay› bir gümrük rejimine tabi tutma iste¤ini ifade et-ti¤i herhangi bir tasarruf yoluyla.

YYAAZZIILLII BBEEYYAANN

Gümrüklerde yap›lan yaz›l› beyan, gümrük mevzuat›m›zda iki aç›dan ele al›-n›p incelenir:

1) Normal Usulle Beyan

2) Basitlefltirilmifl Usulle Beyan



NNoorrmmaall UUssuullllee YYaazz››ll›› BBeeyyaann

Yaz›l› beyan, gümrük beyannamesi ile yap›l›r. Ancak ilgili gümrük rejimleri veifllemleri uyar›nca afla¤›daki belgeler de gümrük beyannamesi olarak kabul edilir:

1) Elçilik Mektubu

2) Kurye Mektubu

3) TIR Karnesi

4) ATA Karnesi

5) Kumanya Listesi

6) Declaration en Douane

Ayr›ca, A tipi genel antrepolara konulan eflya için gümrük idaresine antrepobeyannamesi yerine, iflleticiler taraf›ndan doldurulan ve imzalanan Antrepo GiriflListesi verilir.

Beyanda bulunacak kiflilerin gümrük idaresinin bilgisayar sistemine veri giri-flinde bulunabilmeleri için gümrük idaresinden önceden al›nan kullan›c› kodu veflifre sahibi olmalar› gerekir.

Beyanda bulunacak kiflilerle ilgili olarak gümrük mevzuat›m›z ayr›ca flu temelhükümleri getirmifltir:

1) Devlet, belediye, il özel idareleri ve di¤er kamu tüzel kiflilerinin amir vememurlar›, özel hukuk tüzel kiflilerinin kendilerini temsile yetkili persone-li do¤rudan temsil yoluyla beyanda bulunabilir.

2) Kara, deniz ve havayolu iflletmeleri ile nakliyeci kurulufl temsilcileri, tafl›-d›klar› eflyan›n sadece transit ifllemleri için do¤rudan temsil yoluyla beyan-da bulunabilir.

3) Bir beyannamenin tescilinin belirli bir kifli için özel yükümlülükler getirme-si halinde bu beyan›n söz konusu kifli taraf›ndan veya bu kifli hesab›na ya-p›lmas› ve beyan sahibinin Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleflik olmas› ge-rekir.

Gümrüklerde kullan›lacak gümrük beyannameleri ve di¤er ilgili belgelerin ba-s›m›, da¤›t›m›, bunlardan al›nacak ücret ve tahsil fleklini belirlemeye, gümrüktekullan›lan her türlü defter veya belgenin bilgisayar ortam›nda haz›rlanm›fl olmas›halinde bu belgelerin kabulüne Gümrük Müsteflarl›¤› yetkili k›l›nm›flt›r.

Gümrük beyannameleri, gümrük yönetmeli¤i ekinde yer alan kullanma tali-mat› esaslar›na göre doldurulur.

Eflyan›n beyan edildi¤i gümrük rejimini düzenleyen hükümlerin uygulanmas›için gerekli bütün bilgiler gümrük idarelerinde bulunan veri girifl salonlar›ndakiterminaller arac›l›¤›yla yerel alan a¤› veya elektronik veri de¤iflimi veya internetarac›l›¤›yla genifl alan a¤› üzerinden bilgisayar sistemine girilerek beyanname üze-rine döküm al›nd›ktan sonra beyan sahibi taraf›ndan imzalan›r. Sistemde kay›tl›

beyanname gümrük idaresince tüm ifllemlere esas tutulacak as›l beyannamedir.Bundan al›nan dökümler beyannamenin nüshalar› olarak kabul edilir.

Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde gümrük beyanname-si elle veya yaz› makinesi ile doldurulur ve beyan sahibi taraf›ndan imzalan›r.

Beyannameler aç›k ve okunakl› bir flekilde doldurulmal›d›r. Beyanname üze-rinde kaz›nt› ve silinti yap›lamaz. Üzerinde kaz›nt› ve silinti bulunan beyanname-ler gümrük idarelerince kabul edilmez.

Beyannamenin Tescil ve Onay ‹fllemleri

Beyanname, beyana iliflkin bilgilerin sisteme girilmesi ve sistem taraf›ndantescil tarihi ve say›s› verilmesiyle tescil edilir. Tescil edilen beyannamenin ka¤›tnüshalar›, ekleri ile birlikte gümrük onay memuruna verilir. Onay memuru tara-f›ndan beyanname ekinde yer alan belgeler ile beyanname bilgileri karfl›laflt›r›l›r.Karfl›laflt›rma sonucunda, bilgilerin ayn› ve eklerin de beyan edildi¤i say›da oldu-¤unun görülmesi halinde beyanname sistem taraf›ndan onaylan›r. Onay ifllemibeyannamenin ka¤›t nüshalar›n›n üzerinin mühürlenmesi ve imzalanmas›yla onaymemuru taraf›ndan tamamlan›r.

Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde tescil, beyannameüzerine mühür vurulmas›, s›ra numaras› ve tarih konulmas› ile bu beyannameyeait bilgilerin tescil defterine yaz›lmas› suretiyle tamamlan›r. fiekle ait eksikliklerinbulunmas› halinde ise beyanname tescil edilmeden sahiplerine geri verilir.

Beyannamenin tescilinden sonra yükümlüye, tescil tarihi ve say›s› ile eflyas›n›teslim alabilece¤i tarihi bildiren bir pusula verilir. Yükümlülere bu pusulalar›n ve-rilmesinden sonra yap›lacak gümrük ifllemleri gümrük memurlar› taraf›ndan ta-mamlan›r.

Beyannamenin tescil tarihi, eflyan›n beyan edildi¤i gümrük rejimine iliflkintüm hükümlerin uygulanmas›nda esas al›nacak tarihtir.

Beyannamede Düzeltme

Beyannameler tescilden sonra düzeltilemez. Ancak beyan sahibinin talebi vegümrük idare amirinin izni ile beyanname üzerinde yer alan eflyan›n cins, nevi veniteli¤iyle marka ve numaralar› haricindeki bilgiler düzeltilebilir. Gerekli de¤ifliklikyap›ld›ktan sonra dökümü al›nan beyanname yükümlüsü taraf›ndan imzalanarakilgili gümrük memuruna verilir.

Gümrük mevzuat›m›zdaki beyan›n ba¤lay›c›l›¤› hükmü çerçevesinde afla¤›da-ki durumlara beyanname üzerinde düzeltme yap›lmas›na izin verilmez:

1) Beyan sahibine eflyan›n muayene edilece¤inin bildirilmesinden sonra,

2) Bilgilerin yanl›fl oldu¤unun tespit edilmesinden sonra

3) Eflyan›n tesliminden sonra beyannamede düzeltme yap›lamaz.



Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde tescilden önce be-yannamede herhangi bir yanl›fll›¤›n düzeltilmesi gerekir ise hatal› yaz›n›n üzeriokunacak flekilde çizilerek do¤rusu yaz›ld›ktan sonra düzeltme ve/veya ilavelerinyan›na beyan sahibi taraf›ndan imza konularak ve beyannameler tescil s›ras›ndaresmi mühürle mühürlenerek düzeltme ifllemi yap›l›r. Tescilden sonra usulü daire-sinde yap›lan düzeltmeler beyanda bulunan kifli ile birlikte imzalanarak resmi mü-hürle mühürlenir.

Beyannamelerin ‹ptali

Gümrük idareleri, beyan sahibinin talebi üzerine ve eflyan›n yanl›fll›kla beyan-name konusu gümrük rejimine tabi tutulmas›na veya beyan edildi¤i rejime tabitutulmas›n›n özel nedenlerle art›k mümkün olmad›¤›na iliflkin kan›tlay›c› belgele-rin ibraz edilmesi halinde, tescil edilmifl bir beyannameyi iptal edebilir. Bu hususbeyanname üzerine meflruhat düflülmek suretiyle gösterilir. Gümrük idarelerincebeyan sahibine eflyan›n muayene edilece¤inin bildirilmifl oldu¤u hallerde, muaye-ne sonucu al›nmadan beyannamelerin iptaline iliflkin talepler kabul edilmez ve efl-yan›n tesliminden sonra beyanname iptal edilmez.

Ancak, eflyan›n kullan›lmam›fl, muayene edilmemifl, gümrük idaresince yap›-lan ifllemlerde hata tespit edilmemifl olmas› veya beyanname konusu gümrük re-jimine tabi tutulmas›n›n mümkün olmad›¤›n›n yükümlüsüne ispat edilmesi halle-rinde eflyan›n tesliminden sonra beyannamenin iptali mümkündür.

Beyannamelerin iptaline iliflkin taleplerin süresi içerisinde yap›lmas› flartt›r.Beyannamelerin iptali yürürlükteki cezai hükümlerin uygulanmas›na engel olufl-turmaz.

SSÖÖZZLLÜÜ BBEEYYAANN

SSeerrbbeesstt DDoollaaflfl››mmaa GGiirriiflflttee SSöözzllüü BBeeyyaann EEddiilleecceekk EEflflyyaa

Ticari nitelikte olmayan afla¤›da yaz›l› eflyan›n serbest dolafl›ma girifli sözlübeyana tabidir:

1) Hariçten gelen yolcu ve turistlerin ve nakil vas›tas› hizmetlilerinin beraber-lerinde getirdikleri veya sonradan gelen vergiden muaf zati eflyas› ile ver-giye tabi ancak ticari nitelik ve miktarda bulunmad›¤›na ve bu maksatlagetirilmedi¤ine gümrükçe kanaat getirilen eflya,

2) Gümrük Kanunu’nun 167.maddesi gere¤ince gümrük vergisinden muafi-yet ve istisna kapsam›nda getirilen eflyalardan afla¤›daki belirtilen eflyalar:

a. De¤eri 100 EURO’yu geçmeyen eflya

b. Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen de¤eri 300 EURO’yu geçmemeküzere gerçek bir kifliden di¤erine gönderilen veya yolcular taraf›ndanithal edilen hediyelik eflya

c. Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen fleref niflanlar› veya ödülleri

d. Gerçek kifliler taraf›ndan ithal edilen uluslararas› iliflkiler çerçevesinde al›-nan hediyeler

3) Turistik reklamc›l›k malzemeleri niteli¤indeki bilgi materyalleri

4) Tabutlar, cenaze kül kaplar› ve süsleme niteli¤i olan cenaze levaz›mat›(cenaze ile ilgili olmak flart›yla)

5) Ticari mahiyet arzetmeyen numunelerden önemli de¤eri olmayan numu-nelik eflya ve modeller ile bas›l› reklamc›l›k dokümanlar› ve reklamc›l›kamac›na yönelik malzemeler

6) S›n›r bölgesi halk›n›n elde ve s›rtta tafl›nabilecek miktarda kendi ihtiyaçla-r›na mahsus eflyas›

7) Resmi daire ve müesseselerle özel müessese ve flah›slara ait ifllem görmüflticari de¤eri olmayan her türlü defter, evrak, belge.

8) Türkiye’de düzenlenecek milletleraras› kongrelere veya spor temas vegösterilerine kat›lacak delege ve flah›slar›n isimlerini muhtevi plaketler,bunlar›n milli bayraklar› veya kulüp flamalar› ve bunlar› takmaya mahsusmamuller ve bu toplant› ve temaslara ait rozet, kupa ve broflürler ve bukongre ve spor temas ve gösterilerine ait cihaz, alet ve malzeme

9) Türkiye’de yap›lan ve yap›lacak olan milli ve milletleraras› her türlü yar›fl-malarda mükafat olarak verilmek üzere ba¤›fl yoluyla gönderilen eflya

10) Bas›n ile ilgili aktüalite filmleri ve resimleri, fonopost maddeleri, plak, telve bantlarla düzenlenmifl sesli ve yaz›l› süreli yay›nlar,

11) fiahsi tedavide kullan›lacak miktar ve mahiyette ilaçlar.

Numunelik eflya ve modellerin, gümrükçe yap›lan muayene sonucunda tica-ri nitelikte olmad›¤›na kanaat getirilmesi gerekir. Bunun için gümrükler her birnumunenin tek tek k›ymetini veya ayn› partiye dahil numune ve modellerin k›y-met toplam›n› göz önüne al›rlar. Gümrük idareleri, nihai tüketime elveriflli üretimsüreci sona ermifl numune ve modellerin üzerlerine numunelik vasf›na zarar ver-meden “numunedir” damgas›n› vurma ifllemini yapmaya yetkilidir.

Eflantiyon olarak gönderilecek ve bedava da¤›t›lacak antibiyotiklerin ve sairt›bbi müstahzarlar numunelerinin iç ve d›fl ambalaj renkleri üzerinde durulmaya-rak “doktorlara bedava da¤›t›l›r numunedir” ibaresini kapsayan yeflil bir etiket ya-p›flt›r›lm›fl olmas› flart›yla, yurda ithallerine müsaade edilir.

Her model için birer adet olmak üzere ka¤›t, karton veya plastikten yap›lm›flpatronlar veya çizimler birer metreden uzun olmamak üzere dantel, kurdele, fle-rit, ekstrafor, model ve kesim flablonu (ka¤›t veya kartondan) ve benzeri eflya, çiftolarak kullan›lan eflyadan tek olarak getirilen eldiven, çorap, ayakkab› (k›ymetlimaden ve tafllardan olmamak üzere), her türlü küpe, kolye, bilezik, dü¤me, muh-telif süsleme malzemesi, her birinden birer adet olmak üzere kravat, mendil, bel



kemeri, kemer tokas›, kemer astar›, ç›tç›t, kopça, fermuar sürgüsü, çengelli kop-ça ve benzeri eflya gümrük idaresince üzerlerinde herhangi bir ifllem yap›lmaks›-z›n yurda sokulur.

Ticari amaçla Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolafl›ma girecek eflyan›ngümrük k›ymetinin sevkiyat ve beyan bafl›na 500 EURO’yu geçmemesi ve sevki-yat›n›n düzenli haldeki benzer sevkiyatlar›n bir parças› olmamas› ve daha büyükbir nakliyat›n bir parças› olup da ba¤›ms›z bir tafl›y›c› taraf›ndan tafl›nmamas› kay-d›yla bu eflya gümrük idaresine sözlü beyan edilir.

‹‹hhrraaccaattttaa SSöözzllüü BBeeyyaann EEddiilleecceekk EEflflyyaa

Afla¤›da yaz›l› eflyan›n ihrac›nda beyan sözlü olarak yap›l›r:

1) Yolcu ve turistlerin beraberlerindeki kiflisel (zati) eflyalar›

2) Devaml› görevli veya yerleflmek üzere yabanc› ülkelere giden Türk memurve vatandafllar›n›n ve Türkiye’deki devaml› görevleri ve iflleri sona eren ya-banc›lar›n beraberlerinde götürecekleri veya gidifllerinden 2 ay evvel ve-ya 6 ay sonra gönderecekleri zati eflya ve ev eflyalar›

3) Bilim adam›, sanatç› ve iflçilerin mesleklerini icra için beraberlerinde gö-türdükleri aletleri ile tak›mlar› ve ticari k›ymette olmayan numuneleri

4) Nakil vas›talar› hizmetlilerinin beraberinde götürecekleri zati eflyalar›

5) Kara s›n›r› bölgesindeki köy ve kasabalar ile pazarlardan s›n›r›n di¤er tara-f›ndaki halk›n kendi ihtiyaçlar› için al›p götürecekleri eflya ve hayvanlar veTürkiye s›n›r bölgesi halk›n›n s›n›r›n di¤er taraf bölgesindeki köy, kasabave pazarlara satmak üzere birlikte götürecekleri kendi eflya ve hayvanlar›

6) ‹çinde ölü veya ölünün kül ve kemikleri bulunan tabut, vazo ve di¤er kap-lar ile çelenk ve çiçekler,

7) Türkiye’de vefat eden yabanc›lar›n ülkelerindeki kanuni mirasç›lar›na inti-kal eden zat ve ev eflyas›

GGeeççiiccii ‹‹tthhaallaattttaa SSöözzllüü BBeeyyaannaa TTaabbii EEflflyyaa

Geçici ithalata konu olan ve afla¤›da belirtilen eflya gümrük idarelerine sözlübeyan edilir:

1) Ehlilefltirme, e¤itim ve dam›zl›k amac›yla veya veteriner tedavisi gerekti-ren durumlarda ithal edilen canl› hayvanlar

2) ‹thalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilen am-balaj maddeleri

3) Türkiye Gümrük Bölgesi d›fl›nda kurulmufl kamu ve özel kurulufllar tara-f›ndan getirilen radyo ve televizyon prodüksiyon ve yay›n teçhizat ve buamaçla kullan›m için özel olarak uyarlanm›fl tafl›tlar ve bunlar›n teçhizat›

4) ‹thalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilecekmesleki teçhizat kapsam›nda bir organ nakli için bekleyen hastalara yar-d›m sa¤lamak için doktorlara gerekli olan cihaz ve aletler.

BBaaflflkkaa BBiirr TTaassaarrrruuff YYoolluuyyllaa BBeeyyaann

Yolcu salonlar›ndan geçen veya eflya geçiren kiflilerin, bu salonlarda münha-s›ran bu ifllemler için düzenlenmifl yeflil veya k›rm›z› hatlara yönelerek bu hatlar-dan geçmeleri tasarruf yoluyla yap›lm›fl beyan say›l›r.

K›rm›z› hattan geçen veya eflya geçiren kiflilerin gümrü¤e tabi eflyas› oldu¤ufleklinde beyanda bulunduklar› kabul edilerek, bunlar muayeneye tabi tutulur. Ye-flil hattan geçen veya eflya geçiren kiflilerin ise, gümrü¤e tabi eflyas›n›n bulunma-d›¤› fleklinde beyanda bulunduklar› kabul edilerek, bunlar ihbar veya flüphe halimüstesna olmak üzere muayeneye tabi tutulmaz.

Yeflil hattan geçenlerden muayene sonucunda gümrü¤e tabi eflyas› bulun-du¤u tespit edilenler hakk›nda duruma göre Gümrük Kanunu veya Kaçakç›l›kMevzuat› hükümlerine göre ifllem yap›l›r.

BBEEYYAANNIINN KKOONNTTRROOLLÜÜ VVEE MMUUAAYYEENNEE EESSAASSLLAARRII

Gümrük idareleri, beyan›n do¤rulu¤unu araflt›rmak üzere beyanname ve ek-li belgeleri kontrol edebilir, beyannamenin içerdi¤i bilgilerin do¤rulu¤unu araflt›r-mak amac›yla beyan sahibinden beyan›n do¤rulu¤unu kan›tlayan belgeleri isteye-bilir, eflyay› muayene edebilir ve ayr›nt›l› muayene veya tahlil amac›yla numunealabilir.

Beyanname kapsam› eflyan›n muayene edilmesi halinde muayene sonuçlar›,muayene edilmemesi halinde ise beyannamede yer alan bilgiler eflyan›n tabi ol-du¤u gümrük rejimi hükümlerinin uygulanmas›nda esas al›n›r.

Beyan›n kontrolü amac›yla, beyannamenin kabulünden sonra bilgisayar sis-temi taraf›ndan risk kriterlerine göre muayene türü ve görevli muayene memuruotomatik olarak belirlenir.

Muayenenin türü k›rm›z›, sar›, yeflil ve mavi hatlara göre belirlenir ve bu hat-lar flu anlamlar› tafl›r:

� K›rm›z› hat: Eflyan›n fiziki muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de ya-p›ld›¤› hatt›r.

� Sar› hat: Fiziki muayeneye gerek görülmeksizin eflyaya ait beyannameve eklerinin do¤rulu¤unun ve birbiriyle uygunlu¤unun kontrol edildi¤ihatt›r.

� Mavi hat: Eflyan›n veya buna iliflkin yaz›l› beyan ve ilgili belgelerin veyaticari belge ve verilerin sonradan kontrol edildi¤i hatt›r. (Bu hatta tabiGümrükçe Onaylanm›fl Kiflilerin ifllemlerinde kolayl›klar sözkonusu olsa



bile, bu hatta tabi firmalar›n yapt›klar› bütün ithalatlar› ve daha sonra-dan bu kapsama giren eflyan›n sat›fl ifllemlerine iliflkin bütün belge, fa-tura vb. örnekleri periyodik olarak gümrük idarelerine bildirmeleri gerek-ti¤i için ifllemin bürokrasisinin fazla oldu¤unu da bilmek gerekir.)

� Yeflil hat: Eflyan›n belge kontrolüne veya fiziki muayeneye tabi tutulma-d›¤› hatt›r. (Yolcu salonlar›nda kullan›l›r)

Gümrük muayenesi, kaplar›n cins, nevi, marka, numara ve adetlerini, eflya-n›n vergiye esas olan a¤›rl›k ve di¤er ölçüleri ile cins, nevi, nitelik, menfle ve k›y-metinin tespitini kapsar.

Fiziki muayene, tam, k›smi ve haricen muayene olmak üzere üçe ayr›l›r:

� Tam Muayene: Eflyan›n tüm kaplar›n›n aç›larak muayenesini ifade eder.

� K›smi Muayene: Eflyay› temsil eden bir ya da birkaç kab›n aç›larak mu-ayenesi anlam›na gelir.

� Haricen Muayene: Eflyan›n kaplar›n›n d›fltan muayenesidir.

Fiziki muayene, eflyan›n cinsinde rejim veya vergi de¤iflikli¤ini gerektirir birhusus veya bir flüphe hali olmas›, faturas›nda ve vergi tahakkukunu veya ticaretpolitikas› önlemlerini etkileyecek di¤er belgelerinde kaz›nt› ve/veya silinti olmas›;beyanname kapsam› eflya ve beyan sahibi hakk›nda imzal› ve adresli bir ihbar bu-lunmas› halleri d›fl›nda iflletme memurunun huzurunda haricen veya k›smen yap›-l›r. Haricen veya k›smen yap›lan muayenenin tam muayeneye dönüfltürülmesi ha-linde beyan sahibi de bu muayenede bulunabilir.

Bir beyanname kapsam› eflyan›n tek kalemden oluflmas› ve k›smen muayeneedilmesi halinde, muayene sonuçlar› söz konusu beyanname kapsam› eflyan›n tü-müne uygulan›r.

Beyan sahibi k›smi muayene sonuçlar›n›n beyan edilen eflyan›n kalan k›sm›için geçerli olmad›¤› düflüncesinde ise, eflyan›n tamam›n›n muayenesini talep ede-bilir. Bu durumda muayene eflyan›n tümü için yap›l›r.

Muayene sonucunda beyana uygun sonuç al›n›rsa, beyannameye muayenememuru taraf›ndan ‘uygundur’ flerhi verilerek imzalan›r ve bilgisayar sistemindeonay verilir.

‹hracat eflyas›n›n fiziki muayenesinin yap›lmas›na karar verilen hallerde eflya-n›n gümrü¤e sunulmas› esast›r. Ancak, farkl› yerlerden ve k›s›m k›s›m gelmekteoldu¤u kan›tlanan eflya ile dökme haldeki eflyan›n ve standardizasyon kontrolüyap›lan maddeler ve çabuk bozulacak kan, insan dokusu, ilaç ve bal›k, sebze vemeyve gibi eflyan›n gümrü¤e sunulmadan deniz ve kara tafl›tlar›na yükletilirkenmuayenesi yap›labilir.

Belge kontrolünde ise, beyannameyi alan muayene memuru beyannamede-ki bilgileri ve eklerini inceler; tarife, k›ymet, miktar, yasaklay›c› ve k›s›tlay›c› önlem-ler ve duruma göre telafi edici vergi söz konusu ise buna iliflkin belge kontrolle-rini de yapt›ktan sonra uygun bulur ise, bu hususu beyanname üzerinde gösterirve bilgisayar sisteminde onay verir.

Muayene memuru, yapt›¤› inceleme s›ras›nda beyanname ve ekli belgeleraras›nda ciddi bir farkl›l›k götür ve fiziki muayenenin yap›lmas›na karar verir isebeyannamenin arkas›na bu hususu belirtir flerh düflerek idare amirine bildirir. Fi-ziki muayenenin idare amirince gerekli görülmesi halinde, ilgili amir bunun gerek-çelerini beyannameye kaydederek fiziki muayene ile görevli bir muayene memu-ru görevlendirir ve ifllemler bu memur taraf›ndan sonuçland›r›l›r. Fiziki muayene-nin idare amirince uygun görülmemesi halinde ise, ilgili amir, beyannameyi önce-den görevlendirilen muayene memuruna iade eder ve ifllemlere kald›¤› yerdendevam edilir.

KKAAÇÇAAKKÇÇIILLIIKK FF‹‹‹‹LLLLEERR‹‹ VVEE

FF‹‹RRMMAALLAARRIIMMIIZZIINN DD‹‹KKKKAATT EETTMMEELLEERR‹‹ GGEERREEKKEENN ÖÖNNEEMMLL‹‹ HHUUSSUUSSLLAARR

‹hracat ve ithalat yapan firmalar›m›z›n ifllemlerinde Kaçakç›l›kla MücadeleKanunu hükümleri çerçevesinde kaçakç›l›k suçu say›lan eylemlere sehven düflme-meleri için afla¤›daki hususlara dikkat etmelerini öneririz. (Buraya kanunda tan›m-lanan bütün kaçakç›l›k fiillerini almad›¤›m›z›, sadece d›fl ticaret yapan firmalar›m›zaç›s›ndan dikkat edilecek hususlar noktas›nda karfl›m›za ç›kabilecek kaçakç›l›k fii-li say›lan eylemleri s›ralad›¤›m›z› belirtmek isteriz.)

� ‹thalat›, kotaya, lisansa, izne, uygunluk veya yeterlik belgesine tabi olaneflyay›, aldat›c›, yan›lt›c› bir ifllem, evrak veya davran›flla ithal etmeye te-flebbüs eden kifli hakk›nda da para cezas› uygulanaca¤›n› ve kaçakç›l›ksoruflturmas› aç›laca¤›n› hat›rlatmak isteriz.

� Bir eflyay›, gümrük ifllemine tabi tutmaks›z›n Türkiye’ye ithal etmeye te-flebbüs eden kifli hakk›nda bir y›ldan befl y›la kadar hapis cezas› ve ayr›-ca kanun hükümleri çerçevesinde para cezas› uygulan›r.

� Bir eflyay›, sahte belge kullanmak suretiyle gümrük vergilerini k›smen ve-ya tamamen ödememeye teflebbüs eden kifliler hakk›nda da bir y›ldanbefl y›la kadar hapis ve ayr›ca kanun hükümleri çerçevesinde para ceza-s› uygulan›r.

� Transit olarak aktar›lan bir eflyay› ülkeye sokmaya çal›flan kifliler hakk›n-da alt› aydan iki y›la kadar hapis ve ayr›ca kanun hükümleri çerçevesin-de para cezas› uygulan›r.

� Geçici ithalat ve dahilde iflleme rejimleri kapsam›nda ülkeye girifli yap›-lan bir eflyay› sahte belge düzenleyerek yurtd›fl›na ç›kar›lm›fl gibi göste-



renler hakk›nda alt› aydan üç y›la kadar hapis ve kanun hükümleri çer-çevesinde para cezas› uygulan›r.

� Özel amaçlar do¤rultusunda belli bir kanun hükmü gere¤ince gümrükvergilerinden k›smen veya tamamen muaf olarak ülkeye girifline izin ve-rilen bir eflyay› ithal amac› d›fl›nda kullananlar, satanlar, bilerek sat›nalanlar hakk›nda üç aydan bir y›la kadar hapis ve kanun hükümleri çer-çevesinde para cezas› uygulan›r.

� ‹thali yasak olan bir eflyay› ithal eden kifli hakk›nda da eflyan›n türünegöre de¤iflmekle birlikte en az iki y›ldan alt› y›la kadar hapis cezas› vepara cezas› sözkonusudur.

� Antrepolardan gümrük idaresinin izni olmaks›z›n eflya ç›karan, eflyay›de¤ifltiren kifliler hakk›nda da eflyan›n gümrüklenmifl de¤erinin iki kat›kadar para cezas› uygulanaca¤›n› bilmek gerekir.

� ‹hrac› yasak olan mal› ihraca teflebbüsün, ayr›ca ihracat› gerçekleflmedi-¤i halde bir eflyay› ihraç edilmifl gibi, yurtd›fl›na ç›km›fl gibi göstermeninde kaçakç›l›k fiili say›laca¤›n› bilmek gerekir.

DIfi T‹CARETTE NAKL‹YE VE NAKL‹YAT S‹GORTALARI

DIfi T‹CARETTE

NAKL‹YE

VE

NAKL‹YAT S‹GORTALARI

ALTINCI BÖLÜM


AALLTTIINNCCII BBÖÖLLÜÜMM

DDIIfifi TT‹‹CCAARREETTTTEE NNAAKKLL‹‹YYEE VVEE NNAAKKLL‹‹YYAATT SS‹‹GGOORRTTAALLAARRII

Uluslararas› ticarette ihracatç› ile ithalatç› aras›nda yap›lan sözleflmelerde üzerin-de durulan önemli bir konu da ihraç ve ithal edilecek mal›n nakliye türünün ne ola-ca¤› konusudur.

Tafl›ma türlerini en yayg›n kullan›lan türler itibariyle flu flekilde s›ralayabiliriz:

� Karayolu

� Denizyolu

� Havayolu

� Demiryolu

TTAAfifiIIMMAA TTÜÜRRLLEERR‹‹ VVEE TTEERRCC‹‹HH KKRR‹‹TTEERRLLEERR‹‹

Yurtd›fl›na gönderilecek veya yurtd›fl›ndan getirilecek mal›n karayolu, havayolu,denizyolu ve benzeri tafl›ma biçimlerinden hangisiyle tafl›naca¤› karfl›l›kl› anlafl›lmas›gereken bir husus olarak karfl›m›za ç›kar. Baz› durumlarda bu tercih olmaktan çok birzorunluluk da olabilir. fiöyle ki; baz› mallar›n baz› bölgelere mutlaka belli bir nakliyetürüyle götürülmesi zorunluluktur.

Tafl›ma türlerinden hangisinin seçilece¤i sorusu, bazen mal›n özelli¤ine göre ba-zen maliyet ve fiyatland›rmaya göre de¤ifliklikler arzedebilmektedir. Bu aç›dan bak›l-d›¤›nda d›fl ticaret operasyonlar›nda genel olarak tafl›ma türü tercih kriterlerini afla¤›-daki flekilde s›ralamak mümkün gözükmektedir:

1) Co¤rafi konum

2) Maliyet ve fiyatland›rma

3) Zaman faktörü (aciliyet)

4) Risk faktörü

5) Siyasi/politik sebepler

6) Mal›n özelli¤i

7) Da¤›t›m a¤›ndan kaynakl› sebepler

8) Tonaj, miktar, boyut

CCoo¤¤rraaffii kkoonnuumm ffaakkttöörrüü

Bir mal›n yurtd›fl›na sevkiyat› esnas›nda ithalatç› ülkenin bulundu¤u co¤rafi ko-num itibariyle tafl›ma türü tercih etme flans›m›z bazen çok fazla olmayabilir. Örne¤inbir ada ülke konumundaki co¤rafi bölgeye mal gönderirken karayolu gibi bir tercihyapma imkan› mümkün olmayacakt›r.

‹thalatç› ülkenin ihracatç›n›n bulundu¤u co¤rafyaya uzakl›¤› da bu çerçevede de-¤erlendirilebilir. Co¤rafi uzakl›k, afla¤›da görece¤imiz maliyetlendirme faktörüyle deeklemlendi¤i takdirde bizi ço¤u zaman belli bir tafl›ma türü tercih etme noktas›ndamecbur k›labilir.

Baz› durumlarda da ithalatç› ülke yak›n bile olsa ithalatç›n›n bulundu¤u konumbizi farkl› bir tafl›ma türü tercih noktas›nda zorunluluk içine iter. Bu durum özelliklekombine tafl›ma (multimodal tafl›ma) tercihinde önemli bir sebep olarak karfl›m›za ç›-kar.

MMaalliiyyeett vvee ffiiyyaattllaanndd››rrmmaa ffaakkttöörrüü

Uluslararas› ticarette fiyatland›rman›n önemi ve d›fl ticaret operasyon süreçleri-nin do¤ru yönetilmesi gerekti¤ini söylemeye gerek bile görmüyoruz. Maliyet yöneti-mi d›fl ticarette büyük önem tafl›yor ve nakliye türü tercihinde de önemli bir etken ola-rak karfl›m›za ç›k›yor.

Tafl›ma türleri, h›z, güvenilirlik, ucuzluk türünden kriterlere göre de s›n›fland›r›la-bilir niteliktedir. Örne¤in havayolu tafl›mac›l›¤› h›zl› ve güvenli bir tafl›ma flekli olmak-la birlikte di¤er tafl›ma türlerine göre daha pahal› bir tafl›ma türüdür. Bu nedenle ti-cari pratikte bak›ld›¤›nda ço¤unlukla yükte hafif ama pahada a¤›r mallar›n havayoluile tafl›nd›¤›n› görürüz. Kimi zaman acil sevkiyatlarda da maliyete katlanmay› gözealarak havayolu tercih edildi¤ine flahit oluruz.

‹hracat ve ithalat ifllemlerinde mal›m›z›n özelli¤ini ve di¤er faktörleri de göz önü-ne alarak öncelikle bir fiyatland›rma veya maliyet analizi yapmak gerekir. Bu esnadanakliye tercih kriterini de göz önünde bulundurmakta fayda vard›r.

ZZaammaann ffaakkttöörrüü

D›fl ticarette tafl›ma tercihini belirleyen önemli bir etken de zaman faktörüdür.Mal›n aciliyeti, varaca¤› noktaya ne kadar süre içinde ulaflmas› gerekti¤i türündenkayg›lar, tafl›ma türü tercih edilirken en çok göz önüne al›nan konular›n bafl›nda ge-lir.

Örne¤in, bir fuar mal›n›n fuar tarihine çok yak›n bir dönemde sevk edilmesi zo-runlulu¤u karfl›s›nda çok fazla da tercih flans› olmayaca¤› aç›kt›r. Bir mal›n ithalatç› ta-raf›ndan acil olarak isteniyor olmas› durumunda, sipariflin istenilen sürede yetifltirile-memesi türünden aciliyet anlar›nda tafl›ma türü olarak daha h›zl› seyreden araçlar›ntercih edilece¤i bir gerçektir.


Mecbur kal›nan durumlar d›fl›nda zaman faktörünün esiri olmamak için elbetteki do¤ru bir sevkiyat planlamas›na ihtiyaç oldu¤unu, aksi takdirde maliyet/fiyatland›r-ma dengelerinde de s›k›nt›lar›n ortaya ç›kabilece¤ini bu vesile ile hat›rlatmak gerekir.

RRiisskk vveeyyaa ggüüvveenn ffaakkttöörrüü

Tafl›ma türü tercih sebepleri aras›nda en çok göz önüne al›nan faktörlerden bi-risi olan risk faktörü, özellikle mal›n özelli¤i türünden sebeplerle, mal›n sevkiyat süre-ci esnas›ndaki güzergahtaki riskler türünden sebeplerle eklemlenince büyük önemesahip bir konu olarak karfl›m›za ç›kar.

Örne¤in Irak bölgesinde bir firmaya mal gönderilmesi durumunda, Filistin gibiyo¤un bir çat›flma bölgesine sevkiyat yap›lmas› durumunda risk faktörünü göz önü-ne almak zorunludur. Ayr›ca Rusya’da baz› t›r soygunculuklar›n›n oldu¤unu zamanzaman duymuflsunuzdur.

Bu türden karfl›lafl›labilecek riskler, ihracatç›, ithalatç› veya nakliyeci firmay› ço¤uzaman tafl›ma türü noktas›nda tercih lüksünden al›koymakta ve belli bir tafl›ma türün-de zorunlu k›lmaktad›r.

K›ymetli eflyalar›n havayolunda tafl›nmak istenmesi türünden güvenilirlik kriteri,ço¤u zaman tafl›ma türü tercihinde bafl s›ralarda yer almaktad›r.

SSiiyyaassii//ppoolliittiikk sseebbeepplleerr

Baz› ülkelerin tafl›ma türü konusundaki ambargolar›, k›s›tlamalar› söz konusuolabildi¤i gibi, baz› bölgelerdeki savafl, grev, çat›flma benzeri ihtimallerin yüksekli¤i,ihracatç› veya ithalatç›y› belli bir tafl›ma türü konusunda mecburiyet içine çekebilmek-tedir.

Örne¤in Avusturya hükümetinin ald›¤› kararlar do¤rultusunda transit geçifllerdeAvusturya karayollar›n›n kullan›m› yerine, demiryollar›n› kullanmaya zorunlu k›lmas›ya da ‹srail gibi bir bölgeye mal gönderilece¤i zaman gemi tafl›mac›l›¤› d›fl›nda baflkabir seçene¤i düflünmenin mümkün olmad›¤›n› bilmek gibi…

MMaall››nn öözzeellllii¤¤ii

‹hraç edilecek mal›n özelli¤i de ço¤u zaman tafl›ma türü tercih sebepleri aras›n-da önemli bir etken olarak gözlemlenir.

Örne¤in, deniz nakliyesi esnas›nda nem alma riskinden dolay› çabuk bozulabile-cek bir mal›n baflka bir nakliye türüyle tafl›nmas› zorunlulu¤u karfl›m›za ç›k›yor olabi-lir. Kimi zaman nakliye sürecinin uzunlu¤u, raf ömrü k›sa olan ve çabuk bozulabile-cek nitelikteki mallar›n süratli nakliyesini zorunlu k›labilmektedir.

K›ymetli ve çal›nma, kaybolma riski yüksek mallar›n havayoluyla tafl›nmas› zorun-lulu¤u türünden örnekler bu konuya verilebilecek di¤er güzel örnekler aras›nda yeral›r.


DDaa¤¤››tt››mm aa¤¤›› tteerrcciihhlleerrii

Uluslararas› ticarete konu olan mal›n ihracat pazarlama tercihleriyle ba¤lant›l›olarak mal›n belli bir da¤›t›m sistemi arac›l›¤›yla sevk edilmesi zorunlulu¤u, nakliyetürlerinde de belli bir tercih zorunlulu¤unu beraberinde getirir.

‹thalatç› ülke veya bölgedeki iç nakliyedeki standartlar ve özellikler, da¤›t›m a¤›konusundaki kurulmufl sistemle eklemlendi¤inde mal›n uluslararas› sevkiyat›nda dabelli bir tafl›ma türünün tercihini zorunlu k›labilir.

TToonnaajj,, mmiikkttaarr,, bbooyyuutt ffaakkttöörrüü

Mal›n özelli¤i faktörüyle bir arada da düflünülebilecek olan bu tercih faktörün-de, özellikle sevkiyata (tafl›maya) konu olan mal›n büyüklü¤ü, tonaj› ve miktar› bizibelli bir tafl›ma türünde karar k›lmam›z noktas›nda zorunlulu¤un içine itebilir.

Özellikle havayolu tafl›mac›l›¤›nda boyutlar›n ve hacmin büyüklü¤ünün nakliyemaliyetlerini büyük oranda katlayaca¤› düflünülecek olursa ço¤u zaman böyle durum-larda karayolu ya da denizyolunu tercih etmeye do¤ru bu zorunluluk gündeme gel-mektedir.

‹hraç mallar›n›n parçalanamayaca¤›, bir arada sevkiyat›n zorunluluk olarak karfl›-m›za ç›kt›¤› durumlarda bu faktörün önemi daha da artmaktad›r.

IISSPPMM 1155

ISPM15, “International Standards for Phytosanitary Measures” harflerinin k›salt-mas› olup; herhangi bir “ahflap ambalajda” (kal›nl›¤› 6 mm.den az olanlar hariç ol-mak üzere, palet, sand›k, kasa, takoz vb.) hiç bir zararl›n›n ya da larvas›n›n bulunma-d›¤›ndan emin olunabilmesi için IPPC (Uluslararas› Bitki Koruma Konvansiyonu) tara-f›ndan belirlenen bir standartt›r.

ISPM15 için uygun olan iki metot vard›r:

A. ISIL ‹fiLEM : Ahflab›n iç ›s›s›n›n minimum 56°C ye yükseltilerek en az 30 da-kika bekletilmesi. S›cakl›k ve süre ile ilgili olarak belirtilen flartlar yerine getirildi¤i tak-dirde ›s›l iflleminin gerçeklefltirilmesinde f›r›nlama, kimyasal bas›nç emdirme (empren-ye) veya di¤er ifllemler uygulanabilir.

B. FÜM‹GASYON : Ahflap, atmosfer bas›nc› alt›nda afla¤›daki oranlarda metilbromide ile fümige edilmelidir.

Bu ifllemi yapmay› yetkili firmalar› http://www.iska.gov.tr/ispm-firmalar/ vewww.tarim.gov.tr/ adresinden ulaflabilirsiniz.

AADDRR

ADR,” Agreement Concerning The ‹nternational Carrige Of Dangerous By Ro-ad” harflerinin k›saltmas› olup; patlay›c›-yan›c›-parlay›c›-s›v›-gaz-kat› haldeki tehlikeliürünlerin Karayollar›nda Tas›ma kurallar›n›n bütününü kapsayan tafl›ma standard›d›r.


Kapsaml› bilgi için www.unece.org ve www.tasimacilar.com gibi web adreslerindenfaydalanabilirsiniz.

TTAAfifiIIMMAA TTÜÜRRLLEERR‹‹NN‹‹NN TTEERRCC‹‹HHLLEERR AAÇÇIISSIINNDDAANN ÖÖZZEELLLL‹‹KKLLEERR‹‹

Tafl›ma türlerinin tercih edilmesinde do¤ru karar al›nabilmesi için flüphesiz ki ta-fl›ma türlerinin özelliklerinin bilinmesi ve göz önünde bulundurulmas› gerekir. Bu aç›-dan bak›ld›¤›nda ihracat ithalatç› firmalar›m›z için pratik bilgiler verme noktas›nda herbir tafl›ma türüne göre temel özellikleri vurgulayarak aktarmakta fayda görüyoruz.

DDeenniizzyyoolluu TTaaflfl››mmaacc››ll››¤¤››

Özellikle büyük hacimli ve tonajl› mallar›n ucuz tafl›nabilmesi için ideal bir tafl›matürü olarak karfl›m›za ç›kan denizyolu tafl›mac›l›¤›, dünyan›n da en eski tafl›ma türü-dür.

Denizyolu tafl›mac›l›¤›n›n maliyeti de di¤er pek çok tafl›ma türüne göre ucuz ol-mas› aç›s›ndan tercih edilmektedir. Dünyan›n neredeyse her noktas›nda aktarmal› daolsa ulafl›labiliyor olmas› da denizyolu tafl›mac›l›¤›n›n gündemde kalmas›nda ve tercihedilmesinde önemli sebepler aras›ndad›r.

Petrol, kuru yük, tah›l benzeri dökme mallar›n tafl›nmas› için ideal bir tafl›ma tü-rü olan denizyolu tafl›mac›l›¤›, özellikle büyük miktarlardaki tonajl› ve hacimli mallariçin vazgeçilmez bir tafl›ma türü olarak karfl›m›za ç›kar. Ancak denizyolu tafl›mac›l›¤›-n› elbette ki sadece bu alana hapsetmek do¤ru olmaz.

Dünyadaki son geliflmeler ve özellikle lojistik sektöründeki h›zl› büyüme, deniz-yolu tafl›mac›l›¤›nda çok farkl› çözümlerin ve alternatiflerin gündeme gelmesine desebep olmufltur. Denizyolu tafl›mac›l›¤› denince akla gelen konteynerlerdeki so¤utu-cu özelliklerin bile mevcudiyeti düflünülecek olursa denizyolu tafl›mac›l›¤›ndaki gelifl-me daha iyi anlafl›labilir.

Denizyolu tafl›mac›l›¤›nda maliyetlerin düflüklü¤ü türünden avantajlar›n yan› s›ra,tafl›ma süresindeki uzunluk ço¤u zaman bir dezavantaj olarak görünebilir. Ayr›ca yük-te hafif ama pahada a¤›r mallar, elektronik benzeri hassas ürünler için denizyolununtercih edilmedi¤ini görürüz.

KKaarraayyoolluu TTaaflfl››mmaacc››ll››¤¤››

Çok uzak olmayan yak›n bölgelere afl›r› yüksek tonajda olmayan mallar›n sevki-yat› için oldukça ideal olan ve en yayg›n kullan›lan tafl›ma türü olarak karfl›m›za ç›kankarayolu tafl›mac›l›¤›, Türkiye’nin ihracat-ithalat ifllemlerinde de en çok müracaat etti-¤i nakliye türlerinin bafl›nda gelir.

Özellikle son y›llarda geliflen Ro-Ro tafl›mac›l›¤›yla birlikte karayolu tafl›mac›l›¤›n-da daha da h›zl› bir geliflme kaydedildi¤ini söyleyebiliriz.


Karayolu tafl›mac›l›¤›n›n, havayoluna göre maliyetlerin daha ucuz olmas› ve süreolarak da denizyoluna göre daha k›sa olmas› gibi özellikler aç›s›ndan tercih edildi¤inisöyleyebiliriz. Ancak risk faktörü türünden sebepler dolay›s›yla baz› bölgelere ve ülke-lere karayolunun tercih edilmesinin mümkün olmamas›, bu tafl›ma türünün avantaj›o bölgeler için ortadan kald›rmaktad›r.

Avrupa Birli¤i üyesi ülkeler, Türki Cumhuriyetler ve benzeri ülkelere yap›lacak ih-racat veya buralardan getirilecek ithal mallar›n›n sevkiyat› için ideal bir yöntem oldu-¤unu ve en çok da bu bölgelerde karfl›m›za ç›kt›¤›n› söyleyebiliriz.

HHaavvaayyoolluu TTaaflfl››mmaacc››ll››¤¤››

Zaman faktörü konusunda s›k›nt›s› olan firmalar›n acil sevkiyatlar› için ideal olanhavayolu tafl›mac›l›¤›, gün geçtikçe daha da büyük bir öneme sahip olmaktad›r.

Havayolu tafl›mac›l›¤›, yükte hafif ama pahada a¤›r mallar›n tafl›nmas› için idealbir yöntem olarak karfl›m›za ç›kar. Ayr›ca co¤rafi olarak uzak bölgelere her zamaniçin denizyolu tafl›mac›l›¤›n›n kullan›lamad›¤› durumlarda, aciliyet faktörü de buna ek-lenince, havayolu tafl›mac›l›¤› tart›flmas›z bir zorunluluk halini almaktad›r.

K›ymetli eflyalar›n da tafl›nmas› için havayolunun tercih edildi¤i ticari pratikte dik-katten kaçmayacakt›r. Ticari hayat›n belki de en önemli kayg›s›n› oluflturan güven un-suru, havayolu tafl›mac›l›¤›n›n tercihinde önemli sebeplerin belki de bafl›nda gelmek-tedir.

Havayolu tafl›mac›l›¤›n›n h›z, güvenlik türünden avantajlar›n›n yan› s›ra maliyeti-nin yüksekli¤i yönünde bir dezavantaj› mevcuttur. Tercih edilmeme sebeplerinin ba-fl›nda da ço¤unlukla bu faktör gelmektedir. Özellikle hacimli ve tonajl› mallarda ha-vayolu ciddi bir maliyet art›fl›na sebep olabilecek tarzda bir navlun ücreti (tafl›ma üc-reti) ile karfl›m›za ç›kabilecektir.

Uçaklar›n hacimlerinin küçük olmas› sebebiyle havayolu tafl›mac›l›¤›nda navlunhesaplamalar›nda dikkate al›nan en önemli unsurlar›n bafl›nda sevkiyata konu olanmal›n a¤›rl›k-hacim dengesi gelmektedir. Hacimce büyük mallar›n havayolu tafl›mac›-l›¤›nda do¤ru maliyetlendirilmesi gerekti¤ini hat›rlatmak ve bu nedenle ço¤u zamanda tercih edilmeyece¤ini gözard› etmemenizi an›msatmak isteriz.

DDeemmiirryyoolluu TTaaflfl››mmaacc››ll››¤¤››

Türkiye’de maalesef çok yayg›n bir kullan›m alan› olmayan demiryolu tafl›mac›l›-¤›, özellikle maliyeti en düflük tafl›ma türü oldu¤u için yüklü ve hacimli mallar›n sevki-yatlar›nda tercih edilen bir tafl›ma türü olarak kullan›labilir.

Eski do¤u bloku ülkelerin siyasi ve ekonomik tercihlerinden dolay› ülkelerinin birdemiryolu a¤›yla örülü oldu¤unu biliyoruz. Türkiye’nin de demiryolu tafl›mas› nokta-s›nda a¤›rl›kl› olarak bu ülkelere yapt›klar› ihracat ifllemlerinde tercih kriteri olarak busebepler etken olmaktad›r.


NNAAKKLL‹‹YYEE TTÜÜRRLLEERR‹‹NNEE GGÖÖRREE ‹‹HHRRAACCAATT--‹‹TTHHAALLAATT ‹‹fifi AAKKIIfifi SSÜÜRREEÇÇLLEERR‹‹ VVEEPPRRAATT‹‹KK BB‹‹LLGG‹‹LLEERR

DDEENN‹‹ZZYYOOLLUU TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄II

DDEENN‹‹ZZYYOOLLUU TTAAfifiIIMMAASSIINNDDAA ‹‹TTHHAALLAATT ‹‹HHRRAACCAATT SSÜÜRREEÇÇLLEERR‹‹

Yukar›da tasar›m› yap›lm›fl flekilde süreç, ihracatç› ve ithalatç› aras›ndaki kargosevkiyat›n›n forwarderlar›n lojistik faaliyetlerinin deniz üzerindeki nakliyeye fiziki ola-rak linelar vas›tas›yla gerçeklefltirilmesidir.

Süreç, genel itibariyle afla¤›daki flekilde ifllemektedir:

‹‹HHRRAACCAATT OOPPEERRAASSYYOONN SSÜÜRREECC‹‹

� Rezervasyon

� Yükleme detaylar›n›n teyidi

� ‹ç nakliye

� Evraklar›n düzenlenmesi ve gümrükleme

� Konteynerin limandan tahliyesi ve gemi hareketi

RREEZZEERRVVAASSYYOONN VVEE YYÜÜKKLLEEMMEE DDEETTAAYYLLAARRIINNIINN TTEEYY‹‹DD‹‹

Forwarder›n anlaflmas› ba¤lam›nda; ihracatç› talebini malzemenin haz›r oldu¤u-nu forwardera bildirmesi ile süreç bafllamaktad›r. ‹lgili talep Forwarder taraf›ndan ge-mi üzerine yüklenecek olan konteynerin armatör acentesine iletilir ve armatör acen-tesi taraf›ndan talep do¤rultusunda (konteyner boyutu ve tonaj kapsam›nda) rezer-ve edilir ve konteyner ile ilgili bilgiler; al›naca¤› yer, ayr›ca geminin detaylar›n› içerenbir bilgi yaz›s› ile forwardera bildirilir ve bu do¤rultuda konteyner al›m› için planlamayap›l›r ve bu süreç ihracatç› ile teyitleflilmifl flekilde ve zamanda gerçeklefltirilmek üze-re fiziki operasyon sureci bafllamaktad›r. Al›nacak olan konteynerin bilgileri, yüklene-cek olan gemiye ait bilgiler ayr›ca iç nakliye için kullan›lacak olan arac›n bilgileri ihra-catç›ya ve ilgili gümrükleme iflleminin yap›laca¤› firmaya iletilir.

‹HRACATÇI‹THALATÇI

SEVKIYAT

FORWARDERFORWARDER


‹‹ÇÇ NNAAKKLL‹‹YYEE

Forwarder konteyner al›m›n› armatör acentenin belirtti¤i istif sahas›ndan (limanveya depo olabilir) al›m›n› yapabilmek için önce konteyner ile ilgili talebin konteyneral›m›n›n yap›laca¤› yere iletildi¤ini kontrol etmeli ve daha sonra talep edilen kontey-nere uygun olacak arac› ilgili al›m yerine sevkederek fiziki süreci bafllatm›fl olur. Konuaraç, konteyneri alarak yurtiçi tafl›ma gerçeklefltirilerek talebi gerçeklefltiren ihracatç›-n›n belirtti¤i yükleme alan›na (depo, antrepo veya fabrika) sevketmektedir.

Yükleme alan›nda konteyner yüklemesi gerçeklefltirildikten sonra, sevkiyat› ger-çekleflecek olan yükün bütün detaylar› belirlenmifl olur ve konteyner kapat›larak bü-tün sevkiyat sürecinde üzerinde tafl›yaca¤› konteyner mührü üzerine yerlefltirilir. Gü-venlik amac›yla yerlefltirilen bu mühür konteyner kap› kilidine yerlefltirilerek de¤iflmesihalinde konteynerin aç›l›p kapand›¤› hakk›nda bilgi sahibi olunmas›n› sa¤lamaktad›r.

Yüklemenin ard›ndan, kesinleflen bilgiler yükü yurtd›fl› edecek olan acenteye çe-ki listesi, konflimento talimat› ve ticari fatura vb yüke ait gerekli evraklar› gümrükle-me birimine temin ederek gönderir.

Konteynerin yüklü olarak ç›k›fl yapaca¤› limana giriflini armatör, acentenin lima-na göndermifl oldu¤u talep do¤rultusunda (liman girifl saatleri ölçüsünde) gerçeklefl-tirir. Bu talep konteynerin gümrüklü liman sahas›na giriflini ihracatç›n›n belirlemifl ol-du¤u gümrükleme firmas› taraf›ndan gerçekleflir. Konteyneri tafl›yan arac›n liman sa-has›na giriflinin ard›ndan geminin yüklemesini gerçeklefltirece¤i istif sahas›na kontey-ner indirilerek iç nakliye süreci tamamlan›r ve konteyner gemiye yüklenmek üzere sa-hada gemi geliflini ve yüklemesini bekler. Bu süreçte evraklar›n düzenlenmesi ve güm-rükleme ifllemleri bafllamaktad›r.

EEVVRRAAKKLLAARRIINN DDÜÜZZEENNLLEENNMMEESS‹‹ VVEE GGÜÜMMRRÜÜKKLLEEMMEE

Konu ile ilgili ilk kontrol edilip teyitleflilmesi gereken nokta, gümrükleme firmas›ile forwarder aras›nda ihracatç›n›n bildirece¤i malzemeye ait detaylard›r. Sözkonusudetaylar, beyanname üzerinde ne ise konflimento üzerinde de ayn› olmak zorundad›r.

Kontrolün ertesinde ilgili yük detaylar›, konflimento talimat› olarak üzerinde ih-racat operasyonunu gerçeklefltiren forwarder ile ithalat sürecinde yükün karfl›lanma-s›n› ve elleçlenmesini gerçeklefltirecek olan forwarder›n al›c› ve ihracatç› olacak flekil-de düzenlenmesi, yük, gemi ve konteyner bilgilerini içerecek flekilde gönderilir. Bu de-taylar, armatör acentesi taraf›ndan oluflturulacak olan tafl›ma senedi olan ana konfli-mentoyu oluflturacakt›r. Ayr›ca konu yüklemeye ait olarak bir alt konflimento olarakara konflimento örne¤i düzenlenerek, ki ara konflimento ihracatç› ve ithalatç› ad›nave geri kalan yük, gemi ve konteyner detaylar› ayn› olacak flekilde düzenlenir ve ihra-catç› firman›n teyidine sunulur. Ara konflimento teyidinin ard›ndan, ilgili armatöracentesi taraf›ndan gönderilen konflimento örne¤i ara konflimento detaylar› ve ihra-catç› taraf›ndan gönderilmifl olan çeki listesi ve konflimento talimat› ile k›yaslanarakkontrol edilir ve armatör acente ile detaylar› kesinleflir ve nihai onay verilir. Bu yap›-


lan ifllem ile konflimento detaylar› garantiye al›nm›fl olur; ayr›ca, ana ve ara konflimen-to üzerindeki detaylar da kesinlefltirilerek yükleme için haz›r hale getirilmifl olur. Di-¤er taraftan yük ile ilgili gümrük ifllemleri takip edilir ve bunlar›n tamamlanmas›n›nard›ndan evrak ve gümrükleme süreci tamamlanm›fl olur.

Farkl› bir uygulama ise konteynerin liman yönetimi taraf›ndan belirlenmifl olan li-man sahas›na serilip malzemelerin konteynere yüklenmesidir. Bu sürecin farkl›l›klar›ise yükün aç›k yük olarak ihracatç›n›n belirlenen iç nakliye arac› ile limana gönderme-si ile gerçekleflir. ‹lgili talep ve süreç armatör acentesine konteynerin limana serilme-si için 1 gün önceden organize edilir ve yük bilgilerinin 1 gün önceden belirlenip ta-limat›n forwardera geçilerek rezervasyonun yap›l›p konteyner talebinde bulunmas›için gerçekleflir. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken husus ilgili talebin armatör acen-tesine 1 gün önceden gönderilmesi, yükleme gününe konteynerin limanda haz›r birflekilde serilmesi için gereklidir. Yükleme günü, konteyner detaylar› belirli olmakta vearmatör acentesine gönderilmifl olan talimat ölçüsünde konteyner temini yap›lmak-tad›r. Ayr›ca aç›k yük olarak gelecek yükün gümrüklü liman sahas›na girdikten vekonteyner numaras› belirli olduktan sonra gümrükleme sürecine bafllanaca¤›n› belirt-mek gerekir.

KKOONNTTEEYYNNEERR‹‹NN LL‹‹MMAANNDDAANN TTAAHHLL‹‹YYEESS‹‹ VVEE GGEEMM‹‹ HHAARREEKKEETT‹‹

Gümrüklü saha olan liman, ihracat istif sahas›nda yüklü olarak bulunan kontey-nerin geminin limana yanaflmas› ertesinde konteyner limandan armatör acentesininprogram› do¤rultusunda (geminin tescil ifllemleri ve geminin gelifl tarihi önemlidir)tahliye edilerek konteyner gemi üzerine yüklenerek gönderilecek olan limana gitmeküzere harekete haz›rd›r. Bu sürecin ertesinde gemi hareketi düzenlenecek olan evrak-lar› etkileyecektir. Geminin hareket tarihi armatör acentenin düzenledi¤i ana konfli-mentonun ayr›ca forwarder›n düzenledi¤i ara konflimentonun tarihi olacakt›r. Gemihareketinin ertesinde ilgili konteyner armatör taraf›ndan belirlenmifl olan güzergahdo¤rultusunda seferini gerçeklefltirerek ithalat liman›na var›fl› takip edilir. Evrak tara-f›nda ise armatör acentesinin düzenlemifl oldu¤u ana konflimento ve forwarder›n dü-zenlemifl oldu¤u ara konflimento ile birlikte, çeki listesi ve ihracatç›n›n ithalatç› firma-ya kesmifl oldu¤u fatura ve gümrükleme firmas› taraf›ndan düzenlenmifl olan menfleiformu ile birlikte ihracat aya¤›nda yer alan forwarder taraf›ndan ithalat aya¤›ndaoperasyonu gerçeklefltirecek olan forwardera kopya olarak gönderilir. Ayr›ca düzen-lenmifl olan ara konflimento ihracatç›n›n iste¤i do¤rultusunda ithalatç› firmaya iletil-mesi için ihracatç› firmaya iletilir.

‹‹TTHHAALLAATT OOPPEERRAASSYYOONN SSÜÜRREECC‹‹

� Evrak kontrolü ve yükle ilgili detaylar›n iletilmesi

� Geminin gelifli ve gemiye ait armatör acentesinin ifllemlerini sonland›rmas›

� Orijinal evraklar›n tanzimi ve gümrükleme

� Malzemenin ithalatç› firmaya teslimi


EEVVRRAAKK KKOONNTTRROOLLÜÜ VVEE YYÜÜKKLLEE ‹‹LLGG‹‹LL‹‹ DDEETTAAYYLLAARRIINN ‹‹LLEETT‹‹LLMMEESS‹‹

‹hracat ifllemini gerçeklefltiren forwarder›n göndermifl oldu¤u kopya evraklarolan ana ve ara konflimento, çeki listesi ve faturalar karfl›laflt›r›larak kontrolleri yap›l›rve bir yanl›fll›k yok ise ihracatç› forwardera teyit verilerek ithalat süreci bafllat›l›r. Yü-ke ait geminin ç›k›fl› tahmini var›fl tarihleri ve yük ile ilgili konflimento ve çeki listesiüzerindeki detaylar ithalat aya¤›ndaki armatör acentesi ve ihracat ifllemini gerçeklefl-tirmifl olan ihracat forwarder ile teyitleflilerek ithalatç› firmaya iletilir. Ayr›ca ana kon-flimento kontrolü ve detaylar› ithalat aya¤›ndaki armatör acentesi ile kontrol edilir.Gemi ithalat liman›na gelmeden önce armatör acentesi taraf›ndan ihbarname ile it-halat aya¤›ndaki forwardera bilgisini iletir. Bu ihbarname geminin tam olarak limanayanaflaca¤› tarihi belirtmektedir ve bu durum planlaman›n yap›lmas› ile sürecin fizikiolarak bafllamas›n› sa¤lamaktad›r.

GGEEMM‹‹NN‹‹NN GGEELL‹‹fifi‹‹ VVEE GGEEMM‹‹YYEE AA‹‹TT AARRMMAATTÖÖRR AACCEENNTTEESS‹‹NN‹‹NN ‹‹fifiLLEEMMLLEERR‹‹NN‹‹SSOONNLLAANNDDIIRRMMAASSII // OORRIIJJIINNAALL EEVVRRAAKKLLAARRIINN TTAANNZZ‹‹MM‹‹ VVEE GGÜÜMMRRÜÜKKLLEEMMEE

Geminin ithalat›n yap›laca¤› limana yanaflmas›n›n ard›ndan, konteyner tahliye ifl-lemleri ve armatör acenteye ait geminin gümrüklemesi süreci bafllar. 45 günlük özetbeyan süresinin bafllang›c› linen›n liman gümrü¤üne beyan etti¤i özet beyan ile bafl-lamaktad›r. 45 günlük süre geçildi¤i takdirde mal devlete kalarak devletleflir, veya sü-re dolmadan uzatmak için gerekli gümrük prosedür ifllemleri yap›lmal›d›r.

Konteynerin tahliyesinin ard›ndan armatör acentesi, gemi tescil ifllemini gerçek-lefltirir ve ihracat aya¤›nda armatör acentesinin düzenlemifl oldu¤u konflimentoyu or-dino ad› alt›nda gemi gümrükleme iflleminin ard›ndan ortaya ç›km›fl olan malzemedetaylar›n› içeren evra¤› konflimento üzerine düzenler. Bu evrak üzerinde k›saca yükbilgileri, geminin tescil numaras›, tarihi ve gemi bilgileri yer al›r. ‹thalat iflleminin ger-çekleflmesi için özellikle geminin tescil tarihi ve numaras› önem tafl›maktad›r.

Armatör acentesi forwardera gümrük ifllemlerinin bitmesinin ard›ndan bu duru-mu bildirir ve forwarder konu ile ilgili olarak ihracatç›n›n ithalatç›ya göndermifl oldu-¤u orijinal evraklar› talep ederek eflzamanl› olarak gemi gelifline dair var›fl› bildiren ih-bar›n› ithalatç› firmaya bildirir. Yine eflzamanl› olarak armatör acentesinin ana konfli-mento üzerine düzenlemifl oldu¤u ordinoyu forwarder acenteler aras› anlaflmalar öl-çüsünde al›r ve ihracatç› taraf›ndan talep etmifl oldu¤u orijinal ara konflimento ile bir-lefltirerek gümrükleme ifllemlerine bafllar.

Orijinal ara konflimento evra¤› gümrükleme ifllemleri için ithalatç› firmay› ve for-warder aç›s›ndan ba¤lay›c›d›r ve gümrükleme ifllemleri için gereklidir. Gümrükleme-nin ilk aya¤› olan özet beyan ve tescil ifllemlerinin amac›, armatör acentesi taraf›ndanyap›lan gemi tescilinin alt›nda bir ifllem olarak alt özet beyan düzenlenir ve amac› isegemi tescilinden ç›km›fl olan ve forwarder üzerine tescil edilmifl olan bütün yükler ara-s›nda en alt katmanda yer alan ithalatç› ad›na yükün tescil edilerek, ithalatç›n›n yüküithal edebilmesini sa¤lamak ad›na gerçeklefltirilir.


Forwarder›n gerçeklefltirmifl oldu¤u alt özet beyan iflleminin ard›ndan elde edi-len 2. tescil numaras› ile birlikte malzeme ithalata haz›r hale getirilerek gümrük siste-mi üzerinde ithalatç› ad›na tescil edilmifl olur ve ithalatç›n›n belirlemifl oldu¤u güm-rükleme firmas›na teslim edilir. Forwarder taraf›ndan ithalatç› üzerine tescil edilmiflolan yüke ait gümrükleme ifllemleri ithalatç› taraf›ndan belirtilmifl olan gümrüklemefirmas› taraf›ndan gerçeklefltirilir ve forwarder taraf›ndan ithalat iflleminin bitiminekadar takip edilir.

MMAALLZZEEMMEENN‹‹NN ‹‹TTHHAALLAATTÇÇII FF‹‹RRMMAAYYAA TTEESSLL‹‹MM‹‹

Kati ithalat ifllemi ithalatç›n›n gümrükleme firmas› taraf›ndan gerçeklefltirilmesi-nin ard›ndan forwarder›n takibat› do¤rultusunda yüklü konteyner liman sahas›ndantahliye edilecek hale gelir. Forwarder bu do¤rultuda konteyneri liman ithalat sahas›n-dan ald›rmak üzere konteynere uygun bir araç temin ederek araç bilgilerini ithalatç›firma gümrükleme flirketine ve ithalatç› firmaya bildirerek konteynerin liman sahas›n-da araca tahliyesini gerçeklefltirmek üzere sevkeder.

Gümrükleme firmas›, araç girifl ve ç›k›fl› için gerekli izinleri liman›n ilgili mercile-rinden alarak konteynerin ç›k›fl›n› organize eder. Konteyner ithalatç› firman›n uygungördü¤ü, depo, antrepo veya fabrika sahas›na sevk edilerek boflaltma ifllemleri içinhaz›r hale getirilir. Boflaltma ifllemlerinin ertesinde ilgili konteynerin aidiyetinde bulun-du¤u armatör acentesinin belirlemifl oldu¤u depo veya liman sahas›na konteynersevk edilerek ithalat süreci tamamlanm›fl olur.

Bu duruma istisna olarak ilgili yükün konteynerden liman sahas›nda boflalt›lma-s› (iç boflaltma) ithalatç› firma taraf›ndan istenebilir. Böyle bir talep durumunda, kon-teynerin boflalt›lmas› için liman yönetimin uygun gördü¤ü bir yer tespit edilir ve güm-rükleme ifllemlerinin ard›ndan konteyner içindeki yük forwarder taraf›ndan sevk edi-len araç ile ithalatç› firmaya teslimat› gerçeklefltirilip süreç tamamlan›r.


DDEENN‹‹ZZYYOOLLUU TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄IINNAA ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN PPRRAATT‹‹KK BB‹‹LLGG‹‹LLEERR

KKOONNTTEEYYNNEERR TT‹‹PPLLEERR‹‹ VVEE EEBBAATTLLAARRII

Standart-Konteyner 40’Standart-Konteyner 40’ ISO Type Group: 42 GPISO Size Type: 42 G1

Genel Milimetre Feet

Uzunluk 12032 39’ 5 5/8”Genifllik 2352 7’ 8 5/8”Yükseklik 2395 7’ 10 1/4”

‹ç

Genifllik 2340 7’ 8 1/8”Yükseklik 2292 7’ 6 1/4”

Kap› Aç›k

Max Tonaj 32500 71650Dara 3980 8774Max Yükleme Tonaj› 28520 62875

Kilogram Pounds

A¤›rl›k

Metreküp Feetkup

Kapasite 67.7 2390

Genel 19’4 x 7’8 x 7’10 Milimetre Feet

Standart-Konteyner 20’Standart-Konteyner 20’ ISO Type Group: 22 GPISO Size Type: 22 G1


‹ç

Genifllik 2340 7’ 8 1/8 “Yükseklik 2292 7’ 6 1/4 “

Kap› Aç›k

Kilogram Pounds

Max. Tonaj 32500 71650Dara 2370 5220Max Yükleme Tonaj› 30130 66430

A¤›rl›k

Metreküp Feetkup

Kapasite 33.2 1172


FFCCLL vvee LLCCLL NNeeddiirr??

FCL (FULL CONTAINER LOADING): Armatör acentesine ait olan konteynerin ta-mam›n› belirtir. Sadece tek bir müflteri için kiralanan konteyner anlam› tafl›r.

LCL (Less Than Container Load): Parsiyel yükleme yap›lan konteyner anlam›nagelir. Birden fazla yükleyici ve/veya birden fazla al›c›s› olmas› gerekir.

NNVVOOCCCC NNeeddiirr??

NVOCC “Non-Vessel Operating Common Carrier””, kendi yük tafl›ma senedini(konflimento) basan, deniz nakliye ifllemini yürütebilen ancak bir line ›n gemisini kul-lanan arac› nakliyecilerdir.

NVOCC deniz nakliye hizmeti, bir line ›n gemilerini veya konteynerlerini kullana-rak (kiralayarak) mal tafl›ma hizmeti verme fleklindedir. NVOCC nakliyecileri konfli-mento basabilir. Kombine tafl›mac›l›k ve iç tafl›ma ifllemlerini yap›p karfl› acenta ba¤-lant›lar› kurarlar. Ayr›ca Amerika Birleflik Devletlerinde armatör acenteleri NVOCC ola-mamaktad›r ve Forwarding hizmeti verebilmek için NVOCC uygulamas›n› Birleflik dev-letler hükümeti flart koflmaktad›r.

AAMMSS // AACCII NNeeddiirr??

‘Automated Manifest System’, ABD’nin kullan›m›n› ücret karfl›l›¤›nda zorunlu k›l-d›¤› gümrük manifesto sistemidir. Ayni uygulama Kanada ülkesi s›n›rlar› içindeki güm-rük manifesto ifllemleri için ACI ifadesi kullan›lmaktad›r.

Genel 19’4 x 7’8 x 7’10 Milimetre Feet

Standart-Konteyner 40’ High-CubeStandart-Konteyner 40’ High-Cube ISO Type Group: 45 GPISO Size Type: 45 G1


‹ç

Genifllik 2340 7’ 8 1/8”Yükseklik 2597 8’ 6 1/4”

Kap› Aç›k

Kilogram Pounds

Max Tonaj 32500 71650Dara 4010 8840Max Yükleme Tonaj› 28490 62810

A¤›rl›k

Metreküp Feetkup

Kapasite 76.3 2694


IISSMM//SSMMCC nneeddiirr??

ISM ‘International Safety Management’ Uluslararas› Güvenlik Yönetimi ad› alt›n-da gemi sahibi armatörlerin Uluslararas› Denizcilik Organizasyonunun gemilere aitgüvenlik standartlar›n› belirtmifl oldu¤u ve uluslararas› sularda seyir eden gemilerinsahip olmas› gereken gemilerin yas ve detayl› tonaj / ölçülerini içeren uluslararas› ge-çerlili¤e sahip belgedir. Merkezi Uluslararas› Denizcilik Organizasyonu olarak IMOKonvansiyonu 1948 y›l›nda ‹sviçre Cenevre’de imzalanm›fl ve 1959 y›l›nda yürürlü¤egirmifltir.

SMC ‘Safety Management Code’ Güvenlik yönetimi kodu ise Bulgaristan, Ro-manya, Rusya Federasyonu gibi Sovyet rejimine tabi olan ülkelerin ISM sertifikas› efl-de¤erinde güvenlik belgesidir.

Gemiye ait olan bu sertifikalar akreditif ve sigorta ifllemlerinde kullan›lmakta vegeminin yafl› ve durumu göz önüne al›narak akreditif ve sigorta evraklar›n›n olufltu-rulmas›nda s›n›rlar› belirlemektedir.

KKOONNSS‹‹MMEENNTTOO TTÜÜRRLLEERR‹‹

Konflimento türleri genel itibariyle 3 kategoride incelenebilir; bunlar Marine Billof Lading, FIATA Bill of Lading, Combined Bill of Lading

Marine Bill Of Lading: Sadece deniz tafl›malar›na özel olarak üretilmifl, sigortas›-n› içinde bar›nd›ran, dünyada tafl›mac›l›k ba¤lam›nda yasal statüsü kabul edilmifl olankonflimentodur. Genel itibariyle armatör acenteleri taraf›ndan düzenlenmektedir.

Fiata Bill of Lading: FIATA taraf›ndan Freight Forwarder’lara özel olarak 1992 y›-l›nda üretilmifl olan konflimentodur. Dünya üzerinde geçerlili¤i olan ve tafl›ma evrak›olarak kara, hava, deniz ve kombine tafl›mac›l›k alan›nda geçerlili¤e sahip konflimen-todur. Sigortas›zd›r. Ülkemizde FIATA temsilcili¤ini Utikad (Uluslararas› Tafl›mac›larDerne¤i) yapmaktad›r ve bu kurulufl taraf›ndan temin edilmektedir.

Combined Transport Bill of Lading: Freight Forwarder’larin taraflar›nca belirli te-minatlar ve sigorta bedeli karfl›l›¤›nda üretti¤i konflimentolard›r. Sigorta bedeli ulus-lararas› anlaflmalar ölçüsünde Türkiye’de Utikad taraf›ndan belirlenen ölçülerde vekontrollerde gerçeklefltirilir ve tescil edilir.

Marine Bill of Lading ve Combined Transport Bill of Lading tafl›ma senedi sigor-tas› içerdiklerinden evrak›n kay›p ve hasar› durumunda de¤erli evrak niteli¤inde ol-duklar›ndan dolay› sigorta taraf›ndan maddi külfeti ortadan kald›rmaktad›r; zira temi-nat alt›ndad›r.

AAKKTTAARRMMAA LL‹‹MMAANNII VVEE UU⁄⁄RRAAKK LL‹‹MMAANNII NNEEDD‹‹RR??

Aktarma limanlar› armatörlerin belirlemifl olduklar› güzergah ve belirlemifl olduk-lar› belirli gider hesaplamalar› do¤rultusunda oluflturduklar› terminallerdir. Bu termi-nallerde konteyner hareketi ba¤lam›nda konteyner limanda tahliye edilir ve aktarma


için gerekli ifllemlerin tamamlanmas›n›n ard›ndan belirlenmifl güzergah do¤rultusun-da belirlenen farkl› bir gemiye yüklenerek sevk edilir. Seyrusefer süresi dahilinde ak-tarma liman› sefer süresini uzatabilmektedir.

U¤rak liman› ise gemi üzerinde bulunan konteynerin teslim edilece¤i limanlar-dan oluflan armatörün güzergah program›nda yer alan limanlard›r. U¤rak limanlar›n-da konteynerler yaln›zca yüklenir ve tahliye edilir ayr›ca gemi de¤iflikli¤i söz konusuolmamaktad›r.U¤rak limanlar›nda tahliye edilmeyecek konteynerler gemiden indiril-mezler. Transit süre gemi de¤iflikli¤i ve bekleme olmad›¤›ndan ötürü avantajl›d›r.

NNAAVVLLUUNN EEKK KKAALLEEMMLLEERR‹‹ NNEELLEERRDD‹‹RR??

Navlun kalemleri genel itibariyle flu flekildedir:

� BAF (Bunker Adjustment Fee): Yak›t ayarlama faktörü

� CAF (Currency Adjusment Fee): Kur ayarlama faktörü

� PRIMAGE: Primaj

� PSS (Peak Season Surcharge) : Yo¤un Sezon Fark›

� WRS (War Risk Surcharge): Savafl Riski Fark›

� WARFAGE : ‹skele Hakk› Ücreti

� OWS (Over Weight Surcharge) : Yüksek tonaj fark›

� CHASIS FEE: Safli ücreti

� ISPS: Liman / Armatör güvenlik ücreti

BAF/Yak›t Ayarlama Faktörü: Deniz hat isletmecilerini dalgalanan akaryak›t fiyat-lar›ndan korumak için kullan›l›r; bir di¤er k›saltma olarak FAF (Fuel Adjustment Fac-tor) da kullan›lmaktad›r.

CAF/Kur Ayarlama Faktörü: Deniz hat isletmecilerini dünya piyasalar›ndaki kurve döviz dalgalanmalar›ndan korumak için kullan›lmaktad›r.

Primaj: Navluna dahil olmamak kofluluyla, ç›k›fl liman›nda mallar›n yüklenmesin-de gösterilen özen nedeniyle yap›lan masraf kalemidir.

PSS/Yo¤un Sezon Fark›: Uzakdo¤u limanlar›na özgü olarak al›nan bu kalem, yo-¤un sezon sevkiyatlar›nda deniz hat isletmecilerinin yo¤un yükleme zamanlar›nda ge-mi üzerindeki kargo kapasitelerini korumak amac›yla ald›klar› masraf kalemidir.

WRS/Savafl Riski Faktörü: Deniz hat isletmecilerinin savafl bölgelerinde kaynak-lanacak risklerden korunmak için kulland›klar› bir masraf kalemidir.

WHARFAGE/‹skele Hakk› Ücreti: Deniz hat isletmecilerinin terminal veya liman-lar›n kullan›m›ndan do¤an maliyetinin karfl›lanmas› için al›nan masraf kalemi olarakkarfl›m›za ç›kar.

OWS/Yüksek Tonaj Fark›: Deniz hat isletmecilerinin ekipman içindeki yüklerinbelirlenen tonajlar›n üzerinde yüklenmesi durumunda al›nan ek masraf kalemidir.


CHASIS/Sasi Ücreti: Genel itibariyle Kuzey Amerika ve Avrupa’da uygulamas›yayg›n olan bu ek kalem, konteynerin treyler üzerine kilitlenmesini sa¤layan ekipmanbafl›na al›nan mebla¤d›r.

ISPS/Liman / Armatör Güvenlik Ücreti: Aç›l›m› “international ship and port secu-rity” ya da “international safety of port and ship facilities” Amerika’n›n 11 Eylül son-ras› dünyaya kabul ettirdi¤i güvenlik program› uygulanmas›ndan ‘’Baflbakanl›k Deniz-cilik Müsteflarl›¤›’’ sorumludur.

DDEEMMUURRAAJJ VVEE AARRDD‹‹YYEE NNEEDD‹‹RR??

Demuraj; Türk Ticaret Kanununa göre, deniz tafl›mac›l›¤› u¤rafl›s›ndaki al›c› ve sa-t›c›, gemi ile sevk edilecek mal›n, ilgili limanda yükleme ve boflaltma süresini en bafl-ta belirlemek zorundad›r.

Bu ”yükleme-boflaltma” süresine (TTK da yer ald›¤› flekli ile) denizcilik dilinde“Starya” ad› verilir. Yükleme süresi taraflarca belirlenmemifl ise liman kurallar›na gö-re bir süre belirlenmesine, e¤er liman›n bu konuda bir kural› yoksa “ticari gelenekle-re (teamüllere)” göre, bu da yoksa mal›n durumuna göre uygun bir süre belirlenme-si gerekir. Genellikle bu yükleme süresi yedi gün olarak belirlenmektedir. Di¤er yan-dan yükleme-boflaltma iflleminin süresi içinde (Starya) yap›lmamas› halinde, navlunsözleflmesi gere¤ince gemilerin fazladan bir süre beklemesi gerekecektir ki bu süre-ye “Sürastarya” ad› verilmektedir. ‹flte bu “Sürastarya” ad› verilen fazla süreler içinödenecek ücretlere “Demuraj” ad› verilmektedir.

Armatör acentesi ile ithalat firmas› aras›nda aksine bir anlaflma yok ise demurajsuresi ortalama olarak 7 gün ile s›n›rland›r›lm›flt›r.

Ardiye ise; gemi ile gelen dolu ve bofl konteynerlerin terminale ve d›fl sahaya in-me operasyonunun bafllad›¤› gün, kara vas›tas› ile terminal sahas›na gelen dolu vebofl konteynerlerin ise vas›tadan al›narak terminale koyuldu¤u gün bafllar, dolu vebofl konteynerin liman veya d›fl sahalardan ç›kt›¤› ve/veya gemiye yüklendi¤i gün so-na erer. Ardiye süresi ihracat liman ifllemlerinde 5 gün ile s›n›rl› tutulmufltur. Ardiyebedeli süresi uyar›nca son yükleme günü baz al›narak hesaplanmaktad›r. Ancak baz›hat iflletmecileri taraf›ndan geminin hareket tarihi baz al›nmaktad›r.

CCUUTT OOFFFF VVEE EETTDD//EETTAA NNEEDD‹‹RR??

Cut off tarihi; tren veya geminin hareketinden önce tespit edilmifl olan son yük-leme günüdür, bugün içinde gemiye yüklenmesi anlam›na gelmemekle birlikte kon-teynerin limana teslimini ve belirtilmifl olan gün ve saat içinde mal›n gümrüklemesi-nin yap›l›p bitirilmifl olmas› gerekmektedir

ETD(estimated time of departure); geminin tahmini hareket tarihidir.

ETA(estimated time of arrival); geminin tahmini var›fl tarihidir.

Cut off ve ETA/ETD tarihlerinin onemi ise cut off tarihi sona ermesine kadar yük-lemenin gerçekleflip gümrüklü istif alan›na yük veya yük/ekipman teslim edilmesi ile


sinirlidir, ETD tarihinden önce ihracat aç›s›ndan gümrükleme ifllemlerinin tamamlan›pbitirilmesi gerekmektedir.

DDEEPPOO ÇÇEEKK‹‹ VVEE TTEEMM‹‹NNAATT MMEEKKTTUUBBUU NNEEDD‹‹RR??

Deniz hat iflletmecisine ait olan ekipman›n boflalt›lmas› halinde herhangi bir za-rar ve ziyan, hasar, demuraj oluflmas› halinde hat isletmecisinin kendisini korumakiçin talep etmifl oldu¤u çeke Depozito ÇEK‹ denir; flayet herhangi bir zarar ve ziyan,hasar, demuraj oluflmam›fl ya da oluflmufl ve bedeli çek süresi içinde tahsil edilmifl iseDepozito çeki geri verilir. Ayr›ca hat isletmecilerinin talebi üzerine forwarderdan ta-lep edilen çeklerin karfl›l›¤›nda forwarder ayn› flekilde ithalatç›dan talep edebilmekteya da teminat mektubu isteyebilmektedir. Ayn› durum hat iflletmecisi acente ile for-warder aras›nda da geçerli olabilmektedir. Teminat mektubu bedeli ve suresi anlafl-ma ölçüsünde belirlenmektedir.

LL‹‹MMAANN MMAASSRRAAFFLLAARRII NNEEDD‹‹RR??

� Yükleme/Tahliye Ücreti

� THC/Terminal Ücreti

� Geçici Kabul Ücreti

� Liman Dolum Ücreti

� Ordino

� Konflimento

Tahliye Ücreti; Yük fark etmeksizin araç (gemi, vagon, kamyon, uçak) üzerindenyükün gümrüklü ya da gümrüksüz sahaya tahliyesine dair gerçeklefltirilen hizmetinmasraf›d›r.

Yükleme ücreti: Yük fark etmeksizin araç (gemi, vagon, kamyon, uçak) üzerineyükün gümrüklü ya da gümrüksüz sahadan yüklenmesine dair gerçeklefltirilen hizme-tin masraf›d›r.

THC / Terminal ücreti; Yük cinsi fark etmeksizin, liman gümrüklü sahas›nda yada gümrüksüz d›fl sahada, yüke verilen her türlü aktarma, tafl›ma, indirme/bindirme,serme, istife koyma/istiften alma, transfer, shifting v.b. verilen tüm hizmetlerin genelad›d›r.

Geçici Kabul Ücreti; Konteyner fabrika dolum veya boflalt›m ifllemlerinde araçlaç›kar›lm›fl olan konteyner bafl›na al›nan ve hat iflletmecisi acentenin liman / depo el-leçleme ve iç nakliye de konteyner güvenli¤i için yarat›lm›fl hizmetler üzerinden talepedilen mebla¤d›r.

Liman Dolum Ücreti; Konteynerin fabrikada de¤il de limanda yüklenmesi esna-s›nda limanda oluflan elleçleme ifl gücü ve yükleme s›ras›nda hat iflletmeci acenteninhizmet karfl›l›¤›ndaki talep etti¤i mebla¤d›r.


Ordino: ‹thalatç›n›n mal›n› gümrükten çekebilmesi için vapur kumpanyas›ndanyük konflimentosuna karfl›l›k verilen havale, evrak (konflimento).

Konflimento: Göndericinin detay bilgisini, al›c›n›n detay bilgisini, gönderi detay-lar›n›, verilen hizmetleri, gönderi sigortas›n›, gönderinin içindeki malzemelerin tan›m›-n›, paket gönderiler için gümrük beyan›, ebat ve a¤›rl›¤› ve gönderinin onay› ve im-zas›n› içeren yani; bir gönderinin biletidir.

HHAAVVAAYYOOLLUU TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄II

HHAAVVAAYYOOLLUU TTAAfifiIIMMAASSIINNDDAA ‹‹HHRRAACCAATT ‹‹TTHHAALLAATT SSÜÜRREEÇÇLLEERR‹‹

‹‹HHRRAACCAATT

‹hracatç› firma, yurt d›fl›ndaki müflterisi ile anlaflmas›na göre nakliyeci ile konta-¤a geçerek eflyalar›n›n detaylar› ile ilgili bilgi verir. Uygun havayolu ile irtibata geçe-rek eflyan›n kap kilo detaylar›na istinaden rezervasyon yap›l›r ve navlun bildirilir.

Belirlenen havayoluna istinaden, eflyalar›n firmadan al›nmas› ya da firman›n efl-yalar›n› kendisi havaliman›nda ilgili ambara getirmesi gerekmektedir. Eflyalar ilgili am-bara girmeden gümrük ifllemleri bafllayamaz.

‹hracatç› firman›n gümrük müflaviri, nakliyeci firmay› arayarak uçufl detaylar›n›ve eflyan›n ambara girip girmedi¤ini ö¤renir. Gümrükleme ifllemleri için ilgili uçuflun“opsiyon süresi” çok önemlidir. Gümrük müflaviri nakliyecinin belirtti¤i opsiyon günve saatine kadar aç›lm›fl beyanname ile birlikte di¤er evraklar›n› ihracatç›n›n belirledi-¤i forwarder’a iletmek zorundad›r. Forwarder ise bu evraklar› ilgili havayoluna vere-rek orijinal evraklar›n eflya ile birlikte uçmas›n› sa¤lar.

Gümrükleme ifllemleri biten ihracat eflyas› orijinal HAWB (ara konflimento) veMAWB (ana konflimento) bas›larak, di¤er evraklar› ile birlikte; havayolunun belirledi-¤i uçufl günü ve saati geldi¤inde uça¤a yüklenerek gitmesi gereken yere gönderir.

Ancak havayolu tamamen kendi inisiyatifi ile eflyalar› belirtilen uçufltaki uça¤ayüklemeyebilir çünkü kargo uça¤› olmad›¤› sürece yolcu uçaklar›nda öncelikli olanyolcular›n bagaj›d›r. Havayolunun eflyalar› indirmesine “off load” denir.

‹‹TTHHAALLAATT

‹thalatç› firma gönderici firmas› ile anlaflmas› do¤rultusunda belirlenen nakliyeile irtibata geçerek gönderici firman›n adresini ve tüm kontak detaylar›n› verir. Nakli-yeci gönderici firma ile irtibata geçerek eflyan›n detaylar›n› ve haz›r tarihini ö¤renir.Bu detaylara istinaden mallar ald›r›l›r ya da gönderici firma kendisi eflyalar›n› belirle-nen havaalan›na gönderir.

Havayolu belirlendikten sonra nakliyecinin ilgili ülkedeki acentesi HAWB (arakonflimento) ve MAWB (ana konflimento) basarak eflya ve di¤er evraklar› ile birliktegönderir.


Avrupa’dan gelen yüklemelerde A.TR, EFTA ülkelerinden gelen yüklemelerdeEUR1 ve Serbest Ticaret Anlaflmas› olan ülkelerden FORM-A menflei belgesi de gel-mesi zorunludur; aksi halde ithalatç› firma yüksek vergiler ödemek zorunda kal›r.Tüm göndericiler ATR düzenlemeyi bilmedi¤inden yurt d›fl› acenteleri bu konuda fir-malara yard›mc› olmaktad›rlar.

Eflyalar belirlenen uçufl ile Türkiye’ye geldikten sonra ilgili havayolu ordino tabiredilen evra¤› vererek, gümrük ifllemleri bafllam›fl olur. Havayolu ile yap›lan ithalatlar-da özet beyan süresi, ana özet beyan tarihinden itibaren 20 gündür. 20. günün so-nunda gümrük ifllemleri bitmemifl eflya ilgili gümrük müdürlü¤üne kal›r.

HHAAVVAAYYOOLLUU TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄IINNAA ‹‹LL‹‹fifiKK‹‹NN PPRRAATT‹‹KK BB‹‹LLGG‹‹LLEERR

IIAATTAA NNEEDD‹‹RR??

IATA (International Air Transport Association) tüm dünyada, tüm havayollar› vehavayolu acentelerinin üyesi oldu¤u ve merkezi ‹sviçre’de bulunan Uluslararas› HavaTafl›mac›l›¤› Birli¤i’dir.

””IIAATTAA AAcceennttee”” nneeddiirr??

IATA’n›n onaylam›fl oldu¤u lisansl› kargo acentelerine IATA acente denir. IATAolan kargo acenteleri üyeli¤in gerekliliklerini yerine getirmekle yükümlüdür ayr›canakliyeci ve gönderici/al›c› aras›nda köprü oluflturur.

””NNoonn--IIAATTAA AAcceennttee”” nneeddiirr??

IATA üyesi olmayan, ancak IATA üyesi olan lisansl› kargo acentelerine nakliyele-rini yapt›ran arac› acentedir.

VVAARRfifiOOVVAA KKOONNVVAANNSS‹‹YYOONNUU

1929 y›l›nda uluslararas› havayolu tafl›mac›l›¤›n›n hukuki kurallar›n›n belirlendi¤ive Türkiye’nin de imzalam›fl oldu¤u protokoldür. 1955’te Lahey Protokolü ile yenilen-mifltir.

41 maddedir.

HHAACC‹‹MM KK‹‹LLOO HHEESSAAPPLLAAMMAASSII

Hacim kilo, havayolu yüklemelerinde mal›n hacmi üzerinden hesaplanan kilodur.Hava tafl›mac›l›¤›nda 1 m3 = minimum 167kg olarak geçmektedir.

E¤er eflyan›z 1m3’ü 167kg’dan az ise 167kg ücreti, 1m3’ü 167kg’dan fazla isekaç kg ise onun üzerinden ücretlendirilmektedir. Yani bu iki de¤erden hangisi yük-sekse onun üzerinden hesaplanmaktad›r.


Havayolu tafl›mac›l›¤›nda hacim kilo hesaplama formülü afla¤›daki gibidir;

EEnn xx BBooyy xx YYüükksseekklliikk66000000

ÖRNEK : 2 Palet ; 80 x 100 x 120 cm ebatlar›nda ve 100 kg bir eflyan›z›n hacimkilosu; 320kg’d›r. Ve navlun hesaplamas› hacim kilo yüksek oldu¤undan, bunun üze-rinden hesaplan›r.

FFSSCC vvee SSSSCC NNEEDD‹‹RR??

FSC : Fuel surcharge (yak›t ücreti)’dir.

SSC : Security surcharge (güvenlik ücreti)’dir.

AAWWBB NNEEDD‹‹RR?? ((HHAAWWBB –– MMAAWWBB aayyrr››mm››))

AWB (Air Waybill), IATA acentan›n düzenlendi¤i ve havayolu tafl›ma flirketininbir eflyan›n bir yerden baflka bir yere tafl›nmas›n› gerçeklefltirmeyi taahhüt etti¤i tafl›-ma belgesidir.

Genelde on iki nüsha düzenlenmekle birlikte sadece üç nüshas› ticari de¤er ta-fl›r ve orijinal kabul edilir. Bunlardan biri ihracatç›ya, biri ithalatç›ya verilir; di¤eri isetafl›ma flirketinde kal›r. Havayolu tafl›mac›l›¤›nda tafl›ma süresi IATA’n›n yay›nlad›¤› ta-rifelerden bak›labilir.

Havayolu tafl›ma senetlerinin, genel manada tafl›ma belgelerinde bulunmas› ge-reken bilgilere sahip olmas› zorunludur. Ancak bu tafl›ma türüne iliflkin olarak afla¤›-daki bilgilerin de ayr›ca yer almas› zorunludur:

� Sevk tarihi, uçufl tarihi

� Havayolu flirketinin damgas›, kaflesi

� Havayolu flirketi veya yetkili acentenin imzas›

� Uçufl numaras›, sefer numaras›

HHoouussee AAiirr WWaayybbiillll :: (Air Waybill issued by a Freight Forwarder) – Hava acente-sinin düzenledi¤i mal tafl›ma senedi’dir.

MMaasstteerr AAiirr WWaayybbiillll :: (Air Waybill issued by a Carrier) – Hava nakliyecisi taraf›n-dan düzenlenen ana konflimento’dur.

HHAAVVAAYYOOLLUUNNDDAA TTEEHHLL‹‹KKEELL‹‹ MMAADDDDEE NNEEDD‹‹RR??

Genel anlamda, yan›c›, patlay›c›, zehirleyici, oksitleyici, afl›nd›r›c›, radyoaktif gibiözelliklere sahip maddelere Tehlikeli Madde denmektedir. Havayollar› yan›c› derece-sine göre mallar› kabul etmeme hakk›na sahiptir.


UUÇÇAAKK TT‹‹PPLLEERR‹‹

BBOOEEIINNGG 774477 FF :Uzun yol kargo uça¤›

Kapasite : Ort.100 ton -600 m3

Kap› ölçüleri : Burun 249*318 cm Yan 312*340 cm

BBOOEEIINNGG 774477--440000 :Uzun yol yolcu uça¤›

Kapasite : Ort.16-20 ton -90 m3

Kap› ölçüleri : Comp 1,2,3,4 :264*168 cm Comp 5: 112*113 cm

AAIIRRBBUUSS 331100 :Orta ve uzun mesafe yolcu uça¤›


Kap› ölçüleri : 155*310 cm

AAIIRRBBUUSS 334400 :Uzun mesafe yolcu uça¤›

Kapasite : Ort.12-18 ton -100 m3


AANNTTOONNOOVV 2266 :K›sa mesafe kargo uça¤›



IILLYYUUSSIINN 7766 :Uzun mesafe kargo uça¤›


Kap› ölçüleri : 270*300 c


HHAAVVAA YYOOLLUU TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄IINNDDAA KKUULLLLAANNIILLAANN BBAAZZII KKIISSAALLTTMMAALLAARR

GCRGCR

CODCOD

MM

PERPER

NN

AV‹AV‹

QQ

HumHum

CCCC

AOGAOG

General Cargo Rates

Cash on delivery (teslimatta ödeme)

Minimum ücret

Perishable (bozulabilir kargo)

Normal ücret

Live animals (canl› hayvan)

Quanity rates

Human remains (cenaze)

Charges collet (karfl› ödemeli)

Aircraft only

PPPP

CAOCAO

TCHTCH

EATEAT

FSCFSC

VALVAL

SSCSSC

HEAHEA

AWAAWA

PEFPEF

MOCMOC

DGRDGR

RACRAC

RGXRGX

PUAPUA

RCMRCM

Prepaid (peflin ödemeli)

Cargo aircraft only

Terminalhandling charge

Foodstuf (g›da maddesi)

Fuel surcharge (yak›t ücreti)

Valuablecargo (de¤erli kargo)

Security surcharge (güvenlik ücreti)

Heavy Cargo (a¤›r yük +150)

Awb ücreti (konflimento)

Flowers (çiçek)

Miscellananeous order charge (thc)

Dangerous goods regulation (tehlikeli)

Tehlikeli madde elleçleme ücreti

Explosive (patlay›c›)

Pick up charge (toplama ücreti)

Corrosive (afl›nd›r›c›)


KKAARRAAYYOOLLUU TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄II

‹‹HHRRAACCAATT

‹hracatç› firma yurt d›fl›ndaki müflterisi ile anlaflmas› çerçevesinde bildirilen nak-liyeci ya da kendi nakliyecisine ürünün haz›r olma tarihinden 2 gün önce ön rezervas-yon ile bildirmelidir. ‹hracatç› ürün haz›r oldu¤unda mal› belirtilen yere teslim eder yada kendi adresinden ald›r›lmas›n› sa¤lar.

Firma kendisi ya da gümrük komisyoncusu konflimento talimat›n› mutlak suret-te nakliye firmas›na göndermek zorundad›r. Nakliye firmas› konflimento talimat›na is-tinaden CMR ve T›r Karnesi’ni düzenler.

‹hracatç› firman›n gümrük komisyoncusu nakliyeci firmay› arayarak ürünün han-gi gümrükten ç›kaca¤›n› sorarak ilgili gümrükten ihracat beyannamesini haz›rlar venakliye firmas›na teslim eder. ‹lgili gümrü¤ün gümrüklü sahas›na giren TIR’da k›rm›-z› hatta düflen beyannamelerin ürünlerini muayene memuru taraf›ndan fiziksel ola-rak kontrol edilir. Hali haz›rda gümrük idarelerinde K›rm›z› hat haricinde, Sar› ve Ma-vi Hat uygulamas› da yap›lmaktad›r. Sar› Hatta sadece belge kontrolü yap›larak ilgiliürünün yurtd›fl› edilmesine karar ya da herhangi bir aksakl›k ya da flüphe halinde ürü-nün K›rm›z› Hatta sevki ile fiziki olarak muayene yap›lmas› sa¤lan›r. Mavi Hat ise güm-rük idareleri taraf›ndan belirli özellikleri bünyesinde bulunduran, ithalat-ihracatta yük-sek ifllem kapasitesine sahip büyük kurulufllara tan›nan ihracat presedürlerini di¤erhatlara göre nispeten kolaylaflt›ran bir uygulamad›r.

T›r karne ifllemlerinin tamamlanmas› ve t›r›n mühürlenmesi sonras› t›r gümrük-ten ç›k›fl yaparak var ise yükleme yapaca¤› 2. gümrü¤e ya da ülkeyi terk edece¤i s›-n›r kap›s›n› gider.

Avrupa hatt›nda Pendik ve Ambarl›’dan ‹talya Trieste’ye (gemi binifl ve inifllerihttp://www.csd.it adresinden takip edilebilir), Zonguldak ve Samsun’dan Rusya veUkrayna’ya RO-RO (gemi ile t›rlar›n tafl›nmas›) servisi de verilmektedir.Yine ayn› hat-ta Derince (‹zmit)’den-Romanya Köstence liman›na direkt olarak Ro-Ro seferleri dü-zenli olarak yap›lmaktad›r.

Avrupa ülkelerinin tamam›na yak›n›nda ithalat gümrü¤ü; o ülkenin giriflindeki s›-n›r kap›s›nda spedisyon (Gümrükleme Acentesi) olarak adland›r›lan gümrük ofislerin-de bilgisayar ortam›nda aç›larak ürünün serbest dolafl›ma girmesi sa¤lan›r ve adreset›r ile teslimi yap›l›r. Buna Yunanistan, Romanya, Bulgaristan… gibi ülkeler dahil de-¤ildir, bu ülkelerde ürünler iç gümrüklerde t›r›n üstünde ya da indirildi¤i antrepolar-da gümrüklenir ve talep üzerine adrese teslim edilir. Bu ülkelerde al›c›n›n istedi¤i içgümrük ad›n› ö¤renip nakliye firmas›na bildirilmesi önemli olabilir.

‹‹TTHHAALLAATT::

Avrupa’dan yap›lan ithalatlarda Türk nakliye firmalar› genel olarak 3000 kg veüstü ürünleri kendi araçlar› ile, 3000 kg alt› mallar› iç nakliye ile depolara çekerek yük-lenmesi sa¤lan›r. Ürün beraberi verilen evrak Avrupa ülkelerindeki uygulamalara ve


anlaflmaya göre de¤iflir. Baz› ülkelerde fatura, dolafl›m sertifikas› (A.TR, EUR.1…) veihracat beyannamesi (EX1) tam ve kafleli olarak verilirken (Almanya), ‹talya gibi ül-kelerde sadece fatura verilerek di¤er ihracat evraklar› nakliye firmas› taraf›ndan yap›-l›p Türkiye deki al›c›ya masraflar› fatura edilir. Baz› ülkelerde ise kaflesiz verilen evrak-lar yine nakliye firmas› taraf›ndan iç gümrükte ya da s›n›r kap›s›nda kaflelenir.

Ürünün Türkiye’de hangi gümrü¤e indirilmesi gerekti¤ini ithalatç› firma nakliyefirmas›na bildirmelidir. T›r Karnesinde 3 adet ithalat boflaltma gümrü¤ü yaz›lma hak-k› vard›r. Buna istinaden nakliye firmas› ilgili gümrü¤e ba¤l› antrepoya mal› boflalt›r.Özet beyan› verilen ürünün hangi antrepoya indi¤i, kap, kg, mal cinsi, özet beyan no,tafl›ma senet no… bilgileri bulunan ordinosu nakliye firmas› taraf›ndan ithalatç› firma-n›n gümrük komisyoncusuna verir ve sorumlulu¤u biter. Eflya özet beyan tarihindenitibaren 20 gün içinde çekilmeli, aksi durumda dilekçe verilerek 30 günlük ek süreal›nmal›d›r. Bu yap›lmaz ise mal gümrükte tasfiyeye kal›r. FOB ithalatlarda navlun fa-tura kopyas› gümrük komisyoncusuna verilmelidir.

Ürünün gümrükleme iflleminin sona ermesine istinaden; ürünün antrepodantahliyesi yap›l›r ve antrepo taraf›ndan ardiye faturas› kesilir. Ardiye hesaplamas› Tonx Gün belli bir de¤er üzerinden hesaplan›r. Hacimli mallarda hesaplanacak ton met-reküp ya da yükleme metresinden hesaplan›r. Komple t›rlar 20 tondan hafif oldu¤udurumlarda antrepolara göre 20 ton ila 24 ton aras›nda bir de¤er üstünden hesap-lan›r. Buna boflaltma ve yükleme bedeli olan hammaliye de eklenir.

YYÜÜRRÜÜMMEE YYAASSAAKKLLAARRII VVEE TTOONNAAJJ SSIINNIIRRLLAANNDDIIRRMMAALLAARRII::

Avrupa da pek çok ülke yaz döneminde, hafta sonlar›, belirli tatil günlerinde, ta-dilat ve yol çal›flmalar›ndan dolay› büyük araçlar›n ülke içinde yol almas›na izin ver-mez. Ek olarak; ülkeler aks (dingil) bafl›na belirledikleri s›n›rlar ile karayollar›n› kulla-nan araçlar› denetlerler. Bu bilgi ve detaylar› www.roder.org.tr ve www.und.org.trgibi sektör derneklerinin web adreslerinden ö¤renebilirsiniz.

TTIIRR KKAARRNNEESS‹‹::

Uluslararas› Karayolu Tafl›mac›l›k Anlaflmas›na göre TIR Karnesi uluslararas› karatafl›mac›l›¤›n› dolay›s›yla uluslararas› ticaretin kolaylaflt›r›lmas›n› sa¤layan bir gümrüktransit belgesidir. Eflya, TIR Karnesi himayesinde hareket noktas›ndaki gümrük idare-sinden, var›fl noktas›ndaki gümrük idaresine kadar bir prosedür alt›nda tafl›n›r ve buprosedüre TIR Sözleflmesi kapsam›nda “TIR tafl›mas›” denir.

CCMMRR::

Uluslar aras› nitelikteki CMR (Convention Merchandises Routiers) anlaflmas›n›kabul eden ülkelerde kullan›lan bir karayolu tafl›ma belgesi olup ürünlerin nakliyecifirma taraf›ndan istenilen yere tafl›mak üzere teslim al›nd›¤›n› gösteren bir belgedir.Bu belge, ürünlerin flartlara uygun olarak tafl›nmak üzere iyi durumda teslim al›nd›¤›-n› ve tafl›ma sözleflmesinin yap›ld›¤›n› gösterir.


FFIIAATTAA BBeellggeelleerrii :: FFIIAATTAA FFCCRR,, FFCCTT::

Uluslararas› nakliye acenteleri birli¤i federasyonu (FIATA) taraf›ndan standartflekle sokularak kullan›lan ve tafl›nmak üzere teslim al›nan ürünler karfl›l›¤›nda verilenmakbuzlard›r. Dolay›s›yla içeriklerinde bir tafl›ma sözleflmesi yer almaz. Var›fl mahal-linde bu belgelerin ibraz› üzerine ürünler belgede ad› geçen al›c›ya teslim edilir. Tes-lim eden taraf, belgeyi düzenleyen nakliye acentesinin (Freight Forwarder) var›fl ma-hallindeki flubesi veya muhabiridir. Nakliye acenteleri ayn› yöne gidecek ürünleri biraraya toplay›p gurupland›rarak kendi seçtikleri tafl›ma flirketlerine teslim eder, onla-r›n araçlar›na yüklerler. Tafl›malar için kendi “Container”lerini kullanabilirler. Yukar›dabelirtilen özelliklere sahip FIATA belgelerinden ikisi FIATA FCR (Forwarder’s Certifica-te of Receipt) ve FIATA FCT (Forwarder’s Certificate Of Transport)’d›r.

DDOOZZVVAALLAA::

‹kili anlaflmalar çerçevesinde ülkelerin birbirlerine tahsis etti¤i ülkeleraras› yük ta-fl›mac›l›¤› için gerekli olan Karayolu Geçifl, Yük alma ve Yük boflaltma Belgesi.

UUBBAAKK BBEELLGGEESS‹‹ ((CCEEMMTT DDEEFFTTEERR‹‹)) ::

Ulaflt›rma Bakanl›klar›n›n ifllem kapasitesi yüksek nakliye flirketlerine araç say›s›ve ifllem hacmi gözonünde tutularak tahsis edilen Dozvola (Karayolu Geçifl Belgesi)gerektirmeksizin araçlar›n ivme kazanmalar›n› sa¤layan Karayolu Geçifl Defteri.

YYÜÜKKLLEEMMEE MMEETTRREESS‹‹ ((LLDDMM))::

Günümüzde nakliye firmalar›n s›kl›kla kulland›klar› semi-treylerin uzunlu¤u 13,6mtr dir. En ve yüksekli¤i de¤iflse de semi-treylerin her bir metresine 1 yükleme met-resi denir. Bu Almanca’da “lademetre”, ‹ngilizce’de “loadingmetre” denir. Örnek ola-rak 80x120 cm olan bir palet t›r içinde 0,4 LDM olarak hesaplanabilir. Navlun hesap-lamalar›nda 1 LDM = 1750 Kg ya da 1 LDM = 6 m3 olarak da (bu de¤erler nakliyefirmalar›na göre de de¤iflebilir) hesaplan›r.

YYÜÜKKLLEEMMEE VVEE BBOOfifiAALLTTMMAA SSÜÜRREELLEERR‹‹::

T›rlar›n yükleme ve boflaltma adresinde 24 saat ile 72 saat aras›nda de¤iflen bek-leme süreleri vard›r. Bu sürenin afl›lmas› durumunda beklemeden kaynaklanan cezanakliye firmas› taraf›ndan fatura edilir. Bekleme süresi ve cezas› nakliye firmalar›na veanlaflmalar göre de¤iflir.


VVAAGGOONN TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄II

VVAAGGOONN TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄II ‹‹HHRRAACCAATT PPRROOSSEEDDÜÜRRÜÜ

1.‹HRACAT ‹STASYONUNUN BEL‹RLENMES‹

2.ACENTE REZERVASYONU

3.TCDD AMBAR VEYA ÖZEL TEfiEBBÜS AMBAR TESL‹M‹ VE ELLEÇLEME

4.SEVK‹YAT

1. ‹HRACAT ‹STASYONUNUN BEL‹RLENMES‹

Vagon ile ihraç edilecek mallar için gerekli olan ilk bilgi ihraç edilecek istasyonunseçilmesidir ki, vagon yüklemelerinde TCDD’nin belirledi¤i (‹mtiyaz Hariç) istasyonlar-dan ç›k›fl yap›lmaktad›r. Örne¤in; ‹stanbul için ihracat ç›k›fllar› Haydarpafla TCDD Li-

T‹P B G Y M3 RES‹M

Tenteli Düz TreylerOptima Treyler

13.6013.60

2.452.45

2.552.70

8590

Jumbo Kamyon

3.109.103.508.70

2.452.452.452.45

2.552.852.452.90

83

83

Normal RomörklüKamyon (Optima)

6.208.30

2.452.45

2.502.50

89

Jumbo RomörklüKamyon

7.808.10

2.452.45

2.802.80

111

Normal Aç›kKasal› Kamyon

18 m'yekadar

2.44 ——

Damperli Kamyon — — —25 m3'ekadar

Jumbo RomörklüKamyon

18 m'yekadar

— — —

ARAÇ B‹LG‹LER‹ARAÇ B‹LG‹LER‹

B = Boy, G = Genifllik, Y = Yükseklik, m3 = Toplam Yüklenebilir Metreküp


man iflletmesi taraf›ndan, ithalat ifllemleri Halkal› TCDD gümrü¤ü taraf›ndan yap›l-maktad›r.

Belirli zamanlarda TCDD’nin yapm›fl oldu¤u ihaleler ölçüsünde ihracat sevkiyatç›k›fl yeri ihaleyi alm›fl olan özel teflebbüs firma taraf›ndan hem ithalat yönlü hem deihracat yönlü olarak gerçeklefltirilebilmektedir.

TCDD’nin bu durum için belirlemifl oldu¤u istasyon statüleri afla¤›daki gibidir:

(1) Sadece Türkiye’nin ihracat›na aç›k gar

(2) Sadece Avrupa ülkelerinden BDT ülkelerine ve ters yönde gerçeklefltirilen tek-rar sevkli tafl›mlara aç›k gar

(3) Büyük Konteyner (UTI) tafl›malar›na da aç›k gar

(4) ‹kinci bir bildirime kadar tafl›maya kapal› gar

2. ACENTE REZERVASYONU

fiayet konu ihracat yüklemesi direkt olarak TCDD ile yap›lacak ise; ihracat için ç›-kacak katar vagon kira ücreti ve teminat yat›r›larak ilgili vagon kiralan›r ve belirlenenvagon numaras› ve katar hareketinin Cut-Off’u (son yükleme tarihi) ölçüsünde yükle-me organizasyonu yap›lmaktad›r. Ancak Özel Teflebbüs acente taraf›ndan yap›lacakyüklemelerde acentenin bildirmifl oldu¤u ambara yükler indirilerek organize edilecekve yüke ait vagonun katara eklenmesi s›ras›nda vagon numaras› bildirilecektir.

3. TCDD AMBAR VEYA ÖZEL TEfiEBBÜS AMBAR TESL‹M‹ VE ELLEÇLEME

‹hracat yüklemesinde ambara malzeme teslimi ertesinde gümrük ifllemleri vagonnumaras› belirlenene kadar tamamlanamamaktad›r. Son yükleme günü belirlenen ka-tar ve o katara ait vagon numaras› ile birlikte gümrükleme iflleminin tamamlanmas›ertesinde ambarda bulunan malzemeler belirlenmifl olan TCDD vagonlar›na yüklene-rek elleçleme ifllemi gerçeklefltirilir.

4. SEVK‹YAT

Yükleme TCDD ile gerçeklefltiriliyor ise ödeme makama peflin olarak gerçekleflti-rilir. Bu ödemeye istinaden katar hareketi ile birlikte TCDD ilgili yüke ait konflimento-lar› oluflturur ve hareket ertesinde teslim edilmek üzere haz›r tutmaktad›r. Özel te-flebbüs acente ifllemlerinde ise acente ödeme anlaflmas›na göre ödeme yap›l›r ve altkonflimento ihracatç› için düzenlenerek teslim edilir. ‹lgili evraklar vagon beraberindeal›c›ya ulaflt›r›l›r. Evraklar ithalatç› firmaya veya acenteye kopya olarak iletilir.

VVAAGGOONN TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄II ‹‹TTHHAALLAATT PPRROOSSEEDDÜÜRRÜÜ

1.EVRAKLARIN GEL‹fi‹ VE VAGON TAK‹BATI

2.‹THALATÇI F‹RMA ‹LE GÖRÜfiME VE SUPALAN VEYA AMBAR ‹fiLEM‹

3.ELLEÇLEME VE GÜMRÜKLEME / ‹THALATÇI F‹RMAYA TESL‹MAT


1. EVRAKLARIN GEL‹fi‹ VE VAGON TAK‹BATI

Evraklar›n ihracatç› acente taraf›ndan iletilmesinin ertesinde gelen evraklar kon-trol edilir ve vagonun gelecek oldu¤u istasyon bulunarak ithalatç› ile irtibata geçile-rek yaklafl›k gelifl süresi ve var›fl istasyonu bildirilir. Vagon takibat› s›n›r bölgelerindebulunan gümrük elemanlar› taraf›ndan takip edilir ve s›n›r istasyonunda transit ifllemiyap›larak vagonun sevk edilece¤i istasyona aktar›lmak üzere gerekli ifllemler tamam-lan›r (Örne¤in, Kap›kule ‹stasyonu’ndan girifl yapan bir vagon veya katar Edirne Güm-rük Müdürlü¤üne ba¤l› Kap›kule S›n›r Kap›s›nda transit ifllemine tabiidir.) ‹thalat ve‹hracat sevkiyatlar›nda Türkiye flartlar›nda ithalat gümrü¤ü aç›s›ndan takibatlar Suri-ye ve Irak için Nusaybin S›n›r kap›s›, ‹ran ve Asya Türki Cumhuriyetleri ithalat ve ihra-cat› aç›s›ndan Kap›köy, Avrupa ç›k›fll› olarak Kap›kule’den gerçeklefltirilmektedir.

2. ‹THALATÇI F‹RMA ‹LE GÖRÜfiME VE SUPALAN VEYA AMBAR ‹fiLEM‹

‹thalatç› firmaya bilgi verilirken tahmini var›fl› ve vagon tahliye iflleminin araç üze-rinde gümrük ifllemi yapa¤› m› yoksa TCDD Ambar›’na m› indirece¤i bilgisi en önem-li husustur.

Supalan ifllemi, vagon üzerinde malzemenin ithalat›n›n yap›l›p direkt olarak ara-ca tahliye edilip sevk edilmesidir. Ambar ifllemi ise ilgili vagonlar›n TCDD Ambar›natahliyesini ve TCDD ambar›nda ifllemlerinin sürdürülmesini içermektedir.

3. ELLEÇLEME VE GÜMRÜKLEME / ‹THALATÇI F‹RMAYA TESL‹MAT

Vagona ait katar ithalat istasyonuna varmas›n›n ertesinde vagon numaras› üze-rinden vagon içinde mal ile birlikte gelen orijinal konflimentolar ile gümrükleme iflle-mine ve karar verildi¤i ölçüde Ambara al›nmas› veya Supalan ifllemi gerçeklefltirilir.Gümrük ifllemlerinin bitmesinin ertesinde tahliye alan›nda veya Ambardan malzeme-ler anlaflmal› kooperatifler vas›tas›yla çekilerek teslimat gerçeklefltirilir.

DDEEMM‹‹RRYYOOLLUU NNAAVVLLUUNN HHEESSAAPPLLAAMMAASSII

1.PARKUR

2.A⁄IRLIK

3.MAL C‹NS‹

4.VAGON D‹NG‹L SAYISI

1. PARKUR

Demiryolu tafl›malar›nda parkur üzerindeki ülkelerin anlaflmalar› ölçüsünde nav-lun hesaplanmaktad›r. Örne¤in; Avrupa’dan ithal edilen bir vagon yükünün veya bloktrenin Avrupa s›n›rlar› içindeki k›sm› 1. parkur ve Türkiye s›n›rlar› 2. parkuru olufltur-maktad›r. Kap›köy s›n›r›nda ise parkur Türkiye, ‹ran ve Türkmenistan parkurlar› nav-lunlar› ayr› ayr› hesaplan›r ve bu parkurlar ortak anlaflma var ise belirlenmifl rakamlar-


dan meydana gelebilmektedir; Anlaflmal› ve birlefltirilmifl parkurlara en iyi örnek Av-rupa parkurudur.

2. A⁄IRLIK

Navlunlar›n oluflturulmas›nda (Konteyner hariç) malzemenin cinsi, a¤›rl›¤› navlu-na ait kilometre bafl›na as›l belirleyici kalemdir.

3. MAL C‹NS‹

Mal›n cinsine göre (Gümrük Tarife Numaras›) navlunlar temel itibariyle de¤iflik-lik göstermektedir. Örne¤in; Hammadde ile bir sanayi ürününü navlun baremleri malcinsine göre farkl›l›k göstermektedir.

4. VAGON D‹NG‹L SAYISI

Vagon dingil say›s›; vagon içi malzemenin a¤›rl›¤›na göre de¤iflmektedir. Ortala-ma 2 dingilli bir vagon 25-30 ton (Hacimsel kapasite itibariyle) civar› kapasiteye sa-hip, 4 dingilli bir vagon ise yaklafl›k olarak 50-55 ton tafl›ma kapasitesine sahiptir. Din-gil say›s›n›n fazlal›¤› ray›n tafl›ma kapasitesine göre belirlenir ve navluna direkt olaraketki eder, nedeni ise ek ekipman olarak tafl›may› etkilemesidir.

Navlun Hesaplamas› afla¤›daki gibidir:

*ÖRNEK 1:

18 ton a¤›rl›¤›nda ve 17.000,00 YTL de¤erinde bir eflya, 2 dingilli vagonla tafl›n-mas› halinde ücret hesab› flu flekilde yap›l›r;

Tafl›ma ücreti = 20 ton x (Birim ücret)

K›ymet Primi = (17.000,00/ 1000) x 1 veya 2 (*)

Ücret = Tafl›ma Ücreti + K›ymet Primi

*ÖRNEK 2:

43 ton a¤›rl›¤›nda ve 33.000,00 YTL. de¤erinde bir eflya, Vangölünü geçen birparkurda 4 dingilli vagonla tafl›nmas› halinde ücret hesab› flu flekilde yap›l›r;

Tafl›ma ücreti = 43 ton x (Birim ücret)

Feribot ücreti = 43 ton x (Vangölü feribot birim ücreti)

K›ymet Primi = (33.000,00 / 1000) x 1 veya 2 (*)

Ücret = Tafl›ma Ücreti + Feribot Ücreti + K›ymet Primi

*TCDD’den al›nm›flt›r.


BBLLOOKK TTRREENN VVEE MMÜÜNNFFEERR‹‹TT VVAAGGOONN

Blok tren; Bir firmaya ait olan mallar›n bir lokomotifle vagonlar diziniyle yüklemenoktas›ndan tahliye noktas›na kadar verilen sürede ve güvenlik içinde tafl›nmas›d›r.Blok tafl›mada vagonlara baflka firman›n mal› al›nmaz. Tafl›nacak mal anlaflma yap›-lan tek bir firmaya aittir. Yani özetle TCDD o seferi sadece anlaflt›¤› bir firma için ya-par. Blok tafl›ma ayr›ca h›zl› ve kontrol edilebilir bir tafl›ma fleklidir.

Münferit Vagon Tafl›mac›l›¤›; belirli güzergahlarda rutin olarak hareket halindeolan katarlara eklenen vagonlar ile tafl›mac›l›k faaliyetinin gerçeklefltirilmesidir.

Transit süre itibariyle Blok Tren Tafl›mac›l›¤› Münferit Vagon Tafl›mac›l›¤›na göreyaklafl›k 3 kat daha h›zl›d›r.

UULLUUSSLLAARRAARRAASSII TTRREENN TTAAfifiIIMMAACCIILLII⁄⁄IINNDDAA VVAAGGOONN ÇÇEEfifi‹‹TTLLEERR‹‹ VVEE ÖÖLLÇÇÜÜLLEERR‹‹

Habis T‹P‹ KAPALI VAGONLAR

T‹P

SER‹ NO 2752001-340 RIV’a

Uygun

2752341-390 RIV’a

Uygun

2851001-202 RIV’a

uygun

2851203-402 RIV’a

Uygun

Habis Habis Habis Habis

YÜKLEMEKAPAS‹TES‹

TON 52 62 60,5 62

TON 28 28 29,5 28DARASI

m3 137 137 137 137YÜKLEME HACM‹

m2 51,2 51,2 51,2 51,2YÜKLEME ALANI m2 51,2 51,2 51,2 51,2YÜKLEME ALANI

m 19,70 19,70 19,70 19,70YÜKLEME BOYUTU

m 2,36 2,36 2,36 2,36YÜKLEME EN‹

m 2,90 2.90 2900 2,90YAN DUVARYÜKSEKL‹⁄‹

mm 2300x4900 2300*4900 2300*4900 2300*4900KAPI ÖLÇÜLER‹

Tahta Tahta Tahta TahtaTABAN MALZEMES‹

YÜKLEMESINIRLARI

44 44 42.5 44

A

52 52 50,5 52

B

C

62 60,5 62D

36 36 34,5 36


S ÖZEL T‹P PLATFORM VAGON

SER‹ NO 454001/451RIV’a

Uygun

Sgs Sgss Sgs Ss

YÜKLEMEKAPAS‹TES‹

TON 52

TONDARASI

m3YÜKLEMEHACM‹

m2YÜKLEMEALANI

mYÜKLEMEBOYUTU

mYÜKLEMEEN‹

mYAN DUVARYÜKSEKL‹⁄‹

TABANMALZEMES‹

YÜKLEMESINIRLARI

A

B

C

D

Saps

4568001/350RIV’a

Uygun

4568351/550RIV’a

Uygun

4700001/501RIV’a

Uygun

4855001/020RIV’a

Uygun

67 52,5 58 80

25 23 27,5 22 27

— — — — —

48,64 52,44 48,64 35,6 39,38

18,5 18,4 18,5 11,30 12,50

2,64 2,85 2,64 2,70 3,15

— — — — —

Tahta+Sac Tahta+Sac Tahta+Sac Tahta+Sac Tahta+Sac

39 41 36,5 40,5 38,5

47 49 44,5 50 60,5

55 57 52,5 58 80

67

D‹KMEADED‹

16 16 16 8 8


NNAAKKLL‹‹YYEE SS‹‹GGOORRTTAALLAARRII VVEE TTEEMM‹‹NNAATT TTÜÜRRLLEERR‹‹

Uluslararas› ticarette ihracatç› ile ithalatç› taraflar›n aralar›nda anlaflmaya vara-caklar› önemli konulardan birisi de al›m-sat›m› yap›lan mal›n sigortalanmas› hususu-dur. Uluslararas› nakliye sürecinde, yükleme ve boflaltma, depolama gibi lojistik sü-reçler esnas›nda oluflabilecek hasar, zarar ve ziyanlar›n teminat alt›na al›nmas› gerek-lili¤i aç›kt›r.

‹hracat ithalata konu olan eflyan›n sigorta sorumlulu¤unun hangi tarafa ait ola-ca¤› sorusu, bilindi¤i gibi anlaflmaya var›lan teslim flekilleriyle aç›kl›¤a kavuflur. Anla-fl›lan teslim flekline göre sigortay› ihracatç› veya ithalatç› yapt›r›r. Ancak sat›lan veyasat›n al›nan eflyan›n olas› risklere karfl› teminat alt›na al›nmas› anlam›ndaki sigorta çokönemli bir edim oldu¤u için nakliye sigortalar›nda hangi hususlara dikkat edilmesi ge-reklili¤i üzerinde önemle durmak gerekir.

GGEENNEELL OOLLAARRAAKK SS‹‹GGOORRTTAA

SSiiggoorrttaann››nn TTaann››mm››

Türk Ticaret Kanunu’nun 1263. maddesi sigortay› flöyle tan›mlamaktad›r: “Sigor-ta, bir sözleflmedir ki bununla sigortac› bir prim karfl›l›¤›nda di¤er bir kimsenin paraile ölçülebilir bir menfaatini halele u¤ratan bir rizikonun meydana gelmesi halindetazminat vermeyi yahut bir veya birkaç kimsenin yaflam süreleri nedeniyle veya ya-flamlar›nda meydana gelen olaylar dolay›s›yla bir miktar para ödemeyi veya baflkaedimlerde bulunmay› üzerine al›r.”

Sigorta kavram›n›n tan›m›ndan da anlafl›laca¤› gibi sigorta temelde bir güvencesistemidir. Söz konusu güvence, bir menfaatin bafl›na gelebilecek olas› risklerin temi-nat alt›na al›nmas› ve risk olarak tan›mlanan zarar›n tazmin edilmesi anlam›na gel-mektedir.

Sigorta eyleminin içinde, tan›mda da görüldü¤ü gibi, temel olarak flu kavramla-r›n alt›n› çizmek gerekir:

� Sigortac›

� Sigortal›

� Sigortalanan menfaat

� Risk

� Prim

� Sigorta tutar›

� Tazminat

SSiiggoorrttaacc››

Sigortac›, sigortal›n›n bir menfaatini belli bir prim karfl›l›¤›nda güvence alt›naalan ve risk olarak tan›mlanan zarar ziyan›n ortaya ç›kmas› durumunda tazminat›ödeyecek olan taraft›r.


Türkiye’de sigorta flirketi kurabilmek için Sigorta Murakabe Kanunu hükümleri-ne göre mutlaka anonim flirket veya kooperatif statüsünde olmak zorunludur. Ayr›-ca hangi sigorta türüyle ilgilenilecek ise o alanla ilgili olarak Hazine Müsteflarl›¤›’naba¤l› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nden ruhsat almak gerekmektedir.

SSiiggoorrttaall››

Sigorta sözleflmesi kapsam›nda belli bir menfaatini belli bir prim ödemeyi kabulederek sigorta flirketi taraf›ndan teminat alt›na ald›ran taraft›r.

Sigorta hukukuna göre sigortal› her zaman için sigortalanan menfaatin bafl›nagelebilecek risklere karfl› tazminat› alacak, sigorta sözleflmesinden fayda temin ede-cek taraft›r. Pratikte bazen sigortal›n›n ad›na bir kifli veya kurum “sigorta ettiren” sta-tüsüyle hareket edebilir, hatta primi de ödeyebilir. Ancak böyle bir durumda imzala-nan sigorta sözleflmesinde bile sigortal› yine de sigorta ettirenden farkl› olarak men-faatin sahibi olacakt›r.

SSiiggoorrttaallaannaann MMeennffaaaatt

Sigorta sözleflmesi kapsam›nda belli bir prim karfl›l›¤›nda bafl›na gelebilecek ola-s› risklere karfl› güvence alt›na al›nan ve parayla ölçülebilen bir de¤erdir.

Sigortalanan menfaat, menkul veya gayrimenkul niteli¤inde bir mal olabilece¤igibi, bir kiflinin hayat›, sa¤l›¤› türünden menfaatler de olabilir. Günümüz sigortac›l›ksektörüne bak›ld›¤›nda pek çok de¤erin sigorta kapsam›nda menfaat olarak de¤er-lendirildi¤ini ve teminat alt›na al›nd›¤›n› görmekteyiz.

RRiisskk

Sigorta sözleflmesi kapsam›nda güvence alt›na al›nan menfaatin bafl›na ilerdegelmesi muhtemel zarar, ziyan ve hasarlara verilen genel isimdir.

Sigorta hukukunda en genifl yer ayr›lan konulardan birini oluflturan risk kavram›,sigorta konusunun bel kemi¤ini oluflturur. Zira sigorta sözleflmesi ile sigortal› taraf›n-dan sat›n al›nan güvence (teminat) asl›nda sigorta sözleflmesinde tan›mlanan bellirisklerin sat›n al›nmas› olarak da de¤erlendirilebilir. Sigorta sözleflmesinde risk olaraktan›mlanmayan bir zarar ziyan›n oluflmas› halinde sigorta flirketinin zarar› tazmin et-meyece¤i gayet aç›kt›r.

Sigorta hukukunun genel flartlar›na göre afla¤›daki konular›n risk kavram› içinedahil edilmedi¤ini hat›rlat›r›z:

� Zarar, ziyan ve hasarlar sigorta ettirenin veya sigortal›n›n kasdi müdaha-lesi ile veya hile yoluyla meydana gelmifl ise.

� Tabiat kanunlar›na göre asla meydana gelmesi mümkün olmayan olaylar.

� Kanun, ahlak, teamül (al›flkanl›klar) ve adaba ayk›r› olaylar ve sigortal›n›n bukapsama giren eylemleri sonucunda oluflan zarar, ziyan ve hasarlar.


� Sigortaya konu olan eflyan›n normal kullan›m› esnas›nda ortaya ç›kabilecekeskime ve y›pranmalar (bunlar amortisman kapsam›nda de¤erlendirilir)

� Pratik olarak tehlikenin ortaya ç›kma ihtimalinin hesaplanamad›¤› durumlarsigortaya tehlike (risk) olarak konu teflkil etmezler.

PPrriimm

Sigortalanan menfaatin güvence alt›na al›nabilmesi için sigorta flirketine öden-mesi gerekli olan sigorta ücretidir. Prim, sigortal› taraf›ndan ödenebilece¤i gibi sigor-ta ettiren kifli taraf›ndan da ödenebilir.

Prim, sigorta sözleflmesi kapsam›nda var›lan anlaflma flartlar› çerçevesinde, pe-flin, vadeli veya taksitler halinde ödenebilir. D›fl ticaret operasyon ifllemlerinde sigor-talanan ihracat/ithalat eflyas›n›n prim ödeme yükümlülü¤ünün hangi tarafa ait oldu-¤unu uluslararas› teslim flekilleri belirlemektedir. (Bu konuda kitab›n birinci bölümüolan “Uluslararas› Ticaret Kurallar› ve Dokümantasyon” isimli k›sma bakabilirsiniz)

SSiiggoorrttaa TTuuttaarr››

Sigortalanan menfaatin hangi bedel üzerinden sigorta sözleflmesine konu olaca-¤›na iliflkin de¤erdir. Nakliye sigortalar›nda bu de¤er, genellikle eflyan›n sat›fl rakam›olarak karfl›m›za ç›kar. Ancak uluslararas› teamüller ve kurallar gere¤ince nakliye si-gortalar›nda mal›n k›ymetinin %10 fazlas›yla eflyan›n sigortalanmas› gerekmektedir.

TTaazzmmiinnaatt

Sigorta sözleflmesi esaslar› çerçevesinde sigortalanan menfaatin bafl›na gelenriskler karfl›l›¤›nda sigorta flirketinin sigortal›ya ödemesi gereken güvence (teminat)tutar›na tazminat ad› verilir.

Sigorta hukukuna göre sözleflme esaslar› çerçevesinde sigortac› ile sigortal› ara-lar›nda tazminat tutar› olarak belli bir nakit bedel belirleyebilecekleri gibi, farkl› birtazminat yöntemini karara ba¤layabilirler. Örne¤in kasko sigortalar›nda tafl›t arac›n›nbedelini ödemek yerine kimi zaman sigorta flirketleri ayn› arac› sigortal›ya temin et-mek suretiyle de tazminat görevini yerine getirebilmektedir.

AAvvaarryyaa

Avarya terimi gemi ve yükün u¤rad›¤› ola¤an d›fl› zarar ziyan ile sefer esnas›ndayap›lan ola¤anüstü masraflar› ifade eder.

‹ki tür avarya vard›r:

Müflterek Avarya(General Average): Ortak bir deniz seferine ç›km›fl olan gemi veiçindeki yükü tehdit eden bir tehlikeden onlar› korumak amac›yla, makul ve mant›kl›olarak, bile bile yap›lan ola¤anüstü fedakarl›k ve ola¤anüstü masraflar, gemi veya yü-kün tamamen veya k›smen kurtulmufl olmalar› halinde müflterek avaryay› oluflturur.


Su alan bir gemide kaptan›n yükün bir k›sm›n› denize att›rmas›, f›rt›naya yakala-nan bir geminin batmaktan kurtulmak için, kas›tl› olarak karaya oturtulmas› veya ma-kineleri ar›zalanan bir geminin yola devam etmeyip bir bar›nma liman›na girmesi veburada bir tak›m masraflar yapmas› de¤iflik müflterek avarya örnekleridir.

Hususi Avarya: Müflterek avarya d›fl›nda kalan ve bir kaza sonucu do¤an k›smizarar ve masraflard›r.Bu durumda herkes (gemi sahibi, yük sahibi v.s.) kendi zarar›n›kendi çeker, paylaflma söz konusu de¤ildir.Hususi avaryay› müflterek avaryadan ay›-ran en önemli iki özellik bilerek yap›lmamas› ve paylafl›m›n söz konusu olmamas›d›r.

Geminin karinesinde oturma sonucu oluflan veya yükte yang›n sonucu ortaya ç›-kan k›smi hasarlar hususi avarya örnekleridir.

TTaazzmmiinnaatt TTeennzziillii MMuuaaffiiyyeett (( DDeedduuccttiibbllee))

Poliçe teminat›na giren bir hasar›n ödenmesi esnas›nda hasar›n sigortal›n›nüzerinde kalan k›sm›na muafiyet ad› verilir.

‘Tenzili muafiyet’ uygulamas›nda, hasar›n muafiyet miktar›n› aflan k›sm› ödenirmuafiyet miktar›n›n alt›nda kalan hasarlar ödenmez.

Muafiyet, sigorta poliçesinde sigorta bedelinin bir yüzdesi olarak gösterilebile-ce¤i gibi, say›sal bir tutar olarak da ifade edilebilir.Nakliyat sigortalar›nda muafiyether zaman sigorta bedeli üzerinden uygulan›r.

SSiiggoorrttaa PPoolliiççeessii

Türk Ticaret Kanunu’ndaki sigorta hükümleri gere¤ince sigorta flirketi, sigortal›-ya her iki taraf›n haiz oldu¤u hak ve borçlar› gösteren ve kendi taraf›ndan imza edi-len bir sigorta poliçesi veya onun yerine geçmek üzere muvakkat (geçici) bir sigortailmühaberini vermeye hukuki olarak mecburdur.

Eksiksiz bir sigorta poliçesinde bulunmas› gerekli bilgileri flu flekilde s›ralayabiliriz:

� Kanun gere¤ince sigorta sözleflmesinde bulunmas› gerekli olan genelflartlar

� Sigortac›n›n ad›, soyad› veya ticari unvan› ve adresi

� Sigorta ettirenin ve sigortal›n›n ad›, soyad› veya ticari unvan› ve adresi

� Sigortan›n konusu

� Sigortac›n›n hangi risklere karfl› sorumluluk ald›¤›

� Sigorta kapsam›nda olan riskler için sözkonusu olan sorumlulu¤un hangi ta-rihten itibaren bafllayaca¤› ve hangi tarihe kadar geçerli olaca¤›

� Sigorta bedeli

� Sigorta priminin tutar›

� Sigorta priminin ödeme yeri ve zaman›


� Sigortac›n›n sorumlulu¤undaki risklerin hakiki mahiyetini tamamen tayineyarayacak bütün haller

� Sigorta poliçesinin tanzim edildi¤i tarih

� Sigortaya esas olan mal ise cinsi ve evsaf›

� Sigortalanan menfaatin tam olarak tan›m›

� Nakliye sigortalar›nda tafl›t arac›n›n kimli¤i, araç bilgileri

� Nakliyat sigortalar›nda tafl›man›n gerçeklefltirilece¤i güzergah

� Hasar ve kay›p halinde gözetim yap›lmas› için baflvurulacak acentenin isimve adresi

� Hasar ve kay›p halinde tazminat›n nerede, nas›l ve hangi para cinsi üzerin-den ödenece¤i

Sigorta poliçeleri, sigorta ettirenin talebi do¤rultusunda emre, nama veya hami-line olmak üzere düzenlenebilir. Akreditifli ödeme flekli kapsam›nda yapt›r›lacak sigor-ta poliçelerinde ithalatç› bankan›n (amir bankan›n) poliçe üzerinde mutlaka dain-imürtehin (rehinli alacakl›) s›fat›yla yazd›r›lmas› zorunludur.

NNaakklliiyyaatt SSiiggoorrttaallaarr››nnddaa PPoolliiççee ÇÇeeflfliittlleerrii

DDee¤¤eerr BBiiççiillmmiiflfl SSiiggoorrttaa PPoolliiççeessii

Sigortalanan menfaatin (tafl›nan eflyan›n) karfl›l›kl› anlafl›lan bir de¤er üzerindensigortalanmas› durumunda poliçeye verilen isimdir.

SSüürree EEssaass››nnaa DDaayyaall›› SSiiggoorrttaa PPoolliiççeessii

Belli bir menfaatin belli bir süre kapsam›nda güvence alt›na al›nmas› esas› üzeri-ne kurulu sigorta sözleflmeleri çerçevesinde düzenlenen poliçelerdir.

SSeevvkkiiyyaatt EEssaass››nnaa DDaayyaall›› SSiiggoorrttaa PPoolliiççeessii

Nakliyesi gerçeklefltirilecek eflyan›n bir yerden bir yere nakliye sürecini (sevkiya-t›) sigortada güvence kapsam›na alan sigorta poliçeleridir.

AAbboonnmmaann SSiiggoorrttaa PPoolliiççeessii vvee NNaakklliiyyaatt AAbboonnmmaann SSiiggoorrttaass››

Belli bir süreyi kapsayacak flekilde belli noktadan belli noktaya nakliyesi gerçek-lefltirilecek mallar için yap›lan genel bir sigorta poliçesidir. Bu sigorta poliçesi örne¤i-ni, d›fl ticaret alan›nda pratikte çok s›k görmekteyiz. Uygulamadaki iflleyifline göre d›flticaret firmas›, yani sigortal›, senelik bir poliçe kapsam›nda sigortac› ile sigorta sözlefl-mesi imzalar. Bafltan hangi mallar›n hangi nakliye arac›yla tafl›naca¤› gibi bilgiler po-liçede yer almaz. Her bir nakliye süreci gündeme geldi¤inde ek beyanlar ile (sigorta-da buna zeyilname ad› verilir) bu bilgiler sigorta flirketine bildirilir. Nakliye sürecininve gerekli ek bilgilerin birkaç günlük gecikme kapsam›nda bildirilse bile tafl›nan mal›nsigorta kapsam›nda de¤erlendirilmesi yönünde önemli bir avantaj sa¤lar.


Baz› emtialar›n abonman poliçeleri kapsad›¤› riskler, bedel, sevkiyat azl›¤› vb. ne-denlerle düzenlenemez.

Nakliyat sigortalar›nda al›c› çok defa fiili yükleme tarihini bilemeyebilir. Bu ne-denle, mal›n teslim al›nd›¤›ndan teslim edildi¤i tarihe kadar geçerli olan sigorta söz-leflmesi de, yüklemeden bir kaç gün sonra yap›labilir ki bu abonman nakliyat sigorta-lar›na has bir özelliktir. Nakliyat Abonman Sigortas› varsa bu ba¤lamda teklif ve po-liçe tanzim tarihleri ile yükleme tarihleri de birbirinden farkl› olabilmektedir.

Abonman Nakliyat Sigortas›nda; sigortac› ile sigortal›n›n önceden anlaflt›¤› temi-nat flartlar› , tafl›nan malzeme cinsi, limiti, fiyat ve süre çerçevesinde, yap›lan tüm sev-kiyatlar yükleme ihbar›n›n zaman›nda yap›l›p yap›lmad›¤›na bak›lmaks›z›n (çok geçbildirim olmamak kofluluyla) belirli limitler ile teminat alt›ndad›r. Abonman poliçele-rin süresi genellikle bir y›ld›r.

Abonman ana poliçe olarak teminatlar ve flartlar dahilinde sözleflme düzenlenirve devam eden her sevkiyat ihbar› için ayr› poliçeler olarak tanzim edilir.

� Sevkiyatla ilgili yola ç›k›fl / emtia fatura bedeli/ araç ad›, vs. gibi sigortapoliçesinde zorunlu yaz›lmas› gereken bilgiler yükleme gerçekleflti¤indenetleflmemifl olabilir.

� Abonman› olmayan sevkiyatlar›n, en geç yükleme gününde poliçesinintanzim edilmesi gerekmektedir. Araç yola ç›kt›ktan bir gün sonra bile ol-sa nakliyat abonman sigortas› yoksa tafl›nan emtialar›n karfl›laflt›¤› – kar-fl›laflaca¤› riskler için teminat verilemez.

Bu çeflit aksakl›klar nedeniyle (yaflanan –yaflanabilecek sorunlar›n olmamas› için)nakliyat abonman sigortas› tanzim edilir.

Abonman Nakliyat Sigortas›nda ve di¤er Nakliyat (en geç yükleme tarihinde tan-zim edilmesi gereken) Sigortalar›nda olabilecek risklere karfl› afla¤›da belirtilen temi-natlar geçerli olacakt›r.

� Genifl teminat

� Dar teminat

� Tam ziya teminat›

Sigortal›, mal bedeli, tafl›yan araç ve plaka –konteyner numaralar›, nerden –ne-reye, ambalaj flekli, son var›fl adresinin sigorta poliçesinde bildirilmesi gerekir.

Son var›fl adresi bildirilmesinin anlam› genifl ve dar teminat içeren sigortalarda;yükleme boflaltma aktarma dahil olan tafl›malarda, teslim adresine kadar olabilecekriskler için verilmifl teminatlar kapsam›nda emtialar sigortalanm›fl olur.


AAbboonnmmaann NNaakklliiyyaatt SSiiggoorrttaass››nn››nn,, SSiiggoorrttaall››yyaa SSaa¤¤llaadd››¤¤›› AAvvaannttaajjllaarr

1. Belli limitlere kadar sigortal›n›n geç bildirimde bulunmas›, sigortal›n›n hakla-r›n› zedelemez.

2. Y›ll›k kapasiteye göre (sigorta bedelleri itibariyle) sigorta fiyatlar›nda indirimsa¤lar.

3. Uygulanacak sigorta birim fiyat›n› genel olarak düflürebilir.

NNaakklliiyyaatt ssiiggoorrttaa ssöözzlleeflflmmeessii ddüüzzeennlleennmmeessii iiççiinn ggeerreekkllii bbiillggiilleerr

1. Sigortal›n›n Ad› ve Ünvan› - Vergi numaras› / TC Kimlik Numaras›

2. Sevk edilen emtian›n tarifi, paketleme flekli

3. Sevkiyat flekli (havayolu, denizyolu, demiryolu, karayolu)

4. Sigorta bedeli

5. Y›ll›k tahmini sigorta bedeli

6. Nereden nereye sevkiyat yap›laca¤› (ülkelere göre % a¤›rl›kl› olarak)

7. ‹stenilen teminatlar, ilave teminatlar isteniyorsa bunlar

8. Her bir vas›tada tafl›nabilecek azami limit (sigorta bedeli),

NNAAKKLL‹‹YYAATT SS‹‹GGOORRTTAALLAARRIINNDDAA TTEEMM‹‹NNAATT TTÜÜRRLLEERR‹‹

D›fl ticaret ifllemleri esnas›nda yap›lan ve gerekli olan sigorta ifllemlerinde önce-likle bilinmesi gereken husus, nakliyat sigortas›ndaki teminat türleri ve sigorta flirketitaraf›ndan karfl›lanan her teminat›n kapsad›¤› zararlar›n neler oldu¤u hususudur. Zi-ra bu hususlar ve kapsanan riskler bilinmedi¤i takdirde, mal›n sevkiyat› esnas›nda kar-fl›lafl›labilecek risklere karfl› gerçek ve tam manas›yla güvence ortam› yarat›lamam›flolacakt›r. Bu da gerçek ve sa¤l›kl› bir sigorta sözleflmesinin oluflmad›¤› anlam›na ge-lir. Öncelikle mal›m›z› hangi risklere karfl› sigorta ettirdi¤imizi gayet iyi ve aç›k bir bi-çimde tespit etmeli ve sigorta flirketinin bize hangi durumlarda teminat verebilece¤i-ni önceden bilmeliyiz.

D›fl ticaret alan›nda gündeme gelen nakliyat sigortalar› sözkonusu oldu¤undakarfl›m›za üç teminat türü ç›kmaktad›r:

1) Dar Teminat

2) Tam Ziya

3) Genifl Teminat

DDaarr TTeemmiinnaatt –– ((IInnssttiittuuttee CCaarrggoo CCllaauusseess--CC))

Tafl›nan yükün ve onu tafl›yan arac›n tafl›ma esnas›nda birlikte karfl›laflacaklar› birriziko neticesinde u¤rayaca¤› zararlar›n sigorta edilmesidir. Bu teminata girmeyenbafll›ca rizikolar, yükün çal›nmas›, ›slanmas› ve eksilmesidir.


Mal›n tafl›nd›¤› tafl›ma arac›n›n kaza yapmas› sonucunda tafl›nan mal›n de¤erinintazmin edilmesinin taahhüt edildi¤i, güvence alt›na al›nd›¤› sigorta türüdür.

Bu teminat türünde kazan›n yan› s›ra do¤al afetlerden kaynaklanan zararlar dakendili¤inden teminat kapsam›na al›nm›fl kabul edilir. Ancak bu kapsama al›nma ola-y›ndan, do¤al afetlerden kaynaklanan tafl›ma arac› kazalar› sonucunda oluflan zararziyanlar› anlamak gerekir. Zira arac›n kaza yapmamas› durumunda mal›n bafl›na ge-len h›rs›zl›k, yang›n vb. zarar ziyanlar kapsam d›fl›d›r.

Dar teminata tafl›ma türüne göre afla¤›daki isimler de verilmektedir:

� Denizyolunda FPA (Free Particular Average) Klozu

� Demiryolunda Demiryolu Klozu

� Karayolunda Kamyon Klozu

Karayoluyla yap›lacak sevkiyatlarda afla¤›daki rizikolar nedeniyle mal›n›zda olu-flacak hasar ve kay›plar teminat alt›na al›n›r

- Nakil vas›tas›n›n; Yanmas›, devrilmesi, raydan ç›kmas›, çarp›flmas›,

- Derelerin taflmas›,

- Yollar›n çökmesi,

- Köprülerin y›k›lmas›,

- Seylap, ç›¤, heyelan,

- Y›ld›r›m

Denizyolu ile yap›lacak sevkiyatlarda afla¤›daki rizikolar nedeniyle mal›n›zda olu-flacak hasar ve kay›plar teminat alt›na al›n›r.

- Yang›n, infilak,

- Geminin batmas›, oturmas›, karaya vurmas›,

- Geminin bir nesne ile çarp›flmas›,

- Tehlike liman›nda yükün boflalt›lmas›,

- Müflterek avarya fedakarl›¤›,

- Denize mal at›lmas›

Havayolu tafl›mac›l›¤›nda dar teminat kullan›lmamaktad›r.

TTaamm ZZiiyyaa –– ((TToottaall LLoossss))

Tam Z›ya Teminat›, sadece nakil vas›tas›n›n tamamen hasarlanmas› sonucu ma-l›n›z›n da tekrar kullan›lamayacak flekilde tamamen zarara u¤ramas› haline karfl› gü-vence sa¤lar.

Tafl›ma esnas›nda nakil araçlar›n›n çarpmas›, çat›flmas›, çarp›flmas› sonucu nakilvas›tas›n›n fiilen ve mutlak surette yok olmas›na ba¤l› olarak mal›n da fiilen ve mut-lak surette yok olmas› durumunun teminat alt›na al›nd›¤› sigorta türüdür.


D›fl ticaret ile u¤raflan firmalar›n uygulamada baz› durumlarda, mallar›n› gerçekanlamda sigorta ettirmek istemediklerine ve sadece ka¤›t üzerinde bir sigorta ifllemi-nin mevcut olmas›n› temin etmek amac›yla oldukça düflük bir prim karfl›l›¤›nda bu türbir teminat› sigorta poliçesiyle sat›n almak istediklerine flahit oluruz.

Bu sigorta türünün oldukça yetersiz olmas›, nakil vas›tas›n›n ve mal›n tamamenyok olmas› durumuna karfl› teminat› kaps›yor olmas›ndan ve pek çok zarar ziyan› kap-sam d›fl›nda tutmas›n›n yan› s›ra k›smi hasar› kapsamamas›ndan kaynaklanmaktad›r.

GGeenniiflfl TTeemmiinnaatt-- ((IInnssttiittuuttee CCaarrggoo CCllaauusseess AA))

Tafl›nan yükün ç›k›fl deposundan var›fl deposuna ulafl›ncaya kadar u¤rayaca¤›tüm zararlar› temin eder. Yükleme, boflaltma ve k›sm› hasarlarda teminata dahildir.Mal›n kendi kusuru teminat d›fl›d›r.

Bu teminat nakliyat s›ras›nda tesadüfi sebeplerle meydana gelebilecek “bütün ri-zikolara” karfl› mal›n›z› güvence alt›na alman›z› sa¤lar. Ancak gecikmenin neden ol-du¤u hasarlar, mal›n kusurundan veya kendi özelli¤inden kaynaklanan hasarlar temi-nat kapsam›n›n d›fl›ndad›r.

Nakliye sigorta hukuku esaslar›na göre belli birkaç zarar, ziyan d›fl›nda kalan bü-tün riskleri teminat alt›na alan oldukça genifl kapsaml› bir sigorta türüdür.

Genifl teminata dayal› bir sigorta poliçesinin tanziminde, sigorta flirketi sevkiyat›gerçeklefltirilecek ihraç veya ithal mal›n›n kapal› bir nakil vas›tas›yla tafl›nd›¤›n› farze-derek bu teminat› vermektedir. Yani sevkiyat kamyon ile gerçeklefltiriliyorsa mal›n ka-pal› kasada, trenle gerçeklefltiriliyorsa kapal› bir vagonda, gemi ile gerçeklefltiriliyorsaambarda tafl›nd›¤›n› düflünerek sigorta poliçesi imzalan›r. fiayet aksi bir durum sözkonusu ise yani mallar aç›k bir bölmede, özellikle gemilerde güvertede tafl›n›yorsa, si-gorta dar teminata dönüflür. Bu konuda ihracatç›/ithalatç› firmalar›m›z›n dikkatli ol-malar›nda fayda vard›r…

ÖÖnneemmllii HHaatt››rrllaattmmaallaarr::

� Var›fl yeri ve Baslang›ç yerinin poliçede belirtilmesi gerekmektedir.

� “A” kloz teminat›na “harp, grev vb.” rizikolar dahil de¤ildir. Bu rizikolarayr› flekilde temin edildi¤i gibi sadece “A” kloz flart›yla de¤il “C” kloz te-minat›na ek olarak da sa¤lan›labilir.

� Kamyon sevkiyatlar›nda hem dar, hem genifl teminata ilave olarak grev,lokavt ve halk hareketleri sigortas› da ayr›ca temin edilebilir. Harp temi-nat› ise verilemez. ‹stisna bölgeler hariç olmak kayd›yla, cari “grev, lo-kavt, vb.” rizikolar fiyat› %0.05’tir.

� Institute Cargo Clauses “A” veya Institute Cargo Clauses All Risks, de-niz yolu ile yap›lan tafl›malar için verilenlerin kara yolu tafl›malar›n› uygu-lanabilir fleklidir . Aç›k kasal› kamyonlarda yap›lan tafl›malara All Risks te-minat› verilmemekte, bu tür tafl›malar Kamyon Klozu, yükleme, boflalt-


ma ve aktarma rizikolar› hariç teminat ile sigortalanmaktad›r.

� Dökme mallar›n “Kamyon Klozu” ile sigorta edilmesi halinde, yükleme,aktarma ve boflaltma rizikolar› teminat kapsam› d›fl›nda tutulur

� Aç›k vagonlarda sevkedilecek emtea ,“demiryolu klozu”ndan daha ge-nifl sigorta edilemez. S›v› dökme mallar için uygulanacak genifl teminattarifeleri “Bulk Oil” klozunun demiryolu nakliyat›na uygulanabilir hü-kümleri dahilinde kullan›l›r.

PPoolliiççeeyyee AAyyrr››ccaa EEkkpprriimmllee EEkklleenneebbiilleecceekk TTeemmiinnaattllaarr fifiuunnllaarrdd››rr ((NNOOTT :: EEkk tteemmiinnaatthhaarriicciinnddee hhiiççbbiirr tteemmiinnaattttaa bbuulluunnmmaazz ,, aayyrr››ccaa iillaavvee eeddeerreekk -- eekklleemmeekk ggeerreekkiirr))

EEMMTT‹‹AA NNAAKKLL‹‹YYAATT SS‹‹GGOORRTTAALLAARRIINNDDAA VVEERR‹‹LLEENN EEKK TTEEMM‹‹NNAATTLLAARR

Deniz yolu ve Hava yolunda verilen ek teminatlar flunlard›r:

-Harp(War)

-Grev, kargaflal›k, halk hareketleri GLKHH

Kara yolu ve Demir yolunda verilen ek teminatlar flunlard›r:

-Grev, kargaflal›k, halk hareketleri

Görüldü¤ü üzere harp teminat› kara yolu ve demir yolu tafl›malar›na verilme-mektedir. Çünkü, Londra piyasas›nda yüke karada iken savafl teminat› verilmemesiniöngören “waterborne agreement” anlay›fl› egemendir

All Risks teminat›, aksi poliçede kararlaflt›r›lmad›kça, sigortal› emtian›n sat›c›n›ndeposunda nakil vas›tas›na yüklenmesi ile bafllar ve al›c›n›n deposunda nakil vas›ta-s›ndan indirilmesi ile sona erer.

‹‹SSTT‹‹SSNNAALLAARR::

All Risks teminat›n›n hariç tuttu¤u rizikolar flunlard›r:

� Sigortal› fleyin yetersiz veya uygun olmayan ambalaj veya istiflenmesin-den kaynaklanan z›ya, hasar ve masraflar(yeterince yap›flt›r›c› ile kapat›l-mad›¤› için yükleme ve boflaltma esnas›nda da¤›l›p saç›lan toprak emti-as›n›n z›ya›n› önlemek için yap›lan yeniden ambalajlama masraflar›).

� Sigortal›n›n kast›, kötü niyetinden do¤an masraflar

� Sigortal› fleyin normal akmas›, ola¤an hacim veya a¤›rl›k kayb› ya da ola-¤an afl›nma ve y›pranmas›(s›v› olarak tafl›nan yüklerde, pirinç, bu¤dayemtias›nda oldu¤u gibi)

� Sigortal› fleyin kendi ay›b› (ayb-› zati), gizli kusuru veya do¤as›ndan kay-naklanan z›ya, hasar veya masraflar(rutubetli olarak gemiye yüklenenketen emtias›ndaki k›z›flma sonucu meydana gelen hasar)


� Donatan›n iflas› ve mali kusuru (yükte fiziksel bir z›ya veya hasar olma-mas›na ra¤men tafl›y›c›n›n iflas› veya parasal güçlüklere u¤ramas› ne-ticesinde, seferin bir ara limanda b›rak›lmas› nedeniyle meydana gelenz›ya, hasar ve masraflar).

� Yak›n nedeni gecikme, hatta bu gecikme sigortal› bir rizikodan ilerigelmifl olsa bile, olan z›ya, hasar veya masraflar.(F›rt›na nedeni ile var-ma yerine geç varan y›lbafl› çamlar›, kaybolup tekrar bulunan mevsim-lik giyim eflyalar› gb.)

� Atom veya nükleer parçalanma ve/veya birleflme yada nükleer savafl silah-lar›n›n kullan›lmas› ve her türlü radyoaktif kirlenme neticesinde meydanagelen z›ya, hasar veya masraflar

� Sigortal› taraf›ndan bilinen denize ve yüke elveriflsizlik

� Harp (savafl) , grev, lokavt, kargaflal›k ve halk hareketleri rizikolar›.

EEmmtteeaa NNaakklliiyyaatt SSiiggoorrttaass›› HHaassaarrllaarr››

‹‹HHBBAARR

Riziko gerçekleflti¤i zaman hadisenin en k›sa zamanda flirkete telefon/faks ih-bar› gerekmektedir.

Hasar›n flirkete ihbar› aflamas›nda afla¤›da s›ralanan bilgiler istenmektedir.

� Poliçe numaras›,

� Hasar tarihi,

� Hasar›n nerede meydana geldi¤i,

� Hasarl› emtean›n bulundu¤u adres ve irtibat telefon numaras›,

� Tahmini hasar miktar›.

HHAASSAARR VVUUKKUUUUNNDDAA YYAAPPIILLAACCAAKK ‹‹fifiLLEEMMLLEERR

� Riziko gerçeklefltikten sonra, sigortal›, sigortal› de¤ilmiflçesine hasar›n bü-yümesini önlemek amac›yla gerekli tedbirleri alacak ve hasara u¤rayan em-tealar› flirket yetkilisinin veya eksperin görüfllerine haz›r hale getirecektir.

� Sigortal›, rücu haklar›m›z›n korunmas› için tafl›y›c›ya çok k›sa sürede ha-sar bildirimi yapmak zorundad›r.

� Sigortal›, e¤er bir deniz tafl›mac›l›¤› söz konusu ise, yükte meydana gelenhasar›n ileride tazmin edilece¤ine dair gemi donatan›ndan veya acente-sinden teminat mektubu almal›d›r, aksi takdirde gemiye tedbir konulma-s› yoluna gidilmelidir.


‹‹SSTTEENNEENN BB‹‹LLGG‹‹ VVEE BBEELLGGEELLEERR

Uluslararas› sevkiyat söz konusu oldu¤unda;

� Beyan yaz›s›,

� Poliçe asl›,

� Döviz karfl›l›¤› onayl› fatura,

� Konflimento , hamule senedi, CMR,

� Gümrük girifl beyannamesi (ithalat halinde),

� Gümrük ç›k›fl beyannamesi (‹hracat halinde),

� Tutanak,

� Çeki listesi,

� Foto¤raf.

Dahili sevkiyat söz konusu oldu¤unda;

� Beyan yaz›s›,

� Poliçe asl›,

� Fatura,

� Sevk irsaliyesi,

� Tutanak,

� Foto¤raf.

ÖÖDDEEMMEE Sigortal›dan istenen belgeler tamamland›ktan sonra ve flirketeteslim edildikten sonra yap›lacak inceleme neticesi, haz›rlanacak tazminatmakbuzu veya ibraname sigortal›ya veya hak sahiplerine imza ettirilerek,Sigorta flirketi taraf›ndan ödenir


‹‹HHRRAACCAATTÇÇII VVEE ‹‹TTHHAALLAATTÇÇII FF‹‹RRMMAALLAARRIINN SS‹‹GGOORRTTAA ‹‹fifiLLEEMMLLEERR‹‹NNDDEE DD‹‹KKKKAATTEETTMMEELLEERR‹‹ GGEERREEKKEENN HHUUSSUUSSLLAARR vvee UUYYAARRIILLAARR

� Türk limanlar› ile yabanc› limanlar aras›nda yap›lacak seferler için , nakilvas›tas› gemiye iliflkin bir di¤er faktör ise geminin klas› ve yafl›d›r. Çün-kü bu fiyatlar tarifedeki S›n›flama Klozunda yer alan klas kurumlar›ndanbirinde belirtilen klasa sahip olan ve 16 yafl›ndan küçük gemilerle yap›-lacak seferler için geçerlidir. Klasl› geminin 16 veya daha yukar› yaflta ol-mas› olmas› durumunda, infla tarihi ve bayra¤›na göre de¤iflen gemi yaflzamm› ilave edilir. Nakliyat gemi ile yap›l›yorsa, mal›n tafl›naca¤› gemi-nin yafl›ndan dolay› sigorta flirketleri, geminin yafl›na göre yafl zamm›ad› alt›nda ek bir prim tahsil etmektedirler S›n›flama klozunda yer alanklas kurumlar›ndan birince belirtilen klasa sahip ve belirli limanlarda yük-leme boflaltma yaparak düzgün bir seyir alan› oluflturan düzenli hat ge-mileri (LINER) (MSC, CMA-CGM gibi) için 15 yafl s›n›r›, 25 yafla yükseltil-mifltir. Dolay›s›yla 25 yafltan küçük düzenli hat gemileri ile yap›lacak sev-kiyatlarda gemi yafl zamm› uygulanmaz. Bu durumun sigortal›n›n gemidonatan›, kirac›, iflletici veya idareci taraf›ndan verilecek olan belge ileispat edilmesi flartt›r.

� ‹hracatç› ve ithalatç› firmalar, ak›llar›na gelebilecek her türlü soruyu si-gortac›ya sormal›, mal› ve tafl›ma sistemi ile yolu en iyi tan›yan kifli ola-rak karfl›lafl›labilecek bütün riskleri s›ralayarak hangilerinin teminat kap-sam›na dahil olup olmad›¤›n› en ince detaylar›na kadar ö¤renmeli ve ge-rekirse poliçeye kaydettirmelidirler.

� Malla ve tafl›ma ile ilgili bütün detaylar› sigorta flirketine aktarmal›d›rlar.

� Sefer kalk›fl ve var›fl noktalar› mutlaka poliçeye yaz›lmal›d›r.

� Sigorta bedelinin miktar› aç›k olarak poliçede yer almal›d›r.

� Navlunun da sigorta kapsam›na al›n›p al›nmad›¤›n›n mutlaka aç›kl›¤a kavufl-turulmas›nda fayda vard›r.

� Yükleme tarihi poliçede belirtilmelidir ki ortaya ç›kabilecek risklere karfl› ge-çerli olan teminat›n hangi tarihten itibaren söz konusu olabilece¤i aç›kl›¤akavuflabilsin.

� Nakil vas›tas›n›n türü, ad›, plakas› vb bilgiler mutlaka poliçede belirtilmelidir.

� Sevkiyat›n gerçeklefltirilece¤i mal›n ambalaj›n›n uluslararas› tafl›mac›l›k ve si-gortac›l›k teamülleri çerçevesinde uygun ambalajlama olup olmad›¤›na dik-kat etmek gerekir. Aksi takdirde sigorta flirketlerinin ambalaj hatas›ndankaynakl› zarar ziyanlar› tazmin etmeyece¤ini, hatta bu kapsamdaki zarar zi-yanlar›n genifl teminat kapsam›na bile dahil edilmedi¤ini hat›rlatmak isteriz.

� Sigorta poliçesi üzerinde bulunmas› gerekli olan bilgileri iyice incelemek ge-rekir. Herhangi bir eksiklik, teminat› geçersiz k›labilece¤i gibi, d›fl ticaret ifl-lemlerinin aksamas›n› da ortaya ç›karabilmektedir.


� Sigorta poliçesi akreditif kapsam›ndaki bir mal yüklemesiyle ba¤lant›l› isepoliçeye mutlaka Dain-i Mürtehin (Rehinli Alacakl›) olarak ithalatç›n›n ban-kas›n›n ad›n›n yazd›r›lmas› gerekir.

� D›fl ticaret ifllemlerine esas olan nakliye sigorta poliçeleri, nakliyeye konu d›flticaret mal bedelinin %10 fazlas› ile yap›labilir.

� Akreditifli ifllemlerde rezerv incelemesi aç›s›ndan sigorta poliçesinde gerek-li hususlara dikkat etmek gerekir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda bankalar›n özellik-le incelemede dikkate alacaklar› hususlar› flu flekilde s›ralayabiliriz:

o Sigorta poliçesinin hukuken tafl›mas› gereken temel bilgileri tafl›mas›gerekir.

o Sigorta belgesi birden fazla orijinal nüsha halinde düzenlenmifl ise vebu belge üzerinde yaz›l› ise bankalar bütün orijinal nüshalar› almak is-teyeceklerdir.

o Sigorta poliçeleri yükleme tarihinden sonraki tarihi tafl›mamal›d›r.

o Sigorta belgesindeki mala iliflkin bilgiler ile fatura ve di¤er evraklarda-ki bilgiler aras›nda uyumsuzluk olmamal›d›r.

o Sigorta poliçesindeki belirtilen tafl›ma arac› konflimentodaki araç ileayn› olmal›d›r.

o Sigorta poliçesinde belirtilen mal k›ymeti, faturadaki ve akreditif met-nindeki mal k›ymeti ile ayn› döviz cinsinden olmal›d›r.

o Sigorta bedeli, mal bedelinin yüzde on fazlas›yla yapt›r›lm›fl olmal›d›r.

o Akreditif metninde sigorta ile ilgili olarak istenen özel bir flart varsa buflart›n sigorta poliçesinde bulunmas› gerekir.

o Konflimentolarda aktarmal› tafl›ma yap›laca¤›na iliflkin ibare bulunmas›halinde, sigorta poliçesinde de aktarmaya at›f yer almal› ve aktarmalarsigorta kapsam›na al›nm›fl olmal›d›r.

BBuunnllaarr›› BBiilliiyyoorr MMuussuunnuuzz??

PPoolliiççeenniizzii mmuuttllaakkaa ookkuuyyuunnuuzz

Sigorta poliçesi, sigorta ettiren/sigortal› ile sigorta flirketi aras›nda yap›lan birsözleflme olup, her iki taraf› da ba¤layan hükümler içermektedir. Bu nedenle, taraf-lar›n yükümlülüklerinin ö¤renilmesi için poliçe ve eklerinin mutlaka incelenmesi ge-rekmektedir.

SSiiggoorrttaa ggeenneell flflaarrttllaarr››nn›› iinncceelleeyyiinniizz

Sigorta genel flartlar›, söz konusu sigorta ile temin edilen haller ve sigorta te-minat› d›fl›nda kalan haller ile sigorta flirketine ve sigorta ettirene düflen görevler gi-bi temel konulara iliflkin düzenlemeleri aç›klayan mevzuat olup, sigorta flirketleri ta-raf›ndan sigorta ettirene verilmektedir. Sat›n al›nan ürün hakk›nda ayr›nt›l› bilgi edi-


nilmesi, sigorta yapt›r›lmadan önce ya da sigorta yapt›r›ld›¤› zaman söz konusu ge-nel flartlar›n, ileride karfl›lafl›labilecek sorunlar› en aza indirmek amac›yla sigorta etti-ren taraf›ndan çok iyi okunmas› gerekmektedir.

SSiiggoorrttaa tteemmiinnaatt››nn››nn kkaappssaamm››nn›› ttaamm oollaarraakk iinncceelleeyyiinniizz

Sigorta poliçesi taraf›ndan sa¤lanan teminatlar›n kapsam› ile sigorta ettirenesa¤lanan güvencelerin neler oldu¤u konusunda tereddüte yer vermeyecek flekildesigorta ettiren taraf›ndan bilgi edinilmelidir.

SSiiggoorrttaa ppoolliiççeessii hhaakkkk››nnddaa hheerr ttüürrllüü kkoonnuuyyuu ssiiggoorrttaa ssöözzlleeflflmmeessiinnii ddüüzzeennlleeyyeennkkiiflfliilleerree ssoorrmmaakkttaann kkaaçç››nnmmaayy››nn››zz

Sigorta ettiren taraf›ndan poliçe ve eklerinde yer alan tüm hükümler tamam›y-la okundu¤u halde, anlafl›lmayan hususlar var ise, sigorta ettiren taraf›ndan sigortapoliçesini düzenleyen kiflilere sorulmal›, dan›fl›lmal›d›r.

PPoolliiççeenniizziinn pprriimm ttuuttaarr››nn››//üüccrreettiinnii mmuuttllaakkaa ööddeeyyiinniizz

Sigorta teminat›n›n bafllayabilmesi için sigorta flirketine poliçede belirtilen primtutar›n›n, mutlaka sigorta ettiren taraf›ndan ödenmesi gerekece¤inden poliçe tesli-mine ra¤men prim ödenmemiflse sigortac›n›n sorumlulu¤u bafllamamaktad›r. Dola-y›s›yla, sigorta priminin sigorta ettiren taraf›ndan zaman›nda yat›r›lmas› gerekmek-tedir.

PPoolliiççeenniizzddee mmuuaaffiiyyeett vvee//vveeyyaa mmüüflfltteerreekk ssiiggoorrttaa uuyygguullaammaass››nnaa ddiikkkkaatt eeddiinniizz

Sigorta flirketi ile sigorta ettiren, tesbit olunan bir miktara veya sigorta bedeli-nin belli bir yüzdesine kadar olan hasarlar›n ya da hasar›n belli bir yüzdesinin sigor-tac› taraf›ndan tazmin edilmeyece¤ini genel flartlara göre düzenleyebilmektedirler.Sigorta flirketi taraf›ndan hasar›n belli bir k›sm›n›n, sigorta ettirene paylaflt›r›lmas›nakarfl›l›k sigorta ettirenin ödeyece¤i primden de indirim yap›lmaktad›r. Dolay›s›yla, si-gorta ettirenin hasar an›nda alaca¤› tazminat miktar›n› etkileyecek muafiyet vemüflterek sigorta uygulamas›n›n avantaj ve dezavantajlar›n›n sigorta ettiren taraf›n-dan çok iyi bilinmesi gerekmektedir.


KKAAYYNNAAKKÇÇAA

AKIN, Hakan, : D›fl Ticarette Alternatif Para Kazanma Yollar›, Elma Yay›nevi,Ankara Mart 2004

ALPAR, Prof. Dr. CemDr. M.Tuba Ongun, : D›fl Ticaret Ansiklopedik Sözlük, Türkiye D›fl Ticaret Derne¤i

Yay., 2. Bask›, Ankara 1987Ansiklopedik Kambiyo Sözlü¤ü, Dünya Yay., ‹kinci Bask›, ‹s-tanbul Temmuz 1998

ATAMAN, Prof. Dr. ÜmitProf. Dr. Haluk Sumer, : D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Muhasebesi, Türkmen Kitabevi, 7.Bas-

k›, ‹stanbul 2000

ATEfiL‹, D. Erkan, : Kambiyo Mevzuat›, Yaklafl›m Yay., Ankara Haziran 2003

ARZOVA, Dr. Burak, : Barter ‹fllemleri, Türkmen Kitabevi, ‹stanbul 2000

BA⁄RIAÇIK, Prof. Dr. Atila : Seyfettin Kantekin, D›fl Ticarette Uygulamal› Akreditif ‹fllem-leri, Bilim Teknik Yay›nevi, ‹stanbul A¤ustos 1995

BAHT‹YAR,Doç. Dr. Mehmet, : K›ymetli Evrak Hukuku, Beta Yay., 2. Bas›m, ‹stanbul Ekim

2003

B‹LG‹N, Muallafiebnem Hask›nac›, : ‹hracat El Kitab›, ‹stanbul Ticaret Odas› Yay., ‹stanbul A¤us-

tos 2002

BOWERS, B.L., Countertrade: Practices, Strategies and Tac-tics, John Wiley, New York 1987

BOZER, Prof. Dr. Ali, : Sigorta Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araflt›rma Enstitü-sü Yay., 2. Bask›, Ankara 1986

BRIGGS, Peter, : Principles of International Trade and Payments, Principles ofExport Guidebooks, Blackwell, 1994

CORDEN, W.M., : International Trade Theory and Policy, Edward Elgar, Brook-field 1992

ÇALIfi, As›m, : ‹hracatta Nakliyat (Incoterms, Tafl›ma, Sigorta), ‹hracat› Ge-lifltirme Etüd Merkezi, Ekim 2003

DO⁄AN, Doç. Dr. Vahit, : Uluslararas› Ticarette Ödeme Arac› Olarak Akreditif, YetkinYay., Ankara 2003

KAYNAKÇA

DÖLEK, Ali : D›fl Ticaret, Gümrük, Kambiyo ve ‹lgili Mevzuat, Beta Yay.,2. Bas›m, ‹stanbul fiubat 2000

DÖLEK, Ali, : Gümrük ‹fllemleri ve Kaçakç›l›k, Beta Yay., ‹stanbul 2004

DÖLEK, Ali, : ‹thalat›n Püf Noktalar›, Beta Yay., ‹stanbul fiubat 1997

DÖLEK, Ali, : Mevzuat Ifl›¤›nda D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Piyasa Uygulamala-r›, Beta Yay., ‹stanbul A¤ustos 1999

E⁄‹LMEZ, Dr. MahfiDr. Ercan Kumcu, : Ekonomi Politikas› –Teori ve Türkiye Uygulamas›, Remzi Kita-

bevi, 6. Bas›m, ‹stanbul Haziran 2004

EKfi‹, Doç.Dr. Nuray, : Kambiyo Mevzuat›nda ‹hracat/‹thalat Hesaplar› ve Bu He-saplar›n Kapat›lmamas›na ‹liflkin Suçlar, Beta Yay., ‹stanbulMay›s 2003

ERDEM,Doç.Dr. H. Ercüment, : S‹F Sat›fllar (CIF Sales), Beta Yay., ‹stanbul Ekim 1999

ERDEMOL, Haluk, : Bankalarda D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Uygulama, Akbank Eko-nomi Yay., 3. Bask›, ‹stanbul 1993

ERDEMOL, Haluk, : Factoring ve Forfaiting, Akbank Ekonomi Yay., ‹stanbul1992

ERDO⁄AN, Doç. Dr. ‹hsan, : Akreditif Sözleflmeleri, Nobel Yay›n Da¤›t›m, Ankara Eylül2000

ERÜRETEN, Bahir Mahzar, : D›fl Ticaret Hukuku (‹hracat Sözleflmeleri ve Tatbikat›), BetaYay., ‹stanbul 1991

GÜLLÜLER, Esin, : ‹hracatta Kullan›lan Uluslar aras› Belgeler, ‹hracat› GelifltirmeEtüd Merkezi Yay., May›s 1999

GÜREL, Yrd.Doç.Dr. Nalan, : D›fl Ticarete Girifl, Der Yay›nlar›, ‹stanbul 1995

GÜRSOY, Celal, : Barter El Kitab› – Dünyada ve Türkiye’de Barter Ticareti, ‹s-tanbul 1999

HAT‹BO⁄LU,Prof. Dr. Zeyyat, : Orta Düzeyde Uluslar aras› ‹ktisat, Lebib Yalk›n Yay., ‹stan-

bul Mart 1999

HOLLETT, Vicki, : Import – Export, Longman Group Limited, Second Impressi-on 1983

INCOTERMS 2000, : International Chamber of Commerce, Türkiye Milli Komitesi,Yay›n No. 560, Ankara 2001

JOHNSON, Thomas E., : Export / Import Procedures and Documentation, AmericanManagement Association, 4th edition, New York 2002

KARLUK, Prof. Dr. R›dvan, : Avrupa Birli¤i ve Türkiye, Beta Yay., 5.Bask›, ‹stanbul Haziran1998

KARLUK, Prof. Dr. R›dvan, : Gümrük Birli¤i Dönemecinde Türkiye, Turhan Kitabevi, Anka-ra 1997

KAYNAKÇA

KARLUK,Prof. Dr. S.R›dvan, : Uluslar aras› Ekonomi, Beta Yay., 5. Bask›, ‹stanbul 1998

KAYA, Dr. Arslan, : Belgeli Akreditifte Lehtar›n Hukuki Durumu, Beta Yay., ‹stan-bul 1995

KAZGAN, Gülten, : ‹ktisadi Düflünce veya Politik ‹ktisad›n Evrimi, Remzi Kitabevi,10. Bas›m, Kas›m 2002

KEMER, Dr. Osman Barbaros, Bir D›fl Ticaret Politikas› Arac›‹hracat Teflvikleri –Teori-Uygulama, Alfa Yay., ‹stanbul Nisan2003

KEPENEK, Yakup – Nurhan

Yentürk, : Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, 12. Bas›m, ‹stanbul Ka-s›m 2001

KOBAN, Yrd.Doç.Dr. Emine (Der.), D›fl Ticaret E¤itimi, AlfaYay., ‹stanbul Mart 2002

KOB‹’lerin ‹hracat El Kitab›, : ‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi Yay., Ankara 2001

KOULADIS, Nicholas, : Principles of Law Relating to Overseas Trade, Principles ofExport Guidebooks, Blackwell 1994

OECD, Countertrade : Developing Country Practices, Paris 1985

ONURSAL, Erkut, Ulusal ve Uluslar aras› Ticari Kurallar ve Uy-gulama, Üysen Gümrük Müflavirli¤i Özel Yay›n›, ‹stanbulA¤ustos 2000

ÖZEL, Sibel, : Akreditif ve Hukuki Niteli¤i, Beta Yay., ‹stanbul 1991

PEKCAN, Erdo¤duProf. Dr. Erol Üçdal, : Bankalarda D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Uluslar aras› Kurallar, ‹.Ü.

Yay., ‹stanbul 1992

SEY‹DO⁄LU,Prof. Dr. Halil, : Uluslararas› ‹ktisat –Teori, Politika ve Uygulama, Kurtifl Mat-

baas›, 13. Bas›m, ‹stanbul 1999

SHERLOCK, Jim, : Principles of International Physical Distribution, Principles ofExport Guidebooks, Blackwell, 1994

Sorularla Factoring, : ‹stanbul Ticaret Odas› Yay., 3. Bask›, ‹stanbul Aral›k 1998

Sorularla Forfaiting, : ‹stanbul Ticaret Odas› Yay., 3. Bask›, ‹stanbul Aral›k 1998

fiAH‹N, Arif, : ‹hracata Yönelik Finansman Araçlar›, ‹hracat› Gelifltirme EtüdMerkezi Yay., 3. Bask›, Aral›k 2000

fiAH‹N, Arif, : ‹hracat Prosedürlerini Biliyor Musunuz?, ‹hracat› GelifltirmeEtüd Merkezi Yay., fiubat 2004

fiAH‹N, Mehmet, : Bütün Yönleriyle ‹hracat Gümrük ‹fllemleri, Gümrük Müste-flarl›¤› Yay., Ankara 1998

fiANLI, Prof.Dr. Cemal, : Uluslar aras› Ticari Akitlerin Haz›rlanmas› ve Uyuflmazl›klar›nÇözüm Yollar›, Beta Yay., 2.Bask›, ‹stanbul Nisan 2002

KAYNAKÇA

fiANLI, Prof.Dr. CemalDoç.Dr. Nuray Ekfli, : Uluslararas› Ticaret Hukuku, Beta Yay., ‹stanbul Ekim 2000

fi‹MfiEK, M. S›rr›, : Paras›z Ticaret Barter, Türk Barter Yay., ‹stanbul 2004

TEZEL, Yahya S., : Cumhuriyet Döneminin ‹ktisadi Tarihi, Tarih Vakf› Yurt Yay›n-lar›, 5. Bask›, ‹stanbul Ekim 2002

TOROSLU, M.Vefa, : Factoring ‹fllemleri ve Muhasebesi, Beta Yay., ‹stanbul Ocak1999

TOROSLU, M. Vefa, : Serbest Bölgeler, Beta Yay., ‹stanbul Temmuz 2000

TOROSLU, M.Vefa, : Uygulamal› D›fl Ticaret ‹fllemleri ve Muhasebe, Beta Yay., 2.Bas›m, ‹stanbul May›s 1999

Trade Secrets, : International Trade Center, Switzerland, 2000

TUNCER,Prof. Dr. Selahattin, : Gümrükler ve Gümrük Vergileri (Teori-Uygulama), Yaklafl›m

Yay›nlar›, Ankara May›s 2001

ULBRICH, Holley, : International Trade and Finance: Theory and Policy, Prentice-Hall 1983

Uluslararas› Bir Ödeme ve Garanti Arac› Akreditif, : ‹hracat› Gelifltirme Etüd Merkezi Yay., 6. Bask›, fiubat 1999

Uluslararas› Ticarette Bankalararas› ÖdemeYöntemleri : ‹nterbank E¤itim Bölümü Yay., No:19, 2. Bas›m, Genç Yay.

ve Matbaac›l›k, tarihsiz.

WALSH, L.S., : International Marketing, Pitman Publishing, Third Edition(reprinted), London 1994

YALÇIN, Dr. SevimSongül Bektaflo¤luAyper Sönmez, : ‹hracatta Ambalaj, ‹GEME Yay., Ankara Mart 2000

YAVAfiÇA, Cemaleddin, : Deniz Ticaret Hukuku (Deniz Kazalar› ve Deniz Sigortalar›),Beta Yay., ‹stanbul 1993

YÜCEL, Hayrettin, : ‹hracatta Peflin Ödeme, ‹hracat› Gelifltirme Etüd MerkeziYay., A¤ustos 1999

YÜKSEL, Prof. Dr. Öznur, : Uluslar aras› ‹flletme Yönetimi ve Türkiye Uygulamalar›, GaziKitabevi, Ankara 1999

KAYNAKÇA

SSOONNSSÖÖZZ

Öykü fiirketler Grubu olarak, biz size tüm kitab›m›z boyunca anlatm›fl oldu¤u-muz ve üç ana bafll›kta toplayabilece¤imiz hizmetlerin hepsini sunuyoruz.

Gümrükleme: Biz Öykü Gümrük Müflavirli¤i LTD. fiT‹. olarak, gümrü¤e gelen hermuhteviyatl› eflyan›z› gümrük kurallar› çerçevesinde, en k›sa sürede ve en sorunsuzflekilde gümrüklemeyi taahhüt ediyoruz. ‹stanbul iline ba¤l› bütün gümrüklerde bir-çok çal›flan›m›z olup, her biri gümrükleme sektöründe deneyimli ve bu deneyimleriy-le siz müflterilerimize sorunsuz gümrük hizmeti sunmaktad›rlar. Ayr›ca merkez ofisi-mizde çal›flan müflteri temsilcisi arkadafllar›m›z sizlere zaman›nda ve do¤ru bilgilervermeyi, gümrük ifllemlerinizi en h›zl› ve en do¤ru flekilde bitirmeyi amaçlarlar. Dene-yimli Gümrük Müflavirlerimiz sayesinde siz müflterilerimizin sektörüne göre mevzuat-la ilgili de¤ifliklikleri sizlere zaman›nda bildirmekteyiz.

Lojistik : Biz Öykü Lojistik A.fi. olarak, tüm ithalat ve ihracat yüklemelerinizi tümdünya ülkelerinden ve tüm dünya ülkelerine sorunsuz olarak ve zaman›nda getirme-yi/götürmeyi taahhüt ediyoruz. Sizin için en h›zl› ve en az maliyetli tafl›ma fleklini se-çerek, kendimizi siz müflterilerimizin yerine koyuyor ve lojistik süreçlerinizi bu bak›flaç›s›yla takip ediyoruz. Sizlerin d›fl ticaret departman› gibi, yurt d›fl› firmalar›n›zla irti-bata geçiyor; gümrük flirketimizle de organize bir biçimde mevzuata uygun olarak ge-rekli evraklar› eflyan›z gelmeden temin ediyor ve ön gümrükleme (Tar›m, TSE izinlerivs) için ilgili müflteri temsilcinize veriyoruz.

Sigorta : Biz Öykü Sigorta Arac›l›k Hizmetleri LTD. fiT‹. olarak, her türlü elemen-ter sigorta ifllemlerinizi zaman›nda ve sorunsuz bir flekilde takip etmeyi; hasar duru-munda tazminat prosedürlerini sizin ad›n›za h›zl› bir biçimde çözümlendirmeyi taah-hüt ediyoruz. ‹thalat ya da ihracat süreçlerinde; gümrük ve lojistik flirketlerimizle or-ganize flekilde eflyan›z yüklendi¤i andan itibaren ilgili müflteri temsilciniz taraf›ndansigortaya yönlendirilerek poliçeniz haz›rlan›r. Hasar durumunda ilgili evraklar tamam-lanarak en k›sa sürede sigorta flirketinden ödemeniz taraf›n›za yap›l›r.

Siz partnerlerimize daha iyi hizmet verebilmek ve verdi¤imiz bu hizmetleri detay-l› bir flekilde anlatabilmek ad›na haz›rlam›fl oldu¤umuz bu çal›flman›n; sizlere yararl›olmufl oldu¤unu ümit ediyorum…

HHaakkaann DDUURRAANN

Yönetim Kurulu Baflkan›

SONSÖZ

BELGE ÖRNEKLER‹

Kasap Sok. Hilmi Hak İş MerkeziNo : 22 Kat : 5 Esentepe – İSTANBUL / TRTelefon : 444 69 58 Faks : 0212 347 73 [email protected] - www.oykugrup.com.tr

ÖYKÜ GRUP

444 6958Ö Y K Ü